Ηχορύπανση: Πώς μας εκδικείται ο θόρυβος

Έρευνες για την ηχορύπανση και τις επιπτώσεις της προκαλούν το ενδιαφέρον και την ανησυχία μας.

Ζούμε σε ένα θορυβώδη κόσμο. Λατρεύουμε τις μεγάλες πόλεις, τις μοντέρνες υποδομές, τις ζωντανές συνοικίες. Κυκλοφορούμε σε πολυσύχναστους δρόμους, παρακολουθούμε συναυλίες, συμμετέχουμε σε πάρτι, τα «δίνουμε όλα» στο γήπεδο, πηγαίνουμε σε εκδηλώσεις με τόσο δυνατή μουσική, που δύσκολα ακούμε το διπλανό μας. Στο σπίτι συχνά η ένταση της τηλεόρασης, των CD players και των παιχνιδιών του Η/Υ δεν μας επιτρέπει να ακούσουμε το κουδούνι της πόρτας ή το τηλέφωνο. Όμως, ο θόρυβος μας εκδικείται αργά και σταθερά. Τα πολλά ντεσιμπέλ (db) που «βομβαρδίζουν» καθημερινά τα αυτιά μας κλονίζουν τα νεύρα μας και ανεβάζουν την πίεση και τη χοληστερίνη μας σε επικίνδυνα επίπεδα.

Η πόλη ποτέ δεν κοιμάται
 
Σύμφωνα με μετρήσεις, η Αθήνα, ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, το Ηράκλειο και η Λαμία είναι από τις πιο θορυβώδεις πόλεις της Ευρώπης. Σε δυσμενέστερη θέση βρίσκονται όσοι ζουν κοντά σε λεωφόρους με πυκνή κυκλοφορία. Η ένταση του θορύβου ξεπερνά τα 75 db, ενώ υπάρχουν περιοχές του κέντρου στις οποίες η ένταση μπορεί να φτάσει και τα 100 db τις περισσότερες ώρες της ημέρας και της νύχτας. Οι κύριες πηγές θορύβου στην Ελλάδα προέρχονται από τα αυτοκίνητα και τα δίκυκλα, επειδή πολλά από αυτά εκπέμπουν υψηλότερες στάθμες θορύβου από τις επιτρεπόμενες. Μαρσαρίσματα, κόρνες, συναγερμοί, θόρυβοι από κομπρεσέρ και οικοδομικές εργασίες μάς... ξεκουφαίνουν καθημερινά. 

Πως τα ντεσιμπέλ κλονίζουν την υγεία μας
 
Η ηχορύπανση σε οποιαδήποτε μορφή της, είτε πρόκειται για το θόρυβο από τα μέσα μεταφοράς είτε για τους ενοχλητικούς θορύβους των γειτόνων είτε για θόρυβο στην εργασία, αποτελεί ένα από τα δεινά της σύγχρονης εποχής και δεν «τεντώνει» μόνο τα νεύρα μας, αλλά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μπορεί να βλάψει σοβαρά και την υγεία μας. 

Ανεβάζει την πίεσή μας 

Τα υψηλά επίπεδα θορύβου αυξάνουν τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα, αλλά και τον κίνδυνο να εμφανιστεί υψηλή αρτηριακή πίεση. Σύμφωνα με έρευνα σουηδών επιστημόνων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λουντ, που έγινε σε δείγμα 28.000 ανθρώπων, η έκθεση σε θορύβους που υπερέβαιναν τα 64 db αύξησε κατά 90% τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης και κατά 25% όταν κυμαινόταν στα 60-63 db. Ο θόρυβος των αυτοκινήτων είναι η κυριότερη πηγή ηχορύπανσης στις πόλεις. Όσοι κατοικούν κοντά σε κεντρικούς πολύβοους δρόμους απειλούνται περισσότερο και, όπως φάνηκε στην έρευνα, από τις συγκεκριμένες παρενέργειες του θορύβου επηρεάζονται περισσότερο οι νέοι και οι μεσήλικοι. Σε ανθρώπους, επίσης, που ζουν κοντά σε αεροδρόμια με έκθεση άνω των 70 db, η συχνότητα καρδιαγγειακών παθήσεων είναι μεγαλύτερη. Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα του «Imperial College» του Λονδίνου, η πίεση των ανθρώπων που ζουν κοντά σε αεροδρόμια αυξάνεται ακόμα και στον ύπνο τους όταν περνάει αεροπλάνο. Στην ουσία, η ηχορύπανση προκαλεί ένα φαύλο κύκλο στον οργανισμό μας. Διεγείρει το νευρικό σύστημα, αυξάνει το σάκχαρο, τους καρδιακούς παλμούς, την αναπνοή και την αρτηριακή πίεση και οδηγεί σε στρες. Αλλά και αντίστροφα, το στρες που προκαλεί αυξάνει την πίεση και αυτή με τη σειρά της τις πιθανότητες εμφράγματος ή εγκεφαλικού. 

Διαταράσσει τον ύπνο μας
 
Ο θόρυβος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ύπνου, καθώς τον διαταράσσει σε σημαντικό βαθμό. Τα αποτελέσματα συνήθως φαίνονται την επόμενη ημέρα, κατά την οποία είμαστε ευερέθιστοι, πιο νευρικοί, απρόσεκτοι, κουρασμένοι, λιγότερο αποδοτικοί. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι για έναν καλό ύπνο τα επίπεδα θορύβου στο υπνοδωμάτιο δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 30-35 db. 

Προκαλεί αδιαθεσία
 
Εργαζόμενοι σε κλαμπ, κέντρα διασκέδασης και οικοδομές, που είναι υποχρεωμένοι να υφίστανται έντονο θόρυβο καθημερινά επί πολλές ώρες και για πολλά χρόνια, υποφέρουν από πονοκεφάλους, ναυτίες, ιλίγγους, κόπωση, έλλειψη ευεξίας, αϋπνίες, νευρικά ξεσπάσματα και άλλες ψυχοσωματικές αντιδράσεις. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί σε πειράματα ότι εργαζόμενοι που εκτέθηκαν σε πηγές υψηλού θορύβου 90 db ήταν λιγότερο παραγωγικοί, πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα, εμπλέκονταν συστηματικά σε διενέξεις και απουσίαζαν συχνότερα από την εργασία τους.

Μειώνει την ακοή μας 

Κάθε φορά που ακούμε δυνατά μουσική, που χρησιμοποιούμε την ηλεκτρική σκούπα ή το μίξερ, η ακοή μας «βομβαρδίζεται» από δεκάδες ντεσιμπέλ. Η χρόνια έκθεση σε στάθμη θορύβου άνω των 85 db καταλήγει συνήθως σε απώλεια της ακουστικής οξύτητας. Συγκεκριμένα, η απώλεια ακοής μπορεί να προκληθεί είτε με συνεχή έκθεση σε μετρίου επιπέδου θόρυβο είτε με σύντομη έκθεση σε πολύ δυνατό θόρυβο. Θόρυβος 110 db είναι δυνατό να προκαλέσει βλάβες στην ακοή ύστερα από 1,5 λεπτό, ενώ τα επίπεδα άνω των 140 db αγγίζουν τα όρια του πόνου και μπορούν να βλάψουν την ακοή ύστερα από μία και μόνο έκθεση. 

Πιο ευαίσθητα τα παιδιά
 
Ιδιαίτερη ευαισθησία στην ηχορύπανση εμφανίζουν τα παιδιά. Η Αμερικανική Εταιρεία Ωτολογίας ανακοίνωσε ότι περίπου 1 στα 8 παιδιά εμφανίζει απώλεια ακοής που προκλήθηκε από θορύβους. Ο έντονος, όμως, και συνεχόμενος θόρυβος επιδρά δυσμενώς και στη μαθησιακή διαδικασία. Μελέτες που έγιναν σε παιδιά έδειξαν ότι ακόμα και ένα περιβάλλον με μέτριας έντασης θόρυβο μπορεί να επηρεάσει την εκμάθηση ξένης γλώσσας. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι παιδιά που έκαναν μάθημα σε τάξεις που βρίσκονταν στην πιο θορυβώδη πλευρά του σχολείου, είχαν χαμηλότερους βαθμούς από ό,τι εκείνα των οποίων οι τάξεις ήταν στην ήσυχη πλευρά. 

Ενδεικτικές τιμές θορύβου σε db (ντεσιμπέλ)

Ξυπνητήρι.....80 db
Κουδούνι πόρτας....80 db
Χτύπημα τηλεφώνου .....80 db
Ομιλία με απόσταση 1 μ. από το συνομιλητή μας σε ήσυχο μέρος χωρίς θορύβους.....50 db
Συνήθης δραστηριότητα στο σπίτι (πλυντήριο, απορροφητήρας, τηλεόραση, παιδιά κλπ.) ..40-55 db
Ηλεκτρική σκούπα ......60-70 db
Κομπρεσέρ ......100 db
Κυκλοφοριακό (κόρνες αυτοκινήτων, μαρσαρί­σματα κλπ.)......80-85 db
Οικοδομικές εργασίες ......90 db

Έχει υπολογιστεί ότι μια μηχανή που προκαλεί θόρυβο 110 db έχει τη δυνατότητα να ξυπνήσει 100.000 άτομα περίπου μέχρι να διασχίσει όλη την Πατησίων! 

Το lifestyle που μας ξεκουφαίνει
 
Μπορεί τα MP3 players να αποτελούν απαραίτητο αξεσουάρ ή να καμαρώνουμε όταν οδηγούμε ένα κάμπριο αυτοκίνητο, αλλά μάλλον δεν ξέρουμε πόσο μπορούν να βλάψουν την ακοή μας.
• Περισσότεροι από το 50% όσων χρησιμοποιούν συσκευές αναπαραγωγής μουσικής (MP3 players) αναμένεται να οδηγηθούν στην κώφωση, εκτιμούν οι ειδικοί του βρετανικού Εθνικού Βασιλικού Ινστιτούτου Κωφών.
• Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι οδηγοί «ανοιχτών» αυτοκινήτων και οι επιβάτες τους εκθέτουν την ακοή τους σε μεγάλη ταλαιπωρία, αφού, όταν οδηγούν με ταχύτητα 80-112 χλμ., ο θόρυβος που αναπτύσσεται φτάνει τα 88-99 db και θα μπορούσε να συγκριθεί με το διαπεραστικό ήχο ενός τρυπανιού. 

Info

Σας προτείνουμε να δείτε σε DVD τη μαύρη κωμωδία «Θόρυβος» (Noise), με πρωταγωνιστή τον Τιμ Ρόμπινς και θέμα την αντίσταση ενός ανθρώπου στους θορύβους της Νέας Υόρκης.

Οδηγίες επιβίωσης από το θόρυβο
 
• Φυτέψτε στον κήπο ή σε μεγάλες γλάστρες στο μπαλκόνι σας φυτά με πυκνές φυλλωσιές που φτάνουν έως και το 1,5 μ., δηλαδή βιβούρνα, ελαίαγνο, φωτίνια, γιατί λειτουργούν ως ηχομονωτικά φράγματα και μειώνουν το θόρυβο κατά 40-50 db.
• Χαμηλώστε την ένταση των MP3 players, αν ακούτε πολλές ώρες την ημέρα μουσική. Συνιστάται, όταν ακούτε επί 40΄ μουσική μέτριας έντασης με ακουστικά «ψείρες», να κάνετε ένα διάλειμμα 30΄ για να προλαβαίνει το αυτί σας να «ξεκουράζεται».
• Μην παραμένετε σε κλαμπ και άλλα θορυβώδη μέρη πάνω από 2 ώρες.
• Προτιμάτε τις ηλεκτρικές συσκευές νέας τεχνολογίας, που είναι πιο αθόρυβες.
• Αν μένετε σε περιοχή με δρόμο μεγάλης κυκλοφορίας, μονώστε το σπίτι σας από το θόρυβο με διπλά τζάμια. • Αν εργάζεστε σε χώρους που αναπτύσσονται υψηλά επίπεδα θορύβου (άνω των 90 db), προμηθευτείτε ειδικά ακουστικά προστασίας από το θόρυβο και προσπαθήστε να κάνετε ανά μισή ώρα ένα 10λεπτο διάλειμμα.
• Αποφεύγετε να αγοράζετε στα παιδιά σας παιχνίδια που κάνουν δυνατούς θορύβους, γιατί μπορεί να βλάψουν την ακοή τους.
• Τα παιδιά που συμμετέχουν σε δυνατές μπάντες θα πρέπει να προφυλάσσουν τα αυτιά τους με ειδικά ακουστικά.
• Μην παραμελείτε να υποβάλλεστε σε τακτικές προληπτικές εξετάσεις από ωτορινολαρυγγολόγο. 

Σαν το παθητικό κάπνισμα
 
Κι ενώ η μουσική αποδεικνύεται βάλσαμο για την ψυχή και την καρδιαγγειακή υγεία μας, η «αγχωτική» μουσική που δεν μας αρέσει (π.χ. χέβι μέταλ, ραπ), όταν είναι σε δυνατή ένταση φέρνει αντίθετα αποτελέσματα. Έρευνες δείχνουν ότι σε τέτοιες περιστάσεις τα αιμοφόρα αγγεία συρρικνώνονται κατά 6%. Οι ειδικοί, μάλιστα, της σχετικής μελέτης του Κέντρου Προληπτικής Καρδιολογίας από το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ συμβουλεύουν τους γονείς να μην ακούν στη διαπασών μουσική που ενοχλεί τα παιδιά τους, καθώς θεωρούν ότι η ηχορύπανση βλάπτει την υγεία τους όσο και το παθητικό κάπνισμα.

Αθλητική Ψυχολογία: Νέα μόδα ή ανάγκη;

Τι είναι αυτό τέλος πάντων και γιατί όλο και περισσότεροι μιλούν για αυτό; Πρόκειται για τη νέα μόδα του αθλητισμού ή μήπως είναι απαραίτητη προϋπόθεση πλέον για κάποιον που αθλείται σε επίπεδο πρωταθλητισμού;

Η πρώτη έρευνα για αθλητές πραγματοποιήθηκε από τον Norman Tripplet (1899), o οποίος συμπέρανε ότι ένας ποδηλάτης αποδίδει καλύτερα όταν έχει κάποιον να ανταγωνιστεί. Αργότερα, ο Coleman Griffith (1920) ανέπτυξε το πρώτο εργαστήριο Αθλητικής Ψυχολογίας όπου τα ερευνητικά του δεδομένα βρήκαν εφαρμογή σε πραγματικές αθλητικές συνθήκες με σκοπό την βελτίωση της επίδοσης των αθλητών. Και καθώς το ερευνητικό ενδιαφέρον των επιστημόνων αναπτυσσόταν, παράλληλα κάποιοι από αυτούς επιχείρησαν να εξετάσουν κατά πόσο όλα αυτά τα δεδομένα έχουν εφαρμογή στον 'αληθινό' αθλητικό κόσμο. Και κάπως έτσι, φτάσαμε στο σήμερα όπου η Αθλητική Ψυχολογία είναι ένας κλάδος των αθλητικών επιστημών με τεράστια απήχηση στις Η.Π.Α και λιγότερο αλλά εξίσου σημαντική στην Ευρώπη αλλά και την Αυστραλία.

Η αθλητική ψυχολογία (όπως ορίζεται από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία) πρόκειται για την επιστήμη που ασχολείται με τη «μελέτη των ψυχολογικών και πνευματικών χαρακτηριστικών τα οποία επηρεάζουν και επηρεάζονται από τη συμμετοχή στον αθλητισμό, την άσκηση και τη σωματική δραστηριότητα καθώς και η εφαρμογή αυτής της γνώσης που αποκτάται μέσα από αυτή την μελέτη σε καθημερινά περιβάλλοντα».

Γιατί όμως ένας αθλητής να χρειαστεί παρέμβαση αθλητικού ψυχολόγου; Πρέπει να έχει κάποιο 'πρόβλημα'; Η λανθασμένη εντύπωση πολλών για την ύπαρξη και παρέμβαση των ψυχολόγων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη ακόμα και σήμερα με τους όρους 'τρέλα' και ψυχικά νοσήματα. Παρόλη την ραγδαία εξέλιξη σε πολλά θέματα ακόμα οι περισσότεροι λειτουργούν επιφυλακτικά απέναντι στον κλάδο της ψυχικής υγείας. Δεν θα έπρεπε όμως –και δεν το λέω για να υπερασπιστώ τον κλάδο μου. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επεκταθώ στο τι ακριβώς κάνει ένας ψυχολόγος, εφόσον δεν είναι αυτός και ο σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου.

Αθλητικός ψυχολόγος λοιπόν; γιατί να απευθυνθώ σε έναν τέτοιο ειδικό; Ο αθλητικός ψυχολόγος συνεργάζεται με έναν αθλητή ή/και μία ομάδα με σκοπό κατ' αρχήν την διατήρηση της ευεξία των συμμετεχόντων καθώς και την επίτευξη βελτίωσης της απόδοσης τους. Και όταν λέμε βελτίωση απόδοσης δεν εννοούμε να του δώσει τη 'μαγική συνταγή' για να το πετύχει. Με την επίμονη προσπάθεια και συνεργασία ενός αθλητή, ένας αθλητικός ψυχολόγος μπορεί να του διδάξει συγκεκριμένες τεχνικές οι οποίες μπορούν να τον βοηθήσουν και εφόσον δηλώσει αφοσίωση να διατηρηθούν τα αποτελέσματα και σε βάθος χρόνου.

Πέραν αυτού, μπορεί επίσης να τον βοηθήσει να ξεπεράσει δυσκολίες που πολλοί αν όχι όλοι οι αθλητές έχουν βιώσει κάποια στιγμή στην αθλητική τους πορεία, πχ. τραυματισμοί, αγωνιστικό στρες, έλλειψη κινήτρου, έλλειψη αυτοπεποίθησης, αυτοσυγκέντρωση κλπ.

