Όπως γράφει και η τεχνητή νοημοσύνη, οι διαφορές Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας περιγράφονται ως εξής:
Οι βασικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών εστιάζονται στην πρωτοκαθεδρία του Πάπα, στη θεολογική διατύπωση της προσθήκης του Filioque στο Σύμβολο της Πίστης (που οι Ορθόδοξοι απορρίπτουν), στις διαφορές στη διάρθρωση της Λειτουργίας (η Ορθόδοξη Θεία Λειτουργία έχει πιο αρχέγονη μορφή), και σε διαφορές στα Ιερά Μυστήρια, όπως το βάπτισμα (βύθιση στους Ορθοδόξους, ράντισμα στους Καθολικούς).
Για την ορθόδοξη οπτική αυτών των διαφορών διαβάστε την παρουσίαση αυτή του Αρχιμανδρίτη Κυπριανού Μηλιδώνη: εδώ.
Για την καθολική, μια ιδέα (φτωχή είναι η αλήθεια) εδώ από τη καθολική επισκοπή Σύρου.
Συνοπτικά οι βασικές διαφορές είναι:
-Το Πρωτείο
-Το Filioque
Ακολουθούν κάποιες δευτερεύουσες όπως:
-Η χρήση άζυμου άρτου από τους καθολικούς σε αντίθεση με ένζυμου στη Θεία Κοινωνία.
-Η θεώρηση περί άμωμου γέννησης της μητέρας του Ιησού των καθολικών σε αντίθεση με τη μέρα του Ευαγγελισμού που θεωρούν οι Ορθόδοξοι.
-Η θεώρηση περί ύπαρξης Καθαρτηρίου των Καθολικών.
-Διαφορές στην ενδυμασία, τον γάμο των ιερέων, την λειτουργία, τον τρόπο που κάνουν τον σταυρό, στην μουσική και την τέχνη.
Για κάποιον όπως εμείς που έχουμε απαλλαγεί από την θρησκευτική νεύρωση, όλα αυτά είναι αστεία, και αποδεικνύουν το έωλο των θρησκειών και ομολογιών αυτών, που ενώ έχουν την ίδια αφετηρία και κοινή αρχικά ιστορία, ίδια ιερά κείμενα, τον ίδιο θεό, έχουν διαφορετική κατανόηση του θείου. Το χειρότερο, ότι έχει υπάρξει και ακόμα υπάρχει μεγάλο μίσος μεταξύ τους, έχουν γίνει σφαγές εκατέρωθεν που θα δούμε στην επόμενη παρουσίαση, και τέλος αλληλοκατηγορούνται ως αιρετικοί, ακόμα και άθεοι οι μεν τους δε.
Φυσικά για τους πιστούς όλα αυτά είναι πολύ σοβαρά, γιατί θεωρούν ότι το λάθος σε αυτά ή σε κάποια από αυτά, μπορεί να τους στερήσει τη “Βασιλεία των Ουρανών” και από εκεί ξεκινάει και το μίσος. Άλλωστε τα συντροφικά μαχαιρώματα είναι τα πιο θανατηφόρα ως γνωστόν. Έτσι θα ρίξουμε μια ματιά για να καταλάβουμε πως προήλθαν και αν πράγματα έχουν νόημα.
1. Το πρωτείο του Πάπα και η πορεία προς το Σχίσμα
Το πρωτείο είναι και το βασικό πρόβλημα που δείχνει ότι οι εκκλησιαστικοί δεν έχουν καμμία σχέση με την ιερότητα και την πνευματικότητα που υποτίθεται διακονούν, αλλά με το κυνήγι και την επιβολή της εξουσίας.
Πέρα από τις συνήθεις δικαιολογίες των παπικών περί Αποστόλου Πέτρου που είναι τελείως έωλες, η πραγματικότητα είναι ότι όντως ο Πάπας είχε τα πρωτεία, και το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως του τα έκοψε τουλάχιστον στην Ανατολή, και ο λόγος είναι ξεκάθαρα πολιτικός. Ας δούμε λίγο την ιστορία.
Για το πως ξεκίνησε ο Χριστιανισμός έχουμε γράψει ήδη πολλά και έχουμε επίσης πει ότι η καλούμενη Ορθοδοξία, δεν υπήρχε αρχικά. Υπήρχαν εκατοντάδες διαφορετικά χριστιανικά ρεύματα, αρκετά από αυτά με διαφορετικούς χριστούς, ή διαφορές στο πότε χρίστηκε ο χριστός τους, ή αν ήταν άνθρωπος μόνο, ή θεός μόνο, ή σε τι μίγμα θεός και άνθρωπος ταυτόχρονα και άλλα παρόμοια. Όλα αυτά ως αποτέλεσμα της μεσσιανικής προσδοκίας της Ιουδαίας με δεκάδες μεσσίες και του συγκρητισμού των αυτοκρατορικών χρόνων.
