ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Τρῳάδες (1-47)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΟΣΕΙΔΩΝ
ἥκω λιπὼν Αἰγαῖον ἁλμυρὸν βάθος
πόντου Ποσειδῶν, ἔνθα Νηρῄδων χοροὶ
κάλλιστον ἴχνος ἐξελίσσουσιν ποδός.
ἐξ οὗ γὰρ ἀμφὶ τήνδε Τρωϊκὴν χθόνα
5 Φοῖβός τε κἀγὼ λαΐνους πύργους πέριξ
ὀρθοῖσιν ἔθεμεν κανόσιν, οὔποτ᾽ ἐκ φρενῶν
εὔνοι᾽ ἀπέστη τῶν ἐμῶν Φρυγῶν πόλει·
ἣ νῦν καπνοῦται καὶ πρὸς Ἀργείου δορὸς
ὄλωλε πορθηθεῖσ᾽. ὁ γὰρ Παρνάσιος
10 Φωκεὺς Ἐπειός, μηχαναῖσι Παλλάδος
ἐγκύμον᾽ ἵππον τευχέων ξυναρμόσας,
πύργων ἔπεμψεν ἐντὸς ὀλέθριον βρέτας·
ὅθεν πρὸς ἀνδρῶν ὑστέρων κεκλήσεται
δούρειος ἵππος, κρυπτὸν ἀμπισχὼν δόρυ.
15 ἔρημα δ᾽ ἄλση καὶ θεῶν ἀνάκτορα
φόνῳ καταρρεῖ· πρὸς δὲ κρηπίδων βάθροις
πέπτωκε Πρίαμος Ζηνὸς ἑρκείου θανών.
πολὺς δὲ χρυσὸς Φρύγιά τε σκυλεύματα
πρὸς ναῦς Ἀχαιῶν πέμπεται· μένουσι δὲ
20 πρύμνηθεν οὖρον, ὡς δεκασπόρῳ χρόνῳ
ἀλόχους τε καὶ τέκν᾽ εἰσίδωσιν ἄσμενοι,
οἳ τήνδ᾽ ἐπεστράτευσαν Ἕλληνες πόλιν.
ἐγὼ δέ —νικῶμαι γὰρ Ἀργείας θεοῦ
Ἥρας Ἀθάνας θ᾽, αἳ συνεξεῖλον Φρύγας—
25 λείπω τὸ κλεινὸν Ἴλιον βωμούς τ᾽ ἐμούς·
ἐρημία γὰρ πόλιν ὅταν λάβῃ κακή,
νοσεῖ τὰ τῶν θεῶν οὐδὲ τιμᾶσθαι θέλει.
πολλοῖς δὲ κωκυτοῖσιν αἰχμαλωτίδων
βοᾷ Σκάμανδρος δεσπότας κληρουμένων.
30 καὶ τὰς μὲν Ἀρκάς, τὰς δὲ Θεσσαλὸς λεὼς
εἴληχ᾽ Ἀθηναίων τε Θησεῖδαι πρόμοι.
ὅσαι δ᾽ ἄκληροι Τρῳάδων, ὑπὸ στέγαις
ταῖσδ᾽ εἰσί, τοῖς πρώτοισιν ἐξῃρημέναι
στρατοῦ, σὺν αὐταῖς δ᾽ ἡ Λάκαινα Τυνδαρὶς
35 Ἑλένη, νομισθεῖσ᾽ αἰχμάλωτος ἐνδίκως.
τὴν δ᾽ ἀθλίαν τήνδ᾽ εἴ τις εἰσορᾶν θέλει,
πάρεστιν Ἑκάβη κειμένη πυλῶν πάρος
δάκρυα χέουσα πολλὰ καὶ πολλῶν ὕπερ·
ᾗ παῖς μὲν ἀμφὶ μνῆμ᾽ Ἀχιλλείου τάφου
40 οἰκτρὰ τέθνηκε τλημόνως Πολυξένη,
φροῦδος δὲ Πρίαμος καὶ τέκν᾽· ἣν δὲ παρθένον
μεθῆκ᾽ Ἀπόλλων δρομάδα Κασάνδραν ἄναξ,
τὸ τοῦ θεοῦ τε παραλιπὼν τό τ᾽ εὐσεβὲς
γαμεῖ βιαίως σκότιον Ἀγαμέμνων λέχος.
45 ἀλλ᾽, ὦ ποτ᾽ εὐτυχοῦσα, χαῖρέ μοι, πόλις
ξεστόν τε πύργωμ᾽· εἴ σε μὴ διώλεσε
Παλλὰς Διὸς παῖς, ἦσθ᾽ ἂν ἐν βάθροις ἔτι.

***

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΚΗΝΗ: Στην ακρογιαλιά της Τροίας, η άκρη του στρατοπέδου των Αχαιών· μερικές καλύβες. Στο βάθος η Τροία· φαίνονται τα τείχη της και πίσω απ᾽ αυτά σκεπές ναών και σπιτιών· από την πόλη βγαίνει καπνός, που φανερώνει πυρκαϊά.

Έξω από μια καλύβα, η Εκάβη ξαπλωμένη, σκεπασμένη και ασάλευτη· παρουσιάζεται ο Ποσειδώνας, κρατώντας την τρίαινά του.
ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣΟ Ποσειδώνας είμαι. Εδώ ήρθα τώρααπ᾽ τ᾽ αρμυρά του Αιγαίου πελάγου βάθη,όπου χορούς κυκλόσυρτους κι ωραίουςοι νεροκόρες στήνουν του Νηρέα.Γιατί από τον καιρό που εγώ κι ο Φοίβοςζώσαμε αυτή την Τροία με καστροπύργιαπέτρινα και μ᾽ ακρίβεια σταφνισμέναούτε στιγμή δεν έλειψε η αγάπηγια των Φρυγών την πόλη απ᾽ την καρδιά μου·τώρα ο καπνός την πνίγει, το κοντάριτην έριξε το αργίτικο και πάει.Ένας τεχνίτης, πέρα απ᾽ τη Φωκίδα,10του Παρνασσού τη χώρα, —τ᾽ όνομά τουΕπειός— απ᾽ την Παλλάδα ορμηνεμένος,έν᾽ άλογο έφτιαξε, άρματα γεμάτο,κι αυτό το ομοίωμα, σύνεργο του ολέθρου,μέσα στης Τροίας ξαπόστειλε το κάστρο·δόρατα κρύβει στην κοιλιά του, δούρειοθα το λένε οι μελλούμενες γενιές.Έρμα είναι τ᾽ άλση τα ιερά, μες στο αίμαπλένε οι ναοί· κι ο Πρίαμος, σκοτωμένος,πλάι στα σκαλιά του σπιτικού βωμού του.Στα πλοία των Αχαιών πολύ χρυσάφικουβαλούνε και λάφυρα απ᾽ την Τροία·20και πρίμο αέρα καρτερούν, να φύγουν,οι Έλληνες που τον πόλεμο εδώ φέρανκαι με χαρές μετά από δέκα χρόνιανα δούνε τις γυναίκες, τα παιδιά τους.Κι εγώ —μια και με νίκησαν εκείνεςπου ενώθηκαν την Τροία για να χαλάσουν,η Αργίτισσα Ήρα κι η Παλλάδα— αφήνωτην Τροία την ξακουστή και τους βωμούς μου·ερμιά και θλίψη σε μια πόλη αν πέσουν,καλά οι θεοί δεν παν, λατρεία δε βρίσκουν.Ο Σκάμαντρος βουίζει από τις κλάψεςτων σκλάβων γυναικών, που τις μοιράζουνστους αφέντες με κλήρο. Άλλες λαχαίνουν30στους Θεσσαλούς και στους Αρκάδες άλλεςή στου Θησέα τους γιους, τους βασιλιάδεςτων Αθηναίων. Κι εδώ μες στις καλύβεςείναι όσες μείνανε έξω από τον κλήρο,γυναίκες απ᾽ την Τροία, ξεδιαλεγμένεςγια του στρατού τους πρώτους· και μαζί τουςείναι κι η Ελένη, η κόρη του Τυνδάρεου,από τη Λακωνία· μ᾽ όλο το δίκιογια σκλάβα τους κι αυτή τη λογαριάζουν.Και νά, στην πόρτα μπρος πεσμένη —αν θέλεικανείς την έρμη αυτή να δει— η Εκάβηχύνει πολλά και για πολλούς τα δάκρυα·40σκληρά την Πολυξένη της σκοτώσανκοντά στον τάφο του Αχιλλέα· χαθήκανο Πρίαμος, τα παιδιά τους· την Κασσάντρα,που παρθένα στην έκσταση δοσμένητην άφησε ο Απόλλωνας, την παίρνειστανικώς ο Αγαμέμνονας, κι ευσέβειακαι το θεό αψηφώντας, να την έχεισυντρόφισσα κρυφή του κρεβατιού του.Τώρα έχε γεια, πελεκητό εσύ κάστροκι ω πόλη, που καλότυχη άλλοτε ήσουν·αν η Αθηνά δε σε χαλούσε, η κόρητου Δία, γερή κι ολόρθη ακόμη θα ήσουν.

Ενώ ετοιμάζεται να φύγει, έρχεται η Αθηνά.

Πλάτων: η επιθυμία του αγαθού

Ο πλατωνισμός και η σύγχρονη σκέψη

 

Κάθε άνθρωπος επιθυμεί να είναι ευτυχής. Όταν πρόκειται να γνωρίσουμε την αλήθεια, κανένας δεν είναι τόσο εύστροφος, ώστε να φοβάται το σφάλμα σαν ένα κακό. Λίγο σχεδόν είμαστε «λυπημένοι» (Πολιτεία, V, 476 D) από τη φιλαυτία μας, όταν ο φιλόσοφος απαιτεί μόνος να περιορίζει μιαν αλήθεια για την οποίαν στο βάθος δεν έχουμε τι να κάνουμε. «Αλλά όταν πρόκειται για πράγματα αγαθά, κανείς δεν περιορίζεται να κατέχει μόνον φαινόμενα· αντίθετα, τα πραγματικά αγαθά όλος ο κόσμος αναζητά, χωρίς να αποδώσει καμιά αξία, μέσα σ’ αυτή την περιοχή, στο φαινόμενο» (Πολιτεία, VI, 505, D).

 

Είναι σαφές για όλους ότι η ευτυχία συνίσταται στο να κατέχουμε πολλά καλά (Ευθύδημος, 278, Ε) πράγματα: πλούτο, τιμή, εξουσία (αγαθά εξωτερικά)· υγεία, ομορφιά, δύναμη, επιδεξιοσύνη (αγαθά του σώματος)· θάρρος, χαρακτήρα, ευφυΐα (αγαθά της ψυχής) (Ευθύδημος, 279 A-B· Νόμοι, I, 631 B-C· V, 727α – 729α). Ας προσθέσουμε, ότι δεν πρόκειται να τα καθέξουμε. Τα πράγματα δεν είναι ωφέλιμα παρά για κείνον που τα χρησιμοποιεί και, ακριβέστερα για κείνον που τα χρησιμοποιεί όπως πρέπει. Έτσι, όλα αυτά «τα αγαθά» δεν είναι, ακριβώς, ούτε καλά ούτε κακά· αυτά δεν γίνονται τέτοια παρά με τη χρήση, καλή ή κακή, που κάνουμε σ’ αυτά. Έτσι, κάθε φρόνιμη χρήση κατακτά μια γνώση. Ας πούμε, λοιπόν, στο τέλος του λογαριασμού, ότι δεν είναι καλό παρά η επιστήμη, δεν είναι κακό παρά η άγνοια (Ευθύδημος, 280 Β – 281 E). Η επιστήμη της ευτυχίας θα έπρεπε να μας διδάξει ταυτόχρονα και να αποκτούμε τ’ αγαθά και να τα χρησιμοποιούμε.

 

Που να βρούμε αυτή την επιστήμη; - Όλα τα επαγγέλματα, όλες οι μέθοδοι που γνωρίζουν, ν’ αποκτούν ή να παράγουν αγαθά, αγνοούν πώς να τα χρησιμοποιούν. Κυνηγοί και ψαράδες είναι υποχρεωμένοι να παραδώσουν τη λεία τους στο μάγειρο που μόνος γνωρίζει ν’ αντλήσει μέρος απ’ αυτή. Οι στρατηγοί είναι ικανοί να κατακτήσουν μια πόλη, αλλά μόνον ο πολιτικός γνωρίζει να εκμεταλλευτεί τις νίκες τους (Ευθύδημος, 288 D – 290 D). Για κάθε αντικείμενο, είναι μια μέθοδος παραγωγής (ή απόκτησης) και μια μέθοδος χρήσης και, κάθε φορά η μια υποτάσσεται στην άλλη· έτσι, ο ιππέας διδάσκει στο σιδηρουργό ή στο σαμαροποιό, τι πρέπει να είναι ένα καλό φίμωτρο, ή ένα καλό χαλινάρι, ο υφαντουργός καθοδηγεί την εργασία του κατασκευαστεί στις σαΐτες (Πολιτεία, Χ, 601· Κρατύλος, 390 Β). Τέχνες, επιστήμες, μέθοδοι ιεραρχούνται ανάλογα μ’ αυτό που η μια παράγει και που χρησιμοποιεί η άλλη, έως ότου να καταλήξουν σε κάποια υψίστη επιστήμη που θα δεσπόσει στο σύνολο των μεθόδων. 