Πολλοί γνωστοί αθλητές του εξωτερικού συμβουλεύονται αθλητικούς ψυχολόγους είτε ατομικά, είτε μέσω της ομάδας στην οποία ανήκουν και θεωρούν την βοήθειά τους σημαντική. Πρόσφατα ο ποδοσφαιριστής της Ισπανικής ομάδας Betis Ruben Castro, με το που άνοιξε το σκορ με την Malaga έτρεξε να αγκαλιάσει την αθλητική ψυχολόγο της ομάδας. Παρόμοια πριν λίγο καιρό ο τερματοφύλακας Δημήτρης Ελευθερόπουλος αναφέρθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του σε τηλεοπτική εκπομπή για την αναγκαιότητα συνεργασίας των αθλητών και των ομάδων με αθλητικούς ψυχολόγους.

Ο δρόμος ενός αθλητή είναι δύσκολος, με εμπόδια, με θυσίες και συνεχές προκλήσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα, καθώς αυξάνονται οι απαιτήσεις και οι προσδοκίες για τους αθλητές που ασχολούνται με τον πρωταθλητισμό ή το κάνουν σε επαγγελματικό επίπεδο, αυξάνονται παράλληλα και οι σωματικές αλλά και ψυχολογικές προκλήσεις. Φυσικά ένας αθλητής έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει τυχόν δυσκολίες που βρεθούν στο δρόμο του, αλλά η παρέμβαση ενός αθλητικού ψυχολόγου μπορεί ίσως να τον βοηθήσει να μην 'καεί' τόσο γρήγορα και εύκολα ή και να βάλει σε μια σειρά τη σκέψη του ώστε να τις αντιμετωπίσει και να πετύχει τους στόχους του. Πρόκειται λοιπόν για κάτι καινούριο που έφερε η μόδα του εξωτερικού ή μήπως είναι όντως μία επιστήμη που μπορεί να βοηθήσει επί της ουσίας έναν αθλητή; Ο χρόνος θα δείξει...

Μικρά μυστικά για μια σχέση που αντέχει στο χρόνο

Μια σχέση που αντέχει στο χρόνο και μπορούμε να πούμε ότι ονομάζεται "επιτυχημένη¨ βασίζεται άραγε σε κάποια μυστική συνταγή, σε κάποιο μαγικό μυστικό;

Νομίζω ότι βρήκα την απάντηση....

» Να μου λες συχνά ότι μ’ αγαπάς με τα λόγια σου, τις πράξεις σου, τις χειρονομίες σου. Μην υποθέτεις ότι το ξέρω. Μπορεί να δείχνω σημάδια ενόχλησης και να τ’ αρνούμαι. Εσύ μην πιστεύεις, συνέχισε πάνω στον ίδιο δρόμο.

» Να με συγχαίρεις όταν κάνω κάτι καλό, μ’ αρέσουν οι φιλοφρονήσεις.

» Μην με απογοητεύεις όταν κάνω κάτι στραβό, αντίθετα να με ενθαρρύνεις.

» Να μου δείχνεις αποδοχή με τις εκφράσεις σου, τα λόγια σου, τις πράξεις σου, την γλώσσα του σώματος σου. Έτσι μπορώ να σε εμπιστεύομαι και να μην φοβάμαι να είμαι ο εαυτός μου. Αυτό με βοηθάει να εμπιστεύομαι περισσότερο τον εαυτό μου και να είμαι αυθεντική.

» Θέλω να μου λες πότε νιώθεις άκεφος, μόνος ή παρεξηγημένος. Θα με κάνει πιο δυνατή αν ξέρω ότι μπορώ να σε παρηγορήσω. Αισθήματα που δεν διατυπώνονται, μπορεί να ειναι καταστροφικά. Θυμήσου, παρόλο που σ’ αγαπώ, εξακολουθώ να μην μπορώ πάντα να διαβάζω το μυαλό σου ή να νιώθω τα συναισθήματα σου.

» Θέλω να εκφράζουμε ευχάριστες σκέψεις και συναισθήματα. Φέρνουν ζωντάνια στη σχέση μας. Είναι θαυμάσιο να γιορτάζουμε και τις μη γενέθλιες μέρες, να έχουμε τις προσωπικές επετείους μας. Περιμένω δώρα αγάπης χωρίς ιδιαίτερο λόγο και περιμένω να μιλάς για την ευτυχία σου. Όταν ανταποκρίνεσαι με αυτό το τρόπο, αισθάνομαι ότι έχω μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά σου και αντισταθμίζω όλες τις δύσκολες καταστάσεις και συναναστροφές που είχα καθόλη την διάρκεια της ημέρας.

» Μην μου λές ότι αυτό που βλέπω είναι ασήμαντο ή μη πραγματικό. Αν το νιώθω -και το βλέπω – για μένα είναι η εμπειρία μου και αυτό είναι σημαντικό και πραγματικό. Αγκάλιασε την οπτική μου αυτή και προσπάθησε να με νιώσεις αν θες να με βοηθήσεις πραγματικά.

» Άκουσε με χωρίς κρίση ή προϊδεασμό. Το να ακούς τον άλλον όπως και να τον βλέπεις είναι ζωτικό. Αν πραγματικά με βλέπεις και με ακούς όπως είμαι αυτή τη στιγμή, αυτό είναι μια αδιάκοπη επιβεβαίωση για εμένα, καθώς βοηθάμε ο ένας τον άλλον στο δρόμο της εξέλιξης του.

» Άγγιξε με. Κράτησε με. Χάιδεψε με. Ο φυσικός εαυτός μου αναζωογονείται απο την ερωτική βουβή επικοινωνία.

» Να σέβεσαι τις στιγμές της σιωπής μου. Οι εναλλακτικές λύσεις για τα προβλήματα μου, για την δημιουργικότητα και για τις πνευματικές ανάγκες, βρίσκονται πολλές φορές στις στιγμές ηρεμίας και γαλήνης.

» Όταν με βλέπεις θυμωμένη ή εκνευρισμένη, μην το παίρνεις προσωπικά. Δείξε κατανόηση και απλά δώσε μου μια αγκαλιά. Είναι σημαντικό για εμένα να σε νιώσω κοντά μου και το πιο πιθανό είναι ότι θα με ηρεμήσει η αγκαλιά σου.

» Δείξε στους άλλους ότι έχω αξία για σένα. Η δημόσια επιβεβαίωση της αγάπης μας με κάνει να αισθάνομαι ξεχωριστός άνθρωπος και υπερήφανη. Είναι πολύ όμορφο να μοιραζόμαστε με τους άλλους την χαρά της δικής μας σχέσης.

Δίνες και Νερά που Λιμνάζουν

Μοιάζουμε αρκετά με δίνες μέσα στο ποτάμι της ζωής. Καθώς το ποτάμι ή το ρέμα ρέει, μπορεί να κτυπήσει βράχους, κλαδιά, ή ανωμαλίες του εδάφους, προκαλώντας την αυτόματη εμφάνιση δινών εδώ κι εκεί. Το νερό που μπαίνει μέσα στη δίνη περνάει γρήγορα από μέσα της και ξαναενώνεται με το ποτάμι, για να ξανασυναντήσει μια άλλη δίνη και να προχωρήσει με αυτόν τον τρόπο.

Παρ’ ότι για μικρά διαστήματα φαίνεται να αποτελεί ένα διακεκριμένο και ξεχωριστό γεγονός, το νερό στις δίνες είναι το ίδιο το ποτάμι. Η σταθερότητα μιας δίνης είναι απλά πρόσκαιρη. Η ενέργεια του ποταμού της ζωής δίνει μορφή στα ζωντανά πράγματα – σε μια ανθρώπινη ύπαρξη, σε μια γάτα, σε δένδρα και φυτά –, στη συνέχεια αυτό που δημιουργούσε τη δίνη μεταβάλλεται και η δίνη εξαφανίζεται, γινόμενη ένα με την ευρύτερη ροή. Η ενέργεια που συνιστούσε μια ιδιαίτερη δίνη σβήνει και το νερό προχωράει, για να πιαστεί πιθανώς και να στριφογυρίσει για μια στιγμή μέσα σε μιαν άλλη δίνη.

Ωστόσο, δεν φαίνεται να βλέπουμε τις ζωές μας μ’ αυτόν τον τρόπο. Δεν θέλουμε να βλέπουμε τους εαυτούς μας απλά σαν έναν παροδικό σχηματισμό, μια δίνη μέσα στο ποτάμι της ζωής. Το γεγονός είναι ότι παίρνουμε μορφή για κάποιο διάστημα. Στη συνέχεια, όταν οι συνθήκες είναι οι κατάλληλες, εξαφανιζόμαστε.

Δεν υπάρχει τίποτα το κακό μ’ αυτή την εξαφάνιση. Είναι φυσικό κομμάτι της όλης διαδικασίας. Ωστόσο, θέλουμε να σκεφτόμαστε ότι αυτή η μικρή δίνη που είμαστε δεν είναι μέρος του ρέματος. Θέλουμε να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως σταθερούς και αμετάβλητους. Όλη η ενέργεια μας καταναλώνεται στην προσπάθεια να προστατέψουμε την υποτιθέμενη χωριστικότητα μας.

Προκειμένου να προστατέψουμε την χωριστικότητα, δημιουργούμε ψεύτικα, σταθερά όρια, με συνέπεια να συσσωρεύουμε περιττές αποσκευές, πράγματα που γλιστρούν μέσα στις δίνες μας και δεν μπορούν να κυλήσουν και πάλι προς τα έξω. Έτσι, τα πράγματα φράζουν τη δίνη μας και η όλη διαδικασία μπερδεύεται πολύ. Το ρέμα έχει ανάγκη να ρέει φυσικά και ελεύθερα. Αν η ιδιαίτερη δίνη μας έχει τελματώσει, βλάπτουμε συγχρόνως την ενέργεια του ίδιου του ρέματος. Δεν μπορεί να πάει πουθενά. Γειτονικές δίνες μπορεί να παίρνουν λιγότερο νερό εξ’ αιτίας του δικού μας φρενιασμένου κρατήματος.

 Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας και για τη ζωή, είναι να διατηρούμε το νερό στη δίνη μας ορμητικό και καθαρό ώστε απλά να ρέει μέσα και έξω απ’ αυτή. Όταν φράζεται, δημιουργούμε προβλήματα – νοητικά, φυσικά, πνευματικά.

Ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο υπηρετούμε άλλες δίνες είναι όταν το νερό που μπαίνει μέσα στη δική μας είναι ελεύθερο να ορμήσει και να περάσει από μέσα της εύκολα και γρήγορα προς οτιδήποτε άλλο χρειάζεται να αναδευτεί. Η ενέργεια της ζωής αναζητά γρήγορο μετασχηματισμό.

Αν μπορούμε να βλέπουμε τη ζωή μ’ αυτόν τον τρόπο χωρίς να προσκολλούμαστε σε τίποτα, η ζωή απλά έρχεται και φεύγει. Όταν συντρίμμια κυλούν μέσα στη μικρή μας δίνη, αν η ροή είναι ομαλή και δυνατή, τα συντρίμμια περιστρέφονται για λίγο και στη συνέχεια ακολουθούν το δρόμο τους.

Ωστόσο, δεν ζούμε μ’ αυτόν τον τρόπο τις ζωές μας. Μη βλέποντας ότι είμαστε απλά μια δίνη μέσα στο ποτάμι του σύμπαντος, θεωρούμε τους εαυτούς μας ως χωριστές υπάρξεις και πρέπει να προστατέψουμε τα όρια μας. Η ίδια η αντίληψη «Αισθάνομαι πληγωμένος» εγκαθιστά ένα όριο, με το να φανερώνει ένα «Εγώ» που επιζητά να προστατευτεί. Κάθε φορά που σκουπίδια κυλούν μέσα στη δίνη μας, καταβάλουμε μεγάλες προσπάθειες να τα αποφύγουμε, να τα αποβάλλουμε, ή με κάποιο τρόπο να τα ελέγξουμε.

Το ενενήντα απ’ τα εκατό της τυπικής ανθρώπινης ζωής καταναλώνεται στην προσπάθεια να βάλουμε όρια γύρω από τη δίνη. Είμαστε συνεχώς σε επιφυλακή: «Αυτός μπορεί να με πληγώσει», «Αυτό μπορεί να πάει στραβά», «Δεν τον συμπαθώ έτσι κι αλλιώς». Πρόκειται για μια απόλυτα κακή χρήση της λειτουργίας της ζωής μας. Ωστόσο, το κάνουμε όλοι μας σε κάποιο βαθμό.

Οι οικονομικές ανησυχίες αντανακλούν την προσπάθεια μας να διατηρήσουμε σταθερά όρια. «Τι θα συμβεί αν η επένδυση μου δεν αποδώσει; Μπορεί να χάσω όλα μου τα χρήματα.» Δεν θέλουμε τίποτα να απειλήσει τα χρηματικά μας αποθέματα. Όλοι θεωρούμε ότι θα ήταν κάτι το τρομερό. Με το να είμαστε προστατευτικοί και αγχώδεις, προσκολλημένοι στα περιουσιακά μας στοιχεία, μπλοκάρουμε τις ζωές μας. Το νερό που θα έπρεπε να κυλά μέσα κι έξω, ώστε να μπορεί να προσφέρει, λιμνάζει. Μια δίνει που σηκώνει γύρω της ένα φράγμα και αποκόπτεται από το ποτάμι, λιμνάζει και χάνει τη ζωτικότητα της.

 Η Πρακτική έχει να κάνει με το να πάψουμε να είμαστε εγκλωβισμένοι στο ιδιαίτερο, και με το να το δούμε όπως πραγματικά είναι – ένα μέρος του όλου. Ωστόσο, ξοδεύουμε το μεγαλύτερο μέρος από τις ενέργειες μας δημιουργώντας νερό που λιμνάζει. Είναι η άμεση συνέπεια μιας ζωής γεμάτη φόβο. Ο φόβος υπάρχει γιατί η δίνη δεν κατανοεί αυτό που είναι – τίποτα άλλο από αυτό το ίδιο το ρέμα. Μέχρις ότου αποκτήσουμε μια υπόνοια αυτής της αλήθειας, όλες μας οι ενέργειες πάνε σε λάθος κατεύθυνση.

Δημιουργούμε πολλές περιοχές που λιμνάζουν, και οι οποίες προκαλούν μόλυνση και αρρώστια. Λίμνες που προσπαθούν να προστατευτούν βάζοντας γύρω τους φραγμούς, αρχίζουν να μαλώνουν μεταξύ τους. «Βρωμάς. Δεν μ’ αρέσεις.» Οι χώροι που λιμνάζουν προκαλούν πολλά προβλήματα. Η φρεσκάδα της ζωής χάνεται.

Η άσκηση Ζεν μας βοηθάει να δούμε πώς έχουμε δημιουργήσει το λίμνασμα στη ζωή μας. «Ήμουν πάντοτε τόσο θυμωμένος και δεν το παρατήρησα ποτέ;» Έτσι, η πρώτη μας ανακάλυψη κατά την άσκηση είναι να αναγνωρίσουμε το λίμνασμα μας, δημιουργημένο από τις εγωκεντρικές μας σκέψεις.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργούνται από στάσεις τις οποίες δεν μπορούμε να δούμε μέσα μας. Μη αναγνωρισμένη κατάθλιψη, φόβος και θυμός δημιουργούν ακαμψία. Όταν αναγνωρίζουμε την ακαμψία και το λίμνασμα, το νερό αρχίζει και πάλι να ρέει, λίγο-λίγο. Συνεπώς, το πιο ζωτικό κομμάτι της άσκησης μας είναι το να θέλουμε να είμαστε η ίδια η ζωή – που είναι απλά οι εισερχόμενες αισθητηριακές εντυπώσεις –, αυτή που δημιουργεί τη δίνη μας.

Με τα χρόνια, έχουμε εκπαιδεύσει τους εαυτούς μας να κάνουν ακριβώς το αντίθετο: να δημιουργούν περιοχές που λιμνάζουν. Πρόκειται για το λάθος κατόρθωμά μας. Μέσα απ’ αυτή τη συνεχή προσπάθεια προέρχονται όλα μας τα προβλήματα και ο χωρισμός μας από τη ζωή. Δεν ξέρουμε πώς να γινόμαστε φιλικοί, πώς να γινόμαστε το ποτάμι της ζωής. Μια δίνη με αμυντικά όρια που λιμνάζει δεν είναι κοντά σε τίποτα. Εγκλωβισμένοι στο εγωκεντρικό μας όνειρο, υποφέρουμε, όπως δηλώνει μία από τις καθημερινές μας υποσχέσεις στο Κέντρο Ζεν.

Η άσκηση συνίσταται στην αργή αντιστροφή αυτής της κατάστασης. Για τους περισσότερους μαθητές, η αντιστροφή αυτή είναι η εργασία μιας ζωής. Η αλλαγή είναι συχνά επώδυνη, ειδικά στην αρχή. Όταν έχουμε συνηθίσει στην αυστηρότητα και την ελεγχόμενη ακαμψία μιας αμυντικής ζωής, δεν θέλουμε να επιτρέψουμε καινούργια ρεύματα μέσ’ την συνείδηση μας, όσο ζωογόνα κι αν είναι πραγματικά.

Η αλήθεια είναι ότι δεν μας αρέσει και πολύ ο φρέσκος, δροσερός αέρας. Δεν μας αρέσει και πολύ το δροσερό νερό. Παίρνει πολύ καιρό μέχρις ότου μπορέσουμε να δούμε την αμυντικότητα μας και τον χειρισμό της ζωής στις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η άσκηση μας βοηθάει να δούμε αυτούς τους ελιγμούς πιο καθαρά, και μια τέτοια αναγνώριση είναι πάντοτε δυσάρεστη.

Ωστόσο, είναι ουσιώδες να δούμε τι κάνουμε. Όσο περισσότερο ασκούμαστε, τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να αναγνωρίζουμε τα αμυντικά μας πρότυπα. Η όλη διαδικασία δεν είναι ποτέ εύκολη και ανώδυνη, και όσοι ελπίζουν να βρουν γρήγορα και εύκολα ένα μέρος για να ξεκουραστούν, δεν θα πρέπει να την επιχειρήσουν.