Το ρεύμα που επικράτησε αν και μικρό αρχικά, ήταν αυτό που ήταν δίπλα και επηρέαζε την αυτοκρατορική αυλή, ήδη από τον τρίτο αιώνα, δηλαδή στη Ρώμη. Το ρεύμα αυτό της “ορθοδοξίας” λοιπόν, γεννήθηκε στη Ρώμη και εκεί παρέμεινε σχεδόν μέχρι και το Σχίσμα. Οι σημερινοί ορθόδοξοι μη γνωρίζοντας την ιστορία τους, τρελαίνονται αν τους πεις ότι όλη η Ανατολή ήταν κατακυριευμένη από αιρετικές για αυτούς ομάδες. Αρχικά οι αρειανοί, οι νεστοριανοί, οι εικονομάχοι και τέλος οι μονοφυσίτες και αυτές είναι οι μεγάλες ομάδες με δεκάδες άλλες μικρότερες, με διαμάχες μεταξύ τους μέχρι και σφαγές ή γενοκτονίες. Το ίδιο το πατριαρχεία της Κωνσταντινουπόλεως παρέπαιε ανάμεσα σε αυτές τις καλούμενες αιρέσεις, σε αντίθεση με το της Ρώμης που ήταν σταθερά ταγμένο σε αυτό που λένε σήμερα ορθόδοξο. Εν ολίγοις η ορθοδοξία, όσο και αν ακούγεται τρελό, υπάρχει και διατηρήθηκε από τη Ρώμη. Το πρόβλημα άρχισε όταν το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως που ήταν αυτό πλέον δίπλα στον αυτοκράτορα θέλησε να υποσκελίσει το της Ρώμης, θεωρώντας το σαν εμπόδιο στη εξουσία του.
Η πρώτη Εκκλησία περιελάμβανε τρία ισόκυρα πατριαρχεία: Ρώμης, Αλεξανδρείας και Αντιοχείας. Κατά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325, επικυρώθηκε το πρωτείο του πατριαρχείου Ρώμης (είπαμε ήταν τότε δίπλα στην εξουσία), με δεύτερο της Αλεξανδρείας, που είναι και οι μόνοι που έχουν το προνόμιο να λέγονται πάπες. Ο πατριάρχης Αλεξάνδρειας ακόμα φέρει τον τίτλο του πάπα. Η αναφορά είναι “πρώτο τη τάξει μεταξύ ίσων”. Ελπίζω να καταλαβαίνετε ότι το αυτό που λέμε πρωτείο είναι αυτό το αθώο “πρώτο τη τάξει μεταξύ ίσων”, που δεν είναι καθόλου αθώο και σημαίνει στα μυαλά τους πλήρη υπεροχή και έλεγχο της Εκκλησίας. Για τον έλεγχο γίνονται όλα.
Αυτό το “πρώτο τη τάξει μεταξύ ίσων” θα διεκδικήσει σταδιακά η Κωνσταντινούπολη και θα το επιτύχει, χωρίζοντας τον Χριστιανισμό στα δύο.
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να καταλάβουμε ότι οι εκκλησιαστικοί πέρα από τις απόλυτες ιδιότητες που έχουν αποδώσει στον Θεό τους (Παν-άγαθος, Παντο-κράτωρ, Παντο-δύναμος, Πάν-σοφος, Ύψιστος) αρέσκονται ιδιαίτερα σε τίτλους, τιμές, πρωτεία και περισπούδαστες κολακευτικές ονομασίες που τις βλέπουμε σήμερα στο πως προσφωνούνται μεταξύ τους, πάλι με απόλυτες ή υπερθετικές εκφράσεις όπως: Εντιμότατος, Ενδοξότατος, Εκλαμπρότατος, Αγιώτατος, Παναγιώτατος, Ιερώτατος, Πανιερώτατος, Σεβασμιώτατος, Μακαριώτατος, Θειότατος, Θεοφιλέστατος, Πανλογιώτατος, Πανοσιώτατος, Πανοσιολογιώτατος, Πανιερολογιώτατος, με αντίστοιχες ενδυμασίες ή σύμβολα που δείχνουν τη θέση τους και συχνά ακολουθεί η σειρά των ονομασιών των περιοχών που ελέγχουν, κάτι που δείχνει το πόσο τους ενδιαφέρει η εξουσία, το φαίνεσθαι της εξουσίας τους, το πόσο “μορφωμένοι” είναι και πάντως όχι η πνευματικότητα. Το “πρώτος μεταξύ ίσων” είναι το απόλυτο παράσημο, σημαίνει όλη η εξουσία της Εκκλησίας για αυτούς, σημαίνει και πολύ πολύ χρήμα.