 

Ποια είναι αυτή η «βασιλική επιστήμη»; (Ευθύδημος, 291 β 5· C 8· Πολιτικός, 305 D2). Είναι βέβαιον ότι αυτή η επιστήμη, η πιο υψηλή, θα εφαρμοσθεί, όχι σ’ οποιοδήποτε αντικείμενο, όχι σ’ ένα οποιοδήποτε «αγαθό», αλλά στο ύψιστο αντικείμενο (αν υπάρχει). Γιατί όπως οι επιστήμες, τα πράγματα επίσης ιεραρχούνται τα μεν σε σχέση με τα δε. Όλα τα πράγματα δεν μας είναι πολύτιμα στον ίδιο βαθμό· υπάρχουν αυτά που τα επιθυμούμε σαν φάρμακα ή ακόμη σαν μέσα για άλλα αγαθά. Μπορούμε να διακρίνουμε επίσης τα αγαθά που αγαπούμε δι’ εαυτά και για τα πλεονεκτήματα που απ’ αυτά απορρέουν. Αλλά παρατηρώντας τα από κοντά, καταλαβαίνουμε ότι κάθε αγαθό τείνει περ’ από τον ίδιο τον εαυτό του, ότι καλεί μια επαύριον που για την προπαρασκευή της μπορεί να χρησιμεύσει, αλλά που δεν μπορεί ποτέ να την αντικαταστήσει στη θέση της. Όλα αυτά τα αγαθά – «φαντάσματα» «απατούν» (Λύσις, 219 C) την επιθυμία μας· αναζητημένα «με την προοπτική» άλλων αγαθών, καλούν ένα τελευταίο αγαθό, αγαπητό δι’ εαυτό και σταθερό «τέρμα» (Λύσις, 219 C 6-7· βλέπε Ευθύδημος, 291 B 7-8) για τις περιπλανήσεις μας. Είναι σαφές ότι μόνον αυτό το υπέρτατον αγαθό θα μπορούσε να προσφέρει στη «βασιλική επιστήμη» ένα αντικείμενο αντάξιό της (Πολιτεία, II, 357 B· Γοργίας, 467 E· Λύσις, 218 D).

 

Δεν θα μπορούσαμε να μιλάμε για ευτυχία χωρίς να λογαριαστούμε με το χρόνο μέσα στον οποίο αυτή κατασκευάζεται. Μέσα στο χρόνο βάζουμε στη σειρά, τα μεν ύστερ’ από τα δε, τα εφήμερα αγαθά και εργαζόμεθα για την έλευση του τελικού αγαθού. Κι όσο λίγο και αν γνωρίζουμε ακόμη γι’ αυτό το ικανοποιητικό αγαθό, ευχόμαστε να είναι πάντα κοντά μας (Συμπόσιον, 206 A). Η επιθυμία της ευτυχίας θέλει την αιωνιότητα του αντικειμένου και την αθανασία του υποκειμένου. Ιδού ποιος, μια φορά επί πλέον, θέτει εκτός αγώνος τα ασταθή αγαθά, αγαθά εξωτερικά και αγαθά του σώματος. Φθαρτά, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν παρά μια ευτυχία περαστική σε θνητά όντα. Όταν μάλιστα θα είμαστε αθάνατοι, το βάθος της επιθυμίας μας δεν θα μπορούσε να ικανοποιηθεί με αυτά (Ευθύδημος, 289 B· Νόμοι, II, 661, B). Η ψυχή, αυτή, είναι αθάνατη. Καμιά αμφιβολία, ότι οι άλλοτε προορισμένες ψυχές να θεωρούν τον «υπερουράνιον χώρον», όπου ορθώνονται οι νοητές Ιδέες, δεν βρήκαν μια τέλεια ευτυχία σ’ αυτό «το ευτυχισμένο όραμα» (Φαίδρος, 247 C, 250 B 7). Αλλ’ έπειτα, αυτές έπεσαν μέσα σε θνητά σώματα, και δύσκολα θα πείσουμε το γεωμέτρη να αντλήσει μια επαρκή τέρψη στη σπουδή της Ιδέας του Κύκλου αν, αγνοώντας τον διαβήτη και το γνώμονα (εργαλεία ανακριβή, ως τόσο, και φθαρτά), δεν εγνώριζε ούτε να κατασκευάζει το σπίτι του, ούτε, σαν έλθει το βράδυ, να βρει το δρόμο για να επιστρέψει σ’ αυτό (Φίληβος, 62 A-C). Οι ανάγκες του ενσαρκωμένου όρου μας υποχρεώνουν να επιδιώξουμε χωρίς διακοπή τα «καλά πράγματα», φευγαλέα και φορείς ενός μόνον μέρους της ασταθούς ευτυχίας, μιας ευτυχίας στο μέτρο του θνητού όρου μας. Αν είναι πιθανόν ότι η αθάνατη ψυχή οδηγείται αυθόρμητα προς τις αιώνιες Ιδέες, δεν είναι λιγότερο αληθινό, ότι η ενσαρκωμένη ψυχή δεν δοκιμάζει καμιά επιθυμία γι’ αυτό και ότι το «επέκεινα» (Φίληβος, 79 D I· Φαίδρος, 250 Α 6) με τις μακαριστές Πραγματικότητες της εμπνέει δυσπιστία και της φαίνεται μια μεγάλη απάτη (Φαίδων, 69 Ε).

Οι γυναίκες ερωτεύονται το μυαλό πριν δοθούν ολοκληρωτικά

Αυτές οι γυναίκες που θα σου κάνουν την έκπληξη. Που είναι διαφορετικές. Που προσπαθούν να περάσουν απαρατήρητες. Που θέλουν να κερδίζουν τον άλλο με το μέσα τους. Το χαρακτήρα και την προσωπικότητα τους.

Που είναι έξυπνες και δεν μιλάνε πολύ. Που αφήνουν ένα μυστήριο γύρω τους. Και ξέρουν πώς να παίζουν με το μυαλό σου. Φέρνουν τα πάνω κάτω στο κεφάλι σου. Σε τρελαίνουν πριν καν τις αγγίξεις. Πριν καν σε αφήσουν να εισχωρήσεις στον κόσμο τους. Άλλα περιμένεις και αλλιώς σου φέρνουν τις καταστάσεις. Δεν είναι δεδομένο, δεν είναι αναμενόμενες. Είναι απρόβλεπτες.

Μην τις ψάχνεις στη βαβούρα και την πολυκοσμία. Μην τις ψάξεις σε πράγματα που φωνάζουν. Θα τις βρεις σε στέκια ήσυχα, σε στενά δρομάκια που δεν ξέρεις καν ότι υπάρχουν, σε παραλίες ξεχασμένες, σε τόπους που δεν ελκύουν τους πολλούς. Γιατί ανακαλύπτουν τον κόσμο με ένα δικό τους τρόπο.

Αυτές οι γυναίκες γελάνε με την ψυχή τους. Και δεν παίρνουν το χρόνο ποτέ ως δεδομένο. Ξέρουν πως τίποτα δεν θα έχει παντοτινή διάρκεια. Αυτές οι γυναίκες που πληγώθηκαν πολλές φορές γιατί εμπιστεύτηκαν τους λάθος ανθρώπους.

Γιατί ήξεραν οι ίδιες πόσο μπορούν να αγαπήσουν και έδωσαν τα συναισθήματα τους σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να βαστάξουν το πάθος τους για το κάθε τι. Για αυτές τις γυναίκες που άκουσαν για το bad timing. Που δεν τις ένοιαξε να χάσουν την αξιοπρέπεια τους φτάνει να ήταν για τον εκλεκτό της καρδιάς τους. Αυτές τις γυναίκες που έχουν φοβερό ένστικτο. Και ξέρουν τι θα γίνει μαζί σου πριν εσύ το αντιληφθείς. Αυτές τις γυναίκες που οι άντρες θαυμάζουν και οι γυναίκες φθονούν.

Οι γυναίκες που ξεπέρασαν τον εαυτό τους. Που πάλεψαν για αυτά που αγαπάνε. Που έφτιαξαν τη ζωή στα μέτρα τους.

Οι γυναίκες που είναι λίγο από όλα. Ρομαντικές, κυκλοθυμικές, κλειστές, αστείες, αυθόρμητες, τρελές. Οι γυναίκες που αν δεν καταλάβεις θα τις χαρακτηρίσεις παράξενες. Είναι απλά διαφορετικές γιατί ζουν τη ζωή τους όπως τη θέλουν. Δεν προσποιούνται και δεν χαρίζονται. Είναι οι γυναίκες που σε σημαδεύουν. Οι γυναίκες που είσαι τυχερός αν γνώρισες, αν αγάπησες, αν εντυπωσίασες.

Οι γυναίκες αυτές δύσκολα ξεγελιούνται. Και ψάχνουν πάντοτε αντιπάλους που να μπορούν να ιντριγκάρουν το μυαλό τους. Γιατί πρώτα το μυαλό σου ερωτεύονται. Οι γυναίκες αυτές θα σου δοθούν ολοκληρωτικά.

Έρευνα: Επιστρέφοντας στο σπίτι των γονιών λόγω κρίσης

Η οικονομική κρίση έχει αναγκάσει πολλούς ενήλικους νέους που ζούσαν μόνοι τους, να γυρίσουν –σαν βρεγμένες γάτες- ξανά στο σπίτι των γονιών τους, καμιά φορά ακόμη και παντρεμένοι πια, αφού δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα.

Μια νέα ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα δείχνει ότι αυτή η εξέλιξη έχει θετική επίπτωση τουλάχιστον στους γονείς, που νιώθουν πλέον μικρότερη κατάθλιψη (για τα παιδιά τους είναι μάλλον μια άλλη υπόθεση)

Σε πολλές χώρες –και στην Ελλάδα- έχει καταγραφεί τάση επιστροφής των νέων στο πατρικό σπίτι μετά το 2008. Στις ΗΠΑ, για πρώτη φορά εδώ και 130 χρόνια, περισσότεροι νέοι ενήλικοι ζουν ακόμη στο πατρικό τους από όσους έχουν κάνει δικό τους νοικοκυριό.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Έμιλι Κέρτιν του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής της Σχολής Οικονομικών του Λονδίνου (LondonSchool of Economics), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κοινωνικής ιατρικής “Social Science and Medicine”, ανέλυσαν στοιχεία από 123.000 άτομα άνω των 50 ετών σε 27 χώρες της Ευρώπης και το Ισραήλ.

Η μελέτη συσχέτισε το επίπεδο κατάθλιψης κάθε ατόμου με τις συνθήκες διαβίωσής του. Διαπιστώθηκε ότι η συγκατοίκηση με τα ενήλικα παιδιά –είτε αυτά επέστρεψαν στο σπίτι, είτε δεν είχαν φύγει ποτέ- κάνει καλό στην ψυχική υγεία των μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπων.

Η μείωση της κατάθλιψης των γονιών λόγω συγκατοίκησης με τα παιδιά τους φαίνεται μάλιστα να είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη μείωση που μπορούν να φέρουν η μόρφωση ή οι καθημερινές δραστηριότητες. Η –έστω και αναγκαστική- συμβίωση αποτελεί αντίδοτο στην μοναξιά και στην κοινωνική απομόνωση των ηλικιωμένων.

Από την άλλη, για ένα νέο που έχει μείνει άνεργος ή ποτέ δεν βρήκε δουλειά της προκοπής και ο οποίος γύρισε στο παιδικό δωμάτιό του, είναι πιθανότερο αυτό να βιώνεται ως...ήττα.

Γιατί πρέπει να σταματήσετε να ψάχνετε την αδελφή ψυχή σας

Αυτό που περιμένουμε από την αδελφή ψυχή μας είναι να είναι κάπου εκεί έξω, να μας περιμένει και να διορθώσει κάθε σπασμένο κομμάτι της κουρασμένης μας ψυχής. Αλλά δεν είναι καθόλου έτσι! Δεν είμαστε προορισμένοι να γιατρεύουμε τις ψυχές των άλλων και οι άλλοι δεν είναι προορισμένοι να γιατρεύουν τη δική μας. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως η ψυχή μας δεν είναι καθόλου σπασμένη και είμαστε εμείς που το καθορίζουμε αυτό!

Όταν ψάχνουμε για το «έτερον ήμισυ», ψάχνουμε συνήθως κάποιον που να έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τα δικά μας, να μας μοιάζει σαν να φτιάχτηκε αποκλειστικά για εμάς. Η αγάπη όμως, δεν λειτουργεί έτσι! Η αδελφή ψυχή σας δεν μπορεί αναδιαρθρώσει, ως δια μαγείας, ό,τι σας έχει συνέβη, πώς θα μπορούσε άλλωστε. Αυτό ισχύει, ομοίως, και για εσάς. Αναρωτηθείτε το εξής: Έχετε νιώσει ποτέ μεγαλύτερη ανάγκη να διορθώσετε κάτι σε κάποιον, πιο πολύ από το να το κάνετε στον ίδιο σας τον εαυτό;

Μπορεί η αδελφή ψυχή σας να συμμερίζεται τις ανησυχίες και να σας συμπαραστέκεται στα προβλήματά σας, δεν μπορεί όμως να σας τα λύσει. Αυτό είναι μια, καθαρά, προσωπική υπόθεση. Αν στηρίζεστε σε κάτι τέτοιο θα δείτε πως ο δρόμος της αναζήτησης του «τέλειου» συντρόφου, είναι πολύ μοναχικός. Αντιθέτως, αυτό που πρέπει να κάνετε για να βρείτε την αδελφή ψυχή σας, είναι να αγαπήσετε τον εαυτό σας και να τον αναπτύξετε ώστε να είναι ανεξάρτητος, και το «άλλο σας μισό» θα σας χτυπήσει την πόρτα…

Όταν έρθει αυτή η στιγμή, ο άνθρωπος που θα έχετε απέναντί σας, θα σας αγαπήσει για αυτό που είστε, με τις ατέλειες και τα μειονεκτήματά σας. Θα είστε, όμως, αυθεντικοί και δυνατοί για να αντιμετωπίσετε ό,τι βρεθεί στο δρόμο σας, χωρίς να μένετε κολλημένοι στο παρελθόν.