Να γιατί δεν αισθάνομαι και πολύ καλά με την διόγκωση του Κέντρου Ζεν. Πάρα πολλοί αναζητητές ψάχνουν για εύκολες, ανώδυνες λύσεις στις δυσκολίες τους. Προτιμώ ένα μικρότερο κέντρο, περιορισμένο σ’ αυτούς που είναι έτοιμοι και που θέλουν να κάνουν την εργασία.

Φυσικά, δεν προσδοκώ από τους αρχάριους αυτό που προσδοκώ από τους έμπειρους μαθητές. Όλοι μαθαίνουμε καθώς προχωρούμε. Ωστόσο, όσο μεγαλύτερο είναι το κέντρο τόσο πιο δύσκολο είναι να διατηρηθεί η διδασκαλία καθαρή και ακριβής. Δεν είναι σημαντικό πόσους μαθητές προσελκύουμε στο κέντρο. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να συνεχίζουμε την δυνατή άσκηση. Έτσι, όλο και περισσότερο κάνω αυστηρή τη διδασκαλία. Εδώ δεν είναι το κατάλληλο μέρος για κάποιον που αναζητά μια ψεύτικη ειρήνη ή μακαριότητα ή κάποια άλλη ιδιαίτερη κατάσταση.

Εκείνο που παίρνουμε από την άσκηση μας είναι να είμαστε πιο συνειδητοί. Να είμαστε περισσότερο ζωντανοί. Να γνωρίζουμε τις βλαβερές μας τάσεις τόσο καλά ώστε να μην χρειάζεται να τις επιβάλουμε στους άλλους. Μαθαίνουμε ότι δεν είναι ποτέ εντάξει να φωνάζουμε στους άλλους απλά επειδή νοιώθουμε αναστατωμένοι.

Η πρακτική μάς βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε σε ποια σημεία λιμνάζει η ζωή μας. Σε αντίθεση με βουνίσια ρέματα με καθαρά τρεχούμενα νερά, μπορεί να καταλήξουμε σε στασιμότητα μέσα από στάσεις της μορφής «Δεν μ’ αρέσει αυτό … Μου πλήγωσε τα αισθήματα», ή «Η ζωή μου είναι τόσο δύσκολη.» Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει παρά η συνεχής ροή του νερού.

Αυτό που ονομάζουμε ζωή μας δεν είναι παρά μια μικρή λοξοδρόμηση, μια δίνη που εμφανίζεται και μετά από λίγο παύει να υπάρχει. Μερικές φορές οι λοξοδρομήσεις είναι μικρές και πολύ σύντομες: η ζωή στροβιλίζεται για ένα ή δύο χρόνια σε ένα μέρος και στη συνέχεια σβήνει. Οι άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί μερικά μωρά πεθαίνουν. Ποιος ξέρει; Δεν ξέρουμε το γιατί. Είναι μέρος αυτής της ατέλειωτης ροής της ενέργειας. Όταν μπορούμε να ενωθούμε μαζί της, βρίσκουμε την ειρήνη. Όταν όλες μας οι προσπάθειες πάνε προς την άλλη κατεύθυνση, δεν έχουμε ειρήνη.

Ερ: Στις προσωπικές μας ζωές, είναι καλή ιδέα να επιλέγουμε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και να εστιάζουμε την προσοχή μας σ’ αυτή, ή είναι καλύτερα να παίρνουμε απλά τα πράγματα όπως έρχονται; Το να βάζουμε συγκεκριμένους στόχους μπορεί να μπλοκάρει τη ροή, δεν είναι έτσι;

Απ: Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο να έχουμε στόχους, αλλά στο πώς σχετιζόμαστε μαζί τους. Χρειάζεται να έχουμε κάποιους στόχους. Για παράδειγμα, οι γονείς βάζουν συνήθως κάποιους στόχους, όπως γίνεται με την εξασφάλιση της εκπαίδευσης των παιδιών τους. Άνθρωποι με φυσικά ταλέντα μπορεί να έχουν ως στόχο την ανάπτυξη τους. Δεν υπάρχει τίποτα το κακό σ’ αυτό. Το να έχεις στόχους είναι μέρος του να είσαι άνθρωπος. Εκείνο που δημιουργεί το πρόβλημα είναι ο τρόπος που το κάνουμε.

Ερ: Ο καλύτερος τρόπος είναι να έχεις στόχους αλλά να μην προσκολλάσαι στο τελικό αποτέλεσμα;

Απ: Σωστά. Κάνει κανείς εκείνο που απαιτείται για να πετύχει το στόχο του. Για παράδειγμα, όποιος επιζητά έναν τίτλο εκπαίδευσης χρειάζεται να εγγραφεί σε κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και να κάνει μαθήματα. Το κλειδί είναι να συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου κάνοντας πράγματα στο παρόν: κάνοντας αυτό, κάνοντας εκείνο, κάνοντας ό,τι είναι απαραίτητο, εδώ και τώρα. Κάποια στιγμή παίρνουμε το πτυχίο ή οτιδήποτε άλλο. Από την άλλη, αν μονάχα ονειρευόμαστε τον στόχο και παραμελούμε να δώσουμε προσοχή στο παρόν, είναι πολύ πιθανό να αποτύχουμε να προχωρήσουμε στη ζωή μας, και λιμνάζουμε.

Όποια επιλογή κι αν κάνουμε, το αποτέλεσμα θα μας εφοδιάσει με ένα μάθημα. Αν είμαστε προσεκτικοί και γεμάτοι επίγνωση, θα μάθουμε τι χρειάζεται να κάνουμε στη συνέχεια. Με αυτή την έννοια, δεν υπάρχει λάθος απόφαση. Τη στιγμή που παίρνουμε μιαν απόφαση, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον μελλοντικό μας δάσκαλο. Μπορεί να πάρουμε αποφάσεις που μας φέρνουν σε πολύ δυσάρεστη θέση. Μπορεί να λυπηθούμε γι’ αυτό που κάναμε – και μαθαίνουμε απ’ αυτό.

Για παράδειγμα, δεν υπάρχει ιδανικό πρόσωπο για να παντρευτούμε, ή ιδανικός τρόπος για να ζήσουμε τη ζωή μας. Τη στιγμή που παντρευόμαστε κάποιον αποκτούμε ένα σύνολο από καινούργιες ευκαιρίες για να μάθουμε, υλικό για την άσκηση μας. Αυτό ισχύει όχι μόνο για το γάμο, αλλά για κάθε σχέση. Όσο εργαζόμαστε με οτιδήποτε προκύπτει, το αποτέλεσμα θα είναι σχεδόν πάντοτε ικανοποιητικό και θα αξίζει.

Ερ: Όταν βάζω κάποιον στόχο για τον εαυτό μου έχω τη τάση να λειτουργώ μ’ έναν «γρήγορα προς τα εμπρός» τρόπο και να αγνοώ τη ροή του ποταμού.

Απ: Όταν η δίνη προσπαθεί να γίνει ανεξάρτητη από το ποτάμι, όπως ένας ανεμοστρόβιλος περιστρέφεται χωρίς έλεγχο, μπορεί να προκαλέσει πολλές ζημιές. Ακόμη κι όταν θεωρούμε τον στόχο ως μια μελλοντική κατάσταση που θέλουμε να πετύχουμε, ο πραγματικός στόχος είναι πάντοτε η ζωή αυτής της στιγμής, αυτής της στιγμής, αυτής της στιγμής. Δεν υπάρχει τρόπος να σπρώξουμε το ποτάμι στην άκρη. Ακόμη κι αν έχουμε δημιουργήσει μια περίφραξη γύρω μας που μας κάνει να λιμνάζουμε, κάτι θα συμβεί που δεν το έχουμε προεξοφλήσει. Ίσως κάποια φίλη με τα τέσσερα παιδιά της αποφασίζει να μας επισκεφτεί για μια εβδομάδα. Ή κάποιος πεθαίνει. Ή η δουλειά μας ξαφνικά αλλάζει. Η ζωή φαίνεται να μας εφοδιάζει με οτιδήποτε μπορεί να αναταράξει το λίμνασμα.

Ερ: Με βάση την αναλογία μεταξύ δίνης και ποταμού, ποια είναι η διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου;

Απ: Η δίνη είναι ένα στροβίλισμα, με ένα κέντρο γύρω από το οποίο περιδινείται το νερό. Καθώς η ζωή κάποιου συνεχίζεται, το κέντρο γίνεται σταδιακά όλο και πιο αδύνατο. Όταν αδυνατίζει αρκετά, απλώνεται και το νερό γίνεται και πάλι απλά μέρος του ποταμού.

Ερ: Απ’ αυτή την οπτική γωνία, δεν θα ήταν καλύτερο να είναι κανείς πάντοτε μέρος του ποταμού;

Απ: Είμαστε πάντοτε μέρος του ποταμού, είτε είμαστε μια δίνη είτε όχι. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε να είμαστε μέρος του ποταμού. Δεν το ξέρουμε αυτό, ωστόσο, επειδή έχουμε μια ξεχωριστή μορφή και δεν βλέπουμε πέρα απ’ αυτή.

Ερ: Άρα, είναι ψευδαίσθηση ότι η ζωή είναι διαφορετική από τον θάνατο;

Απ: Αυτό είναι αλήθεια σε μιαν απόλυτη έννοια, παρ’ ότι από τη δική μας ανθρώπινη σκοπιά τα δυο είναι εντελώς ξεχωρισμένα. Σε διαφορετικά επίπεδα, το καθένα είναι αληθινό: δεν υπάρχει ζωή και θάνατος και υπάρχει ζωή και θάνατος. Όταν γνωρίζουμε μόνο το δεύτερο, προσκολλούμαστε στη ζωή και φοβόμαστε το θάνατο. Όταν τα βλέπουμε και τα δυο, το κεντρί του θανάτου αμβλύνεται σημαντικά.

Αν περιμένουμε αρκετά, κάθε δίνη τελικά εξομαλύνεται. Η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Έχοντας ζήσει στο San Diego για πολύ καιρό, έχω δει τους βράχους στο La Jolla για πολλά χρόνια. Αλλάζουν. Η ακτή που υπάρχει τώρα δεν είναι η ίδια με την ακτή που έβλεπα πριν τριάντα χρόνια. Το ίδιο συμβαίνει με τις δίνες. Κι αυτές αλλάζουν και τελικά γίνονται εντελώς αδύνατες. Κάτι παραδίνεται και το νερό ορμάει – και αυτό είναι μια χαρά.

Ερ: Όταν πεθαίνουμε, διατηρούμε κάτι απ’ αυτό που είμαστε ή χάνονται όλα;

Απ: Δεν πρόκειται να το απαντήσω αυτό. Η άσκηση σου θα σου δώσει κάποια ενόραση σ’ αυτό το ερώτημα.

Ερ: Μερικές φορές έχετε περιγράψει την ενέργεια της ζωής σαν την έμφυτη νοημοσύνη που είμαστε. Η νοημοσύνη αυτή έχει κάποια όρια;

Απ: Όχι. Η νοημοσύνη δεν είναι κάποιο πράγμα. Δεν είναι κάποιο πρόσωπο. Δεν έχει όρια. Τη στιγμή που δίνουμε σε κάτι όρια, το επανατοποθετούμε στην φαινομενική σφαίρα των πραγμάτων, όπως μια δίνη που βλέπει τον εαυτό της διαχωρισμένο από το ποτάμι.

Ερ: Μια άλλη από τις συνηθισμένες υποσχέσεις στο Κέντρο Ζεν μιλάει για ένα «απεριόριστο πεδίο ευεργεσίας.» Είναι το ίδιο με το ποτάμι, την έμφυτη νοημοσύνη που είμαστε;

Απ: Ναι. Η ανθρώπινη ζωή είναι απλά μια πρόσκαιρη μορφή που παίρνει αυτή η ενέργεια.

Ερ: Ωστόσο, στη ζωή μας χρειαζόμαστε να έχουμε όρια. Έχω μεγάλη δυσκολία να το συμβιβάσω αυτό με αυτό που λέτε.

Απ: Κάποια όρια ενυπάρχουν απλά σ’ αυτό που είμαστε. Για παράδειγμα, ο καθένας μας έχει περιορισμένο ποσό ενέργειας και χρόνου. Με αυτή την έννοια χρειάζεται να αναγνωρίζουμε τους περιορισμούς μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να βάλουμε ψεύτικα, αμυντικά όρια που μπλοκάρουν τη ζωή μας. Ακόμη και ως μικρές δίνες, μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε μέρος του ποταμού – και να μην λιμνάσουμε.

Joko Beck

Ένα σωρό αφόρετα ρούχα – Πως ερμηνεύεται;

Τι υπάρχει σε μια ντουλάπα; Αφόρετα ρούχα, φορέματα με τα καρτελάκια ακόμα να κρέμονται, ένα πουλόβερ του πρώην ή ένα ασφυκτικά στενό τζιν; Πολύ συχνά όσα περιέχει η ντουλάπα μιας γυναίκας ομολογεί πολλά για την προσωπικότητα, την ψυχολογία και τη διάθεσή της, του φόβους και τους πόθους της.
Τι αποκαλύπτει στους άλλους για εμάς και το κυριότερο όσα κρύβει αντιστοιχούν στις πραγματικές μας δυνατότητες;
Η κάτοχος phD στην Ψυχολογία του Ενδύματος από το UCLA και ιδρύτρια του site Tradesy.com, Tracy DiΝunzio, το οποίο συγκεντρώνει και πουλά επώνυμα ρούχα second hand και παροτρύνει τις γυναίκες να βγάλουν χρήματα τους κρυμμένους θησαυρούς της ντουλάπας τους, ερμηνεύει όσα καταλαμβάνουν τις κρεμάστρες μας.

Ένα σωρό αφόρετα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συνηθισμένο από μια ντουλάπα γεμάτη ρούχα που δεν φοριούνται. Αυτός ο σωρός αντιπροσωπεύει την απροθυμία μας να ξεχάσουμε το παρελθόν. Είτε πρόκειται για τις μαμάδες που φυλάνε όσα φορούσαν πριν μείνουν έγκυος, είτε για εκείνες που πιστεύουν πως κάποιες τάσεις επιστρέφουν και δεν πετάνε τίποτα, πρόκειται για αγχωμένες προσωπικότητες που γενικά μένουν κολλημένες στα παλιά όποια κι αν είναι αυτά (απωθημένα, θυμοί και φόβοι).

Ένα σωρό αφόρετα με τα καρτελάκια. Σε αυτή την περίπτωση όσα απλά μεταφέρθηκαν από τις κρεμάστρες του μαγαζιού στις δικές μας αντικατοπτρίζουν μια γυναίκα που έχει στο νου τους πως θα ήθελε να είναι το μέλλον της, αλλά η πραγματικότητα δεν αντιστοιχεί στο ιδανικό της. Αντί να ψάχνει το δρόμο προς το μέλλον που προσδοκά, απλά στοιβάζει στη ντουλάπα της τα ρούχα που θα το έντυναν αν το ζούσε. Για την Tracy το μόνο που χρειάζεται είναι να αρχίσει να τα φοράει έτσι κι αλλιώς. Είναι προτιμότερο από το να μένουν αμεταχείριστα, αφού που ξέρεις μπορεί τελικά και να κάνουν τον παπά.

Άχρωμες επιλογές. Μια γυναίκα που φοράει αποκλειστικά ουδέτερα χρώματα δημιουργεί την αίσθηση πως θέλει να εξαφανίζεται, που δεν θέλει να την κοιτάζουν. Μπορεί αυτό να κρύβει πρόβλημα αυτοεκτίμησης ή να δηλώνει έναν κλειστό χαρακτήρα που νιώθει άνετα μόνο στον δικό του περίγυρο και τον τρομάζουν οι καινούργιοι άνθρωποι και οι κοινωνικές συναναστροφές.

 Μόνο παντελόνια. Οι γυναίκες που δεν φοράνε φορέματα και έχουν κολλήσει στα παντελόνια, αν και συνήθως είναι και οι πιο ενδιαφέρουσες περσόνες, ίσως νιώθουν πως χρειάζεται να υποβαθμίσουν τη σεξουαλικότητά τους για να ενταχθούν στο εργασιακό ή το κοινωνικό περιβάλλον.

Τα ίδια και τα ίδια. Εντάξει, υπάρχουν κομμάτια που μας βολεύουν καλύτερα, αλλά η ίδια μπλούζα σε περισσότερες από τρεις αποχρώσεις είναι εξίσου κόλλημα με τη στολή μαύρο παντελόνι-άσπρη μπλούζα. Όσες ντύνονται τόσο προβλεπόμενα μάλλον φοβούνται να προχωρήσουν σε αλλαγές στη δουλειά ή τις σχέσεις τους. Η εύκολη δικαιολογία τους είναι πως ψωνίζουν τα ίδια και τα ίδια επειδή δεν θέλουν να σπαταλούν χρόνο και φαιά ουσία. Κατά την Tracy αυτή είναι η υποσυνείδητη αντίδρασή τους στα άλυτα προβλήματα της καριέρας ή της σχέσης τους. Ο ανεκπλήρωτος πόθος την αλλαγής ή η δειλία τους μπροστά στο ρίσκο της καινούργιας κατάστασης συνεπάγεται μια γκαρνταρόμπα με αρτηριοσκλήρωση.

Νέα ντουλάπα, νέα ζωή. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; “Προτείνω να μην ξεκαθαρίσετε τη ντουλάπα σας μόνες -συχνά χρειαζόμαστε δεύτερη γνώμη” λέει η DiNunzio. “Είναι δύσκολο να δούμε καθαρά τον εαυτό μας, οπότε η παρουσία μιας έμπιστης φίλης που θα έμπαινε στον κόπο να είναι αντικειμενική με εμάς και τα ρούχα μας είναι πολύτιμη. Σκεφτείτε δεν υπάρχει πιο συμβολική κίνηση από το να χωρίσετε τα ρούχα σας σε όσα σας αρέσει να φοράτε συχνά και σε εκείνα που μένουν στα αζήτητα. Πουλήστε τα. Χαρίστε τα. Ξεφορτωθείτε τα. Και ύστερα αποφασίστε ποια θέλετε να είστε ιδανικά και πως θα ντυνόταν το ιδανικό σας και φορέστε τα ανάλογα”.