Αρχικά το πατριαρχείο της Ρώμης έλεγχε όλη την Ευρώπη, μέχρι και την Θράκη ανατολικά. Η μεταφορά του αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη αναβάθμισε σταδιακά την αρχική μικρή επισκοπή της πόλης του Βυζαντίου, σε αρχιεπισκοπή και τελικά σε πατριαρχείο το 381 (Το Ιεροσολύμων ακολούθησε τον επόμενο αιώνα), το οποίο πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης πλέον, επειδή αυτό ήταν τώρα δίπλα στην εξουσία, δίπλα στον αυτοκράτορα, θέλησε να αναβαθμιστεί και εκκλησιαστικά. Αρχικά πήρε στη δικαιοδοσία του τις περιοχές της Θράκης και της Μακεδονίας, αλλά σιγά σιγά επεκτεινόταν, μειώνοντας αντίστοιχα της Ρώμης αλλά και των άλλων πατριαρχείων στην Μικρά Ασία. Έτσι στις επόμενες Συνόδους, θεωρήθηκε ως ισόκυρο με τα υπόλοιπα (τα ίσα) και στα πρωτεία να ακολουθεί το της Ρώμης, δηλαδή να μπαίνει εμβόλιμο στην “ισότητα” πάνω από το Αλεξανδρείας.
Επειδή και ο πατριάρχης ήθελε να μεγαλώσει η εξουσία του και ο αυτοκράτορας να ελέγχει καλύτερα τον πατριάρχη και την Εκκλησία, η αναβάθμιση εξελίχθηκε βήμα βήμα κυρίως σε βάρος της Ρώμης, δεδομένου ότι η Ρώμη γρήγορα βρέθηκε κάτω από άλλη κρατική υπόσταση (καταλήφθηκε από τους Γότθους), χρησιμοποιούσε πλέον άλλη γλώσσα, και ήταν μακρυά από τον αυτοκράτορα.
Στο πνεύμα αυτό λοιπόν, το 587 κ.χ. ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννης Δ΄ Νηστευτής, αυτοανακηρύσσεται σε “Οικουμενικός”, πείθοντας τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο να οργανώσει Σύνοδο (χωρίς τον Πάπα) για να το επικυρώσει. Η Ορθόδοξη Εκκλησία φυσικά τον ανακήρυξε άγιο. Η Ρώμη προφανώς και αντέδρασε αφού πολύ σωστά θεώρησε ότι υποσκελίζεται, αλλά σε πρώτη φάση το κατάπιε.
Το 726 έγινε μια μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου στη Σαντορίνη που σκόρπισε τον φόβο σε όλο το Αιγαίο και φάνηκε σαν θεϊκή οργή κατά του εικονομάχου αυτοκράτορα Λέοντος Γ’ Ίσαυρου. Τον επόμενο χρόνο ξεσπά η φίλοεικονόφιλη επανάσταση των Ελλαδικών, που ήταν όπως φαίνεται υποκινούμενη από τον Πάπα. Να σημειωθεί ότι οι πάπες είχαν σταθερά εικονόφιλη στάση (δηλαδή ορθόδοξη). Η επανάσταση αυτή κατατροπώθηκε με το υγρό πυρ, αλλά μετά πέντε χρόνια (732 κ.χ.), ο ίδιος ο αυτοκράτορας αφαιρεί την Ελλάδα, την Κρήτη και την Ιλλυρία από τη δικαιοδοσία του (ορθόδοξου) πατριαρχείου Ρώμης, υπέρ του (αιρετικού τότε) πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και προφανώς τα δύο συμβάντα έχουν σχέση.
Στη συνέχεια σε διάφορα επεισόδια και ενώ η Δύση έχει πρακτικά χαθεί, το ορθόδοξο πλέον Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θέλει να ελέγχει όλες τις δυτικές περιφέρειες που ανήκουν ακόμα στο Βυζάντιο αν και εκκλησιαστικά υπάγονται στη Ρώμη, όπως η Σικελία και η Καλαβρία που διοικητικά το Βυζάντιο είχε ακόμα ερείσματα.
