ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ (1284-1345)

ΠΟ. ἀλλ᾽ ἐξερῶ· καλῶς γὰρ ἐξηγῇ σύ μοι·
1285 πρῶτον μὲν αὐτὸν τὸν θεὸν ποιούμενος
ἀρωγόν, ἔνθεν μ᾽ ὧδ᾽ ἀνέστησεν μολεῖν
ὁ τῆσδε τῆς γῆς κοίρανος, διδοὺς ἐμοὶ
λέξαι τ᾽ ἀκοῦσαί τ᾽ ἀσφαλεῖ σὺν ἐξόδῳ.
καὶ ταῦτ᾽ ἀφ᾽ ὑμῶν, ὦ ξένοι, βουλήσομαι
1290 καὶ τοῖνδ᾽ ἀδελφαῖν καὶ πατρὸς κυρεῖν ἐμοί.
ἃ δ᾽ ἦλθον ἤδη σοι θέλω λέξαι, πάτερ·
γῆς ἐκ πατρῴας ἐξελήλαμαι φυγάς,
τοῖς σοῖς πανάρχοις οὕνεκ᾽ ἐνθακεῖν θρόνοις
γονῇ πεφυκὼς ἠξίουν γεραιτέρᾳ.
1295 ἀνθ᾽ ὧν μ᾽ Ἐτεοκλῆς, ὢν φύσει νεώτερος,
γῆς ἐξέωσεν, οὔτε νικήσας λόγῳ
οὔτ᾽ εἰς ἔλεγχον χειρὸς οὐδ᾽ ἔργου μολών,
πόλιν δὲ πείσας· ὧν ἐγὼ μάλιστα μὲν
τὴν σὴν Ἐρινὺν αἰτίαν εἶναι λέγω·
1300 ἔπειτα κἀπὸ μάντεων ταύτῃ κλύω.
ἐπεὶ γὰρ ἦλθον Ἄργος ἐς τὸ Δωρικόν,
λαβὼν Ἄδραστον πενθερόν, ξυνωμότας
ἔστησ᾽ ἐμαυτῷ γῆς ὅσοιπερ Ἀπίας
πρῶτοι καλοῦνται καὶ τετίμηνται δορί,
1305 ὅπως τὸν ἑπτάλογχον ἐς Θήβας στόλον
ξὺν τοῖσδ᾽ ἀγείρας ἢ θάνοιμι πανδίκως
ἢ τοὺς τάδ᾽ ἐκπράξαντας ἐκβάλοιμι γῆς.
εἶἑν· τί δῆτα νῦν ἀφιγμένος κυρῶ;
σοὶ προστροπαίους, ὦ πάτερ, λιτὰς ἔχων
1310 αὐτός τ᾽ ἐμαυτοῦ ξυμμάχων τε τῶν ἐμῶν,
οἳ νῦν σὺν ἑπτὰ τάξεσιν σὺν ἑπτά τε
λόγχαις τὸ Θήβης πεδίον ἀμφεστᾶσι πᾶν·
οἷος δορυσσοῦς Ἀμφιάρεως, τὰ πρῶτα μὲν
δόρει κρατύνων, πρῶτα δ᾽ οἰωνῶν ὁδοῖς·
1315 ὁ δεύτερος δ᾽ Αἰτωλός, Οἰνέως τόκος,
Τυδεύς· τρίτος δ᾽ Ἐτέοκλος, Ἀργεῖος γεγώς·
τέταρτον Ἱππομέδοντ᾽ ἀπέστειλεν πατὴρ
Ταλαός· ὁ πέμπτος δ᾽ εὔχεται κατασκαφῇ
Καπανεὺς τὸ Θήβης ἄστυ δῃώσειν πυρί·
1320 ἕκτος δὲ Παρθενοπαῖος Ἀρκὰς ὄρνυται,
ἐπώνυμος τῆς πρόσθεν ἀδμήτης, †χρόνῳ
μητρὸς† λοχευθείς, πιστὸς Ἀταλάντης γόνος.
ἐγὼ δὲ σός, κεἰ μὴ σός, ἀλλὰ τοῦ κακοῦ
πότμου φυτευθείς, σός γέ τοι καλούμενος,
1325 ἄγω τὸν Ἄργους ἄφοβον ἐς Θήβας στρατόν.
οἵ σ᾽ ἀντὶ παίδων τῶνδε καὶ ψυχῆς, πάτερ,
ἱκετεύομεν ξύμπαντες ἐξαιτούμενοι
μῆνιν βαρεῖαν εἰκαθεῖν ὁρμωμένῳ
τῷδ᾽ ἀνδρὶ τοὐμοῦ πρὸς κασιγνήτου τίσιν,
1330 ὅς μ᾽ ἐξέωσεν κἀπεσύλησεν πάτρας.
εἰ γάρ τι πιστόν ἐστιν ἐκ χρηστηρίων,
οἷς ἂν σὺ προσθῇ, τοῖσδ᾽ ἔφασκ᾽ εἶναι κράτος.
πρός νύν σε κρηνῶν, πρὸς θεῶν ὁμογνίων
αἰτῶ πιθέσθαι καὶ παρεικαθεῖν, ἐπεὶ
1335 πτωχοὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ξένοι, ξένος δὲ σύ·
ἄλλους δὲ θωπεύοντες οἰκοῦμεν σύ τε
κἀγώ, τὸν αὐτὸν δαίμον᾽ ἐξειληχότες.
ὁ δ᾽ ἐν δόμοις τύραννος, ὦ τάλας ἐγώ,
κοινῇ καθ᾽ ἡμῶν ἐγγελῶν ἁβρύνεται·
1340 ὅν, εἰ σὺ τἠμῇ ξυμπαραστήσῃ φρενί,
βραχεῖ σὺν ὄγκῳ καὶ χρόνῳ διασκεδῶ·
ὥστ᾽ ἐν δόμοισι τοῖσι σοῖς στήσω σ᾽ ἄγων,
στήσω δ᾽ ἐμαυτόν, κεῖνον ἐκβαλὼν βίᾳ.
καὶ ταῦτα σοῦ μὲν ξυνθέλοντος ἔστι μοι
1345 κομπεῖν, ἄνευ σοῦ δ᾽ οὐδὲ σωθῆναι σθένω.

***
ΠΟ. Σύμφωνοι, θα μιλήσω· βρίσκω σωστή τη συμβουλή σου.1285Πρώτα αρωγό ζητώ τον ίδιο τον θεό, που ο βασιλιάς της χώραςμε σήκωσε από τον βωμό του, για νά ᾽ρθω εδώ, κι αφού μιλήσω,μετά ασφαλής ν᾽ αποχωρήσω.Αλλά την ίδια κατανόηση γυρεύω, ξένοι, κι από σας,1290από τις δύο αδελφές και τον πατέρα μου.Τώρα τον λόγο που ήλθα, θέλω, πατέρα, αμέσως να σου πω.Διωγμένος βρέθηκα κι εξόριστος από την πατρική μου γη,γιατί είχα την αξίωση στον θρόνο τον βασιλικό εγώ ν᾽ ανέβω,αφού είμαι ο πρωτότοκός σου γιος.1295Αλλ᾽ αντ᾽ αυτού, ο Ετεοκλής, νεότερος και δευτερότοκος,με πέταξε έξω από τη χώρα, χωρίς επιχειρήματα, ούτε επειδήαποδείχτηκε στη μεταξύ μας σύγκρουση πιο δυνατός,αλλά την πόλη παρασύροντας και τους πολίτες.Για όλα αυτά, αιτία βρίσκω εγώ την Ερινύα σου, πατέρα,1300το ίδιο εξάλλου κι από τους χρησμούς ακούω.Έτσι κατέφυγα στο Άργος, το δωρικό, κι έκανα πεθερότον Άδραστο, ύστερα όρκισα συμμάχους μουόσους φημίζονται πρώτοι στη χώρα του Άπη,πολεμιστές γενναίους που όλοι τούς τιμούν.1305Σκοπός μου να εκστρατεύσω με λογχοφόρους στρατηγούςεπτά στη Θήβα· μ᾽ αυτούς μαζί, ή για το δίκιο μουνα σκοτωθώ, ή ό,τι έκαναν κι αυτοί να κάνω,να τους πετάξω από τη χώρα έξω.Πάει καλά. Και τώρα ο λόγος που βρίσκομαι εδώ.Προσπέφτω, πατέρα μου, σ᾽ εσένα, ικετεύω,1310στο όνομα το δικό μου, στ᾽ όνομα των συμμάχων μου,που αυτή την ώρα, μ᾽ επτά αγήματα και λογχοφόρουςστρατηγούς επτά, έχουν κιόλας κυκλώσειόλον τον κάμπο γύρω από τη Θήβα. Όπωςο Αμφιάραος, κραδαίνοντας το δόρυ,πρώτος ακοντιστής στη μάχη, πρώτος οιωνοσκόπος.1315Δεύτερος ο Τυδέας, Αιτωλός, του Οινέα ο γιος.Τρίτος ο Ετέοκλος, στο Άργος γεννημένος.Ο Ιππομέδων τέταρτος, απ᾽ τον πατέρα του, τον Ταλαό,σταλμένος. Ο Καπανέας πέμπτος, αυτός περηφανεύεταιπως την πόλη θα ερημώσει, τη Θήβα πως θα πυρπολήσει.1320Έκτος ορμά ο Παρθενοπαίος, από την Αρκαδία εκείνος,τ᾽ όνομα πήρε από τη μάνα του, που παρθένα έμεινε πολύν καιρό,γνήσιος γιος της Αταλάντης.Τέλος, εγώ, δικός σου γιος, μπορεί και όχι, αφούγέννημα είμαι της μαύρης μοίρας που με φύτεψε,κι όμως δικός σου λογαριάζομαι·1325εγώ οδηγώ στη Θήβα τον άφοβο στρατό του Άργους.Όλοι εμείς, πατέρα — στις δυο σου κόρες σε ξορκίζω,στην ίδια τη ζωή σου — είμαστε ικέτες σου, παρακαλώνταςτόπο να δώσεις στην οργή σου, για χάρη αυτού που στέκειμπρος σου, τώρα που ορμώ να πάρω εκδίκηση από τον αδελφό μου,1330γιατί με πέταξε από τη χώρα έξω, γιατί με λήστεψε.Αλλά κι αν πρέπει στα μαντεία να πιστέψουμε,σ᾽ όποιους εσύ παρασταθείς, αυτοί είπε ο χρησμός, κρατούνστο χέρι τους τη νίκη.Γι᾽ αυτό και τώρα σε ικετεύω· ορκίζομαι στις κρήνεςτης πατρίδας, στους θεούς του γένους, άκου τα λόγια μου,1335μαλάκωσε. Αφού κι εγώ, όπως κι εσύ, είμαι ένας ξένοςένας ζήτουλας. Ζούμε κι οι δυο τους άλλους κολακεύοντας,γιατί μας έπεσε ο ίδιος κλήρος.Στο μεταξύ ο άλλος στο παλάτι τύραννος, θε μου λυπήσου με,γελά μ᾽ εμάς τους δυο και καμαρώνει.1340Αυτόν εγώ, φτάνει εσύ να συμφωνήσεις με το πλάνο μου,σε λίγο χρόνο και με λίγο κόπο θα τον κάνω στάχτη.Τότε κι εσένα θα σε πάρω, θα σε στήσω στο παλάτι,εκεί κι ο ίδιος θα σταθώ, κι αυτόν θα τον πετάξω έξω.Όμως, μόνον εφόσον δεχτείς εσύ το θέλημά μου,μπορώ κι εγώ να καυχηθώ· χώρια από σένα δεν έχω1345καν το σθένος να σωθώ.

ΟΙ ΣΤΩΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Η στωική φιλοσοφία εκτείνεται σ' ένα αρκετά μακρύ χρονικό διάστημα — από το δεύτερο ήμισυ περίπου του τετάρτου προ Χριστού αιώνα έως τον δεύτερο μετά Χριστόν αιώνα. Οι κύριοι απολογητές της στωικής φιλοσοφίας, που έδρασαν στο διάστημα των έξι αυτών αιώνων, ταξινομούνται συνήθως σε τρεις περιόδους: στην αρχαία, την μέση και την νεότερη Στοά. Στην αρχαία Στοά. που καλύπτει το χρονικό διάστημα από τον τέταρτο έως τον δεύτερο προ Χριστού αιώνα, ανήκουν ο Ζήνων ο Κιτιεύς, ο Κλεάνθης από την Άσσο της Τρωάδας και ο Χρύσιππος από την Κιλικία- η μέση Στοά. που εκτείνεται από τον δεύτερο έως τον πρώτο προ Χριστού αιώνα, περιλαμ­βάνει τον Παναίτιο τον Ρόδιο και τον Ποσειδώνιο από την Απάμεια· η νεό­τερη Στοά, που διήρκεσε από τον πρώτο έως τον δεύτερο μετά Χριστόν αιώνα, εκφράστηκε μέσα από την διδασκαλία του Σενέκα. του Επίκτητου και του Μάρκου Αυρηλίου. Οι στωικοί φιλόσοφοι αρχικά απεκαλούντο «ζηνώνειοι» από το όνομα του Ζήνωνος του Κιτιέως, που ήταν ο εισηγητής της μορφής αυτής της φιλοσο­φίας. Αργότερα, όμως, ονομάστηκαν «Στωικοί» ή «φιλόσοφοι της Στοάς», επειδή οι μαθητές του Ζήνωνος συνήθιζαν να παρακολουθούν τις παραδό­σεις του στην «Ποικίλη Στοά», η οποία ήταν διακοσμημένη με εικόνες του Πολυγνώτου.

 

        Επειδή η στωική φιλοσοφία διαμορφώθηκε στο διάστημα αρκετών αιώνων, ήταν επόμενο στην εξέλιξη της να παρουσιάσει διακυμάνσεις και αποκλίσεις από την αρχική διατύπωση της. Βέβαια, δεν είμαστε σε θέση σήμερα εμείς να παρακολουθήσαμε λεπτομερώς την εξέλιξη της στωικής φιλοσοφίας κατά τις διάφορες φάσεις της ανάπτυξης της, καθόσον, αν εξαιρέσαμε τα συγ­γράμματα του Σενέκα, του Επίκτητου και του Μάρκου Αυρηλίου, που έχομε στην διάθεση μας, από το έργο των απολογητών της αρχαίας και της μέσης Στοάς λίγα αποσπάσματα έφτασαν ως εμάς. και οι πληροφορίες που έχομε για τις ιδέες των είναι έμμεσες. Ίσως ο καλύτερος τρόπος, για να παρου­σιάσει κανείς την φιλοσοφία των Στωικών με τρόπον εύληπτο και συναφή, θα ήταν να σταθεί σε ορισμένες έννοιες που απετέλεσαν βασικούς άξονες της διδασκαλίας των κατά την ανάπτυξη της μέσα στον χρόνο. Τέτοιες έννοι­ες είναι: η αρετή και η απάθεια, η ειμαρμένη και η ελευθερία, η φύση και η συμπάθεια.

 

        Για τους στωικούς φιλοσόφους, ο δρόμος που πρέπει ν' ακολουθήσει κανείς για να εξασφαλίσει στην ψυχή του την ηρεμία, την γαλήνη, την αταραξία, και να γίνει, έτσι, ευτυχισμένος, δεν είναι, όπως ισχυρίστηκε ο Επίκουρος, οι ηδονές, αλλά η αρετή. Και τον δρόμο αυτόν προς την αρετή μπορεί να του τον υποδείξει η φιλοσοφία· η φιλοσοφία είναι, πρώτα από όλα, «άσκηση της αρετής».

 

        Η αρετή, κατά τους στωικούς φιλοσόφους, είναι αυτάρκης, αυτόνομη, αυτο­τελής, υπό την έννοια ότι, για να υπάρξει, δεν έχει ανάγκη από κάποιον παράγοντα έξω από αυτήν που να την προκαλέσει. Δεν μοιάζει η αρετή, εν προκειμένω, με την ηδονή, που η ανάδειξη της μέσα μας προϋποθέτει κατ' ανάγκην ένα αντικείμενο διαφορετικό και ανεξάρτητο από αυτήν δεν θα μπορούσε, ασφαλώς, να βιώσει κανείς την ηδονή που νιώθει απολαμβάνο ντας, παραδείγματος χάριν, ένα φαγητό ή κάποιο μουσικό κομμάτι, αν δεν υπήρχε το φαγητό αυτό ή το εν λόγω μουσικό κομμάτι. «Η αρετή», όμως, κατά τους στωικούς φιλοσόφους, «αξίζει να προτιμηθεί μόνο για τον εαυτό της και όχι εξαιτίας του φόβου, της ελπίδας ή κάποιου άλλου εξωτερικού πράγματος».