Ψυχική χειρουργική

Η ψυχική χειρουργική είναι ένα είδος μη-χειρουργικής που εξασκείται από ένα μη-ιατρικό θεραπευτή. Ο θεραπευτής προσποιείται ότι κάνει μια τομή με το να “διατρέχει” με το δάχτυλο του το σώμα του ασθενούς ώστε να φαίνεται ότι διαπερνάει το δέρμα χωρίς να χρησιμοποιεί χειρουργικά εργαλεία. Ο θεραπευτής προσποιείται πως βάζει τα χέρια του μέσα στο σώμα του ασθενούς και βγάζει “όγκους”.

Χρησιμοποιώντας δόλο, ο θεραπευτής διαρρέει αίμα ζώων από ένα μπαλονάκι που κρατάει στο χέρι του ενώ παράλληλα εμφανίζει αντικείμενα όπως καρδιές και συκώτια από κότες. Στη συνέχεια ο ασθενής πάει σπίτι του για να πεθάνει, αν πραγματικά πέθαινε, ή για να ζήσει, αν δεν είχε εξ’αρχής τίποτα σοβαρό.

Η ψυχική “χειρουργική” είναι μια εξαιρετικά επικερδής δουλειά ανά τον κόσμο, ειδικά όμως στις Φιλιππίνες και στη Βραζιλία, όπου “θεραπευτές” όπως ο Alex Orbito και ο Laurence Cacteng εξασκούν την τέχνη τους. Ο Tony Agpaoa έβαλε και την Μανίλα στο χάρτη της ψυχικής χειρουργικής, όπου τώρα υπάρχουν εκατοντάδες ψυχικοί “χειρουργοί”, πολλοί απ’ τους οποίους δουλεύουν και σε ξενοδοχεία. Το 1967 ο Agpaoa παραπέμφηκε σε δίκη στην Αμερική για απάτη. Φυγοδίκησε και γύρισε σπίτι, με αποτέλεσμα την κατάπτωση της 25,000 δολλαριών εγγύησης.
Κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν παρηγοριά στους ψυχικούς “χειρουργούς” και σε άλλους θεραπευτές πίστης επειδή πιστεύουν πως οι θεραπευτές αυτοί είναι θεϊκοί αντιπρόσωποι. Η πρακτική αυτή δεν περιορίζεται μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες. Ο Chris Cole εξασκεί ψυχική “χειρουργική” στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας. Ένας από τους πιο δημοφιλείς ψυχικούς “χειρουργούς” έξω από τις Φιλιππίνες, είναι ο Stephen Turoff ο οποίος διευθύνει την θεραπευτική κλινική Danbury (Danbury Healing Clinic) στο Chelmsford της Αγγλίας.

Ο Turoff, οπαδός του Σάι Μπάμπα, εξασκεί και θεραπευτικό άγγιγμα, χωρίς έξτρα χρεώση. Επίσης, ο Turoff βγάζει το σόου του και στο δρόμο. Ένα ολλανδικό γκρουπ ονόματι Inner Journey αναφέρει για ένα σαββατοκύριακο μαζί με το Turoff, όπου τουλάχιστον 4 από 250 άτομα έστειλαν γράμμα μετά από δυο εβδομάδες από την επίσκεψη τους, λέγοντας ότι είχαν θεραπευτεί.
Ο Turoff “χειρουργεί” για ένα τέταρτο του αιώνα και είναι τόσο δημοφιλής ώστε να αποκτήσει βιογράφο, τον Grant Solomon. Το 1998 ο Σολομον εξέδωσε το Stephen Turoff – Psychic Surgeon: The Story of an Extraordinary Healer ( Stephen Turoff – Ψυχικός Χειρουργός: Η Ιστορία Ενός Καταπληκτικού Θεραπευτή).

Μια αναθεωρημένη έκδοση εμφανίστηκε το 1999 με τον εκπληκτικό και αξιοπρόσεκτο τίτλο Stephen Turoff, Psychic Surgeon: The Extraordinary Story of a Remarkable Healer (Stephen Turoff, Ψυχικός Χειρουργός: Η Καταπληκτική Ιστορία Ενός Αξιοπρόσεκτου Θεραπευτή).
Σύμφωνα με το Natural Healing, ο Turoff “είναι ένας 100 κιλών, 6,5 ποδιών, μεσήλικας, Ιουδαιο-χριστιανός πρώην ξυλουργός από το Brick Lane της ανατολικής άκρης του Λονδίνου, για τον οποίο πολλοί πιστεύουν ότι είναι όργανο του θεού”. Για άλλους, ο Turoff είναι άλλος ένας ευσεβής απατεώνας. Παρ’ ολ’ αυτά η δημοτικότητα της ψυχικής χειρουργικής φαίνεται να μεγαλώνει παρά την απομυθοποίηση που έχει γίνει από ανθρώπους όπως ο James Randi.

Επίσης διατίθεται και η ψυχική οδοντιατρική για όσους επιθυμούν οδοντιατρική χωρίς αναισθησία ή σφραγίσματα που εκτελούνται από θεραπευτές πίστης.” Ο Willard Fuller έχει θεραπεύσει περισσότερους από 40.000 ανθρώπους από τότε που άρχισε να εξασκεί ψυχική οδοντιατρική το 1960.

Αυτοί που συνωστίζονται στο θεραπευτήριο του ισχυρίζονται ότι το μαγικό άγγιγμα του μπορεί να σφραγίσει πολφικές κοιλότητες, να κάνει χαλασμένα δόντια ξανά ολόκληρα ακόμα και να παράξει καινούργια δόντια σε κάποιους γηραιούς ανθρώπους” (Nava). Πολλοί ασθενείς φοβούνται να παραδεχθούν ότι εξαπατήθηκαν γιατί αυτό θα σήμαινε έλλειψη πραγματικής πίστης.
Σύμφωνα με τον George Nava True II ο οποίος λειτουργεί το “μοναδικό Φιλιπινέζικο σκεπτικιστικό site που αντικρούει τους ισχυρισμούς των εναλλακτικών θεραπευτών, των ψυχικών και άλλων τσαρλατάνων”, η ψυχική οδοντιατρική “δεν έχει ποτέ αποδειχθεί κάτω από ελεγχόμενες εργαστηριακές συνθήκες και οι περισσότεροι που την εξασκούν είναι ταχυδακτυλουργοί που δεν μπορούν να παράσχουν ούτε ένα ίχνος αποδείξεων για τις υποτιθέμενες δυνάμεις τους”.
Γι’αυτούς που έχουν γνώση και επίγνωση για την βεβαιότητα της γνώσης, δεν χρειάζονται αποδείξεις άλλωστε η μεγαλύτερη απόδειξη είναι η ίδια η ίαση.

Ο καθένας είναι στο έλεος όλων

H ζωή έχει μεταμορφωθεί σε μια εκτεταμένη παρτούζα στην οποία όλος ο κόσμος παίρνει μέρος. Όλος ο κόσμος μπορεί να δει σε μια τροπική πλαζ την πριγκίπισσα της Αγγλίας να γιορτάζει τα γενέθλιά της γυμνή. Φαινομενικά, η φωτογραφική μηχανή δεν ενδιαφέρεται παρά για τους διάσημους ανθρώπους, αλλά αρκεί να συντριβεί ένα αεροπλάνο δίπλα σας, ν’ ανάψουν φλόγες στο πουκάμισό σας, για να γίνετε κι εσείς διάσημοι και να περιληφθείτε στη γενική παρτούζα που δεν έχει τίποτα να κάνει με την απόλαυση, αλλά αναγγέλλει πανηγυρικώς ότι κανένας δεν μπορεί πια πουθενά να κρυφτεί και ότι ο καθένας είναι στο έλεος όλων.

“- Ο ατομικισμός; Πού είναι ο ατομικισμός όταν η μηχανή σε φωτογραφίζει τη στιγμή της αγωνίας σου; Αντίθετα, είναι φανερό ότι το άτομο δεν ανήκει πια στον εαυτό του, ότι είναι εντελώς ιδιοκτησία των άλλων.”
Το χειρότερο όμως είναι άλλο. Πως όταν βλέπεις δυο και τρία πρόσωπα, καταφέρνει να ξεχωρίζεις τις διαφορές τους. Στην εποχή μας που τα πρόσωπα γίνονται πολυάριθμα, το άτομο σταματά να υπάρχει… Δεν βλέπεις παρά τις πολυάριθμες παραλλαγές ενός και μόνον προσώπου και ότι ποτέ, κανένα άτομο δεν έχει υπάρξει”
“- Όταν αγαπάς κάποιον, αγαπάς το πρόσωπό του και το κάνεις έτσι ολότελα διαφορετικό από τα άλλα.
- Το ξέρω. Με γνωρίζεις από το πρόσωπό μου, με γνωρίζεις ως πρόσωπο, και ποτέ δε με γνώρισες διαφορετικά. Έτσι δεν μπόρεσε να σου περάσει η ιδέα ότι το πρόσωπό μου δεν είμαι εγώ.”

O Κούντερα συνεχίζει ακάθεκτος να μας ξεγυμνώνει. Μετά το πρόσωπο παίρνει σειρά το όνομα, που κι αυτό τυχαία μας έχει κληρωθεί. Και όμως φτάνουμε να συγχέουμε τον εαυτό μας μαζί του. Ίδια την έχουμε πατήσει και με το πρόσωπό μας. Αφού πρώτα χρειάστηκε να εξοικειωθούμε μαζί του παρατηρώντας το από παιδιά στους καθρέφτες… Καταλήγουμε στο τέλος να πιστεύουμε ότι αυτό που βλέπουμε στο καθρέφτη είναι το “εγώ” μας…
Κι αφού δεν ξέρουμε ποιοι αληθινά είμαστε εμείς και ποιοι αληθινά είναι οι άλλοι, πώς μπορούμε να ερωτευόμαστε; Αυταπάτη ο έρωτας, καταλήγει ο Κούντερα. Και φυσικά έχει δίκιο αν κι εφόσον μιλάει για ευνουχισμένες προσωπικότητες που δεν έχουν κατακτήσει την αυτογνωσία τους.
Το πρόβλημα είναι τόσο παλιό όσο και ο άνθρωπος. Η τεχνολογική έκρηξη όμως του σήμερα το έχει κάνει οξύτερο. Και μην ξεχνάμε ότι το βιβλίο του Κούντερα κυκλοφορεί κοντά είκοσι χρόνια. Χρόνια που εισέβαλε στη ζωή μας εκτός από τον υπολογιστή και το διαδίκτυο. Ποια φωτογραφική μηχανή; Με δυο κινήσεις μπορείς πια από το σπίτι σου να παίρνεις μέρος στο παγκόσμιο χωριό και κατά τον Κούντερα στην παγκόσμια παρτούζα.

Είναι όλα όσα θέλω να μάθω

Άλλοτε προσπαθώ, άλλοτε βαριέμαι, συχνά θυμώνω, βρίσκω και άλλα και τα αμφισβητώ.
Όταν όμως αγγίζω έστω και ένα, τότε καταλαβαίνω πως είναι όλα όσα θέλω να μάθω.
Η ζωή μας, η όμορφη, απρόβλεπτη, μαγευτική, παράξενη και δύσκολη ζωή μας είναι ένα δώρο μοναδικά πολύτιμο!
Η αγάπη για τον εαυτό μας, όσο κοπιαστικά και αν φτάνουμε σε αυτή, είναι η αρχή για να αγαπήσουμε πραγματικά τους άλλους και τη ζωή.

Το τέλος είναι πάλι η αγάπη.
Η γνώση του βαθύτερου εαυτού μας, ξέρετε αυτού που κρύβεται και από εμάς τους ίδιους, είναι ο συντόμερος δρόμος προς την ευτυχία και ας έχει ανηφόρες, λακούβες και αδιέξοδα.
Αν στα μαθηματικά υπάρχει το απόλυτο, στη ζωή υπάρχει το εξαρτάται.
Οι δυνατότητες μας αγγίζουν το άπειρο. Πραγματικά αγγίζουν το άπειρο.
Κανένας δεν μπορεί να μας επιβάλλει το αντίθετο.
Η γνώμη, οι συνήθειες, οι επιλογές μας μπορούν και αλλάζουν, αρκεί να το θελήσουμε όταν χρειαστεί.
Κάθετι στη ζωή παίρνει δύναμη από τον τρόπο που το ερμηνεύουμε.
Ελάχιστα είναι αυτά που μπορούν να μας στερήσουν την μέσα ηρεμία μας, χωρίς να το έχουμε πρώτοι επιτρέψει.
Δεν πειράζει να κάνουμε λάθη.
Είναι ένας σίγουρος τρόπος για να βρούμε τα σωστά.
Αρκεί να μη μας κρατήσουν μουδιασμένους για πολύ.
Η αμφιβολία μας κρατάει πίσω. Η πίστη είναι συχνά μονόδρομος.
Ήρθαμε στη ζωή για να τη ζήσουμε σαν ζωντανοί!
Πλεονασμός;
Το σκέφτομαι.
“Όλα όσα θέλω να μάθω”

Πληροφορία ως Ενεργειακό Πεδίο

Γνώση. Η ενεργειακή πληροφορία του σύμπαντος: Πολλές φορές παρατηρώ τις συζητήσεις των ανθρώπων και την τάση τους να εξομοιώνουν τη γνώση με την μνήμη που διαθέτουν. Θεωρεί δηλαδή η πλειονότητα της ανθρωπότητας, ότι η γνώση είναι ατομική υπόθεση μελέτης και εμπειρίας του κάθε ένα από μας και βασίζεται στο χρόνο που έχει διαθέσει ώστε να αποθηκεύσει πληροφορίες σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου του, με σκοπό να την χρησιμοποιήσει όταν τη χρειαστεί.
Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι και η παρανόηση αυτή που έχει υπερισχύσει σαν πληροφορία σε όλους, ξεκινά από την πεποίθηση της επιστήμης ότι το μέσον αποθήκευσης της γνώσης είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Μέσα στα κύτταρά του οποίου σχηματίζεται η μνήμη, δηλαδή το σύνολο των πληροφοριών οι οποίες έχουν υποπέσει στην αντίληψή μας και οι οποίες μέσω των νευρώνων και των συνάψεων οι οποίοι σχηματίζουν δεσμούς μεταξύ τους, δημιουργούν τελικά τη συνολική διαθέσιμη στον κάθε ένα από μας γνώση.

Όμως τι συμβαίνει αλήθεια; Πως είναι δυνατόν να παρατηρούμε διαχρονικά ανθρώπους οι οποίοι ενώ δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία πρόσβασης σε καταγεγραμμένες ή προφορικές πηγές πληροφοριών, διέθεταν μια αντίληψη και σοφία που αντανακλούσαν ένα σύνολο πληροφοριών γνώσης ανάλογο δεκάδων ειδικευμένων καθηγητών της σημερινής εποχής; Πως είναι δυνατόν, άνθρωποι μεγαλωμένοι σε παλαιότερες εποχές ή σε απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη, να διαθέτουν την ίδια ή και περισσότερη ειδική γνώση σχετικά με τη χρήση για παράδειγμα φαρμακευτικών φυτών για διάφορες παθήσεις, τη θεραπεία πολύπλοκων ασθενειών οι οποίες και σήμερα η σύγχρονη επιστήμη αγνοεί την αιτία προέλευσης και τον αποτελεσματικό τρόπο θεραπείας ή να γνωρίζουν πληροφορίες σχετικά με την πραγματική δομή και λειτουργία του αισθητού κόσμου;

Όλα είναι πληροφορία: Πριν ξεκινήσουμε να μιλάμε για την ανάπτυξη της γνώσης και την ανάκληση της πληροφορίας της μνήμης, θα πρέπει πρώτα να κάνουμε μια παρένθεση σχετικά με την πληροφορία γενικότερα και τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε μαζί της. Έχουμε θίξει και στο παρελθόν το θέμα της πληροφορίας ως ενεργειακό πεδίο και έχουμε πει ότι τα πάντα γύρω μας είναι ενέργεια και πληροφορία. Τα πάντα ανήκουν σε μικρά ή μεγαλύτερα ενεργειακά πεδία τα οποία περιέχουν «πληροφορία»

Μια πληροφορία ανάλογη των software ή του ανθρώπινου γονιδιώματος ή του ηλεκτρισμού να δημιουργεί διαφορά δυναμικού. Μια «κοσμική πληροφορία» με την σύγχρονη (ηλεκτρική) αντίληψη του όρου. Ο κόσμος ολόκληρος, αποτελείται από μια τέτοιου είδους πληροφορία, η οποία αποκωδικοποιείται από τις αισθήσεις μας και δημιουργεί τις μορφές που αντιλαμβανόμαστε. Αυτή η πληροφορία όμως, αυτός ο κοσμικός κώδικας βρίσκεται παντού γύρω μας. Κι εμείς το μόνο που κάνουμε είναι να τον αναζητούμε, να προσδιορίζουμε τη θέση του και να τον «καλούμε» σε μας ώστε να αλληλεπιδράσουμε μαζί του.

Τα πάντα γύρω μας δηλαδή με τα οποία αλληλεπιδρούμε μαζί τους, τα «καλούμε» να «παρουσιαστούν» μπροστά μας, ασχέτως αν σε μας «φαίνεται» ότι μπορεί να πηγαίνουμε εμείς σε αυτά. Κι αυτό συμβαίνει με όλα. Με τα πάντα. Στον αισθητό κόσμο που ζούμε, εμείς θεωρούμε ότι κινούμαστε από το ένα μέρος στο άλλο, μέσα στο χώρο που αντιλαμβανόμαστε. Και την απόσταση που διανύουμε, την μετρούμε σαν χρόνο που χρειάζεται να δαπανήσουμε ώστε να πραγματοποιήσουμε τη μετακίνηση αυτή. Όμως όλο αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν δική μας μετα-κίνηση στο χώρο, μέσα στον απαραίτητο για το σκοπό αυτό χρόνο, είναι εικονικό και ψευδές.