Το 869 ο Βασίλειος Α’ ο Μακεδόνας συντάσσει την Η’ Οικουμενική Σύνοδο που έφερε την καταδίκη του πατριάρχη Φωτίου. Το 879-880 γίνεται νέα Σύνοδος από τον ίδιο αυτοκράτορα που ακύρωσε την προηγούμενη και αυτή θεωρείται πλέον η Όγδοη και η σωστή για τους ορθοδόξους. Τι είχε συμβεί;
Όλα έχουν να κάνουν με τις δυναστικές έριδες και τις παλατιανές ίντριγκες. Βρισκόμαστε στο τέλος της Εικονομαχίας. Πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη βρίσκεται ο μεγαλύτερος λόγιος της εποχής του ο Ιωάννης Ζ` ο Γραμματικός εικονομάχος και ο τελευταίος επίσης εικονομάχος αυτοκράτορας ο Θεόφιλος πεθαίνει. Η γυναίκα του Θεόφιλου η Θεοδώρα και ο Λογοθέτης του κράτους ορκίστηκαν στην επιθανάτια κλίνη του ετοιμοθάνατου αυτοκράτορα, ότι θα διατηρήσουν τον Ιωάννη και την εικονομαχική πολιτική του Θεόφιλου, κάτι που τελικά αθέτησαν. Η επίορκη Θεοδώρα, άγια της Εκκλησίας φυσικά, αλλάζει σε εικονόφιλη πολιτική και επιπλέον εκτοπίζει και φυλακίζει τον Ιωάννη και τον τιμωρεί με 200 βουρδουλιές, γιατί ειπώθηκε ότι κατέστρεψε μια εικόνα της Παναγίας (αργότερα ο γιος της Μιχαήλ Γ’ ξεθάβει τα οστά του και τα καίει στον Ιππόδρομο από αγάπη). Έτσι η αγία βάζει στη θέση του πατριάρχη τον Μεθόδιο, που ήταν μετριοπαθής αλλά σε τέσσερα χρόνια ο Μεθόδιος πεθαίνει, και βάζει στη θέση τον εικονόφιλο Ιγνάτιο.
Ο Ιγνάτιος επίσης άγιος της Εκκλησίας, καθαίρεσε τον αρχιεπίσκοπο Συρακουσών Γρηγόριο Ασβεστά. Περιττό να πούμε ότι η Σικελία εκκλησιαστικά ανήκε στη Ρώμη. Η Ρώμη με τον Πάπα Λέοντα Δ’ αντέδρασε φυσικά και θεώρησε την εκλογή του ίδιου του Ιγνάτιου αντικανονική.
Ταυτόχρονα ο άγιος Ιγνάτιος ήρθε σε σύγκρουση με τον πανίσχυρο τότε και ακόλαστο Καίσαρα Βάρδα για την ανηθικότητα του. Ο Βάρδας τον εξόρισε το 858 και εξέλεξε τον προστατευόμενο του λαϊκό τότε Φώτιο, τον πιο μορφωμένο λόγιο της εποχής, που εισήλθε αμέσως στην Εκκλησία σαν μοναχός και αμέσως ανέβηκε όλα τα αξιώματα αντικανονικά μέσα σε 5 μέρες, σε πατριάρχης. Ο Ιγνάτιος φυσικά αρνήθηκε να παραιτηθεί και έτσι πέρασε μια σειρά από βασανιστήρια από τον Φώτιο, ξύλο, ξεδόντιασμα, μέχρι και εγκλεισμό σε τάφο! Τελικά υπέκλεψαν την υπογραφή του δια της βίας. Ο Φώτιος αυτός λοιπόν είναι επίσης άγιος για την Εκκλησία. Το μίσος ανάμεσα στους δύο αγίους αυτούς άνδρες, είναι απαράμιλλο και πυροδοτήθηκε επιπλέον από την αντίθεση του Φώτιου με τους Στουδίτες Ζηλωτές. Έτσι ο Ιγνάτιος απευθύνθηκε στον πριν λίγο αντίπαλό του Πάπα για βοήθεια και τελικά ο Πάπας καταδίκασε τον Φώτιο. Και ο Φώτιος τον πάπα το 869 κ.χ.
Νωρίτερα εκείνη την εποχή τέθηκε το θέμα, και αυτό είναι το σοβαρό για το θέμα μας, που θα έμπαιναν εκκλησιαστικά οι νέες Εκκλησίες της Βουλγαρίας και της Μοραβίας. Η Κωνσταντινούπολη ήταν ανένδοτη στην εκμετάλλευσή τους και φυσικά με την σύμπλευση του αυτοκράτορα τις κατέλαβαν (εκκλησιαστικά φυσικά) με τη σύμφωνη γνώμη και Ιγνάτιου και Φώτιου που όπως είδαμε τον ανέτρεψε.
Το θέμα είναι ότι στη διαμάχη των επιστολών Φώτιου και Πάπα για το θέμα αυτό και της αντικανονικότητας της ανάδειξής του σε πατριάρχη, ο Φώτιος ενέπλεξε χωρίς να οφείλει και ασήμαντα ακόμα δογματικά θέματα για τους Λατίνους και εκεί ξεκίνησε η δημιουργία του Σχίσματος, που όπως είδαμε εκυοφορείτο για καιρό πριν, εκτός από τη διαφορετική πορεία τους, κυρίως από τη διάθεση της Κωνσταντινούπολης για το πρωτείο (μεταξύ ίσων πάντα) και τη σταδιακή υποβίβαση των περιφερειών του πάπα.
