Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Πώς άλλαξε η αρχαία ελληνική γλώσσα

Ας ξαναθυμηθούμε την προφορά των αρχαίων ελληνικών

Για τις αλλαγές στην προφορά της αρχαίας ελληνικής που οδήγησαν στη σημερινή προφορά έχουμε ήδη μιλήσει. Θυμηθείτε τί λέγαμε για τα γράμματα η, ι, υ, αλλά και τους συνδυασμούς γραμμάτων ει, οι, υι: όλα σήμερα προφέρονται [ί] αλλά στα αρχαία ελληνικά είχε το καθένα τη δική του προφορά, γι' αυτό άλλωστε υπήρχε και ξεχωριστό γράμμα ή συνδυασμός γραμμάτων. Αλλά γιατί γίνονται τέτοιες αλλαγές; Τα διαφορετικά φωνήματα χρησιμοποιούνται, όπως λέγαμε σε προηγούμενα κεφάλαια, για να φτιάχνουμε διαφορετικές λέξεις, με διαφορετική σημασία, π.χ. φόρος/πόρος, χέρι/ταίρι. Όταν σε μια γλώσσα υπάρχουν πολλά φωνήματα (δηλαδή φθόγγοι που χρησιμοποιούνται για να σχηματιστούν λέξεις με διαφορετικές σημασίες) τα οποία από αρθρωτική άποψη είναι συγγενικά, δηλαδή αρθρώνονται στη στοματική κοιλότητα με παρόμοιο τρόπο (δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ τους), τότε μπορεί να συμπέσουν. Τέτοιοι συγγενικοί φθόγγοι ήταν το η (που προφερόταν [ee], ήταν δηλαδή μακρό), το ει (που προφερόταν και αυτό [ee], αλλά με πιο κλειστό στόμα, απ' ό,τι το η), το ι. Αυτό πιθανότατα οδήγησε στο να συμπέσουν: να καταλήξουν να προφέρονται όλα [ί].

Τί ρόλο παίζει στη γλωσσική αλλαγή η γεωγραφική εξάπλωση της χρήσης μιας γλώσσας;

Στη γλωσσική αλλαγή παίζει σημαντικό ρόλο και ένας άλλος παράγοντας. Η εξάπλωση της χρήσης μιας γλώσσας σε έναν πολύ ευρύ γεωγραφικό χώρο και σε αλλόγλωσσους ομιλητές. Όπως έχουμε ήδη πει, η αττική διάλεκτος (δηλαδή η διάλεκτος της σημαντικότερης πόλης-κράτους της αρχαίας Ελλάδας, της Αθήνας) υιοθετήθηκε από τους μακεδόνες βασιλιάδες και μεταφέρθηκε με τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου, μέχρι τις Ινδίες. Έτσι, γεννήθηκε για πρώτη φορά, με βάση την αττική διάλεκτο, μια κοινή ελληνική γλώσσα, αυτή που και οι ίδιοι οι αρχαίοι ονόμαζαν «κοινή».

Κοινή, γεωγραφική εξάπλωση, αλλόγλωσσοι

Η γεωγραφική εξάπλωση με την οποία συνδέεται η δημιουργία της κοινής σημαίνει, βέβαια, ότι τα ελληνικά αρχίζουν να τα μιλούν, είτε ως δίγλωσσοι   ομιλητές είτε και χάνοντας τελικά τη μητρική τους γλώσσα (βλ. προηγούμενο κεφάλαιο), μεγάλοι αριθμοί αλλόγλωσσων πληθυσμών: Αιγύπτιοι, Σύριοι, Άραβες, Εβραίοι και πολλοί άλλοι. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες έντονης γλωσσικής επαφής οι γλώσσες αλλάζουν - και αλλάζουν γρήγορα και σε μεγάλη έκταση.

Γεωγραφική απομόνωση: η ισλανδική και η ελληνική

Το αντίθετο συμβαίνει όταν μια γλώσσα είναι γεωγραφικά απομονωμένη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα σημερινά ισλανδικά. Η γλώσσα αυτή, συγγενική με τα δανικά, τα νορβηγικά, τα σουηδικά (τις σκανδιναβικές γλώσσες), μιλιέται από 250.000 ανθρώπους σε ένα απομονωμένο νησί του Βόρειου Ατλαντικού, την Ισλανδία. Ο μικρός αριθμός ομιλητών και η γεωγραφική απομόνωση εξηγούν γιατί η γλώσσα αυτή άλλαξε πολύ λίγο στα χίλια περίπου χρόνια από τότε που έχουμε γραπτά κείμενά της, ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε την εξέλιξή της.

Το ακριβώς αντίθετο με την ισλανδική χαρακτηρίζει την ιστορία της ελληνικής γλώσσας: απλώθηκε σε ένα τεράστιο γεωγραφικό εύρος και μιλήθηκε από αλλόγλωσσους πληθυσμούς. Έτσι, άλλαξε γρήγορα και δραστικά. Δεν αποκλείεται η αλλαγή που οδήγησε τους συγγενικούς, αρθρωτικά, φθόγγους η (μακρό [e]), ει (= αρχικά [ei] και αργότερα «κλειστό» μακρό [e]), οι (= αρχικά [oi] και μετά [ü] όπως στο γαλλικό lune 'φεγγάρι', που προφέρεται [lün]) και υ (= [u] ή [ü]) να συμπέσουν και να γίνουν όλοι [ί], όπως στα νέα ελληνικά, να υποβοηθήθηκε και να επιταχύνθηκε από τη συνάντηση της ελληνικής με άλλες γλώσσες που δεν είχαν τέτοιες διακρίσεις και έτσι οι ομιλητές τους δυσκολεύονταν να τις μάθουν. Από τους ίδιους τους αρχαίους μαθαίνουμε ότι κάποιοι ξένοι που μιλούσαν τα ελληνικά «κόνταιναν» τα μακρά φωνήεντα. Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι δυσκολεύονταν να μάθουν τη διάκριση μακρών και βραχέων φωνηέντων, γιατί δεν την είχαν στη δική τους γλώσσα.

Οι δυσκολίες στην εκμάθηση των αγγλικών

Αυτό δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς. Μία από τις δυσκολίες που έχει σήμερα ένας Έλληνας που μαθαίνει αγγλικά είναι να κατακτήσει, στην προφορά, τη διάκριση μακρών και βραχέων στη γλώσσα αυτή. Έτσι, οι δύο λέξεις shit 'κακά' και sheet 'σεντόνι' διαφέρουν κατά το ότι στη δεύτερη λέξη το [ί] είναι μακρό, προφέρεται [shiit]. Αν προφερθούν και οι δύο λέξεις με βραχύ [ί], όπως έχει την τάση να κάνει ο σημερινός Έλληνας, γιατί η γλώσσα του δεν έχει σήμερα τη διάκριση μακρού/βραχέος φωνήεντος, τότε το αποτέλεσμα είναι μια αρκετά επικίνδυνη και αστεία σύγχυση.

Οι γλώσσες αλλάζουν λοιπόν

Οι γλώσσες αλλάζουν λοιπόν μέσα στα χρόνια, με διαφορετικούς ρυθμούς και σε συνάρτηση με εξωτερικές, ιστορικές συγκυρίες. Έτσι, άλλαξε η προφορά (και όχι μόνο, όπως θα δούμε σε λίγο) της αρχαίας ελληνικής. Στην αλλαγή αυτή σίγουρα έπαιξε σημαντικό ρόλο η τεράστια γεωγραφική εξάπλωση της ελληνικής, της κοινής, και η συνάντησή της με αλλόγλωσσους πληθυσμούς. Οι πληθυσμοί αυτοί την έμαθαν, γιατί είχε ιδιαίτερο γόητρο ως γλώσσα των κυριάρχων, και τη μίλησαν είτε ως δεύτερη γλώσσα είτε ως μητρική τους (στις περιπτώσεις που οι ομιλητές εγκατέλειψαν τη μητρική τους γλώσσα και έγιναν ελληνόφωνοι).

Ας δούμε τώρα μερικές από τις συνέπειες της αλλαγής στην προφορά των αρχαίων ελληνικών. Δείτε τους παρακάτω τύπους του ρήματος λύω 'λύνω':

	Οριστική	Υποτακτική
β' πρόσ. 'ενικού:	λύεις 'λύνεις'	λύῃς 'να λύνεις'
γ' πρόσ. ενικού:	λύει 'λύνει'	λύῃ 'να λύνει'

Από τη στιγμή που τα ει και ῃ καταλήγουν να προφέρονται και τα δύο [i], χάνεται η διάκριση οριστικής και υποτακτικής. Αλλά τη διάκριση αυτή η γλώσσα τη χρειάζεται. Με την οριστική μιλάμε για πράγματα που θεωρούμε ότι ισχύουν ή συμβαίνουν (π.χ. σήμερα βρέχει)· με την υποτακτική μιλάμε για πράγματα πιθανά, δυνατά, μέσα στις προθέσεις μας (π.χ. θέλω να φύγω). Από τη στιγμή που η σύμπτωση στην προφορά ταυτίζει το ει της οριστικής με το ῃ της υποτακτικής, ανοίγει, αναγκαστικά, ο δρόμος για μια άλλη έκφραση των διακρίσεων αυτών, αυτή που στα νέα ελληνικά δηλώνεται με το να + ρήμα, ας + ρήμα αλλά και με άλλους, περιφραστικούς, τρόπους.

Οι αλλαγές της κοινής

Ας δούμε τώρα και κάποιες άλλες σημαντικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν την κοινή, τη μορφή δηλαδή που παίρνει η ελληνική γλώσσα καθώς, κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες π.Χ., «ταξιδεύει» σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, για να γίνει η «διεθνής» γλώσσα, τα «αγγλικά» της εποχής. Οι αλλαγές που θα συζητήσουμε θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα τους μηχανισμούς με τους οποίους αλλάζουν οι γλώσσες.

Μια παρένθεση για την εκμάθηση της γλώσσας από το παιδί

Θυμάστε που λέγαμε σε ένα προηγούμενο κεφάλαιο ότι το μικρό παιδί που μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα στα πρώτα χρόνια της ζωής του (πριν πάει ακόμα σχολείο) έχει την τάση να εξομαλύνει τη γλώσσα. Πολύ συχνά π.χ. ακούει κανείς τα πολύ μικρά παιδιά να λένε έθελα αντί ήθελα. Γιατί το κάνουν αυτό; Το κάνουν γιατί έχουν «κατακτήσει», έχουν μάθει, τον κανόνα που λέει ότι η αύξηση έχει τη μορφή ε-. Έτσι, με βάση τον κανόνα αυτό (π.χ. παίζ-ω, έ-παιζ-α), εξομαλύνουν τον ανώμαλο παρατατικό του θέλω, δηλαδή ήθελα, σε έθελα. Ο κανόνας γενικεύεται - δεν έχει «ανώμαλες» εξαιρέσεις. Αυτή η παιδική παρέμβαση στη γλώσσα δεν είναι τυχαία: επιχειρεί να γενικεύσει έναν κανόνα για να διευκολύνει τη διαδικασία της εκμάθησης της γλώσσας. Πιο εύκολα μαθαίνει κανείς έναν κανόνα χωρίς εξαιρέσεις απ' ό,τι έναν κανόνα που έχει εξαιρέσεις. Όταν υπάρχουν εξαιρέσεις, αυτές πρέπει να τις μαθαίνει και να τις απομνημονεύει ξεχωριστά. Αυτό μπορείτε να το καταλάβετε χρησιμοποιώντας την εμπειρία σας από την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Στα αγγλικά λ.χ. ο αόριστος σχηματίζεται με την προσθήκη της κατάληξης -ed:

answer 'απαντώ'	answer-ed 'απάντησα'
tremble 'τρέμω'	trembl-ed 'έτρεμα'

Αυτό μαθαίνεται εύκολα. Υπάρχουν όμως πολλές εξαιρέσεις και αυτές πρέπει να τις μάθουμε ξεχωριστά, μία μία, και να τις θυμόμαστε.

go 'πηγαίνω'	went 'πήγα'
bring 'φέρνω'	brought 'έφερα'
take 'παίρνω'	took 'πήρα'

Δεν είναι παράξενο λοιπόν που και το μικρό εγγλεζάκι σε κάποια φάση της εκμάθησης της μητρικής του γλώσσας, πολύ πριν πάει σχολείο, λέει goed αντί went, bringed αντί brought και taked αντί took, με τον ίδιο τρόπο, και για τους ίδιους λόγους, που το μικρό ελληνόπουλο λέει άθελα αντί ήθελα.

Τί δείχνουν αυτά τα παιδικά λάθη;

Αυτά τα παιδικά λάθη δείχνουν τους δρόμους που ακολουθεί η γλωσσική αλλαγή. Ένας από αυτούς είναι η διευκόλυνση της εκμάθησης της μητρικής γλώσσας από το μικρό παιδί. Αυτό τον σκοπό υπηρετεί η εξομάλυνση. Τα λάθη αυτά βέβαια διορθώνονται από τους μεγάλους, και αργότερα από το σχολείο. Αλλά κάποια από αυτά κάποτε επιζούν, ιδίως όταν (και αυτό συνέβαινε παλιότερα) οι διορθωτικοί μηχανισμοί (π.χ. το σχολείο) δεν υπάρχουν ή είναι αδύναμοι. Επιπλέον, αυτή η τάση για εξομάλυνση μπορεί να αποκτήσει ιδιαίτερη δυναμική και να επιβληθεί αλλάζοντας τη γλώσσα σε συνθήκες εξάπλωσης, όταν δηλαδή (και αυτό συνέβη με την ελληνική στα χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου και μετά) η γλώσσα αυτή μαθαίνεται από αλλόγλωσσους (γιατί την έχουν ανάγκη). Η διαδικασία αυτή (που γινόταν χωρίς σχολεία και φροντιστήρια όπως σήμερα, αλλά με την καθημερινή επαφή, όπως περίπου μαθαίνουν τα ελληνικά οι περισσότεροι οικονομικοί μετανάστες στις μέρες μας) ενίσχυε τις τάσεις εξομάλυνσης για τις οποίες μιλήσαμε πιο πριν. Και αυτό γιατί η εξομάλυνση έκανε την εκμάθηση της ξένης γλώσσας, όπως και στην περίπτωση των μικρών παιδιών που είδαμε νωρίτερα, πιο εύκολη.

Έτσι λοιπόν γίνονται την εποχή αυτή και για τους λόγους που συζητήσαμε μια σειρά από αλλαγές που χαρακτηρίζονται από αυτή την τάση για εξομάλυνση.

Άλλες αλλαγές

Χάνεται ο αναδιπλασιασμός

Όπως θα θυμάστε, στα αρχαία ελληνικά ο παρατατικός και ο αόριστος σχηματίζονται με αυτό που ονομάζεται αύξηση, το φωνήεν ε- που μπαίνει πριν από το θέμα: λύω, ἔλυον, ἔλυσα. Η αύξηση, αυτό το ε-, είναι όπως λέγαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο το «απομεινάρι» ενός χρονικού επιρρήματος που σήμαινε 'πριν'. Ο παρακείμενος δεν σχηματιζόταν με αύξηση αλλά με αναδιπλασιασμό: επανάληψη του αρχικού συμφώνου του ρήματος μαζί με ένα ε:

λέ-λυ-κα 'έχω λύσει'

Στην εποχή της κοινής βλέπουμε την αύξηση να επεκτείνεται και στον παρακείμενο και να αντικαθιστά τον αναδιπλασιασμό: ἔλυκα αντί λέ-λυκα, ἐπλήρωκα αντί πεπλήρωκα. Η επέκταση της αύξησης και στον παρακείμενο (η γενίκευση της χρήσης της) είναι μια διαδικασία εξομάλυνσης που κάνει απλούστερη τη μορφολογία του ρηματικού συστήματος, δηλαδή των μορφών με τις οποίες αυτό εμφανίζεται. Και απλούστερη μορφολογία σημαίνει ευκολότερη εκμάθηση.