Δε χάνω, μαθαίνω

Το να χάνεις είναι κάτι που κάθε άνθρωπος μισεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Μία ήττα είναι επώδυνη όμως, το να χάσεις είναι, μερικές φορές, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεσαι. Είτε πρόκειται για τη δουλειά σου, είτε για διαπροσωπικές σχέσεις, είναι το ίδιο. Η απώλεια δεν είναι εύκολη και δεν πρέπει να είναι.

Όμως, μέσα από αυτή τη διαδικασία θα πάρεις σημαντικά μαθήματα για μία ζωή.

Χάνοντας, μαθαίνεις ότι τα μικρά πράγματα έχουν σημασία αλλά και πως κάποια άλλα δεν αξίζουν τόση προσοχή όση τους δίνεις. Μαθαίνεις από τα λάθη σου και γίνεσαι πιο δυνατός.

Είναι τόσο σημαντικό να πάρεις κάτι από αυτές τις απώλειες, ώστε την επόμενη φορά, θα θυμάσαι, ακριβώς, πώς αισθάνθηκες, τί έπρεπε να κάνεις αλλιώς και να μην κάνεις πάλι τα ίδια λάθη.
Όλοι κάνουν λάθη και χάνουν, όμως, μαθαίνουν όλοι από αυτά;

Για πολλούς το να παραδεχτούν ότι έχασαν είναι δύσκολο. Για να καταφέρεις να μάθεις από μία αποτυχία απαιτούνται 3 πράγματα.

Να μη φοβάσαι να χάσεις.
Να έχεις το θάρρος να αποδεχτείς ότι έχασες.
Να δεχτείς να μάθεις από τα λάθη σου.

Είναι φυσικό να αμφισβητήσεις τις ικανότητές σου, αλλά θα πρέπει να πάρεις από το παρελθόν μόνο γνώση για το μέλλον. Οι έξυπνοι άνθρωποι, έχουν μετατρέψει τις αποτυχίες του παρελθόντος σε επιτυχίες του μέλλοντος.

Είναι εύκολο να κάνεις νέα λάθη ξοδεύοντας πάρα πολύ την ενέργειά σου από τις προηγούμενες αποτυχίες σου. Το πιο σημαντικό μάθημα είναι να πιστέψεις ότι, ενώ η ήττα στη ζωή είναι αναπόφευκτη, τα μαθήματα που παίρνεις από αυτήν είναι μαθήματα ζωής.

Μην ξεχνάς πως δεν υπάρχει κανείς που να μην χάνει, όμως, αν αρνηθείς να μάθεις από τις αποτυχίες σου, τότε διώχνεις την επιτυχία μακριά από σένα.

Συνείδηση

Η ζωή είναι σαν μια ταινία.

Μια ταινία αποτελείται, όπως είναι φυσικό από πολλά καρέ και σκηνές.

Δεν συντρέχει κανένας λόγος να ταυτιζόμαστε με καμιά σκηνή, με κανένα φαινόμενο, γιατί όλα περνούν.

Περνούν τα πρόσωπα, περνούν τα πράγματα, περνούν οι ιδέες.

Όλα στον κόσμο είναι απατηλά.

Οποιαδήποτε σκηνή της ζωής όσο δυνατή κι αν είναι, περνά και μένει πίσω στο χρόνο.

Αφηνόμαστε να καθοδηγούμαστε από τα φαινόμενα, αφηνόμαστε να μαγευόμαστε από τις διάφορες σκηνές της ζωής.

Εκείνο που ουσιαστικά χρειάζεται να μας ενδιαφέρει είναι
ΑΥΤΟ που ονομάζεται το "ΕΙΝΑΙ", η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ.

Εδώ είναι το θεμελιώδες, γιατί το Είναι δεν περνά, το Είναι, είναι το Είναι και η αιτία της ύπαρξης του Είναι, είναι το ίδιο το Είναι.

Όταν εμείς ταυτιζόμαστε με τις διάφορες κωμωδίες, δράματα και τραγωδίες της ζωής, είναι επόμενο να πέσουμε στην αυταπάτη και στην ασυνειδησία του ψυχολογικού ύπνου.

Να ξέρουμε να ζούμε είναι πολύ δύσκολο, γιατί ζούμε σε ένα κόσμο φαινομένων, έναν κόσμο απατηλό και έχουμε την τάση να ταυτιζόμαστε με τα φαινόμενα, ξεχνώντας το ΟΥΣΙΩΔΕΣ, που είναι η Συνείδηση!

Έρωτας σαν φυλακή

Έρωτας, μια λέξη τόσο δυνατή σαν τον άνεμο, σε πηγαίνει και σε φέρνει μία από τη μια πλευρά και μία από την άλλη. Συχνά χάνεις τον έλεγχο και αδυνατείς να ανταπεξέλθεις, πέφτεις κάτω, σηκώνεσαι, και πάνω που νομίζεις ότι τα 'χεις καταφέρει, εκείνος είναι εκεί έτοιμος να σε κατασπαράξει για ακόμη μία φορά.

Ο έρωτας δεν είναι μόνο αγάπες και λουλούδια, μπορεί να χαθείς μέσα του λες και βρίσκεσαι στη δύνη μιας τρικυμίας, αδύναμος να αντιδράσεις, μένοντας παθητικός και αβοήθητος σε μια σχέση που όσο και αν σε οδηγεί σε έναν συναισθηματικό θάνατο, άλλο τόσο σου δίνει ζωή και νιώθεις να πετάς στα ουράνια.

Κι όμως, συχνά, ο έρωτας μοιάζει με φυλακή, που βρίσκεσαι κλεισμένος μέσα χωρίς βούληση, χωρίς επιλογές, μια κατάσταση που το μυαλό την ερμηνεύει ως αγάπη. Δυστυχώς, μόνο αγάπη δεν είναι, είναι η φυλακή του έρωτα.

Οι φυλακισμένοι ή αλλιώς ερωτευμένοι δε ζουν ή μάλλον αντί να ζουν, βασανίζονται, λιώνουν μέρα με τη μέρα σε σχέσεις αδιέξοδες, σε σχέσεις που δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα, μονάχα πόνο και αιχμαλωσία σε βυθισμένα συναισθήματα ανύπαρκτα ή υπαρκτά, συνειδητά ή ασυνείδητα δεν έχει σημασία.

Όταν ένας ερωτευμένος είναι σα φυλακισμένος, ζει σε μια σχέση εξάρτησης, τόσο των συναισθημάτων του, όσο και των μαθημένων συμπεριφορών του, η ποινή είναι ισόβια και εάν κάποιος δεν τον τραβήξει από τον βυθό της φυλακής του, μπορεί να εκτίσει την ποινή έως τον θάνατό του.

Τέτοιου είδους σχέσεις βιώνουν καθημερινά νέα παιδιά και ενήλικες, ζευγάρια που έχασαν το νόημα των ευτυχισμένων στιγμών, και ενώ οι γύρω παρατηρούν τα πάντα, κανείς δεν απλώνει το χέρι να βοηθήσει. Μονάχα οι φυλακισμένοι μπορούν να σπάσουν τα δεσμά τους, να δούνε την πραγματικότητα και να αποφυλακιστούν.

Δεν είναι δύσκολο να βγεις από τη φυλακή του έρωτα, χρειάζεται όμως μεγάλο θάρρος και μεγάλη δύναμη για να αντιμετωπίσεις την αλήθεια. Μερικές φορές είναι αρκετό ένα κλικ, για να γυρίσει τα γρανάζια του μυαλού προς την αντίθετη κατεύθυνση και η ψυχή να αλλάξει μονοπάτι αφήνοντας τον παρελθόν πίσω, αναζητώντας ένα μέλλον ξέγνοιαστο, μα κυρίως χωρίς εξαρτήσεις σε παθολογικές σχέσεις.

Η πόρτα βρίσκεται μπροστά, αρκεί να την ανοίξεις και να περάσεις από την άλλη πλευρά, και τότε μπορείς να γνωρίσεις την άλλη όψη του έρωτα, την όμορφη, τη γλυκιά, γιατί μονάχα αυτός του είδους ο έρωτας θα έπρεπε να κυριαρχεί στις σχέσεις, και τα μέλη που την απαρτίζουν μονάχα αυτόν να κυνηγούν.

Σχέσεις παθολογικές μόνο κακό μας κάνουν, η απόφαση της αποφυλάκισης είναι μονάχα δική μας υπόθεση. Το να ζήσουμε στη σχέση μας ελεύθεροι και ανεξάρτητοι είναι στο χέρι μας, φτάνει να αναλογιστούμε τα οφέλη ενός αγνού έρωτα και τα δεινά ενός έρωτα, ο οποίος μοιάζει με φυλακή.

Μην αφήνετε λοιπόν, τη ζωή σας να περνάει σε μια φυλακή, ζήστε χωρίς δεσμά, ξέγνοιαστοι μα κυρίως ευτυχισμένοι!

Γεμίζοντας ένα άδειο κεφάλι - Αλλάζοντας μία γνώμη

Καθώς μεγαλώνουμε και συναναστρεφόμαστε με το περιβάλλον μας, οικογενειακό, φιλικό αναπόφευκτα η συμπεριφορά μας, οι σκέψεις μας, το μυαλό μας επηρεάζουν και επηρεάζονται. Επηρεάζουμε με τις απόψεις μας τους γύρω μας κι εκείνοι επηρεάζουν και αλλάζουν τις δικές μας απόψεις.

Πόσο εύκολο όμως είναι να αλλάξεις μία γνώμη σε κάποιον, ο οποίος έχει ήδη εγκαθιδρυμένες τις απόψεις του; Ιδίως μάλιστα όταν δεν πρόκειται για έναν νέο, άλλα για ανθρώπους που έχουν ζήσει πολλές εμπειρίες και έχουν σχετιστεί με πολλούς ανθρώπους, με αποτέλεσμα να έχουν διαμορφώσει τον δικό τους χαρακτήρα και τις δικές τους αντιληπτικές απόψεις για τη ζωή.

Το πιο εύκολο είναι να γεμίσεις ένα άδειο κεφάλι. Αυτό μπορούμε να το παρατηρήσουμε στα μικρά παιδιά, τα οποία τώρα διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους, και ότι και να τους πεις το πιστεύουν, ακόμη και εάν αυτό είναι το πιο τρελό πράγμα. Μπορεί να παραξενευτούν, αλλά θα το πιστέψουν και θα το αποδεχθούν χωρίς ιδιαίτερες αντιρρήσεις.

Τι γίνεται όμως με το μυαλό ενός ενήλικα ή ακόμα και ενός έφηβου; Πόσο εύκολα μπορεί να αλλάξει τη γνώμη του; Μέσα από τη συζήτηση και κυρίως, την ισχυρή μέθοδο της πειθούς, μπορούμε εύκολα να δούμε πολλούς να αλλάζουν γνώμη για ότι πίστευαν, ακόμη και για ότι θεωρούσαν χρόνια ως τη δικιά τους αλήθεια.

Δεν είναι μια εύκολη υπόθεση η αλλαγή της γνώμης, ιδίως σε άτομα τα οποία είναι ισχυρογνώμονες, και ακόμα και εάν λανθάνουν θα υπερασπιστούν έως το τέλος τις απόψεις τους. Χρειάζεται διπλωματία, μα κυρίως επιχειρήματα, τα οποία θα στηρίξουν τις οποιεσδήποτε απόψεις μας.

Βασικό παράγοντα κατέχει ο χαρακτήρας του συνομιλητή, εάν είναι αφελής, εάν είναι διαλλακτικός, εάν είναι ανοιχτός στη συζήτηση είναι θετικές ενδείξεις για ένα επιτυχές αποτέλεσμα στον στόχο μας, δηλαδή την αλλαγή των απόψεων του.

Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν κάποιος είναι πονηρός, καχύποπτος, αδιάλλακτος, ιδιότροπος και ισχυρογνώμων. Σε αυτές τις περιπτώσεις ακόμη και μία ισχυρή επιχειρηματολογία μπορεί να ναυαγήσει.

Πέρα όμως απ’ όλα αυτά, πως θα πρέπει να είμαστε; Ανοιχτοί ή κλειστοί στις νέες απόψεις, αφελείς ή καχύποπτοι και πονηροί για οτιδήποτε ακούμε; Και τελικά, να εμπιστευόμαστε ή όχι αυτόν που έχουμε απέναντι μας.

Οι αρχαίοι έλεγαν “παν μέτρον άριστον”, μονάχα με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να πάμε μπροστά, φυσικά και θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί σε ότι ακούμε, όμως δε βοηθά καθόλου το να κρατάμε παρωπίδες και να μένουμε κλεισμένοι στη γυάλα της δικής μας πραγματικότητας.