Το 866 ο παντοδύναμος Βάρδας δολοφονείται με τη σιωπηλή συναίνεση του αυτοκράτορα από τον Βασίλειο, τον νέο παρακοιμώμενο του, ενώ το 867 ο Βασίλειος Α’ ο Μακεδών δολοφόνησε και τον προστάτη του Μιχαήλ Γ’ που τον είχε ήδη αναδείξει σε συναυτοκράτορά του και ανέβηκε από το τίποτα στο θρόνο. Ο Φώτιος ξέπεσε, ανέλαβε πάλι ο Ιγνάτιος και έγινε η πρώτη Σύνοδος του 869 που καθαιρούσε τον Φώτιο, κάτι που ικανοποίησε τον πάπα. Παρόλα αυτά στην Σύνοδο αυτή ο Ιγνάτιος επέμεινε για τις νέες χώρες όπως είδαμε. Αργότερα θεωρείται ότι ο Ιγνάτιος συμφιλιώθηκε με τον έκπτωτο Φώτιο και πέθανε το 877 κ.χ. Νέα Σύνοδος αναιρεί την προηγούμενη αποκαθιστά τον Φώτιο και καταδικάζει τις τελευταίες συνόδους που είχε κάνει ο Πάπας και τελικά ο πάπας κατάλαβε ότι θα έχανε το παιχνίδι.
Το Σχίσμα θα οριστικοποιηθεί σε λίγα χρόνια αργότερα όπως θα δούμε στην επόμενη ανάρτηση.
Εν ολίγοις το αρχικό πρωτείο του Πάπα, ήταν σε συνεχή πόλεμο από το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με την βοήθεια της εξουσίας και επειδή κανένας δεν απεμπολεί την εξουσία που ήδη έχει, φθάσαμε στο Σχίσμα. Να σημειώσω ότι υπήρχαν περισσότερα επεισόδια στην εξέλιξη αυτή και αναφέρθηκαν μόνο τα πιο χτυπητά.
Εδώ φαίνεται οι καθολικοί να έχουν δίκιο.
2. Το Filioque
Ποιός ελέγχει και στέλνει το Άγιο Πνεύμα;
Για τους ορθόδοξους μόνο ο Μπαμπάς Γιαχβέ έχει αυτή τη δυνατότητα. Για τους καθολικούς μπορεί να σταλεί και από τον ομοούσιο και μοναχογιό του Ιησού. Αστεία πράγματα θα μου πείτε, αστεία μεν, αλλά εκτός του ότι χώρισαν τους χριστιανούς, εκτός των αναμεταξύ τους σφαγών, οδήγησαν τους μεν στην πρόοδο, τους δε στην εσωστρέφεια.
Η προσθήκη του έγινε σε κάποιες λατινικές εκκλησίες στα τέλη του 6ου αιώνα μάλλον αυθαίρετα, αν και η διαφοροποίηση ήταν γνωστή ήδη από τον 4ο αιώνα μετά την οριστικοποίηση του δόγματος.
Οι ορθόδοξοι στηρίζονται στο παρακάτω κείμενο:
16 καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένει μεθ’ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα,
26 ὁ δὲ παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃ πέμψει ὁ πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν.
Κατά Ιωάννην 14:16 & 14:26.
Σε αυτά και όπως φαίνεται ξεκάθαρα το Πνεύμα το στέλνει κατευθείαν ο μπαμπάς.
Οι καθολικοί στο παρακάτω κείμενο:
26 ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ παράκλητος ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ παρὰ τοῦ πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ.
Κατά Ιωάννην 15:26.
Εδώ το Πνεύμα το στέλνει ο γιος ο ίδιος, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα προηγούμενα, υπόψιν του ίδιου συγγραφέα του Κατά Ιωάννην σε δύο συνεχόμενα κεφάλαια. Αλλά εδώ τους ορθόδοξους ενδιαφέρει η εκπόρευση, οπότε κολλάνε σε αυτήν.
Το τελευταίο κείμενο λοιπόν αν το πάρει κανείς κατά λέξη, ο Ιησούς θα στείλει το Πνεύμα που εκπορεύεται από τον μπαμπά του. Θα το στείλει για λογαριασμό του, αλλά θα το στείλει αυτός, με τη δική του ευθύνη και θέληση.
Το μεταγενέστερο όμως δόγμα της Αγίας Τριάδος θεωρεί τον Μπαμπά και τον Γιό ομοούσιους. Έτσι οι καθολικοί το ερμηνεύουν ως συνολική θεϊκή εκπόρευση και όχι από το ένα τρίτο μόνο, όπως ισχυρίζονται οι ορθόδοξοι, αλλά από τα 2/3. Τραγέλαφος.
Εδώ οι ορθόδοξοι φαίνεται να έχουν δίκιο τυπικά και σύμφωνα με το γράμμα των Γραφών. Οι καθολικοί είναι σύμφωνοι με το πνεύμα της θεώρησης περί του ομοούσιου της μεταγενέστερης Αγίας Τριάδας. Παρόλα αυτά αυτή τους η “παρασπονδία”, φαίνεται να βοήθησε την εξέλιξη του Πολιτισμού:
2.1 Συμβολική των συνεπειών του Filioque
Το ενδιαφέρον λοιπόν για εμάς, είναι η συμβολική του ταύτιση με την διαφορετική εξέλιξη των δύο ομολογιών ως προς την Γνώση, που είναι εντυπωσιακή ως προς την εξέλιξή της.