Χάνονται τα ρήματα σε -μι

Θα θυμάστε ίσως ότι στα αρχαία ελληνικά υπήρχε μια κατηγορία ρημάτων (ο τεχνικός όρος είναι «συζυγία») που «τελείωναν» σε -μι: ὂμνυ-μι 'ορκίζομαι', δίδωμι 'δίνω' και άλλα πολλά. Τα πιο συχνά όμως ρήματα (η πιο μεγάλη κατηγορία ρημάτων) είναι αυτά που «τελειώνουν» σε -ω: λύ-ω, γράφ-ω, κρίν-ω κλπ. Στην εποχή της κοινής η κατάληξη -ω της πιο μεγάλης ρηματικής «συζυγίας» επεκτείνεται και στη «συζυγία» των ρημάτων σε -μι. Έτσι το ὂμνυ-μι γίνεται ὀμνύω, το δίδωμι γίνεται δίδω κλπ. Χάνεται λοιπόν η «συζυγία» των ρημάτων σε -μι. Και εδώ συμβαίνει το ίδιο όπως και στο προηγούμενο φαινόμενο που συζητήσαμε: η επέκταση της κατάληξης -ω «εις βάρος» της κατάληξης -μι κάνει απλούστερη (εξομαλύνει) τη ρηματική μορφολογία και άρα ευκολύτερη την εκμάθησή της.

Και τώρα τα ουσιαστικά: πώς ο γέρων έγινε γέρος

Ανάλογες εξομαλύνσεις εμφανίζονται και στην κλίση των ουσιαστικών. Στα αρχαία ελληνικά, όπως και στα νέα ελληνικά, υπήρχε μια μεγάλη κατηγορία (κλίση) αρσενικών ουσιαστικών σε -ος: ἂνθρωπ-ος, ἱατρ-ός, γεωργ-ός κλπ. Υπήρχαν όμως και άλλα αρσενικά ουσιαστικά που ανήκαν σε άλλη κλίση. Δείτε λ.χ. το ουσιαστικό γέρων 'γέρος'.

Ονομ.	γέρων
Γεν.	γέροντος
Δοτ.	γέροντι

Με τον ίδιο τρόπο κλινόταν και το ουσιαστικό Χάρων 'Χάρος':

Ονομ.	Χάρων
Γεν.	Χάροντος
Δοτ.	Χάροντι

Στην κοινή αυτή η μορφή κλίσης σιγά σιγά εγκαταλείπεται και τα ουσιαστικά που την αποτελούν εξομοιώνονται, δηλαδή εξομαλύνονται, με τη μεγάλη κατηγορία των αρσενικών ουσιαστικών σε -ος. Έτσι, ο γέρων γίνεται γέρος και ο Χάρων γίνεται Χάρος, όπως στα σημερινά ελληνικά.

Συμβαίνουν όμως και άλλες εξομαλύνσεις. Ο συγκριτικός του επιθέτου ταχύς ήταν θάσσων στα αρχαία ελληνικά. Και ήταν «ανώμαλος», επειδή δεν εμφάνιζε τη μορφή -τερος. Αυτή η ανωμαλία εξομαλύνεται και έτσι δημιουργείται ο τύπος ταχύτερος.

 

Όλα όσα «τελειώνουν» σε -ος να είναι αρσενικά!

Πέρα από τη μεγάλη κατηγορία αρσενικών ουσιαστικών σε -ος υπήρχε και μια μικρή ομάδα θηλυκών ουσιαστικών σε -ος: ἡ κυπάρισσ-ος 'το κυπαρίσσι', ἡ πλίνθ-ος 'το τούβλο, η βάση', ἡ γύψ-ος. Τέτοιου είδους ουσιαστικά στα χρόνια της κοινής αρχίζουν να εμφανίζονται ως αρσενικά: ὁ κυπάρισσος, ὁ πλίνθος, ὁ γύψος (όπως σήμερα). Και εδώ πάλι έχουμε μια διαδικασία εξομάλυνσης: τα λίγα ουσιαστικά σε -ος που δεν είναι αρσενικά γίνονται αρσενικά και εξομοιώνονται με τη μεγάλη κατηγορία ουσιαστικών σε -ος που είναι πια πάντα αρσενικά, χωρίς να υπάρχουν εξαιρέσεις.

Και άλλες περιπτώσεις εξομάλυνσης

Ας δούμε μερικές ακόμα περιπτώσεις εξομάλυνσης στον χώρο των ουσιαστικών. Ας δούμε τα δύο θηλυκά ουσιαστικά γυνή 'γυναίκα' και ἑστία και την κλίση τους στον ενικό:

Ονομ.	γυνή	ἑστία
Γεν.	γυναικός	ἑστίας
Δοτ.	γυναικί	ἑστίᾳ
Αιτ.	γυναῖκα	ἑστίαν

Η κατηγορία θηλυκών ουσιαστικών που εκπροσωπείται από το ουσιαστικό ἑστία είχε ένα μεγάλο «πληθυσμό» στα αρχαία ελληνικά: ἀξία, αἰτία, πολιτεία, οἰκονομία κλπ. Στα χρόνια της κοινής ουσιαστικά όπως το γυνή (τα οποία ονομάζουμε «αθέματα», όπως λέγαμε στο έβδομο κεφάλαιο) αρχίζουν να εμφανίζουν την τάση σύμπτωσης, ως προς την κλίση τους, με αυτή τη μεγάλη κατηγορία θηλυκών ουσιαστικών. Και αυτό φαίνεται από την τάση να προστίθεται στην αιτιατική της λέξης γυνή ένα -ν: γυναῖκαν, που δεν ανήκει στην κλίση της λέξης αυτής αλλά οφείλεται στην επίδραση της κλίσης ουσιαστικών όπως ἑστία, ἀξία, που έχουν -ν στην αιτιατική τους. Έτσι λοιπόν ταυτίζεται η αιτιατική (ἑστίαν, γυναῖκαν) των δύο αρχικά ξεχωριστών κατηγοριών ουσιαστικών. Συνέπεια αυτής της ταύτισης ήταν η ταύτιση και της ονομαστικής: η γυνή αργότερα θα γίνει γυναίκα (όπως στα σημερινά ελληνικά) και έτσι η κλίση των δύο κατηγοριών θα συμπέσει. Με ανάλογο τρόπο η κλίση του ουσιαστικού μήτηρ,

Ονομ.	μήτηρ
Γεν.	μητρός
Δοτ.	μητρί
Αιτ.	μητέρα

θα συμπέσει με την κλίση ουσιαστικών του τύπου ἑστία. Και η πρώτη ένδειξη της έλξης που ασκεί η κλίση αυτή θα είναι, και πάλι, η εμφάνιση ενός -ν στην αιτιατική (μητέραν αντί μητέρα). Αργότερα αυτό θα οδηγήσει στην πλήρη ταύτιση των δύο κλίσεων με τη δημιουργία της ονομαστικής μητέρα.

Ανάλογες εξομαλύνσεις γίνονται και στα αρσενικά ουσιαστικά. Η μεγάλη κατηγορία των αρσενικών ουσιαστικών σε -ας (νεανί-ας, ταμίας, κ.ά.) θα επηρεάσει, όπως έγινε και στην περίπτωση των ουσιαστικών σε -ος, που είδαμε νωρίτερα, την κλίση «αθεμάτων» ουσιαστικών:

	θεματικα	αθεματα
Ονομ.	ταμίας	ἀνήρ	πατήρ
Γεν.	ταμίου	ἀνδρός	πατρός
Δοτ.	ταμίᾳ	ἀνδρί	πατρί
Αιτ.	ταμίαν	ἂνδρα	πατέρα

Και εδώ το πρώτο δείγμα της «έλξης» που ασκεί η κατηγορία αρσενικών ουσιαστικών σε -ας θα είναι η εμφάνιση ενός -ν στην αιτιατική: ἂνδρα/ ἂνδραν, πατέρα/ πατέραν. Αυτό το -ν, που δεν ανήκει στην κλίση των ουσιαστικών ἀνήρ, πατήρ, οφείλεται στην επιρροή των ουσιαστικών σε -ας. Αργότερα η ταύτιση θα ολοκληρωθεί με τη δημιουργία των ονομαστικών άνδρας, πατέρας.

Κάποια συμπεράσματα

Τα φαινόμενα που συζητήσαμε ως τώρα δείχνουν καθαρά αυτό που ήδη επισημάναμε: ότι η κοινή δημιουργείται με μια σειρά αλλαγών που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την εξομάλυνση της μορφολογίας των ρημάτων και των ουσιαστικών. Και η εξομάλυνση αυτή κάνει απλούστερη τη δομή της ελληνικής γλώσσας. Και απλούστερη δομή, χωρίς πολλές και περίπλοκες μορφολογικές διακρίσεις (θυμηθείτε τα ρήματα σε -μι, την «ειδική» κλίση ουσιαστικών όπως πατήρ, γυνή, γέρων, χάρων κ.ά.), σημαίνει ευκολότερη εκμάθηση, τόσο από το μικρό παιδί όσο και από τον αλλόγλωσσο που μαθαίνει μια νέα γλώσσα. Και δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγάλες αυτές αλλαγές στην ελληνική γλώσσα γίνονται σε μια εποχή που αυτή απλώνεται γεωγραφικά και μαθαίνεται από ξένους.

Υποχωρεί η δοτική

Ας δούμε ακόμα μερικές αλλαγές που, και αυτές, επιβεβαιώνουν όσα είπαμε αμέσως πριν. Στα χρόνια της κοινής αρχίζει να περιορίζεται η χρήση της δοτικής, για να εγκαταλειφθεί βαθμιαία και να αντικατασταθεί από περιφράσεις που χρησιμοποιούν προθέσεις: εἰς, μετά + αιτιατική ή γενική. Έτσι η έκφραση τῷ πατρί γίνεται εἰς τὸν πατέρα και στα νέα ελληνικά στον πατέρα.

Υποχωρεί η ευκτική

Η ευκτική, ως ξεχωριστή κλίση του ρήματος, αρχίζει επίσης να υποχωρεί. Και ένας από τους λόγους ήταν σίγουρα, όπως είδαμε πριν, η σύμπτωση των ει, η, οι σε [ί],

Ο μέλλοντας γίνεται περιφραστικός

Ο μέλλοντας αρχίζει να εκφράζεται περιφραστικά και όχι με μια ειδική μορφή του ρήματος. Στη θέση του λύω/λύσω (μέλλοντας) αρχίζουν να εμφανίζονται οι περιφράσεις ἒχω + απαρέμφατο, μέλλω + απαρέμφατο (π.χ. μέλλω λύσειν 'θα λύσω'). Αργότερα, στα μεσαιωνικά χρόνια (10ος αιώνας μ.Χ. και μετά) τον ρόλο του «δείκτη» της μελλοντικότητας θα αναλάβει το ρήμα θέλω, π.χ. θέλω γενέσθαι 'θα γίνω'.

Υποχωρεί το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο θα αρχίσει επίσης να υποχωρεί και να αντικαθίσταται από το μόριο ἵνα (από το οποίο προέρχεται το νεοελληνικό να) + υποτακτική, ή από τον σύνδεσμο ὅτι + οριστική. Από το απαρέμφατο «κατάγονται» ουσιαστικά όπως φαΐ (από το φαγεῖν), φιλί (από το φιλεῖν) στα νέα ελληνικά.

Χάνεται ο δυϊκός αριθμός

Τέλος, θα χαθεί ο δυϊκός αριθμός, ως ειδικός τύπος του ουσιαστικού και του ρήματος.

Τί έγινε λοιπόν;

Στα παραδείγματα που μόλις είδαμε βλέπει κανείς τη γενικότερη τάση της κοινής για την απλούστευση της μορφολογίας (των μορφών που παίρνουν οι λέξεις ανάλογα με τους διάφορους «ρόλους» που παίζουν στην γλώσσα) να εκδηλώνεται μέσα από έναν άλλο δρόμο. Αν στα πρώτα φαινόμενα που εξετάσαμε η απλούστευση γίνεται με την εξομάλυνση της κλίσης (με τη δημιουργία δηλαδή λίγων και μεγάλων κατηγοριών κλίσης και την εξαφάνιση των μικρών και ειδικών περιπτώσεων), στα τελευταία φαινόμενα που είδαμε η απλούστευση γίνεται με την αντικατάσταση της μορφολογίας από τη σύνταξη, με τη χρήση δηλαδή περιφράσεων (π.χ. την αντικατάσταση της δοτικής από την περίφραση πρόθεση + αιτιατική ή γενική, την αντικατάσταση του «μονολεκτικού» μέλλοντα από τον περιφραστικό μέλλω ή ἒχω + απαρέμφατο). Αυτή η μετακίνηση από τη μορφολογία στη σύνταξη (από τη σύνθεση στην ανάλυση, όπως λέγαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο) συμβάλλει, και αυτή, στην ευκολότερη εκμάθηση της γλώσσας, καθώς ο συντακτικός τρόπος είναι περισσότερο διάφανος από τον «πυκνό» μορφολογικό τρόπο.

Για να συγκεφαλαιώσουμε

Στους τρεις αιώνες από την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου (4ος αιώνας π.Χ.) μέχρι τα χρόνια του Χριστού δημιουργείται, με βάση την αττική διάλεκτο, για πρώτη φορά μια κοινή ελληνική γλώσσα που μιλιέται σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο.

Αυτή η τεράστια εξάπλωση της ελληνικής γλώσσας και η υιοθέτησή της από αλλόγλωσσους γεννά μια σειρά από μεγάλες αλλαγές που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την εξομάλυνση και απλούστευση της δομής της: απλούστερη μορφολογία, περισσότερη σύνταξη εκεί όπου παλιότερα χρησιμοποιούνταν κυρίως μορφολογικοί τρόποι για να εκφραστούν σημασίες.

Απλούστευση, εξομάλυνση, λιγότερη μορφολογία, περισσότερη σύνταξη: όλα αυτά σημαίνουν ευκολότερη εκμάθηση της γλώσσας. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι οι μεγάλες αυτές αλλαγές γίνονται σε μια εποχή κατά την οποία μεγάλοι αριθμοί αλλόγλωσσων «υιοθετούν» την ελληνική. Σε αυτούς, και στις δικές τους ανάγκες εκμάθησης, πρέπει να οφείλεται σε σημαντικό ποσοστό η μορφή που παίρνει αυτή την εποχή η ελληνική γλώσσα, η κοινή. Και από την κοινή ξεκινά ουσιαστικά η νέα ελληνική γλώσσα.

Το βιολογικό ρολόι του οργανισμού μας. Ποιες ώρες αποκαθίσταται κάθε όργανο στο σώμα μας;

Ο οργανισμός μας διαθέτει βιολογικό ρολόι και κάθε όργανο στο σώμα μας διαθέτει ένα πρόγραμμα επιδιόρθωσης / συντήρησης που λειτουργεί σε καθημερινή βάση. Αν νιώθετε κάπως περίεργα τις παρακάτω ώρες της ημέρας (πονοκέφαλος, έλλειψη ενέργειας), να ξέρετε ότι κάποιο όργανο προσπαθεί να αποκαταστήσει τη βλάβη που έχει υποστεί και αυτό που νιώθετε ενδέχεται να είναι το αποτέλεσμα της ενέργειας που δαπανάται για την επιδιόρθωση.

Ώρες αποκατάστασης εσωτερικών οργάνων

– πνεύμονες: 3-5 πμ
– παχύ έντερο: 5-7 πμ
– στομάχι: 7-9 πμ
– σπλήνα: 9-11 πμ
– καρδιά: 11 πμ-1 μμ
– λεπτό έντερο: 1-3 μμ
– ουροδόχος κύστη: 3-5 μμ
– νεφρά: 5-7 μμ
– πάγκρεας: 7-9 μμ
– αιμοφόρα αγγεία και αρτηρίες: 9-11 μμ
– χοληδόχος κύστη: 11 μμ-1 πμ
– ήπαρ: 1-3 πμ

Πνεύμονες
Οι πνεύμονες είναι τα πρώτα όργανα που ο οργανισμός φροντίζει να επισκευάζει και να συντηρεί. Οι πνεύμονες αρχίζουν να αποβάλλουν τις τοξίνες μεταξύ 3-5 το πρωί και γι’ αυτό όταν ξυπνάτε μερικές φορές μπορεί να βήχετε. Αν βήχετε το πρωί, αυτό δείχνει ότι η διατροφή και ο τρόπος ζωής σας χρειάζεται μικρές αλλαγές.

Παχύ έντερο
Από τις 5-7 πμ είναι η ώρα που επιδιορθώνεται αυτό το όργανο. Ένα υγιές παχύ έντερο χρειάζεται νερό για να λειτουργήσει σωστά, δηλαδή να αποβάλλει τις άχρηστες ουσίες όλο το 24ωρο. Το πρωί είναι η πιο σημαντική στιγμή για να πίνετε άφθονο νερό προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτή τη διαδικασία και η χειρότερη στιγμή για να καταναλώσετε καφεΐνη. Η καφεΐνη είναι διουρητική και απομακρύνει το νερό από το παχύ έντερο προς τα νεφρά και την ουροδόχο κύστη με σκοπό να αποβληθεί.
Το σώμα σας χρειάζεται νερό το πρωί για να κάνει την επισκευή και τη συντήρηση του παχέος εντέρου. Αυτό βοηθά στη σωστή πέψη, τη διατήρηση του βάρους και την επιβράδυνση της διαδικασίας της γήρανσης. Αν πίνετε κάθε πρωί καθαρό νερό (ως 900 ml), η υγεία σας θα βελτιωθεί. Αν περιμένετε μέχρι να αφοδεύσετε προτού φάτε το πρωί, είναι επίσης πιο υγιεινό για το παχύ σας έντερο.

Στομάχι
Μεταξύ 7 και 9 πμ είναι οι ώρες που το στομάχι επιδιορθώνεται και δεν χρειάζεται να καταναλώσετε μεγάλο γεύμα. Ενώ το παχύ έντερο χρειάζεται υγρά για να επιδιορθωθεί σωστά το πρωί, το στομάχι χρειάζεται ελάχιστα. Ξεκινήστε πίνοντας υγρά (νερό ή φρέσκο χυμό λαχανικών) ή τρώγοντας φρέσκα φρούτα που είναι εύπεπτα. Ωστόσο, αν είναι εφικτό, πίνετε μόνο υγρά το πρωί για καλύτερη υγεία.

Σπλήνα
Από τις 9-11 το πρωί η σπλήνα καθαρίζει. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου / διαδικασίας ή όταν η σπλήνα είναι αδύναμη, μπορεί να υποφέρετε από αλλεργίες ή να μην μπορείτε να απαλλαγείτε από ένα κρυολόγημα ή γρίπη. Αυτό συμβαίνει επειδή η σπλήνα συνεργάζεται με το ήπαρ και το ανοσοποιητικό σύστημα. Μια υγιής σπλήνα παράγει αντισώματα όταν υπάρχει λοίμωξη και βρίσκεται συνεχώς σε επιφυλακή για πιθανούς εισβολείς.

Καρδιά
Ο χρόνος επιδιόρθωσης της καρδιάς είναι από 11 πμ ως 1 μμ. Το σώμα σας απομακρύνει τις άχρηστες ουσίες από την καρδιά και μερικές φορές μπορεί να παρατηρήσετε ταχυκαρδία, έκτακτες συστολές και / ή φτερουγίσματα. Το 70% των καρδιακών προσβολών συμβαίνουν όταν η καρδιά βρίσκεται σε περίοδο επιδιόρθωσης.

Λεπτό έντερο
Έχετε παρατηρήσει ότι το χρονικό διάστημα από 1 ως 3 μμ είναι πιο πιθανό να παρουσιάσετε δυσπεψία, φούσκωμα και πόνο; Αν σας συμβαίνει κάτι τέτοιο, ίσως κάνετε λάθος 2 πράγματα:
1. Η διατροφή σας δεν είναι σωστή και το φαγητό που καταναλώνετε δεν είναι εύπεπτο.
2. Η διατροφή σας προκαλεί προβλήματα που σας δημιουργούν άγχος. Μια σωστή διατροφή θα σας βοηθήσει να λύσετε αυτά τα προβλήματα.

Νεφρά και ουροδόχος κύστη
Από τις 3 έως τις 7 μμ ίσως παρατηρήσετε ότι είστε κουρασμένοι και θέλετε να πάρετε έναν υπνάκο. Όταν τα νεφρά είναι υγιή και λειτουργούν σωστά, θα νιώθετε ότι έχετε ενέργεια εκείνη την ώρα κι όχι κούραση.

Πάγκρεας
Μήπως από τις 7 ως τις 9 μμ έχετε έντονη επιθυμία για γλυκά ή επεξεργασμένους υδατάνθρακες που μετατρέπονται αμέσως σε ζάχαρη μέσα στον οργανισμό σας; Τα νεφρά ρυθμίζουν το πάγκρεας και αν καταναλώσετε γλυκά κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου ίσως παρατηρήσετε πόνο στη μέση, το οποίο είναι σύμπτωμα που προέρχεται από τα νεφρά. Τα νεφρά, η ουροδόχος κύστη και το πάγκρεας αποτελούν μέρη του ίδιου συνόλου. Αν χρειάζεστε έναν υπνάκο νωρίς το απόγευμα οφείλεται απλώς στο πάγκρεας το οποίο καθοδηγείται από τα νεφρά ώστε να μπορέσει να επιδιορθωθεί.

Αιμοφόρα αγγεία και αρτηρίες
Από τις 9 ως τις 11 μμ τα αιμοφόρα αγγεία επιδιορθώνονται. Η επίδραση αυτής της διαδικασίας στο σώμα είναι πονοκέφαλος κι αδυναμία.

Ήπαρ και χοληδόχος κύστη
Μεταξύ 11 μμ και 3 πμ αυτά τα 2 όργανα αναλαμβάνουν δράση. Σας έχουν τύχει νύχτες που δεν μπορείτε να κοιμηθείτε σε αυτό το χρονικό διάστημα; Αυτό σημαίνει ότι τα οι άχρηστες ουσίες δεν επεξεργάζονται από το ήπαρ και ερεθίζουν το σώμα σας προκαλώντας αϋπνίες και τεντωμένα νεύρα. Ο εγκέφαλός σας σίγουρα δεν πρόκειται να ηρεμήσει.
Παρακολουθήστε την υγεία σας και γνωρίστε το σώμα σας. Όσο περισσότερα γνωρίζετε για το σώμα σας, τόσο πιο εύκολο είναι να διατηρήσετε την υγεία σας έτσι ώστε να αρχίσετε να δίνετε προσοχή στο βιολογικό σας ρολόι και το πρόγραμμα επιδιόρθωσης του οργανισμού σας και να δείτε αν μπορείτε να καταλάβετε τι συμβαίνει στο εσωτερικό του.

Ο επιστημονικός «πόλεμος» της μαύρης τρύπας

Δύο εναλλακτικές θεωρίες διασταυρώνουν τα ξίφη τους, προτείνοντας η καθεμία μία εναλλακτική θεωρία ως πιθανή εξήγηση για το «παράδοξο της χαμένης πληροφορίας» στις μαύρες τρύπες, ένα γρίφο που παραμένει άλυτος εδώ και 40 χρόνια περίπου.

Η πρώτη θεωρία ανήκει στον Στίβεν Χόκινγκ και ανακοινώθηκε από τον Βρετανό φυσικό στις 25 Αυγούστου. Τώρα, ο Ολλανδός Γκέραρντ Χουφτ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και κάτοχος του βραβείου Νόμπελ φυσικής από το 1999, διατυπώνει μια διαφορετική εξήγηση που, σύμφωνα με τον ίδιο, απαντά πιο πειστικά στο πρόβλημα.

Η αντιπαράθεση των δύο θεωριών αποτελεί ουσιαστικά ένα καινούριο επεισόδιο στον επιστημονικό «πόλεμο» της μαύρης τρύπας, δηλαδή στη διαμάχη για την τύχη των πληροφοριών που είναι κωδικοποιημένες σε όσα αντικείμενα καταλήγουν σε μια μαύρη τρύπα.

Σε αυτό το πρώτο επεισόδιο, επικεφαλής του ενός «στρατοπέδου» ήταν ο Στίβεν Χόκινγκ και του αντίπαλου ο Αμερικανός φυσικός Λέοναρντ Σάσκιντ και ο Χουφτ.

Με δεδομένο ότι το βαρυτικό πεδίο μιας μαύρης τρύπας είναι τόσο ισχυρό που «καταπίνει» οποιοδήποτε φωτόνιο ή μάζα βρεθεί στην εμβέλειά του (τον «ορίζοντα γεγονότων»), το ερώτημα ήταν τι συμβαίνει με τις πληροφορίες που είναι κωδικοποιημένες σε αυτά. Αρχικά ο Χόκινγκ θεωρούσε πως χάνονται για πάντα, με τους Σάσκιντ και Χουφτ να υποστηρίζουν το αντίθετο και να κηρύσσουν τον «πόλεμο» εναντίον αυτής της λύσης.

Τελικά, αποδείχθηκε πως ο Βρετανός φυσικός είχε κάνει λάθος, κάτι που παραδέχθηκε.

 Αν όμως η πληροφορία δεν εξαφανίζεται διά παντός, με ποιον τρόπο καταφέρνει να «επιζήσει»; Αυτό είναι το «παράδοξο της χαμένης πληροφορίας», το οποίο ουσιαστικά φέρνει σε αντίφαση τη γενική θεωρία της σχετικότητας με την κβαντική φυσική, δηλαδή ούτε λίγο ούτε πολύ τους δύο βασικούς «πυλώνες» της σύγχρονης φυσικής.

Για να λύσει το παράδοξο, τον Αύγουστο ο Χόκινγκ διατύπωσε έναν θεωρητικό μηχανισμό, σύμφωνα με τον οποίο οι πληροφορίες της ύλης και του φωτός δεν καταλήγουν στη μαύρη τρύπα.

Αντίθετα, αποθηκεύονται με τη μορφή ολογραμμάτων, δηλαδή μιας δισδιάστατης περιγραφής των τρισδιάστατων οντοτήτων, και μεταφέρονται στον «έξω κόσμο» μέσω της ακτινοβολίας που ο ίδιος προέβλεψε θεωρητικά πως εκπέμπει κάθε μαύρη τρύπα.

Η λύση όμως του Βρετανού φυσικού βρίσκει αντίθετο τον Χουφτ, ο οποίος προτείνει μια διαφορετική εξήγηση. Σύμφωνα με τον νομπελίστα από το πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, το «κλειδί» βρίσκεται στη δράση της βαρύτητας. Έτσι, στην περίπτωση που ένα αντικείμενο αρχίζει να «γλιστρά» στη μαύρη τρύπα, παραμορφώνεται το βαρυτικό του πεδίο.

Επομένως, όταν η εξερχόμενη ακτινοβολία της μαύρης τρύπας περνά μέσα από το πεδίο του αντικειμένου, μεταβάλλεται η τροχιά της.

Σε αυτή τη μεταβολή «αποτυπώνονται» οι πληροφορίες που είναι κωδικοποιημένες στο αντικείμενο, με συνέπεια να μην εξαφανισθούν μαζί του για πάντα.

Ο επιστήμονας παραλληλίζει αυτό το φαινόμενο με έναν «καθρέφτη», που επιτρέπει στις μαύρες τρύπες να ανακλούν τις πληροφορίες στο διάστημα.

Πώς οι κυτταρικές αναμνήσεις προκαλούν αρνητικά συμπτώματα στη ζωή μας

Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από 7.000.000.000.000.000.000.000.000.000 (εφτά οκτάκις εκατομμύρια) άτομα. Καθένα από αυτά τα άτομα επηρεάζεται από τις σκέψεις σας. Κάθε φορά που κάνετε μια νέα σκέψη, δημιουργείτε νέες συνδέσεις (ή νευρικές οδούς) στον εγκέφαλό σας. Όταν βιώνετε για πρώτη φορά μια εμπειρία, δημιουργείται ένα νευρικό δίκτυο, το οποίο ενεργοποιεί αυτομάτως τις ίδιες σκέψεις και τα ίδια συναισθήματα κάθε φορά που βιώνετε μια παρόμοια εμπειρία.

Αυτά τα νευρικά δίκτυα αποτελούν τις κυτταρικές σας αναμνήσεις. Όποτε βιώνετε ένα παρόμοιο γεγονός, ενεργοποιείται η ίδια ανάμνηση, και συνήθως δεν αντιλαμβάνεστε συνειδητά από πού προέρχεται ή γιατί νιώθετε έτσι.

Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες αντιδράσεις σας προκύπτουν αυτόματα, βάσει των αναμνήσεων από τις παρελθοντικές εμπειρίες σας. Αν μεγαλώσατε με σπουδαία πρότυπα και με ενθάρρυνση, τότε μπορεί να είστε ένας από τους τυχερούς που τώρα ζουν σε κατάσταση ευδαιμονίας. Αν, όμως, υπάρχουν στο παρελθόν σας –είτε στη δική σας ζωή είτε στων προγόνων σας– τραύματα που δεν έχετε θεραπεύσει ακόμα, τότε πιθανόν η ζωή σας να είναι γεμάτη από παρόμοιες εμπειρίες που συνεχίζουν να προκύπτουν βάσει των κυτταρικών σας αναμνήσεων.

Οι κυτταρικές σας αναμνήσεις είναι τα σημεία αναφοράς που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός σας για να αποφασίσει πώς να αντιδράσει εδώ και τώρα. Είναι ο λόγος που τόσοι από εμάς, καλώς ή κακώς, μιμούμαστε τους γονείς μας στις ενήλικες σχέσεις μας, ακόμα και όταν γνωρίζουμε ότι αυτό είναι λάθος και βάζουμε τα δυνατά μας για να το αποτρέψουμε. Αν, λοιπόν, έχετε μια ανάμνηση που συνδέεται με θυμό, φόβο, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή κάποιο άλλο από τα εκατοντάδες παρόμοια αρνητικά συναισθήματα, η ανάμνηση αυτή μπορεί να σας προκαλέσει ασθένειες, να σας οδηγήσει στην αποτυχία και να καταστρέψει τις σημαντικότερες σχέσεις σας. Όταν αντιμετωπίζετε οποιαδήποτε κατάσταση στη ζωή σας, μπορεί να πιστεύετε ότι την αντιλαμβάνεστε μέσα από ένα νέο πρίσμα, ως λογικοί ενήλικες, και ότι αποφασίζετε συνειδητά πώς θα αντιδράσετε τη συγκεκριμένη στιγμή.

Στην πραγματικότητα, η πνευματική σας καρδιά αναζητά την ανάμνηση που ταιριάζει καλύτερα με τα αισθητηριακά ερεθίσματα που λαμβάνετε. Σύμφωνα με έρευνες, η αισθητηριακή μας αντίληψη (η όραση, η όσφρηση, η αφή κ.τλ.) χάνεται ύστερα από ένα δευτερόλεπτο. Έτσι, ο τρόπος με τον οποίο αντιδράμε ύστερα από ένα δευτερόλεπτο δεν έχει να κάνει με τις αισθήσεις μας αλλά με τις τράπεζες μνήμης μας. «Δεν αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα όπως είναι πραγματικά. Τα αντιλαμβανόμαστε όπως είμαστε εμείς».

Θυμηθείτε το παράδειγμα με τους δύο οδηγούς που είναι εγκλωβισμένοι στο μποτιλιάρισμα. Ο ένας εξοργίζεται, ο άλλος παραμένει ψύχραιμος. Βιώνουν ακριβώς τις ίδιες εξωτερικές συνθήκες. Άρα, η διαφορά δεν μπορεί να οφείλεται σε αυτές. Πρέπει να οφείλεται σε κάτι το εσωτερικό – και πράγματι, έτσι είναι. Αν η πνευματική σας καρδιά εντοπίσει μια ευχάριστη ανάμνηση, έχετε την τάση να αντιδράτε θετικά. Αν εντοπίσει μια επώδυνη ανάμνηση, τείνετε να αντιδράτε με φόβο ή θυμό. Αυτή η ανάμνηση φόβου θα επηρεάσει αρνητικά τη φυσιολογία, τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά σας. Η μνήμη μας λειτουργεί όπως ένα κινητό τηλέφωνο: εκπέμπει και λαμβάνει σήματα διαρκώς.

Η ανάμνηση αυτή μεταδίδει ένα «σήμα φόβου» στα γύρω κύτταρα, καθώς και στον υποθάλαμο του εγκεφάλου σας, σημείο που ελέγχει την αντίδραση στρες. Όταν τα κύτταρα λάβουν το συγκεκριμένο σήμα, κλείνουν και αρχίζουν να ασθενούν και να πεθαίνουν. Δεν εξουδετερώνουν τις τοξίνες ούτε λαμβάνουν το οξυγόνο, τα θρεπτικά στοιχεία, την ενυδάτωση και τα ιόντα που χρειάζονται. Αν τα κύτταρα παραμείνουν σε αυτή την κλειστή κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυξάνονται δραματικά οι πιθανότητες να ενεργοποιηθεί το γονίδιο κάποιας ασθένειας. Μάλιστα, ο δρ Μπρους Λίπτον υποστηρίζει ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος που μπορεί να προκληθεί μια ασθένεια. Αν δεν συμβεί αυτό, είναι κυριολεκτικά αδύνατον να αρρωστήσει κανείς, γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα και το σύστημα αυτοΐασης του σώματος θα λειτουργούν πάντα στην εντέλεια.

Όταν ο υποθάλαμος λαμβάνει το σήμα του φόβου από την ανάμνηση, ενεργοποιεί την αντίδραση στρες. Έτσι ξε- κινούν όλα τα προβλήματα. Ενεργοποιείται η αντίδραση μάχης ή φυγής και ο υποθάλαμος κατακλύζει το σώμα μας με ορμόνες που προκαλούν στρες, όπως η κορτιζόλη. Έτσι, στρεφόμαστε στον προγραμματισμό πόνου-ευχαρίστησης και προσπαθούμε να ανακουφιστούμε πάση θυσία από τον πόνο ή το φόβο. Τώρα, θέλουμε είτε να ξεφύγουμε από αυτό που μας απειλεί είτε να το καταστρέψουμε. Ο εγκέφαλός μας αποσυνδέει ή καταστέλλει όλες τις συνειδητές λογικές διεργασίες σκέψης, κρατώντας μόνο αυτές που χρειάζονται για να μπορέσουμε να αποφασίσουμε μεταξύ μάχης ή φυγής. Αυτό το στρες προκαλεί ασθένειες, κόπωση, επιβράδυνση των νοητικών λειτουργιών, αρνητισμό και αποτυχία.

Ουσιαστικά, παράγει κάθε πιθανό είδος αρνητικών συμπτωμάτων. Βλέπετε τη σύνδεση; Η ιδέα αυτή έχει πολύ σημαντικές συνέπειες στο ρόλο που παίζει ο συνειδητός νους μας στη λήψη αποφάσεων και στον τρόπο που ενεργούμε. Ο δρ Γουίλιαμ Τίλερ μου είπε τα ακόλουθα σχετικά με τις συνειδητές και υποσυνείδητες προθέσεις: «Αν έρχονται σε αντιπαράθεση, επικρατεί πάντα το υποσυνείδητο». Ένα δευτερόλεπτο προτού αποφασίσουμε συνειδητά πώς θα ενεργήσουμε, παρατηρείται στον εγκέφαλο έκκριση χημικών ουσιών, η οποία μας υπαγορεύει τι θα αποφασίσουμε και κινητοποιεί το σώμα για να προβεί στη συγκεκριμένη πράξη – και όλα αυτά ένα δευτερόλεπτο προτού ο συνειδητός μας νους αποφασίσει τι θα κάνουμε.

Έτσι, αν έχουμε μια ανάμνηση φόβου που συνδέεται με τη συγκεκριμένη κατάσταση, η συνειδητή μας επιλογή στην πραγματικότητα υπαγορεύεται από τον προγραμματισμό μας (κάτι το οποίο συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε) και εφευρίσκουμε μια λογική εξήγηση γι’ αυτό που έχουν ήδη αποφασίσει το ασυνείδητο και το υποσυνείδητό μας.

Το περιοδικό National Geographic αναφέρεται σε αυτό το φαινόμενο με τον όρο «ψευδαίσθηση της πρόθεσης». Έχουμε συναντήσει όλοι πολλά τέτοια παραδείγματα στη ζωή μας. Ένα από αυτά είναι η θρησκευτική μας ανατροφή. Προσωπικά, μεγάλωσα σε ένα αυστηρά θρησκευτικό περιβάλλον, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα να αναπτυχθεί μέσα μου ένα είδος σχιζοφρενικής σύγκρουσης. Με έμαθαν ότι ο Θεός είναι αγάπη, αλλά ότι περίμενε επίσης πότε θα έκανα κάποιο λάθος για να με τιμωρήσει σκληρά. Όταν ενηλικιώθηκα, απέρριψα αυτή την ιδέα του Θεού, γιατί μου φαινόταν εντελώς παράλογη. Ή, τουλάχιστον, την απέρριψε ο συνειδητός νους μου, επειδή μου προκαλούσε τόσο πόνο.

Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες ολόκληρες για να καταφέρει να την απορρίψει και η πνευματική μου καρδιά. Αλλά από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησα μια αναζήτηση. Με τον καιρό, οι πεποιθήσεις μου άλλαξαν και έγιναν πιο υγιείς. Πλέον, έχω αποφασίσει να μην ανήκω σε καμία θρησκεία (δηλαδή, να μην επισκέπτομαι κάποιο συγκεκριμένο κτίριο με συγκεκριμένο όνομα και ένα ορισμένο σύνολο κανόνων που πρέπει να ακολουθεί κανείς για να είναι «καλός πιστός»). Έχω ανακαλύψει καλά και κακά στοιχεία σε όλες τις θρησκείες. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν υπαινίσσομαι ότι δεν εκτιμώ ή ότι υποτιμώ τους ανθρώπους που πιστεύουν και ζουν σύμφωνα με κάποια συγκεκριμένη θρησκεία. Απλώς σας μεταφέρω τις προσωπικές μου πεποιθήσεις και σας εξηγώ ποιο μονοπάτι ακολουθώ εγώ.

Αν δεν ζεις με αγάπη, έχεις χάσει το νόημα της ζωής. Πιστεύω ότι καθήκον μου, με κάθε άτομο και σε κάθε περίπτωση, είναι να αγαπάω χωρίς ιδιοτελή κίνητρα και χωρίς δεσμεύσεις, είτε με συμπαθούν και μου φέρονται καλά είτε όχι. Δουλειά μου δεν είναι να κρίνω, αλλά απλώς να αγαπάω. Πιστεύω ότι αυτό θα πει «πνευματική» (και όχι θρησκευτική) ζωή. Το ερώτημά μου, όμως, είναι το εξής: Τι έχετε μέσα σας; Είστε θρήσκοι ή όχι; Τι ομάδα είστε; Είστε υπέρ ή κατά της διόγκωσης του κράτους; Υπάρχει κάποιου είδους σύγκριση ή αντιπαράθεση στην οποία οι πεποιθήσεις σας πρέπει να υπερισχύσουν πάση θυσία; Ή μήπως αναζητάτε συνεχώς ολόκληρη την αλήθεια, ό,τι κι αν συμβεί;

Όποτε έρχεται στο γραφείο μου κάποιος που στρεσάρεται με τα οικονομικά του, τον ρωτάω: «Έχεις κάπου να μείνεις; Έχεις να φας; Έχεις ρεύμα;» Συνήθως, απαντάει «Ναι» με μελαγχολία. Ουσιαστικά, ανησυχεί για κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ, γιατί, ακόμα κι αν έχει χάσει πολλά, πάντα θα έχει μια στέγη πάνω από το κεφάλι του και ένα πιάτο φαΐ στο τραπέζι του. Όμως, το στρες του πηγάζει από τον εσωτερικό προγραμματισμό φόβου, που τον κάνει να συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους, και όχι από κάποια πραγματική απειλή της ασφάλειας ή της ζωής του.

Κάποτε, είδα μια διαδικτυακή δημοσκόπηση που ρωτούσε: «Θα νιώθατε διαφορετικά αν μπορούσατε να πάρετε το σπίτι σας, τα υπάρχοντά σας και το μέρος όπου ζείτε αυτή τη στιγμή και να τα μεταφέρετε όλα στο φτωχότερο μέρος της Αιθιοπίας;» Η πιο κοινή αντίδραση με εξέπληξε. Οι περισσότεροι απάντησαν καταφατικά, δηλαδή, ότι θα ένιωθαν διαφορετικά, αλλά όχι επειδή θα αισθάνονταν πιο ικανοποιημένοι με όσα είχαν ή μεγαλύτερη συμπόνια για τους άλλους. Θα ένιωθαν άγχος, γιατί τώρα θα έπρεπε να προστατεύσουν τα υπάρχοντά τους απ’ όλους τους άλλους που ζούσαν φτωχότερα!

Αυτού του είδους η ασυνείδητη πρόθεση μας δείχνει γιατί οφείλουμε να αποπρογραμματίσουμε και να αναπρογραμματίσουμε τις αναμνήσεις της πνευματικής μας καρδιάς. Διαφορετικά, θα παραμείνουμε υποχείρια των ζητημάτων του υποσυνειδήτου ή του ασυνειδήτου μας, που όχι μόνο δεν μας βοηθούν ή δεν εξυπηρετούν σε κάτι, αλλά μπορεί και να μην ανταποκρίνονται καν στην πραγματικότητα.

Ας δούμε πώς εκδηλώνεται στην πράξη η ασυνείδητη πρόθεση. Ένας οδηγός πλησιάζει στην ουρά των αυτοκινήτων που είναι σταματημένα σε ένα φανάρι και αρχίζει να θυμώνει. Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που βασίζεται στο φόβο. Αν βιώνει φόβο σε μια κατάσταση που δεν είναι απειλητική για τη ζωή του, σημαίνει ότι ο ανθρώπινος «σκληρός δίσκος» του έχει προσβληθεί από κάποιον ιό – με άλλα λόγια, ότι ο μηχανισμός επιβίωσής του παρουσιάζει κάποια δυσλειτουργία. Κάποιες από τις αναμνήσεις στην πνευματική καρδιά του (ή στο υποσυνείδητό του) του λένε ότι η συγκεκριμένη κατάσταση είναι απειλητική για τη ζωή του. Οι αναμνήσεις αυτές μπορεί να προέρχονται από την ανατροφή του, από προηγούμενες εμπειρίες του ή ακόμα και από κληροδοτημένες εμπειρίες τις οποίες μπορεί είτε να γνωρίζει είτε όχι.

Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι έχει διαβάσει την εισαγωγή αυτού του βιβλίου, κι έτσι ο συνειδητός νους του γνωρίζει ότι πρέπει να περιμένει υπομονετικά στο αυτοκίνητό του, νιώθοντας αγάπη για τον οδηγό του μπροστινού οχήματος.

Εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις… Το πρόβλημα είναι εμφανές. Αυτή η συνειδητή επίγνωση του οδηγού δεν έχει καμία ελπίδα να επικρατήσει. Όταν ο εγκέφαλός του και η χημεία του σώματός του τον ωθούν να δώσει μάχη, το τελευταίο πράγμα που θέλει να κάνει είναι να περιμένει στωικά και με αγάπη. Αυτό θα ήταν το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε να κάνει οποιοσδήποτε από εμάς!
Ελάχιστοι άνθρωποι είναι ικανοί να αντισταθούν στον προγραμματισμό πόνου-ευχαρίστησης, όταν το σώμα τους βρίσκεται σε κατάσταση μάχης ή φυγής. Η δύναμη της θέλησης είναι αναποτελεσματική, γιατί ο οδηγός έχει ήδη «το δάχτυλο στη σκανδάλη», προτού καν συνειδητοποιήσει τι έχει συμβεί.

Μάλιστα, το μόνο που ίσως πετύχουν με τη δύναμη της θέλησης όσοι βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση μάχης ή φυγής είναι να πατήσουν την κόρνα τους ή να βρουν το γρηγορότερο δυνατόν έναν άλλο τρόπο να «ξεθυμάνουν» ή να ανακουφιστούν άμεσα από τον πόνο που αισθάνονται. Συνήθως, η δύναμη της θέλησης δεν επαρκεί για να καταφέρουν να κάνουν αυτό που πιστεύουν ότι είναι το σωστό.

Ο "Χρυσός αιώνας" του Αυγούστου και η ακμή των λατινικών.

Hic vir, hic est, tibi quem promitti saepius audis, / Augustus Caesar, divi genus, aurea condet /saecula qui rursus Latio regnata per arva / staurno quondam, super et Garamantas et Indos/ proferet imperium.

Αυτός ο ανήρ, αυτός είναι εκείνος δια τον οποίον έχεις ακούσει συχνά, ότι προφήτεψαν, /ο Αύγουστος Καίσαρ, γόνος θεού, που ένα Χρυσόν Αιώνα θα επανεγκαθιδρύσει στο Λάτιο, στα ίδια εκείνα εδάφη, /που κάποτε εξουσίαζε ο Κρόνος, και που ακόμη και πέρα από τις χώρες των Γαραμάντων και των Ινδών θα επεκτείνει την κυριαρχία του.
(Βιργιλίου, Αινειάς. VI. 791-4.)

H Tρίτη Περίοδος της Ιστορίας της Λατινικής Λογοτεχνίας έχει ονομαστεί από τους φιλολόγους η Εποχή της Ακμής ή του Χρυσού αιώνος (Auree Aetas). Τα χρονικά της όρια, πάντα συμβατικά τρόπον τινά, όταν μιλάμε για τέτοιες οριοθετήσεις στις ιστορίες των εκάστοτε λογοτεχνιών, βρίσκονται μεταξύ του 80 π.Χ. και του 14 μ.Χ., ειδικότερα δε κατά την διακυβέρνηση του Οκταβιανού Αυγούστου από το 27 π.Χ. μέχρι τα 14 μ.Χ. Πολιτικά τούτη η περίοδος είναι ταραγμένη και στιγματισμένη από εμφύλιους και εξωτερικούς πολέμους. Μπορεί πολιτισμικά αυτή η εποχή να μας άφησε πολλά από τα διαμάντια των λατινικών γραμμάτων αλλά στρατιωτικά και πολιτικά σημαδεύτηκε από δολοφονίες, εξεγέρσεις και στάσεις. Δεν έλειψαν, όμως, και οι επιτυχίες στους εξωτερικούς πολέμους. Αν θέλουμε να σκιαγραφήσουμε ακροθιγώς τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου, που εξετάζουμε θα εντοπίζαμε το ακόλουθο σχήμα.

Η διαμάχη Σύλλα και Μαρίου ανοίγει την αυλαία της, ακολουθεί η διαμάχη Πομπηίου και Κράσσου, αργότερα οι Μιθριδατικοί Πόλεμοι προς Ανατολάς, η συνομωσία του Κατιλίνα κατά την Υπατεία του Μάρκου Τυλλίου Κικέρωνος και ο Γαλατικός Πόλεμος, που διεξήγαγε ο Ιούλιος Καίσαρ στην Εκείθεν των Άλπεων Γαλατία. Ύστερα επέρχεται η ρήξη μεταξύ του Ιουλίου Καίσαρος και του Πομπηίου Μάγνου, εκπρόσωπος της νέας τάξης πραγμάτων ο ένας και εκπρόσωπος της Συγκλήτου ο έτερος. Ο Εμφύλιος αυτός πόλεμος λήγει με την οριστική ήττα του Πομπηίου στα Φάρσαλα. Ο Ιούλιους Καίσαρας, ωστόσο θα δολοφονηθεί από τον Βρούτο και τους συνεργούς του στις Ειδούς του Μαρτίου το 55 π.Χ. Τότε εγκαθιδρύεται η Πρώτη Τριανδρία του Οκταβιανού, του Μάρκου Αντωνίου και του Λέπιδου, ο Κικέρων αφήνει τη τελευταία του πνοή με βίαιο τρόπο λίγο αργότερα ενώ η μάχη στους Φιλίππους κλείνει τη ταραγμένη και αιματοβαμμένη αυτή περίοδο.

Κοινωνικά και ατομικά παρατηρείται αυτό το καιρό μία έκλιση των ηθών λόγω του άκρατου πλουτισμού και της χλιδής (luxuria), που οδηγούσε εν τέλει στην υιοθέτηση ενός τριφυλού τρόπου ζωής, που ομοίαζε με τα ειωθότα της Ανατολής. Αυτήν ακριβώς την συμπεριφορά στηλιτεύουν αρκετοί συγγραφείς της περιόδου με προεξάρχοντα τον ιστορικό Τίτο Λίβιο, ο οποίος είναι τόσο απογοητευμένος από τα ήθη της εποχής του, ώστε στρέφεται στις εποχές του μύθου της ιδρύσεως της Ρώμης και των πρώτων βασιλέων της. Την ίδια εποχή, ο Οβίδιος ανακηρύττει εαυτόν εκπρόσωπο και μοναδικό αοιδό της Αφροδίτης και ψάλλει για τον Έρωτα αδιαφορώντας επιδεικτικά, όπως ο ίδιος δηλώνει, για κάθε πικρόχολο Κάτωνα, αναφερόμενος στις αυστηρές ηθικές επιταγές μίας άλλης εποχής του Κάτωνος του Τιμητού.

Γλωσσικά η λατινική γλώσσα φτάνει στη τελική της διαμόρφωση, αποκρυσταλλώνονται τα κλασικά λατινικά γράμματα, με πρωτεργάτες τον Κικέρωνα στο επίπεδο της φιλοσοφίας, της επιστολογραφίας και της ρητορικής και με τον Ιούλιο Καίσαρα σε επίπεδο ιστοριογραφίας στο περίφημο ιστορικό του έργο Comentarii De Bello Gallico. Η λατινική διάλεκτος, πλέον, ηγεμονεύει σε ολόκληρη την Ιταλία ενώ οι άλλες διάλεκτοι, όσες είχαν επιβιώσει, παραγκωνίζονται σημαντικά λόγω της κατάληψης ολόκληρης της Ιταλίας από τους κατοίκους του Λατίου. Πλέον πολλοί μεταγενέστεροι συγγραφείς και των αυγούστειων χρόνων θα επανέρχονται τακτικά σε αυτόν τον κλασικισμό.

Αυτά τα χρόνια συρρέουν στη Ρώμη και πολλοί Έλληνες λόγιοι με αποτέλεσμα την έντονη ελληνική επίδραση στη λογοτεχνία. Εξέχον παράδειγμα αυτής της πρακτικής ο Στωικός Διόδωρος. Την αντίθετη πορεία ακολουθούν και πολλοί Ρωμαίοι, όπως ο Κικέρων, που πραγματοποίησε ταξίδια στην Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.

Ένα αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί και η ίδρυση των πρώτων βιβλιοθηκών στη Ρώμη, όταν ο Σύλλας και ο Λούκουλος φέρνουν πολλά βιβλία στην Ρώμη. Έτσι, οι αρχαικές αντιλήψεις των χωρικών και αγροτών Ρωμαίων εναντίον των γραμμάτων αρχίζουν να εκλείπουν σημαντικά. Δημιουργούνται πολλές σχολές, οι περισσότερες ρητορικές ενώ το δημοκρατικό καθεστώς, που περνά πολλές κρίσεις τούτη τη περίοδο, ευνοεί την δυναμική επανεμφάνιση της ρητορικής στη λογοτεχνία. Ουσιαστικά εκείνη την εποχή αρχίζει να διαμορφώνεται το πρώτο φιλολογικό και αναγνωστικό κοινό στην αιώνια πόλη με την δημιουργία και του πρώτου εκδοτικού οίκου αργότερα από τον Αττικό. Εκδόσεις κατά τις πέντε ή δέκα χιλιάδες, όλες γραμμένες από δούλους γίνονταν ανάρπαστες σε λίγους μήνες δίνοντας ώθηση στο εμπόριο του βιβλίου, κυρίως για τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις της εποχής. Ο ίδιος ο Αύγουστος αργότερα θα προτρέπει τον Τιβέριο να μην αγνοεί και να φροντίζει τα γράμματα και τους πάσης φύσεως λογοτέχνες.

Πλέον, πέρα του κλασικού ελληνισμού του 5ου αι. π.Χ. και της λογοτεχνικής του παραγωγής εκτιμάται και το υλικό της ελληνιστικής περιόδου. Άλλωστε στην Αλεξάνδρεια έχει σταματήσει ο παραγωγικός χαρακτήρας και έχει επικρατήσει ο φιλολογικός για αυτό και δημιουργούνται οι πρώτες γραμματικές, επικρατεί η αρχαιομάθεια και διατυπώνονται κριτικές πάνω σε προγενέστερα έργα. Ο Βάρρων, αυτή την εποχή, είναι ο μεγαλύτερος Ρωμαίος φιλόλογος.

Την εποχή αυτή εμφανίζονται μεγάλα ονόματα της Λατινικής Λογοτεχνίας ενώ καλλιεργούνται νέα λογοτεχνικά είδη. Αξίζει να αναφέρουμε, πλάι σε αυτούς, που ήδη αναφέρθησαν, τον νεωτερικό ποιητή Κάτουλο, τον ιστορικό Σαλλούστιο, τον ποιητή Οβίδιο, τον ιστοριογράφο Τίτο Λίβιο και τον επικό δημιουργό Βιργίλιο. Η Ιστοριογραφία, η Ρητορική, η Φιλοσοφία και το Έπος ακμάζουν αυτή τη περίοδο. Παράλληλα καλλιεργείται η επιστολογραφία, η λυρική ποίηση, η σάτιρα και το δράμα.

Τελικά μετά την επικράτηση του Οκταβιανού κατά την Ναυμαχία στο Άκτιο (Bellum Actiacum) εγκαινιάζεται η περίοδος της μεγάλης ειρήνης, της Pax Romana, που αν και δεν αποτέλεσε έναν Χρυσό Αιώνα, όμοιο με αυτόν του Περικλέους εν τούτοις παρείχε μία σχετική ευημερία, πρόοδο και ανάπτυξη στην Ρωμαική Αυτοκρατορία. Αν και ο Αύγουστος και οι υμνητές του, όπως ο Βιργίλιος επιθυμούν να παραδίδουν την εικόνα μίας παραδείσιας εποχής, εφάμιλλη της διακυβερνήσεως του Κρόνου, μέσω της θρησκείας, της λογοτεχνίας και της ρητορικής η πραγματικότητα δεν ταυτίζεται πλήρως με τις θέσεις τους.

Το έργο, που αναλάμβανε ο νέος Αυτοκράτωρ ήταν τιτάνιο. Η κοινωνική συνοχή και οι τάξεις της ρωμαικής κοινωνίας είχαν ανατραπεί –ρόλο έπαιξαν σαφώς οι μεταρρυθμίσεις των Γράκχων - , η χώρα έβγαινε βαθιά τραυματισμένη από τους εμφυλίους αλλά και τους εξωτερικούς πολέμους σε Ελλάδα, Ισπανία, Βόρεια Αφρική και Κεντρική Ευρώπη ενώ τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια. Ουσιαστικά ο Αύγουστος χρειαζόταν να τονώσει το θρησκευτικό και δημοκρατικό αίσθημα των Ρωμαίων συμπατριωτών του μέσω ηπίων μεταρρυθμίσεων, ώστε να κερδίσει την εύνοια τους. Η δύναμη της Λογοτεχνίας ως μέσον προπαγάνδας και όχι μόνο δεν ήταν αλλότρια με αυτό το σκοπό.

Ο Αύγουστος ήταν ένας ελέω Θεού Μονάρχης αλλά ταυτόχρονα ένας πολίτες primus inter pares. Το όραμα της εσωτερικής ανασυγκροτήσεως και μεταρρυθμίσεως του Κράτους ένωσε πολλούς ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων στις γραμμές του νεαρού και επίδοξου ηγέτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Μαικήνας, ο προστάτης και χορηγός μίας σειράς ποιητών, όπως ο Βιργίλιος και ο Οράτιος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Steven Hijmans, ‘’Ο Αύγουστος και η Χρυσή Εποχής της Ρώμης’’

Είναι ο άνθρωπος εγωιστής;

Συσχέτιση της φύσης του ανθρώπου με το "1984"

Ο Thomas Hobbes είναι φιλόσοφος του 17ου αιώνα και οι απόψεις του διαπνέονται από μία βαθιά απαισιοδοξία για την ανθρώπινη φύση η οποία θεωρεί ότι οδηγεί τους ανθρώπους στην αλληλοεξόντωση. Ο άνθρωποι κατά το Hobbes ομοιάζουν ως προς τα ένστικτά τους και διαφέρουν μόνο αναφορικά με τα προσωπικά τους πάθη. Ουσιαστικά θεωρεί ότι οι άνθρωποι στο σύνολό τους είναι ωφελιμιστές, ευδαιμονιστές, ανταγωνίζονται να αυτοσυντηρηθούν και να κυριαρχήσει ο καθένας επί όλων. Στο σενάριο ότι το ανθρώπινο είδος αφήνεται ανεξέλεγκτο, θα ήταν αναγκασμένοι σε αμοιβαίο μακελειό ες αεί. Η ανθρωπότητα είναι ένα ναρκοπέδιο. Είναι ένα πεδίο αλληλοκαταστροφής.

Ο ανθρώπινος βίος για το Hobbes είναι "μοναχικός, ενδεής, βρωμερός, κτηνώδης και βραχύς" ενώ ο άνθρωπος ζει και κινείται με κρυμμένο μέσα του το κίνδυνο του βίαιου θανάτου. Ακόμα και η ειρήνη ανάμεσα στις χώρες πηγάζει από το φόβο αυτό.

Η άποψη του Hobbes για την ανθρώπινη φύση είναι αρνητική. Ο άνθρωπος στην προ-κοινωνική του(φυσική) κατάσταση διαθέτει απεριόριστη ελευθερία αλλά βρίσκεται σε καθεστώς φόβου και ανασφάλειας. Κίνητρο συmπεριφοράς είναι το προσωπικό του συμφέρον και πρωτίστως ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Το προσωπικό του όμως συμφέρον μπορεί να συγκρούεται με τα συμφέροντα των άλλων. Εφόσον είναι όλοι ίσοι, σε περίπτωση που το αντικείμενο της επιθυμίας µας είναι κοινό, τότε επέρχεται η εχθρότητα και η σύγκρουση. Καθώς προσπαθούμε να πραγματώσουμε τις επιθυμίες µας και να εξασφαλίσουμε την αυτοσυντήρηση µας, οι υπόλοιποι άνθρωποι, καθότι φορείς ίσης ισχύος µε τη δική µας, µμετατρέπονται σε εν δυνάµει εχθρούς µας. Εν προκειμένω, ο Hobbes διακρίνει στη φύση του ανθρώπου τρεις πρωταρχικές αιτίες διαμάχης : τον ανταγωνισµό, την δυσπιστία και τη δόξα.

Ο άνθρωπος είναι εν γένει βίαιος. Ακόμα και όταν ζει υπό καθεστώς ειρήνης και συνυπάρχει με τους άλλους ,το κάνει μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει τον εαυτό του. Επομένως στη ρίζα της η ανθρώπινη φύση διέπεται από εγωιστικά κίνητρα. Μάλιστα, δεν υπάρχει άλλος γνώμονας για την εκτίμηση των πραγμάτων παρά μόνον η ωφέλεια ή η ζημιά που προκύπτει στον εαυτό του.

Τα πάθη που ωθούν τους ανθρώπους προς την ειρήνη είναι ο φόβος του θανάτου, η επιθυμία των πραγμάτων που απαιτούνται για μιαν άνετη διαβίωση και η ελπίδα ότι αυτά θ’ αποκτηθούν με την εργατικότητα. Ο ορθός λόγος προβάλλει τους κατάλληλους όρους για ειρήνη, έτσι ώστε οι άνθρωποι να οδηγηθούν σε συμφωνία. Αυτοί οι όροι αποκαλούνται, αλλιώτικα, Νόμοι της Φύσης.

Το 1984 είναι το τελευταίο μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ και μπορούμε να εφαρμόσουμε τις απόψεις του Hobbes. Περιγράφει την ιστορία ενός ανθρώπου, του Γουίνστον Σμιθ, σε έναν εφιαλτικό κόσμο, σε μια χώρα που βρίσκεται κάτω από ένα δυστοπικό απολυταρχικό καθεστώς, στο οποίο όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Ο ηγέτης αυτής της χώρας είναι ανύπαρκτος, ουδείς τον βλέπει, αλλά ο ίδιος παρακολουθεί συνεχώς τους πάντες και τα πάντα μέσα από αμέτρητες διαδραστικές τηλεοθόνες (Big Brother- is watching you), ενώ παράλληλα έχει απόλυτη στις πράξεις και τις συνειδήσεις.

Ο αντιφρονών Γουίνστον, έκρινε την εξουσία όταν αυτό ήταν αδιανόητο. Ερωτεύθηκε όταν ο έρωτας είχε γίνει κολάσιμη πράξη. Σκεφτόταν καίτοι η σκέψη έτεινε να καταργηθεί. Άρα πρέπει να τιμωρηθεί. Αλλά πώς όμως;

Το χειρότερο πράγμα στον κόσμο, γράφει ο Όργουελ ποικίλλει ανάλογα με τον άνθρωπο. Γι' άλλον μπορεί να είναι να τον θάψουν ζωντανό, γι' άλλον να καεί ζωντανός, γι' άλλον να πνιγεί, και πενήντα άλλοι τρόποι θανάτου. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου είναι κάτι εντελώς ασήμαντο, που δεν έχει καν μοιραίες συνέπειες. « Ο πόνος από μόνος του », γράφει ο Όργουελ, «δεν είναι πάντα αρκετός. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι αντέχουν στον πόνο μέχρι θανάτου. Αλλά για κάθε άνθρωπο υπάρχει αυτό το κάτι που δεν μπορεί να υποφέρει, αυτό που δεν μπορεί ούτε να σκεφτεί. Όμως αυτό το κάτι δεν πρέπει να το σκεφτούμε με όρους θάρρους και δειλίας. Όταν πέφτεις από ένα ύψος, δεν είναι δειλία να πιαστείς από ένα σκοινί. Όταν ανεβαίνεις από τα βάθη του νερού, δεν είναι δειλία να γεμίσεις τα πνευμόνια σου με αέρα ». Το ένστικτο της επιβίωσης κατά το Hobbes είναι εγγενές μέσα μας εκ προοιμίου. Το ένστικτό σου σε καθοδηγεί να επιβιώσεις, και δεν μπορείς να μην το υπακούσεις. Είναι μια μορφή πίεσης που δεν μπορείς ν' αντέξεις, ακόμα και αν ήθελες.

Το κοινό στους ανθρώπους είναι ο φόβος και μάλιστα ο καθένας έχει ενδόμυχα ένα φόβο του οποίου τη μορφή δε μπορεί ως επί το πλείστον να προσδιορίσει αλλά όταν έρθει αντιμέτωπος με αυτή, την αναγνωρίζει και πανικοβάλλεται και διακατέχεται από φόβο. Ο Γουίνστον δέχεται κάθε μορφή εξευτελισμού και κακοποίησης σωματικής και ψυχικής αλλά αντέχει μέχρι ένα σημείο, αυτό το κομβικό σημείο όπου αλλάζει η ψυχοσύνθεσή του τελείως. Και ο πρωταγωνιστής "για μια στιγμή, έγινε ένας τρελός, ένα ζώο που ούρλιαζε. Τότε, καθώς έβγαινε από το σκοτάδι, γαντζώθηκε από μια ιδέα που του ήρθε. Δεν υπήρχε παρά ένας και μόνο ένας τρόπος να σωθεί." Έχει έρθει αντιμέτωπος με τον αρχέγονο φόβο, το φόβο του θανάτου και μάλιστα με μέσο το χειρότερό του φόβο.

Ο άνθρωπος αναγνωρίζει ότι θα πρέπει να βρεί κάποια διέξοδο από την οικτρή αυτή κατάσταση. Ο πρωταγωνιστής θεωρεί ότι πρέπει να παρεμβάλει κάποιο άλλο ανθρώπινο πλάσμα ανάμεσα σ' αυτόν και στο φόβο, μια ασπίδα δηλαδή, το σώμα κάποιου άλλου. Δεν αντέχει άλλο. Και τότε «ούρλιαξε» σαν μανιακός, επαναλαμβάνοντας ξανά και ξανά: «Κάντε το στην Τζούλια! Κάντε το στην Τζούλια! Όχι σ' εμένα! Στην Τζουλια! Δεν με νοιάζει ότι και να της κάνετε". Αυτό το σημείο είναι καταλύτης για την προσωπικότητα του Γουίνσον. Ανεξαρτήτως των εμποδίων και των δυσκολιών που του είχαν επιβάλλει, αυτό το οποίο δεν είχε απαρνηθεί ακόμα ήταν την αγάπη για τη Τζούλια. Ουσιαστικά η στιγμή της προδοσίας είναι απόδειξη των όσων πιστεύει ο Hobbes για τον άνθρωπο, ότι θα μπορούσε να απαρνηθεί τα πάντα προκειμένου να σώσει τον εαυτό του από το θάνατο. Ο άνθρωπος δηλαδή είναι ικανός για την χειρότερη πράξη προκειμένου να σώσει εαυτόν.

Ο Γουίνστον μετά την πράξη αυτή παραδέχεται ότι έχει αλλάξει κάτι μέσα του είχε σκοτωθεί, είχε καυτηριαστεί. Υπάρχουν πράξεις στις οποίες προβαίνει ο άνθρωπος, η βαρύτητα των οποίων είναι τόση που δε θα μπορέσει ποτέ να γιατρευθεί. «Μερικές φορές», είπε, «σε απειλούν με κάτι — κάτι που δεν μπορείς να υποφέρεις- ούτε να το σκεφτείς δεν μπορείς. Και τότε λες "Μην το κάνετε σ' εμένα αυτό, κάντε το σε κάποιον άλλον, κάντε το στον τάδε". Και ίσως μετά προσποιηθείς πως ήταν μόνο μια πονηριά, ένα κόλπο, ότι δεν το είπες παρά μόνο για να σταματήσει το μαρτύριό σου και ότι δεν το εννοούσες πραγματικά. Όμως δεν είναι αλήθεια. Τη στιγμή που συμβαίνει, το εννοείς πραγματικά. Λες μέσα σου πως δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθείς και είσαι απόλυτα έτοιμος να σωθείς με αυτό τον τρόπο. Θέλεις να συμβεί αυτό στο άλλο πρόσωπο. Δεν δίνεις δεκάρα αν θα υποφέρει. To μόνο που σ' ενδιαφέρει είναι ο εαυτός σου».

Υπό ορισμένες συνθήκες λοιπόν ο άνθρωπος είναι ικανός να προδώσει αυτούς που αγαπά, να θυσιάσει την αξιοπρέπεια και σε όσα είχε μέχρι πρότινος πιστέψει, να φθάσει στη χείριστη μορφή του διά να σώσει τον εαυτό του. Στην προκειμένη η επιθυμία του Γουίνστον για αυτοσυντήρηση έθεσε σε δεύτερη μοίρα την αγάπη και γενικότερα τον τρόπο να ζήσει μία πλήρη και αυθεντική ζωή. Βέβαια το να μεριμνά κανείς για τη δική του αυτοσυντήρηση δεν είναι το κάκιστον κατά το Hobbes. Στην ουσία ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι για να σώσει τον εαυτό του πρέπει να θυσιάσει κάποιον άλλο και δε το κρίνει ηθικά, αν και είναι ζωώδης η φύση του ανθρώπου εν τούτοις είναι αναμενόμενο διότι δεν θέτει ορθολογικά κριτήρια αλλά κινείται η πράξη από το ένστικτο . Ο πρωτογενής μας φόβος για το θάνατο θολώνει οποιαδήποτε αξία και προτάσσει τον εαυτό μας ως το πιο σημαντικό. Ωθείται το υποκείμενο δηλαδή να ζήσει ανεξαρτήτως του μέσου που χρησιμοποίησε.

Αναμφίβολα το ολοκληρωτικό καθεστώς του μεγάλου αδελφού τροφοδοτεί υλικό για εφιάλτες . Όταν γράφει ο Όργουελ το 1984 όμως ήταν το μέλλον. Σήμερα είναι παρελθόν. Ο Hobbes επίσης έγραψε στο μακρινό μας παρελθόν και καίτοι μπορούμε να εκφέρουμε τις όποιες αντιρρήσεις για τη φυσική κατάσταση του Hobbes,οφείλουμε να σκεφτούμε και κάτι άλλο, ότι ίσως ωχριά σα μία προειδοποίηση. Εάν κάποιος μας εξωθήσει στα όριά μας, μας φέρει αντιμέτωπους με το χειρότερό μας φόβο ,θα προτιμήσουμε να πεθάνουμε για τα ιδανικά μας είτε θα επιβεβαιώσουμε το Hobbes και θα θυσιάζαμε τα πάντα για να σώσουμε τον εαυτό μας;

----------------------

Βιβλιογραφία:

-Thomas Hobbes, Λεβιάθαν
-Thomas Hobbes, Περί της φύσης του ανθρώπου
-George Orwell,1984:Ο μεγάλος αδελφός

Τί είναι η περιοχές FAO στα κατεψυγμένα ψάρια

Πρόκειται για τις αλιευτικές περιοχές με τις εξής σημάνσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO)

Εάν όπως και εμένα σας αρέσουν τα ψάρια, είναι καλό να γνωρίζετε ότι τα αλιεύματα του Ειρηνικού Ωκεανού, λόγω Fukushima δεν θεωρούνται πλέον ασφαλή. Η μόλυνση με ραδιενέργεια στον Ειρηνικό είναι δίχως προηγούμενο...

Προσπαθείστε όσο είναι δυνατόν να αποφεύγετε αλιεύματα από τα νερά του Ειρηνικού Ωκεανού.

 

Πρόκειται για τις αλιευτικές περιοχές με τις εξής σημάνσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO):
FAO 61, FAO 67, FAO 71, FAO 77
και λιγότερο για τις FAO 81 και FAO 87.

Η καλύτερη ιδέα είναι να επιλέγουμε ψάρια από την Αλιευτική ζώνη 37 της Μεσογείου που περιλαμβάνει και τις Ελληνικές Θάλασσες. Από εκεί και πέρα υπάρχει η υποκατηγορία 3.1 που δηλώνει οτι τα ψάρια είναι από το Αιγαίο. Ελληνικές θάλασσες περιλαμβάνει και η κατηγορία 2.2.



Σε αυτό το post, δε θα μπω τώρα σε λεπτομέρειες σχετικά με το ποιες θάλασσες της Ελλάδας θεωρούνται πιο καθαρές.  Το σημαντικό αναφορικά με το θέμα της ραδιενέργειας είναι να αποφύγουμε τα ψάρια Ειρηνικού.

Οι φόβοι: της Αποτυχίας και της Διαφορετικότητας

Ο Φόβος Της Αποτυχίας
Ο φόβος αυτός έχει να κάνει με την αξία σου. Μήπως έχεις οικοδομήσει την αξία σου πάνω σε επιτεύγματα και κατορθώματα που έχεις κατακτήσει; Αν ναι, τότε η παραμικρή αποτυχία ταρακουνάει ολόκληρο το οικοδόμημα της αξίας σου. Μήπως πασχίζεις για την επιτυχία σε όλους τους τομείς της ζωής σου και με οποιοδήποτε κόστος;

Τι σημασία έχει αν αποτύχεις; Θα μπορούσες να μην προσπαθείς για τίποτα και έτσι δεν υπάρχει και ο φόβος να αποτύχεις. Τότε όμως δε θα έχεις και τη δυνατότητα να επιτύχεις.

Η ζωή θέλει ρίσκο. Η ζωή θέλει τόλμη. Δεν έχει σημασία αν πετύχεις ή αποτύχεις, η προσπάθεια μετράει. Ακόμα και αν αποτύχεις, προπονείσαι για μια πιο μεγάλη επιτυχία και αυτό θέλει θάρρος. Μόνο οι δειλοί δεν προσπαθούν, αλλά αυτοί είναι και οι χαμένοι.

Αν εσύ θέλεις να είσαι με τους νικητές, θα πρέπει να μάθεις ότι δεν έχει σημασία πόσες φορές θα πέσεις, αλλά πόσες φορές θα σηκωθείς.

Ο Φόβος Της Διαφορετικότητας
Μήπως η διαφορετικότητα σε τρομάζει;

Οι άνθρωποι έχουν μάθει να κάνουν παρέα με ομοίους, γιατί μια όμοια κατάσταση είναι οικεία και επομένως εύκολα διαχειρίσιμη. Ακόμα και οι διαφορετικές απόψεις γίνονται επίκεντρο κριτικής.
Μήπως αισθάνεσαι ότι δεν έχεις το δικαίωμα να διαφέρεις και πολύ από τους άλλους; Μήπως το να μπαίνεις στο στόχαστρο της κριτικής σε κάνει να πνίγεις οποιαδήποτε διαφορετική άποψη ή συνήθεια, μόνο και μόνο για ένταξη και αποδοχή;

Φαντάσου όμως έναν κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι θα είναι ίδιοι, με την ίδια μορφή, την ίδια συμπεριφορά, τα ίδια ταλέντα. Τότε ολόκληρος ο κοσμός θα ήταν πολύ περιορισμένος. Μια αιώνια πλήξη.

Λόγω της διαφορετικότητάς μας, ως άνθρωποι, συνθέτουμε μια υπέροχη μελωδία μέσα στο σύμπαν. Λόγω της διαφορετικότητας, μπορούμε να κάνουμε παρέες, να μαθαίνουμε, να χαιρόμαστε τις αλλαγές και την ποικιλία, να αναπαραγόμαστε και να δημιουργούμε στη ζωή. Και η ζωή έχει πολλά χρώματα, πολλά αρώματα, πολλές επιλογές και πολλές μελωδίες.

Ανανέωση και εσωτερική αναδόμηση

Χρόνια υπέφερα από έλλειψη ξεκούρασης, ενέργειας και οι διακοπές φάνταζαν ένα ευχάριστο διάλειμμα, μια ανάπαυλα από τα καθημερινά άγχη και τους προγραμματισμούς. Υπήρχαν φορές που έπιανα τον εαυτό μου να ζει για τα σαββατοκύριακα που οι ρυθμοί ήταν πιο χαλαροί και το καθημερινό πρόγραμμα άλλαζε σημαντικά. Σαν άνθρωπος που ήθελα να τα έχω τα πάντα υπό έλεγχο, αγχωνόμουν πολύ και είχα ανάγκη να έχουν όλα μια σειρά, ένα πρόγραμμα και να γίνονται με ένα τρόπο που να μην χρειάζεται να σκεφτώ και να πράξω κάτι παραπάνω ή διαφορετικά. Το αποτέλεσμα ήταν να βγαίνουν πολλά αναπάντεχα στην πορεία και φυσικά να εξαντλούμαι στην προσπάθεια μου, να τα προγραμματίσω όλα εξ αρχής για να κερδίσω και πάλι τον έλεγχο.

Ήταν τότε, μετά από μια ανελέητη μάχη με την κούραση και την εξάντληση, που πήρα την απόφαση να αφήσω την ανάγκη μου να τα έχω όλα υπό έλεγχο. Όταν δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις κάτι μέσα από την εμπειρία, έρχεται η ασθένεια και σε οδηγεί βάρβαρα να πάρεις το μάθημα που επιμένεις να αγνοείς. Οι δικαιολογίες πολλές για να συνεχίσεις να κάνεις αυτό που κάνεις και να μην θες να αλλάξεις τίποτα. Όμως πέρα από τις δικαιολογίες υπήρχε ο φόβος, ο φόβος να βαδίσεις πιο ελεύθερα, ο φόβος να αφεθείς να ζήσεις και να αφήσεις την ζωή να σου ξεδιπλώσει το μυστήριο της αβεβαιότητας της.

Όσο μεταθέτουμε την αίσθηση της ξεκούρασης, της ανανέωσης, το να ζήσουμε με ουσία την κάθε στιγμή για κάποια άλλη στιγμή, σε μια ιδανική κατάσταση, ιδανικές συνθήκες όπου θα μπορούμε να κάνουμε όλα αυτά που επιθυμούμε, τότε κατά ένα πολύ περίεργο και οδυνηρό τρόπο, αυτή η στιγμή όλο και ξεμακραίνει, όλο και ξεγλιστράει από το προγραμματισμό μας και η πικρία και η απογοήτευση μας σαρώνει ξανά και ξανά.

Έτσι λοιπόν με τον καιρό και μέσα από αλλεπάλληλες καταστροφές προγραμμάτων πήρα την απόφαση, ότι δεν υπάρχει άλλη στιγμή παρά μόνο αυτή εδώ που ζούμε. Όλα όσα έχω προγραμματίσει μπορεί να συμβούν, μπορεί και όχι, δεν εξαρτάται από εμένα και τελικά δεν μπορώ να έχω τον έλεγχο αν θα υλοποιηθούν ή όχι. Δεν λέω ότι σταμάτησα να προγραμματίζω, λέω ότι παραιτήθηκα από την ανάγκη μου να έρθουν οι καταστάσεις όπως τις έχω προγραμματίσει για να μπορέσω να ευχαριστηθώ την ζωή.

Άρχισα να κοιτάω περισσότερο στο Τώρα μου, τι μπορώ να κάνω για να είμαι καλά, να έχω ενέργεια και να μπορώ να λειτουργώ με χαρά. Γιατί αν δεν μπορώ να είμαι γεμάτη και πλήρης στο τώρα μου, ακόμα και αν έρθουν οι ιδανικές συνθήκες που επιθυμώ, πάλι δεν θα μπορώ να αισθανθώ γεμάτη και ας κάνω όλα όσα επιθυμώ και καρτερούσα από καιρό.

Θέλω να πω ότι η ανάγκη για ξεκούραση και η χαλάρωση σε κάποια άλλη στιγμή είναι μια κατάσταση του νου, μια ακόμα επιθυμία που μεταθέτει για κάποια άλλη στιγμή αυτό που το σώμα χρειάζεται στο εδώ και τώρα. Και οι δικαιολογίες, δεν μπορώ, γιατί πρέπει να κάνω αυτό, πρέπει να κάνω εκείνο δίνουν σαφή επιχειρήματα, ότι τώρα δεν μπορώ να ξεκουραστώ, γιατί οι συνθήκες δεν μου το επιτρέπουν.

Και ρωτάω; Αν τώρα αρρώσταινα, οι συνθήκες θα μου επέτρεπαν να συνεχίσω την ρουτίνα μου με τον ίδιο ρυθμό, θα μου επέτρεπαν να ολοκληρώσω το προγραμματισμό των υποχρεώσεων και των καθηκόντων μου; Προφανώς όχι. Αλλά τότε θα είχα ένα άλλοθι σωστά; Έτσι θα μου ήταν πιο εύκολο να το πάρω απόφαση και να αφήσω κάποια πράγματα από την ρουτίνα μου. Γιατί όμως να χρειάζεται να γίνει έτσι; Γιατί να οδηγούμαι αναπόφευκτα στην ασθένεια σαν εσωτερική, ασυνείδητη ανάγκη να φροντίσω τον εαυτό μου, να επαναφορτιστώ και να κόψω λίγο ρυθμό;

Όταν το συνειδητοποιώ αυτό κάθε φορά που πιάνω τον εαυτό μου να έχει πιαστεί στον ιστό της πίεσης και της ρουτίνας, αρχίζω να κατεβάζω ρολά και να αφήνω πράγματα, να κλείνομαι και να αποτραβιέμαι από τις πολλές δραστηριότητες για να καταφέρω να μαζέψω ξανά την ενέργεια μου. Και τότε είναι που συνειδητοποιώ ότι αισθάνομαι λες και πήγα διακοπές και ανανεώθηκα.

Είναι απλό να κόψεις ρυθμό, αρκεί να καταλάβει ο νους την χρησιμότητα του. Όμως είναι δύσκολο να το πράξεις, όταν έχεις πάρει φόρα και θές οπωσδήποτε όλα να γίνουν όπως τα έχεις σκεφτεί. Και τότε δυστυχώς δεν μπορείς να σκεφτείς εναλλακτικές μετάθεσης υποχρεώσεων και τότε το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να κάνεις μετάθεση της ξεκούρασης και επαναφόρτισης σου για κάποια άλλη στιγμή.

Όμως όταν καταφέρνεις με συνειδητότητα να κόβεις ρυθμό, συμβαίνει κάτι μαγικό. Οι υποχρεώσεις και οι προγραμματισμοί σου εκπληρώνονται με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Εμφανίζονται εναλλακτικές και λύσεις από το πουθενά που ενισχύουν την απόφαση σου για ξεκούραση και τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα και πιο απλά, κάτι που δεν μπορούσες να φανταστείς πριν πάρεις αυτή την απόφαση. Τότε συνειδητοποιείς ότι όταν σταματήσεις να λειτουργείς σαν καλοκουρδισμένη μηχανή και αρχίσεις να σέβεσαι τον εαυτό σου και τις αντοχές σου, έρχονται άνθρωποι και καταστάσεις που θα σε βοηθήσουν να τηρήσεις αυτή την υπόσχεση που έχεις δώσει σε εσένα. Οι ανάγκες σου θα φροντιστούν με το καλύτερο τρόπο. Μια δοκιμή θα σε πείσει.

Αλλά να είναι μια δοκιμή που θα πηγάζει από σεβασμό για τον εαυτό να πάρει το χρόνο του και να κόψει ρυθμό και όχι μια επιπολαιότητα να ξεφύγεις από τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα σου. Αυτό που λέω είναι βρές χρόνο για εσένα. Βρες ένα τόπο για εσένα. Μπορεί να είναι ένας εσωτερικός τόπος και ένας εσωτερικός χρόνος στον οποίο εσύ είσαι με τον εαυτό σου, μπορεί να είναι και ένας φυσικός τόπος που μπορεί να αποτελεί ένα τόπο απομόνωσης και ξεκούρασης, ότι και αν είναι ας πηγάζει από τη πρόθεση σου να φροντιστείς και να είσαι σίγουρος ότι το σύμπαν να φροντίσει όλα τα υπόλοιπα. Με αυτό τον τρόπο η ζωή μπορεί να συμβαίνει στο εδώ και τώρα και όταν θα έρθουν οι ιδανικές στιγμές ξεκούρασης και χαλάρωσης, θα μπορέσεις και αυτές να τις απολαύσεις στο έπακρο.

Νομίζω ότι ο καθένας μας είναι πολύ κουρασμένος για να συνεχίσει να σκέφτεται και να λειτουργεί μηχανικά. Και οι μηχανές ακόμα έχουν όριο λειτουργίας δεν μπορείς να τις χρησιμοποιείς full time, ας σεβαστούμε αυτό το όριο λειτουργίας και στους εαυτούς μας.

Με φώς, αγάπη και θέληση για να πάμε πέρα από τους φυσικούς και νοητικούς περιορισμούς.

Ένα βήμα από την πλήρη εκτύπωση καρδιάς

Ερευνητές από το πανεπιστήμιο Carnegie Mellon χρησιμοποίησαν μια νέα, χαμηλού κόστους μέθοδο τρισδιάστατης (3D) βιοεκτύπωσης για την ανάπτυξη λειτουργικών μοντέλων καρδιάς και αρτηριών από βιολογικά υλικά.

Η τελευταία εξέλιξη θα μπορούσε μια μέρα να οδηγήσει σε έναν κόσμο, στον οποίο οι μεταμοσχεύσεις δεν θα είναι πλέον απαραίτητες για την επιδιόρθωση κατεστραμμένων οργάνων, είπαν οι ερευνητές.

“Καταφέραμε να πάρουμε εικόνες μαγνητικής τομογραφίας στεφανιαίων αρτηριών και 3D εικόνες εμβρυϊκής καρδιάς και να δημιουργήσουμε πιστές 3D βιοεκτυπώσεις τους με πρωτοφανή ανάλυση και ποιότητα από πολύ μαλακά υλικά, όπως κολλαγόνα, αλγινικά υλικά και θρόμβους”, δήλωσε ο Adam Feinberg, επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο.

“Θα πρέπει να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια να δούμε ανάπτυξη στην 3D βιοεκτύπωση ως ένα σημαντικό εργαλείο για μεγάλο αριθμό ιατρικών εφαρμογών”, δήλωσε ο Jim Garrett, κοσμήτορας Μηχανικής και Μηχανολογίας του κολεγίου Carnegie Mellon.

Οι κλασικοί 3D εκτυπωτές “χτίζουν” σκληρά αντικείμενα, συνήθως κατασκευασμένα από πλαστικό ή μέταλλο, και λειτουργούν με την εναπόθεση στρώμα-στρώμα του υλικού επάνω σε μια επιφάνεια για τη δημιουργία του τρισδιάστατου αντικειμένου.

Η εκτύπωση κάθε στρώματος, απαιτεί ένα σκληρό υλικό ως βάση για να υποστηρίξει τα παραπάνω στρώματα. Γι' αυτόν το λόγο, η εκτύπωση με μαλακά υλικά, όπως στην προκειμένη περίπτωση, είναι δύσκολη και έχει περιορισμούς.

Η νέα τεχνική που ανακάλυψαν οι επιστήμονες από το Carnegie Mellon, επιτρέπει την τοποθέτηση ενός μαλακού υλικού μέσα σε ένα άλλο μαλακό υλικό. Στη συνέχεια το εξωτερικό υλικό λιώνει και αφήνει το εσωτερικό υλικό στην σωστή του θέση. Η μέθοδος αυτή ονομάστηκε FRESH (Freeform Reversible Embedding of Suspended Hydrogels).

Το επόμενο βήμα τώρα, θα είναι η ενσωμάτωση πραγματικών καρδιακών κυττάρων σε αυτόν τον 3D τυπωμένο ιστό, ο οποίος θα παρέχει την βάση επάνω στην οποία θα αναπτυχθούν σε συνθήκες εργαστηρίου οι μυς και όλη η υπόλοιπη δομή της τεχνητής καρδιάς.

Δείτε το εκπληκτικό βίντεο για να καταλάβετε ακριβώς το πόσο σημαντική είναι αυτή η ανακάλυψη για τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς (και όχι μόνο) στο προσεχές μέλλον...

 

Ρομπότ απειλούν τη μουσική βιομηχανία - Θα παίζουν τζαζ καλύτερα από τους ανθρώπους

Οι μουσικοί της τζαζ είναι υπερήφανοι για τους αυτοσχεδιασμούς που κάνουν, όταν το συγκρότημά τους παίζει ζωντανά σε μια συναυλία.

Όμως ίσως θα πρέπει να συνηθίσουν στην ιδέα ότι στο μέλλον στη μπάντα τους θα υπάρχει κι ένα βιρτουόζικο σόλο από έναν ασυνήθιστο μουσικό: ένα ρομπότ.

Ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα στις ΗΠΑ, με την ονομασία MUSICA (Musical Improvising Collaborative Agent), φιλοδοξεί να φέρει επί σκηνής μουσικούς και ρομπότ, που θα αλληλεπιδρούν τόσο τέλεια, ώστε να μπορούν να αυτοσχεδιάζουν μαζί.

Το έργο έχει ως στόχο να εξερευνήσει νέους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι είναι δυνατό να έλθουν σε διαδραστική επαφή με τα ρομπότ, χωρίς λεκτική επικοινωνία. Η τζαζ, ιδίως όταν περιέχει αυτοσχεδιασμούς, φημίζεται ακριβώς για το γεγονός ότι κάθε μουσικός νιώθει τον άλλο τόσο καλά, ώστε να αντιδρά ενστικτωδώς στο τι μουσική παίζουν οι άλλοι.

 «Υπάρχει η επιθυμία για πιο φυσικά είδη επικοινωνίας με τα υπολογιστικά συστήματα, καθώς αυτά γίνονται ολοένα πιο έξυπνα», δήλωσε ο επικεφαλής του προγράμματος Μπεν Γκρόσερ, επίκουρος καθηγητής νέων μέσων στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, ο οποίος συνεργάζεται με τον Κέλαντ Τόμας, αναπληρωτή καθηγητή μουσικής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η σχετική έρευνα χρηματοδοτείται από την πανταχού παρούσα Υπηρεσία Προωθημένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων (DARPA) του αμερικανικού Πενταγώνου, αυτήν που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη πολλών νέων τεχνολογιών και, μεταξύ άλλων, έθεσε τα θεμέλια του διαδικτύου.

 Οι αμερικανοί ερευνητές θα δημιουργήσουν μια μεγάλη βάση δεδομένων με τζαζ σόλο από διάφορους μουσικούς και μετά θα βάλουν τους υπολογιστές να αναλύσουν με ειδικό λογισμικό τις ηχογραφήσεις τζαζ συναυλιών, ώστε να διακρίνουν τις διαδικασίες εκείνες που λαμβάνουν χώρα, όταν κάποιος μουσικός αυτοσχεδιάζει. Στη συνέχεια, ένα ρομποτικό σύστημα θα αξιοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για να μάθει να κάνει σε πραγματικό χρόνο τους δικούς του μουσικούς αυτοσχεδιασμούς, όταν παίζει μουσική παρέα με ανθρώπους.

Το σύστημα αναμένεται να παραδοθεί στη DARPA έως το καλοκαίρι του 2016. Ο Γκρόσερ παραδέχθηκε ότι «όντως το να προσπαθεί να αναπτύξει κανείς ένα σύστημα που μπορεί να παίξει τζαζ, είναι μια τρελή ιδέα. Εντάξει, δεν θα παίζει σαν τον Μάιλς Ντέηβις, αλλά ακόμη κι αν καταφέρουμε να έχει το επίπεδο ενός μουσικού γυμνασίου, θα έχουμε πραγματικά πετύχει τον στόχο μας».

Σύμφωνα με τους αμερικανούς ερευνητές, «αν βρούμε τα όρια της δημιουργικότητας των υπολογιστών, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη διαφορά με την ανθρώπινη δημιουργικότητα, με τις δικές μας δημιουργικές διαδικασίες». Το συνεχώς ανερχόμενο πεδίο της «υπολογιστικής δημιουργικότητας» (computational creativity) στον τομέα της μουσικής θα αποκτήσει κι ένα νέο εξεδικευμένο περιοδικό στις αρχές του 2016, με τίτλο "Journal of Creative Music Systems" (Περιοδικό Δημιουργικών Μουσικών Συστημάτων).

Σύμφωνα με τον υπεύθυνο του περιοδικού δρα Στίβεν Γιαν, λέκτορα μουσικής στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Χάντερσφιλντ, οι ποπ αστέρες του μελλοντος μπορεί να είναι κομπιούτερ, που θα δημιουργούν τη δική τους μουσική, η οποία θα είναι αδύνατο να την ξεχωρίσει κανείς από την ανθρώπινη.

Αν αυτό όντως συμβεί, θα αποτελέσει πραγματική επανάσταση -και απειλή- για την μουσική βιομηχανία. Διάσημοι τραγουδιστές και ράπερ μπορεί να αντικατασταθούν από υπολογιστικά-ρομποτικά συστήματα, τα οποία θα δημιουργούν εξίσου καλή μουσική και μάλιστα κατά παραγγελία, ανάλογα με τα γούστα της στιγμής για τον κάθε ακροατή. Ο καθένας θα λέει στον υπολογιστή του ότι θέλει ένα κομμάτι διάρκειας τριών λεπτών, που να είναι π.χ. μελαγχολικό ή ρομαντικό και να μοιάζει με ένα συγκεκριμένο τραγούδι που άκουσε προ ημερών.

Γιατί τα ουρλιαχτά μας κάνουν να φοβόμαστε;

Ένα ουρλιαχτό σας τρομάζει; Δεν είστε ο μόνος! Για την ακρίβεια δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην τον τρομάζει το ουρλιαχτό. Γιατί όμως;

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά γιατί τα ουρλιαχτά μας προκαλούν ένα τόσο ιδιαίτερο και δυσάρεστο συναισθηματικό αντίκτυπο.

Όπως αναφέρει λοιπόν η μελέτη νευροεπιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, που δημοσιεύεται στο Current Biology, ο εγκέφαλος μας αναγνωρίζει πότε η φωνή κάποιου δεν έχει τις συνηθισμένες ακουστικές συχνότητες που έχει η απλή ομιλία. Και οι συχνότητες αυτές ενεργοποιούν κέντρα στην αμυγδαλή, το τμήμα εκείνο του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον εντοπισμό του κινδύνου, το φόβο και τη διαχείριση του.

Αυτό που κάνει τόσο ιδιαίτερο ήχο την ανθρώπινη κραυγή είναι η "οξύτητα" του, το πόσο γρήγορα δηλαδή κλιμακώνεται η ένταση του ήχου αυτού. «Τα κανονικά patterns ομιλίας έχουν μικρές διαφορές στην ένταση από άνθρωπο σε άνθρωπο, μεταξύ 4 και 5 Hertz αλλά οι κραυγές κλιμακώνονται πολύ γρήγορα και έχουν ένταση από 30 έως και 150 Hertz» εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας Λ. Άρναλ.

Στο πλαίσιο των πειραμάτων τους οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτή η «οξύτητα» του ήχου καθορίζει το πόσο τρομακτικός είναι για εμάς. Τα ευρήματα θα χρησιμοποιηθούν σε πολλές επιστημονικές και τεχνολογικές εφαρμογές, όπως η κατασκευή συναγερμών.

Μαγιό- σπόγγος: Tο φοράς και... καθαρίζεις την θάλασσα!

Ένα οικολογικό μπικίνι έχουν καταφέρει να κατασκευάσουν με 3D εκτυπωτή Αμερικανοί ερευνητές το οποίο μπορεί να απορροφά τους ρύπους από τις θάλασσες, σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα ZME. 

 

Το μπικίνι – σφουγγάρι είναι κατασκευασμένο από ένα εύκαμπτο, υλικό με βάση τον άνθρακα που προέρχεται από θερμαινόμενη σακχαρόζη, μια μορφή ζάχαρης, η οποία έχει πορώδη δομή και είναι εξαιρετικά υδρόφοβη, πράγμα που σημαίνει ότι ναι μεν απωθεί το νερό αλλά από την άλλη απορροφά επιβλαβείς ρύπους, λειτουργώντας σαν σφουγγάρι.

 

«Αυτό είναι ένα σούπερ υλικό, οικονομικό στην πάραγωγή του, που δεν είναι επιβλαβές για το περιβάλλον»,  δήλωσε ο Mihri Ozkan, καθηγητής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας ο οποίος είναι επικεφαλής της έρευνας που ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια.

 

Οι ερευνητές αντί να τοποθετήσουν κατευθείαν τα υλικά στο νερό, θέλησαν να βρουν έναν τρόπο ώστε να υπάρχει συμμετοχή των ανθρώπων στη διαδικασία καθαρισμού.

 

Έτσι, συνεργάστηκαν με μία εταιρεία σχεδιασμού στη Νέα Υόρκη για τη μετατροπή του υλικού σε ένα λειτουργικό μαγιό, φιλικό προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον, καθιστώντας παράλληλα δυνατό τον καθαρισμό των θαλασσών. 

 

Δοκιμές στο εργαστήριο UCR του Ozkan έδειξαν ότι το υλικό-σπόγγος μπορεί να απορροφήσει έως και 25 φορές το βάρος του χωρίς να απελευθερώνει τα υλικά που έχει απορροφήσει εκτός εάν το θερμάνετε σε θερμοκρασία άνω των 1000 βαθμών Κελσίου. 

 

Το μαγιό-σπόγγος μπορεί χρησιμοποιηθεί έως 20 φορές χωρίς να χάσει την απορροφητικότητα του.

Γι’ αυτό δεν κάνεις κάτι αξιόλογο

Γι αυτό δεν θα κάνεις κάτι αξιόλογο στη ζωή σου;

«Το να ακολουθείς το μονοπάτι που άλλοι άνοιξαν πριν από σένα είναι μια λογική πρακτική, άρα η πρόοδος γίνεται από παράλογους ανθρώπους.» Steve Jobs

Ναι, καλά με άκουσες. Σε σένα μιλάω. Σε ξεμπροστιάζω. Σε κοιτάω στα μάτια, εντάξει, όχι ακριβώς αφού μάλλον διαβάζεις αυτό το άρθρο, αλλά μεταφορικά, σκίζω μία κυκλωπική τρύπα στο πρόσωπό σου αυτή τη στιγμή, και σου λέω ότι δεν έχεις καμιά ελπίδα. Σου λέω ότι αν μπορείς να διαβάσεις αυτό το άρθρο, να δεις αυτήν τη λίστα και να μην πεις ότι αφορά εσένα, τότε πρέπει να ανησυχήσεις λιγάκι. Για την ακρίβεια, πρέπει να ανησυχήσεις πολύ. Πρέπει να παρατήσεις τα πάντα και να αμφισβητήσεις αμέσως την ύπαρξή σου στη Γη. Πρέπει να βρεις έναν καθρέπτη, να κοιτάξεις τον εαυτό σου στα μάτια, να σηκώσεις το χέρι σου και να χαστουκίσεις το πρόσωπό σου. Κατάλαβες; Τώρα επανάλαβε μέχρι να συνέλθεις και συνέχισε το διάβασμα όταν είσαι έτοιμος.

Μιλάω για το πανεπιστήμιο της ζωής, φίλε! Δε μιλάω για, διάβασε πολύ, διασκέδασε λίγο, αποφοίτησε με άριστα. Ούτε μιλάω για, τεμπέλιασε, κοπάνα την από το μάθημα, κάπνισε χόρτο, πιες και γλέντα αλλά πάρε πτυχίο και απέκτησε ικανότητες που νομίζεις ότι σου δίνει το χαρτί των μερικών χιλιάδων ευρώ. Αυτό που λέω είναι, βγες απ’ το σπίτι, κουνήσου και κάνε πράγματα. Φύγε από το σπίτι της μάνας σου, παραιτήσου απ’ τη δουλειά, πες στα πάντα «άντε γαμήσου» και κάνε κάτι. Για ικανότητες που αναπτύσσεις στον πραγματικό κόσμο, έξω από τη φούσκα της γονεϊκής προστασίας ή τον ιδεολογικό δογματισμό που διατρέχει το εκπαιδευτικό κοινωνικό και θρησκευτικό σύστημα. Λέγοντας “φύγε από το σπίτι της μανούλας” σημαίνει, κόψε τον ομφάλιο λώρο επιτέλους και σημαίνει άλλαξε σπίτι, άλλαξε πόλη, χώρα, πλανήτη, γαλαξία!

Ικανότητες που μπορεί ο καθένας να αποκτήσει, αρκεί να διατίθεται να πληρώσει το τίμημα. Ικανότητες που ταχέως πλησιάζουν την εξαφάνιση. Μιλάω για ικανότητες οι οποίες δεν μπορούν να διδαχτούν σε μια αίθουσα ή από ένα βιβλίο, ουτε φυσικά από ένα άρθρο. Ικανότητες που μαθαίνεις μόνο ενεργώντας. Σαν να μαθαίνεις να πετάς, αφού πηδήξεις στον γκρεμό, όπως μαθαίνεις να κολυμπάς μόνο στα πολύ βαθιά. Ικανότητες που μπορούν να αναπτυχθούν μόνο όταν βρεις τον πραγματικό σου εαυτό. Όταν βάζεις τον εαυτό σου σε κίνδυνο ή όταν ρισκάρεις την αποτυχία. Ικανότητες τέτοιες μπορείς να αναπτύξεις, όταν είσαι διατεθειμένος να ριψοκινδυνέψεις τα πάντα για να κάνεις ένα υπέροχο πράγμα. Ικανότητες που, μέχρι τώρα, νόμιζες πως έχεις. Βασικά, αυτό που προσπαθώ να σου πω είναι ότι, στο παιχνίδι που λέμε ζωή, δεν έχεις καμία ελπίδα.

Επειδή δεν έχεις αποτύχει αρκετά. Γιατί είσαι επαναπαυμένος στη μετριότητά σου. Γιατί επέλεξες να μην προσπαθήσεις. Γιατί σου είναι πιο εύκολο να λες ότι θα μάθεις εκείνη τη γλώσσα (προγραμματισμού;) από το να κάτσεις να τη μάθεις.
Επειδή σου είναι πιο εύκολο να πάρεις τον σύντροφο της (του) φίλης σου από το να βρεις δικό σου.
Επειδή σου είναι πιο εύκολο να αντιγράψεις, από το να σκεφτείς και να γράψεις.
Επειδή σου είναι πιο εύκολο να κάνεις ότι κάνουν οι άλλοι, από το να κάνεις κάτι δικό σου.
Επειδή νομίζεις ότι όλα είναι πολύ δύσκολα ή πολύπλοκα, οπότε λες «αυτό θα το αφήσω για άλλους» ήακόμη χειρότερα ότι θα το κάνεις «αύριο»!

Επειδή μισείς την εργασία σου αλλά δεν ψάχνεις καινούργια.
Επειδή δουλεύεις αντί να εγράζεσαι.
Επειδή είναι εύκολο να απορρίψεις την απόρριψη.
Επειδή ενώ κάθεσαι αραχτός χωρίς να προσπαθείς, εγώ είμαι εκεί έξω ρισκάροντας να αποτύχω, προκαλώντας τον εαυτό μου, μαθαίνοντας καινούργια πράγματα και αποτυγχάνοντας όσο πιο γρήγορα γίνεται. Γιατί ενώ αποτυγχάνω, μαθαίνω, και προσαρμόζομαι για να έχω το μονοπάτι συνεχώς μπροστά μου. Όπως η διαδικασία πυράκτωσης του ατσαλιού, πέρασα από τη φωτιά και σφυρηλατήθηκα. Σφυρηλατήθηκα στο σχήμα ενός σπαθιού με γυαλισμένες άκρες και μια κοφτερή λεπίδα που θα σε κόψει στα δύο, αν δεν είσαι εξίσου σκληρός και το κάνει, ανελέητα.

Επειδή σε νοιάζει τι λένε οι άλλοι για σένα.
Επειδή πρέπει να προσαρμοστείς.
Επειδή πιστεύεις ότι το να είσαι διαφορετικός είναι cool, μόνο όταν είσαι διαφορετικός με τον ίδιο τρόπο που είναι και οι άλλοι κι όλα τα cool μαζί φτιάχνουν ένα τίποτα.
Επειδή φοβάσαι να αποδεχτείς τον πραγματικό σου εαυτό, μην τυχόν σε παρεξηγήσουν. Νομίζεις ότι επειδή εσύ κρίνεις τους άλλους, άρα και οι άλλοι με τη σειρά τους κρίνουν εσένα.
Επειδή είσαι δειλός.
Επειδή νοιάζεσαι πιο πολύ για αυτά που έχεις, παρά για αυτά που έχεις κάνει.
Επειδή ενώ εσύ ξοδεύεις λεφτά σε ρούχα, αυτοκίνητα, ακριβά γεύματα και νυχτερινές εξόδους, εγώ επενδύω στον εαυτό μου. Και ενώ εσύ προσπαθείς να προσαρμοστείς στον κόσμο εγώ θέλω να προσαρμόσω τον κόσμο σε μένα και το καταφέρνω.
Επειδή εγώ θα εγκαταλείψω αψήφιστα όλες τις ανασφάλειές μου και θα εκθέσω τον πραγματικό εαυτό μου στον κόσμο. Θα αποκτήσω ανοσία στη γνώμη σου και θα σταθώ γυμνός σε μια πληθώρα ιδεών. Αναπαυτικά, γιατί θα ξέρω ότι ενώ εσύ παντρεύτηκες το κοινότυπο, εγώ εξερεύνησα το εξαιρετικό.
Επειδή για σένα ο κόσμος είναι ρηχός και πεζός και για ‘μένα είναι θαυμαστός.

Επειδή νομίζεις ότι είσαι πιο έξυπνος από ότι είσαι, ενώ είσαι πιο ηλίθιος απ’ ότι φαντάζεσαι.
Επειδή έκανες ότι έκαναν και οι άλλοι. Σπούδασες ό,τι σπούδασαν και διάβασες ό,τι διάβασαν.
Επειδή έμαθες ό,τι έπρεπε να μάθεις για να πετύχεις στις δικές τους εξετάσεις και νομίζεις ότι αυτό σε κάνει έξυπνο.
Επειδή νομίζεις ότι η μάθηση είναι κάτι που γίνεται μόνο στο σχολείο.
Επειδή ενώ εσύ έλειπες στο Πανεπιστήμιο, εγώ σπούδαζα στο παιχνίδι της ζωής.
Επειδή αντί να μαθαίνω για τον κόσμο από μια αίθουσα, βγήκα έξω και έμαθα ζώντας.
Επειδή ξέρω περισσότερα από οποιοδήποτε χαρτί κρεμάσεις στον τοίχο σου.

Επειδή εξυπνάδα δεν είναι αυτά που μαθαίνεις, είναι ο τρόπος που ζεις.
Επειδή μπορεί να μην έχω πτυχίο αλλά σε προκαλώ να βρεις ένα θέμα, για το οποίο δεν θα μπορέσω να μιλήσω με ευκρίνεια.
Επειδή θα μπορούσα να περάσω τις εξετάσεις σου, αν έπρεπε, αλλά εσύ δεν θα άντεχες ούτε μια στιγμή στα τεστ που μου έβαλε η ζωή. Τεστ που δεν βαθμολογούνται στατιστικά ή ποσοστιαία, αλλά μόνο με μία συνθήκη: την επιβίωση!
Επειδή δεν διαβάζεις.

Επειδή διαβάζεις μόνο αυτά που πρέπει και τίποτα άλλο.
Επειδή νομίζεις ότι η ιστορία είναι βαρετή και η φιλοσοφία βλακείες.
Επειδή θα προτιμούσες να κάτσεις και να δεις ριάλιτι ή MTV αντί να εξερευνήσεις κάτι καινούργιο, αντί να βουτήξεις στο μυαλό ενός άλλου ανθρώπου για να καταλάβεις καλύτερα τον κόσμο γύρω σου.
Επειδή αρνείσαι να αναγνωρίσεις ότι όλη η δύναμη του κόσμου βρίσκεται στα λόγια αυτών των λίγων γιγάντων που έζησαν πριν από μας. Ότι όλα όσα επιθυμείς μπορούν να αποκτηθούν αν ψάξεις στην πληθώρα των λέξεων που είναι διαθέσιμες σε μας, τώρα πιο πολύ από ποτέ άλλοτε.
Επειδή μάλλον δεν διαβάζεις αυτό το κείμενο, ακόμα κι αν ξέρεις ότι θα ‘πρεπε.
Επειδή δεν έφτασες μεχρι εδώ γιατί αποφασισες ότι δεν μιλάει για εσένα.
Επειδή αυτοί που το διαβάζουν, τα ξέρουν ήδη αυτά.
Επειδή μπορείς να οδηγήσεις ένα άλογο στην πηγή, αλλά δεν μπορείς να το αναγκάσεις να πιει νερό.
Επειδή σου λείπει η Περιέργεια.
Επειδή σου λείπει η Ενέργεια.

Επειδή σου λείπει η Φαντασία.
Επειδή μαθαίνεις τα νέα από τα μέλη-αντίγραφα (meme) των ελεγχόμενων από το κράτος ΜΜΕ.
Επειδή είσαι απρόθυμος να κάνεις την απλή ερώτηση «Κι αν είναι όλα ψέματα;» και να δεχτείς την πιθανότητα ότι είναι. Ότι τα ΜΜΕ ενεργούν υπό τη διαταγή: να σου αποσπούν την προσοχή.

Επειδή με αποκαλείς υποτιμητικά ξερόλα, αλλά αρνείσαι να παραδεχτείς ότι είσαι αδαής και ηλίθιος.
Επειδή διψάω για γνώση, για οποιουδήποτε είδους γνώση.
Επειδή, ενώ εσύ περνάς την ώρα σου παίζοντας Angry Birds και Fruit Ninja, εγώ διαβάζω για την θεωρία των υπερχορδών και την κβαντική μηχανική.
Επειδή, ενώ σπαταλάς τον χρόνο σου βλέποντας τον Σουλεϊμάν τον αηδιαστικό, εγώ μαθαίνω να μοντάρω βίντεο, να ανεβάζω ιστοσελίδες, να σχεδιάζω app για το κινητό σου και να βγάζω χρήματα απ’ αυτό.
Επειδή, αν ερχόμασταν αντιμέτωποι σε διάλογο, θα σε διέλυα. Θα έβαζα στόχο να αντικρούσω το δικό μου επιχείρημα, από κάθε πλευρά, για να καταλάβω όλα όσα θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις εναντίον μου.
Επειδή θα αφοσιωνόμουν στο να καταλάβω και τις δυο μεριές της συζήτησης σε τέτοια έκταση που θα μπορούσα να επιχειρηματολογώ στη θέση σου και να κερδίσω, ακόμα και αφού σου χαρίσω μια ήττα στην ίδια διαμάχη.
Επειδή δεν κάνεις αρκετές και σημαντικές ερωτήσεις.
Επειδή δεν αμφισβητείς την εξουσία.

Επειδή δεν αμφισβητείς τον εαυτό σου.
Επειδή δεν αμφισβητείς καθόλου και τίποτα.
Επειδή δεν καταλαβαίνεις τη δύναμη της καλώς νοούμενης αμφισβήτησης στη ζωή, της γόνιμης διαφωνίας και της υπεράσπισης αυτού που ξέρεις ότι είναι σωστό μπροστά σε κάποιον που σου λέει το αντίθετο. Ανίκανος να αμφισβητήσεις την πραγματικότητα, κολλημένος σε μια αυτοεπιβαλλόμενη στρατηγική επιβίωσης μέσα σε μια τυποποιημένη, πλαστή μονοτονία.
Επειδή ξέρω ότι θα μου δώσεις όλες τις πληροφορίες που χρειάζομαι για να σε καταστρέψω, αν σε αφήσω απλώς να μιλήσεις.
Επειδή μελετάω τις ανθρώπινες συμπεριφορές και εσύ αγνοείς τους πάντες εκτός από τον εαυτό σου.
Επειδή παρακολουθώ το πώς λες αυτά που λες με την ίδια προσοχή που ακούω αυτά που λες. Και λες πάρα πολλά!
Επειδή η δύναμη αποκτιέται, όχι με το να ξερνάς την άγνοιά σου σαν μια ανίατη περίπτωση λογοδιάρροιας, αλλά με το να κατασκευάζεις κατάλληλα τα συμφραζόμενα για τις ερωτήσεις σου.
Επειδή μελετάω τον συλλογισμό του επιχειρήματός σου και το διαλύω στη βάση του, πριν καν να έχεις την ευκαιρία να παρουσιάσεις τις ιδέες σου.
Επειδή δεν μπορείς να αντέξεις την διαφορετική πραγματικότητα.

Επειδή αρνείσαι να παραδεχτείς ότι δεν ξέρεις, αυτά που δεν ξέρεις.
Επειδή δεν υπάρχει κανένα άρθρο που θα επανορθώσει τη ζημιά από τον χρόνο που έχεις σπαταλήσει.
Επειδή, ακόμα κι αν σου έλεγα ότι αύριο όλα θα ήταν διαφορετικά, θα περίμενες μέχρι τότε για να κάνεις κάτι γι’ αυτό.
Επειδή, ακόμα κι αν νομίζεις το αντίθετο, έχω επίγνωση του περιβάλλοντός μου.
Επειδή νομίζεις ότι δεν σε έχω δει, αφού δεν σε αναγνωρίζω.
Επειδή είσαι ψωνισμένος με την πάρτη σου και έχεις άγνοια για τον περίγυρό σου. Μακαρίως αδαής για την πραγματικότητα που βρίσκεται τόσο κοντά σου, που αν έβγαζες τη γλώσσα σου θα ένιωθες τη γεύση της και θα συνειδητοποιούσες πόσο θελκτική είναι η αλήθεια. Επειδή θα εθιζόσουν αμέσως.

 Επιτέλους, θα καταλάβαινες την ανικανότητά σου να καταλάβεις και τότε θα το διέκρινες, τότε θα ήξερες ότι το μόνο που σε κρατάει από το να κάνεις κάτι πραγματικά εξαιρετικό, είσαι εσύ και οι παγ(ι)ωμένες πεποιθήσεις σου.