Διότι στην πραγματικότητα (αν και έτσι μας φαίνεται) δεν κινούμαστε. Δεν πάμε πουθενά. Πάντα παραμένουμε εντελώς ακίνητοι και το μόνο που κάνουμε είναι μέσω του νου μας, να στρεβλώνουμε το χώρο, ώστε να «πλησιάσει σε εμάς» το μέρος που επιθυμούμε να «γνωρίσουμε» Η πληροφορία μας πλησιάζει και όχι εμείς αυτή. Μας πλησιάζει ο «κώδικας» που αποτελεί την πληροφορία για το σχετικό θέμα, κατάσταση ή αντικείμενο. Και η μοναδική αιτία είναι η βούλησή μας.

Πληροφορία, χρόνος και κίνηση: Εδώ όμως υπάρχει και η ιδιομορφία του κόσμου μας. Ότι υπάρχει στο παρελθόν μας, ανακαλείται αστραπιαία, ενώ ότι μας πλησιάζει από το μέλλον μας, δημιουργεί χρόνο. Αν θέλεις να διαβάσεις ή να εξηγήσεις κάτι, αυτό το κάτι δημιουργεί χρόνο, ενώ αν απλά το «γνωρίζεις» και απλά θέλεις να το θυμηθείς, το θυμάσαι αστραπιαία όσο παλιά κι αν το γνώρισες. Το ξαναγράφω αυτό Αν θέλεις να διαβάσεις, να δημιουργήσεις ή να εξηγήσεις κάτι, αυτό το κάτι δημιουργεί χρόνο, ενώ σε μας φαίνεται σαν να απαιτεί χρόνο. Ο χρόνος δηλαδή που απαιτείται για να διαβάσεις ένα βιβλίο δεν απαιτείται από κάποιον.

Δημιουργείται από την πληροφορία που σε πλησιάζει. Για την ακρίβεια δημιουργείται από εσένα τον ίδιο ο οποίος την έλκεις σε σένα, στρεβλώνοντας το χώρο γύρω σου. Αυτή η στρέβλωση όμως του χώρου, στις αισθήσεις μας γίνεται αντιληπτή σαν «γραμμικός χρόνος» Ο χρόνος αυτός –ο οποίος δημιουργείται μέσω της στρέβλωσης του χώρου-, στην πραγματικότητα είναι ανύπαρκτος και γίνεται αντιληπτός σαν τέτοιος μόνο σε μας τους ανθρώπους. Ο γραμμικός χρόνος τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και μετρούμε με τα ρολόγια και τα ημερολόγιά μας.

Και αυτό οδηγεί στην επόμενη ιδιομορφία του κόσμου μας. Αυτή της «κίνησης»  Διότι ο χρόνος, με τη σειρά του δημιουργεί την «αίσθηση» της  κίνησης. Η γνώση και η εμπειρία δηλαδή που λαμβάνουμε από τον αισθητό κόσμο μέσα από ένα ταξίδι, ένα σεμινάριο, μια αλληλεπίδραση με κάτι, οτιδήποτε γύρω μας, δεν δημιουργείται από την δική μας «μετά-βαση» σε αυτό, αλλά τη δική του σε εμάς. Δεν πάμε εμείς σε μια μακρινή πόλη, αλλά η «εικόνα», η πληροφορία, η γνώση της μακρινής πόλης έρχεται σε μας. Σε μας δημιουργείται η ψευδαίσθηση του ταξιδιού σε αυτή. Δεν χρειαζόμαστε ενέργεια για να μετακινηθούμε.

Η ενέργεια που θεωρούμε ότι δαπανούμε για τη μετάβασή μας κάπου, δεν είναι τίποτε άλλο, από την ενέργεια που απαιτείται ώστε να στρεβλώσουμε το χώρο και να τη φέρουμε κοντά μας. Η στρέβλωση αυτή σε μας είναι ακατανόητη, αόρατη, έξω από κάθε συζήτηση και σκέψη. Κι όμως το κάνουμε συνεχώς. «Σέρνουμε» το παρελθόν μας (τη μνήμη μας) σαν συρόμενο συρτάρι μπροστά μας, με τον ίδιο τρόπο που «σέρνουμε» ολόκληρο το σύμπαν από το μέλλον μας (ταξιδεύοντας ή γνωρίζοντας νέες πληροφορίες).

Καταγράφοντας τα «τώρα» μας: Ας κάνουμε μια σύνδεση με όσα έχουμε πει σε παλαιότερα άρθρα μου τώρα. Και ειδικότερα σχετικά με την δημιουργία του κόσμου και του υλικού μας (ή φυσικού μας) σώματος. Η δημιουργία λοιπόν του αισθητού κόσμου δεν είναι τίποτε άλλο από τη συνεχή ροή της συνειδητότητας μέρος της οποίας είναι τα πάντα όσα αναγνωρίζουμε ως «πραγματικό κόσμο» και ως καταστάσεις της ζωής. Στη συνεχή λοιπόν αυτή ροή συμπεριλαμβάνεται και το φυσικό μας σώμα με όλα τα όργανά του, ένα από τα οποία είναι και ο εγκέφαλος που θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο. Έχουμε περιγράψει μάλιστα με κάθε λεπτομέρεια πως ακριβώς δημιουργείται η υλοποίηση της συνειδητότητας σε αισθητό κόσμο και πως αυτή η υλοποίηση αποτελεί μονάχα το δικό μας «τώρα».

Οι αισθήσεις μας δηλαδή καταγράφουν και αντιλαμβάνονται μόνο μια στιγμή κάθε φορά από όλο το γραμμικό χρόνο που ζούμε. Αυτή τη στιγμή που την ονομάζουμε «τώρα». Μόνο εκεί ζούμε. Ποτέ δεν ζήσαμε ως φυσικό σώμα στο παρελθόν, ούτε θα ζήσουμε ποτέ στο μέλλον. Όλες οι στιγμές του παρελθόντος όμως όπως και όλες οι στιγμές που μας πλησιάζουν από το μέλλον, ήταν και θα είναι για μας πάντα «τώρα» μιας και σαν «τώρα» θα γίνονται αντιληπτές και θα καταγράφονται στη μνήμη μας. Ολόκληρος ο κόσμος γίνεται μορφή κάθε στιγμή του «τώρα» και ύστερα πάλι χάνεται απομακρυνόμενος στο βαθύ διάστημα. Κι όπως συμβαίνει με όλο τον κόσμο γύρω μας, γίνεται και με το δικό μας σώμα. Το κάθε σώμα όλων όσων υπάρχουν γύρω μας…

Σε ποιου σώματος τον εγκέφαλο; Και πως δημιουργείται αυτή η μορφή του κόσμου και του σώματος; Έχουμε περιγράψει την όλη διαδικασία αυτή, η οποία λαμβάνει χώρα μέσω του «παρατηρητή» Ο «παρατηρητής» δηλαδή, μέσω των αισθήσεών του, αποκωδικοποιεί το «σήμα» που λαμβάνει από τη ροή της συνειδητότητας και το μεταφράζει σε εικόνα, ήχο, οσμή, άγγιγμα ή γεύση, ολοκληρώνοντας την εμπειρία του σχετικά με τον αισθητό κόσμο. Αυτός ο παρατηρητής, μετατρέπει το ενεργειακό «σήμα» σε ύλη μετατρέποντας τον κόσμο και το σώμα σε μορφή. Μια μορφή που διαρκεί μερικά εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου κι ύστερα χάνεται για να έρθει μετά τη μεσολάβηση ενός απειροελάχιστου κενού, η επόμενη εικόνα, κι ύστερα κι άλλη, κι άλλη, κι άλλη όπως τα καρέ σε παλιά κινηματογραφική ταινία.

Και κάθε «καρέ» αποτελεί το κάθε «τώρα» μας. Και κάθε «τώρα» χάνεται στο παρελθόν για να ακολουθήσει το επόμενο και πάλι το ίδιο. Μια σειρά από άπειρα «τώρα» δημιουργούν μια ίδια σειρά από άπειρα σώματα δικά μας και όλων γύρω μας… Και αφού κάθε σώμα χάνεται στο παρελθόν και στη θέση του δημιουργείται ένα νέο, ποιο είναι αυτό το σώμα που έχουμε εμείς κάθε στιγμή, με τον εγκέφαλό του μέσα στο κρανίο του, ο οποίος έχει αποθηκεύσει (όπως νομίζουμε) όλα όσα μας έχουν συμβεί, μελετήσει, διαβάσει, ακούσει, δει, αισθανθεί, μυρίσει, αγγίξει ή γευτεί ώστε να συνθέσουμε τη συνολική εμπειρία και γνώση που κατέχουμε; Αν δηλαδή το κάθε «τώρα» δημιουργεί συνεχώς και ένα διαφορετικό εικονικό «υλικό σώμα», σε ποιο σώμα από όλα αυτά είναι αποθηκευμένη η μνήμη μας και η συνολική μας γνώση;

Κατακερματισμένη μνήμη: Σε όλα. Όλα όσα μας έχουν συμβεί στη ζωή του κάθε ένα από μας, όλα όσα ο κάθε ένας μας έχει ζήσει, βιώσει, μελετήσει, διαβάσει, ακούσει, δει, αισθανθεί, μυρίσει, αγγίξει ή γευτεί ώστε να συνθέσει τη συνολική εμπειρία και γνώση που κατέχει, είναι σκορπισμένα σε όλα τα σώματα που έχουν υλοποιηθεί για αυτόν και ύστερα χαθεί στο βαθύ διάστημα του παρελθόντος του. Δηλαδή το κάθε σώμα τι εγκέφαλο έχει και τι μνήμη; Το κάθε σώμα έχει τον ίδιο εγκέφαλο με το κάθε άλλο, η μνήμη όμως που διατηρείται σε κάθε ένα από αυτά τα σώματα, περιλαμβάνει μονάχα όσα συνέβησαν εκείνη την απειροελάχιστη στιγμή του «τώρα», στην οποία πήρε μορφή το κάθε συγκεκριμένο σώμα.

Τίποτε άλλο. Αν δηλαδή μέσα σε ένα δευτερόλεπτο υλοποιούνται σε μορφή περίπου 100.000 σώματα (εικόνες –καρέ) και η λέξη «καλός» διαρκεί περίπου ένα δευτερόλεπτο για να τη διαβάσεις ή να την πεις, τότε μοιράστε τον ήχο της ή την εικόνα της σε 100.000 κομμάτια και μοιράστε τα σε σειρά στα σώματα αυτά (εικόνες –καρέ) που πήραν μέρος στο γεγονός αυτό. Έτσι θα έχετε το τμήμα της πληροφορίας, (του ήχου, της εικόνας ή οποιασδήποτε αίσθησης) που έχει κρατήσει στη μνήμη του το κάθε σώμα από αυτά.

Φανταστείτε τώρα αν διαβάσετε ένα βιβλίο για δύο ή περισσότερες ημέρες, ή ακόμη μια σειρά από βιβλία για ένα ή περισσότερα χρόνια, πόσα τέτοια σώματα χρειάζεστε για να αποθηκευθεί ολόκληρη η πληροφορία που λαμβάνετε. Φαντασθείτε δηλαδή και μετρήστε σε πόσα σώματα είναι κατακερματισμένη ολόκληρη η γνώση που έχουμε για κάτι και που βρίσκεται στην ουσία αποθηκευμένο, αυτό το κάτι.

Εγκέφαλος «επεξεργαστής»  Κατανοούμε δηλαδή ότι όταν λέμε τη φράση «μέσα στον εγκέφαλό μας», στην ουσία εννοούμε «έξω στο βαθύ διάστημα» Κι αν δεν είναι ο εγκέφαλος το όργανο που αποθηκεύεται η μνήμη μας, τότε αυτός ο εγκέφαλος τι είναι; Θα μπορούσαμε να τον παρομοιάσουμε με τον «επεξεργαστή» ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή ενώ συγχρόνως το «σκληρό δίσκο» να τον «απλώσουμε» έξω από το σώμα μας στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον μας (θα πούμε σε λίγο πως). Αν είναι όμως ο εγκέφαλός μας «ο επεξεργαστής» της πληροφορίας που κατέχουμε, τότε πως γίνεται αυτή η επεξεργασία. Κατά αρχάς θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι.

Εμείς δεν κατέχουμε κανενός είδους πληροφορία μιας και εμείς οι ίδιοι είμαστε μέρος της πληροφορίας αυτής. Αυτό που λέμε «κατέχουμε γνώση» στην ουσία θα έπρεπε να λέμε «διαχειριζόμαστε πληροφορία» Η επεξεργασία δηλαδή που διενεργεί ο εγκέφαλός μας, δεν είναι τίποτε άλλο από διαχείριση της πληροφορίας η οποία έχει καταγραφεί από τις αισθήσεις μας και αποθηκευτεί σε όλα αυτά τα σώματα τα οποία ταξιδεύουν στο διάστημα απομακρυνόμενα από το «τώρα» μας με ιλιγγιώδη ταχύτητα.

Ο εγκέφαλος λοιπόν σαν ο επεξεργαστής της πληροφορίας διαχειρίζεται τη συνολική μας μνήμη μέσω των «συνάψεων». Οι συνάψεις δηλαδή των νευρώνων της μνήμης μας, δεν είναι τίποτε άλλο από «ηλεκτρικά σήματα –δεσμοί», οι οποίοι συνδέουν μεταξύ τους όλα αυτά τα «εικονικά» σώματα μας που ταξιδεύουν στο διάστημα. Τρισεκατομμύρια συνάψεων, με όλες μεταξύ τους, αυτές τις κατακερματισμένες πληροφορίες, δημιουργούν ένα απίστευτα γιγαντιαίο αριθμό συνδυασμένων ενεργειακών δεσμών, οι οποίοι αναζητούν, αναλύουν, συνδυάζουν, κρίνουν, συγκρίνουν, υπολογίζουν και πιθανολογούν τρισεκατομμύρια συνδυασμούς, υποθέσεων, καταστάσεων και σεναρίων με όλα και για όλα όσα μας συμβαίνουν κάθε στιγμή στη ζωή που ζούμε και που θεωρούμε πραγματική. Πως συμβαίνει αυτό;

Ανάκληση των «τώρα» Η κάθε κατακερματισμένη πληροφορία, αποθηκεύεται στο κάθε σώμα –εικόνα –καρέ που λαμβάνει μορφή στον εικονικό κόσμο αυτό… Αυτόματα με την αποθήκευση αυτής της απειροελάχιστα μικρής πληροφορίας αυτής, δημιουργείται ένας ενεργειακός δεσμός με κάθε μία που έχει δημιουργηθεί. Τη στιγμή δηλαδή εκείνη του «τώρα» μας, η πληροφορία που λαμβάνουμε μέσω μελέτης, εμπειρίας, βιώματος ή οτιδήποτε άλλου, καταγράφεται στο συγκεκριμένο σώμα που λαμβάνει μορφή.

Συγχρόνως με την αστραπιαία καταγραφή αυτή, δημιουργούνται τρισεκατομμύρια συνάψεις οι οποίες ενώνουν μεταξύ τους την καταγεγραμμένη αυτή μικρή πληροφορία με όλες όσες δημιουργήθηκαν ήδη στα άλλα εικονικά σώματα. Όταν λοιπόν, ο κάθε ένας από μας ανακαλεί από τη μνήμη του μια πληροφορία, δεν πηγαίνει σε κάποιο συγκεκριμένο κουτάκι του εγκεφάλου του να το βρει, αλλά κάνει ένα αστραπιαίο ταξίδι στο χρόνο για να το αναζητήσει και να το «φέρει» πάλι στο «τώρα» του ώστε να το «διαβάσει» Το ξαναγράφω. Όταν ένας άνθρωπος εβδομήντα ετών, ανακαλεί από τη μνήμη του, κάτι που έμαθε στο πανεπιστήμιο πριν από πενήντα χρόνια, στην πραγματικότητα ανακαλεί μέσω των συνάψεων, εκείνο το σώμα του που «έζησε» στο τότε «τώρα» όπου ήταν φοιτητής.

Με μια ταχύτητα μεγαλύτερη της ταχύτητας του φωτός, η σύναψη μεταφέρει την «απαίτηση» σε ολόκληρο το μηχανισμό αναζήτησης της μνήμης και «βρίσκει» την πληροφορία. Μια πληροφορία «εικόνα», ενός φοιτητή που διάβαζε ένα βιβλίο, σε μια συγκεκριμένη σελίδα και κατέγραψε έναν όγκο πληροφοριών σε μερικές χιλιάδες «σώματα –καρέ» Τα βρίσκει και τα «μεταφέρει» στο «εδώ και τώρα» του εβδομηντάχρονου ανθρώπου, με ένα τρόπο ώστε «αντικαθιστά» το τωρινό του «τώρα» με εκείνο που «έζησε» πριν από πενήντα χρόνια. Ο άνθρωπος με μια απίστευτη ταχύτητα, στρεβλώνει το χώρο γύρω του και μεταφέρει τον τότε χρόνο στο παρόν του.

Έτσι επαναβιώνει εκείνη τη στιγμή και «θυμάται» την καταγεγραμμένη πληροφορία. Δηλαδή τι έκανε ο εγκέφαλος μέσω των συνάψεων. Διαχειρίστηκε ενέργεια, πληροφορία. Έκανε αυτό που μερικοί περιγράφουν με τη φράση «τον μετέφερε στο χρόνο»

Στην ουσία όμως μετέφερε το χρόνο σε αυτόν που αναζητά την πληροφορία. Τράβηξε την τότε στιγμή του, και την «έσυρε» εμπρός στο νου του, ώστε να τη «δει» ξανά και να την θυμηθεί. Τράβηξε ολόκληρη τη ζωή του σαν ένα συρόμενο συρτάρι, και έφερε μπροστά του το κομμάτι (στιγμή) που αναζητούσε.