Ο Γιος ταυτίζεται με τον Λόγο, δηλαδή τη λογική, στη βάση και μόνο της εισαγωγής του Κατά Ιωάννην. Αυτό σημαίνει ότι για τους ορθόδοξους, η λογική δεν μπορεί ποτέ να ταυτιστεί με το Πνεύμα, αφού μόνο ο Θεός το χειρίζεται. Αυτό επίσης σημαίνει ότι η λογική δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κατανοήσει κανείς τον θεό τελικά. Και προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν όπως φάνηκε στην διαμάχη του Βαρλαάμ με τους ησυχαστές.
Οι ησυχαστές δες και εδώ, με αρχηγό τους τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά (προστάτη της Θεσσαλονίκης) προέτειναν τον μυστικισμό, την αυτοσυγκέντρωση και την προσευχή ως το μόνο μέσο για την κατανόηση του θείου. Οι βαρλααμικοί αντίθετα, είπαν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η λογική στην κατανόηση του θείου, κάτι που ήδη είχαν διατυπώσει οι σχολαστικοί στη Δύση. Το ότι οι δυτικοί μέσω του σχολαστικισμού είχαν αυτή τη θεώρηση νομίζω ότι ήταν κάτι που επιπλέον ατσάλωσε τους ησυχαστές στις θεωρήσεις τους, ως αντιαιρετικές. Έτσι “υποχρεωτικά” πλέον η ορθοδοξία, μετά από τη διάκριση του Filioque, και των γεγονότων που ακολούθησαν και οριστικά πλέον, απεμπόλησε και δαιμονοποίησε τη λογική.
Το αποτέλεσμα επικυρώθηκε με Συνόδους και τιμωρία των βαρλααμιστών. Οι κατηγορίες κατά της λογικής μπήκαν και στο Συνοδικό της Εκκλησίας, δίπλα στις κατάρες κατά των Ελλήνων και ήταν η ταφόπλακα της οποιασδήποτε έρευνας και ανεξάρτητης φιλοσοφίας στην Ανατολή.
Αντίθετα οι καθολικοί μέσω του σχολαστικισμού, θεωρώντας ότι Λόγος μπορεί να ταυτιστεί με το Πνεύμα, χρησιμοποίησαν την λογική, ανέπτυξαν τη φιλοσοφία και ανάδειξαν τον σχετικό διάλογο για αυτό, ψάχνοντας εναγωνίως να βρουν λογικές αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού.
Δεν έχει σημασία για εμάς ότι αυτό ήταν μάταιο, αυτό που έχει σημασία είναι ότι η φιλοσοφία με αυτή τη διαδικασία κατάφερε αργά αλλά σταδιακά να αποσυμπλεχτεί από την θεολογία, να μελετήσει με νέο μάτι τους αρχαίους φιλοσόφους, να αναπτυχθεί ανεξάρτητα, να έρθει η Αναγέννηση, η Δημοκρατία, ο Διαφωτισμός και η επιστημονική επανάσταση, οδηγώντας την Ευρώπη στον Πολιτισμό, την ίδια στιγμή που η Ανατολή συνέχιζε πεισματικά να ζει στον Μεσαίωνα.
Η κακή σχέση της Ανατολής με την επιστήμη, την τεχνολογία, τον ορθολογισμό και η πολύ καλή σχέση της με την μαγεία, την δεισιδαιμονία, την συνωμοσιολογία, την αδιαφορία για τα κοινά, γενικά την αδιαφορία για τα επίγεια, τα κοινά και τον ωχαδερφισμό που επικρατεί, οφείλεται σε αυτή τη πορεία και συμβολικά σε αυτή τη θεώρηση.
Αυτά ήταν τα δύο σοβαρά θέματα. Αν αυτά ένας σκεπτικιστής τα βλέπει κριτικά και τα θεωρεί ως κάποιας μικρής σημασίας ή τέλος πάντων διαχειρίσιμα, τα υπόλοιπα είναι πραγματικά αστεία, αλλά και αυτά οδήγησαν σε διαφορές στην αντίληψη:
3. Άζυμα, ένζυμα
Ο άζυμος άρτος είναι το απλούστερο ψωμί που μπορεί να κάνει κάποιος, χωρίς την προσθήκη διογκωτικών μέσων όπως η μαγιά.