Ας αφηνόμαστε λοιπόν, ελεύθεροι που και που στο να ακούμε και τις απόψεις των άλλων, και εάν δε θέλουμε να τις αποδεχτούμε στο χέρι μας είναι. Φιλτράρουμε τις πληροφορίες, τις αξιολογούμε κρατάμε αυτά που μας ταιριάζουν και πετάμε τα υπόλοιπα. Μονάχα έτσι, μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, αλλά παράλληλα να βελτιώνουμε και τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Ο ''ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΣΗΣ'' ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ

Ο τίτλος γεννάει πολλά ερωτήματα. Ποιος είναι αυτός ο ‘’κήπος της εξιδανίκευσης’’ και τι πρέπει να κάνουμε για να τον δούμε; Η απάντηση είναι μία: σχέσεις. Ναι, σωστά κατάλαβες. Μιλάμε γι’ αυτές τις σχέσεις τις ερωτικές, τις συντροφικές που σε κάθε αρχή τους μπαίνουν σε έναν πανέμορφο, πολλά υποσχόμενο κήπο, τον κήπο της εξιδανίκευσης.

Σπάνια αλλάζουμε διαδρομή οι άνθρωποι στην αρχή μίας σχέσης. Μάλιστα, θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτός ο κήπος προμηνύει και προϋποθέτει αν μία γνωριμία θα γίνει σχέση ή όχι. Κατανοούμε, λοιπόν, πόσο σημαντική είναι η εξιδανίκευση του άλλου στα μάτια μας για να προχωρήσουμε στο παρακάτω βήμα. Και πράγματι στη συγκεκριμένη φάση είναι εντυπωσιακή η δύναμη της εξιδανίκευσης. Αποδεχόμαστε και μάλιστα βρίσκουμε ελκυστικά στον άλλον χαρακτηριστικά, τα οποία όχι μόνο δεν έχουμε, αλλά και δεν θαυμάζουμε ουσιαστικά. Συνηθίζουμε να βλέπουμε τα λάθη του άλλου ως ειλικρίνεια, τα ίδια λάθη που αν τα παραδεχτεί μετά από τρία χρόνια σχέσης είναι αυτά που μπορούν να οδηγήσουν σε έναν χωρισμό.

Όταν, λοιπόν, επισκεπτόμαστε τον κήπο της εξιδανίκευσης, τις περισσότερες φορές τα αισθήματα που βιώνουμε είναι ευχάριστα και θετικά. Οι απογοητεύσεις φαντάζουν ελάχιστες μπροστά στο τέλειο, εξιδανικευμένο πρόσωπο του συντρόφου που έχουμε δημιουργήσει. Ένα πρόσωπο όπου είμαστε σίγουροι πως είναι έτοιμο να ανταποκριθεί σε κάθε προσδοκία, ανάγκη και επιθυμία μας. Σε ό,τι δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν άσχημες παρελθοντικές εμπειρίες, παλιότερα πρόσωπα, όπου κατά σύμπτωση είχαμε επισκεφτεί και με εκείνα τον κήπο της εξιδανίκευσης.

Η εξιδανίκευση έχει αρχή, μέση και τέλος. Κάποια στιγμή, λοιπόν τελειώνει το ταξίδι στον όμορφο, ουτοπικό κήπο. Είναι εκείνη η στιγμή της απότομης προσγείωσης. Μία στιγμή όπου η πρώτη μας προσδοκία ματαιώνεται και πέφτει στο έδαφος. Μία μέρα όπου αντιλαμβανόμαστε πως το άτομο που έχουμε απέναντι μας έχει περισσότερα αρνητικά χαρακτηριστικά από όσα νομίζαμε, που πλέον δεν μπορούμε να ανεχτούμε ούτε για μία ώρα. Η συνειδητοποίηση πως ο σύντροφός μας δεν είναι τέλειος είναι και η αρχή της πραγματικής ζωής. Η αρχή της προσωπικής μας ωρίμανσης. Μία στιγμή σαν και αυτή είναι απαραίτητη σε κάθε σχέση. Όσο και αν μας τρομάζει που ξαφνικά έχουν λησμονηθεί όλες οι όμορφες στιγμές και αναρωτιόμαστε αν αυτή η σχέση είναι κατάλληλη για εμάς, άλλο τόσο η πραγματικότητα αυτή μας εξελίσσει, μας κάνει να ανακαλύπτουμε σε βάθος τον εαυτό μας.

Ο εαυτός μας άλλωστε μόνο σε μία πραγματικότητα μπορεί να αντέξει!

Τι γίνεται όμως τώρα που δεν μπορούμε να επιστρέψουμε πίσω στον κήπο της εξιδανίκευσης; Πως μπορούμε να διατηρήσουμε την σχέση με τον άλλον, αλλά και την σχέση με τον εαυτό μας. Πως θα μπορέσουμε αυτή την απογοήτευση που νιώσαμε φτάνοντας στην πραγματική ζωή να την κάνουμε δύναμη. Η απάντηση είναι απλή. Οφείλουμε να γνωρίσουμε αυτόν που έχουμε δίπλα μας πραγματικά. Να τον γνωρίσουμε ξανά από την αρχή. Να δούμε τα δυνατά και τα αδύνατα του κομμάτια, να έρθουμε σε επαφή με τα συναισθήματά μας και με τον εαυτό μας, να εκφράσουμε αυτά που μας ενοχλούν χωρίς όμως να ακυρώνουμε την ύπαρξη του άλλου. Να συνειδητοποιήσουμε πως οι προσδοκίες μας ποτέ δεν θα ικανοποιηθούν πλήρως από κανέναν άλλον, παρά μόνο από τον εαυτό μας. Θυμίζει λίγο τότε, εκείνη την άβολη παιδική στιγμή που πιστεύουμε πως ως παιδιά θα μας ταΐζουν πάντα οι άλλοι και θα είναι δίπλα μας κάποιος στο πρώτο κλάμα για να μας πάρει αγκαλιά. Και ταρακουνιόμαστε όταν αναγκαζόμαστε να πάρουμε μόνοι μας το κουτάλι και να φάμε γιατί πεινάσαμε και στην πραγματικότητα δεν ήταν κάποιος εκεί να ακούσει το κλάμα μας. Και μετά μάθαμε να περπατάμε, μάθαμε να τρώμε μόνοι, ανακαλύψαμε πως είμαστε αυτοτελείς και αυτόνομες προσωπικότητες.

Στο ταξίδι, λοιπόν της πραγματικής ζωής είναι απαραίτητο να επισημάνουμε στον εαυτό μας αυτή τη μοναδικότητα. Πότε δεν θα είναι ο άλλος φτιαγμένος έτσι όπως τον ονειρευόμαστε. Πότε δεν θα είμαστε και εμείς γι’ αυτόν τέλειοι. Θα είμαστε όμως δύο αυτόνομες, υπέροχες προσωπικότητες που συναντήθηκαν, πέρασαν από τον κήπο της εξιδανίκευσης, δεσμεύτηκαν και έπειτα ανακάλυψαν πως μόνο στην πραγματική ζωή μπορούν να συνυπάρξουν, μπορούν να εξελιχθούν παράλληλα ο ένας στον άλλον.

Πώς μας επηρεάζουν πράγματα που δεν έχουμε συνειδητοποιήσει.

Η Έϊμυ Κάντυ, μελετά εδώ και χρόνια τη στάση του σώματος. Πώς αυτή επηρεάζει την καθημερινότητά μας και πώς αλληλεπιδρά με τη νοοτροπία και τον ψυχισμό μας. Η λεγόμενη «γλώσσα του σώματος», είναι πολύ πιο σημαντική από αυτή που νομίζαμε. Άλλωστε, σώμα και ψυχή, συνεργάζονται καθημερινά σε κάθε δραστηριότητα στην οποία αναλωνόμαστε. Aπό τη διαπραγμάτευσή μας σε ζητήματα που αφορούν το επάγγελμά μας και την παρουσίαση μιας ιδέας ενώπιον αρκετών ανθρώπων, μέχρι και την επίλυση των διαφορών μας σε προσωπικό επίπεδο ή τις συζητήσεις μας που αφορούν την έκφραση συναισθημάτων μας, η αλληλεπίδραση αυτοπεποίθησης και γλώσσας του σώματος, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.

Oι «σωματικές» αρετές που είναι…ψυχικές.
Από τις ομιλίες του ΤΕDx, εκείνη της Έϊμυ Κάντυ, είναι δεύτερη σε views (Your Body Shapes Who You Are). Μεταξύ άλλων, η Κάντυ υποστηρίζει πως πρέπει να ζητάμε (και να δίνουμε βέβαια) σεβασμό από τους άλλους, να έχουμε τη δυνατότητα να τους εμπνέουμε το σεβασμό, να έχουμε χτίσει μια αληθινή εικόνα για τον εαυτό μας την οποία να τη θεωρούμε καλή (αυτοπεποίθηση). Όλα αυτά, αντανακλούν στο σώμα και στον ψυχισμό μας. Τελικά, το σώμα μας, υπακούει σε αυτό που επιθυμεί ο ψυχισμός μας. Τι ζητάει ο ψυχισμός μας; Την υγεία και την πραγματική δύναμη. Χαρακτηριστικά, λέει αναφορικά με την αλληλεπίδραση σώματος και ψυχής που αναφέραμε παραπάνω: «όταν νιώθεις δυνατός, το σώμα σου απλώνεται, στέκεσαι σε στάσεις έκτασης αυτού και όταν το σώμα σου εκτείνεται, πάλι νιώθεις δυνατός». Διπλή συνεπαγωγή δηλαδή!

Αποδεικνύεται η αυτοπεποίθηση επιστημονικά;
Βεβαίως και αποδεικνύεται. Οι έρευνες γύρω από το ζήτημα, έχουν ξεκάθαρα αποτελέσματα. Οι άνθρωποι που δεν συνηθίζουν να κάθονται «μαζεμένοι» και να κάθονται σε «στάσεις συρρίκνωσης» της έκτασης του σώματός τους και απεναντίας, συνηθίζουν να κάθονται σε στάσεις έκτασης αυτού, παρουσιάζουν αύξηση 19% της τεστοστερόνης ενώ ταυτόχρονα, μειώνουν την παραγωγή κορτιζόλης (υπεύθυνη για το άγχος) κατά 25%. Η κορτιζόλη (το άγχος και η ανησυχία δηλαδή) θα μειώνει συνέχεια την αυτοπεποίθηση, καθώς μεγαλώνει το αίσθημα ευαλωσίας. Η ευαλωσία, είναι αδυναμία και ειδικά σε ζητήματα που μας απασχολούν, θα πληρωθεί ακριβά καθώς στηριζόμαστε στο έλεος των προθέσεων των άλλων.

Ενθουσιασμός, η «μαγική» λύση.
Είμαστε νευρικοί; Αγχώδεις και ανήσυχοι; Συνήθως ακούμε το τετριμμένο: «Ηρέμησε, όλα θα πάνε καλά». Αρχικά, τίποτε δεν «πηγαίνει» καλά. Σκοπός είναι να το «πας» εσύ καλά. Δεύτερον, όταν μας λένε να ηρεμήσουμε, όχι μόνο – τις περισσότερες φορές – δεν ηρεμούμε αλλά από την παράλυση που μας έχει δώσει για δώρο το άγχος, περνάμε στη συνειδητοποίηση αυτής, και αυτό δεν κάνει ποτέ καλό! Διαπιστώνουμε – μας εξηγεί η Κάντυ – πως είμαστε όντως ανήσυχοι, αγχώδεις, αδύναμοι και προκαλέσαμε..τον οίκτο και όχι την κατανόηση κάποιων. Φαύλος κύκλος αδυναμίας και ευαλωσίας. Μπορούμε να κάνουμε όμως κάτι γι’ αυτό; Ναι, να περάσουμε κατευθείαν στην απέναντι «όχθη».

Πολλά προβλήματα δεν έχουν για λύση τους τη «μετάβαση». Κόβονται και λύνονται άμεσα και δυναμικά. Ποιά είναι εδώ η λύση; Να νιώσεις ενθουσιασμό. Να αποκτήσεις μια καλή εικόνα για τη δραστηριότητα που κάνεις (διαπραγμάτευση, ομιλία, συζήτηση για σημαντικά θέματα κτλ.). Να το δεις σαν παράσταση. Αποκτώντας ενθουσιασμό γι’ αυτό που κάνεις, το καθιστάς αμέσως «φιλικό» προς εσένα. Το σώμα σου, υιοθετεί στάσεις που αυτό το δείχνουν. Ενδυνάμωσε το σώμα σου και το σώμα σου, θα στείλει ξανά μήνυμα στον ψυχισμό σου ότι «το μήνυμα ελήφθη, είμαστε πολύ δυνατοί». Αυτός, είναι ένας άλλος κύκλος. Όχι φαύλος, αλλά ισχυρός. Όταν νιώθει κάποιος ισχυρός, ο πανικός δεν μπορεί να διεισδύσει σε αυτόν, οπότε παίρνει και για tip, την ψυχραιμία. Αυτή όμως, είναι αληθινή ψυχραιμία! Ελέγχει απλά, τη ροή του λαμπρού αυτού κύκλου που διαγράφεται από τη συνέργεια του σώματος και του ψυχισμού σου. Με άλλα λόγια, είμαστε και φαινόμαστε, αυτό που νιώθουμε!

’Εχω χρόνο

Ο χρόνος είναι κάτι σχετικό, σωστά; Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι αγχωτικός, πιεστικός, άλλοτε βοηθός ή γιατρός και σε κάθε περίπτωση αναπόφευκτος. Περνάει από πάνω μας, από δίπλα και μέσα μας, χωρίς να έχουμε καμία επίδραση σε αυτό, αντίθετα είμαστε οι αποδέκτες αυτής της έλευσης. Ίσως για κάποιους σαμάνους ή μοναχούς του Θιβέτ ο χρόνος να είναι κάτι σα πέρασμα από μια κατάσταση σε μια άλλη. Τόσο απλά. Κι όμορφα θα συμπλήρωνα.

Σίγουρα θα έχεις ακούσει κάπου το αιώνιο ρητορικό ερώτημα, «τί θα έκανες αν είχες λίγο χρόνο ζωής». Ακόμα κι αυτό το «λίγο», σχετικό είναι και πάλι. Πώς και ποιος το ορίζει; Αλλά πραγματικά, το έχεις σκεφτεί ποτέ; Αν είχες λίγο χρόνο. ‘Η μάλλον αν δεν είχες χρόνο.

Τί θα έκανες; Τί θα σκεφτόσουν; Τί αισθήματα θα σε κατέκλυζαν;

Σε ποιόν θα έλεγες το τελευταίο «σ’αγαπώ»; Σε ποιόν το τελευταίο «συγγνώμη»; Σε ποιόν θα εκστόμιζες τα χειρότερα λόγια που είπες ποτέ στη ζωή σου και σε ποιόν θα έδινες συγχώρεση; Ποιους δρόμους θα διάλεγες να περπατήσεις για τελευταία φορά και ποιους ανθρώπους να συναντήσεις; Ποια μουσική θα σε συνόδευε ως το τέλος της ζωής όπως την ξέρεις και ποια εικόνα θα έπαιρνες μαζί σου φεύγοντας; Ποιο χάδι θα χάριζες απλόχερα και ποιο χαστούκι θα ξοφλούσες; Θα σπαταλούσες έστω κι ένα λεπτό για να κάνεις μια αναδρομή στο παρελθόν;

Όλοι πιστεύουμε πως τον έχουμε στο τσεπάκι. Μα φυσικά, τον χρόνο. Τον χλευάζουμε ενώ θα έπρεπε να τον σεβόμαστε. Τον χρησιμοποιούμε για την ικανοποίηση εφήμερων αναγκών, ενώ θα έπρεπε να του δίνουμε την αξία που θα αποδεικνυόταν μετά το θάνατο μας.

Επειδή η αξία του χρόνου είναι αντιστρόφως ανάλογη με τις όποιες ενέργειες κάνουμε, βιώνουμε ή επιδιώκουμε εν ζωή. Είναι εκεί. Μας κοιτάει κατάματα κάθε φορά. Κάθε φορά μας δίνει την ευκαιρία, κάθε φορά μας συγχωρεί. Ώσπου να φτάσει μια και μοναδική φορά, που απλά θα σταματήσει να είναι εκεί για εμάς. Επειδή ξοδεύτηκε.

Κι όταν τελειώνει, σημασία έχει η γαλήνη εκείνη της ψυχής πως έκανες ό,τι καλύτερο μπορούσες τελικά. Κι είσαι έτοιμος να πας αλλού. Κάπου, όπου ο χρόνος θα έχει άλλη μορφή, άλλη υπόσταση κι ίσως άλλη αξία.

Αλλά εδώ που ζεις, την αξία του την βλέπεις. Συνεχώς κι αδιάκοπα. Στα μάτια των παιδιών που δημιούργησες και στα μάτια των γονιών που έθαψες. Στις ρυτίδες, που ματαιόδοξε φουκαρά μου, νομίζεις πως σου ασχημαίνουν την όψη. Κι ακουμπάς τα μάγουλα σου με λύπη και χαϊδεύεις τον εαυτό σου με συμπόνοια.

Στην αίσθηση του φιλιού. Του ερωτευμένου βλέμματος. Στις στιγμές που φυλακίζει η μνήμη σου. Στο γέλιο που άκουσες με τα αυτιά σου και βίωσες με τη ψυχή σου.

Λένε πως είναι τυχεροί αυτοί που ο χρόνος τους τελειώνει ξαφνικά.

Εγώ λέω πως τυχεροί είναι όσοι τον πήραν αγκαλιά και πορεύτηκαν μαζί του.

Και πήγαν το λίγο τους ή το πολύ τους ένα βήμα παραπέρα στη συνείδηση τους.

Πάντα με χαμόγελο.

Όχι πικρίας. Αλλά ευγνωμοσύνης.

Ο «σκοτεινός» Εφέσιος φιλόσοφος Ηράκλειτος

«Δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι για δεύτερη φορά», έλεγε ο Ηράκλειτος αποκαλύπτοντας το αρχιμήδειο σημείο της σκέψης του: τη ροή των πάντων και τη συνεχή αλλαγή.

 

Σκοτεινός και μυστηριώδης, ο τελευταίος και κορυφαίος προσωκρατικός αγωνίστηκε με πάθος και ψυχή να αποκαλύψει τους γρίφους της Φύσης και να απαλλάξει τα φυσικά φαινόμενα από τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις της εποχής του.

 

Ο μεγάλος Εφέσιος καταλήγει σε πείσμα της ακινησίας και της σταθερότητας της σκέψης των συγχρόνων του σε ένα σύμπαν ρευστό και μεταβαλλόμενο («τα πάντα ρει»), που υπόκειται σε συνεχείς αλλαγές και ίδιο δεν μένει ποτέ.

 

Εξέχουσα μορφή της ελληνικής φιλοσοφίας και ογκόλιθος σωστός με τον οποίο πρέπει να αναμετρηθούν όλοι οι κατοπινοί γίγαντες της σκέψης, ο Ηράκλειτος αποτέλεσε ορόσημο για την ιστορία της σκέψης και των ιδεών. Δύστροπος και στρυφνός στον λόγο του, έγραφε αποκλειστικά για μυημένους στη φιλοσοφία, γι’ αυτό και η εσκεμμένη ασάφεια της σκέψης του, ώστε να γίνει κατανοητή δηλαδή μόνο από ικανούς και τριμμένους στον λόγο.

 

Ο Ηράκλειτος έκανε βάση της φιλοσοφικής του σκέψης τον εσωτερικό ρυθμό, τον Λόγο, σύμφωνα με τον οποίο κινείται και ρυθμίζεται η πλάση. Το αιώνιο γίγνεσθαι εκφράζεται με τη συνεχή ροή του ποταμού που ολοένα ανανεώνεται. Μονό ένα κοσμογονικό δομικό στοιχείο αναγνωρίζει ο μεγάλος Εφέσιος, το πυρ. Η ύπαρξη του Πυρός δημιουργεί πλάι στον Λόγο έναν κόσμο άπειρο, άναρχο και αυτορυθμιζόμενο, μια ολότητα που μετατρέπεται σε ποικίλες μορφές κάτω από συγκεκριμένες όμως νόρμες τάξης. Ο κόσμος μας δεν είναι παρά η αρμονία των αντιθέσεων, η ένωση των αντιθέτων. Το καλό και το κακό είναι εδώ οι αντίθετες όψεις του ίδιου πράγματος.

 

Οι μόνες πραγματικότητες ήταν για τον Ηράκλειτο η κίνηση και η μεταβολή, τίποτα άλλο δεν είχε σημασία. Το μοναδικό σύγγραμμα που γνωρίζουμε ότι μας άφησε ήταν το «Περί φύσεως», το οποίο διαιρούνταν σε τρία μέρη: το πρώτο αφορά στο σύμπαν, το δεύτερο στην πολιτική και το τρίτο άπτεται της θεολογίας. Εσκεμμένα ασαφές, δυσνόητο και ανοιχτό σε ερμηνείες, ο Ηράκλειτος αφιέρωσε το έργο της ζωής του στο ιερό της Εφέσιας Αρτέμιδος, σύμβολο του ελληνικού αλλά και του ανατολικού πολιτισμού.

 

Ό,τι σώθηκε, σώθηκε ως σπάραγμα στο έργο των μεταγενεστέρων, αν και όσα απέμειναν από τη σκέψη του ήταν αρκετά ώστε να αναγκάσουν ακόμα και τον μέγα διαλεκτικό Σωκράτη να αναγνωρίσει πως «αυτά που κατάλαβα είναι σπουδαία, νομίζω όμως ότι είναι εξίσου σπουδαία και αυτά που δεν μπόρεσα να καταλάβω. Ωστόσο χρειάζεται να είσαι ένας δεινός κολυμβητής, σαν αυτούς από τη Δήλο, για να μην πνιγείς μέσα στο βιβλίο του».

 

Γι’ αυτό τον είπανε «Σκοτεινό Φιλόσοφο» και «Αινικτή» (Αινιγματοποιό), γιατί πολλοί τον άκουγαν, λίγοι τον καταλάβαιναν. Εμείς σήμερα γνωρίζουμε ελάχιστα τόσο για τη ζωή του όσο και το έργο του, αν και όσα μας παραδίδονται αρκούν για να τον μετατρέψουν σε έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό στοχαστή της παλλόμενης ελληνικής αρχαιότητας.

 

Σε μας έφτασαν μερικές αποσπασματικές σκέψεις και ρητά (κάπου 111 αυθεντικά και μερικά ακόμη αμφισβητούμενα), τα οποία παραμένουν αποφασιστικής σημασίας για την ιστορία των ιδεών. Χωρίς ακριβείς αποδείξεις αλλά με σύντομους και «χτυπητούς» αφορισμούς, σαν χρησμούς δηλαδή, ο Ηράκλειτος ξεπέρασε την εποχή του, αν και δεν ξεπεράστηκε από καμιά εποχή. Πάνω του πάτησαν, είτε ως συνεχιστές είτε ως πολέμιοι, όλοι οι κατοπινοί Έλληνες φιλόσοφοι και αιώνες αργότερα η νεότερη δυτική φιλοσοφία κατάλαβε επίσης ότι θα έπρεπε κι αυτή να αναμετρηθεί μαζί του μπας και προχωρήσει η ανθρώπινη διανόηση.

 

Η ευθεία κριτική που άσκησε στον Πυθαγόρα, οι υπαινιγμοί του Παρμενίδη στο έργο του, οι μεθοδολογικές και ιδεολογικές περιπέτειες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη με τη σκέψη του, όλα αποκαλύπτουν το μέγεθος αλλά και τη θέση του Ηράκλειτου στην αρχαιοελληνική σκέψη.
 

Όσο για τον κρυμμένο νόμο της Φύσης, τον οποίο ισχυριζόταν αλαζονικά πως είχε ανακαλύψει, ήταν ότι όλα τα πράγματα βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, σύγκρουση που είναι ουσιώδης για τη ζωή και επομένως καλή. Το πυθαγόρειο (και προσωκρατικό λίγο-πολύ) ιδεώδες ενός κόσμου ειρηνικού, ακίνητου και αρμονικού το απέρριπτε ως ιδεώδες θανάτου: «Ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων» και «Η φιλονικία είναι δικαιοσύνη», μας λέει ο Ηράκλειτος βγάζοντάς μας από τις καλοβαλμένες αλήθειες του κόσμου μας.

 

Διακηρύττοντας πως όλα μεταβάλλονται και τίποτα δεν μένει σταθερό («τα πάντα ρει, δις εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης, αεί γίγνεσθαι και μεταβάλλεσθαι και μηδέποτε το αυτό μένειν»), ο Ηράκλειτος έκανε την αδιάκοπη αυτή ροή την κοσμογονική αρχή του, κατά την οποία τα πάντα γεννιούνται και καταστρέφονται ως μια αέναη πάλη αντίθετων αρχών («εναντιοδρομία», την έλεγε δηλωτικά): «πάντα κατ’ έριν γίγνεσθαι», αλλά και «το αντίξοον συμφέρον και εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίην».

 

Ο Ηράκλειτος ήρθε και έφυγε από τον κόσμο για να μην τον αφήσει πια ίδιο, όπως ακριβώς το ήθελε και η σκέψη του…

 

Πρώτα χρόνια

Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος γεννιέται περί το 544 π.Χ. (μπορεί και το 535 π.Χ.) στην Έφεσο της Μικράς Ασίας θέτοντας μια προβληματική ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η κύρια βιογραφική πηγή του ήταν ο Διογένης ο Λαέρτιος και τα όσα μας καταμαρτυρεί αυτός δεν τυγχάνουν καθολικής συναίνεσης.

 

Ξέρουμε πάντως πως ήταν γόνος μιας εκ των αριστοκρατικών οικογενειών της πόλης και η γενιά του κρατούσε από τον ίδιο τον ιδρυτή της Εφέσου, τον Άνδροκλο, γιο του βασιλιά της Αθήνας, Κόδρου, ο οποίος έχτισε την πόλη στην Ιωνία. Ο Ηράκλειτος είχε πατέρα τον Βλύσων (ή Βλόσων) ή Ηράκων και πρέπει να απολάμβανε μεγάλα προνόμια, ακόμα και κληρονομικές αξιώσεις για ανώτατα αξιώματα.

 

Αυτό μας λέει ο Διογένης, που υπαινίσσεται ότι ο Ηράκλειτος παραιτήθηκε από τη βασιλεία της Εφέσου για χάρη του αδερφού του. Ο Στράβωνας επιβεβαιώνει την επικρατούσα θέση της οικογένειας του Ηράκλειτου στην πόλη, λέγοντάς μας πως το γένος των Ανδροκλειδών διατηρούσε ακόμα τον τίτλο και είχε πάντα εξέχουσα θέση στους αγώνες.

 

Ο Διογένης μάς λέει επίσης πως ο Ηράκλειτος αρνήθηκε να φτιάξει νέους νόμους, κάτι που λειτουργεί επιβεβαιωτικά για την προβεβλημένη θέση της οικογένειάς του αλλά και ιδίου προσωπικά στην Έφεσο. Εκείνος αρνήθηκε ωστόσο να γίνει νομοθέτης, καθώς ένιωθε ότι η φαυλότητα είχε επικρατήσει στην Έφεσο («κεκρατήσθαι τη πονηρά πολιτεία την πόλιν»), που ήταν εξάλλου επαρχία της Περσικής Αυτοκρατορίας εδώ και δεκαετίες.

Ξέρουμε επίσης με κάποια ασφάλεια ότι πρέπει να ήταν αυτοδίδακτος στο πνεύμα και τη μόρφωση, καθώς ούτε δάσκαλοί του αναφέρονται πουθενά ούτε πατάει κάπου η εμπνευσμένη συλλογιστική του. Κάποιοι μελετητές ισχυρίστηκαν ότι ενδεχομένως να ήταν μαθητής του Ξενοφάνη, αν και το πιθανότερο είναι πως ο τελευταίος είχε ήδη εγκαταλείψει την Ιωνία όταν γεννήθηκε ο Ηράκλειτος. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας ότι η θεωρητική του ακμή συμπίπτει με την 69η Ολυμπιάδα (504-501 π.Χ.) και ισχύει ότι έζησε μέχρι τα 60 του, τότε συνάγεται πως πρέπει να πέθανε περί το 484 π.Χ. (ή το 475 π.Χ.). Αυτά είναι τα μόνα βιογραφικά στοιχεία που απολαμβάνουν σχετικής συναίνεσης…

 

Ο βίος του

Δυνατός στο πνεύμα, αιρετικός και αλαζόνας, φαίνεται να περνά όλη του την περιουσία στον μικρό του αδερφό, να χαρακτηρίζει «τιποτένιους» και «διεφθαρμένους» τους συμπατριώτες του, να καίει τα ούτως ή άλλως δυσνόητα γραπτά του και να καταφεύγει στις ορεινές ερημιές την εποχή της δημιουργίας της Δημοκρατίας της Εφέσου. Η προσωπική του ζωή μπλέχτηκε με τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που έλαβαν χώρα στην Ιωνία του καιρού του, αν και αυτός υπήρξε πάντα ένας φιλόσοφος αυτοδημιούργητος, αυτοπροσδιοριζόμενος και σχεδόν ουρανοκατέβατος, θιασώτης της έρευνας της απροσδιοριστίας και της αέναης κίνησης.

 

Ο Ηράκλειτος φαίνεται να μην υπήρξε κανενός άλλου μαθητής και ο ίδιος υποστήριζε πως είχε μάθει τα πάντα από τον εαυτό του. Από τα διασωθέντα αποσπάσματα του έργου του είναι πάντως σαφές πως ήταν πολυμαθής και γνώριζε καλά τα συγγράμματα των προγενέστερων φιλοσόφων και των συγχρόνων του, αλλά και των επικών και ελεγειακών ποιητών καθώς και όλες τις ιστορικές συγγραφές που κυκλοφορούσαν στην εποχή του.

 

Η εποχή του είναι τα χρόνια των προεόρτιων της Ιωνικής Επανάστασης, όταν οι τύραννοι της Ιωνίας εγκαταλείπουν μεμιάς την εξουσία τους αφήνοντας την ηγεσία στον λαό. Εποχή μεταβατική που δονείται από κατακλυσμιαίες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, τις οποίες αντιμετωπίζει κριτικά η σκέψη του, αρνούμενη να αφήσει χώρο στον μύθο και την προκατάληψη.

Τα τυραννικά πολιτεύματα των ιωνικών πόλεων μεταπίπτουν λοιπόν απότομα σε δημοκρατικά μορφώματα και το χάος φαίνεται να επικρατεί στην Έφεσο. Εκεί δρα τώρα κάποιος Ηράκλειτος, ένας δυσνόητος και στρυφνός στην έκφραση φιλόσοφος, ο οποίος αποδέχεται αρχικά αλλά κατακεραυνώνει μετά το λαϊκό κίνημα και την τραγική εξέλιξή του (καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες).

 

Η κορύφωση της ρήξης συντελείται όταν οι Εφέσιοι εξορίζουν έναν φίλο του, τον Ερμόδωρο, «για να είναι όλοι κατά κάτω ίσοι», όπως διαμαρτύρεται. Οργισμένος από τη στάση των συμπολιτών του, δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να τους τα ψάλει και μάλιστα πολύ, καθώς φαίνεται πως σε όλη του τη ζωή διατή­ρησε ένα αίσθημα περιφρόνησης έναντι των ανθρώπων, χαρακτηριστικό έκδηλο στα σωζόμενα αποσπάσματα όπου στηλιτεύει τα πολιτικά ήθη των Ιώνων (γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν «οχλολοίδορο»).

 

Στο απονενοημένο διάβημά του, καίει τα γραπτά του στον ναό της Αρτέμιδος και αναχωρεί προς το βουνό για να ζήσει ερημίτης, απογοητευμένος από τους συνανθρώπους του. Αυτός εξάλλου πιστεύει σε έναν άνθρωπο ολότελα διαφορετικό και έναν κόσμο παντελώς αλλιώτικο. Όσο για τους θεούς, φαίνεται πως έχει έναν δικό του και οι Εφέσιοι τον παρερμηνεύουν παίρνοντάς τον για άθεο (μεταγενέστεροι -χριστιανοί- συγγραφείς ισχυρίστηκαν χαρακτηριστικά πως διώχθηκε για αθεϊσμό).

Ο αριστοκρατικής καταγωγής Ηράκλειος ήταν όμως αντίπαλος τόσο της δημοκρατίας όσο και της τυραννίας και πρέπει να πήρε ενεργό μέρος στους πολιτικούς αγώνες της πατρίδας του. Τάχθηκε φυσικά στο πλευρό των αριστοκρατών και καταδίκασε την αρχή της ισότητας, αν και αυτά τα επιγραμματικά δεν αποκαλύπτουν την έκταση και το μέγεθος της σχέσης του με τη δημοκρατία.
 

Η πολιτική δράση του Ηράκλειτου αρχίζει κατά τα φαινόμενα μεταξύ 510- 500 π.Χ. χονδρικά, στα χρόνια της προεργασίας της Ιωνικής Επανάστασης. Ο φιλοπερσικός ζυγός των τυράννων της Εφέσου, του Αρισταγόρα και του Κώμα, λήγει απρόοπτα και από τις στάχτες ξεπηδά η λαϊκή βούληση.

 

Ο Ηράκλειτος προσπαθεί να μη συμβούν ακραία φαινόμενα στην πατρίδα του, όπως σε άλλες ιωνικές πόλεις. Ως απόγονος του Ανδρόκλου και μέλος της αριστοκρατίας, πρέπει να πήρε μέρος στα κοινά της πόλης κατά τα κρίσιμα χρόνια της αλλαγής του πολιτεύματος. Ο φίλος του ο Ερμόδωρος, τον οποίο θεωρούσε ο φιλόσοφος αξιότερο όλων να ηγηθεί της νεοσύστατης δημοκρατίας, εξορίζεται από την Έφεσο και ο Ηράκλειτος κόβει αιφνίδια τους δεσμούς του με την πόλη και τους κατοίκους της, κατηγορώντας τους για οχλοκρατία.

Τώρα καταφεύγει στα βουνά και τρέφεται με χόρτα και βοτάνια, αρρωσταίνει όμως και μάλιστα βαριά. Στην εποχή του φαίνεται να πάσχει από υδρωπικία, που εκδηλώνεται με οίδημα στην κοιλιακή χώρα, σήμερα όμως γνωρίζουμε πως πρέπει να ήταν ηπατοπάθεια, η οποία οφειλόταν πιθανώς στην ασιτία και τη μη πρόσληψη πρωτεϊνών, καθώς ζούσε σαν απομονωμένος ασκητής στα βουνά.

 

Όταν επιστρέφει στην Έφεσο υποσιτισμένος και σε κακή κατάσταση, κατηγορεί τους αφιλοσόφητους γιατρούς και προσπαθεί να θεραπεύσει μόνος του τον εαυτό του. Ο θάνατός του επίκειται και ο ίδιος πρέπει να έχει συνείδηση αυτού. Ο Διογένης ο Λαέρτιος μάς μεταφέρει διάφορες μυθολογικές εκδοχές του θανάτου του, η πραγματικότητα ωστόσο μάς διαφεύγει.

 

Δεν αποκλείεται πάντως καθόλου να προσπάθησε να αυτοθεραπευτεί ο φιλόσοφος στη βάση της «θερμοδυναμικής» πεποίθησής του για το πυρ το αείζωο, βάζοντας θερμά επιθέματα στην πρησμένη κοιλιά του για να μη σωθεί η εσωτερική φωτιά του. Όταν τον βρήκαν νεκρό στο βουνό του (ή σε βουστάσιο, κατά μία εκδοχή), είπαν πως ήταν σκεπασμένος με κοπριά που την είχε βάλει επάνω του για να ζεσταθεί. Άλλοι πάλι είπαν πως τον βρήκαν με τις σάρκες σκισμένες, βορά στα άγρια θηρία. Κάποιοι τέλος υπαινίχθηκαν πως ήταν σκεπασμένος με άμμο.

Σκοτεινός στον θάνατο όσο και τη ζωή του, ο αινιγματικός Ηράκλειτος δεν θέλησε να γίνει σαφής ούτε για να σωθεί από τον χαμό. Όταν κατέβηκε στην πόλη ψάχνοντας θεραπεία για την πάθησή του, ρωτούσε σιβυλλικά τους γιατρούς αν μπορούσαν μετά τη βροχή να δημιουργήσουν ξηρασία!

 

Σκοτεινός ήταν όμως και για το έργο του, το οποίο χάθηκε βέβαια και ό,τι διασώζεται γίνεται μέσω βραχύλογων αποσπασμάτων και αναφορών άλλων φιλοσόφων. Ενδεχομένως η εσκεμμένη ασάφεια να οφείλεται απλώς στο γεγονός πως το βιβλίο του γρά­φτηκε στην ιωνική διάλεκτο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολυάριθμα γραμματικά ζητήμα­τα, παρατήρηση που είχε επισημάνει ήδη ο Αριστοτέλης.

 

Στα χρόνια του έλεγαν πάντως πως το αινιγματικό του ύφος ήταν ηθελημένο, μιας και ήθελε να γίνεται αντιληπτός μόνο από τους μυημένους στη φιλοσοφία. Γι’ αυτό και ακόμα κι ο Σωκράτης ομολόγησε πως χρειάζεται κάποιος τις κολυμβητικές ικανότητες ενός δεινού «Δηλίου κολυμβητή» για να τσαλαβουτήσει στο έργο του και να μην πνιγεί.

Και γι’ αυτό εξάλλου τον κατηγορούσαν ότι κατέφυγε στον ερμητισμό, για να περιορίσει ακόμα περισσότερο το ούτως ή άλλως περιορισμένο ακροατήριό του…

 

Το έργο του

Όπως ακριβώς και ο Ξενοφάνης, ο Ηράκλειτος ξεκινά από την παρατήρηση του κόσμου, τον οποίο θεωρεί και αυτός ως ενιαίο όλο που ούτε γεννήθηκε ούτε θα χαθεί ποτέ. Η ουσία του κόσμου είναι γι’ αυτόν μια νοητική αρχή, ο Λόγος, και ο καθολικός κοσμικός νόμος η αδιάκοπη αλλαγή, σε πείσμα της ακινησίας του όντος των Ελεατών.

 

Ταυτοχρόνως, είναι ακραία ορθολογιστής («κακοί μάρτυρες ανθρώποισιν οφθαλμοί και ώτα») και η λογική στον Ηράκλειτο απομακρύνεται άρδην από μεταφυσικές ιδέες και ιδεαλιστικές αντιλήψεις. Όλα στον κόσμο γίνονται λογικά, σύμφωνα με έναν αυστηρό νόμο συμπαντικής αλλαγής, άσχετα αν δεν το αισθάνονται οι άνθρωποι. Ο Λόγος είναι λοιπόν ο κοσμικός νόμος και το ανθρώπινο λογικό είναι ένα κομμάτι του, μια συνέπεια του κοσμικού Λόγου. Οι άνθρωποι γίνονται λογικοί παίρνοντας μέρος σε αυτόν.

 

Η θεότητα είναι ενδοκοσμικός νους, που δημιουργεί τη Φύση, την ιστορία, τη θρησκεία, το δίκαιο, την ηθικότητα κ.λπ. Όσο για την πρώτη ύλη του κόσμου, η φωτιά, η θερμότητα, που είναι το πρώτο ευκίνητο στοιχείο μέσα στη Φύση. Το πέρασμα από την πρώτη αυτή ύλη σε όλες τις άλλες (αέρα, νερό, χώμα) δεν είναι παρά μια διαρκής εναλλαγή της φωτιάς, μια αιώνια κίνηση του πυρός που σβήνει και ξανανάβει.