Διότι η γνώση που κατέχουμε είναι στιγμές που ζήσαμε, οι οποίες έρχονται και φεύγουν περνώντας ταχύτατα από δίπλα μας. Όπως είναι και η πραγματική ζωή μας. Η γνώση που διαχειριζόμαστε, κινείται όπως κινείται κάθε πληροφορία γύρω μας.

Ελεύθερη στο άδηλο: Τι είναι λοιπόν η γνώση; Είναι πληροφορία; Είναι προνόμιο κάποιων; Προέρχεται μονάχα από μελέτη, εμπειρίες και βιώματα δικά μας; Βρίσκεται μονάχα καταγεγραμμένη σε βιβλία ή στο κεφάλι κάποιων σοφών ή είναι ελεύθερα προσπελάσιμη προς όλους όσους καταφέρουν να περάσουν το όριο της αορατότητάς της.

Η γνώση, με την ευρύτερη έννοια, μοιάζει να είναι ενεργειακά διαχειριζόμενη πληροφορία η οποία βρίσκεται έξω από το οριοθετημένο περιβάλλον του εγκεφάλου μας. Αν είναι έτσι όμως τότε, σε μας μένει να αντιληφθούμε τι σημαίνει στα αλήθεια ενεργειακά διαχειριζόμενη πληροφορία και που είναι αυτό το «έξω»  Αν δηλαδή δεν μπορούμε να την περιορίσουμε μέσα σε κάποιο βιβλίο ή σε κάποιο όργανο του σώματός μας και αντιληφθούμε ότι δεν υπάρχει μέσα στον «κλειστό» χώρο που εμείς αντιλαμβανόμαστε σαν υλικό αισθητό κόσμο, τότε ολόκληρη η πληροφορία που εμείς θεωρούμε σαν γνώση, υπάρχει ελεύθερη μέσα στο άδηλο και αόρατο μέρος του κόσμου που σε μας παραμένει πεισματικά άγνωστο.

Τα άδηλο και αόρατο όμως τμήμα του κόσμου μας, δεν είναι άγνωστο για όλους μας.  Κανονικά δεν θα έπρεπε να είναι άγνωστο σε κανέναν μας, μιας και όλοι έχουμε πρόσβαση σε ένα κομμάτι από αυτό μέσω της μνήμης μας. Το άγνωστο αυτό άδηλο και αόρατο μέρος του κόσμου μας, δεν είναι προσβάσιμο μονάχα σε κάποιους, αλλά σε όλους. Αποτελεί ένα κοινά «μοιρασμένο» σε όλους μας χώρο, μέσα στον οποίο υπάρχουν «χύμα» όλα όσα ήδη γνωρίζουμε ή δεν γνωρίζουμε ή μπορούμε να γνωρίσουμε ακόμη εμείς, ή όποιος πέρασε από τούτο τον κόσμο και όχι μόνο.

Στο χώρο αυτό δεν υπάρχει η φράση «εγώ ξέρω» ή «η γνώση είναι δύναμη» ούτε υπάρχει κρυφή και ατομική σκέψη για οτιδήποτε. Στο χώρο αυτό όπου είναι αποθηκευμένη η συμπαντική γνώση, δεν υπάρχουν κρυμμένα μυστικά ούτε απαγορευμένες πληροφορίες μονάχα για μυημένους. Στο χώρο αυτό υπάρχει ολόκληρη η συμπαντική πληροφορία της δημιουργίας η οποία όμως είναι αδύνατον να επεξεργαστεί από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ο οποίος είναι το πλέον ακατάλληλο όργανο στο σύμπαν για να τη διαχειριστεί.

Πέρα από τον εγκέφαλό μας: Στην πραγματικότητα ο εγκέφαλος δεν είναι προορισμένος να διαχειρίζεται γνώση αλλά μονάχα συγκεκριμένο εύρος πληροφορίας και αυτή μόνον μέσω της μνήμης του. Αυτό όμως είναι εντελώς διαφορετικό από τη διαχείριση γνώσης. Ο εγκέφαλος είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να παράγει σκέψη. Σκέψη η οποία είναι απλά η συσχέτιση πληροφοριών που βιώσαμε ως εμπειρίες κατά το παρελθόν μας. Ακόμα και η μελέτη συγκαταλέγεται σε αυτή όπως και τα υποθετικά σενάρια για το μέλλον μας τα οποία επίσης βασίζονται σε συγκεκριμένες εμπειρίες του παρελθόντος μας.

Η «γνώση» όμως στην ουσία της, δεν έχει καμιά σχέση με τις δικές μας εμπειρίες. Οι δικές μας εμπειρίες –εκτός του ότι περιέχουν μόλυνση από τον ενεργειακό θόρυβο των πεποιθήσεών μας, ο οποίος παράγεται από την αντίληψή μας για τον αισθητό κόσμο που ζούμε- είναι απειροελάχιστα ανύπαρκτες σε σχέση με τη συνολική «γνώση» Η πραγματική γνώση αρχίζει να «εισρέει» στην ύπαρξή μας, όταν έχει καταλαγιάσει η λειτουργία της σκέψης και του εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα δεν «εισρέει» αλλά υπάρχει. Πάντα υπήρχε και θα υπάρχει σε όλους. Μόνο που αυτό, είναι από δύσκολο έως ακατόρθωτο να το αντιληφθούν όλοι.

Πως λοιπόν και πότε μπορούμε να πούμε ότι κατέχουμε γνώση; Πόσο σημαντική είναι για μας και πως μπορούμε τελικά να τα καταφέρουμε να την προσεγγίσουμε; Οι άνθρωποι πάντα την αναζητούν διότι από τον πρώτο κιόλας καιρό της εμφάνισής τους σε τούτο τον κόσμο την θεώρησαν περισσότερο σημαντική από την ύπαρξή τους. Κι όσο λιγότερα αντιλαμβάνονται γι αυτή, τόσο περισσότερο χρόνο από τη ζωή τους δαπανούν για χάρη της.

Η αντίληψη ότι ο εγκέφαλός μας αδυνατεί να την προσεγγίσει στο ελάχιστο, μας ωθεί συνεχώς να δημιουργήσουμε άλλα μέσα «εξωτερικά» μέσω της τεχνολογίας ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε όσο το δυνατόν περισσότερη από αυτή. Όμως ο σύγχρονος πολιτισμός κινείται σε μια εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που υπάρχει, διότι το πραγματικά σημαντικό τμήμα της γνώσης που είναι απαραίτητο για να πλησιάσουμε την πηγή της, είναι κύρια η γνώση του Εαυτού μας.

Το κύριο. Η ολοκληρωτική αντίληψη του διαχωρισμού του υλικού σώματος της μορφής, από το εσώτερο ενεργειακό μας, κύριο σώμα, είναι το βήμα που θα ανοίξει τις πύλες προς αυτό που αναζητούμε αιώνες τώρα χωρίς επιτυχία. Η σιγή του νου και της σκέψης μας, το αντίθετο δηλαδή από ότι έχει περισσότερο επενδύσει ο σύγχρονος άνθρωπος, δημιουργεί μια νέα αντιληπτικότητα σχετικά με την κατανόηση της «γνώσης»  Αυτή η σιγή όμως, οδηγεί στην αποτελεσματική Παρατήρηση του Κόσμου μας κι αυτή η Παρατήρηση αρχίζει σιγά-σιγά να συνθέτει μέσα μας,  με ένα εντελώς διαφορετικό τρόπο, τη «γνώση» που δεν χάσαμε ποτέ.

Η σιωπή του Θεού

Η σιωπή του Θεού και η προπαγάνδα της πίστης

Ο Θεός σιωπά. Η «σιωπή του Θεού» είναι το βασικό μοτίβο όλης της υπαρξιακής φιλοσοφίας –αλλά και θεολογίας– του περασμένου αιώνα. Ο Θεός σώπασε στο Άουσβιτς και στην Ρουάντα, στην Καμπότζη και την Σερμπρένιτσα. Άφησε να εκτυλιχτούν απύθμενες βαρβαρότητες, χωρίς ποτέ να μας δώσει ούτε «ένα σημείον».

Ο Θεός σωπαίνει όχι μόνο στις μεγάλες δημόσιες τραγωδίες αλλά και στις μικρές ιδιωτικές. Η μάνα που σπαράζει για τον χαμό του παιδιού της δεν παίρνει απάντηση.

Ο Θεός σωπαίνει – είτε λέγεται Θεός, είτε Αλλάχ, είτε Ιεχωβάς, είτε αποκαλείται με άλλο όνομα από τα πολλά που του δίνουν οι άνθρωποι. Βλέπει το κακό να συμβαίνει και όχι μόνο δεν το σταματάει (αυτός ο παντοδύναμος) αλλά ούτε καν αντιδρά είτε για να το δικαιολογήσει είτε για να εκφράζει την συμπαράστασή του.

Κι όμως στην Χριστιανική θρησκεία τα κύρια επίθετα του Θεού είναι πανάγαθος, ελεήμων και φιλάνθρωπος και στην Μουσουλμανική «Αλ Ραχμάν» (ο οικτίρμων) και Αλ Ραχίμ (ο συμπονετικός).

Αντίθετα με τον Θεό που σιωπά, οι προπαγανδιστές και απολογητές του υπήρξαν ανέκαθεν λαλίστατοι. Ιδρυτές θρησκειών, απόστολοι, προφήτες, ιερείς και αρχιερείς, μοναχοί και θεολόγοι, μας έχουν φιλοδωρήσει με χιλιάδες – ίσως και εκατομμύρια σελίδες κειμένων.

Κοινό στοιχείο όλων αυτών των λόγων είναι η προσπάθεια «να δικαιολογήσουν τους τρόπους του Θεού στους ανθρώπους» για να χρησιμοποιήσω τον περίφημο στίχο του Μίλτωνα: «to justify the ways of God to Men».

Ισχυρίζονται μερικοί ότι η τέχνη (και τεχνική) της προπαγάνδας, δημιουργήθηκε και άκμασε στον εικοστό αιώνα. Ξεχνώντας ότι η καταγωγή της λέξης είναι από τα εκκλησιαστικά λατινικά, και ότι επιτροπή «για την προπαγάνδα (διάδοση) της πίστης» (de propaganda fide) υπήρχε στην Καθολική Εκκλησία εδώ και πολλούς αιώνες.

Πραγματικά οι πρώτοι, πιο συστηματικοί –αλλά και πιο αποτελεσματικοί– προπαγανδιστές ήταν, από καταβολής κόσμου, οι ιδρυτές, ιερείς και απολογητές των θρησκειών. Η δουλειά τους ήταν δυσχερής και πολυσύνθετη. Απαιτούσε ευρηματικότητα, ευστροφία σχεδόν σοφιστική, φαντασία και ατέλειωτη πειθώ.

Διότι είναι πολύ πιο εύκολο να διαδώσεις και να εξαπλώσεις μία ιδεολογία, παρά μία, αρκετά περίπλοκη, και σε πολλά σημεία απάνθρωπα σκληρή, θρησκευτική πίστη. Είναι πιο απλό να προβάλλεις μία ευνοϊκή εικόνα για έναν ηγεμόνα ή πολιτικό αρχηγό, παρά να πείσεις δισεκατομμύρια ανθρώπους για την ύπαρξη ενός αόρατου (αλλά παντοδύναμου και πανάγαθου) Πατέρα. Είναι πολύ πιο ευχερές να δικαιολογήσεις ή να συγκαλύψεις τις ατέλειες και τα εγκλήματα μίας διακυβέρνησης (ακόμα κι αν είναι του Χίτλερ ή του Στάλιν), παρά να καταφέρεις το γένος των ανθρώπων να ξεχάσει τον πόνο, την αρρώστια, την φθορά, τον θάνατο και όλα τα βάσανα που περιέχει η ύπαρξή του – και επιπλέον να δοξολογεί τον Ύψιστο επειδή «τα πάντα εν σοφία εποίησεν».

Τα πάντα εν σοφία… αλλά ποια σοφία; Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως πρόκειται για την ατέρμονη σοφία του Θεού. Μόνο μέσα από αυτή, την επουράνια οπτική γωνία, φαίνονται στον κόσμο όλα τέλεια. Αυτή όμως δεν την διαθέτει κανένας άνθρωπος – ούτε φυσικά κι εγώ. Έτσι θα αναλύσω αυτή την πρόταση (και τα παρεπόμενά της) με βάση την μόνη σοφία που μου βρίσκεται, την ανθρώπινη.

Ας ξεκαθαρίσω από την αρχή, πως το κείμενο αυτό δεν πραγματεύεται το πρόβλημα της ύπαρξης του Θεού. Όπως έδειξε ο Καντ, (και πολλοί μετά από αυτόν) δεν υφίσταται λογική δυνατότητα για απόδειξη. Έτσι που έχει διαμορφωθεί η έννοια του Θεού βρίσκεται έξω από απόδειξη ή διάψευση. Και όπως τόσο σωστά είπε ο Πρωταγόρας: «Περί μεν θεών ουκ έχω ειδέναι, ουθ’ ως εισίν, ουθ’ ως ουκ εισίν ουθ οποίοι τίνες ιδέαν• πολλά γαρ τα κωλύοντα ειδέναι η τ’ αδηλότης και βραχύς ων ο βίος του ανθρώπου».

Άλλωστε η ύπαρξη –η μη– του Θεού, δεν επηρεάζει καθόλου την ανάλυση αυτή. Εξετάζω την θρησκεία ως ανθρώπινο δημιούργημα, ως ένα στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού. Θέμα μου είναι δεν είναι ο Θεός, αλλά ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι προσλαμβάνουν τον Θεό και η σχέση τους με αυτόν – όπως διαμορφώθηκε από τους ιδιοφυείς προπαγανδιστές και απολογητές όλων των θρησκειών. Φυσικό είναι βέβαια τα περισσότερα παραδείγματά μου να προέρχονται από τον χώρο της χριστιανικής θρησκείας, απλά και μόνο επειδή μας είναι πιο οικεία.

Ο Θεός σιωπά. Ο Albert Camus το είπε με άλλα λόγια: «Ο άνθρωπος ρωτάει, ο κόσμος δεν απαντάει». Από την δυσαρμονία αυτή, εκλύεται το absurde – που εμείς, λανθασμένα, μεταφράζουμε με την λέξη παράλογο. Δεν πρόκειται τόσο για την έλλειψη λογικής όσο για την έλλειψη νοήματος. Η κοσμική σιωπή στερεί τον κόσμο από νόημα.

Τόσους αιώνες οι άνθρωποι προσπαθούσαν μέσα από τη θρησκεία να δώσουν νόημα στην ζωή τους και στον κόσμο τους. Ώσπου, πριν εκατόν είκοσι χρόνια ο Ζαρατούστρας του Nietzsche αφού μίλησε με έναν ασκητή, αναρωτήθηκε: «Είναι δυνατόν! Αυτός ο γέροντας άγιος στο δάσος του, δεν άκουσε ακόμα τίποτα για το ότι ο Θεός είναι νεκρός!».

Φυσικά δεν είχε πεθάνει ο Θεός (γιατί ένας Θεός εξ ορισμού δεν πεθαίνει – μπορεί να μην υπάρχει αλλά δεν μπορεί να πεθάνει). Είχε πεθάνει το νόημα που έδινε στον κόσμο η πίστη στο Θεό.

Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που θα το δέχονταν οι απανταχού εκπρόσωποι, απολογητές και προπαγανδιστές του. Τελευταία συνάντησα δύο εντυπωσιακές εκδηλώσεις της ευρηματικότητας τους. Διαπρεπής Γάλλος θεολόγος, ο καθηγητής Bernard Sesboüé, σε μελέτη του για την σιωπή του Θεού, αφού αναλύσει διεξοδικά όλες της περιπτώσεις όπου ο Θεός παρέμεινε απών, καταλήγει στο εξής: είναι πλάνη να θεωρούμε ότι ο Θεός σιωπά – διότι ο Θεός μίλησε, άπαξ και δια παντός, όταν έστειλε το γιο του να σταυρωθεί και να υποφέρει για μας. Μέσα από την Σταύρωση συμμετέχει στα πάθη μας – και άρα είναι παρών.

Δεν ξέρω αν, το γεγονός ότι πριν δύο χιλιάδες χρόνια σταυρώθηκε κάποιος (που μετά όμως αναστήθηκε), κάνει κατανοητό και υποφερτό το σημερινό συλλογικό (ή και ατομικό) μαρτύριο των ανθρώπων. Δεν γνωρίζω πόσο το δικαιολογεί. Τα υπόλοιπα ποιητικά που αναφέρει ο καθηγητής Sesboüé ότι, π. χ. η σιωπή του Θεού βοηθάει τους ανθρώπους να τον νιώσουν μέσα στην δική τους σιωπή, δεν τα σχολιάζω γιατί δεν τα θεωρώ σοβαρά.

Ούτε το δεύτερό μου πρόσφατο παράδειγμα προπαγάνδας με βοηθάει να κατανοήσω την λογική της. Γνωστός Έλληνας κληρικός, με υψηλή εξω-θεολογική πανεπιστημιακή παιδεία, μίλησε πριν από καιρό σε καρκινοπαθή παιδιά και τους γονείς τους. Θέμα: «Θεέ μου, γιατί σε μένα;». Φυσικά η ομιλία δεν απαντούσε στο ερώτημα – ίσα-ίσα που κατέληγε στην αδυναμία όλων μας να κατανοήσουμε τους τρόπους του Θεού.

Ωστόσο, το γεγονός ότι ο ιερωμένος είχε την δύναμη να αντιμετωπίσει το ερώτημα, θαυμάστηκε από πολλούς ως ένδειξη θάρρους και φωτισμένης σκέψης. Θα με συγχωρήσετε, αλλά εμένα δεν μου φαίνεται ένδειξη τόσο θάρρους όσο θράσους. Μπορεί να μοιάζει με εκδήλωση συμπαράστασης, αλλά μπορείτε να το δείτε και αλλιώς: εκπρόσωπος του Παντοδύναμου μιλάει στα καταδικασμένα σε μαρτύριο και πρόωρο θάνατο παιδιά – όπως ένας εκπρόσωπος των Ναζί θα μιλούσε στους έγκλειστους του Άουσβιτς, προσπαθώντας να δικαιολογήσει την εξόντωσή τους.

Η Θεοδικία (δικαιολόγηση του Θεού) είναι βασικός κλάδος της Θεολογίας. Πρόκειται για μία από τις πρώτες και πιο σύνθετες νοητικές ασκήσεις που συνέλαβε ο άνθρωπος. Κάθε Θεοδικία απαιτεί απέραντη στρεψοδικία. Για να καλύψεις π. χ. τον καθημερινό θάνατο χιλιάδων αθώων παιδιών, πρέπει να εφεύρεις μέλλουσα ζωή, δεύτερη παρουσία, το επιχείρημα της «δοκιμασίας», το Προπατορικό Αμάρτημα – για να οδηγηθείς, κάποτε στο τέλος, στην παράθεση δύο εντελώς αντιφατικών φράσεων: «Τα πάντα εν σοφία εποίησεν» και «Ανεξερεύνητοι αι βουλαί του Υψίστου».

Ότι «σοφία» ενυπάρχει μέσα στην οργάνωση και την δομή των όντων – από το απλό λουλούδι μέχρι τον περίπλοκο ανθρώπινο εγκέφαλο – είναι αναμφισβήτητο. Δεν γνωρίζουμε αν είναι η συνειδητή σοφία ενός Δημιουργού, Σχεδιαστή (οι Τέκτονες τον ονομάζουν Μέγα Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος) ή η αυτόματη (με την μέθοδο της δοκιμής και του λάθους) εξελικτική μηχανική ευφυΐα των Δαρβινιστών. Σίγουρα όμως αυτή η σοφία δεν φαίνεται να είναι διαποτισμένη με παναγαθότητα. Τίποτα μέσα στην Φύση δεν δείχνει καλοσύνη ή ηθική βούληση. Αντίθετα κυριαρχεί ο πόλεμος πάντων εναντίον πάντων.

Η ύπαρξη του πόνου και του κακού στον κόσμο δεν συμβιβάζεται με την παρουσία ενός πανάγαθου και παντοδύναμου Θεού. Η αρχαία διάζευξη (αν δεν μπορεί να εκριζώσει το Κακό δεν είναι παντοδύναμος – αν δεν το θέλει, δεν είναι πανάγαθος) ισχύει πάντα. Οι διάφορες (εκατοντάδες) προσπάθειες των απολογητών δεν λύνουν το πρόβλημα. Οι αφελείς θεωρίες ότι ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο την ελευθερία να πράττει και άρα δεν είναι υπεύθυνος γι αυτόν (είμαι άραγε ελεύθερος να μην πονώ και να μην πεθάνω;) ή ότι άφησε το κακό στον κόσμο για να μας δοκιμάσει (τι – και τα βρέφη; Θεός βασανιστής;) δεν πείθουν κανένα – παρά μόνον όσους παραιτούνται από την λογική.

Η τελευταία καταφυγή: το Credo quia absurdum (πιστεύω διότι είναι παράλογο) του Τερτυλιανού.

Αλλά, αν ανοίξω την πόρτα στο παράλογο, κανείς δεν θα με εμποδίσει πια να πιστεύω και στον Εκατόγχειρα και στον Άργο με τα χίλια μάτια.

Κι όμως, αυτό που δεν λύνεται λογικά και δεν αντέχεται βιωματικά, συσκοτίζεται και μεταμορφώνεται προπαγανδιστικά. Μπροστά στην δεξιοτεχνία των απολογητών θεολόγων, ακόμα και ένας Γκαίμπελς φαντάζει αφελής και πρωτόγονος.

Ένας απόλυτα παρθένος παρατηρητής (εξωγήινος;) που θα μελετούσε τον κόσμο μας, θα έβλεπε μία γιγάντια συσσώρευση οδύνης η οποία ξεκινάει από τα κατώτερα ζωικά είδη (που αλληλοσπαράσσονται για να επιβιώσουν) και φτάνει μέχρι τον άνθρωπο – το αποκορύφωμα μίας εντελώς σαδιστικής δημιουργίας.

Ο άνθρωπος πλάστηκε (από τον Θεό ή την τύχη – αδιάφορο) με δύναμη ζωής, ένστικτο αυτοσυντήρησης, αίσθηση ανεπανάληπτης ατομικότητας, ανάγκη διάρκειας – ενώ η μοίρα του είναι να φθαρεί, να γεράσει και να πεθάνει. Η ατομικότητά του, η γνώση και η εμπειρία που συσσωρεύει όλη του τη ζωή – όλα αυτά είναι αναλώσιμα και αδιάφορα. Αρκεί να αναπαράγεται για να συντηρείται το είδος – σαν να ήταν αμοιβάδα.

Αν ο δημιουργός μιας τέτοιας εκρηκτικής αντίφασης δεν είναι η τυφλή εξέλιξη – τότε πρέπει να είναι ένας ιδιοφυής σαδιστής.

Από την αρχή της ιστορίας, οι απολογητές των θρησκειών πάσχιζαν – όπως ο Γκαίμπελς και οι ομότεχνοί του – να οδηγήσουν τον κόσμο στην αποδοχή αυτού του παραλογισμού, σε παραίτηση, και υποταγή. Να τον κάνουν να δέχεται την μοίρα του, με υπομονή και καρτερία. Η λογική της προπαγάνδας είναι ίδια, είτε ενεργείς για λογαριασμό του υποτιθέμενου Ηγεμόνα των ουρανών, είτε κάποιου επίγειου. Άλλωστε η οργανωμένη θρησκεία υπήρξε πάντα εξουσία, που συνήθως συμπορευόταν με την κοσμική. Το συμφέρον και των δύο είναι ένα «πλήρωμα» από πρόβατα (εξ ου και η παρομοίωση του «ποιμένα»). Δηλαδή άνθρωποι ταπεινοί, υποταγμένοι («υπήκοοι») που δεν αμφισβητούν, δεν ρωτάνε και δεν επαναστατούν. Ο ιδεώδης πιστός είναι ακριβές αντίγραφο του ιδανικού υπηκόου.

Το newspeak (νεογλώσσα) και το doublethink (διπλοσκέψη) δεν είναι εφεύρεση του Όργουελ. Πριν από τα συνθήματα: «ο πόλεμος είναι ειρήνη, η ελευθερία είναι σκλαβιά» κλπ. του «1984», η πρώτη αποκορύφωση του προπαγανδιστικού ψεύδους ήταν το σλόγκαν: «Τα πάντα εν σοφία εποίησεν».

Μια απλή ματιά γύρω μας αρκεί για να διαψευσθεί σε δευτερόλεπτα αυτή η ρήση. Κι όμως υπάρχουν εκατοντάδες εκατομμύρια πιστοί στον κόσμο που την αποδέχονται. Τίποτα δεν θα μπορούσε να δείξει περισσότερο την αφέλεια (και την απελπισία) των ανθρώπων, αλλά και την δεινότητα των προπαγανδιστών, από αυτό το γεγονός. Το μέγιστον ψεύδος βαφτίζεται αλήθεια και επάνω του θεμελιώνονται τεράστια εξουσιαστικά οικοδομήματα – οι εκκλησίες.
Ακόμα και οι άνθρωποι που πολέμησαν αυτό το ψεύδος έπεσαν θύματα ευφυών προπαγανδιστών οι οποίοι είτε τους εξαφάνισαν, είτε – το χειρότερο – διαστρέβλωσαν σε τέτοιο βαθμό τις απόψεις τους, ώστε να τους εντάξουν μέσα στο σύστημα.

Ένας τέτοιος ήταν ο Βούδας. Από άθεος παρηγορητής (η διδασκαλία του ήταν απλά μία μέθοδος για το ξεπέρασμα της οδύνης) μετετράπη – με τη βοήθεια προπαγανδιστών – σε ιδρυτή θρησκείας, με χιλιάδες τεμένη και μυριάδες αγάλματα (είχε απαγορεύσει τις απεικονίσεις!). Ένας άλλος ήταν ο Ιησούς. Η διδασκαλία του, που είναι φάρμακο κατά της ατέλειας ενός άδικου και άπονου κόσμου, χρησιμεύει τώρα για να ασκεί εξουσία ένα τεράστιο και πάμπλουτο ιερατείο.

Αλλά η μεγαλύτερη διαστρέβλωση κάθε λογικής ήταν η ιουδαϊκή και μετέπειτα χριστιανική θεωρία της Πτώσης. Σύμφωνα με αυτήν, εμείς φταίμε για τα χάλια του κόσμου. Ο Θεός είχε φτιάξει ένα κόσμο τέλειο – χωρίς πόνο, φθορά, κακία και θάνατο. Δηλαδή ένα Παράδεισο. Αυτόν τον χάσαμε από σφάλμα δικό μας. Ο Θεός είναι απόλυτα ανεύθυνος για τα δεινά της ζωής. Εμείς, από αθάνατοι και όλβιοι πρωτόπλαστοι, γίναμε όντα που τρώνε τον άρτο τους με τον ιδρώτα του προσώπου τους, για να φθαρούν, να γεράσουν και να πεθάνουν.

Η, όπως το είπε ο Μίλτων στους πρώτους στίχους του Paradise Lost, του «Απολεσθέντος Παραδείσου»

Of Mans First Disobedience, and the Fruit
Of that Forbidden Tree, whose mortal taste
Brought Death into the World, and all our woe,

(Για την πρώτη ανυπακοή του ανθρώπου
και τον καρπό του απαγορευμένου δέντρου
του οποίοι η θνητή γεύση έφερε τον θάνατο
στον κόσμο και όλες μας τις συμφορές).

Κατά την παραδοσιακή λοιπόν χριστιανική θεολογία, ο σημερινός μας κόσμος δεν είναι δημιούργημα του Θεού – αλλά των ανθρώπων. Προέκυψε από την ανυπακοή των πρωτοπλάστων – κι εμείς πληρώνουμε ακόμα το προπατορικό αμάρτημα. Με αυτό τον τρόπο δικαιολογείται και η παρουσία του Κακού μέσα στον κόσμο.

Αλλά είναι συμβατή η ύπαρξη αυτού του πρώτου κόσμου με την σημερινή μας γνωστική εμπειρία; Δεν θα πρέπει να άφησε πίσω του ίχνη ανιχνεύσιμα; Η επιστήμη γνωρίζει πως από την αρχή της ζωής, την συνόδευε ο θάνατος. Αν ο Παραδείσιος κόσμος υπήρξε πραγματικά –και οι Πατέρες της εκκλησίας ισχυρίζονται πως, ναι– θα έπρεπε να έχουμε βρει κάποια ένδειξη.

Όμως το τερατωδώς παράλογο σε αυτή την ιστορία, είναι η σύλληψη του Προπατορικού Αμαρτήματος. Που μας βαρύνει όλους, από την γέννησή μας. Είναι η απόλυτα τρομοκρατική παγίδα. Όλοι ένοχοι, όλοι υπαίτιοι και ο Παντοδύναμος ανεύθυνος. (Μα αυτός δεν μας έφτιαξε; Είναι δυνατόν ο Πλάστης να μην ευθύνεται για το Πλάσμα, ο κατασκευαστής για το κατασκεύασμά του; Ακόμα και για τις δυσλειτουργίες του…)

Υπάρχουν ευτυχώς και έντιμοι χριστιανοί θεολόγοι που ομολογούν αδυναμία να αιτιολογήσουν την παρουσία του Κακού στον κόσμο. Ο Χρήστος Γιανναράς γράφει: «Δεν έχουμε πειστική ερμηνεία για τον παραλογισμό του κακού που κυριαρχεί στην ανθρώπινη επίγεια βιοτή και ιστορία, με καμία από τις γνωστικές μας δυνατότητες δεν μπορούμε να συνάγουμε αιτία ή σκοπό του κακού…» Και πιο κάτω: «…κάθε δικανική ερμηνεία που θέλει να το αποδώσει σε απρόσωπες συλλογικές ενοχές και προπατορικές παραβάσεις εντολών καταντάει αφελής στην θλιβερή ανεπάρκειά της».

Ακόμα και ένας τόσο πιστός Χριστιανός δεν μπορεί να αποδεχθεί ένα κραυγαλέο παραλογισμό, τόσο γνωστικό, όσο και ηθικό. Διότι δεν είναι ηθικά αποδεκτό με οποιαδήποτε ηθικά κριτήρια (σκεφθείτε τα ανθρώπινα δικαιώματα) να τιμωρούνται αθώα παιδιά και αμέτοχοι άνθρωποι για μία παλαιολιθική αμαρτία άλλων; (Και τι αμαρτία! Απλή ανυπακοή σε μία παράλογη εντολή. Γιατί να μην δοκιμάσουν το καρπό του Δέντρου της Γνώσης; Τι τότε τους έδωσε την γνωστική ικανότητα ο Πανάγαθος;)

Πρόκειται ξεκάθαρα για μέθοδο τρομοκράτησης που θέλει να υποτάξει όλους στην ενοχή. Δεν είναι τυχαίο πως ένα από τα βασικά ρητά των χριστιανών προπαγανδιστών είναι το «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου» (Initio sapientiae, timor Domini). Άλλο ένα doublethink, που σημαίνει το αντίθετο από αυτό που δηλώνει. Όσο οι ερευνητές είχαν τον φόβο του Θεού, δεν κατάφεραν να προωθήσουν τις γνώσεις μας ούτε μία αράδα. Έπρεπε να περάσει ο Μεσαίωνας για να ανοιχτούν οι προοπτικές μίας γνώσης πέρα από το φόβο.

Ωστόσο ο φόβος είναι λέξη κλειδί. Σε αυτόν στηρίζεται όλο το θρησκευτικό ψεύδος. Στο δέος του θανάτου εδράζεται το θρησκευτικό φαινόμενο. Στο δέος που οφείλεται στην άγνοια και – νομοτελειακά – οδηγεί και πάλι σε αυτή. Όχι βέβαια στην σοφία.

Αλλά οι προπαγανδιστές είναι μάστορες στο doublethink. Έτσι και την άγνοια την έβγαλαν πάνω από την γνώση (τους συμφέρει). Θεία άγνοια την είπαν («θείος γνόφος») και ευλογημένη. Πολέμησαν την γνώση όσο κανείς άλλος στην ιστορία. Γιατί η γνώση ελευθερώνει, δίνει δύναμη και ανεξαρτησία. Και η θρησκεία πάνω από όλα μας θέλει δέσμιους, ένοχους και εξαρτημένους.

Όχι μόνο η γνώση – ακόμα και η αλήθεια, αν αντιπαρατεθεί στη πίστη, οφείλει να υποχωρήσει. Είναι πασίγνωστη η φράση που είπε ο Ντοστογιέφσκι το 1850: «Αν κάποιος μου έδινε την απόδειξη πως ο Χριστός είναι έξω από την αλήθεια και πράγματι ήταν γεγονός ότι η αλήθεια είναι εκτός Χριστού, εγώ θα έμενα με τον Χριστό και όχι με την αλήθεια». Από ένα μέγιστο ποιητή – μία επώδυνη δήλωση σκοταδισμού…

Προς μεγάλη δόξα των προπαγανδιστών, οι περισσότεροι άνθρωποι εκχωρούν την κρίση, την αυτονομία, την ελευθερία τους και παραμένουν όλοι τους την ζωή «δούλοι» του Θεού (τι έκφραση!). Σε αντίθεση με τη φράση του Αντρέ Μπρετόν που γράφει (στα 1928): «Πάντοτε στοιχημάτιζα εναντίον του Θεού και θεωρώ το λίγο που κέρδισα σε αυτόν τον κόσμο ως το αποτέλεσμα αυτού του στοιχήματος. Όσο κι ήταν ασήμαντο το διακύβευμα (η ζωή μου) έχω την συνείδηση ότι κέρδισα τα πάντα».

Η κατάσταση στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα δείχνει τον άνθρωπο να χειραφετείται από τους ηγεμόνες, τους βασιλιάδες και τους δικτάτορες που τον ήθελαν σκλάβο ή έστω υπήκοο (δηλαδή υπάκουο). Πριν χίλια χρόνια δεν υπήρχε στο πλανήτη ούτε ένας ελεύθερος άνθρωπος. Κι όσους δεν καταπίεζαν οι ηγεμόνες και οι άρχοντες, τον καταδυνάστευαν ο φόβος και η δεισιδαιμονία. Πριν εκατό χρόνια υπήρχαν μόνο έξη δημοκρατικά κράτη (και χωρίς ψήφο γυναικών). Το 2000 ήταν 117 που κάλυπταν το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ατελείς δημοκρατίες πολλές από αυτές, αλλά καλύτερες κι από τις πιο «φωτισμένες» απολυταρχίες.

Ωστόσο, στον τομέα της θρησκείας, οι προπαγανδιστές έχουν κάνει τόσο καλά την δουλειά τους, ώστε η χειραφέτηση να είναι ακόμα στο ξεκίνημα. Οι άνθρωποι, που δεν υποκύπτουν στην θρησκευτική προπαγάνδα, είναι μειοψηφίες και στα πιο προηγμένα κράτη. Οι πλειοψηφίες δεν πολυπιστεύουν μεν, ούτε ασκούν ενεργά την θρησκεία, ούτε υπακούουν στις ηθικές εντολές της – αλλά (αχ! ο καταραμένος ο φόβος) κοιτάνε να τα έχουν καλά με το επουράνιο αφεντικό και τους εκπροσώπους του επί γης. (Που ξέρεις τι γίνεται – κι αν υπάρχουν τα καζάνια;).

Οι προπαγανδιστές έχουν μάλιστα καταφέρει να δώσουν μία αρνητική χροιά στην λέξη άθεος. Ακόμα και ο ορθολογιστής, ο άθρησκος, ή ο αγνωστικιστής, ταυτίζονται με τα κακοποιά στοιχεία της αστικής μυθολογίας: τον αναρχικό, τον ανατροπέα, τον ελευθεριάζοντα. Σε τρία αμερικάνικα λεξικά που κοίταξα, στο λήμμα «άθεος» υπάρχει, ως δευτερεύων ορισμός, το «ανήθικος». Αλλά και ο δικός μας λαός μιλάει για αυτόν που «δεν έχει τον Θεό του» εννοώντας άτομο ανήθικο και ικανό για όλα.

Αυτό είναι το άλλο εφεύρημα των προπαγανδιστών: ότι οι μόνες ηθικές αξίες με απόλυτη ισχύ προέρχονται από τον Θεό (δηλαδή τους ερμηνευτές του) και ότι η πίστη είναι προϋπόθεση για μία ηθική ζωή. «Αν δεν υπάρχει Θεός είναι όλα δυνατά», έγραψε ο Ντοστογιέφσκι.

Η θέση αυτή μου θυμίζει τον ισχυρισμό των βασιλοφρόνων ότι μόνον ένας Βασιλιάς μπορεί να είναι εγγυητής του πολιτεύματος. (Και οι Βασιλείς από τον Θεό έπαιρναν την νομιμοποίησή τους – «ελέω Θεού» μονάρχες). Ότι χωρίς Βασιλέα η πολιτική ζωή μετατρέπεται σε αναρχικό χάος.

Θαυμάσια μπορεί να υπάρχει και ηθική και πολιτική τάξη χωρίς Θεϊκή (ή Βασιλική) παρουσία. Οι χειραφετημένοι άνθρωποι είναι σε θέση να θεσπίσουν νόμους και κανόνες με βάση τις αρχές του σεβασμού της ελευθερίας του άλλου. (Να γιατί η Εκκλησία μας και οι θεολόγοι της μισούν τα ανθρώπινα δικαιώματα). Δεν χρειάζονται μύθοι και παραμυθιάσματα για να ζήσουν οι άνθρωποι σωστά μεταξύ τους.

Η θρησκεία έχει τις ρίζες της στον φόβο και την δεισιδαιμονία του πρωτόγονου ανθρώπου. Με την έρευνα και την γνώση οι θεοί άρχισαν να λιγοστεύουν, τα φυσικά φαινόμενα – βροντές, κεραυνοί, εκλείψεις – εξηγήθηκαν και έπαψαν να είναι ένθεα. Κάποια στιγμή μάλιστα ο Ρωμαίος ποιητής Λουκρήτιος, υμνώντας τον δάσκαλό του τον Επίκουρο, δήλωσε ότι religio obteritur (η θρησκεία συνετρίβη).

Αξίζει να θυμηθούμε τους στίχους από το De Rerum Natura:

«Όταν η ανθρώπινη ζωή επάνω στην γη κείτονταν συντριμμένη κάτω από το φοβερό βάρος της θρησκείας (opressa gravi sub religione) όταν η θρησκεία έδειχνε το φοβερό της πρόσωπο από τους ουρανούς ψηλά τρομοκρατώντας τους θνητούς, ήταν ένας έλληνας που τόλμησε να σηκώσει τα θνητά του μάτια επάνω της και να της αντισταθεί. Ούτε οι μύθοι περί θεών, ούτε οι κεραυνοί τον τρόμαζαν ούτε ο απειλητικός ψίθυρος των ουρανών»

Από τότε που ο Λουκρήτιος ανήγγειλε θριαμβευτικά τον θάνατο της θρησκείας, έχουν περάσει δυο χιλιάδες και εβδομήντα χρόνια. Πενήντα πέντε χρόνια μετά τον δικό του θάνατο γεννήθηκε ο ιδρυτής της μεγαλύτερης θρησκείας – και οι εποχές του μεγάλου θρησκευτικού φανατισμού δεν είχαν ακόμα αρχίσει.

Η επιστήμη βέβαια, την οποία υμνούσε ο Λουκρήτιος, άνοιξε ακόμα πιο πολύ τις θύρες της φύσης (naturae portarum claustra cupiret), έλυσε τα περισσότερα μυστήρια που προκαλούσαν δέος και τρόμο, τροφοδοτώντας την δεισιδαιμονία και την πίστη. Αλλά ακόμα μένουν άλυτα πολλά – με πρώτο το πρόβλημα του θανάτου. Και επιπλέον η επιστήμη είναι πάντα ο χώρος των πιθανοτήτων, ενώ ο άνθρωπος χρειάζεται σιγουριά. Η ανάγκη του να ακουμπάει σε βεβαιότητες, να πιστεύει στο απόλυτο, να παρηγορείται με μύθους, παραμένει ίδια εδώ και χιλιάδες χρόνια. Και οι προπαγανδιστές της πίστης την εκμεταλλεύονται με την ίδια δεξιοτεχνία που οι διαφημιστές εκμεταλλεύονται την ανάγκη του να αρέσει ή να διακρίνεται.

Μετά τον Διαφωτισμό, που ξεκαθάρισε μερικά πράγματα, η ανθρωπότητα δεν προχώρησε σε μία νοητική χειραφέτηση. Για κάποιο διάστημα υποκατέστησε τις θρησκείες με ομοειδείς ιδεολογίες (είχαν κι αυτές δόγμα, προφήτες, ιερατείο και υπόσχεση παραδείσου) αλλά όταν αυτές κατέρρευσαν, οι θρησκείες επανήλθαν δριμύτερες. Μπορεί ο Νίτσε να κήρυξε το θάνατο του Θεού αλλά, έστω και αν ο Θεός έχει πεθάνει, οι θρησκείες ζουν και βασιλεύουν.

Φυσικά οι πραγματικοί πιστοί παραμένουν μικρές (αλλά δυναμικές) μειονότητες – όμως οι μεγάλες μάζες είναι αδρανείς ή και συμπαθούσες μπροστά στην άσκηση της ιδεολογικής και εξουσιαστικής πίεσης των εκκλησιών. Ιδιαίτερα στην χώρα μας όπου η εκκλησία έχει περιβληθεί με άλλον ένα μύθο – ότι είναι το βασικό συστατικό της εθνικής μας ταυτότητας. Το χαρακτηριστικό δείγμα του εθνικού ποιμνίου είναι ο βολεψάκιας μεσο- και μικροαστός, που χωρίς να εκκλησιάζεται συχνά και χωρίς να ασκεί τις χριστιανικές αρετές, παραμένει «πιστός», πρόσωπο αξιοσέβαστο, όσο κι αν καθημερινά παραβιάζει πολλές ηθικές επιταγές. Όπως δείχνουν οι έρευνες, αποτελεί την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού.

Έτσι – με λίγους φανατικούς και πολλούς αδιάφορους, οι θρησκείες επιβιώνουν και πλουτίζουν και καταδυναστεύουν τον άνθρωπο.

Καταδυναστεύουν; Εδώ μπορεί να μου αντιπαρατεθεί ένα βασικό επιχείρημα πολλών μη-πιστών που υπερασπίζονται τις θρησκείες: Ότι με αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι νιώθουν ευτυχέστεροι – ή, έστω, λιγότερο δυστυχείς. Πως η πίστη σε κάτι – ακόμα και αναληθές – τους παρηγορεί για τις δυστυχίες του βίου. Ζωτικόν ψεύδος.

Αναρωτιέμαι αν θα χρησιμοποιούσαν το ίδιο επιχείρημα για να υπερασπιστούν τις επίγειες απολυταρχίες. Ας υποθέσουμε ότι οι άνθρωποι που ζούσαν μέσα στο ψέμα του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν ευτυχέστεροι στην ανελευθερία τους (πράγμα που αμφισβητείται) αποτελεί αυτό δικαιολογία για να παραταθεί το ψέμα;

Αλλά πέρα από όλα αυτά, το επιχείρημα είναι έωλο: οι θρησκείες, που επανήλθαν τόσο δυναμικά τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο δεν συνέβαλαν στην ευτυχία των ανθρώπων, αλλά τους οδηγούν στον όλεθρο. Από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας μέχρι σήμερα, εκατοντάδες εκατομμύρια έχουν σκοτωθεί σε θρησκευτικές διαμάχες και πολέμους. Είναι, βεβαιωμένα, η πρώτη αιτία βίαιου θανάτου στην ιστορία. Και ο πρόξενος άφατης οδύνης σε όλο τον κόσμο – όπως αποκαλύπτει η ανάγνωση της καθημερινής μας εφημερίδας. Ο θρησκευτικός φανατισμός και φονταμενταλισμός (ναι, και ο Μπους φονταμενταλιστής είναι) αποτελεί το πρώτο μας πρόβλημα σήμερα.

Προσωπικά, ως φιλελεύθερος άνθρωπος, δεν έχω, ούτε μπορώ να έχω, καμία αντίρρηση στο να πιστεύει ο κάθε άνθρωπος ό,τι θέλει, στο να ασκεί ελεύθερα την πίστη του, να λατρεύει όπως θέλει το Θεό του και να ζει σύμφωνα με τις εντολές της θρησκείας του. Φτάνει να μην επιβάλει την πίστη του στους άλλους, και να μην επεμβαίνει θετικά η αρνητικά στη ζωή τους.

Και επίσης ως ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος, επιφυλάσσω στον εαυτό μου το δικαίωμα να πάρω την δική μου στάση απέναντι στο (υπαρκτό) μυστήριο του κόσμου. Να μην το οριοθετήσω, να μην του δώσω αυθαίρετα όνομα και υπόσταση, να μην το υποτάξω στην λογική και την εξουσία των προπαγανδιστών. Αρνούμαι να νιώθω ενοχές για πράγματα που δεν έκανα, να δοξολογώ αντί να θρηνώ, να ικετεύω αντί να σκέπτομαι.

Η Θεωρία της Πανσπερμίας

Η θεωρία της πανσπερμίας, ότι δηλαδή η ζωή στη Γη προέρχεται από μικροοργανισμούς που έφτασαν από το Διάστημα και εξελίχθηκαν, αποδείχτηκε πρόσφατα πειραματικά στο εργαστήριο Νανοφωτονικής του Ινστιτούτου Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), αφού ανακάλυψαν ότι η πιθανότητα επιβίωσης ορισμένων μυκήτων εκτεθειμένων στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, σε χαμηλές θερμοκρασίες και… μηδενική πίεση κατά τη διάρκεια ενός διαπλανητικού ταξιδιού από τον Αρη στη Γη φτάνει στο 60%.

Η επιβίωση μυκήτων κατά τη διάρκεια ενός διαπλανητικού ταξιδιού από τον Αρη στη Γη φτάνει στο 60%. Η συναρπαστική αυτή ανακάλυψη δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό. Μάλιστα, ερευνητές του ΕΙΕ πήραν μέρος σε σχετικά διαστημικά ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως μας είπε ο υπεύθυνος ερευνητής του προαναφερόμενου εργαστηρίου, Κώστας Κεφαλάς.

-Κύριε Κεφαλά, ποιες είναι συνοπτικά οι θεωρίες για την προέλευση της ζωής στη Γη;
- Από την απαρχή της σκέψης δύο ήταν τα μεγάλα ερωτήματα που βασάνισαν τους μεγάλους στοχαστές και ουσιαστικά καθόρισαν την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας, αφού πάνω τους βασίστηκε η οικοδόμηση της επιστήμης. Το πρώτο έχει να κάνει με την αρχή και την ουσία του κόσμου και το δεύτερο, με το μυστήριο της ζωής και την προέλευσή της…

Πέρα από τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις, η θεωρία της πανσπερμίας επιχειρεί να ερμηνεύσει την προέλευση της ζωής στη Γη (χωρίς να επιχειρεί να ερμηνεύσει την αρχή της ζωής στο Σύμπαν), βασιζόμενη στην αρχή ότι η ζωή υπάρχει παντού στο Διάστημα και μεταφέρεται μέσω του χώρου και του χρόνου από το ένα σημείο του αχανούς Διαστήματος στο άλλο.

Οι μηχανισμοί της πανσπερμίας βασίζονται στη μεταφορά της βιολογικής ύλης είτε μέσω της γαλαξιακής σκόνης, η οποία μπορεί να ταξιδέψει στο χώρο λόγω της πίεσης της ακτινοβολίας των γειτονικών άστρων, ή μέσω του γαλαξιακού ταξιδιού αστεροειδών ή κομητών, οι οποίοι φέρουν μικροοργανισμούς ικανούς να επιβιώσουν στις ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας, πίεσης και ακτινοβολίας που επικρατούν στο αχανές Συμπάν.

Η θεωρία της πανσπερμίας δεν είναι προϊόν των καιρών μας. Ο πρώτος που τη διατύπωσε ήταν ο Αναξαγόρας (500-428 π.κ.ε.). Ο Γάλλος φυσιοδίφης Benoit de Maillet το 1743 απέρριψε τη μέχρι τότε επικρατούσα θεωρία της αβιογένεσης, ισχυριζόμενος ότι η ζωή μεταφέρθηκε στη Γη από το Διάστημα και αναπτύχθηκε στη θάλασσα αρχικά, ενώ οι πατέρες της σύγχρονης θερμοδυναμικής Lord Kelvin (William Thomson) (1824-1907) και Hermann von Helmholtz (1821-1894) υπήρξαν οι κύριοι υπέρμαχοί της τον 19ο αιώνα.

-Σημερινές ενδείξεις υπάρχουν;
-Το 1984 ευρέθη στην Ανταρκτική ένας μετεωρίτης που εκτινάχτηκε από την επιφάνεια του Αρη πριν από 15 εκατ. χρόνια από μια αποστολή Αμερικανών επιστημόνων που έψαχναν για μετεωρίτες. Ο μετεωρίτης ονομάστηκε Allan Hills 84001 (ALH84001). Το 1991 στο εσωτερικό του ALH84001 εντοπίστηκαν νανοβακτήρια και αμινοξέα. Η σημαντική αυτή ανακάλυψη δημοσιεύτηκε από τον David McKay της NASA στην επιστημονική επιθεώρηση «The Journal Science» και προκάλεσε τέτοια αίσθηση ώστε ο πρόεδρος Κλίντον ανακοίνωσε την έναρξη της εξερεύνησης του πλανήτη Αρη από τις ΗΠΑ.

Στις 29 Απριλίου του 2001 επιστήμονες από την Αγγλία και τις Ινδίες ανακοίνωσαν την ύπαρξη μικροοργανισμών στη στρατόσφαιρα, ενώ στις 11 Μαΐου του ίδιου έτους ο γεωλόγος Bruno d’ Argenio και ο βιολόγος Giuseppe Geraci από το Πανεπιστήμιο της Νάπολης ανακοίνωσαν την ύπαρξη εξωγήινων βακτηρίων σε μετεωρίτη ηλικίας 4,5 δισ. ετών. Οι ανακαλύψεις αυτές πυροδότησαν την έναρξη ενός εκτεταμένου προγράμματος ερευνών ταυτόχρονα από τη NASA και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), οι οποίες αποσκοπούν στην επιβεβαίωση της θεωρίας της πανσπερμίας. Τα αποτελέσματα των ερευνών συνεχίζουν να εκπλήττουν τους επιστήμονες ως προς την ανθεκτικότητα των μικροοργανισμών σε ακραίες συνθήκες.

-Η ελληνική συμμετοχή στο όλο εγχείρημα ποια είναι;
-Μέρος αυτής της προσπάθειας υπήρξε και η κοινή προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ESA μέσω του προγράμματος SURE, στο οποίο συμμετείχε και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, με επικεφαλής τη δρα Ευαγγελία Σαραντοπούλου και μέλη της ομάδας τούς δρες Αλκιβιάδη-Κωνσταντίνο Κεφαλά και Ζωή Κόλλια.

Η ερευνητική προσπάθεια περιλάμβανε την εκτέλεση πειραμάτων στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, παράλληλα με εργαστηριακές προσομοιώσεις συνθηκών Διαστήματος, με σκοπό την εκτίμηση της επίδρασης της έλλειψης βαρύτητας, της υπεριώδους ακτινοβολίας, του διαστημικού κενού και των χαμηλών θερμοκρασιών στη βιωσιμότητα διάφορων μικροοργανισμών.

Χρησιμοποιώντας τις πλέον εξελιγμένες συσκευές νανοτεχνολογίας οι ερευνητές του εργαστηρίου Νανοφωτονικής του Ινστιτούτου Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ανακάλυψαν ότι η πιθανότητα επιβίωσης των κοινών μυκήτων Gladosporium, Ulocladium και Aspergilus niger, εκτιθέμενων στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, σε χαμηλές θερμοκρασίες και μηδενική πίεση κατά τη διάρκεια ενός διαπλανητικού ταξιδιού από τον Αρη στη Γη είναι 60%.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, που πρόσφατα δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση Planetary and Space Science, έδειξαν ότι οι μικροοργανισμοί είναι εξαιρετικά ανθεκτικοί στην ιονίζουσα και υπεριώδη ακτινοβολία, στις θερμοκρασίες κοντά στο απόλυτο μηδέν και στις μεγάλες μεταβολές της πίεσης. Τέτοιοι μικροοργανισμοί, θεωρητικά, θα μπορούσαν να εξουδετερώσουν την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας ακόμη και πλησίον των άστρων μέσω ενός βιολογικού αμυντικού μηχανισμού, ο οποίος ενεργοποιείται κάτω από ακραίες συνθήκες, με το να καλύπτει την εξωτερική μεμβράνη του με πρωτεΐνες, προστατεύοντάς τους έτσι από την παρατεταμένη ακτινοβολία.

Περαιτέρω έρευνα αναμένεται ότι θα αποκωδικοποιήσει τους μηχανισμούς προστασίας και επιδιορθώσεων του DNA που φαίνεται ότι διαθέτουν διάφοροι μικροοργανισμοί όταν εκτίθενται σε ακραίες συνθήκες, προσθέτοντας ένα μικρό λίθο στη θεωρία της πανσπερμίας.