 

        Αν και αποδίδουν στην αρετή οι στωικοί φιλόσοφοι απόλυτη αξία, εν τού­τοις δεν φτάνουν σε κάποιο είδος ηθικού φανατισμού, στο πλαίσιο του οποί­ου κάθε μορφή κακίας είναι ανεπίτρεπτη. Απεναντίας, θεωρούν ότι η ύπαρ­ξη του κακού μπορεί ν' αποβεί ωφέλιμη στον άνθρωπο οδηγώντας τον στην αρετή. Αρκεί να έχει κανείς την υπομονή να δει τα πράγματα συνολικά, και όχι αποσπασματικά και μεμονωμένα. Έτσι, θα μπορέσει να καταλάβει, παραδείγματος χάριν, ότι οι κοριοί, όσο απεχθείς κι αν μας φαίνονται, συμ­βάλλουν, εντούτοις, στην βελτίωση μας, καθώς μας υποχρεώνουν να ξυπνά­με το πρωί και να μη μέναμε στο κρεβάτι τεμπελιάζοντας. Είναι επιτυχής, εν προκειμένω, ο παραλληλισμός που κάνει ο Πλούταρχος μεταξύ των δια­φόρων μορφών κακίας που υφίστανται στον κόσμο και ορισμένων αστείων στίχων που απαντώνται σε μια κωμωδία. «Όπως οι κωμωδίες περιλαμβά­νουν αστείους στίχους που, αν τους εξετάσει χάνεις μεμονωμένους, είναι πρόστυχοι, αλλά, αν τους δει στο σύνολο του ποιήματος, προσθέτουν σε αυτό κάποιαν χάρη, έτσι ψέγει και την κακία, αν την αντιμετωπίσει μεμονωμένα· δεν είναι, όμως, άχρηστη στο πλαίσιο ενός συνόλου». Ο Χρύσιππος, που απετέλεσε τον κορυφαίο εκφραστή της στωικής φιλοσοφίας κατά την πρώτη φάση της —σε τέτοιο σημείο μάλιστα, ώστε να λεχθεί ότι «αν δεν υπήρχε ο Χρύσιππος, δεν θα υπήρχε η φιλοσοφία της Στοάς»—. υποστήριξε ότι οι κακίες είναι απαραίτητο να υπάρχουν, γιατί χωρίς αυτές δεν θα μπορούσαν οι άνθρωποι να καταλάβουν την σημασία και την σπου­δαιότητα της αρετής. Πολλές φορές εκτιμάμε ένα πράγμα, εφόσον το δούμε δίπλα στο αντίθετο του· η λαμπρότητα και η τελειότητα της αρετής αναδει­κνύονται με μεγαλύτερη σαφήνεια και με πιο εντυπωσιακό τρόπο, αν αντι-παραβληθούν προς την ατέλεια και τις αρνητικές όψεις της αντίστοιχης κακίας.

 

        Μεταξύ της αρετής και της κακίας, που αποτελούν τους δύο πόλους ανάμε­σα στους οποίους εκδηλώνεται η συμπεριφορά των ανθρώπων, υπάρχουν άλλες καταστάσεις, όπως η ζωή και ο θάνατος, η αρρώστια και η υγεία, η φτώχεια και η ευπορία. η ταπεινότητα και η αλαζονεία κ.ά., που από την φύση τους δεν έχουν καμιάν —θετική ή αρνητική— αξία και. για τούτο, οι στωικοί φιλόσοφοι τις αποκαλούν με τον όρο «αδιάφορα». Αν μια από τις αδιάφορες αυτές καταστάσεις μας βοηθάει να γίνομε ενάρετοι, αποκτά θετι­κή αξία· διαφορετικά, αν μας ωθεί προς την κακία, έχει αρνητική αξία, γίνε­ται απαξία. Συμβαίνει, βέβαια, οι άνθρωποι να προτιμούν ορισμένες από τις αδιάφορες αυτές καταστάσεις έναντι άλλων. Αυτό είναι δικαιολογημένο. Ο Χρύσιππος έλεγε, παραδείγματος χάριν, ότι «είναι τρελοί όσοι απορρίπτουν τον πλούτον και την υγεία και την απονία και την αρτιότητα του σώματος, και δεν προσπαθούν να διατηρήσουν τ' αγαθά αυτά». Εκείνο που είναι ανε­πίτρεπτο, ωστόσο, είναι να επαναπαυθεί και να υποδουλωθεί κανείς στην αρχική, φυσική προτίμηση του προς αυτές τις καταστάσεις και εν ονόματι τους να ξεπουλήσει την αξιοπρέπεια του και την ψυχή του ολόκληρη. Κανένα αγαθό, ακόμη και η ίδια η ζωή, δεν πρέπει να συντηρείται από τον άνθρωπο, αν δεν εξασφαλίζει την ηθική ακεραιότητα του. Οι στωικοί φιλόσοφοι συνι­στούσαν στους ανθρώπους την εθελουσία και έντιμη «εξαγωγήν εκ του βίου». Η παράδοση λέει ότι ο Ζήνων και ο Κλεάνθης, από τους πρωταγωνιστές της στωικής φιλοσοφίας, δεν δίστασαν ν' αυτοκτονήσουν, όταν κατάλαβαν ότι το αγαθό της ζωής έγινε ανασταλτικός παράγων για την εκ μέρους των άσκηση της αρετής· θεώρησαν ότι η ζωή τους δεν είχε πλέον καμιάν αξία γι' αυτούς, καθώς ο μεν, ύστερα από κάποιον τραυματισμό, βρισκόταν σε πλήρη αδυνα­μία, ο δε είχε φτάσει σε βαθύτατο γήρας. Κατά τους στωικούς φιλοσόφους, οφείλει να είναι έτοιμος να διατηρήσει κανείς αλώβητη την αξιοπρέπεια του και την ψυχή του απέναντι και στις πιο δυσάρεστες και τις πιο επώδυνες καταστάσεις. Ιδού πώς ο Επίκτητος λέει ότι θα πρέπει να σκέφτεται ο στω­ικός φιλόσοφος: «θα πεθάνω· αλλά πρέπει γι' αυτό να πεθάνω βογκώντας; Θα φυλακιστώ· αλλά πρέπει γι' αυτό να θρηνολογώ; Θα εξοριστώ· αλλά ποιος μπορεί να μ' εμποδίσει να φύγω χαμογελώντας και ήρεμος; —Πες μου το μυστικό. —Δεν το λέω, γιατί αυτό εξαρτάται από την θέληση μου. —Θα σε ρίξω τότε στα σίδερα. —Άνθρωπε, τι λες; Εμένα; Μόνο το πόδι μου θ' αλυσοδέσεις. Την θέληση μου ούτε ο Δίας μπορεί να καταβάλει. —Θα σε φυλακίσω. —Το καημένο μου κορμί, εννοείς. —Θα σε αποκεφαλίσω. —Πότε εγώ σου είπα πως μονάχα ο δικός μου τράχηλος δεν μπορεί να κοπεί;». Για να φτάσει κανείς, όπως εισηγούνται οι στωικοί φιλόσοφοι, στην κατά­σταση της πλήρους αδιαφορίας, η οποία θα τον βοηθήσει, ακόμη και εν μέσω των πιο επώδυνων καταστάσεων, ν' αποκτήσει και να διατηρήσει η ψυχή του την αταραξία και την γαλήνη εκείνη που θα του εξασφαλίσει την ευτυχία, χρειάζεται να ξεπεράσει κάθε συναισθηματισμό, να χειραφετηθεί από τις εγκόσμιες επιθυμίες του, ν' απελευθερωθεί από τα πάθη του —όχι μόνο από τα θεωρούμενα κακά πάθη, αλλά από όλα τα πάθη ανεξαιρέτως. Και τούτο, διότι το πάθος, γενικώς, είναι μια «άλογη και αφύσικη κίνηση της ψυχής, μια ορμή πλεονάζουσα», που δεν αφήνει τον άνθρωπο να κρίνει σωστά την θέση του μέσα στον κόσμο και την συγγενική σχέση του με την φύση. Κατά τους στωικούς φιλοσόφους, στο σύμπαν υπάρχουν δυο αρχές: μια ενεργητική, το «ποιούν», που είναι ο θεός. ο οποίος ταυτίζεται με τον λόγο. και μια παθητική δύναμη, το «πάσχον», που είναι η αδιαμόρφωτη ύλη. Ο θεός. που οι στωικοί φιλόσοφοι τον ταυτίζουν με τον λόγο. είναι ο δημιουρ­γός του κόσμου, καθώς, επενεργώντας πάνω στην ύλη, διαμορφώνει τα διά­φορα όντα. που συγκροτούν την φυσική πραγματικότητα. Η σχέση του θεού ή του λόγου με το σύμπαν δεν είναι υπερβατική· αυτός, δηλαδή, δεν δημι­ούργησε τον κόσμο, για να μείνει κατόπιν έξω και πέρα από αυτόν. Απεναντίας, οι στωικοί φιλόσοφοι, εισηγούμενοι μια πανθεϊστική αντίληψη, ισχυρίστηκαν ότι ο θεός, ο λόγος διαπερνάει ολόκληρο τον κόσμο και γίνε­ται ένα με αυτόν, αποτελώντας έτσι τον συνεκτικό ιστό της πολύμορφης φύσης, την δύναμη εκείνη μέσω της οποίας το κοσμικό σύστημα διατηρεί την ενότητα του και την συνοχή του. Χάρις στην δύναμη αυτή της θείας αρχής του λόγου, τον «τόνον». όπως την αποκαλούν οι στωικοί φιλόσοφοι, το σύμπαν από άκρου εις άκρον διέπεται από την αρχή της συμπαθείας, σύμ­φωνα με την οποία τα εγκόσμια όντα επιδρούν το ένα πάνω στο άλλο. Ο κόσμος μοιάζει μ' έναν τεράστιο έμβιο οργανισμό, του οποίου η λειτουργία του ενός οργάνου δεν είναι ανεξάρτητη από την λειτουργία κάποιου άλλου οργάνου του. Έτσι, καθώς, βάσει της αρχής της συμπαθείας, διαδοχικά το ένα εγκόσμιο ον επηρεάζει το άλλο, είναι δυνατόν να μεταφερθεί η ενέργεια από το πιο μακρινό αστέρι του ουρανού στο πιο τελευταίο πράγμα της γης και να το επηρεάσει.

 

        Οι εκδηλώσεις των εγκόσμιων πραγμάτων, οι επιδράσεις του ενός όντος πάνω στο άλλο. που συγκροτούν την πορεία του σύμπαντος, δεν είναι τυχαί­ες, ακανόνιστες, συμπτωματικές, αλλά, επειδή τα πάντα δημιουργήθηκαν σύμφωνα με τις επιταγές του λύγου, ο οποίος και μετά την δημιουργία του σύμπαντος εξακολουθεί να το διαρρέει, υπόκεινται σε μια νομοτελειακή τάξη. την οποίαν οι στωικοί φιλόσοφοι αποκαλούν «ειμαρμένη». Τα πάντα στο σύμπαν τελούνται σύμφωνα με μιαν αναγκαιότητα που έχει καθοριστεί εκ των προτέρων από τον κοσμικό λόγο και η οποία εξακολουθεί να συντη­ρείται χάρις στην συνεχιζόμενη παρουσία του μέσα στο σύμπαν. Η ειμαρμένη, η οποία διέπει την πορεία των πραγμάτων και των γεγονότων του κόσμου, κατά τους στωικούς φιλοσόφους, δεν αναιρεί, όπως ίσως φαί­νεται, την ανθρώπινη ελευθερία, και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να συγχέε­ται με την έννοια της μοιρολατρίας, σύμφωνα με την οποία είναι μάταιο να προσπαθεί να κάνει κανείς κάτι, αφού η έκβαση του έχει ήδη αποφασιστεί. Ο Χρύσιππος επιχείρησε να δείξει πώς συνδυάζεται η ειμαρμένη του κόσμου με την ανθρώπινη ελευθερία. Κατ' αυτόν, η ειμαρμένη ορίζει εκ των προτέρων τις δυνατότητες που ενδέχεται ν' ακολουθήσει ένα γεγονός. Αν, παρα­δείγματος χάριν, είμαι τώρα άρρωστος, υπάρχει η δυνατότητα να καλέσω έναν καλό γιατρό, ο οποίος θα με βοηθήσει να συνέλθω, όπως υπάρχει η δυνατότητα να καλέσω έναν κακό γιατρό, υπάρχει η δυνατότητα να πάρω ένα αποτελεσματικό φάρμακο, όπως υπάρχει η δυνατότητα να πάρω ένα φάρμακο που θα επιδεινώσει την κατάσταση μου, και ούτω καθεξής. Όλες οι δυνατότητες αυτές είναι δεδομένες στο πλαίσιο της ειμαρμένης του κόσμου, και είναι γνωστό εκ των προτέρων τι θα συμβεί, αν επιλέξω μια από τις δυνατότητες αυτές. Το ποια, όμως, από τις δυνατότητες αυτές θα επιλέξω εναπόκειται, σε μένα· εγώ θ' αποφασίσω, παραδείγματος χάριν, ποιον γιατρό θα καλέσω. Οι στωικοί φιλόσοφοι διέκριναν στις πράξεις του ανθρώπου δυο αιτίες: τις απώτερες, οι οποίες αναφέρονται στις δυνατότη­τες που υπαγορεύονται από την ειμαρμένη προκειμένου να τελεστεί μια πράξη, και τις προσεχείς αιτίες, που αφορούν στις αποφάσεις τις οποίες παίρνει τελικώς το πρόσωπο που πράττει. Η ειμαρμένη, ως ορίζουσα τις δυνατότητες των πράξεων του ανθρώπου, όχι μόνο δεν αντιβαίνει στην ελευ­θερία της βούλησης του, αλλά, απεναντίας, την υπηρετεί. Γιατί, για να είναι κανείς ελεύθερος στις επιλογές του, θα πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικές δυνατότητες· είναι αστείο, λόγου χάριν, να προτείνω σε κάποιον ένα κουτί με μια μόνο κάρτα μέσα, λέγοντας του «ιδού, είσαι ελεύθερος να επιλέξεις όποια κάρτα θέλεις» —θα πρέπει να έχει τουλάχιστον δυο κάρτες μέσα το κουτί, για να έχει νόημα η προτροπή μου αυτή. Προκειμένου, λοιπόν, να εκτελεστεί ελεύθερα από τον άνθρωπο μια πράξη, απαιτείται αφ' ενός μεν να υπάρχουν περισσότερες της μιας δυνατότητες, όπως ορίζει η ειμαρμένη, αφ' ετέρου δε η συγκατάθεση του σε μιαν από τις δυνατότητες αυτές. Η ευθύνη του ανθρώπου που πράττει είναι καίρια, καθώς από την απόφαση του εξαρτάται με ποιον, τελικώς, από τους τρόπους, που έχουν προκαθορι­στεί από την ειμαρμένη, θα εξελιχθούν τα πράγματα. Εν τοιαύτη περιπτώ­σει, προκειμένου να προβεί κανείς στην καλύτερη επιλογή, θα πρέπει να είναι σε θέση να κρίνει σωστά.

 

        Προς τούτο, απαιτείται να μελετήσει ο άνθρωπος την φύση. να μάθει τις δυνατότητες σύμφωνα προς τις οποίες έχει προκαθοριστεί από τον θεό ή τον κοσμικό λόγο να εξελιχθούν τα γεγονότα και τα πράγματα, και να εναρμο­νιστεί, έτσι. μαζί της. Γιατί, αν αποφασίσει να δράσει ενάντια στην φύση και τους νόμους της ειμαρμένης, είναι βέβαιο ότι η πράξη του δεν θα έχει κανέ­να αποτέλεσμα. Το «ομολογουμένως τη φύσει ζην», έλεγαν οι στωικοί φιλό­σοφοι, δηλαδή το να ζει κανείς σε αρμονία με την φύση. είναι πρωταρχικός όρος για να εξασφαλίσει την ευτυχία.

 

        Η εναρμόνιση του ανθρώπου με την φύση, ωστόσο, για τους στωικούς φιλο­σόφους, δεν πρέπει να εκληφθεί σαν ένας στόχος που τοποθετείται κάπου στο μέλλον και βρίσκεται έξω και μακριά από αυτόν, και, ως εκ τούτου, για να επιτευχθεί σε κάποια στιγμή, χρειάζεται μια χρονική ωρίμανση. Απε­ναντίας, η εναρμόνιση του ανθρώπου προς την φύση είναι πάντοτε επίκαιρη και μπορεί να επιτευχθεί σε κάθε στιγμή, αφού είναι κάτι το εγγενές προς την δική του, την ανθρωπινή του φύση. Ο Χρύσιππος, όπως μας παρεδόθη, υποστήριζε ότι η φύση γύρω μας, προς την οποίαν οφείλαμε να εναρμονί­σαμε την συμπεριφορά μας, και η ανθρώπινη φύση μας είναι ένα και το αυτό. Σύμφωνα με την στωική φιλοσοφία, όπως στο σύμπαν ενυπάρχει ο λόγος από τον οποίον δημιουργήθηκε ο κόσμος, κατά τρόπον ανάλογο υπάρ­χει και μέσα μας ο λόγος. Ο «εν ημίν» λόγος αποτελεί τμήμα του κοσμικού λόγου. Η διατύπωση αυτή δεν είναι απλώς ένα σχήμα λόγου, αλλά εκφρά­ζει μιαν ουσιαστική ταυτότητα. Τόσον ο κοσμικός λόγος, η θεία αρχή που δημιούργησε το σύμπαν και εξακολουθεί να το διαπερνάει, όσον και ο «εν ημίν» λόγος έχουν υλική σύσταση.

 

        Οι στωικοί φιλόσοφοι ταύτιζαν τον κοσμικό λόγο με το πυρ, για να εκφρά­σουν, έτσι, την αιθέρια, αέρινη υλική υπόσταση του. Η πύρινη υφή του κοσμικού λόγου, χάρις στην οποία συντηρούνται τα πράγματα και τρέφονται και αυξάνονται τα ζώα και τα φυτά, δεν πρέπει να συγχέεται με το εγκό­σμιο πυρ. Ο κοσμικός λόγος αποκαλείται από τους στωικούς φιλοσόφους «πυρ τεχνικόν», για ν' αντιδιασταλεί προς το εγκόσμιο, το «άτεχνο» πυρ, που καίει και καταστρέφει. Η ψυχή μας, επίσης, ο εν «ημίν» λόγος, κατά τους στωικούς φιλοσόφους, έχει, όπως ο κοσμικός λόγος, λεπτή σωματική σύσταση. Ο Κλεάνθης, για να δικαιολογήσει την περί ψυχής υλική αντίληψη του, υποστήριζε ότι, αν ήταν ασώματη, δεν θα μπορούσε να παρακολουθή­σει τις μεταβολές του σώματος, ούτε να επηρεάσει το σώμα. Γεγονός, όμως, είναι ότι υπάρχει μια αμοιβαία επίδραση μεταξύ του σώματος μας και της ψυχής μας· όταν το σώμα νοσεί, συμπάσχει μαζί του και η ψυχή, και, αντι­στρόφως, όταν η ψυχή καταλαμβάνεται από ντροπή ή από φόβο, το σώμα γίνεται αντιστοίχως κόκκινο ή ωχρό.

 

        Έτσι. χάρις στην ουσιαστική, την υλική συγγένεια που υφίσταται μεταξύ του κοσμικού και του ανθρώπινου λόγου, εάν εναρμονιστεί κανείς προς τις επί ταγές του λόγου που βρίσκεται μέσα του, έρχεται σε πλήρη αρμονία προς τους κανόνες του κοσμικού λόγου και, κατ' επέκτασιν. προς την φύση που διέπεται από τις αρχές του λόγου. Το «ομολογουμένως τη φύσει ζην», λοι­πόν, που υπαγορεύει στον άνθρωπο τι πρέπει να πράξει ώστε να εξασφα­λίσει την ευτυχία, ισοδυναμεί προς το «ομολογουμένως τω λόγω ζην». Η αρετή και η ευδαιμονία μας, στην οποία μπορούμε να φτάσομε μέσω της αρετής, εξαρτώνται, σε τελευταία ανάλυση, από εμάς τους ίδιους, από την λογική φύση μας. από την υπακοή μας στις εντολές του «εν ημίν» λόγου. Από την τροχιά μας αυτή προς την αρετή και την ευδαιμονία μας απομα­κρύνουν τα πάθη μας, τα οποία, αναστατώνοντας την ψυχή μας. δεν μας επι­τρέπουν να κρίνομε σωστά, σύμφωνα με τους κανόνες του λόγου. Όθεν, αν θέλει ν' αποκτήσει κανείς την αρετή και, μέσω αυτής, την ευδαιμονία οφεί­λει, εκριζώνοντας από την ψυχή του τα πάθη του. να φτάσει στην κατάστα­ση της απάθειας. Ο αγώνας αυτός μέσα από την απάθεια, που εισηγήθηκαν οι στωικοί φιλόσοφοι για την κατάκτηση της αρετής και την επίτευξη της προσωπικής ευδαιμονίας, όχι μόνο δεν είναι εύκολο να τον φέρει κανείς εις πέρας, αλλά μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να μας εμβάλει και σε υπο­ψίες ως προς την ειλικρίνεια των εισηγητών του. Ο Σενέκας. συγκεκριμένα, από τους πιο προβεβλημένους απολογητές της στωικής φιλοσοφίας, παρότι, στο πλαίσιο της θεωρίας του για την απάθεια, καταφρονούσε τον πλούτο και συνιστούσε και στους άλλους ν' αγωνίζονται να μην καταστούν υποχείρια του, δεν παρέλειψε, ωστόσο, να συγκεντρώσει τεράστια περιουσία από τους υψηλούς τόκους που έπαιρνε δανείζοντας τα χρήματα του στην Βρετανία. Πέρα δε από τις επιφυλάξεις που θα μπορούσε να έχει κάποιος για την ειλι­κρίνεια στωικών φιλοσόφων, όπως ο Σενέκας. η στωική απάθεια προσλαμ­βάνει σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις την αίσθηση της αναλγησίας και την εικόνα της απανθρωπιάς. Γιατί δεν είναι πράγματι σκληρό και παγερό, όταν, σύμφωνα με την στωική φιλοσοφία, θα πρέπει κάποιος που έχασε τα παιδιά του να εκριζώσει από μέσα του κάθε αίσθημα τρυφερότητας και λύπης για τον χαμό τους, καθόσον έτσι θα διαφυλάξει την δική του ηρεμία και ησυχία;

Εμμ. Ροΐδης: περί προϋπολογισμού

Ο πολύς πληθυσμός της Ελλάδος συνίσταται εκ πεντήκοντα χιλιάδων ανθρώπων γνωριζόντων ανάγνωσιν και ορθογραφίαν και τρεφομένων υπό ενός εκατομμυρίου αγράμματων φορολογούμενων.

 

Μη τις νομίσει ότι προς κατηγορίαν των πολιτευομένων ανεγράψαμεν τους ανωτέρω αριθμούς. Προθύμως αναγνωρίζομεν, ότι φρονίμως και συνετώς πολιτεύονται, μη επιτρέποντες να μανθάνη γράμματα πας μη κηφήν. Εν τη Δύσει άμα ηδυνυθή ν’ αναγνώση λαός το Ευαγγέλιον, ευθύς απελάκτισε τον πάπαν και εν τη πρώτη ορμή της αγανακτήσεώς του έκαψε τα μοναστήρια και εκρέμασε τους ιερείς. Ομοία τις επίκειται και παρ’ ημίν διαμαρτύρησις,άμα, πλην των μυρίων φορολογούντων, δυνηθώσι και οι εκατοντακισμύριοι φορολογούμενοι ν’ αναγνώσωσι της Ελλάδος τον προϋπολογισμόν.

Εκ της αναγνώσεως ταύτης ήθελον διαδεχθή μεταξύ των άλλων ότι, ενώ κατ’ αναλογίαν των άλλων εθνών έπρεπε να αρκεί εν ήμισυ εκατομμύριον προς είσπραξιν των φόρων, εξοδεύονται τέσσαρα προς τούτο παρ’ ημίν· ότι άνευ στόλου ή στρατού καταβαλλονται περί τα πέντε εις μισθούς χερσαίων και θαλασσίων, εν ενεργεία, διαθεσιμότητι ή συντάξει βαθμοφόρων, μετά δε την τελευταίαν κατά της στηλιτικής σπατάλης εξέγερσιν, αντί της ελπιζόμενης ελαττώσεως ηυξήθη κατά εκατόν είκοσι χιλιάδας δραχμών το ετήσιον έξοδον προς συντήρησιν επωμίδων.

 

Οι απελπισμένοι αναθέτουσιν εις τον θάνατον τας ελπίδας. Ούτω και το ταμείο ημών ήλπιζεν εξ αυτού βαθμιαίαν ελάφρωσιν του πιέζοντος αυτό άχθους. Αλλά, κατά παράδοξον αντίφασιν, εφ’ όσον αποθνήσκουσι πολλάκις επί της ψιάθης οι συνταξιούχοι του μεγάλου αγώνος επί τοσούτω αυξάνουσι αι ήδη διαπλασιασθείσαι συντάξεις. Οι όνυχες της αρπακτικής αγέλης είναι παρ’ ημίν οξύτερη ή το δρέπανον του θανάτου.

 

Αγαπώντες προ παντός άλλου τη δικαιοσύνην, δεν λέγομεν ότι εις την τοιαύτην κατάστασιν αρέσκονται πάντες ανεξαιρέτως οι βουλευταί και κομματάρχαι· αλλά τούτο μόνον: ότι τινές εξ αυτών την εδημιούργησαν εκ φιλαρχίας, σήμερον δε πάντες αυτήν υφίστανται εξ ανάγκης. Οι τε φαύλοι και οι αγαθοί πράττουσι παρ’ ημίν τα αυτά, η μόνη δε μεταξύ αυτών διαφορά συνίσταται εις το ότι οι μεν τα πράττουσι μετά χαράς, οι δε άνευ χαράς.

 

Η θέσις των παρ’ ημίν πολιτευομένων πολύ ομοιάζει την των αυτοκρατόρων της βυζαντινής Ρώμης, οίτινες προς κατάληψιν του θρόνου συνεμάχουν μετά Φράγκων, Τούρκων και Βουλγάρων, εις ους αυτοί τε και οι υπήκοοι αυτών επλήρωνον έπειτα λύτρα. Απαραλλάκτως και οι ημέτεροι φατριάρχαι, προς σχηματισμός ή ενίσχυσιν κόμματος, εστρατολόγουν εκ των τριόδων μισθοφόρους, ους επλήρονον δια δημοσίων χρημάτων, ήτοι δια θέσεων περιττών. Των τοιούτων μισθοφόρων επί τοσούτων επολυπλασιάσθη προϊόντος του χρόνου ο αριθμός και το θράσος, ώστε κατέστησαν σήμερον η μόνη αξιόμαχος δύναμις της Ελλάδος, προ της οποίας και βασιλεία και κυβέρνησις και βουλή και ολόκληρο το έθνος κύπτει το γόνυ μετά τρόμου.

Οι απελπισμένοι αναθέτουσιν εις τον θάνατον τας ελπίδας. Ούτω και το ταμείο ημών ήλπιζεν εξ αυτού βαθμιαίαν ελάφρωσιν του πιέζοντος αυτό άχθους. Αλλά, κατά παράδοξον αντίφασιν, εφ’ όσον αποθνήσκουσι πολλάκις επί της ψιάθης οι συνταξιούχοι του μεγάλου αγώνος επί τοσούτω αυξάνουσι αι ήδη διαπλασιασθείσαι συντάξεις. Οι όνυχες της αρπακτικής αγέλης είναι παρ’ ημίν οξύτερη ή το δρέπανον του θανάτου.

Εσφαλμένως νομίζομεν, παρωμοίασαν τινές τους ημετέρους κομματάρχας προς αρχηγούς ληστικών συμμορίων. Το πταίσμα αυτών είναι ότι εδημιούργησαν τας συμμορίας, σήμερον όμως αντί να είναι αρχηγοί αυτων, κατήντησαν απλοί μεσίται, δια των οποίων αι συμμορία αύται διαπραγματεύονται προς το έθνος τα λύτρα, ανθ’ ων συγκατανεύουσιν να παραχωρήσωσιν αυτώ ασφάλεια ζωής και περιουσίας. Τα λύτρα ταύτα καλούνται κατ’ ευφημισμόν προϋπολογισμός. Απόδειξις όμως του αληθούς αυτών χαρακτήρος είναι η δουλική ευπείθεια, μεθ’ ης ολόκληρος η Βουλή, σιγώσης της αντιπολιτεύσεως, σπεύδει να τα καταβάλη άνευ συζητήσεως εις τον εισπράκτορα της κατισχυούσης συμμορίας, καλώς γνωρίζουσα ότι πάσα αντίστασις ή απόπειρα ελαττώσεως αυτών έθελε τιμωρηθή δι’ αναστατώσεως την επιούσαν.

 

Το δε όντως λυπηρόν είναι ότι και οι υποτασσόμενοι εις πάσαν ταπείνωσιν και κακουχίαν, στέργοντες να μένωμεν άοπλοι και εις πάσαν ύβριν εκτεθειμένοι, πάλιν δεν κατορθούμεν να πληρόνωμεν ολοσχερώς τα κατ’ έτος εξογκούμενα ημών λύτρα, αναγκαζόμενοι να δανειζώμεθα ακαταπαύστως, και ίσως μετ’ ου πολύ να παραστήσωμεν το πρωτοφανές εν τη ιστορία έθνους χρεωκοπούντος άνευ παρασκευών, άνευ πολέμου, άνευ επαναστάσεως ή άλλης τινός εκ των μέχρι τούδε γνωστών προφάσεων χρεωκοπίας. Τούτο πάντες βλέπομεν, η δε επιστήμη το κυρήττει δια του στόματος του κ. Σούτζου, υποδεικνύοντος τας οικονομίας ως την μόνην σωτηρίας οδόν. Προς ταύτην όμως ουδείς πολιτευόμενος τολμά να τραπη, ουχί εξ ελλείψεως πατριωτισμού, αλλά διότι καλώς γνωρίζει ότι αδύνατον είναι να προχωρήση επ’ αυτής, χωρίς να προσκρούση ανά παν βήμα εις συμφέροντα προσωπικά, άτινα θέλουσιν ορθωθή κατ’ αυτού ως έχιδναι φαρμακεραί, των οποίων επατήθη η ουρά.

 

Κατά του συνασπισμού των τοιούτων συμφερόντων επεχείρησε ν’ αντιταχθή ο κ. Τρικούπης, υψώσας την σημαίαν των αρχών απέναντι της των προσώπων. Εις την απόπειραν ταύτην επεκροτήσαμεν ημείς εξ’ όλης καρδίας, ακολουθούντες παν βήμα αυτού μετά παλμών ελπίδος. Ταχέως όμως εννοήσαμεν πόσον επί του παρόντος άνισος και άπελπις είναι ο αγών αυτού προς αντιπάλους, οίτινες αντί να παρίστανται εν τη βουλή ως υπέρμαχοι αφηρημένων αρχών, ήσαν πρακτικοί άνθρωποι αντιπροσωπεύοντες κόμμα πραγματικόν και επιφορτισμένοι να διαπραγματεύθωσι και εισπράξωσιν εν ονόματι αυτού τα ετήσια λύτρα της Ελλάδος.

 

Εις την ανάπτυξην αυτήν του τι εννοούμεν δια της λέξεως αγέλη, προέβημεν, διότι, παρεξηγούντες τινες ημάς, υπέθεσαν ότι το όνομα τούτο αποδίδομεν εις αυτήν την βουλήν, ενώ αύτη, ως και πάσα η Ελλάς ουδέν άλλο είναι, ειμή θαλαμηπόλος και εκ φόβου τροφοδότις της νεμομένης τον τόπον παντοδυνάμου αγέλης.

 

Παρηγορούμεθα δια της εξής σκέψεως, ότι πάντα ανεξαιρέτως τα έθνη κατά περίοδον τινά του βίου των υπέστησαν αισχρόν τινά ζυγόν. Κατά τον δέκατον πέμπτον αιώνα εδέσποζον εν Ισπανία οι Ιεροεξετασταί, κατά τον δέκατον έκτον οι δολοφόνοι εν Ιταλία και κατά τον δέκατον όγδοον εν Γαλλία αι πόρναι. Ούτω και παρ’ ημίν σήμερον οι βδέλαι του προϋπολογισμού.

 

Παράδοξον θέλει φανή εις πολλούς, αλλ’ εν τούτοις είναι αληθές, και το εξής, ότι οι απαρτίζοντες την φθοροποιόν ταύτην αγέλην δεν είναι, ως επί το πολύ, κακοί άνθρωποι. Οι εις την Αφρικήν περιηγηταί περιγράφουσι φυλάς τινάς ανθρωποφάγων, οίτινες είναι κατά τα άλλα τίμιοι, ήμεροι, φιλόξενοι και περιποιητικοί, μόνον ελάττωμα έχοντες την κακήν συνήθειαν να τρώγωσιν ανθρώπινον κρέας, ως οι ημέτεροι κηφήνες να ροφώσι τον ιδρώτα του λαού.

 

Εμμανουήλ Ροΐδης

Για μια Άλλη Ζωή

Ποτέ δεν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ό,τι δεν μπορούμε να διαχειριστούμε. Πάντα έλκουμε αυτά που μάς ανήκουν είτε ως μαθήματα είτε, κυρίως, ως προκλήσεις διεύρυνσης της αντίληψής μας και πραγματικής, δημιουργικής προσφοράς στη ζωή μας αλλά και στους άλλους. 

 

Χάνοντας όμως τον εαυτό μας μέσα στα παράπονα, στην τραγικοποίηση, στο μοιρολόι, στην ανάγκη διαφυγής,  αδυνατούμε να δούμε πέρα από το αδιέξοδο, το πρόβλημα, την ασθένεια, τον χωρισμό, τη δυσκολία, οτιδήποτε δεν ήταν μέσα στα σχέδιά μας. Και η άλλη θέαση, όσο κι α δυσκολεύει αρχικά, είναι πάντα πολύ πιο αληθινή, πιο αυθεντική, πιο απελευθερωτική!

Όταν αποκτούμε το θάρρος να ζούμε πραγματικά μέσα στη ζωή μας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη του εαυτού μας και αντιμετωπίζοντας αντί να αποφεύγουμε τις προκλήσεις μας, τότε αποκαλύπτονται πολλά! Ξεκινά μια άλλη ζωή, μεταφορικά, κυριολεκτικά, πρακτικά, σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Αληθινή με αξιοπρέπεια και τιμή, απαλλαγμένοι από ενοχοποίηση, κατηγορία, πίκρα, συνειδητοποιούμε πως ο κόσμος και η πραγματικότητα που μάθαμε, που ξέραμε, ανήκει πια σε μια άλλη σφαίρα πραγματικότητας που δεν μάς αγγίζει πια.

 

Άλλες έννοιες, άλλο περιεχόμενο. Άλλη η αλήθεια, πέρα από πεποιθήσεις, το παρελθόν, τις απόψεις των άλλων, πολύ πιο πέρα από το φοβισμένο εγώ που έκανε κουμάντο εν αγνοία μας. Θεωρίες συνωμοσίας δεν μάς ακουμπάνε πια, αφού ανήκουν σε εικονικές πραγματικότητες αυτών που τις έχουν ακόμα ανάγκη, πιπιλίζοντας μηχανικά αλλά αδυνατώντας να δουν πέρα από οτιδήποτε νομίζουν πως τους δεσμεύει. 

 

Ταξιδεύοντας τις στιγμές της ζωής, ανάμεσα σε αγκάθια, σκοτάδια, στέρηση, απώλεια, πόνο, αλλά και χαρές, επιτυχίες, κατακτήσεις, υπάρχει άλλη εκδοχή από το να γίνουμε είτε δραπέτες είτε μάρτυρες. Είναι μια εκδοχή που δεν την περιγράφουν τα βιβλία, δεν διδάσκεται στα σχολεία, δεν διαφημίζεται στην συνηθισμένη πληροφόρηση της κοινωνίας, από κανένα μέσον. Δεν έχει συμμάχους γιατί δεν ανήκεις πουθενά ούτε ομαδοποιείσαι. Είσαι Μόνος και βρίσκεις στην πορεία σου τους Ομοίους σου... Αυτούς που δεν είναι ούτε πίσω ούτε μπροστά σου αλλά δίπλα σου, ισότιμα, αληθινά, γιατί αναγνωρίζουν τη δική τους αυθεντική Μοναχικότητα, ως ακέραιοι, αυθεντικοί, μοναδικοί συνδημιουργοί.

 

Ο δρόμος της συνειδητής συμμετοχής, της συνειδητής παρουσίας, σε κάθε λεπτομέρεια, συμβάν, σχέση, πράξη, στάση, λέξη, σιωπή, προσφορά, που συναντάς στο δρόμο σου, δεν έχει ορισμό. Έχει προσδιορισμό, από Εσένα και μόνο!  Κι έτσι ανακαλύπτεις Ανθρώπους, ευκαιρίες, θεραπεία, σκοπό, περιεχόμενο, ουσιαστική, πηγαία ικανοποίηση για τη ζωή. Κάθε ζωή! Απέχει από τις ευκολοχώνευτες και ψεύτικες θεωρίες που πλασάρονται με ευκολία αλλά στερούνται ουσίας...και κυρίως στερούνται βιώματος, απόδειξης. 

 

Είναι μια άβολη κατάσταση που σε πάει στο άγνωστο, σε ξεβολεύει αναγκαστικά, σε βάζει σε μια εντελώς άλλη πορεία ζωής από την "κοινή". Δεν υπάρχει μέθοδος, ό,τι κι αν πιστεύουμε πως ανακαλύπτουμε στην πορεία, από το οποίο έχουμε ανάγκη να κρατηθούμε. Υπάρχει πορεία, ενδείξεις, επανεκπαίδευση να χρησιμοποιούμε το νου μας δημιουργικά, κάτι που ξεχάσαμε να κάνουμε πολύ νωρίς, όσες γνώσεις κι αν νομίζουμε πως έχουμε κατακτήσει, μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. 

 

Αλλά τα δώρα είναι ανεκτίμητα, η αμοιβή αμύθητη, η ποιότητα της ζωής ασύγκριτη. Το τοπίο αλλάζει εντελώς καθώς συνδέουμε τη σοφία με την έμπνευση για να υπάρχει γνώση σε αυτό το επίπεδο. Η χαμένη ή ξεχασμένη αθωότητα γίνεται πράξη ζωής καθώς τα πάντα μεταμορφώνονται σε καινούργια, που θέλεις να περιεργαστείς, να ανακαλύψεις. Αποκτά νόημα η φράση, "η γνώση είναι μέσα σου" καθώς απαλλάσσεσαι από δανεικές απόψεις και εμπιστεύεσαι την αλάθητη διαίσθησή σου που διαφέρει από το ένστικτο. Η φώτιση/έμπνευση αντικαθιστά τη φαντασία, που στο παρελθόν ήταν μπερδεμένη έννοια...είτε νόμιζες πως δεν την διέθετες είτε την μπέρδευες με τη μνήμη. 

 

Και αρχίζεις να συναντάς Ανθρώπους... πραγματικούς ανθρώπους, σε πραγματικούς διαλόγους, πραγματικές συνθήκες, ως συνοδοιπόρους στη ζωή. Η κάθε μέρα έχει ουσία, είναι γεμάτη και δημιουργική. Το σώμα αναζωογονείται, θεραπεύεται, αντιλαμβάνεσαι κάθε μαγική λειτουργία του, κάθε μικρή ή μεγάλη αλλαγή. 

 

Αισθάνεσαι όλα τα συναισθήματα, αλλά ανακαλύπτεις άλλα επίπεδα, βαθύτερα, ευρύτερα, που δεν ταράζονται και δεν ταλαντεύονται όπως πριν. Οι αισθήσεις οξύνονται, γίνεσαι ένα με τη φύση γύρω σου αλλά και με την ενέργεια που υπάρχει παντού, σε όλα και σε όλους. Οι σκέψεις των άλλων φανερώνονται πριν τις εκφράσουν, τα κίνητρα αποκαλύπτονται καθώς αποκαθιστάς τα ένστικτά σου. 

 

Ο χρόνος μετράει διαφορετικά, τα μάτια βλέπουν άλλα, όλες οι αισθήσεις συνδέονται σε ένα μαγικό χορό που σού προσφέρουν πολύ περισσότερα απ' όσα πίστευες πως υπήρχαν. Η σιωπή είναι γεμάτη με μηνύματα, το κενό αντικαθίσταται με μια βαθιά εμπιστοσύνη και γαλήνη αφού δεν υπήρχε ποτέ. Το σκοτάδι γεμίζει χρώμα, και το φως δεν σε τυφλώνει πια. Όλες οι ψευδαισθήσεις γκρεμίζονται μια μια, όχι με βία αλλά επειδή δεν υπηρετούν πλέον τον προηγούμενο σκοπό τους. Τους εχθρούς τους προσπερνάς ή τους αντιμετωπίζεις τίμια, αποκαθιστώντας την αλήθεια που από φόβο πάντα κρύβεται αλλά όχι για πολύ.

 

Από ένα σημείο και έπειτα, δεν υπάρχει επιστροφή. Δεν υπάρχει νόημα για κάτι τέτοιο. Πάλι θα δουλεύεις, θα σκάβεις τον κήπο, θα κοιμάσαι και θα ξυπνάς, αλλά θα λυπάσαι μια άλλη θλίψη, θα χαίρεσαι άλλες χαρές, θ' αγαπάς όχι ως ανάγκη αλλά ως σύνδεση, ως προσφορά, ως ευγνωμοσύνη, θα προσπερνάς τα ανούσια, θ' αγωνίζεσαι για τα ουσιαστικά...καθώς ταξιδεύεις, ανάλαφρα, ταπεινά. Και το καθετί θα έχει το άγγιγμα της μαγείας, του δέους. Και συνέχεια ανακαλύπτεις, προχωράς, μαθαίνεις, συνδέεσαι...

Εμπλουτισμένα τρόφιμα: καλά ή κακά για την υγεία;

Εμπλουτισμένα τρόφιμα θεωρούνται τα τρόφιμα εκείνα που περιέχουν ένα ή περισσότερα θρεπτικά συστατικά, έπειτα από ειδική επεξεργασία που έχουν υποστεί προσκειμένου να βελτιωθεί η θρεπτική τους αξία. Η παραγωγή και η κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, υπάρχουν πλέον πολλά και διαφορετικά είδη εμπλουτισμένων τροφίμων στο εμπόριο με κυριότερα δείγματα τα:

Γαλακτοκομικά προϊόντα εμπλουτισμένα με προβιοτικά ή πρεβιοτικά
Τα προβιοτικά ενισχύουν την εντερική χλωρίδα και βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου.

Προϊόντα εμπλουτισμένα με σίδηρο
Εμπλουτισμένα τρόφιμα με φυτικές στερόλες. Πρόκειται για ουσίες που μπορούν να μειώσουν την χοληστερόλη στο αίμα, σύμφωνα με κλινικές μελέτες. Συνήθως πρόκειται για τρόφιμα όπως γαλακτοκομικά προϊόντα και μαργαρίνες. Τα τρόφιμα αυτά ονομάζονται αλλιώς και λειτουργικά, λόγω της ιδιότητας τους αυτής καθώς πρόκειται όχι απλά για βελτίωση της θρεπτικής αξίας του προϊόντος, αλλά για ισχυρισμό υγείας.
 
Φυσικός χυμός πορτοκάλι εμπλουτισμένος με ασβέστιο
Μαγειρικό αλάτι εμπλουτισμένο με ιώδιο. Η κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε ιώδιο είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς το ιώδιο είναι απαραίτητο στοιχείο για την ομαλή λειτουργία του θυρεοειδούς και την παραγωγή ορμονών. Αν το αλάτι λοιπόν καταναλώνεται με σύνεση και μέτρο, ειδικά το εμπλουτισμένο μπορεί να καλύψει σε μεγάλο ποσοστό τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε ιώδιο.

Γάλα εμπλουτισμένο με βιταμίνη D
Προϊόντα ολικής άλεσης εμπλουτισμένα με φυλλικό οξύ. Η πρόσληψη του φυλλικού οξέος είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς είναι απαραίτητο για την κυτταρική ανάπτυξη και την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και επιπλέον σύμφωνα με έρευνες μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης καρδιακής νόσου. Η επαρκής πρόσληψή του είναι απαραίτητη κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης ιδιαίτερα για την σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος του νεογνού.

Ποιοι ωφελούνται και ποιοι όχι από τα εμπλουτισμένα τρόφιμα
Τα εμπλουτισμένα τρόφιμα παρουσιάζουν μεγάλο όφελος για την υγεία ατόμων που για διάφορους λόγους δεν καταναλώνουν ένα τρόφιμο ή μια ομάδα τροφίμων, καθώς είναι σε θέση να προσφέρουν το συστατικό που πιθανώς να βρίσκεται σε έλλειψη. Επιπλέον υπάρχουν άτομα που μπορεί να παρουσιάζουν δυσαπορρόφηση σε ένα ή περισσότερα στοιχεία ή απώλεια ενός θρεπτικού στοιχείου λόγω κάποιας ασθένειας. Τα άτομα αυτά αποτελούν άλλη μια σημαντική ομάδα που ωφελούνται από τα εμπλουτισμένα τρόφιμα. Ακόμα, όμως, και για αυτές τις ομάδες ισχύει η αρχή ότι δεν θα πρέπει να γίνεται υπερκατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων και υπερφόρτωση του οργανισμού με οποιοδήποτε θρεπτικό συστατικό. Για τον λόγο αυτό προβλέπεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι το τρόφιμο δεν θα πρέπει να περιέχει πάνω από το 50% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης στο εκάστοτε θρεπτικό συστατικό. Συστήνεται, λοιπόν, ή ορθή κατανάλωση των εμπλουτισμένων τροφίμων, μέσα στα πλαίσια που ορίζει η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμα οι ετικέτες των τροφίμων θα πρέπει να είναι σαφείς ως προς την περιεκτικότητα του τροφίμου στα συστατικά του, με άμεσο στόχο την σωστή πληροφόρηση του καταναλωτή.

Το εμπλουτισμένο τρόφιμο δεν θα πρέπει να περιέχει πάνω από το 50% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης στο εκάστοτε θρεπτικό συστατικό
 

Από την άλλη πλευρά, η υπερκατανάλωση ενός εμπλουτισμένου τροφίμου, συνεπώς και υπερκατανάλωση ενός θρεπτικού στοιχείου, μπορεί να οδηγήσει σε δυασαπορρόφηση κάποιου αλλού σημαντικού συαστατικού, λόγω ανταγωνιστικής δράσης μεταξύ τους. Πρέπει να τονίσουμε ότι τα εμπλουτισμένα τρόφιμα δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση λόγω της ενισχυμένης περιεκτικότητας τους σε κάποιο/α θρεπτικά συστατικά να αντικαθιστούν ολόκληρα γεύματα. Τέλος, ένα εμπλουτισμένο τρόφιμο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και υγιεινό. Μια μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή σε κορεσμένα λιπαρά καθιστά το τρόφιμο αυτό ανθυγιεινό για τον καταναλωτή.

Συμπερασματικά τα εμπλουτισμένα τρόφιμα παρέχουν ευεργετικά οφέλη για τον οργανισμό μας, φτάνει να καταναλώνονται με μέτρο και μέσα στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής, έτσι ώστε να μην γίνεται αλόγιστη κατανάλωση συστατικών που πιθανόν ο καταναλωτής να αγνοεί την ύπαρξη τους στο συγκεκριμένο τρόφιμο.

Σεξ: Οι γεννητικές ορμόνες, πώς λειτουργούν

Κάπου, μέσα στον εγκέφαλό του, υπάρχουν τα νευρικά εκείνα κυκλώματα που, κατά ποικίλους τρόπους, λειτουργούν για την ταξινόμηση, την αρχειοθέτηση και την αξιολόγηση των πληροφοριακών στοιχείων που προέρχονται από τα αισθητήρια, με γνώμονα την αρσενική θεώρηση του κόσμου, και την προσαρμογή της κινητικής και βιολειτουργικής συμπεριφοράς μέσα στα πλαίσια της αρσενικής κοσμοθεωρίας.

Μέσα στα πολύπλοκα αυτά βιολειτουργικά κυκλώματα, προέχουσα θέση κατέχουν τα διάφορα ανδρογόνα, με προεξάρχουσα την ορμόνη τεστοστερόνη.

Στον άνθρωπο, ένα από τα σημαντικότερα ορμονικά συστήματα που επηρεάζουν κατά καίριο τρόπο, όχι μόνο την ανατομική κατασκευή του σώματος, αλλά και το μεταβολισμό και τη λειτουργία διαφόρων ιστών, οργάνων και συστημάτων, καθώς και τη ψυχολογία και τη συμπεριφορά του ατόμου, είναι εκείνο των γεννητικών ορμονών.

Ιδιαίτερα στη γυναίκα, το σύστημα των γεννητικών ορμονών παρουσιάζει μέγιστο ενδιαφέρον, γιατί με κεντρικό άξονα αυτό το σύστημα, οικοδομείται αλλά και περιστρέφεται γύρω του, τόσο η βιολογική υπόσταση της γυναίκας, όσο και η ψυχοσύνθεση και η ψυχολογία της συμπεριφοράς της ως μονάδας μέσα στον περίγυρό της και, γενικότερα, μέσ α στο κοινωνικό σύνολο.

Το σύστημα είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, τα δε διάφορα τμήματά του εμφανίζουν μεταξύ τους αλληλοσυσχετίσεις και αλληλεπιδράσεις, ώστε, και σήμερα ακόμα, με τα τόσα πολλά που ξέρουμε για τη λειτουργία του, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά και μυστήρια!

Για την απλούστευση όμως του πράγματος, έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει κατανοητό από τον μη ειδικό αναγνώστη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό διακρίνεται σε τρία ανατομικά και λειτουργικά επίπεδα:

ΕΠΙΠΕΔΟ Α:

Ο υποθάλαμος του εγκεφάλου. Εκεί βρίσκεται το επιτελείο από το οποίο κατευθύνονται όλες σχεδόν οι επιμέρους λειτουργίες του συστήματος. Η κατεύθυνση αυτή σχεδιάζεται με βάση στοιχεία, που μπορούν να διακρίνονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
• Στερεότυπα στοιχεία, που βρίσκονται ενσωματωμένα μέσα στα νευραδικά κυκλώματα αυτών των κέντρων, και τα οποία προσδιορίζονται από τη γενώμη, δηλαδή το γενετικό υλικό του ατόμου, και
• Πληροφοριακά στοιχεία, τα οποία προέρχονται από τις ωοθήκες, τα λοιπά γεννητικά όργανα, αλλά και από όλα τα αισθητήρια και διάφορα άλλα τμήματα του εγκεφάλου.
Αυτά τα στοιχεία φτάνουν στα κέντρα του εγκεφάλου με τη μορφή ορμονών, είτε και ως νευρικά σήματα, και επενεργούν σε αυτά τα κέντρα κατά τρόπο περίπλοκο, με τελικό αποτέλεσμα την τροποποίηση των λειτουργιών τους, ανάλογα με τις περιστάσεις.

Τελικά, τα επιτελικά αυτά κέντρα εξασκούν τις επιδράσεις τους σε ολόκληρο το σύστημα με εντολές που αποστέλλουν στο δεύτερο επίπεδό του, δηλαδή στον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης. Οι εντολές αυτές δίδονται στην υπόφυση με τη μορφή ορμονών (που ονομάζονται και εκλυτικοί και ανασταλτικοί υποθαλαμικοί παράγοντες).

Δηλαδή, από τα επιτελικά κέντρα του υποθαλάμου παράγονται διάφορες ουσίες που παραλαμβάνονται από το αίμα που διέρχεται μέσα από τα αιμοφόρα αγγεία αυτού του τμήματος του εγκεφάλου. Στη συνέχεια, αυτό το αίμα φέρεται με αιμοφόρα αγγεία του μίσχου της υπόφυσης προς τον πρόσθιο λοβό της, όπου αυτές οι ουσίες μπορούν να επιδρούν πάνω στα ειδικά εκκριτικά κύτταρα της υπόφυσης και να προκαλούν την αύξηση ή και τον περιορισμό της έκκρισης των ορμονών τους.

ΕΠΙΠΕΔΟ Β:

Ο πρόσθιος λοβός της υπόφυσης. Η υπόφυση είναι ένας ενδοκρινής αδένας, που βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό βοθρίο, στη βάση του εγκεφάλου, λίγα εκατοστόμετρα σε ευθεία γραμμή, πίσω από τη ρίζα της μύτης. Μέσα στη υπόφυση υπάρχουν πολλών ειδών ενδοκρινικά κύτταρα, και από το κάθε είδος αυτών των κυττάρων εκκρίνεται μια συγκεκριμένη ορμόνη, που στις περισσότερες περιπτώσεις έχει σαν στόχο κάποιον άλλο ενδοκρινή αδένα του σώματος. Γι’ αυτό το λόγο, παλαιότερα, η υπόφυση είχε χαρακτηρισθεί σαν ο μαέστρος που διευθύνει την ορχήστρα, που αποτελείται από όλους τους άλλους ενδοκρινείς αδένες του σώματος. Η άποψη αυτή δεν φαίνεται να είναι απόλυτα σωστή, μπορεί όμως να λεχθεί ότι εκφράζει, με αρκετά μεγάλη ακρίβεια, το ρόλο του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης όσον αφορά το σύστημα των γεννητικών ορμονών.

Με τις εντολές του υποθαλάμου, η υπόφυση εκκρίνει (ή και σταματά να εκκρίνει) ορισμένες ορμόνες, οι οποίες παραλαμβάνονται από το αίμα, και κυκλοφορούνται σε ολόκληρο το σώμα. Ο κύριος όμως στόχος αυτών των ορμονών είναι ορισμένα ειδικά κύτταρα που βρίσκονται στις ωοθήκες. Από αυτά τα κύτταρα, με ερέθισμα που εξασκείται από τις ορμόνες που προέρχονται από την υπόφυση, τελικά εκκρίνονται, στη γυναίκα, οι γεννητικές ορμόνες.

ΕΠΙΠΕΔΟ Γ:

Οι ωοθήκες. Αποτελούν το τρίτο ανατομικό λειτουργικό επίπεδο του συστήματος των γεννητικών ορμονών. Από αυτές, με ερέθισμα τις ορμόνες που προέρχονται από την υπόφυση, εκκρίνονται οι καθεαυτό γεννητικές ορμόνες, που εξασκούν την επίδρασή τους σε ολόκληρο το σώμα, καθώς και στη ψυχική σφαίρα της γυναίκας. Οι ορμόνες αυτές είναι:
• τα οιστρογόνα, με κύριο εκπρόσωπο την οιστραδιόλη, και
• η προγεστερόνη.

Η έκκριση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης εμφανίζει μια σαφή, χαρακτηριστική περιοδικότητα, η οποία καθορίζεται, κατά κύριο λόγο, από την ενδογενή περιοδικότητα που χαρακτηρίζει το πρώτο επίπεδο του συστήματος, δηλαδή το επιτελικό κέντρο του υποθαλάμου. Ο κάθε κύκλος αυτής της περιοδικότητας διαρκεί, κατά μέσο όρο, 28 μέρες.

Έτσι, η έκκριση των οιστρογόνων αρχίζει να αυξάνεται με βραδύ ρυθμό, από την πρώτη μέρα της εμμηνορρυσίας, και εμφανίζει μεγάλη επιτάχυνση από τη 10η ως και τη 14η ημέρα, ενώ από αυτή, ως και τη 18η μέρα, παρατηρείται απότομη ελάττωση. Ακολουθεί μια μικρή αύξηση ως τη 25η μέρα, και στη συνέχεια μεγάλη μείωση ως την 28η μέρα.

Εξάλλου, η έκκριση της προγεστερόνης διατηρείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα από την 1η ως τη 15η μέρα του εμμηνορρυσιακού κύκλου, και στη συνέχεια αυξάνεται απότομα και διατηρείται αυξημένη μέχρι τη 28η μέρα του κύκλου.

Όσον αφορά τις επιδράσεις αυτών των ορμονών, αυτές είναι πολλαπλές. Και πρώτα:

ΤΑ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ 

1. Επιδρούν στα γεννητικά όργανα, και συγκεκριμένα στις ωοθήκες, στη μήτρα στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, καθώς και στους μαστούς. Οι επιδράσεις αυτές, εκτός από την επίδραση στους μαστούς, έχουν σαν στόχο την ανάπτυξη και την προετοιμασία αυτών των οργάνων για τη γονιμοποίηση ωαρίου και την επακόλουθη κύηση. 
2. Επιδρούν στα οστά και προάγουν τη δραστηριοποίηση των κυττάρων εκείνων που ονομάζονται οστεοβλάστες, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη του οργανικού υποστρώματος των οστών και την εναπόθεση αλάτων ασβεστίου. Με αυτή την επίδραση όμως αναστέλλεται και η περαιτέρω ανάπτυξη των επιμήκων (μακρών ) οστών, με αποτέλεσμα το τελικό ανάστημα στη γυναίκα να εξαρτάται, κατά ένα μεγάλο μέρος, από την ηλικία της εμμηναρχής, δηλαδή από το πότε η γυναίκα άρχισε να έχει εμμηνορρυσία. Εάν η εμμηναρχή εμφανισθεί πρώιμα, σε μικρή ηλικία, το ανάστημα παραμένει βραχύ, ενώ σε περιπτώσεις καθυστέρησης της εμμηναρχής, το ανάστημα είναι μεγαλύτερο. 
3. Προκαλούν την εναπόθεση υποδόριου λίπους σε ολόκληρο το σώμα, και ιδιαίτερα στους μαστούς, στους γλουτούς, στους μηρούς και στο εφήβαιο. Με αυτό τον τρόπο, το ειδικό βάρος του σώματος στη γυναίκα είναι μικρότερο σε σύγκριση με τον άνδρα, εξαιτίας της μεγαλύτερης περιεκτικότητας σε λίπος: Γι’ αυτό το λόγο η γυναίκα επιπλέει ευκολότερα στο νερό!. 
4. Ασκούν πάρα πολλές μεταβολικές επιδράσεις σε πολλούς ιστούς και όργανα του σώματος, μερικές από τις οποίες είναι οι ακόλουθες:
   • αυξάνουν πολλά από τα ειδικά λευκώματα του πλάσματος, όπως είναι οι σφαιρίνες που μεταφέρουν τη βιταμίνη Α, σίδηρο, χαλκό, καθώς και άλλα λευκώματα που έχουν σχέση με το μηχανισμό της πήξης του αίματος, 
   • προκαλούν ελάττωση της χοληστερόλης του πλάσματος και αύξηση των λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL), και των τριγλυκεριδίων. Με αυτό τον τρόπο παρέχεται στη γυναίκα υψηλή προστασία έναντι της αρτηριοσκλήρωσης και της στεφανιαίας νόσου, 
   • περιορίζουν τη λειτουργία των σμηγματογόνων αδένων του δέρματος, προσδίδουν στο δέρμα λεπτότητα και απαλότητα, διατηρούν το τρίχωμα σε ολόκληρο το σώμα αραιό και πάρα πολύ λεπτό, προσδίδουν δε ιδιάζουσα στη γυναίκα κατανομή του τριχώματος στο εφήβαιο, 
   • επιδρούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και εξασκούν πλήθος επιδράσεων που έχουν άμεση σχέση με τη γενετήσια και γενικότερα με την κοινωνική συμπεριφορά της γυναίκας, επιπρόσθετα δε επιδρούν και ως αντικαταθλιπτικά! 

Η ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗ 

1 Εξασκεί ειδικές επιδράσεις στα γεννητικά όργανα, και συγκεκριμένα στη μήτρα και στον κόλπο, καθώς και στους μαστούς. Γενικά, μπορεί να λεχθεί ότι η κύρια λειτουργία της προγεστερόνης είναι η προετοιμασία της γεννητικής οδού για την εγκατάσταση του κυήματος μέσα στη μήτρα και την κανονική του ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της κύησης.
2 Εξασκεί πολλαπλές μεταβολικές επιδράσεις που έχουν σχέση με το μεταβολισμό του λευκώματος, τη λειτουργία των νεφρών και διαφόρων άλλων ορμονικών συστημάτων.
3 Στο κεντρικό νευρικό σύστημα επιδρά κατά περίπλοκο τρόπο, και σε πάρα πολλές περιπτώσεις προκαλεί διαταραχές στη συμπεριφορά, καθώς και καταθλιπτικές καταστάσεις.

Από όλες τις επιδράσεις των γεννητικών ορμονών , θα μας απασχολήσει εδώ η επίδραση των οιστρογόνων στα οστά. Αυτό γίνεται γιατί αυτή η επίδραση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των οστών στη γυναίκα σε καλή ανατομική και λειτουργική κατάσταση, όταν δε τα οιστρογόνα παύουν να εκκρίνονται, όπως συμβαίνει μετά την εμμηνόπαυση, η απώλεια οστικής μάζας επιταχύνεται, πολλές φορές σε μεγάλο βαθμό, ώστε να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στην ασθενή. Φτάνουμε δηλαδή στην κατάσταση που ονομάζουμε οστεοπόρωση.

Σε αυτή, τόσο το οργανικό υπόστρωμα όσο και τα ανόργανα άλατα των οστών είναι ελαττωμένα, δηλαδή έχουμε μια ελάττωση της ολικής μάζας όλων των οστών του σώματος και ιδιαίτερα των σπονδύλων και των οστών της λεκάνης.

Το αποτέλεσμα είναι πόνοι στην πλάτη (ραχιαλγία) και ελάττωση του ύψους του σώματος από σύμπτωση των σπονδύλων, καθώς και αυτόματα κατάγματα, δηλαδή κατάγματα με ελάχιστη μόνο επίδραση μηχανικής επιβάρυνσης του οστού, όπως του αυχένα της κεφαλής του μηριαίου οστού, των πλευρών, της κερκίδας και άλλων οστών του σώματος.

Η οστεοπόρωση είναι νόσος που, συνήθως, εμφανίζεται από τη μέση ηλικία και πέρα, είναι συνηθέστερη στη γυναίκα σε σύγκριση με τον άνδρα, επειδή δε έχει μεγάλη συσχέτιση με την απουσία της επίδρασης των οιστρογόνων στον οργανισμό, συχνά χαρακτηρίζεται και ως «μετεμμηνοπαυσιακή» οστεοπόρωση.

Για να γίνει καταληπτός ο μηχανισμός της οστεοπόρωσης, πρέπει, σε γενικές γραμμές, να εκτεθεί η φυσιολογία της ανάπτυξης και της διατήρησης των οστών σε άρτια ανατομική και λειτουργική κατάσταση.

Τα οστά αναπτύσσονται από την καταβολή τους στην εμβρυϊκή ηλικία και ύστερα με συνεχή παραγωγή από τα οστικά κύτταρα μιας θεμέλιας ουσίας (ειδικά λευκώματα), μέσα στην οποία εναποτίθενται κυρίως άλατα ασβεστίου.

Επειδή όμως το σχήμα, το μέγεθος και, γενικότερα η μορφή των οστών πρέπει, κατά την ανάπτυξη του σώματος να υφίστανται συνεχή αναδιαμόρφωση, στα οστά επιτελείται μια συνεχής απορρόφηση ή αποδόμηση του οστίτη ιστού (από ειδικά κύτταρα που ονομάζονται οστεοκλάστες) και, παράλληλα, μια συνεχής εναπόθεση νεοπαραγόμενου οστού (από ειδικά κύτταρα που ονομάζονται οστεοβλάστες).

Κατά την ανάπτυξη του σώματος, και μέχρι περίπου την ηλικία των 24 ετών, η δραστηριότητα των οστεοβλαστών υπερέχει εκείνης των οστεοκλαστών, με αποτέλεσμα τη συνεχή αύξηση της ολικής οστικής μάζας στο σώμα.

Από την ηλικία όμως αυτή και ύστερα, αυτή η σχέση αρχίζει βαθμιαία να ανατρέπεται, με αποτέλεσμα να πραγματοποιείται μια προοδευτική συρρίκνωση της ολικής οστικής μάζας του σώματος. Αυτή η συρρίκνωση προσλαμβάνει ταχύτερο ρυθμό στη γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση, γιατί από την εμμηνόπαυση και ύστερα παύουν να κυκλοφορούνται στο αίμα τα οιστρογόνα, τα οποία φυσιολογικά εξασκούν μια πολύ σημαντική διεγερτική επίδραση στους οστεοβλάστες. Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος για τον οποίο η οστεοπόρωση είναι συνηθέστερη στη γυναίκα σε σύγκριση με τον άνδρα.

Από τα παραπάνω μπορούν να αντλούνται και ορισμένα συμπεράσματα όσον αφορά τους τρόπους με τους οποίους είναι δυνατή η προφύλαξη, είτε και ο περιορισμός της βαρύτητας της οστεοπόρωσης:

1. Όσο μεγαλύτερη είναι η οστική μάζα όταν αυτή φτάσει στο ζενίθ της, δηλαδή κατά την ηλικία των 24 περίπου ετών, τόσο βραδύτερα αυτή θα ελαττωθεί στα μετέπειτα χρόνια, μέχρι του σημείου ώστε να μιλάμε για οστεοπόρωση. Πως όμως μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος;
1. Με την κατάλληλη διατροφή κατά τη νεαρή ηλικία, και συγκεκριμένα με την επαρκή πρόσληψη λευκώματος, ασβεστίου και άλλων ανόργανων αλάτων, βιταμίνης C, και επαρκούς, άλλα ΟΧΙ περίσσειας, βιταμίνης D. Αυτά βέβαια επιτυγχάνονται κυρίως με τη συστηματική πρόσληψη γάλακτος, ή και προϊόντων γάλακτος, υπό τον όρο ότι, μετά την ηλικία των 6 μηνών, αυτό το γάλα καλό θα ήταν να είναι ημιαποβουτυρωμένο, μετά δε την ηλικία των 2-3 ετών, να είναι πλήρως αποβουτυρωμένο! Η πρόσληψη, βέβαια, επαρκούς λευκώματος και ασβεστίου πρέπει να συνεχίζεται και στην υπόλοιπη διάρκεια της ζωής για τη διατήρηση των οστών σε όσο το δυνατό καλύτερη ανατομική και λειτουργική κατάσταση. Σημειώνεται ότι τροφέ ς με μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο, εκτός από το γάλα και τα προϊόντα του, είναι και τα φυλλώδη λαχανικά, καθώς και οι σαρδέλες κονσέρβα, που τρώγονται μαζί με τα κόκαλά τους. 
2. Με επαρκή σωματική άσκηση κατά την περίοδο της ανάπτυξης του σώματος και, για τη διατήρηση των κεκτημένων, η συνέχισή της και κατά τον υπόλοιπο βίο! Πράγματι, η εξάσκηση δυνάμεων έλξης και συμπίεσης στα οστά αποτελεί το κατεξοχήν φυσιολογικό ερέθισμα για την ανάπτυξη των οστών και την αύξηση της οστικής μάζας, καθώς και για τη διατήρησή της για όσο το δυνατόν μακρύτερο χρονικό διάστημα. 
3. Μετά την εμμηνόπαυση, η όσο το δυνατόν επιβράδυνση της απώλειας οστικής μάζας επιχειρείται με τους δυο τρόπους που περιγράφονται παραπάνω, δηλαδή με την επαρκή και κατάλληλη διατροφή, καθώς και με τη σωματική άσκηση και, επιπρόσθετα, με τη συμπληρωματική χορήγηση οιστρογόνων, είτε και μίγματος οιστρογόνων και προγεστερόνης. Η χορήγηση όμως των ορμονών αυτών πρέπει να γίνεται πάντοτε μόνο υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου γιατρού, και με απόλυτη συμμόρφωση προς τις οδηγίες του, γιατί η μέθοδος δεν στερείται κινδύνων, που πολλές φορές είναι αρκετά σοβαροί και δεν είναι καθόλου εύκολο αυτοί οι κίνδυνοι να σταθμίζονται και να αξιολογούνται από μόνη την ασθενή και το περιβάλλον της. 

Βέβαια, ο ασφαλέστερος τρόπος για να αποφύγετε την οστεοπόρωση είναι να διαλέξετε, με μεγάλη προσοχή, τους προγόνους σας, για τουλάχιστο τις τρεις προηγούμενες γενιές! Επειδή όμως αυτός ο τρόπος είναι μάλλον ανέφικτος, καλό είναι να ακολουθήσετε τις παραπάνω υποδείξεις, η πιστή εφαρμογή των οποίων είναι δυνατό να αποτρέψει, κατά το δυνατό, τη νόσο ή και να βελτιώσει την κατάσταση. 

ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΗΣ

«Το Πάθος είναι ένα συναίσθημα που σου λέει: αυτό είναι το σωστό πράγμα να κάνεις. Δεν έχει σημασία τι λέει οποιοσδήποτε άλλος. Το συναίσθημα αυτό είναι τόσο καλό που δεν μπορείς να το αγνοήσεις» - Dr Wayne W. Dyer

Η πρόθεση είναι κάτι που πιστεύω ότι μπορούμε να αισθανθούμε, να συνδεθούμε, να γνωρίσουμε, και να εμπιστευθούμε. Είναι μια εσωτερική επίγνωση που αισθανόμαστε ξεκάθαρα, και όμως την ίδια στιγμή δεν μπορούμε να περιγράψουμε με λόγια. Ελπίζω ότι κι εσείς θα αρχίσετε να αναγνωρίζετε τι πρέπει προσωπικά να κάνετε για να αρχίσετε να ενεργοποιείτε την πρόθεσή στη ζωή σας.

Ανοίγοντας στη δύναμη της πρόθεσης, αρχίζετε να γνωρίζετε ότι η σύλληψη, η γέννηση και ο θάνατος είναι όλα φυσικές πτυχές του ενεργειακού πεδίου της δημιουργίας. Το να προσκολλάστε σε προσπάθειες να σκεφτείτε ή να αιτιολογήσετε το δρόμο σας προς την πρόθεση είναι μάταιο. Διώχνοντας την αμφιβολία και εμπιστευόμενοι τα διαισθητικά συναισθήματά σας, καθαρίζετε ένα χώρο για τη δύναμη της πρόθεσης να ρεύσει μέσα. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν ξόρκι, αλλά προτιμώ να το βλέπω ως το άδειασμα του νου μου και είσοδο στην καρδιά του μυστηρίου.

Ένας μεγάλος δάσκαλος στη ζωή μου με το όνομα J. Krishnamurti παρατήρησε κάποτε: «Το να είσαι άδειος, εντελώς άδειος, δεν είναι κάτι τρομακτικό. Είναι απολύτως απαραίτητο το μυαλό να είναι ακατοίκητο. Να είναι άδειο, ανεξάρτητο, γιατί τότε μόνο μπορεί να κινηθεί σε άγνωστα βάθη».

Αφιερώστε λίγο χρόνο τώρα και επιτρέψτε στον εαυτό σας να εμπιστευθεί και να ζήσει μια επίγνωση του μη σωματικού εαυτού σας. Κατ 'αρχάς, κλείστε τα μάτια και αδειάστε το μυαλό σας από την ορθολογική σκέψη και την πολλαπλή ασταμάτητη φλυαρία που συνεχίζεται. Στη συνέχεια, πατήστε το κουμπί διαγραφής κάθε φορά που εμφανίζεται η αμφιβολία. Τέλος, ανοιχτείτε στην κενότητα. Στη συνέχεια, μπορείτε να αρχίσετε να ανακαλύπτετε πώς να γνωρίζετε σιωπηλά τη δύναμη της πρόθεσης.

Τα Επτά Πρόσωπα της Πρόθεσης:

1. Το πρόσωπο της δημιουργικότητας. Το πρώτο από τα επτά πρόσωπα της πρόθεσης είναι η δημιουργική έκφραση της δύναμης της πρόθεσης που μας σχεδίασε, μας έφερε εδώ, και δημιούργησε ένα περιβάλλον που είναι συμβατό με τις ανάγκες μας. Η δύναμη της πρόθεσης πρέπει να είναι δημιουργική διαφορετικά τίποτα δεν θα είχε υπάρξει. Μου φαίνεται ότι αυτό είναι μια αδιάψευστη αλήθεια για την πρόθεση / πνεύμα, γιατί σκοπός του είναι να φέρει τη ζωή σε ύπαρξη σε ένα κατάλληλο περιβάλλον. Γιατί καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η ζωοδόχος δύναμη της πρόθεσης μας προορίζει να έχουμε ζωή, και να την έχουμε σε όλο και μεγαλύτερη αφθονία; Διότι, αν το αντίθετο ήταν αλήθεια, η ζωή όπως την ξέρουμε δεν θα μπορούσε πραγματοποιηθεί.

2. Το πρόσωπο της καλοσύνης. Κάθε δύναμη που έχει, ως φύση της, την ανάγκη να δημιουργεί και να μετατρέπει την ενέργεια σε φυσική μορφή θα πρέπει να είναι μια καλοσυνάτη δύναμη. Και πάλι, το συμπεραίνω αυτό από το αντίθετο. Αν η δύναμη της πρόθεσης που δίνει τα πάντα είχε στον πυρήνα της την επιθυμία να είναι αγενής, κακόβουλη ή βλαβερή, τότε η δημιουργία αυτή καθ’ αυτή θα ήταν αδύνατη. Τη στιγμή που η αγενής ενέργεια θα έπαιρνε μορφή, το Πνεύμα που δίνει τη ζωή θα καταστρέφονταν. Αντ 'αυτού, η δύναμη της πρόθεσης έχει το πρόσωπο της καλοσύνης. Είναι το είδος της ενέργειας που προτίθενται αυτό που δημιουργεί να ανθίσει και να αναπτυχθεί, και να είναι ευτυχισμένο και πλήρες. Η ύπαρξή μας αποτελεί απόδειξη για μένα της καλοσύνης της πρόθεσης. Επιλέγοντας να είστε καλοσυνάτοι είναι μια επιλογή για να έχετε τη δύναμη της πρόθεσης ενεργή στη ζωή σας.

3. Το πρόσωπο της αγάπης. Το τρίτο από τα επτά πρόσωπα της πρόθεσης είναι το πρόσωπο της αγάπης. Ότι υπάρχει μια ζωοδόχος δύναμη στη φύση συνυφασμένη με την δύναμη της πρόθεσης αποτελεί αναμφισβήτητο συμπέρασμα. Πώς θα ονομάζαμε αυτήν την ποιότητα που ενθαρρύνει, ενισχύει και υποστηρίζει όλη τη ζωή, αν όχι αγάπη; Είναι η πρωταρχική κινητήρια δύναμη του Οικουμενικού Πνεύματος της πρόθεσης. Όπως ο Ralph Waldo Emerson το έθεσε: «Η αγάπη είναι η ανώτερη λέξη μας από το συνώνυμο του ''Θεού''».

4. Το πρόσωπο της ομορφιάς. Το τέταρτο από τα επτά πρόσωπα της πρόθεσης είναι το πρόσωπο της ομορφιάς. Τι άλλο θα μπορούσε μια δημιουργική, καλοσυνάτη, και γεμάτη αγάπη έκφραση να είναι, εκτός από όμορφη; Γιατί η οργανωτική ευφυΐα της πρόθεσης θα επέλεγε ποτέ να εκδηλωθεί σε μορφή που να είναι αποκρουστική για τον εαυτό της; Προφανώς, δεν θα το έκανε. Έτσι, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η φύση της πρόθεσης έχει μια αιώνια αλληλεπίδραση αγάπης και ομορφιάς, και προσθέστε την έκφραση της ομορφιάς στο πρόσωπο μιας δημιουργικής, καλοσυνάτης, γεμάτη αγάπη δύναμης της πρόθεσης.

5. Το πρόσωπο της επέκτασης. Η στοιχειώδης φύση της ζωής είναι να αυξάνεται και να αναζητά όλο και περισσότερη έκφραση. Εάν μπορούσαμε με ακρίβεια να επικεντρωθούμε στα πρόσωπα της πρόθεσης, θα ξαφνιαζόμαστε. Φαντάζομαι ότι ένα από τα πρόσωπα που θα βλέπαμε είναι μια συνεχώς επεκτεινόμενη έκφραση της δύναμης της πρόθεσης. Η φύση αυτού του δημιουργικού πνεύματος λειτουργεί πάντα έτσι ώστε να επεκτείνεται. Το Πνεύμα είναι μια δύναμη που δίνει μορφή. Έχει την αρχή της αύξησης, που σημαίνει ότι η ζωή συνεχίζει να επεκτείνεται προς περισσότερη ζωή. Η ζωή όπως την ξέρουμε προέρχεται από άμορφη πρόθεση. Ως εκ τούτου, ένα από τα πρόσωπα της πρόθεσης μοιάζει με κάτι που είναι αιώνια εξελισσόμενο. Μπορεί να μοιάζει με ένα μικροσκοπικό κόκκο σε μια συνεχή κατάσταση διπλασιασμού του εαυτού του, και στη συνέχεια, διεύρυνσης του εαυτού του, μετά κίνησης προς τα εμπρός, ενώ όλο αυτό το διάστημα συνεχίζει την επέκταση και την έκφρασή του.

6. Το πρόσωπο της απεριόριστης αφθονίας. Το έκτο αυτό πρόσωπο της πρόθεσης είναι μια έκφραση από κάτι που δεν έχει όρια, είναι παντού την ίδια στιγμή, και είναι ατέλειωτα άφθονο. Δεν είναι απλά τεράστιο, δεν σταματά ποτέ. Αυτό το θαυμάσιο δώρο της αφθονίας είναι αυτό από το οποίο έχετε δημιουργηθεί. Έτσι κι εσείς το μοιράζεστε στην έκφραση της ζωής σας. Στην πραγματικότητα εκπληρώνετε το νόμο της αφθονίας. Αυτά τα δώρα σας δίνονται ελεύθερα και πλήρως ακριβώς όπως ο αέρας, ο ήλιος, το νερό, και η ατμόσφαιρα παρέχονται σε απεριόριστη αφθονία για σας.

7. Το πρόσωπο της δεκτικότητας. Έτσι φαντάζομαι το έβδομο πρόσωπο, το δεκτικό πρόσωπο της πρόθεσης. Είναι απλά δεκτικό σε όλα. Κανείς και κανένα πράγμα δεν απορρίπτεται από το δεκτικό πρόσωπο της πρόθεσης. Καλωσορίζει τους πάντες και κάθε ζωντανό πράγμα, χωρίς κρίση - ποτέ δεν παρέχεται η δύναμη της πρόθεσης σε ορισμένους ενώ αποκλείεται από άλλους. Το δεκτικό πρόσωπο της πρόθεσης σημαίνει για μένα ότι όλη η φύση περιμένει να κληθεί σε δράση. Χρειάζεται μόνον να είμαστε πρόθυμοι να αναγνωρίσουμε και να λάβουμε. Η πρόθεση δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε σας, εάν δεν καταφέρνετε να την αναγνωρίσετε. Αν βλέπετε το τυχαίο και την σύμπτωση να διέπουν τη ζωή σας και τον κόσμο, τότε ο παγκόσμιος νους της πρόθεσης θα εμφανίζεται σε εσάς ως τίποτα άλλο από μια συγχώνευση δυνάμεων που στερούνται οποιαδήποτε τάξη ή δύναμη.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΣΕΤΕ ΜΙΑ ΑΦΘΟΝΗ ΖΩΗ

Τι σημαίνει αφθονία για εσάς; Δεδομένου ότι σημαίνει κάτι διαφορετικό για τον καθένα, θέλω να προκαλέσω τον καθένα από εσάς με κάτι που θα σας αναθέσω. Όταν θα μπορείτε, αφιερώστε λίγο από τον χρόνο σας για να καταλήξετε στον δικό σας ορισμό. Γιατί; Διότι, αν δεν έχετε έναν σαφή ορισμό της αφθονίας, ή οτιδήποτε άλλο θέλετε ή επιθυμείτε, τότε δεν μπορείτε να το επιτύχετε.

Μετά από συζητήσεις με χιλιάδες ανθρώπους όλα αυτά τα χρόνια σχετικά με τις πεποιθήσεις τους που αφορούν την αφθονία, η πιο κοινή παρανόηση που αντιμετωπίζουν είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν καταλήξει στην άποψη ότι όταν κατέχεις κάτι έχεις αφθονία. Με τον ορισμό αυτό, αν δεν έχετε αυτό το πράγμα, τότε βρίσκεστε σε έλλειψη. Αυτός ο τρόπος σκέψης στην πραγματικότητα είναι ανάποδος.

Όπως ήδη γνωρίζουμε, η πραγματικότητα μας βασίζεται στις πεποιθήσεις και αντιλήψεις μας - οι οποίες προέρχονται από τις εμπειρίες του παρελθόντος μας. Αν βλέπετε τον κόσμο ως εχθρικό, ανταγωνιστικό, περιοριστικό, ή ελλειμματικό, αυτό είναι πιθανώς το αποτέλεσμα κάποιας εμπειρίας του παρελθόντος. Ως εκ τούτου, αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος πρόκειται να συμβαίνει σε σας. Αν καταργούσατε τις ανθρώπινες πεποιθήσεις και αντιλήψεις από την εξίσωση, ωστόσο, μπορεί να βλέπατε ότι ο κόσμος είναι στην πραγματικότητα ένας πολύ πλούσιος, φιλικός, εποικοδομητικός, χώρος που σας προσφέρει. Αν αντιλαμβάνεστε τον κόσμο μέσα από αυτό το φακό, αυτό σημαίνει ότι έχετε ήδη αφθονία μέσα σας ως κατάσταση ύπαρξης.

Η είσοδος στην αφθονία είναι η συνειδητή προσοχή (mindfulness)
Αν θέλουμε πραγματικά να μπούμε στο ποτάμι της αλλαγής, και ειλικρινείς ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα νέο μέλλον, τότε χρειάζεται να έχουμε επίγνωση των περιοριστικών σκέψεων μας, διότι από το στάδιο της μέσης ηλικίας το 95% των σκέψεων μας είναι ασυνείδητες.

Ένας καλός τρόπος για να τακτοποιήσετε το πρόβλημα αυτό είναι να γράφετε κάθε σκέψη που σας χωρίζει από το μέλλον σας. Χρειάζεται να γνωρίζετε τις σκέψεις αυτές μέσα και έξω, έτσι ώστε όταν αυτές παρουσιάζονται, δεν τις αφήνετε να ξεγλιστρήσουν από τον συνειδητό νου σας. Συνειδητοποιώντας τις ασυνείδητες αυτές σκέψεις, όταν αυτές παρουσιάζονται θα μπορείτε να τις αναγνωρίζετε, να τις ελέγχετε, και να μην τους επιτρέπετε να περάσουν απαρατήρητες.

Όσο περισσότερο αναπτύσσετε την συνειδητή προσοχή καθημερινά, τόσο περισσότερο θα είστε ικανοί να σταματάτε τον εαυτό σας από το να επιστρέφει πίσω στα αυτό-περιοριστικά, βασισμένα στο στρές συναισθήματα της αναξιότητας, της απογοήτευσης, της δυσαρέσκειας, του φόβου και του άγχους. Διατηρώντας την ενέργεια σας υψηλή και μην χαμηλώνοντας την στα πιο πεζά συναισθήματα που συνδέονται με τις εμπειρίες του παρελθόντος, τόσο περισσότερο κινείτε την ενέργειά σας από το γνωστό, προβλέψιμο παρελθόν σε ένα νέο, απρόβλεπτο μέλλον που είναι γεμάτο με δυνατότητες και εκπλήξεις.

Χρειάζεται εξάσκηση για να αποκτήσετε επίγνωση των ασυνείδητων προγραμμάτων που συνδέονται με την παλιά προσωπικότητα, αλλά η προσοχή είναι μια ικανότητα που μπορεί να βελτιώσει ο καθ’ ένας. Έχει να κάνει αποκλειστικά με το να μάθετε να είστε στο παρόν, γιατί όταν είστε στην παρούσα στιγμή, το γνωστό παρελθόν και το προβλέψιμο μέλλον δεν υπάρχουν πια. Όταν πραγματικά ζείτε στην παρούσα στιγμή, καταλαβαίνετε ότι δεν δημιουργείτε την αφθονία, την παράγετε. Αλλά επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουμε συνείδηση των σκέψεων, των συμπεριφορών και των συναισθημάτων μας, τον περισσότερο καιρό αυτό που παράγουμε είναι η έλλειψη, ο διαχωρισμός, η θυματοποίηση, ο φόβος, η μοναξιά, η κρίση, και ούτω καθεξής.

Ευμάρεια και Επιρροή
Είμαστε τυχεροί που ζούμε στην εποχή της πληροφορίας, επειδή η τεχνολογία μας δίνει εύκολη πρόσβαση σε σχεδόν οτιδήποτε θέλουμε να μάθουμε. Πάντα ενθαρρύνω τους σπουδαστές να μελετούν τους ανθρώπους που έχουν αφθονία, είτε αυτοί είναι σύγχρονοι ή ιστορικές φιγούρες. Αυτό που ανακαλύπτουμε όταν μελετάμε τους ανθρώπους που έχουν αφθονία είναι ότι δεν ευημερούσαν πάντα . Έμαθαν από τις εμπειρίες τους και ως εκ τούτου έπρεπε να διορθώσουν την πορεία τους στη ζωή. Τα λάθη τους, τα παραπατήματα και οι ατυχίες - με άλλα λόγια, η ζωή τους - ήταν η μύηση τους. Έπρεπε να μάθουν ορισμένα πράγματα προτού μπορέσουν να μπουν στην κατάσταση της αφθονίας. Από τη στιγμή που είχαν αφθονία, τότε άρχισαν να αναπτύσσουν την ευμάρεια.

Ευμάρεια σημαίνει ότι έχετε δημιουργήσει αρκετή επιρροή στον εαυτό σας και τη ζωή σας ώστε είστε άξιοι να λάβετε την ανατροφοδότηση από τις προσπάθειές σας. Αν έχετε αρκετή επιρροή στον εαυτό σας και τη ζωή σας, τότε η ευημερία έρχεται πάντα, και έρχεται με τη μορφή της ανατροφοδότησης. Ευμάρεια σημαίνει στην πραγματικότητα ότι ρέει σε σας.

Η δυαδικότητα και η πολικότητα της δημιουργίας
Οι περισσότεροι άνθρωποι φυσιολογικά δημιουργούν βασιζόμενοι στην δυαδικότητα ή / και την πολικότητα. Πολικότητα και δυαδικότητα σημαίνει ότι «δεν έχω αυτό που θέλω, και επειδή δεν έχω αυτό που θέλω, θέλω να πάρω ό, τι δεν έχω.» Αυτή είναι η κατάσταση από την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να πάρουν αυτό που θέλουν - από την κατάσταση της έλλειψης. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος με αυτή τη διαδικασία. Είναι ο τρόπος που έχουμε εξελιχθεί σε αυτό που είμαστε. Ωστόσο, θα μας πάρει πάντα χρόνο για να πετύχουμε τους στόχους μας και να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας με αυτό τον τρόπο δημιουργίας.

Ο λόγος είναι ο εξής - όταν δημιουργούμε από έλλειψη χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις μας για να καθορίσουμε την πραγματικότητα. Είμαστε ύλη που δημιουργεί ύλη, περιορισμένοι από τους νόμους του χρόνου και του χώρου, ως εκ τούτου, χρειάζεται χρόνος για να πάρουμε αυτό που θέλουμε. Με τον τρόπο αυτό, είμαστε σκλαβωμένοι με τους νόμους αυτής της 3-διαστάσεων πραγματικότητας.
Αλλά εάν δημιουργείτε από μια κατάσταση αφθονίας, πληρότητας, ή αξιοσύνης, δεν ψάχνετε πλέον για τίποτα. Δημιουργείτε από τη θέση ότι το έχετε ήδη. Αυτή είναι η στιγμή που βγαίνετε από τη μέση και αρχίζετε να ελκύετε εμπειρίες, ευκαιρίες και νέα γεγονότα για εσάς.

Στην δουλειά μας αυτό το ονομάζουμε δημιουργία 5-διαστάσεων, ή πραγματικότητα 5-διαστάσεων, γιατί γίνεστε η δίνη στο πεπρωμένο σας. Από αυτό το επίπεδο δημιουργίας, καταρρίπτετε τον χώρο και το χρόνο, προκαλώντας αυτό το στόχο ή το αποτέλεσμα στο οποίο έχετε επικεντρώσει την ενέργεια σας να έρθει σε σας ... αυτό είναι ευμάρεια. Αυτό το επίπεδο της ευμάρειας σημαίνει ότι είστε σε παλμική αντιστοιχία με ένα νέο πεπρωμένο, και το σύμπαν αρχίζει να σας δείχνει σημάδια ότι το μέλλον σας έρχεται. Σε αυτό το σημείο γίνεται συναρπαστικό.

Αλλάζοντας τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε τα πράγματα, από την έλλειψη (σκεπτόμενοι ότι είστε διαχωρισμένοι από αυτό που θέλετε) στο να σκέφτεστε ότι όλα είναι ήδη εδώ, και το μόνο που έχετε να κάνετε είναι ένα βήμα προς αυτό και να εμπιστευθείτε, θα πρέπει να αρχίσετε να βλέπετε τα πράγματα να αλλάζουν στη ζωή σας. Έτσι την επόμενη φορά που θα περιμένετε στην ουρά στο σούπερ μάρκετ, θα έχετε κολλήσει στην κίνηση, ή θα πίνετε τον πρωινό καφέ σας, γιατί να μην συντονιστείτε στην αφθονία και να μην παράγετε ένα ολόκληρο νέο σύνολο εμπειριών στο μέλλον σας. Είναι τόσο πολύ καλύτερο από την εναλλακτική λύση.

Ζωή ολοκληρωμένη (αφορισμοί)

Από την υπέρτατη γνώση στην άξεστη άγνοια, η διαφορά είναι μηδαμινή.

Ορισμός του ολοκληρωμένου ανθρώπου: ο άνθρωπος που η ζωή του είναι μια γιορτή «δίχως κίνητρο» και γιορτή με όλες τις έννοιες της λέξης – γέλιο, χορός, όργιο που δεν υποτάσσονται ποτέ, μια θυσία που χλευάζει σκοπούς και υλικούς και ηθικούς.

Στο διάβολο ο Θεός, οι βλασφημίες ή οι υπερβατικότητες! Το σύμπαν είναι ταπεινό: το γέλιο μου είναι η αθωότητά μου.

Μεθάω με το να μην επιθυμώ τίποτα και να μην είμαι εξασφαλισμένος. Δοκιμάζω μια αίσθηση ελευθερίας.

Ο ακόλαστος δεν έχει καμιά τύχη να αποκτήσει πρόσβαση στην κορυφή, παρά μόνο αν δεν έχει τέτοια πρόθεση.

Η κορυφή δεν είναι «αυτό που πρέπει να κατακτήσουμε». Ο ξεπεσμός «αυτό που πρέπει να εξαλείψουμε». Όπως και η κορυφή δεν είναι εντέλει παρά το απρόσιτο, ο ξεπεσμός είναι εξαρχής το αναπόφευκτο

Η «επικοινωνία» δεν μπορεί να λάβει χώρα από ένα πλήρες και άθικτο ον στο άλλο: θέλει όντα που διακυβεύουν μέσα τους το είναι, το θέτουν στο όριο του θανάτου, του μηδενός. Η ηθική κορυφή είναι μια στιγμή διακύβευσης, αιώρησης του όντος πέρα από τον εαυτό του, στο όριο του μηδενός.

Είναι αλήθεια πως κατά μία έννοια οι λυγμοί του ανθρώπου αφήνουν μια γεύση αιωνιότητας.

Η ερωτική μου μανία έχει μια τέτοια θέα προς το θάνατο, όπως ένα παράθυρο προς την αυλή. Το σύμπαν, συγκρινόμενο με το ερωμένο ον, μοιάζει φτωχό και κενό: δεν είναι στο «παιχνίδι», καθώς δεν είναι «φθαρτό».

Η σεξουαλική ηδονή έχει να κάνει με την ίδια την ουσία του μεγαλείου. Το ίδιο και η απελπισία.

Η υπεροψία είναι το ίδιο με την ταπεινοφροσύνη: είναι πάντα ψέμα.

Ο Θεός είναι πολύ χειρότερος από το Κακό. Είναι η αθωότητα του Κακού.

Τα όντα που τελούν την αναπαραγωγή και εκείνα που προέρχονται από αυτήν, είναι όντα ξεχωριστά το ένα από το άλλο, που διαχωρίζονται από μιαν άβυσσο, μια συναρπαστική ασυνέχεια. Ως άτομα, πεθαίνουμε μοναχικά μέσα σε μια ακατανόητη περιπέτεια, νοσταλγούμε ωστόσο τη χαμένη αλληλουχία.

«Το πεδίο του ερωτισμού είναι το πεδίο της βίας»

Το σύμπαν συγκρινόμενο με το ερωμένο ον, μοιάζει φτωχό και κενό: δεν είναι στο «παιχνίδι», καθώς δεν είναι «φθαρτό».

Κλείσε τα μάτια. Πες μου. Τι φοβάσαι;

Φόβος: βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής. Μηχανισμός προστατευτικού χαρακτήρα, φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη.

Κλείσε τα μάτια. Πες μου. Τι φοβάσαι;
Φοβάμαι το σκοτάδι. Γιατί με κάνει να νιώθω ανίσχυρη. Γιατί μέσα στην απολυτότητά του και την απεραντοσύνη του νιώθω ότι μπορεί να κρύβει το οτιδήποτε. Τους πιο τρομακτικούς εφιάλτες μου, τα πιο απαισιόδοξα σενάρια που πλέκω. Νιώθω το κρύο όταν είμαι στο σκοτάδι, την ανάσα μου να βγαίνει παγωμένη και τα ένστικτα επιβίωσης να ξεπροβάλλουν. Ακούω τα πάντα, όλοι οι ήχοι αποκτούν άλλη διάσταση, μεγεθύνονται και οι πιο μικροί φαντάζουν τρομακτικοί, δηλώνουν την ύπαρξη όσων δε βλέπω. Το φοβάμαι γιατί δεν μπορώ να τοποθετήσω τον εαυτό μου μέσα σε αυτό και να υποδηλώσω την ύπαρξη μου.Είμαι κι γω ένα αδύναμο τίποτα μέσα στο κενό. Φαντάζομαι το άπειρο, το αιώνιο, το συνεχές, τα πάντα και το τίποτα που μπορεί να σε λυγίσει στη μοναξιά σου ή να σε βλάψει με όσα κρύβει. Το φοβάμαι γιατί δεν οδηγεί πουθενά και σημαίνει στασιμότητα, άγνοια, απορία. Το φοβάμαι γιατί με κάνει να σκέφτομαι. Δε βλέπω τίποτα, τίποτα δε μου αποσπά την προσοχή και φέρνω στο νου μου ό,τι με βασανίζει, γεμίζω ερωτηματικά, σκέψεις βασανιστικές, απορίες, πρόσωπα και εικόνες που είναι πιο τρομακτικές από τους δαίμονες των ταινιών τρόμου. Το φοβάμαι γιατί μου θυμίζει τον θάνατο. Το αντίθετο της ζωής και των χρωμάτων, της λάμψης, της χαράς και του φωτός.

Φοβάμαι και τον θάνατο. Όχι τον δικό μου. Αφού όπως είπε ο Επίκουρος: «Το πιο φοβερό από τα κακά, ο θάνατος, δεν είναι τίποτε για εμάς – στον βαθμό που όσο υπάρχουμε, δεν είναι παρών• κι όταν πάλι είναι παρών εκείνος, τότε δεν υπάρχουμε εμείς. Άρα ο θάνατος δεν υπάρχει ούτε για τους ζωντανούς ούτε για τους πεθαμένους – εφόσον για τους πρώτους δεν υπάρχει, ενώ οι άλλοι δεν υπάρχουν πια». Φοβάμαι όμως τον θάνατο των δικών μου ανθρώπων. Ανθρώπων που αγαπώ, που νοιάζομαι, που με εμπνέουν, που τους θέλω διπλά μου να με στηρίζουν, να με κάνουν να χαμογελάω, να τους βλέπω να γερνάνε μαζί μου και να μοιραζόμαστε λύπες και χαρές. Δε φοβάμαι τον δικό μου θάνατο, αλλά φοβάμαι το πώς θα πεθάνω. Φοβάμαι τον πόνο, την κατάπτωση, την αδυναμία, την απουσία ελπίδας, την αναμονή του επικείμενου τέλους.

Φοβάμαι να χάσω τον εαυτό μου. Να μην είμαι σε θέση να κάνω όσα με γεμίζουν. Να ζω μια ζωή σε επανάληψη όπου τίποτα δεν αλλάζει. Γιατί «αργοπεθαίνει όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας, επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές». Φοβάμαι όλα εκείνα τα όνειρα που κάνω μήπως τα κλείσω βιαστικά σε ένα συρτάρι ακολουθώντας την κεκτημένη ταχύτητα της ζωής. Φοβάμαι τη ρουτίνα, την έλλειψη εξέλιξης και προόδου, το τέλμα. Φοβάμαι μήπως ξεχάσω τους στόχους μου, μήπως κουραστώ να αντιμετωπίζω δράκους και παραιτηθώ. Μήπως αλλάξω, προσαρμόσω τα θέλω μου, μήπως χάσω τις αξίες μου και τις σταθερές μου παρασυρόμενη από κυκεώνες υποχρεώσεων και διαδικασιών.

Φοβάμαι τον χρόνο. Τις διορίες και τις προθεσμίες που περικλείει και με αγχώνουν. Τα καλούπια που δημιουργεί για το πώς θα έπρεπε να ζω. Τον τρόπο που επηρεάζει το πόσο ξένοιαστα ή ώριμα μπορώ να ζήσω τη ζωή μου. Τους ανελέητους χτύπους των δεικτών του ρολογιού σε αίθουσες αναμονής. Τα γηρατειά που φέρνει στο πέρασμά του.

Φοβάμαι την προδοσία. Φοβάμαι να ανοίγω την καρδιά μου εναποθέτοντάς την σε ανθρώπους γύρω μου και να μου την επιστρέφουν σε κομμάτια, δίχως ίχνος σεβασμού. Φοβάμαι όλες εκείνες τις ουτοπικές αναμονές που συνθλίβονται στην κυνικότητα της πραγματικότητας και την ατελή -έπρεπε να το ξέρω- φύση των ανθρώπων.Φοβάμαι τον ενθουσιασμό που γρήγορα με οδηγεί σε απογοήτευση. Φοβάμαι όλους εκείνους που γρήγορα θα υποσχεθούν αγάπη, φιλία, ειλικρίνεια και γρήγορα θα ξεχάσουν. Φοβάμαι, γιατί έτσι χάνω την πίστη μου στους ανθρώπους και στις αξίες.

Φοβάμαι τη μοναξιά -ποιος δε φοβάται να μείνει μόνος του… εδώ ολόκληρες διαστημικές αποστολές αναζητούν άλλες μορφές ζωής από φόβο της μοναξιάς του είδους μας- την απεγνωσμένη ανάγκη συντροφικότητας και επικοινωνίας, γόνιμης συνάντησης. Την ατένιση του κόσμου μόνη μου χωρίς συνταξιδιώτη και συν-παρατηρητή. Φοβάμαι να μην έχω κάποιον δίπλα μου να με αγγίζει, να με ακούει, να με καταλαβαίνει, να μου δίνει και να του δίνω – τι νόημα έχει η ζωή χωρίς την ανταλλαγή, χωρίς το μοίρασμα;

Εσύ τι φοβάσαι;
Ό,τι και να φοβάσαι… να ξέρεις: Δεν πειράζει να φοβάσαι. Ο φόβος σε κρατάει ζωντανό. «Κερδίζεις δύναμη, κουράγιο και αυτοπεποίθηση από κάθε εμπειρία που ορθώνεις το ανάστημά σου και, πραγματικά, κοιτάς το φόβο στα μάτια» – Eleanor Roosevelt. Χωρίς το αίσθημα του φόβου το ανθρώπινο είδος, δρώντας απερίσκεπτα, γρήγορα θα είχε εξαφανιστεί.

Ο φόβος μάς κρατάει σε εγρήγορση, μας κάνει σοφότερους, πιο παρατηρητικούς και συνεπείς στον αγώνα της επιβίωσης. Είναι πρόκληση.

«Τι θα ήταν ένας ωκεανός χωρίς ένα τέρας να παραφυλάει στο σκοτάδι; Θα ήταν σαν ύπνος χωρίς όνειρα» – Werner Herzog. Αρκεί να μη μας τρώει, να μη γίνεται βάρος και αφορμή οπισθοχώρησης. Γιατί «όποιος φοβάται να υποφέρει, υποφέρει ήδη απ’ αυτό που φοβάται» – Michel de Montaigne.

Ο φόβος μας θυμίζει την ανθρώπινη ύπαρξή μας. Μας θυμίζει πως τίποτα δεν είναι δεδομένο, πως είμαστε τρωτοί και ανίσχυροι πολλές φορές. Αλλά αυτό δεν είναι απογοητευτικό. Έχουμε ανάγκη τον φόβο για να μπορούμε να πατάμε γερά στα πόδια μας και να ζυγίζουμε τις καταστάσεις, να αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους, το ρίσκο, τη σημασία, τις συνέπειες.

Δεν είναι κακό να φοβάσαι.
Δεν είναι κακό να φοβάσαι το σκοτάδι, γιατί έτσι δημιουργείς άμυνες, είσαι σε ετοιμότητα, αντιλαμβάνεσαι τη σημασία του φωτός, μαθαίνεις σιγά-σιγά να λειτουργείς με λιγότερα μέσα και οξύνονται οι άλλες σου αισθήσεις. Έρχεσαι αντιμέτωπος με τους εφιάλτες σου, τις σκέψεις σου.

Δεν είναι μεμπτό να φοβάσαι τον θάνατο των δικών σου ανθρώπων. Είναι λογικό και θεμιτό, γιατί ίσως έτσι καταλάβεις το πεπερασμένο, την ουσία της στιγμής –της στιγμής και του χρόνου μαζί τους- τη σημασία που έχουν για σένα, δεν τους θεωρείς δεδομένους, αναπτύσσεις συναισθήματα προστατευτικότητας και νοιάζεσαι γι αυτούς.

Δεν είναι αρνητικό να φοβάσαι μη χάσεις τον εαυτό σου και τα όνειρά σου. Ευτυχώς που φοβάσαι, γιατί έτσι σου δίνεται κίνητρο και δύναμη να κυνηγάς τους στόχους σου, να μην αρκείσαι σε μια επαναλαμβανόμενη καθημερινότητα, να διεκδικείς, να προσέχεις εσένα.

Δεν είναι κακό να φοβάσαι τον χρόνο. Γιατί έτσι συνειδητοποιείς την αξία του, τα όριά του και τις δυνατότητές σου. Επαναπροσδιορίζεις τον εαυτό σου, αλλάζεις τους ρυθμούς σου, έχεις υπόψη σου την αξία που αντικατοπτρίζει και δρας ανάλογα.

Είναι καλό που φοβάσαι την προδοσία. Έτσι θέτεις τις απαραίτητες άμυνες, αξιολογείς τους ανθρώπους και αναγνωρίζεις την αξία τους. Μαθαίνεις να κρίνεις, γνωρίζεις τις αδυναμίες τους, φροντίζεις να μην προδώσεις κι εσύ με τη σειρά σου.

Δεν είναι κακό να φοβάσαι τη μοναξιά. Έτσι, αποδεικνύεις πως δεν είσαι εγωιστής και αλαζόνας. Παραδέχεσαι την ανάγκη σου για επικοινωνία και σύνδεση, παραδέχεσαι την ανάγκη για αλληλεξάρτηση και συντροφικότητα. Προσπαθείς να βρεις ανθρώπους που θα γίνουν η δική σου ομάδα. Μαθαίνεις να δέχεσαι ελαττώματα, να προσαρμόζεσαι, να συνδιαλλάσσεσαι, να χαράσσεις κοινή πορεία. Κανείς δε γεννήθηκε για να είναι μόνος.

Βρες τον φόβο σου. Κοίτα τον κατάματα. Αντιμετώπισέ τον και ανακάλυψε τι σου προσφέρει, με τι σε οπλίζει και πώς μπορείς να τον χρησιμοποιήσεις υπέρ σου. Οι φόβοι σου δεν πρέπει να σε πνίγουν, αλλά να σε προβληματίζουν.

«Ίσως η ζωή να είναι μόνο αυτό… ένας φόβος και ένα όνειρο» – Joseph Conrad. Ένας φόβος για το άγνωστο, το ακατανόητο, το οδυνηρό, αλλά και ένα όνειρο ότι θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε ό,τι μας παρουσιαστεί, ότι θα καταφέρουμε να πραγματοποιήσουμε τους στόχους μας παρά τους φόβους μας και τις αδυναμίες μας.

Τρίτο πείραμα βλέπει κάποιους υπαινιγμούς της σκοτεινής ύλης

Ένα τρίτο πείραμα έχει ανιχνεύσει δελεαστικά σημάδια της σκοτεινής ύλης. Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή εγείρει περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις, καθώς δύο άλλα πειράματα δεν έχουν δείξει κανένα σημάδι της μυστηριώδους ουσίας, η οποία θεωρείται ότι δημιουργεί την κατάλληλη βαρυτική δύναμη που συγκρατεί τους περιστρεφόμενους γαλαξίες ώστε να μην διαλύσουν, αντιπροσωπεύοντας το 85 τοις εκατό όλης της ύλης στο σύμπαν.

Το νέο αποτέλεσμα προέρχεται από ένα πείραμα που ονομάζεται CRESST II, ​​που χρησιμοποιεί δεκάδες υπέρψυχρους κρυστάλλους βολφραμικού ασβεστίου, και αναζητεί τη σκοτεινή ύλη βαθιά κάτω από το βουνό Gran Sasso στην Ιταλία. Όταν ένα σωματίδιο χτυπά έναν από αυτούς τους κρυστάλλους, ο κρύσταλλος εκπέμπει έναν παλμό φωτός, οπότε τα ευαίσθητα θερμόμετρα μετρούν την ενέργεια της σύγκρουσης.

Η συντριπτική πλειοψηφία των σημάτων προέρχονται από ένα ‘περιβόλι’ σωματιδίων, όπως είναι οι κοσμικές ακτίνες. Αυτά έρχονται σαν βροχή κάτω στη Γη από το διάστημα σε τέτοιους μεγάλους αριθμούς ώστε να πέφτουν πάνω στους ανιχνευτές του CRESST ΙΙ – παρόλο που είναι θωρακισμένοι από ένα βράχο μήκους ενός χιλιομέτρου – με ρυθμό ένα ανά ένα δευτερόλεπτο περίπου. Αυτή η ασπίδα θα πρέπει να έχει μικρή επίδραση στα σωματίδια της σκοτεινής ύλης, επειδή πιστεύεται ότι αλληλεπιδρούν πολύ ασθενώς με την κανονική ύλη.

Τώρα ερευνητές, με επικεφαλής τους Franz Probst και Jens Schmaler του Ινστιτούτου Max Planck για τη Φυσική, λένε πως στο πείραμα εντοπίστηκαν περίπου 20 συγκρούσεις μεταξύ Ιουνίου 2009 και τον περασμένο Απρίλιο που δεν μπορούν να έχουν προκληθεί από γνωστά σωματίδια.

Στις συγκρούσεις αυτές μπορεί να συμμετέχει η σκοτεινή ύλη, λέει το μέλος της ομάδας Federica Petricca, επίσης του Ινστιτούτου Max Planck. Η ίδια ανέφερε τα αποτελέσματα αυτά στο συνέδριο της Αστροσωματιδιακής Φυσικής στο Μόναχο.

Αν όντως αυτό συμβαίνει, τότε οι μετρήσεις της ενέργειας των συγκρούσεων μπορεί να τροφοδοτήσουν τα μοντέλα της σκοτεινής ύλης για να παράγουν διάφορες εκτιμήσεις για τη μάζα των σωματιδίων. Χρησιμοποιώντας το κυρίως θεωρητικό μοντέλο της σκοτεινής ύλης, το οποίο προϋποθέτει ότι αυτή είναι φτιαγμένη από ασθενώς αλληλεπιδρώντα σωματίδια (WIMPs), που ονομάζονται νετραλίνα, το αποτέλεσμα του CRESST ΙΙ δείχνει ότι ζυγίζουν μεταξύ 10 και 20 GeV.

Το αποτέλεσμα τούτο είναι στο ελαφρύτερο όριο του εύρους των προβλεπόμενων τιμών, που κυμαίνονται μεταξύ 10 έως και περίπου 1000 GeV. Το εύρος αυτό βασίζεται σε εκτιμήσεις σχετικά με τον αριθμό των σωματιδίων, που τελικά διασπώνται σε νετραλίνα, τα οποία δημιουργήθηκαν στο πρώιμο σύμπαν.

Δύο άλλα πειράματα έχουν εντοπίσει στο παρελθόν τέτοια σημάδια σκοτεινής ύλης με χαμηλή μάζα. Το πείραμα CoGeNT, που γίνεται σε ένα ορυχείο στο Σουδάν της Μινεσότα και το DAMA, θαμμένο στο Gran Sasso, έχουν δει και τα δύο σήματα που φαίνεται ότι προκαλούνται από ελαφρά σωματίδια με μάζες μεταξύ 7 και 20 GeV.

Αλλά τα νέα αποτελέσματα έρχονται σε σύγκρουση με άλλα δύο πειράματα της σκοτεινής ύλης, το CDMS ΙΙ, που βρίσκεται στο ορυχείο Σουδάν, και το XENON100 μέσα στο Gran Sasso. Και τα δύο δεν έχουν δει κανένα σημάδι της σκοτεινής ύλης.

Νέο τοπίο;

Οι 20 δυνητικές ανιχνεύσεις του CRESST ΙΙ δεν είναι ένα αρκετά ισχυρό εύρημα για να διευθετηθεί η σύγχυση που υπάρχει και να διεκδικήσουν την ανίχνευση της σκοτεινής ύλης – θα μπορούσαν ακόμα να είναι και κάποια γνωστά σωματίδια, όπως οι κοσμικές ακτίνες. «Εμείς απλώς δεν γνωρίζουμε αρκετά ακόμη για να πούμε κάτι πειστικό. Χρειαζόμαστε περισσότερα στοιχεία», λέει ο Pierluigi Belli μέλος της ομάδας DAMA.

Τα μέλη της ομάδας CRESST II θα συνεχίσουν το πείραμα με την ελπίδα να παρουσιάσουν πιο ευαίσθητα αποτελέσματα το επόμενο έτος. Ένα μέλος της ομάδας XENON100 λέει πως "Εάν το σήμα τους διατηρηθεί, αυτό θα είναι όντως πολύ ενδιαφέρον”.

"Τα αποτελέσματα του CREST ΙΙ και οι προφανείς διαφωνίες μπορεί να είναι οι πρώτες αναλαμπές για κάτι εντελώς απροσδόκητο," συνεχίζει. "Μπορεί να είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Αντί για σκοτεινή ύλη, θα μπορούσαμε να βλέπουμε απλώς τις υψηλότερες κορυφές κάποιου έκτακτου νέου τοπίου της φυσικής."

Το αποτέλεσμα αυτό ακολουθεί και αυτό που βρήκε ο δορυφόρος FERMI της NASA, που επιβεβαίωσε μια υπόνοια ότι υπάρχει περισσότερη αντιύλη από όσο αναμενόταν από το διάστημα. Ομοίως είναι απογοητευτικό πως το αποτέλεσμα αυτό, επίσης, απέκλεισε προηγούμενες προτάσεις ότι η πηγή της αντιύλης ήταν η σκοτεινή ύλη.