Ο πόλεμος (η πάλη) των στοιχείων («πόλεμος πάντων πατήρ»), η περιβόητη «εναντιοδρομία» του, έχει κίνητρο αλλά και επίκεντρο το πυρ. Περίσσευμα θερμότητας σημαίνει περίσσευμα κίνησης και περίσσευμα ψυχρού σημαίνει ακινησία και θάνατο. Ο κόσμος κατά τον Ηράκλειτο δεν δημιουργήθηκε από κανέναν («κόσμος τόνδε, τον αυτόν απάντων, ούτε τις θεών, ούτε ανθρώπων εποίησεν, αλλ’ ην αεί και έστιν και έσται πυρ αείζωτον»). Γι’ αυτό και θεωρείται σήμερα υλιστής φιλόσοφος αλλά και πρόδρομος του εγελιανού διαλεκτικού υλισμού (από την αντίληψή του για τη σχετική κίνηση και εξέλιξη του κόσμου αλλά και την ένωση των αντιθέτων).

 

Αρχή του κόσμου λοιπόν είναι το αιώνιο γίγνεσθαι: «Tον κόσμο τούτο, ίδιον για όλους, δεν τον δημιούργησε ούτε θεός ούτε άνθρωπος, αλλά ήτανε πάντα, είναι και θα είναι αείζωη φωτιά, που σύμφωνα με νόμους ανάβει και σβήνει». Και παρά την πολλαπλότητά του, ο κόσμος είναι ένας: «Tο παν είναι διαιρετό αδιαίρετο, γεννημένο αγέννητο, θνητό και αθάνατο, λόγος και αιωνιότητα, πατέρας και γιος, θείο και δίκαιο».

 

Κι έτσι ο θεός του Hράκλειτου είναι η ίδια η Φύση και όχι ένα ον υπερφυσικό και υπερβατικό: «O θεός είναι ημέρα και νύχτα, χειμώνας και θέρος, πόλεμος και ειρήνη, κόρος και λιμός. Μεταμορφώνεται όπως η φωτιά, που όταν ανακατεύεται με αρώματα παίρνει διάφορα ονόματα, κατά τη μυρωδιά του καθενός».

Ο ίδιος δεν γράφει, όσο είμαστε σε θέση να ξέρουμε φυσικά, το πολυθρύλητο «τα πάντα ρει», αλλά του το προσδίδουν επιγραμματικά οι μεταγενέστεροι στην οδύσσειά τους να τον καταλάβουν. Ήταν εξάλλου ο θεωρητικός της αδιάκοπης μεταβολής και έμοιαζε ταιριαστό να το έχει πει. Είπε όμως ότι κανείς δεν μπορεί να βουτήξει δύο φορές στο ίδιο ποτάμι, εφόσον το ποτάμι κυλά και η συνεχής ροή του το αλλάζει αδιάκοπα.

 

O Hράκλειτος δεν είναι εμπειριστής: «H φύση αγαπά να κρύβεται», μας λέει. Ο κόσμος δεν είναι παρά η σύνθεση των αντιθέτων και ο πόλεμος κυριαρχεί ως πατέρας και βασιλιάς όλων («πόλεμος πάντων μέν πατήρ εστι, πάντων δε βασιλεύς». Όλες οι αντιθέσεις όμως συνδέονται ταυτόχρονα σε μια σταθερή ενότητα, καθώς το αόρατο αυτό συνταίριασμα είναι πιο δυνατό από το φανερό («αρμονία αφανής φανερής κρείττων»).

 

Η κατακλείδα του; Τα πάντα γεννιούνται από την πάλη, την παγκόσμια και προαιώνια μάχη, και η δικαιοσύνη δεν είναι παρά αγώνας, αφού όλα τα πράγματα προκύπτουν από τον πόλεμο και την ανάγκη (αιτιότητα). Η παντοτινή αυτή αλλαγή δεν είναι όμως ούτε αυθαίρετη ούτε ανεξέλεγκτη, καθώς συντελείται σύμφωνα με ορισμένες αναλογίες και με μια διαδοχική σειρά που σταθερά μένει πάντοτε η ίδια.

Ο ρυθμός του γίγνεσθαι του Ηράκλειτου είναι με σημερινούς όρους η νομοτέλεια της Φύσης, το μόνο πράγμα που φαίνεται να έχει διάρκεια και ουσιαστική σημασία. O Hράκλειτος τη χαρακτηρίζει ειμαρμένη, δίκη, λόγο του κόσμου. Κι έτσι μέσα στην αταξία του έχει τάξη και μέσα στο χάος καθολικούς νόμους, κάτι που παραγνώρισαν στον καιρό του.

 

Κάπου 2.500 χρόνια αργότερα, τόσο ο Χέγκελ όσο και οι κλασικοί θεωρητικοί της διαλεκτικής θα ανακάλυπταν εκ νέου τον στρυφνό έλληνα φιλόσοφο που τέτοια κολοσσιαία τομή στη σκέψη άφησε ήδη από την εποχή του. Σε λιγότερο από δέκα χρόνια εξάλλου μετά τον θάνατό του θα γεννιόταν στην Αθήνα κάποιος Σωκράτης, που θα έχει δάσκαλο τον Κρατύλο. Ο οποίος ήταν φανατικός οπαδός του Ηράκλειτου, αυτού του αλαζονικού και υπεροπτικού πνεύματος που αρεσκόταν να εξαπολύει αινιγματικά ρητά που θύμιζαν χρησμούς παρά να αναπτύσσει μια συστηματική και αξιωματική σειρά επιχειρημάτων.

Ο Ηράκλειτος εκφράζεται με αινίγματα, ομολογούσαν οι Έλληνες της εποχής του, κάνοντάς τη μέθοδο με την οποία επικοινωνούσε με τους άλλους να παραμοιάζει με τους χρησμούς του δελφικού μαντείου (σαν αυτό το ρητό του που τόσο έχει κακοποιηθεί εννοιολογικά: «Καλό και κακό είναι ένα και το αυτό»). Το οποίο, όπως μας λέει, «ούτε λέγει, ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει». Έτσι σήμαινε και ο δικός του λόγος, φτάνει να έχεις αυτιά, νου και κοσμική φωτιά να τον ακούσεις...

Τα γιγάντια λαχανικά ενός ερασιτέχνη κηπουρού

Το να ταΐσει κανείς μια οικογένεια σχεδόν 20 ατόμων δεν είναι απλό πράγμα κι έτσι ο αγρότης στο επάγγελμα και παππούς Phillip Vowles βρήκε τη λύση καλλιεργώντας γιγάντια λαχανικά. Ο 67χρονος αφοσιώθηκε στην καλλιέργεια γιγάντιων λαχανικών τα οποία πια είναι κάποιες φορές μεγαλύτερα κι από τα εγγόνια του!

Ο Vowles, από τη Νότια Ουαλία, παππούς 16 εγγονών, έχει στη «σοδειά» του λάχανο με διάμετρο κοντά στα εννιά μέτρα και κολοκύθα με βάρος 44 κιλά!

Έχει μάλιστα βραβευτεί για τα υπερμεγέθη κολοκυθάκι του ενώ κατέχει και το παγκόσμιο ρεκόρ για το μεγαλύτερο… αγγούρι- αν και μετά βίας έφτασε για την υπερ πολυμελή οικογένειά του.

Οι κολοκύθες που μαγειρεύουν ο ίδιος και η 67χρονη σύζυγός του Brenda όταν φτιάχνουν φαγητό για όλη την οικογένεια είναι τόσο μεγάλες που τα εγγόνια τους μπορούν να μπουν μέσα τους.

«Μου αρέσει πολύ να έρχεται όλη η οικογένεια και να τρώμε όλοι μαζί, είμαστε πολλοί», λέει ο ίδιος στη Daily Mail, «ένα από τα εγγόνια μου πρότεινε να κάνουμε φεστιβάλ τη συλλογή της σοδειάς μας φέτος. Είχαμε μουσική, γεμιστά κολοκυθάκια, κολοκύθες, κρέας, τα πάντα. Και τα φάγαμε όλα».

Ο 67χρονος ασχολείται εντατικά με το μποστάνι του, που είναι λίγο πιο κάτω από το σπίτι του, αλλά δεν παραλείπει να μοιραστεί τα εύσημα για τα λαχανικά του και με τη σύζυγό του που τα μαγειρεύει. «Είναι εξαιρετική μαγείρισσά. Συνεργαζόμαστε καλά», λέει.

Με κολοκυθάκια άνω του ενός μέτρου και λάχανα βάρους πολλών κιλών, και μόνο το κόψιμό τους είναι από μόνο του πολλή δουλειά. Συχνά ο Vowles χρειάζεται βοήθεια για να μεταφέρει τα λαχανικά του από το μποστάνι στο σπίτι ή χρησιμοποιεί ένα καροτσάκι.

Για την ανάπτυξή τους χρειάζονται από τέσσερις έως έξι εβδομάδες ενώ ένας γείτονας λέει πως συχνά χαζεύει το χωράφι του 67χρονου και τα βλέπει να μεγαλώνουν ώρα με την ώρα! «Έχω τώρα ένα λάχανο με περιφέρεια εννέα μέτρων, είναι σαν να έχει δέκα διαφορετικά ‘κεφάλια’, δεν έχω ξαναδει κάτι τέτοιο. Θα πρέπει να πλησιάζει το παγκόσμιο ρεκόρ κι ακόμα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως», λέει.

Η αγάπη του Vowles για τη γη και τους καρπούς της δυνάμωσε καθώς εργαζόταν ως αγρότης και κηπουρός και πριν από 20 χρόνια κατέκτησε το ρεκόρ για την καλλιέργεια του μεγαλύτερου αγγουριού στον κόσμο.

«Είμαι ερασιτέχνης», επιμένει ο ίδιος, «έχω υπάρξει τυχερός αλλά για μένα παραμένει μόνο ένα χόμπι», λέει για τα λαχανικά του. «Μου έχουν ζητήσει να πάω μέχρι τη Μαλαισία για να καλλιεργώ αλλά εγώ είμαι σπιτόγατος και μου αρέσουν οι ανέσεις μου εδώ».

Όσο για το μυστικό της επιτυχίας του, λέει πως αφιερώνει πάρα πολύ χρόνο στο μποστάνι του. «Πρέπει να είσαι παρών κάθε μέρα, δεν πρέπει τίποτα να σου ξεφύγει», τονίζει.

Η σκοτεινή ύλη δεν ελέγχει την ανάπτυξη της μαύρης τρύπας

Οι αστρονόμοι θεωρούν ότι είναι πολύ αστείο δύο από τις πιο σημαντικές δυνάμεις που κυριαρχούν στο πώς μοιάζει ένας γαλαξίας, στο πώς συμπεριφέρεται και πώς ταξιδεύει μέσα στο χώρο, δεν μπορούν να ανιχνευθούν. Τόσο η σκοτεινή ύλη όσο και οι μαύρες τρύπες ασκούν τις επιδράσεις τους μέσα από την έλξη της βαρύτητας.

Η σκοτεινή ύλη πιστεύεται ότι είναι μια ιδιαίτερη μορφή της ύλης που δεν μπορεί να ανιχνευθεί αμέσως. Ωστόσο, η επιρροή της γίνεται ορατή από τις συνέπειες της βαρύτητας πάνω στην κανονική ύλη. Συγκροτήματα από την ύλη αυτή πιστεύεται ότι αποτελούν περίπου το 22 τοις εκατό της μάζας του Σύμπαντος.

Από την άλλη πλευρά, οι μαύρες τρύπες είναι σημεία με άπειρη πυκνότητα και βαρυτική έλξη, που ασκεί τέτοια τεράστια έλξη που τα πάντα γύρω τους, ακόμα και το φως, δεν μπορεί να ξεφύγει, παρόλη την τεράστια ταχύτητά του.

Οι μαύρες τρύπες, είτε αυτές με μάζα κοντά στον ήλιο είτε αυτές με τεράστια μάζα, μπορούν να βρεθούν σε όλο το Σύμπαν, στο κέντρο οποιουδήποτε γαλαξία και σε όλους τους γαλαξίες. Οι κοσμικές αυτές δομές επηρεάζουν τόσο την συμπεριφορά των άστρων, όσο και τα αστρικά φυτώρια και τα πλανητικά συστήματα στο περιβάλλον τους, επίσης μέσω της βαρύτητας.

Στο παρελθόν, ορισμένοι αστροφυσικοί πρότειναν ότι υπήρχε σύνδεση μεταξύ της ύπαρξης των μαύρων οπών και της τεράστιας άλως της σκοτεινής ύλης (γύρω από κάθε γαλαξία). Οι περισσότεροι μεγάλοι γαλαξίες που περιέχουν κολοσσιαίες μαύρες τρύπες στους πυρήνες τους διαθέτουν επίσης πυκνούς δακτυλίους σκοτεινής ύλης γύρω τους.

Το 2002, μια ομάδα ερευνητών προτείνει ότι αυτά τα δύο αντικείμενα ήταν συνδεδεμένα με ένα αρκετά απλό μηχανισμό – η μάζα των μαύρων οπών είναι επηρεασμένη από την εξωτερική ταχύτητα περιστροφής του γαλαξιακού δίσκου.

Με τη σειρά της, αυτή η ταχύτητα ελέγχεται από τη σκοτεινή ύλη στο φωτοστέφανο (άλως), που εκτείνεται πέρα από τις άκρες του γαλαξία, έλεγε η έρευνα τους. Ως εκ τούτου, υπήρχε μια σχέση μεταξύ των δύο κρυμμένων δυνάμεων του Γαλαξία μας (μαύρες τρύπες και σκοτεινή ύλη).

Αλλά το μέγεθος των μαύρων οπών έχει, επίσης, συνδεθεί με τη μάζα της διόγκωσης του γαλαξία που τους φιλοξενούν. Σε αυτό το σημείο, παραμένει ασαφές ποιος παράγοντας έχει μεγαλύτερη επίδραση στον προσδιορισμό της ανάπτυξης της μαύρης τρύπας.

Τώρα, σε μια νέα μελέτη από το Ινστιτούτο Max Planck για την Εξωγήινη Φυσική (MPIE), οι ειδικοί John Kormendy και Ralf Bender προσπάθησαν να καθορίσουν ποιός από τους δύο παράγοντες είναι πιο σημαντικός.

"Αυτοί όντως διαπίστωσαν ότι οι γαλαξίες χωρίς μια διόγκωση – ακόμα κι αν είναι ενσωματωμένοι σε μια μεγάλη άλω από σκοτεινή ύλη – στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να περιέχει μαύρες τρύπες πολύ μικρής μάζας", δήλωσε ένας από το Ινστιτούτο MPIE.

Έτσι, οι δύο επιστήμονες μπόρεσαν να δείξουν ότι η ανάπτυξη της μαύρης τρύπας είναι συνήθως συνδεδεμένη με τον σχηματισμό της διόγκωσης και όχι με την σκοτεινή ύλη.

"Είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό πως η χαμηλής πυκνότητας μη βαρυονική σκοτεινή ύλη (που βρίσκεται παντού) θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάπτυξη μιας μαύρης τρύπας σε ένα πολύ μικρό όγκο βαθιά μέσα σε ένα γαλαξία”, εξηγεί ο Ralf Bender.

"Φαίνεται πολύ πιο εύλογο ότι οι μαύρες τρύπες αυξάνονται από το αέριο που βρίσκεται κοντά τους, κυρίως όταν οι γαλαξίες σχηματίζονται”, καταλήγει ο John Kormendy.

Η βαρύτητα ενός καυτού εξωπλανήτη μπορεί να κάνει το μητρικό του άστρο να πάλλεται

Το μητρικό του αστέρι WASP-33 (επίσης γνωστό και ως HD 15082) πάλλεται μάλιστα προς δύο κατευθύνσεις – ακτινωτά, σαν ένα μπαλόνι, και μη ακτινωτά, όπως οι παλίρροιες στους ωκεανούς της Γης. Αυτές οι δονήσεις μπορεί να προκληθούν από την ισχυρή βαρύτητα του πλανήτη του αστεριού, WASP-33b – ένα φαινόμενο που δεν ξέραμε ποτέ πριν για κανένα πλανητικό σύστημα, λένε οι ερευνητές.

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός πρώιμου σταδίου της καταστροφής ενός καυτού εξωπλανήτη σαν τον Δία (ένας γίγαντας πλανήτης αερίου σε μια πολύ στενή τροχιά) από το άστρο του.

Το άστρο WASP-33 είναι πολύ πιο καυτός από τον ήλιο μας, και με περίπου 50 τοις εκατό περισσότερη μάζα. Βρίσκεται κάπου 380 έτη φωτός μακριά, στον αστερισμό της Ανδρομέδας. Το αυτό έχει επιφανειακή θερμοκρασία της τάξης των 7.160 βαθμών Κελσίου, έναντι «μόλις» 5.600 βαθμών του δικού μας ήλιου.

Ο WASP-33b, ένας γνωστός πλανήτης του άστρου αυτού, ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά έμμεσα το 2006 και επιβεβαιώθηκε το 2010. Είναι μια πραγματική «κόλαση» εξαιτίας της πολύ κοντινής απόστασης που περιφέρεται γύρω από το καυτό μητρικό άστρο του, σε απόσταση μόλις 7% περίπου της απόστασης που ο Ερμής κινείται γύρω από τον ήλιο μας.

Έχει τέσσερις φορές τη μάζα του Δία, και είναι τόσο κοντά στο μητρικό του άστρο που ολοκληρώνει μία τροχιά κάθε 1,2 ημέρες. Λόγω της μικρής απόστασης που έχει ο WASP-33b είναι ίσως ο πιο καυτός γνωστός εξωπλανήτης, με τις θερμοκρασίες στην επιφάνεια του να φθάνουν τους 3.200 βαθμούς Κελσίου), σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη.

Η απίστευτα υψηλή θερμοκρασία των 3.200 βαθμών κάνει τον συγκεκριμένο εξωπλανήτη να είναι πιο θερμός και από μερικά άστρα της κατηγορίας των λεγόμενων «ερυθρών νάνων». Ο επόμενος καυτός πλανήτης είναι ο WASP-12b, με εκτιμώμενη θερμοκρασία περίπου 2.300 βαθμών.

Ο πλανήτης διέρχεται μπροστά από το άστρο του καθώς τον παρατηρούμε από τη Γη, κι έτσι ήταν εύκολο να τον βρούνε οι αστρονόμοι.

Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δύο διαφορετικές τηλεσκόπια για να μελετήσουν τους παλμούς του άστρου με κάθε λεπτομέρεια. Βρήκαν λοιπόν ενδιαφέροντες υπαινιγμούς ότι οι παλμοί συνδέονται με – και ίσως προκαλούνται από – την κίνηση WASP-33b που είναι γύρω από το άστρο.

Όσο περνάνε τα χρόνια, οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν όλο και πιο «καυτούς» πλανήτες. Πριν από 20 χρόνια, ο πιο ζεστός πλανήτης ήταν η γειτονική Αφροδίτη με 460 βαθμούς Κελσίου. Έκτοτε, σιγά-σιγά, οι αστρονόμοι άρχιζαν να εντοπίζουν, τον ένα μετά τον άλλο, διάφορους εξωπλανήτες αέριους γίγαντες, τους οποίους ονόμασαν «καυτούς Δίες», οι περισσότεροι των οποίων έχουν θερμοκρασία άνω των 1.000 βαθμών. Ο WASP-33b έρχεται για μια ακόμη φορά να σπάσει το ρεκόρ θερμοκρασίας εξωπλανητών

Το ένα τηλεσκόπιο ήταν το Kepler της NASA, που βρήκε πρόσφατα ένα searing-καυτό, βραχώδη εξωπλανήτη, που ονομάζεται Kepler 10-b, και που έχει μόνο 1,4 φορές το μέγεθος της Γης.

Βασικός στόχος του Kepler είναι να βρει πλανήτες σαν τη Γη που θα μπορούσαν να είναι σε θέση να υποστηρίξουν τη ζωή όπως την ξέρουμε. Ο Kepler 10-b είναι πάρα πολύ καυτός φυσικά, αλλά οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να εμφανιστούν σε μελλοντικές ανακαλύψεις πλανήτες σαν τη Γη.

Μια πιο ακριβής μέτρηση των σουπερνόβα ρίχνει φως στην σκοτεινή ενέργεια

Η σκοτεινή ενέργεια είναι μια μυστήρια δύναμη που διαποτίζει όλο το χώρο, δρώντας ως ένα σύστημα "ώθησης" για την επιτάχυνση της διαστολής του σύμπαντος. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί το 70 τοις εκατό του Σύμπαντος, η σκοτεινή ενέργεια ανακαλύφθηκε μόνο το 1998 από δύο ομάδες που παρατηρούσαν σουπερνόβα τύπου Ia. Μια σουπερνόβα τύπου 1a είναι μια κατακλυσμική έκρηξη σε ένα λευκό νάνο αστέρι.

Αέρια που ξεχύθηκαν στο διάστημα μετά την έκρηξη του σουπερνόβα Κασσιόπη Α (Cassiopeia A)

Οι υπερκαινοφανείς εκρήξεις ή σουπερνόβα τύπου Ia, συμβαίνουν όταν ένας λευκός νάνος συσσωρεύει πάνω του υλικό από ένα συνοδό άστρο, μέχρι να υπερβεί το όριο Chandrasekhar οπότε εκρήγνυται. Από τη μελέτη αυτών των αστρικών εκρήξεων, οι αστρονόμοι μπορούν να μετρήσουν τη σκοτεινή ενέργεια και την διαστολή του σύμπαντος.

Τώρα επιστήμονες του Harvard έχουν βρει έναν τρόπο να κάνουν διορθώσεις για τις μικρές διαφορές στην εμφάνιση αυτών των σουπερνόβα, έτσι ώστε να φθάσουν σε ακόμα καλύτερα επίπεδα σαν τυπικοί δείκτες αποστάσεων. Το κλειδί γι αυτό είναι να ταξινομήσουν τις σουπερνόβα με βάση το χρώμα τους.

Οι σουπερνόβες είναι σήμερα ο καλύτερος τρόπος για να μετρηθεί η σκοτεινή ενέργεια, επειδή είναι ορατές σε όλο τον διαγαλαξιακό χώρο. Επίσης, μπορούν να λειτουργήσουν ως "πρότυπο κεριά" σε μακρινές γαλαξίες, επειδή είναι γνωστή η εγγενής φωτεινότητα τους. Ακριβώς όπως οι οδηγοί εκτιμούν την απόσταση των αυτοκινήτων που έρχονται από το αντίθετο ρεύμα τη νύχτα από τη φωτεινότητα των φώτων τους. Έτσι με τον ίδιο τρόπο μετρώντας τη φαινομενική φωτεινότητα μιας σουπερνόβα εκτιμούμε την απόστασή της (τα πιο αμυδρά ασφαλώς είναι πιο μακριά). Η δε μέτρηση των αποστάσεων ακολουθεί την επίδραση της σκοτεινής ενέργειας πάνω στην επέκταση του Σύμπαντος.

Τώρα δε τελευταία χάρη σε μια νέα μελέτη των σουπερνόβα τύπου Ia με επικεφαλής τον Ryan Foley του Κέντρου για την Αστροφυσική στο Harvard, έγινε καλύτερος και ο τρόπος μέτρησης της σκοτεινής ενέργειας. Το κλειδί γι αυτό είναι να ταξινομήσουμε τις σουπερνόβα με βάση το χρώμα τους.

«Η σκοτεινή ενέργεια είναι το μεγαλύτερο μυστήριο στη φυσική και την αστρονομία σήμερα. Τώρα όμως έχουμε έναν καλύτερο τρόπο για την αντιμετώπισή του», δήλωσε ο Foley στο 217ο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.

Οι σουπερνόβα τύπου Ia χρησιμοποιούνται ως πρότυπα ‘κεριά’, που σημαίνει ότι έχουν γνωστή εγγενή φωτεινότητα. Ωστόσο, δεν είναι όλοι τους εξίσου λαμπροί. Οι αστρονόμοι πρέπει να κάνουν γι αυτό ορισμένες τροποποιήσεις-διορθώσεις. Ειδικότερα, υπάρχει μια γνωστή σχέση μεταξύ του πόσο γρήγορα η σουπερνόβα λάμπει και εξασθενίζει (η φωτεινή καμπύλη της) και της εγγενούς ακραίας φωτεινότητας.

Ακόμα και όταν οι αστρονόμοι θα κάνουν διορθώσεις για αυτό το φαινόμενο, οι μετρήσεις τους παρουσιάζουν ακόμη κάποια διαφορά στην φωτεινότητα, που οδηγεί σε ανακρίβειες κατά τον υπολογισμό των αποστάσεων τους και ως εκ τούτου ανακρίβειες στα αποτελέσματα της σκοτεινής ενέργειας. Μέχρι τώρα άλλες μελέτες που εξέταζαν τρόπους για να κάνουν πιο ακριβείς διορθώσεις, είχαν περιορισμένη επιτυχία.

Ο Foley ανακάλυψε ότι μετά από διόρθωση για το πόσο γρήγορα η σουπερνόβα τύπου Ia μειώνει την λαμπρότητα της, παρουσιάζει μια ξεχωριστή σχέση μεταξύ της ταχύτητας που εκτινάσσουν την ύλη τους και το χρώμα τους: όσο μεγαλώνει η ταχύτητα εκτίναξης τόσο ελαφρώς πιο κόκκινα είναι και το αντίθετο, τα πιο αργά από αυτά είναι πιο γαλάζια.

Προηγουμένως, οι αστρονόμοι υπέθεταν ότι πιο κόκκινες εκρήξεις εμφανίζονταν λόγω της παρεμβολής της σκόνης, που επίσης θα έκανε πιο αμυδρή την έκρηξη, οπότε έκανε την σουπερνόβα να φαίνεται πιο μακριά από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα. Το έργο του Foley δείχνει ότι κάποια από την χρωματική διαφορά είναι σύμφυτη με την ίδια σουπερνόβα.

Η νέα μελέτη τα κατάφερε για δύο λόγους. Πρώτον, χρησιμοποίησε μεγάλο δείγμα, άνω των 100 σούπερνόβα. Αλλά το πιο σημαντικό είναι πως επέστρεψε στις "πρώτες αρχές” και επανεξέτασε την υπόθεση ότι οι σουπερνόβα τύπου Ia έχουν ένα μέσο χρώμα.