Η Θεία Κοινωνία, είναι, ή θα έπρεπε να είναι, μια συμβολική αναπαράσταση του καλούμενου Μυστικού Δείπνου, που κατά τα Ευαγγέλια, ο Ιησούς πήρε ψωμί, το βούτηξε στο κρασί και το έδωσε για να φάνε οι μαθητές του. Το ότι αυτό είναι φανταστικό και στηρίζεται σε οράματα, το έχουμε δείξει ξεκάθαρα εδώ. Βέβαια οι ορθόδοξοι, ειδικά στη χώρα μας που είναι από τους πιο ακραίους, θεωρούν ότι η Θεία Κοινωνία είναι προϊόν μαγείας, δηλαδή μαγγανεία. Δηλαδή με τα σχετικό ξόρκι (τα λόγια που λέει τελετουργικά ο παπάς), το κρασί και το ψωμί μετουσιώνονται σε αίμα και σώμα του Ιησού, κατά απαίτηση του ιερέα που κάνει τη σχετική μαγική πράξη (τελετουργία), κάτι που απ’ ότι φάνηκε το πλήρωσαν αρκετοί με την πανδημία.
Το ψωμί σε ένα πασχαλινό δείπνο σαν αυτό του Ιησού, αν όντος είχε γίνει, θα ήταν με άζυμο άρτο, κατά τα εβραϊκά ειωθότα, καθότι δεν ξέρω αν δεν το γνωρίζατε, αλλά ο Ιησούς υποτίθεται ότι ήταν Εβραίος στο θρήσκευμα και υποτίθεται Εβραίος στην καταγωγή και οι μαθητές του το ίδιο. Αν λοιπόν ο δείπνος ήταν πασχαλινός όπως θέλουν να μας πουν μόνο τα Συνοπτικά, τότε ήταν άζυμος.
Οι ορθόδοξοι όμως το θέλουν ένζυμο γιατί η ζύμη συμβολίζει τη ζωή και την πνευματική ανάσταση, όπως ισχυρίζονται. Φαντάζομαι ότι ο ένζυμος άρτος θα είναι και νοστιμότερος.
Κατά γράμμα εδώ οι καθολικοί έχουν δίκιο.
4. Περί Παναγίας
Ως προς την γέννηση και ακόμα περισσότερο τη σύλληψη της Παναγίας οι καθολικοί πιστεύουν ότι από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της, ήταν ελεύθερη από κάθε κηλίδα προπατορικού αμαρτήματος.
Ως προς τον θάνατό της ότι αναλήφθηκε σώμα και ψυχή στον ουρανό.
Κατά τους ορθόδοξους, η Παναγία απέκτησε την αγνότητα της μετά την επίσκεψη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και την Ενανθρώπηση του Χριστού.
Για τον θάνατο, θεωρούν ότι πρώτα πέθανε και μετά αναλήφθηκε στον ουρανό.
Βλέπετε μεγάλες διαφορές; Τα Ευαγγέλια είναι φτωχά ως προς την μητέρα του Ιησού και όλα τα παραπάνω είναι καθαρές αστήρικτες ιδεοληψίες σε καθαρά μυθικά συμβάντα.
5. Το Καθαρτήριο
Στηρίζεται στο Β’ Μακκαβαίων 12:43-45. Κατά τους καθολικούς υπάρχει ένα μεσοδιάστημα από τον θάνατο μέχρι την τελική κρίση, κατά το οποίο οι ψυχές “εκπαιδεύονται” θα μπορούσε να πει κανείς. Δηλαδή όσοι έχουν λίγες σχετικά αμαρτίες αποκαθαίρονται σε αυτό για να μπουν πεντακάθαροι στον Παράδεισο. Εν ολίγοις οι περισσότεροι έχουν και ένα ακόμα στάδιο βελτίωσης για να μην πάνε σούμπιτοι στα καζάνια και συχνά προσεύχονται για τους νεκρούς τους να βελτιώσουν τη θέση τους στη θεωρούμενη τελική διαλογή.
Σε αυτό κυρίως πάτησαν τα συγχωροχάρτια (για ζωντανούς και για πεθαμένους) και σε αυτό και ένας από τους λόγους για την αντίδραση της Μεταρρύθμισης, διχάζοντας την Καθολική Εκκλησία περισσότερο.
Οι ορθόδοξοι για το μεσοδιάστημα αυτό που ήδη φαίνεται μεγάλο για πολλούς, δεν έχουν να προτείνουν κάτι, οι ψυχές παραμένουν κάπου περιμένοντας. Αν είσαι “καλός” κέρδισες, αν όχι έχασες. Τελεία. Όλοι όμως “καλοί” – “κακοί”, περιμένουν. Τι περιμένουν; Μα την Συντέλεια που εκεί θα ξεκαθαρίσουν υποτίθεται όλα.
Να συμπληρώσω πάντως ότι παρά την έλλειψη καθαρτηρίου και στην ορθοδοξία υπήρξαν συγχωροχάρτια, για τους ζωντανούς φυσικά, γιατί ήταν ένα καλό μέσο επιπλέον πλουτισμού.
Προσωπικά αρνούμαι να το κρίνω.
6. Άλλες διαφορές
Διαφορές στην ενδυμασία, τον γάμο των ιερέων, την λειτουργία, τον τρόπο που κάνουν τον σταυρό και άλλα λιγότερης σημασίας. Ανάξια λόγου που έχουν να κάνουν με την παράδοση που έστησε το κάθε δόγμα, αν και συμβολικά έχουν ενδιαφέρον. Τα λευκά ενδύματα των καθολικών παραπέμπουν σε χαρά, τα κόκκινα στο αίμα αλλά και στη ζωή. Τα μαύρα των ορθοδόξων στον θάνατο, τα χρυσά των μητροπολιτών στον πλούτο. (Ενίοτε και οι καθολικοί φορούν χρυσά όπως και άλλα χρώματα).
Η αγαμία των καθολικών κληρικών μάλλον ακολουθεί το γράμμα της Γραφής, αλλά έχει στοιχίσει σε πολλά σκάνδαλα παπάδων σε παιδεραστία και σεξουαλικά έκτροπα. Στην ορθοδοξία αυτά περιορίζονται στους καλόγερους, αρχιμανδρίτες και επισκόπους και εκεί και τα περισσότερα σχετικά φαινόμενα.
Η «μία φορά γάμου και τελείωσες» όσο και αν είναι αντικοινωνική είναι και αυτή στο γράμμα και το πνεύμα των Γραφών. Εδώ οι καθολικοί είναι πιο ορθόδοξοι από τους ορθόδοξους. Οι ορθόδοξοι ξέφυγαν από αυτό με την δικαιολογία του “κατ’ οικονομίαν”. Αποδέχονται δηλαδή κάτι χωρίς να το θέλουν και ευτυχώς.
Ο διαχωρισμός κράτους Εκκλησίας ξεκίνησε από τους καθολικούς ξεκάθαρα λόγω της απομάκρυνσης όπως είδαμε από την αυτοκρατορική εξουσία, τον κατακερματισμό των βασιλείων στη Δύση και το ευτυχές τσιτάτο των Γραφών:
Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ. Κατά Ματθαίον 22:21.
Οι ορθόδοξοι καθυστέρησαν και στην ουσία δεν αποδέχονται την πλήρη απεξάρτησης της Εκκλησίας από την Πολιτεία, ειδικά στη χώρα μας, θέλοντας να μένουν κολλημένοι στο κράτος για να απομυζούν περισσότερα, αγνοώντας το παραπάνω τσιτάτο, όπως αγνοώντας και τα τσιτάτα περί αγάπης.
Αρνητικό για την ορθοδοξία, είναι και η πλήρης απαγόρευση μουσικών οργάνων στους ναούς και η απαγόρευση της πολυφωνίας, που περιόρισε τη μουσική στα μέρη μας στην ανατολίτικη μουρμούρα και γκρίνια, σε αντίθεση με την Δύση που είχαμε εντυπωσιακή εξέλιξη της μουσικής. Το ίδιο συνέβη και με την τέχνη της αγιογραφίας που είναι ιδιαίτερα αυστηρή και παραδοσιακή χωρίς δυνατότητες εξέλιξης, περιορίζοντας συνολικά την Τέχνη στη συντήρηση, αντίθετα με την Δυτική που μπόρεσε και εξελίχθηκε επίσης εντυπωσιακά.
7. Συμπεράσματα
Νομίζω ότι από αυτή την απλή ανάλυση φαίνεται ότι το πρόβλημα ξεκίνησε από την πολιτική και την εξουσία που αποζητούν όσοι εμπλέκονται με την Εκκλησία και σε αυτή μπήκαν και άλλα ανούσια για να μεγαλώσουν τη διάσταση.
Στην πραγματικότητα τίποτα από αυτά δεν μπορεί να είναι εμπόδιο αν θέλουν να ενωθούν, αλλά γιατί να ενωθούν; Οι ιεραρχίες εκατέρωθεν προτιμούν τα οφίκια και την εξουσία που έχουν, αφού σε συγχώνευση ίσως κάποιοι να χάσουν. Καλύτερα αφεντικό σε μικρή περιοχή παρά υπάλληλος σε μεγάλη, ακόμα και αν αυτό σημαίνει “δεύτεροι μεταξύ ίσων”. Πνευματικότητα.
Το χρήσιμο όμως για εμάς και για τον Πολιτισμό είναι ότι οι καθολικοί, ήταν πιο ανοιχτοί, πιο ευέλικτοι σε αρκετά θέματα ως προς την γνώση και την τέχνη και βοήθησαν στο να υπάρξει εξέλιξη και έξοδος από τον Μεσαίωνα. Στην Ανατολή οι ορθόδοξοι, βοήθησαν να παραμείνουμε σε αυτόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου