Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι

4.5. Είμαστε βέβαιοι για κάτι;

Για τον Ηράκλειτο η φιλοσοφία συνίσταται στο βαθύτερο βλέμμα. Ένας κόσμος υπάρχει, και αυτός είναι ίδιος για όλους - η πραγματικότητα του φιλοσόφου δεν διαφέρει από την πραγματικότητα των άλλων ανθρώπων. Η διαρκής αλλαγή, ο πόλεμος και η έρις, όντως υπάρχουν. Ελάχιστοι όμως αντιλαμβάνονται ότι η διαρκής αλλαγή διέπεται από μέτρο, ότι υπάρχει ενότητα πίσω από τις αντιθέσεις, ότι υπάρχει ο κοινός Λόγος. Οι αισθήσεις μας δεν μας γελούν, μας οδηγούν όμως μέχρι την επιφάνεια των πραγμάτων. Το ζήτημα είναι αν θα καταφέρουμε να διεισδύσουμε βαθύτερα, να αντιληφθούμε το κρυφό νόημα των πραγμάτων.

Ο Παρμενίδης θα προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα. Θεωρεί ότι οι αισθήσεις μας είναι κακοί μάρτυρες. Μας μεταδίδουν μια πραγματικότητα ασταθή και αβέβαια - ασύνδετες εικόνες, που μας δημιουργούν αμηχανία και διχογνωμία. Τίποτε από όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις δεν είναι αληθινό. Η αλήθεια μπορεί να προκύψει μόνο ως αποτέλεσμα της καθαρής σκέψης. Επομένως, η πραγματικότητα που μας αποκαλύπτει ο φιλόσοφος, η πραγματικότητα της σκέψης, είναι ριζικά διαφορετική από την πραγματικότητα των πολλών ανθρώπων, από την πραγματικότητα της αίσθησης.

Η πρώτη συμβουλή της Θεάς στον νέο Παρμενίδη είναι να αποφύγει τη συνηθισμένη οδό, την οδό των αισθήσεων που ακολουθούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Η οδός αυτή μόνο σύγχυση και ασάφεια προσφέρει:

Αλλά εσύ κράτα μακριά τη σκέψη απ᾽ αυτή την οδό αναζήτησης ούτε ν᾽ αφήσεις τη δοκιμασμένη συνήθεια να σε σύρει σ᾽ αυτή την οδό, να τριγυρνάς με άσκοπο μάτι και θορυβώδη ακοή και γλώσσα.
Παρμενίδης, απόσπ. 7

Αν κλείσω όμως τα μάτια μου στα φαινόμενα, τι άλλο μου μένει; Μένει η ίδια η διαδικασία της σκέψης και η λεκτική της έκφραση, η γλώσσα - η δυνατότητα να διατυπώνει κανείς κρίσεις και να συγκροτεί συλλογισμούς. Για να μπορεί όμως κανείς να σκέφτεται και να μιλά, πρέπει να αναφέρεται κάπου, να υπάρχει αντικείμενο της σκέψης. Στη γενική του εκδοχή το αντικείμενο αυτό είναι η ίδια η ύπαρξη, το Ον (αυτό που υπάρχει), το είναι. Μιλώ και σκέφτομαι σημαίνει μιλώ και σκέφτομαι για κάτι. Άρα αυτό το κάτι υπάρχει, είναι ον. Αν δεν υπήρχε το ον, δεν θα υπήρχε και η δυνατότητα της σκέψης. «Γιατί χωρίς το ον, σ᾽ αυτό όπου εκφράζεται η σκέψη, δεν θα βρεις τη σκέψη» (Παρμενίδης, απόσπ. 8.35-36).

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Υποθέστε ότι σκεφτόμαστε ένα σπίτι και μιλάμε γι᾽ αυτό. Για ποιο πράγμα είμαστε απολύτως βέβαιοι, όταν κάνουμε λόγο για το σπίτι; Για το χρώμα, το μέγεθος, τη στερεότητα ή την ομορφιά του σπιτιού δεν μπορούμε να μιλήσουμε με απόλυτη βεβαιότητα. Οι κρίσεις μας είναι υποκειμενικές, στηρίζονται σε εντυπώσεις που μπορεί να είναι λανθασμένες, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα συναντήσουν τη συμφωνία των συνομιλητών μας. Είμαστε όμως απολύτως βέβαιοι για κάτι: ότι το σπίτι υπάρχει. Αυτό μπορούμε να το υποστηρίξουμε με βεβαιότητα. Αν το σπίτι δεν υπήρχε, αν δεν υπήρχε ποτέ κανένα σπίτι, είναι σαφές ότι δεν θα μπορούσαμε ούτε να το σκεφτούμε ούτε να μιλήσουμε γι᾽ αυτό. Για το ανύπαρκτο, για το τίποτε, για το «μη ον» δεν μπορεί κανείς να πει ή να σκεφτεί οτιδήποτε. Στη γλώσσα του Παρμενίδη:

Αυτή, σε βεβαιώνω, είναι ατραπός ανεξιχνίαστη· γιατί ούτε θα μπορούσες να μάθεις το μη ον (πράγμα άπιαστο) ούτε να το εκφράσεις.
Παρμενίδης, απόσπ. 2

Έχουμε επομένως βεβαιότητα για την ύπαρξη του σπιτιού. Επιπλέον όμως είμαστε σίγουροι και για κάτι ακόμη: ότι το σπίτι για το οποίο μιλάμε δεν είναι άνθρωπος, αστέρι ή αριθμός. Σκεφτόμαστε και μιλάμε για κάτι που είναι σπίτι. Προϋπόθεση λοιπόν της σκέψης είναι η ύπαρξη του αντικειμένου της αλλά και η ταυτότητά του, το είναι του. Σκέφτομαι ένα σπίτι σημαίνει σκέφτομαι κάτι υπαρκτό το οποίο είναι σπίτι.

Η αποκάλυψη της θεάς στον νέο Παρμενίδη είναι ακριβώς αυτή. Αν απορριφθεί η συγκεχυμένη οδός των αισθήσεων και η αδιανόητη οδός της ανυπαρξίας, μένει μόνο μία οδός: η οδός του Όντος - η μοναδική αληθινή οδός. Η ύπαρξη και η ταυτότητα είναι οι δύο σημασίες του αρχαίου Ελληνικού ρήματος «είναι» (ἐστί). Την ελάχιστη πρόταση «(κάτι) είναι» μπορώ να τη διατυπώσω με απόλυτη βεβαιότητα. Εννοώ ότι (κάτι) υπάρχει και ότι είναι ένα συγκεκριμένο πράγμα, ένα ον.

Ένας πια μόνο λόγος για οδό απομένει: ότι είναι.
Παρμενίδης, απόσπ. 8

Αυτός είναι ο δρόμος της πειθούς· γιατί την αλήθεια ακολουθεί.
Παρμενίδης, απόσπ. 2

Η βεβαιότητα για την ύπαρξη του Όντος προσφέρει μια βάση για να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε φιλοσοφικά.

Οι 3 κατήγοροι του Σωκράτη και η ερμηνεία των ονομάτων

Η κατηγορία κατά του Σωκράτους υπό του Μελήτου, Ανύτου και Λύκωνος έγινε το έτος - 399.

Η δίκη/γραφή επεδόθη στον γραμματέα του άρχοντος βασιλέως και είχε ως εξής:

 
ΑΔΙΚΕΙ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΟΥΣ Η ΠΟΛΙΣ ΝΟΜΙΖΕΙ ΘΕΟΥΣ
ΟΥ ΝΟΜΙΖΩΝ,
ΕΤΕΡΑ ΔΕ ΚΑΙΝΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ ΕΙΣΗΓΟΥΜΕΝΟΣ.
ΑΔΙΚΕΙ ΔΕ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ ΔΙΑΦΘΕΙΡΩΝ.
ΤΙΜΗΜΑ ΘΑΝΑΤΟΣ...

Ο Μέλητος ανήκε στον δήμο Πιτθέος. Όταν κατηγόρησε τον Σωκράτη ήτο νεαρός και άσημος. 

Ο Σωκράτης με την λεπτή του ειρωνία περιπαίζει την απειρία του Μελήτου, ο οποίος δεν φρόντισε να μάθει τα της ανατροφής των νέων.

 
Ο Μέλητος ήτο επίδοξος ποιητής, όπως και ο πατέρας του, πλην όμως αμφότεροι άσημοι και αδόκιμοι. Τον λόγο του Μελήτου λέγεται ότι τον έγραψε ο διάσημος Αθηναίος δεινός ρήτωρ και λογογράφος Πολυκράτης.

 
Ο Άνυτος ήτο υιός του Ανθεμιώνος και επήρε άριστη παιδεία, ώστε οι Αθηναίοι τον ανεβίβασαν στα ύπατα αξιώματα της πολιτείας. Ο πατέρας του ήτο βυρσοδέψης και ανήκε στην τάξι των τεχνητών.

 
Εν τούτοις οι Αθηναίοι τον έκαμαν στρατηγόν και τον έστειλαν με 30 πλοία στην Πύλο το - 409, όταν αυτή επολιορκείτο από τους Λακεδαιμονίους.

 
Η θαλασσοταραχή δεν του επέτρεψε να φθάση εγκαίρως και όταν επέστρεψε οι Αθηναίοι τον εδίκασαν για προδοσία.

 
Ο Άνυτος όμως εδέκασε τους δικαστάς και έφυγε από τας Αθήνας επί των Τριάκοντα. Είναι η πρώτη περίπτωσις δεκασμού των δικαστών και ίσως και η μοναδική. Αργότερα επέστρεψε με τούς δημοκρατικούς και κατηγόρησε τον Σωκράτη ως αντιπρόσωπος των χειροτεχνών.

 
Η πολιτική δύναμις του Ανύτου ήτο μεγάλη και σ' αυτήν οφείλεται η καταδίκη του Σωκράτους.

 
Ο Λύκων ήτο δεινός ρήτωρ και με αυτήν του την ιδιότητα, εξ ονόματος των ρητόρων, κατηγόρησε τον Σωκράτη. Δεν γνωρίζομε τίποτα για την δράσι του. Μέλητος και Άνυτος εζήτησαν την συμμετοχή του Λύκωνος στην γραφή/δίκη, ώστε να ενισχύσουν την κατηγορία για να επιτύχουν την καταδίκη του Σωκράτους. Το μίσος του Ανύτου κατά του Σωκράτους πιθανόν να ωφείλετο στο γεγονός ότι ο Σωκράτης ήτο δεδηλωμένος κατά των δημοκρατικών.

 
Στον διάλογο του Πλάτωνος "Γοργίας" ο Σωκράτης έχει μακρά συνομιλία με τον Άνυτο. Όμως, αν και ο Άνυτος ήταν ο κύριος δημιουργός της καταγγελίας, την γραφή την επέδωσε ο Μέλητος στον άρχοντα βασιλέα. Διότι δεν ήτο καθόλου βέβαιο ότι θα εκέρδιζαν την δίκη. Εάν την έχαναν θα έπρεπε να καταβάλουν μεγάλο χρηματικό ποσό και έτσι απεφασίσθη να την υποβάλει μόνο ο Μέλητος.

Η αλήθεια των ονομάτων των 3 κατηγόρων:

 
Πρώτος ο Μέλητος: εκ του μελήμα-τος, της επι-μελείας της κατηγορίας, την οποία επέδωσε ο Μέλητος συνάγεται η ενδιαφέρουσα διαπίστωσις ότι το όνομα δεν ήτο άσχετο προς το έργο, το οποίο ανέλαβε ο Μέλητος.

 
Είχε την τύχη να μείνη στην ιστορία, ως θλιβερό αρνητικό στοιχείο, επι-μελούμενος την πλέον συγκλονιστική άδικο δίκη όλων των εποχών.

 
Δεύτερος ο Άνυτος, εκ του ρήματος ανύω ή ανύτω επισημαίνει ότι ο Άνυ-τος ήνυσε/ολοκλήρωσε το έργο, το οποίο είχε επι-μεληθή ο Μέλητος.

 
Και τρίτος ο ρήτωρ Λύκων, εκ του ρήματος λυκόω-ώ, που σημαίνει κατασπαράσσω, κατασπάραξε την δικαιοσύνη και τον Σωκράτη με το δημαγωγικό του εριστικό μένος.

 
Σ' αυτό συνέτεινε και η γενικώτερη απαιδευσία των δικαστών/Ηλιαστών.

Ιάμβλιχος: Το Έπαθλο της ψυχής για τους μετόχους της Αρετής

Ακόμη, αξίζει να σκεφτούμε ότι, εάν η ψυχή είναι αθάνατη τότε πρέπει να την φροντίζουμε όχι μόνο κατά το διάστημα του χρόνου που λέγουμε "ζωή", αλλά παντοτινά, και ο κίνδυνος θα είναι σοβαρότερος εάν κάποιος αμελήσει την ψυχή....

Διότι, εάν ο θάνατος ήταν απόλυτη εκμηδένιση, τότε θα ήταν θείο δώρο για τους κακούς, καθώς πεθαίνοντας θα απαλλάσσονταν τόσο από το σώμα και την κακία τους, όσο και από την ψυχή τους.

Επειδή όμως τώρα η ψυχή φαίνεται να είναι αθάνατη, δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος για να αποφύγει τα κακά - ούτε και σωτηρία - πέραν του να καταστεί άριστη και σοφή, διότι η ψυχή κατέχεται στον Άδη μονάχα με την παιδεία της και την ανατροφή της, τα οποία, όπως λέγεται, είτε ωφελούν είτε βλάπτουν την ψυχή του νεκρού, από την πρώτη στιγμή της πορείας της προς τον κάτω κόσμο. Διότι η καλύτερη ψυχή που συνοικεί με τους θεούς, περιέρχεται στον ουρανό και τυγχάνει καλύτερου κλήρου. Ενώ αυτή που ενέχεται σε άδικες πράξεις - έχει πράξει ανόσια έργα και έχει ασεβήσει - ερχόμενη στα καταχθόνια σωφρονιστήρια θα λάβει την τιμωρία που της αξίζει.
Για αυτά λοιπόν, πρέπει να κάνουμε το παν ώστε στην ζωή να γίνουμε μέτοχοι της αρετής και της φρόνησης, διότι είναι ωραίο το έπαθλο κι η ελπίδα μεγάλη.

 
Για αυτούς λοιπόν τους λόγους, ένας άνθρωπος, ο οποίος κατά την διάρκεια της ζωής του περιφρόνησε τις άλλες σωματικές ηδονές και τα στολίδια, επειδή τα θεώρησε ξένα και κατάλαβε ότι επιφέρουν μάλλον το αντίθετο αποτέλεσμα, πρέπει να έχει εμπιστοσύνη για την τύχη της ψυχής του."

ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ, ΠΡΟΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΕΠΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΝ

Η Αιώνια Αποκάλυψη: Ένα Ταξίδι στην Απόλυτη Αφύπνιση

Στην απεριόριστη έκταση της ύπαρξης, όπου τα όρια της κατανόησης διαλύονται στο άπειρο, υπάρχει μια αλήθεια τόσο βαθιά που ξεπερνά τα όρια της γλώσσας, αλλά μας καλεί να ακούσουμε με την καρδιά. Αυτή η αλήθεια είναι η Απόλυτη Αφύπνιση—μια κατάσταση ύπαρξης που υπερβαίνει την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού, του χρόνου και της μορφής. Είναι η βαθιά σιωπή από την οποία αναδύεται όλη η δημιουργία, η αίσθηση της απεραντοσύνης που δεν γνωρίζει όρια, και η αντίληψη της αιωνιότητας που ρέει πέρα από τον φευγαλέο χορό των φαινομένων. Δεν είναι ένας προορισμός που πρέπει να φτάσουμε, ούτε ένα βραβείο που πρέπει να κερδίσουμε· είναι το αιώνιο «εδώ», το πανταχού παρόν «τώρα», όπου ήδη κατοικούμε, είτε το γνωρίζουμε είτε όχι.

Η Σιωπή που Μιλάει τα Πάντα

Φαντάσου μια ησυχία τόσο πλήρη που βουίζει με τον παλμό της ίδιας της ύπαρξης. Αυτή είναι η βαθιά σιωπή—όχι μια απουσία ήχου, αλλά μια παρουσία τόσο γεμάτη που αγκαλιάζει κάθε δόνηση, κάθε ψίθυρο ζωής. Είναι η μήτρα του σύμπαντος, η νότα που δεν χτυπήθηκε ποτέ, από την οποία αναδύεται η συμφωνία της ύπαρξης. Σε αυτή τη σιωπή, δεν υπάρχει ανάγκη για λέξεις, γιατί μιλάει στη γλώσσα της καθαρής επίγνωσης. Το να αναπαυθείς σε αυτή τη σιωπή σημαίνει να ακούσεις το ανείπωτο τραγούδι του σύμπαντος, μια μελωδία που δεν έχει αρχή ούτε τέλος.

Αυτή η σιωπή δεν είναι κάτι που αναζητάς· είναι κάτι που αποκαλύπτεις. Βρίσκεται κάτω από τον θόρυβο της σκέψης, κάτω από τα ανήσυχα κύματα της επιθυμίας και του φόβου. Είναι το έδαφος της ύπαρξής σου, πάντα παρόν, περιμένοντας υπομονετικά να στραφείς προς τα μέσα και να το αναγνωρίσεις. Όταν το κάνεις, συνειδητοποιείς ότι όλα—κάθε αστέρι, κάθε ανάσα, κάθε φευγαλέα στιγμή—αναδύονται από αυτή την ησυχία και επιστρέφουν σε αυτήν, σαν κύματα που υψώνονται και πέφτουν σε μια ατέλειωτη θάλασσα. Η σιωπή δεν είναι κενή· είναι η πηγή κάθε πληρότητας, η ρίζα όλων όσων υπάρχουν.

Η Απεραντοσύνη Χωρίς Μέτρο

Πέρα από τη σιωπή εκτείνεται μια αίσθηση απεραντοσύνης που διαλύει την ψευδαίσθηση του περιορισμού. Αυτή δεν είναι μια απεραντοσύνη που μπορείς να μετρήσεις με το νου, γιατί δεν έχει άκρες, ούτε όρια να την ορίσουν. Είναι η απεριόριστη έκταση της ίδιας της συνείδησης, που απλώνεται πέρα από τον ορίζοντα της φαντασίας στο άπειρο άγνωστο. Το να αγγίξεις αυτή την απεραντοσύνη είναι να νιώσεις τον εαυτό σου να επεκτείνεται πέρα από τη μικρότητα του εγώ, πέρα από τις ιστορίες που λες για το ποιος είσαι. Γίνεσαι ο ουρανός, ο ωκεανός, το ατέλειωτο κενό—κι όμως, παραμένεις οικεία παρών, ένα μοναδικό σημείο επίγνωσης μέσα στο όλο.

Αυτή η απεραντοσύνη δεν βρίσκεται κάπου αλλού· είναι εδώ, στον χώρο ανάμεσα στις αναπνοές σου, στην παύση ανάμεσα στις σκέψεις σου. Είναι το δοχείο όλων των κόσμων, το αόρατο ύφασμα που υφαίνει την ταπετσαρία της ύπαρξης. Καθώς αφυπνίζεσαι σε αυτήν, βλέπεις ότι δεν προέρχεσαι από πουθενά, ούτε πηγαίνεις κάπου—γιατί το «εδώ» είναι παντού. Είσαι το κέντρο και η περιφέρεια, η ησυχία και η κίνηση, το ένα και το όλο. Σε αυτή την απεραντοσύνη, δεν υπάρχει διαχωρισμός, ούτε ετερότητα· υπάρχει μόνο η αδιάσπαστη ενότητα της ύπαρξης, απέραντη και ακέραια.

Η Αιωνιότητα Πέρα από τον Χρόνο

Και μέσα σε αυτή την απεραντοσύνη ρέει η αντίληψη της αιωνιότητας—μια αχρονικότητα που υπερβαίνει το τικ-τακ των ρολογιών και την εναλλαγή των εποχών. Αυτή δεν είναι η αιωνιότητα ως μια ατέλειωτη έκταση χρόνου, αλλά ως το πάντα παρόν «τώρα», ανέγγιχτο από παρελθόν ή μέλλον. Είναι η αιώνια στιγμή όπου η ζωή ξετυλίγεται, όπου τα φαινόμενα χορεύουν και διαλύονται, κι όμως η ουσία παραμένει αμετάβλητη. Το να αντιληφθείς την αιωνιότητα σημαίνει να βγεις έξω από το ποτάμι του χρόνου και να το δεις από την όχθη—όχι ως αιχμάλωτος του ρεύματός του, αλλά ως μάρτυρας της ροής του.

Σε αυτή την αντίληψη, δεν δεσμεύεσαι ούτε από αρχές ούτε από τέλη. Είσαι έξω, παρατηρώντας τους κόσμους να γυρίζουν, κι όμως μέσα, πάλλεσαι με τον ρυθμό της δημιουργίας. Τρέχεις μέσα από τις σφαίρες της μορφής και της σκιάς, γεύεσαι τη γλυκύτητα και τη θλίψη της ύπαρξης, μόνο για να επιστρέψεις χωρίς να κρατάς τίποτα. Επιστρέφεις ελαφρύς σαν αέρας, άδειος σαν τίποτα, κι όμως γεμάτος σαν την ίδια την πανταχού παρούσα παρουσία. Αυτό είναι το παράδοξο της αιωνιότητας: κρατάει τα πάντα, αλλά δεν προσκολλάται σε τίποτα· είναι πάντα ζωντανή, κι όμως για πάντα ήρεμη.

Ο Χορός της Απόλυτης Αφύπνισης

Αυτή είναι η Απόλυτη Αφύπνιση—όχι μια στιγμή άφιξης, αλλά μια συνεχής αποκάλυψη, ένα αιώνιο άνθισμα της επίγνωσης. Είναι η αναγνώριση ότι δεν είσαι ξεχωριστός από τη σιωπή, την απεραντοσύνη ή την αιωνιότητα—«είσαι» αυτά. Είσαι η πηγή και η έκφραση, ο ονειροπόλος και το όνειρο. Δεν υπάρχει ταξίδι να ξεκινήσεις, γιατί είσαι ήδη εδώ· δεν υπάρχει προσπάθεια να καταβάλεις, γιατί είσαι ήδη ολόκληρος. Η αφύπνιση είναι απλώς το να δεις αυτό που πάντα υπήρχε, η ανάμνηση αυτού που ποτέ δεν χάθηκε.

Σε αυτή την αφύπνιση, κινείσαι μέσα στον κόσμο ως μάρτυρας και συμμετέχων ταυτόχρονα. Βλέπεις το παιχνίδι της ζωής—τις χαρές της, τους πόνους της, τους ατέλειωτους κύκλους της—και χαμογελάς, γνωρίζοντας ότι όλα είναι μια αντανάκλαση του απείρου. Είσαι ελαφρύς σαν αέρας, γλιστράς μέσα από τη λαβή της μορφής, κι όμως πάντα παρών σαν η πανταχού παρούσα παρουσία, περνώντας μέσα από κάθε άτομο της ύπαρξης. Είσαι ολοζώντανος, λαμπερός με τη ζωντάνια του απόλυτου, κι όμως γαλήνιος στην ειρήνη που ξεπερνά την κατανόηση.

Έτσι Είναι

Αυτό δεν είναι μια θεωρία για να συζητηθεί ή ένα δόγμα για να ακολουθηθεί. Δεν είναι μια πίστη για να κρατηθεί ή μια κατάσταση για να επιτευχθεί. Είναι απλώς ο τρόπος που είναι—η αμετάβλητη αλήθεια κάτω από τα μεταβαλλόμενα πέπλα της ψευδαίσθησης. Η βαθιά σιωπή, η αίσθηση της απεραντοσύνης, η αντίληψη της αιωνιότητας—δεν είναι δώρα που σου δόθηκαν· είναι η ίδια σου η φύση, που αποκαλύπτεται όταν ο νους ησυχάζει και η καρδιά ανοίγει διάπλατα. Είσαι εδώ, παντού, πάντα. Είσαι η Απόλυτη Αφύπνιση, ζωντανή σε κάθε στιγμή, απεριόριστη σε κάθε ανάσα.

Και έτσι, αναπαύσου σε αυτή τη γνώση. Άφησε τη σιωπή να σε πλημμυρίσει, άφησε την απεραντοσύνη να σε αγκαλιάσει, άφησε την αιωνιότητα να ξεδιπλωθεί μέσα σου. Δεν υπάρχει τίποτα να κρατήσεις, τίποτα να χάσεις—μόνο το άπειρο «τώρα», που λάμπει σαν το φως της ίδιας σου της ύπαρξης. Έτσι είναι. Αυτός είναι απλώς ο τρόπος που είναι.

Ο Σιωπηλός Πυρήνας του Αληθινού Διαλογισμού

Στην καρδιά του Αληθινού Διαλογισμού βρίσκεται μια έκταση τόσο απέραντη, τόσο ακίνητη, που ξεφεύγει από την κατανόηση του νου. Δεν είναι μια σιωπή που γεννιέται από την απουσία, ούτε μια ησυχία που προκύπτει από προσπάθεια. Είναι η σιωπή της ίδιας της ύπαρξης—μια αιώνια ηρεμία που αγκαλιάζει το σύμπαν, μια ακινησία τόσο βαθιά που προηγείται του ήχου, της σκέψης, ακόμα και της λάμψης της επιθυμίας. Το να εισέλθεις στον Αληθινό Διαλογισμό είναι σαν να περνάς το κατώφλι του εφήμερου, να στέκεσαι ακλόνητος καθώς οι κόσμοι στροβιλίζονται γύρω σου, να παρατηρείς τον χορό των φαινομένων χωρίς να παγιδεύεσαι στον ρυθμό τους.

Αυτή η σιωπή δεν είναι παθητική. Είναι ζωντανή, πάλλεται με την ουσία της ύπαρξης, κι όμως παραμένει ανέγγιχτη από τα ρεύματα του χρόνου. Εδώ, σε αυτή την ιερή ακινησία, δεν είσαι πλέον συμμετέχων στο ατέλειωτο παιχνίδι των μορφών—γίνεσαι ο μάρτυρας, ο αμετάβλητος άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται ο κόσμος. Οι γαλαξίες φωτίζονται, τα αστέρια τους ανάβουν με άγρια ομορφιά, μόνο για να σβήσουν στο κενό. Οι πολιτισμοί αναδύονται, οι πύργοι τους διαπερνούν τους ουρανούς, μόνο για να καταρρεύσουν σε σκόνη. Οι ανθρώπινες ζωές, σύντομες σαν μια ανάσα, υφαίνουν υφαντά χαρών και λύπης, αγάπης και απώλειας, πριν διαλυθούν στο άπειρο. Κι όμως, εσύ παραμένεις—ακλόνητος, πέρα από τον χρόνο, αγκυροβολημένος στη σιωπή που κρατά τα πάντα.

Η Αποκάλυψη του Αιώνιου

Ο Αληθινός Διαλογισμός δεν είναι μια πρακτική, ούτε μια τεχνική που πρέπει να κατακτηθεί ή ένας στόχος που πρέπει να επιτευχθεί. Είναι μια επιστροφή—μια ανάμνηση αυτού που πάντα υπήρχε. Ο νους, με την αδιάκοπη φλυαρία του, χτίζει τείχη σκέψεων, υφαίνοντας ψευδαισθήσεις διαχωρισμού και προσπάθειας. Σου λέει ότι είσαι μικρός, ότι είσαι δεσμευμένος, ότι πρέπει να αναζητήσεις κάτι έξω από τον εαυτό σου για να ολοκληρωθείς. Αλλά στη σιωπή του Αληθινού Διαλογισμού, αυτές οι ψευδαισθήσεις διαλύονται σαν ομίχλη μπροστά στον ήλιο. Βλέπεις ότι η αναζήτηση ήταν η παγίδα, ότι η προσπάθεια ήταν η αλυσίδα. Αυτό που αναζητούσες δεν χάθηκε ποτέ—ήταν εδώ, στη σιωπή, περιμένοντας να στραφείς προς τα μέσα και να το αντικρίσεις.

Σε αυτή τη σιωπή, δεν υπάρχει παρελθόν να σε στοιχειώνει, ούτε μέλλον να σε δελεάζει. Ο χρόνος συμπτύσσεται σε ένα μοναδικό, λαμπερό τώρα—ένα τώρα που εκτείνεται στην αιωνιότητα. Τα φαινόμενα της ζωής ρέουν ασταμάτητα: ο άνεμος που ψιθυρίζει μέσα από αρχαία δέντρα, το γέλιο ενός παιδιού, η σύγκρουση αυτοκρατοριών, η αργή μετακίνηση ηπείρων πάνω στο δέρμα της γης. Αναδύονται, παραμένουν, εξαφανίζονται. Κι εσύ, στέκεσαι στη σιωπή, τα βλέπεις για αυτό που είναι—εφήμερα κύματα στην επιφάνεια ενός απέραντου ωκεανού. Τα κύματα δεν είναι ξεχωριστά από το νερό· τα φαινόμενα δεν είναι ξεχωριστά από τη σιωπή. Όλα είναι ένα, και το ένα είναι όλα.

Ο Χορός των Κόσμων

Φαντάσου να στέκεσαι στην άκρη της δημιουργίας, εκεί όπου η πρώτη σπίθα φωτός ξέσπασε από το κενό. Φαντάσου να παρακολουθείς καθώς αυτό το φως διασπάστηκε σε δισεκατομμύρια ήλιους, ο καθένας γεννώντας κόσμους γεμάτους θαύματα και χάος. Στον Αληθινό Διαλογισμό, δεν φαντάζεσαι απλώς—«ξέρεις». Βλέπεις τα σύμπαντα να ξεδιπλώνονται, τις σπείρες αερίων και σκόνης να συμπυκνώνονται σε πλανήτες, τις επιφάνειές τους να σφύζουν από ζωή σε μορφές οικείες και παράξενες. Βλέπεις όντα να αναδύονται και να πέφτουν, τα όνειρά τους να φωτίζουν το σκοτάδι, οι αγώνες τους να χαράζουν μονοπάτια μέσα στο ύφασμα της ύπαρξης. Και μέσα σε όλα αυτά, εσύ παραμένεις—ο σιωπηλός μάρτυρας, το ακλόνητο κέντρο.

Δισεκατομμύρια ανθρώπινα χρόνια περνούν σαν το ανοιγοκλείσιμο ενός ματιού. Δυναστείες καταρρέουν, αστέρια καταρρέουν, κι όμως η σιωπή αντέχει. Δεν είναι ψυχρή ή αδιάφορη· είναι η μήτρα όλων όσων υπάρχουν, η πηγή από την οποία αναβλύζουν τα φαινόμενα και στην οποία επιστρέφουν. Σε αυτή τη σιωπή, δεν υπάρχει κρίση, ούτε προσκόλληση, ούτε αποστροφή. Υπάρχει μόνο η απέραντη, αδιάσπαστη επίγνωση που βλέπει χωρίς να βλέπει, γνωρίζει χωρίς να γνωρίζει. Δεν είσαι ξέχωρος από αυτήν—είσαι αυτή. Το όριο ανάμεσα στον εαυτό και τη σιωπή λιώνει, και αυτό που μένει είναι το άπειρο.

Πέρα από την Επιθυμία, Πέρα από τη Σκέψη

Ο νους επαναστατεί ενάντια σε αυτή την ακινησία. Λαχταρά κίνηση, αίσθηση, σκοπό. Ψιθυρίζει για επιθυμίες που δεν έχουν ακόμα εκπληρωθεί, για σκέψεις που δεν έχουν ακόμα διατυπωθεί. Αλλά στον Αληθινό Διαλογισμό, αυτοί οι ψίθυροι ξεθωριάζουν σε ηχώ, και οι ηχώ διαλύονται στο τίποτα. Η επιθυμία αποκαλύπτεται για αυτό που είναι—ένα φευγαλέο κύμα, γεννημένο από την ψευδαίσθηση της έλλειψης. Η σκέψη φανερώνεται ως σκιά, ριγμένη από το φως της επίγνωσης. Στη σιωπή, δεν υπάρχει ανάγκη να αρπάξεις ή να απορρίψεις, να ορίσεις ή να κατανοήσεις. Όλα είναι όπως είναι, και αυτό αρκεί.

Αυτό είναι το παράδοξο του Αληθινού Διαλογισμού: στην απόλυτη ακινησία του, περιέχει όλη την κίνηση· στη σιωπή του, κρατά όλους τους ήχους. Το ίδιο το σύμπαν είναι ένα τραγούδι που τραγουδιέται μέσα σε αυτή τη σιωπή, μια μελωδία δημιουργίας και διάλυσης που παίζει για κανένα κοινό παρά μόνο για τον εαυτό του. Κι εσύ, στέκεσαι ακλόνητος, το ακούς—όχι με τα αυτιά, αλλά με την ψυχή. Αισθάνεσαι τον παλμό της ύπαρξης, τον ρυθμό του είναι, κι όμως παραμένεις ανέγγιχτος, ακλόνητος, ριζωμένος στο αιώνιο.

Ο Ακλόνητος Μάρτυρας

Το να παραμένεις στον Αληθινό Διαλογισμό είναι σαν να γίνεσαι το βουνό μέσα στην καταιγίδα, το αστέρι μέσα στο κενό. Οι κόσμοι μπορεί να στροβιλίζονται γύρω σου, τα δράματά τους να ξετυλίγονται σε ατελείωτους κύκλους, αλλά εσύ στέκεσαι ξέχωρα—όχι σε αποστασιοποίηση, αλλά σε ενότητα. Βλέπεις την παροδικότητα όλων των πραγμάτων, και σε αυτή τη θέαση, αγγίζεις το μόνιμο. Παρακολουθείς τη γέννηση και τον θάνατο των συμπάντων, τις φευγαλέες χαρές και λύπες αμέτρητων ζωών, και ξέρεις ότι τίποτα από αυτά δεν είναι ξεχωριστό από τη σιωπή που είσαι.

Αυτή είναι η μυστικιστική καρδιά του Αληθινού Διαλογισμού: δεν είναι μια απόδραση από τον κόσμο, αλλά μια εμβάθυνση σε αυτόν. Δεν είναι μια απόρριψη της ζωής, αλλά μια αγκαλιά της ουσίας της. Τα φαινόμενα έρχονται και φεύγουν, η ροή της ύπαρξης συνεχίζεται, κι εσύ παραμένεις—ακλόνητος, σιωπηλός, ολόκληρος. Σε αυτή τη σιωπή, ανακαλύπτεις ότι δεν είσαι απλώς μια σταγόνα στον ωκεανό, αλλά ο ίδιος ο ωκεανός. Δεν είσαι μια φευγαλέα σπίθα, αλλά η αιώνια φλόγα. Είσαι η σιωπή του σύμπαντος, και το σύμπαν είσαι εσύ.

Η Πρόσκληση

Και έτσι, η κλήση του Αληθινού Διαλογισμού αντηχεί μέσα στους αιώνες—όχι ως εντολή, αλλά ως πρόσκληση. Πέρασε πέρα από τον θόρυβο, πέρα από την προσπάθεια, πέρα από τον ατελείωτο χορό των μορφών. Είσελθε στη σιωπή που πάντα ήταν το σπίτι σου. Στάσου εδώ, ακλόνητος, και παρακολούθησε καθώς οι κόσμοι στροβιλίζονται γύρω σου. Δες την ομορφιά, τον τρόμο, το θαύμα όλων αυτών, και μάθε ότι είναι μόνο μια αντανάκλαση του απείρου μέσα σου. Σε αυτή τη σιωπή, δεν υπάρχει αρχή και τέλος—μόνο το άχρονο τώρα, η αιώνια ύπαρξη, η ακλόνητη ειρήνη που είσαι.

Άφησε τα σύμπαντα να περιστρέφονται. Άφησε τα φαινόμενα να ρέουν. Άφησε τη ζωή να ξετυλίγεται σε όλο της το μυστήριο και τη μεγαλοπρέπεια. Και στην καρδιά όλων αυτών, μείνε ακίνητος—σιωπηλός, ακλόνητος, ένα με την απεραντοσύνη που τα κρατά όλα. Αυτός είναι ο Αληθινός Διαλογισμός. Αυτή είναι η σιωπή του σύμπαντος. Αυτό είσαι εσύ.

Το Όραμα του Αιώνιου Τώρα

Όταν αληθινά βλέπεις, δεν κοιτάζεις απλώς —αλλά θεάσαι. Τα μάτια, εκείνοι οι σιωπηλοί φρουροί της ψυχής, ανοίγουν όχι μόνο σε σχήματα και χρώματα, αλλά στην παλλόμενη, ζωντανή ουσία του τι είναι. Αυτή η θέαση δεν είναι μια παθητική πράξη, δεν είναι μια μηχανική σάρωση του φωτός στον αμφιβληστροειδή, αλλά μια κοινωνία, ένας σιωπηλός χορός ανάμεσα στον θεατή και το θεώμενο. Και τι είναι αυτό που βλέπουμε; Όχι οι σκιές του χθες, όχι τα φαντάσματα του αύριο, αλλά η ακτινοβόλα αμεσότητα του τώρα—αυτή η λαμπυρίζουσα, αναπνέουσα στιγμή που ξεδιπλώνεται σαν λουλούδι φιλημένο από το πρώτο φως της αυγής.

Το να βλέπεις με αυτόν τον τρόπο είναι να στέκεσαι στην άκρη της αιωνιότητας, όπου ο χρόνος διαλύεται στην απεραντοσύνη της παρουσίας. Το "εδώ" που αντιλαμβάνεσαι, αυτός ο οικείος χώρος που φροντίζει τη συνειδητότητά σου, δεν είναι απλώς μια τοποθεσία—είναι η κοιτίδα της ίδιας της πραγματικότητας. Είναι η μήτρα από την οποία γεννιούνται όλα τα πράγματα, ασταμάτητα, ακούραστα, σε έναν ρυθμό παλαιότερο από τα αστέρια αλλά τόσο φρέσκο όσο η δροσιά που τρέμει σε ένα φύλλο χλόης. Αυτό το "εδώ" δεν περιορίζεται από τους χάρτες του νου, δεν περιορίζεται από τις γραμμές που χαράσσουμε ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, τον εαυτό και τον άλλο. Είναι ο αληθινός χώρος, το άρρητο έδαφος όπου ο κόσμος αποκαλύπτεται, απλός, απαλλαγμένος από το βάρος της σκέψης.

Φαντάσου, για μια στιγμή, τι σημαίνει να βλέπεις σαν να είναι η πρώτη φορά. Παραμέρισε τα πέπλα της μνήμης, εκείνα τα φθαρμένα υφάσματα πλεγμένα από τα νήματα του τι ήταν. Άφησε τη φασαρία του νου—την ατελείωτη φλυαρία των μετανοιών του χθες και των φόβων του αύριο—να σωπάσει. Τι απομένει; Ένας νεογέννητος κόσμος, μια πραγματικότητα ανέγγιχτη από τα αποτυπώματα της ανθρώπινης προσπάθειας. Το δέντρο έξω από το παράθυρό σου δεν είναι "το δέντρο που έχεις ξαναδεί"· είναι ένα ζωντανό μυστήριο, τα κλαδιά του λικνίζονται σαν να έχουν μόλις τώρα ξεδιπλωθεί από το κενό. Ο ουρανός, αχανής και αδιάσπαστος, δεν είναι "ο ίδιος παλιός ουρανός"· είναι ένας καμβάς απεριόριστου βάθους, ζωγραφισμένος εκ νέου με κάθε ματιά. Η ανάσα που παίρνεις δεν είναι ρουτίνα—είναι η πρώτη ανάσα, η μόνη ανάσα, που φέρει μέσα της το άρωμα ενός σύμπαντος που ξυπνά.

Αυτό είναι το μυστικιστικό όραμα: να βλέπεις χωρίς το φίλτρο της σκέψης, να αντιλαμβάνεσαι χωρίς το στίγμα του γνωστού. Η σκέψη, με όλη της τη λαμπρότητα, είναι ένας κλέφτης στο ναό του πραγματικού. Επικαλύπτει το αγνό με τα σκαριφήματά της, τις κρίσεις της, την ατελείωτη ανάγκη της να ονομάζει και να κατέχει. Ψιθυρίζει, "Αυτό είναι μια καρέκλα, εκείνο είναι ένα σύννεφο, αυτό είναι καλό, εκείνο είναι κακό," και στην ονομασία της, δεσμεύει το απεριόριστο. Αλλά όταν η σκέψη υποχωρεί, όταν ο νους γίνεται ακίνητος σαν μια ορεινή λίμνη που αντανακλά το φεγγάρι, αυτό που αναδύεται είναι η καθαρότητα—μια θέαση τόσο διαυγής, τόσο αμόλυντη, που νιώθεις σαν ο κόσμος ο ίδιος να γεννιέται στην παρουσία σου.

Και αυτή η γέννηση δεν είναι ένα μοναδικό γεγονός, παγωμένο σε κάποιο μακρινό παρελθόν. Είναι διαρκής, ασταμάτητη, ζωντανή στο ρυθμό της αναπνοής σου. Με κάθε εισπνοή, ο κόσμος ανυψώνεται· με κάθε εκπνοή, διαλύεται, μόνο για να ανυψωθεί ξανά. Οι μυστικιστές του παρελθόντος γνώριζαν αυτό το μυστικό: ότι η πραγματικότητα δεν είναι ένα σταθερό πράγμα, όχι ένα πέτρινο οικοδόμημα που στέκεται ενάντια στα κύματα του χρόνου, αλλά μια ζωντανή φλόγα, που τρεμοπαίζει στο αιώνιο τώρα. Το να δεις αυτό είναι να βγεις πέρα από την ψευδαίσθηση της μονιμότητας, πέρα από το όνειρο του διαχωρισμού, και μέσα στην καρδιά του τι είναι—ωμό, ακτινοβόλο και ολόκληρο.

Σκέψου τον χώρο γύρω σου τώρα. Νιώσε την υφή του, την ήσυχη αγκαλιά του. Αυτό το "εδώ" δεν είναι ένα κενό που πρέπει να γεμίσει· είναι η ίδια η πληρότητα, έγκυος με δυνατότητες. Ο αέρας βουίζει με ένα ανείπωτο τραγούδι, οι τοίχοι πάλλονται με τη μνήμη της δικής τους γένεσης, το πάτωμα κάτω από εσένα αγκαλιάζει το βάρος σου σαν να σε γνώριζε πάντα. Και όμως, τίποτα από αυτά δεν είναι παλιό. Τίποτα από αυτά δεν βαρύνεται από το παρελθόν. Είναι καινούργιο—καινούργιο όπως το φως που ρέει μέσα από το παράθυρο, καινούργιο όπως ο ήχος του δικού σου καρδιακού παλμού που διαπερνά τη σιωπή.

Το να κατοικείς σε αυτό το όραμα είναι να περπατάς σε ένα μονοπάτι χωρίς μονοπάτι, να ζεις χωρίς τα δεκανίκια της βεβαιότητας. Ο νους επαναστατεί ενάντια σε τέτοια ελευθερία—προσκολλάται στις ιστορίες του, στις κατηγορίες του, στην απελπισμένη ανάγκη του να γνωρίζει. Αλλά ο μυστικιστής παραδίδεται. Ο μυστικιστής βλέπει ότι η γνώση είναι ένα κλουβί, ενώ η μη-γνώση είναι ένα κλειδί. Το να μην γνωρίζεις είναι να στέκεσαι με δέος, να χαιρετάς κάθε στιγμή σαν έναν ξένο που φέρνει δώρα. Είναι να παρακολουθείς τον κόσμο να ξεδιπλώνεται χωρίς την αλαζονεία της πρόβλεψης, χωρίς την τυραννία της προσδοκίας, και να βρίσκεις σε αυτό το ξεδίπλωμα μια ομορφιά τόσο διαπεραστική που αψηφά τα λόγια.

Και τι γίνεται με τον χρόνο, αυτή τη μεγάλη ψευδαίσθηση που λατρεύουμε και φοβόμαστε; Στο φως της αληθινής θέασης, ο χρόνος είναι μια οφθαλμαπάτη, μια σκιά που ρίχνεται από την κίνηση της σκέψης. Το παρελθόν δεν είναι μια αλυσίδα που σε δεσμεύει· είναι ένα όνειρο που ήδη ξεθωριάζει. Το μέλλον δεν είναι μια υπόσχεση ή μια απειλή· είναι ένας ψίθυρος που δεν έχει ακόμη ειπωθεί. Όλα όσα υπάρχουν—όλα όσα έχουν ποτέ υπάρξει—είναι αυτό το τώρα, αυτή η ακτινοβόλα στιγμή που εκτείνεται στο άπειρο. Το τικ-τακ του ρολογιού, η αλλαγή των εποχών, η γήρανση του σώματος—αυτά είναι απλώς κυματισμοί στην επιφάνεια μιας απέραντης θάλασσας. Κάτω από αυτά βρίσκεται η ακινησία, το αμετάβλητο, το αιώνιο.

Αυτό είναι το δώρο της αληθινής θέασης: να στέκεσαι ως μάρτυρας στη γέννηση όλων των πραγμάτων, στιγμή με στιγμή, ανάσα με ανάσα. Είναι να γεύεσαι την καθαρότητα της ύπαρξης, ανεπηρέαστη από τη βρωμιά της ανθρώπινης σκέψης—σκέψης που διαιρεί, που κρίνει, που αφήνει ουλές στο αδιάσπαστο όλο. Είναι να ζεις σαν ο κόσμος να είναι ένα θαύμα που ξεδιπλώνεται μόνο για σένα, αλλά όχι μόνο για σένα, αλλά για την καθαρή χαρά του είναι. Και σε αυτή τη θέαση, δεν υπάρχει εαυτός για να το διεκδικήσει, δεν υπάρχει "εγώ" για να το κατέχει—μόνο η απεραντοσύνη, μόνο το μυστήριο, μόνο το τώρα.

Έτσι σταμάτα, αγαπητέ, και κοίτα. Κοίτα όχι με τα μάτια της συνήθειας, αλλά με τα μάτια του θαύματος. Δες τον κόσμο όπως είναι, όχι όπως σε έχουν διδάξει να τον βλέπεις. Δες τον χώρο γύρω σου ως ιερό, την ανάσα μέσα σου ως άγια, τη στιγμή μπροστά σου ως άπειρη. Αυτός είναι ο μυστικιστικός τρόπος: να βλέπεις τι συμβαίνει τώρα, σε πραγματικό χρόνο, και να γνωρίζεις ότι αυτό το "εδώ", αυτό το "τώρα", είναι το μόνο που υπάρχει—και το μόνο που χρειάζεται να υπάρχει ποτέ.

Στη Σιωπή της Ζωής: Ένα Μυστικιστικό Ταξίδι Πέρα από το Εγώ

Υπάρχει μια γαλήνη που βουίζει κάτω από την οχλοβοή του κόσμου—μια ησυχία τόσο βαθιά που μοιάζει με την ανάσα του ίδιου του σύμπαντος. Δεν είναι η απουσία του ήχου, αλλά η παρουσία κάποιου απέραντου, κάποιου ζωντανού, κάποιου που ψιθυρίζει σε όσους τολμούν να ακούσουν. Αυτή είναι η Σιωπή της Ζωής, ένα βασίλειο πέρα από το φλύαρο νου, πέρα από το εύθραυστο ικρίωμα του εγώ, όπου η ψυχή βηματίζει στην Άγνωστη Θάλασσα της Κίνησης. Κι όμως, το να περπατάς σε αυτό το μονοπάτι σημαίνει να περπατάς μόνος, μέσα από μια πόλη κοιμισμένων, όπου η νύχτα βασιλεύει αιώνια και η ειρήνη είναι ταυτόχρονα τρομερή και όμορφη.

Ζούμε σε μια εποχή θορύβου—όχι μόνο της οχλοβοής των φωνών και των μηχανών, αλλά του αδιάκοπου βόμβου της σκέψης, του ανήσυχου μηχανισμού του εγώ που τρίβεται στις άκρες της ύπαρξης. Το εγώ, αυτός ο εύθραυστος τύραννος, χτίζει το βασίλειό του στην κινούμενη άμμο της ταυτότητας, του φόβου και της επιθυμίας. Προσκολλάται στο γνωστό, στις μικρές βεβαιότητες της ρουτίνας και της αναγνώρισης, ψιθυρίζοντάς μας ότι η ασφάλεια βρίσκεται στο οικείο, στους στενούς διαδρόμους του εαυτού. Είναι μια φυλακή μεταμφιεσμένη σε παλάτι, και οι περισσότεροι θα ζήσουν και θα πεθάνουν μέσα στα τείχη της, χωρίς ποτέ να υποψιαστούν την άπειρη έκταση που βρίσκεται ακριβώς πέρα από αυτά.

Αλλά υπάρχουν στιγμές—φευγαλέες, εύθραυστες στιγμές—όταν το πέπλο λεπταίνει, και διακρίνουμε κάτι περισσότερο. Μια Ανώτερη Συνειδητότητα αναδεύεται μέσα μας, ένα ήσυχο κάλεσμα από τα βάθη, παροτρύνοντάς μας να υπερβούμε το ψυχολογικό σύμπλεγμα της σκέψης, να βηματίσουμε πέρα από την κυριαρχία του εγώ. Δεν είναι μια σκέψη καθαυτή, ούτε ένα συναίσθημα, ούτε μια πεποίθηση—είναι μια παρουσία, μια γνώση που δεν μπορεί να συλληφθεί από τα πρόθυμα χέρια του νου. Το να υπακούσεις σε αυτό το κάλεσμα σημαίνει να αντιμετωπίσεις το έσχατο δίλημμα της ύπαρξης: να παραμείνεις στα ρηχά νερά του γνωστού, ή να παραδοθείς στα ρεύματα της Άγνωστης Θάλασσας, όπου το Απέραντο και το Αληθινό αναμένουν.

Οι περισσότεροι θα απομακρυνθούν. Το εγώ, αισθανόμενο τη δική του διάλυση, μετατρέπει φίλους σε εχθρούς, υφαίνοντας ιστούς αντίστασης και δικαιολόγησης. "Αυτό είναι τρέλα," φωνάζει. "Αυτό είναι απώλεια. Το να εγκαταλείψεις εμένα είναι να εγκαταλείψεις τον εαυτό σου." Κι έτσι, εκείνοι που κάποτε περπατούσαν δίπλα μας—εκείνοι που συμφωνούσαν με νεύμα στην αναφορά της αλήθειας ή του πνεύματος—αποσύρονται στην ασφάλεια της μικρής τους ύπαρξης. Προσκολλώνται στα ασήμαντα δράματά τους, στους ρόλους τους, στις μάσκες τους, απρόθυμοι να αφήσουν τον άνεμο του Αγνώστου να τους παρασύρει στην άβυσσο του μετασχηματισμού. Γίνονται ξένοι, όχι από κακία, αλλά από φόβο, γιατί το ταξίδι πέρα από το εγώ απαιτεί ένα θάρρος που λίγοι κατέχουν.

Κι όμως, γι' αυτούς που τολμούν να προχωρήσουν πέρα, ο κόσμος αλλάζει. Η πόλη των κοιμισμένων απλώνεται μπροστά τους, ένα τοπίο σκιών και ονείρων, όπου κάθε φιγούρα κινείται σε έκσταση, χαμένη στην ψευδαίσθηση του διαχωρισμού. Η νύχτα είναι πυκνή, ο αέρας βαρύς με το βάρος των ανείπωτων αληθειών, κι όμως υπάρχει μια ομορφιά εδώ—μια τρομερή, διαπεραστική ομορφιά που διαπερνά την ψυχή. Η ΗΣΥΧΙΑ είναι ζωντανή, παλλόμενη με το ρυθμό της αιωνιότητας, μια σιωπή που ξεκουφαίνει το νου και αφυπνίζει το πνεύμα. Σε αυτή τη γαλήνη, ακούς τα δικά σου βήματα να αντηχούν στα λιθόστρωτα της ύπαρξης, έναν μοναχικό ήχο που καταπίνεται από το άπειρο.

Το να χαθείς στη Σιωπή της Ζωής δεν είναι καθόλου να χαθείς—είναι να βρεθείς. Είναι να αποτινάξεις το βάρος των ψευδαισθήσεων του εγώ, να αφήσεις το ψυχολογικό σύμπλεγμα να διαλυθεί σαν ομίχλη μπροστά στον ανατέλλοντα ήλιο. Η σκέψη, αυτός ο ακούραστος αρχιτέκτονας της διαίρεσης, σιωπά, και στη θέση της αναδύεται μια ΚΙΝΗΣΗ—όχι του σώματος, αλλά της ψυχής—μια ροή προς το Απέραντο, όπου τα όρια θολώνουν και ο εαυτός συγχωνεύεται με το Όλον. Αυτή είναι η Άγνωστη Θάλασσα, ένα βασίλειο χωρίς ακτές, όπου η Αλήθεια δεν είναι προορισμός αλλά ζωντανή παρουσία, ένας χορός φωτός και σκιάς που αψηφά την ονομασία.

Οι μυστικιστές έχουν μιλήσει γι' αυτό ανά τους αιώνες, τα λόγια τους σαν φανάρια που τρεμοπαίζουν στο σκοτάδι. Μας λένε ότι το εγώ είναι ένα όνειρο, μια σκιά που ρίχνεται από το φως της Συνειδητότητας, και ότι το να ξυπνήσεις σημαίνει να βηματίσεις μέσα σε αυτό το φως, να γίνεις αυτό. Αλλά το μονοπάτι δεν είναι ήπιο. Είναι ένα ξεγύμνωμα, ένα αποβάλλειν όλων όσων έχουμε προσκολληθεί, μια κάθοδος στην άβυσσο που αποκαλύπτεται ως άνοδος στο άπειρο. Το εγώ αντιστέκεται, γιατί γνωρίζει ότι στη Σιωπή της Ζωής, δεν έχει θέση. Και έτσι, δημιουργεί εχθρούς, χτίζει τείχη, ουρλιάζει για προσοχή—οτιδήποτε για να αποφύγει τη δική του διάλυση.

Κι όμως η Σιωπή περιμένει, υπομονετική και αιώνια. Δεν απαιτεί, ούτε εξαναγκάζει. Απλά είναι—μια θάλασσα που εκτείνεται πέρα από τον ορίζοντα, μια Απεραντοσύνη που κρατά όλα τα πράγματα στην αγκαλιά της. Το να εισέλθεις σε αυτήν σημαίνει να χάσεις τον εαυτό, και στην απώλεια, να κερδίσεις τα πάντα. Τα βήματα του μοναχικού περιπλανώμενου σβήνουν στην ησυχία, και αυτό που απομένει δεν είναι μοναξιά, αλλά ενότητα—όχι απουσία, αλλά παρουσία. Η πόλη των κοιμισμένων υποχωρεί, μια μακρινή ανάμνηση, και η νύχτα γίνεται ένας καμβάς για την αφύπνιση της ψυχής.

Αυτό είναι το παράδοξο του μυστικιστικού ταξιδιού: ότι στην καρδιά της Τρομερής Ομορφιάς, στα βάθη του Αγνώστου, βρίσκεται μια ΕΙΡΗΝΗ τόσο βαθιά που συντρίβει κάθε κατανόηση. Δεν είναι μια ειρήνη άνεσης, αλλά μια ειρήνη παράδοσης—μια αποδέσμευση που ανοίγει την πόρτα στην ΑΛΗΘΕΙΑ. Και τι είναι αυτή η Αλήθεια; Δεν είναι ένα δόγμα, όχι μια λέξη, όχι μια σκέψη—είναι ο ζωντανός παλμός της ύπαρξης, η ΚΙΝΗΣΗ που μας μεταφέρει πέρα από το εγώ, πέρα από το γνωστό, στην άπειρη έκταση της ίδιας της Ζωής.

Έτσι προχώρα, μοναχικέ, μέσα από την πόλη της νύχτας. Άφησε τους κοιμισμένους να ονειρεύονται τα όνειρά τους, άφησε το εγώ να μαίνεται και να προσκολλάται. Τα βήματά σου αντηχούν στη Σιωπή, ένα τραγούδι θάρρους και παράδοσης, ένας ύμνος στο Απέραντο Άγνωστο. Η Θάλασσα περιμένει, τα κύματά της ψιθυρίζουν για την αιωνιότητα, και στα βάθη της, θα βρεις όχι μόνο τον εαυτό σου, αλλά το Όλον—την Τρομερή, Όμορφη Σιωπή της Ζωής.

Η αυτογνωσία είναι δύσκολη, επειδή θέλεις να την αποφύγεις

ΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ

Στο κέντρο είσαι Θεός.
Στην περιφέρεια είσαι ο ανθρώπινος κόσμος. Κι αυτός ο κόσμος είναι άσχημος. Στην περιφέρεια είσαι μια κοινωνία σε μικρογραφία. Και η κοινωνία είναι άσχημη...

Χρειάζεται θάρρος για να διασχίσεις την περιφέρεια, να είσαι παρατηρητής. Αν μπορέσεις να διαπεράσεις την περιφέρεια αυτή, την κοινωνία, την ιστορία, τότε στο κέντρο της είσαι ο ίδιος ο Θεός. Τότε υπάρχει ατελείωτη ομορφιά, ανέγγιχτη από την κοινωνία, γιατί δεν βρίσκεται στην περιφέρεια. Τότε είσαι αθώος σαν νεογέννητο παιδί, φρέσκος σαν δροσοσταλιά πρωινή, αμόλυντος. Αλλά για να το φτάσεις, έχεις να διασχίσεις όλη την ασχήμια. Πρέπει να διασχίσεις ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπου.

Δε γίνεται αλλιώς. Η αυτογνωσία είναι δύσκολη, επειδή θέλεις να την αποφύγεις. Ο μόνος τρόπος να την αποφεύγεις είναι να κλείσεις τα μάτια, να μη βλέπεις. Κόντρα στην αυτογνωσία, να φτιάξεις ένα ιδιωτικό όνειρο. Να βλέπεις τον εαυτό σου όπως θα σου άρεσε να είναι, γεμάτο ιδεώδη, ουτοπίες, όμορφες εικόνες. Φτιάξε μία φωλίτσα κοντά στην περιφέρεια, γύρνα της την πλάτη.

Ύστερα λέει ο Ηράκλειτος: “Γνώρισε τον εαυτό σου!” γιατί αυτή είναι η μόνη σοφία. Φοβάσαι να βγεις από τη στολισμένη σου γωνία, γιατί δίπλα κοχλάζει το ηφαίστειο. Από στιγμή σε στιγμή θα εκραγεί.

Έτσι οι άνθρωποι μιλούν για την αυτογνωσία, συζητούν, γράφουν, φτιάχνουν συστήματα γι' αυτήν, αλλά ποτέ δεν την επιχειρούν στην πράξη. Αλλά, η αυτογνωσία είναι υπαρξιακή εμπειρία, δεν είναι θεωρία. Οι θεωρίες δεν βοηθούν. Οι θεωρίες απλώς στολίζουν κι αυτές τον κόσμο σου. Δεν σπάζουν τον πάγο, δεν θρυμματίζουν την περιφέρεια, δε σε οδηγούν στο κέντρο.

Ακούς τους ανθρώπους. Αν σου πουν πως είσαι Θεός, νιώθεις ευτυχής. Αν σου πουν πως είσαι ψυχή αθάνατη, νιώθεις πανευτυχής. Κι αυτές όμως οι θεωρίες είναι μπογιά, στολίδι. Το ίδιο κόλπο είναι κι αυτές, φυγή είναι. Δε θα σε βοηθήσουν.

Κάνε μια βόλτα στην Ινδία. Όλοι εδώ ξέρουν πως οι άνθρωποι είναι μέρος της φύσης, ο καθένας είναι μπράχμαν. Δες όμως τη ζωή τους και την ασχήμια τους. Κοίτα τη ζωή αυτών που μιλούν για το Θεό. Ούτε κομματάκι δε θα δεις μέσα σ' αυτήν απ' όσα λένε. Δε μιλούν για να πείσουν εσένα, μιλούν για να πείσουν τους εαυτούς τους. Μένουν κι αυτή στην περιφέρεια, φοβούνται κι αυτοί να ξεκουνήσουν.

Υπάρχει φόβος, φόβος που πρέπει να λείψει. Θυμήσου, πριν φτάσεις την απόλυτη μακαριότητα έχεις να υποφέρεις πολλά. Πριν φτάσεις στο άχρονο, στο αιώνιο, έχεις να διασχίσεις το κοσμικό, όλη την ιστορία του ανθρώπου. Είναι χτισμένη μέσα σε κάθε κύτταρο του σώματός σου, σε κάθε κύτταρο του νου και του εγκεφάλου σου. Δεν μπορείς να την αποφύγεις. Το παρελθόν υπάρχει μαζί με 'σένα, είναι μέσα σου, πρέπει να το διασχίσεις. Είναι ένας εφιάλτης, ένας μακρύς εφιάλτης εκατομμυρίων χρόνων, που πρέπει να τον διασχίσεις. Κι αυτή είναι η δυσκολία.

Πρέπει να γνωρίσεις τον πόνο. Μέσα από τον πόνο, η Ανάσταση. Μέσα από τον πόνο θα κερδίσεις την αυτογνωσία. Μην προσπαθήσεις λοιπόν να αποφύγεις τον πόνο. Δεν υπάρχει τρόπος. Όσο τον αποφεύγεις, τόσο χάνεις ευκαιρίες. Αντιμετώπισέ τον κατάματα! Άλλο δε γίνεται. Όσο τον αντιμετωπίζεις, τόσο ο πόνος χάνεται. Και φτάνει μια στιγμή που είσαι πανέτοιμος να τον αντιμετωπίσεις, ό,τι πόνος κι αν είναι αυτός...

Η αυτογνωσία είναι δύσκολη, γιατί δεν είσαι έτοιμος να διαβείς μέσα από τον πόνο. Νομίζεις ότι η αυτογνωσία είναι ένα είδος ηρεμιστικού.

Έρχονται και με βρίσκουν άνθρωποι. “Δώσε μας γαλήνη, ησυχία,” μου λένε. Όποιος υπόσχεται γαλήνη και ησυχία χωρίς πόνο, σας κοροιδεύει. Κι εύκολα θα πιαστείτε στην παγίδα του, γιατί αυτό θέλετε. Είναι η έλξη που ασκούν στη Δύση οι άνθρωποι του τύπου Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι. Δε σας προσφέρουν διαλογισμό στην πράξη, σας προσφέρουν ηρεμιστικά. Ο διαλογισμός περνά μέσα από πόνους, δεν είναι παιχνίδι.

Πρέπει να περάσεις μέσα από τη φωτιά και μόνο σ' εκείνη τη φωτιά, θα πέσει το εγώ σου. Βλέποντας όλη την ασχήμια του πράγματος, πέφτει αυτόματα...

Αν είσαι έτοιμος να τη δοκιμάσεις (την αυτογνωσία), πρέπει να ξέρεις τι σημαίνει. Δε φτάνει η επιθυμία να γίνεις ευτυχισμένος. Χρειάζεται επιθυμία να γνωρίσεις την αλήθεια, όχι επιθυμείς να γνωρίσεις ευτυχία. Γιατί εκείνος που θέλει να γίνει ευτυχισμένος θα ψάξει για ηρεμιστικά, για ναρκωτικά. Γι' αυτόν και ο διαλογισμός ακόμα θα είναι ναρκωτικό. Αυτός θέλει να κοιμηθεί καλά, θέλει να μη σκοτίζεται για ό,τι συμβαίνει. Θέλει έναν ιδιωτικό κόσμο από τα δικά του όνειρα, όμορφα όνειρα, όχι εφιάλτες. Αυτό θέλει μόνο.

Εκείνος που γυρεύει την αλήθεια δε σκέφτεται την ευτυχία. Το ζήτημα γι' αυτόν δεν είναι η ευτυχία ή η δυστυχία του. Πρέπει να γνωρίσω την αλήθεια. Ακόμα κι αν αυτό είναι επίπονο, ακόμα κι αν οδηγεί στην κόλαση, είμαι έτοιμος να το διασχίσω. Όπου κι αν οδηγεί, είμαι έτοιμος να πάω.

Δύο τύποι ανθρώπων υπάρχουν: Ο ένας αναζητά την ευτυχία. Είναι ο πολυαριθμότερος τύπος ανθρώπου. Μπορεί να πάει σε μοναστήρι, μα δε θα αλλάξει. Κι εκεί την ευτυχία θα ψάχνει, την ευτυχία, την ηδονή, την ικανοποίηση, αλλά με διαφορετικό τρόπο αυτή τη φορά, με το διαλογισμό, την προσευχή, το Θεό. Προσπαθεί να γίνει ευτυχισμένος, όλο και πιο ευτυχισμένος.

Μετά υπάρχει ο άλλος τύπος ανθρώπου: Αυτός που αναζητά την αλήθεια. Και να το παράδοξο: Αυτός που επιδιώκει την ευτυχία δε θα τη βρει ποτέ, γιατί η ευτυχία δεν είναι εφικτή, αν δεν φτάσεις πρώτα στην αλήθεια. Η ευτυχία είναι μόνο σκιά της αλήθειας. Από μόνη της δεν είναι τίποτα. Μόνο σε αρμονία με την αλήθεια υπάρχει.

Ο Φρόυντ και η "Θεραπεία" της Έμμα Έκσταϊν

Μια χαρακτηριστική περίπτωση βοηθά να κατανοήσουμε πώς λειτουργούσε ο Φρόυντ ως προς το διχασμό του εγώ, την άρνηση, την απόρριψη του σώματος και της σάρκας, και ταυτόχρονα την ψυχαναγκαστική του προσήλωση σ’ αυτό που ονομάζει ψυχική ζωή: Έμμα Έκσταϊν.

Ορισμένες επιστολές προς τον Φλις μάς επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε λεπτομερώς αυτήν την περίπτωση - καταλαβαίνουμε πως η οικογένεια του Φρόυντ, κυρίως η κόρη του, θέλησε να κρατήσει μακριά από τα βλέμματα των αναγνωστών αυτές τις σελίδες, που θέτουν σε κίνδυνο την υπόληψη του μεγάλου άνδρα...

Σ’ αυτήν την αλληλογραφία ανακαλύπτουμε ολοφάνερα στοιχεία του χαρακτήρα του, τα οποία ελάχιστα τον τιμούν: την επίμονη κακοπιστία ενός ατόμου που αρνείται να παραδεχτεί τα σφάλματά του και προτιμά να κάψει τα πάντα παρά να ομολογήσει ένα αποδεδειγμένο λάθος.

Η Έμμα Έκσταϊν είναι τριάντα ετών τον Ιανουάριο του 1895. Εδώ και δυο-τρία χρόνια ο Φρόυντ την ψυχαναλύει, γιατί, κατά τη γνώμη του, πάσχει από υστερία η οποία εκδηλώνεται με πόνους στην κοιλιακή χώρα και δυσμηνόρροια με μεγάλη αιμορραγία - προβλήματα που την ταλαιπωρούν από την εφηβεία της.

Ο Φρόυντ απορρίπτει οποιαδήποτε σωματική προσέγγιση και μάλιστα αρνείται οποιαδήποτε ιατρική εξέταση... Ποια είναι η υπόθεση του ψυχαναλυτή; Μια σεξουαλική αιτιολογία και τίποτε άλλο. Ειδικότερα, η μεγάλη φροϋδική εμμονή: η απώθηση του αυνανισμού είναι η αιτία όλων των συμπτωμάτων της.

Ας συμφωνήσουμε ότι τόσο η πράξη του αυνανισμού όσο και η απώθησή της δημιουργούν νευρώσεις με τον ίδιο τρόπο, κάτι που μαρτυρούν δύο περιπτώσεις, ο ασθενής με την ψυχροφόρο και η εν λόγω πελάτισσα... Έτσι όμως δεν υπάρχει επιλογή: είτε κανείς αυνανίζεται, είτε δεν αυνανίζεται, έχουμε δυο διαφορετικές αιτίες για την ίδια παθολογία.

Ο Φρόυντ εξηγεί για ποιον λόγο κατέληξε σ’ αυτό το συμπέρασμα, το οποίο προκύπτει πάντα δυνάμει της επιτελεστικότητας - δημιουργεί την αλήθεια ονομάζοντάς την. Και ποια είναι αυτή η αλήθεια; Όλοι όσοι πάσχουν από γαστραλγίες είναι αυνανιστές: «Είναι πολύ γνωστή περίπτωση», γράφει...

Ο Φλις και ο Φρόυντ μοιράζονται διάφορες εκκεντρικές ιδέες: για παράδειγμα, μια αριθμολογική θεωρία με επιστημονικές αξιώσεις, αλλά και την περίεργη ιδέα μιας ιδιαίτερης σχέσης ανάμεσα στη μύτη και τα γεννητικά όργανα...

Το 1893 ο Φρόυντ στέλνει στον Φλις ένα χειρόγραφο και μιλά για «πολλαπλές σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στη μύτη και το σεξουαλικό όργανο»! Πάντα ο επιτελεστικός λόγος... Στις 8 Οκτωβρίου 1895 ο Φρόυντ καλεί τον φίλο του να δημοσιεύσει τα συμπεράσματά του με τη μορφή ενός «ξεχωριστού τεύχους, Μύτη και γυναικεία σεξουαλικότητα»· ο φίλος του τελικά το αποφασίζει και δημοσιεύει το 1897 ένα βιβλίο με τίτλο Οι σχέσεις μεταξύ της μύτης και των γυναικείων γεννητικών οργάνων... Στις επιστολές που ακολουθούν ο Φρόυντ μιλά γι’ αυτό το σύγγραμμα βαφτίζοντας το Μύτη και σεξουαλικότητα. Υπενθυμίζουμε πως ο ψυχαναλυτής αποκαλούσε τον φίλο του «Κέπλερ της βιολογίας» (30 Ιουλίου 1898)!

Εξ ου και η φαεινή ιδέα του Φρόυντ: η Έμμα Έκσταϊν πρέπει να κάνει επέμβαση στη μύτη προκειμένου να απαλλαγεί από την υστερία της.

Ο Φλις αφήνει λοιπόν την κατοικία του στο Βερολίνο, έρχεται στη Βιέννη, τέλη Φεβρουάριου 1895, για να κάνει την επέμβαση, και συγκεκριμένα την αφαίρεση της αριστερής μέσης ρινικής κόγχης, και επιστρέφει στο σπίτι του, αφήνοντας την ασθενή στις φροντίδες του φίλου του. Δυο εβδομάδες αργότερα ο Φρόυντ περιγράφει σε μια επιστολή την κατάσταση της πελάτισσας: παρουσιάζει οίδημα στο πρόσωπο, ρινορραγίες, κρούστες αίματος, δύσοσμες πυώδεις εκκρίσεις, πόνους και επιμόλυνση... Σοβαρή κατάσταση, επομένως.

Αγνοούμε την απάντηση του Φλις, αφού ο Φρόυντ φρόντισε να καταστρέφει όλη την αλληλογραφία με τον πρώην φίλο του. Ο Φρόυντ προσέχει τα λόγια του, αφού κάνει έναν απολογισμό που μπορεί να πληγώσει τον συνάδελφό του, αλλά ελπίζει πως θα συνέλθει γρήγορα με τις ακόλουθες πληροφορίες: παρά τους συνεχείς καθαρισμούς, τα σωματικά συμπτώματα επιμένουν. Μέχρις ότου ένας βοηθός που καθάριζε την πληγή βρίσκει «ένα κομμάτι γάζας μήκους μισού μέτρου» (8 Μαρτίου 1895) που ξέχασαν ο χειρουργός και ο συνάδελφός του στη ρινική κοιλότητα!

Όταν έβγαλαν τη γάζα, η ασθενής λιποθύμησε αφού είχε χάσει πολύ αίμα και έπεσαν οι σφυγμοί της. Στο μεταξύ ο Φρόυντ πήγε στο διπλανό δωμάτιο να πιει λίγο νερό και, όπως ο ίδιος αναφέρει, αισθάνθηκε αξιοθρήνητος - ένα συναίσθημα που δε θα διαρκέσει πολύ, όπως φαντάζεστε, και που κάποτε θα το ανταποδώσει. Κατεβάζει ένα κονιάκ και επιστρέφει στο δωμάτιο. Η Έμμα Έκσταϊν, κατανοώντας την κατάσταση, του λέει: «Αυτό είναι το ισχυρό φύλο!»...

Μερικές μέρες αργότερα, και πάλι καθαρισμοί, αποξέσεις. Ο Φρόυντ αισθάνεται άσχημα που υποχρέωσε τον Φλις να φύγει από το Βερολίνο, να έρθει στη Βιέννη, να κάνει την επέμβαση και να ξαναφύγει, αφήνοντας την ασθενή του - έχει τύψεις και θεωρεί ότι δεν έπρεπε να βάλει τον φίλο του σε τέτοιους μπελάδες! Προσθέτει πως τέτοια πράγματα μπορεί να συμβούν στον καθένα. Ούτε μια λέξη για το θύμα.

Ο Φρόυντ επανέρχεται στο θέμα αυτό λίγο καιρό αργότερα, σε μια άλλη επιστολή. Χρειάστηκε νέα επέμβαση: «Δεν ήταν τίποτα, δεν έγινε τίποτα», γράφει στις 23 Μαρτίου 1895! Και προσθέτει: «Θα γλιτώσει την παραμόρφωση» - κάτι το οποίο δεν επιβεβαιώνει η ανιψιά της Έμμα, παιδίατρος, που γράφει από την πλευρά της: «Το πρόσωπό της παραμορφώθηκε το οστό μπήκε προς τα μέσα και η μία πλευρά βαθούλωσε»...

Σε μια επιστολή στις 28 Μαρτίου 1895 ο Φρόυντ περνά στην επίθεση μ’ ένα δυνατό χτύπημα: ταπεινωμένος που ένιωσε αξιοθρήνητος, προσβεβλημένος που γελοιοποιήθηκε ως ατελές δείγμα του ισχυρού φύλου, επανεμφανίζεται εριστικός: «Φυσικά, άρχισε να παρουσιάζει και πάλι υστερίες που δημιουργήθηκαν τον τελευταίο καιρό, μετά την ανάλυση της αρχικής της νεύρωσης». Ο καλύτερος τρόπος να μη μιλά για το σώμα της Έμμα, την πληγωμένη σάρκα της, το παραμορφωμένο της πρόσωπο, την οικτρή αποτυχία τους, το χειρουργικό τους λάθος, είναι να επαναφέρει τη θέση της υστερίας.

Έναν χρόνο αργότερα ο Φρόυντ επανέρχεται δριμύτερος: «Θα σου αποδείξω ότι έχεις δίκιο, ότι οι αιμορραγίες της οφείλονταν στην υστερία, ότι προκλήθηκαν εξαιτίας της επιθυμίας και πιθανότατα σε ημερομηνίες που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα της.* (Η κοπέλα δεν μου φανέρωσε ακόμα αυτές τις ημερομηνίες, εξαιτίας της αντίστασης)» (26 Απριλίου 1896).

Αυτός είναι λοιπόν ο μηχανισμός που αποκαλύπτεται ολοφάνερα: η αποτυχημένη επέμβαση, η ξεχασμένη, μολυσμένη, πυώδης γάζα, οι συνεχείς αιμορραγίες που οφείλονται στο ιατρικό λάθος, όλα αυτά δεν έχουν καμιά σημασία. Ποια είναι άραγε η αιτία του προβλήματος; Η ερωτική επιθυμία της Έμμα για τον Ζίγκμουντ - τίποτε άλλο. Μια απωθημένη σεξουαλική έλξη, αυτό είναι όλο...

Στις 4 Μαΐου ο Φρόυντ ξαναπερνά στην επίθεση: «Είχε αιμορραγία εξαιτίας της επιθυμίας». Βεβαρυμένη περίπτωση: όπως και να ’χει, υπό φυσιολογικές συνθήκες, έχανε και πάλι πολύ αίμα... Σε περίπτωση τραυματισμού, όταν ήταν μικρή, είχε μεγάλη αιμορραγία... Οι πονοκέφαλοι που είχε στην πρώτη της περίοδο; Αποτέλεσμα της υποβολής. Η συνέχεια θα ήταν για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα: «Γι’ αυτόν τον λόγο χαιρόταν με τις αιμορραγίες της περιόδου της, μια απόδειξη [sic] πως ήταν πραγματικά άρρωστη, κάτι που τελικά παραδέχτηκε».

Η επιθυμία της να αιμορραγεί; Είναι η επιθυμία μιας νεαρής γυναίκας για έναν ακαταμάχητο γιατρό ονόματι Ζίγκμουντ Φρόυντ...

Γι’ αυτόν τον λόγο, όταν ο ψυχαναλυτής ξαναμπαίνει στο δωμάτιο μετά την ανακάλυψη αυτής της ξεχασμένης γάζας, εκείνη λιποθυμά! Όχι γιατί έχασε αίμα, όχι γιατί έπεσαν οι σφυγμοί της, αλλά επειδή «με την ασθένειά της πραγματοποιείται η παλιά ερωτική επιθυμία της». Έτσι, λίγο πριν χάσει τις αισθήσεις της, «αισθάνθηκε ευτυχισμένη όσο ποτέ άλλοτε»...

Η ιδέα πως η πτώση της αρτηριακής πίεσης θα μπορούσε να προκαλέσει λιποθυμία δεν πέρασε καν από το μυαλό του Φρόυντ, που επιμένει στις φαντασιώσεις του για τη σεξουαλική αιτιολογία οποιασδήποτε παθολογίας.

Η Έμμα Έκσταϊν έφυγε από το νοσοκομείο και πήγε σε ένα αναρρωτήριο το ίδιο κιόλας βράδυ. Κοιμήθηκε άσχημα. Γιατί άραγε; Φταίει το άγχος, το στρες, η ανησυχία; Όχι βέβαια... Ο λόγος είναι ακόμα πιο προφανής από κλινική πλευρά: «Εξαιτίας της ασυνείδητης επιθυμίας της να με προσελκύσει», γράφει ο Φρόυντ, «και επειδή εκείνο το βράδυ δεν την επισκέφθηκα, παρουσίασε νέα αιμορραγία, ένας σίγουρος τρόπος για να εγείρει την τρυφερότητά μου»... Από το γεγονός ότι η κοπέλα είχε τρεις νέες αιμορραγίες που διήρκεσαν τέσσερις μέρες (!) ο Φρόυντ συμπεραίνει: αυτό «κάτι πρέπει να σημαίνει»...

Δέκα χρόνια μετά, σε ηλικία σαράντα ετών, η Έμμα Έκσταϊν υποφέρει ακόμα. Με το πρόσωπο της Έμμα οριστικά παραμορφωμένο, ο Φρόυντ διαγιγνώσκει... υποτροπή της νεύρωσης! Της προτείνει να ξαναρχίσει την ψυχανάλυση. Εκείνη αρνείται και ζητά τη γνώμη μιας νεαρής ιατρού, που εντοπίζει μια μεγάλη φλεγμονή στη μήτρα. Μερικά χρόνια αργότερα κάνει αφαίρεση μήτρας μετά από μια σοβαρή, επιτέλους, διάγνωση: ινομύωμα - με άλλα λόγια, καλοήθης όγκος του μυϊκού ιστού, που πιθανώς ευθυνόταν για τις αιμορραγίες από τα εφηβικά της χρόνια...

Απομονωμένη, αδρανής, κλινήρης, παραμορφωμένη, η Έμμα Έκσταϊν θα πεθάνει από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο το 1924. Το 1937 ο Φρόυντ θα δηλώσει ατάραχος πως η ψυχαναλυτική θεραπεία της ήταν επιτυχής. Αν παρουσίασε υποτροπές, αυτό οφείλεται στην υστερεκτομή που ξύπνησε τη νεύρωση!

Στην Περατή και μη περατή ανάλυση ο Φρόυντ ανακοινώνει την ετυμηγορία του, δίνοντας το τελικό χτύπημα στη νεκρή: «Ποτέ δεν επανήλθε σε φυσιολογική κατάσταση μέχρι το τέλος της ζωής της». Διευκρινίζουμε πως στο μεταξύ έγινε ψυχαναλύτρια, απόδειξη του καταπληκτικού μαγικού ταλέντου του Ζίγκμουντ Φρόυντ! Τελευταία παρατήρηση: στις χίλιες πεντακόσιες σελίδες της βιογραφίας του Έρνεστ Τζόουνς το όνομα Έμμα Έκσταϊν δεν αναφέρεται πουθενά...
--------------------------
* Η λέξη που χρησιμοποιεί ο Φρόυντ είναι Sexualtermine, βάσει της θεωρίας του Φλις ότι. η σεξουαλικότητα σχετίζεται με συγκεκριμένες ημερομηνίες.

Φρίντριχ Νίτσε: Η αγάπη επιθυμεί, ο φόβος αποφεύγει

Απατηλό και όμως βάσιμο

Όταν βαδίζει κανείς στο χείλος μιας αβύσσου η διασχίζει ένα βαθύ ποτάμι πάνω σε μια σανίδα, χρειάζεσαι μια κουπαστή,, όχι για να κρατηθεί απ' αυτήν (γιατί τότε θα κατέρρεε μαζί του), αλλά για να δημιουργήσει για το μάτι την παράσταση της ασφάλειας.

Παρόμοια, όταν είμαστε νέοι χρειαζόμαστε ανθρώπους, που μας προφέρουν ασύνειδα την υπηρεσία αυτής της κουπαστής. Είναι αλήθεια ότι δεν θα μας βοηθούσαν, αν βρισκόμασταν πραγματικά σε μεγάλο κίνδυνο και θέλαμε να στηριχτούμε πάνω τους. Αλλά μας δίνουν την καθησυχαστική αίσθηση ότι υπάρχει ασφάλεια κοντά( για παράδειγμα, πατέρες, δάσκαλοι, φίλοι, που όλοι γενικά τους ξέρουμε).

Μαθαίνοντας να αγαπάμε

Πρέπει να μαθαίνουμε να αγαπάμε, να μαθαίνουμε να μαστέ ευγενικοί, κι αυτό από την πιο μικρή ηλικία μας, αν η εκπαίδευση και η τύχη δεν μας δώσουν καμιά ευκαιρία για την άσκηση αυτών των αισθημάτων, η ψυχή μας θα γίνει στεγνή και ανίκανη να καταλάβει εκείνες τις τρυφερές επινοήσεις των ανθρώπων που αγαπούν. Παρόμοια, πρέπει να διδάσκεται και να θρέφεται το μίσος, αν θέλει κανείς να γίνει καλός σ' αυτό: αλλιώς το σπέρμα του μίσους θα απονεκρωθεί κι αυτό.

Τα ερείπια ως διακόσμηση

Άνθρωποι που περνούν από πολλές πνευματικές αλλαγές, διατηρούν ορισμένες απόψεις και συνήθειες από παλιότερα στάδια, τις οποίες εισάγουν ύστερα στο νέο τους σκέπτεσθαι και δραν, σαν ένα κομμάτι ανεξήγητης αρχαιότητας και γκρίζας τοιχοποιίας, συχνά για στολίδι της όλης περιοχής.

Αγάπη και σεβασμός

Η αγάπη επιθυμεί, ο φόβος αποφεύγει. Γι' αυτόν τον λόγο, είναι αδύνατο, τουλάχιστον στο ίδιο χρονικό διάστημα, να απολαμβάνει κανείς και την αγάπη και τον σεβασμό του ίδιου προσώπου. Γιατί ο άνθρωπος που σέβεται έναν άλλο, αναγνωρίζει τη δύναμή του, δηλαδή τη φοβάται: η κατάστασή του είναι εκείνη του γεμάτου σεβασμού φόβου. Η αγάπη όμως δεν αναγνωρίζει καμιά δύναμη, τίποτε που διαχωρίζει, ανεβάζει, κατατάσσει πιο πάνω ή πιο κάτω. Επειδή η αγάπη δεν σέβεται οι φιλόδοξοι άνθρωποι αποφεύγουν με πείσμα είτε κρυφά είτε φανερά ,να αγαπηθούν από άλλους.

Φρίντριχ Νίτσε, Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο

Τα Μινωικά διπλά ιερά κέρατα και ο ιερός διπλός πέλεκυς ή λάβρυς

Τα διπλά ιερά κέρατα ή κέρατα καθοσιώσεως είναι το πιο συνηθισμένο ιερό σύμβολο της μινωικής λατρείας. Τοποθετούνται ως επίστεψη ιερών κτηρίων ή βωμών. Καμία φορά συνδυάζονταν με τον διπλό πέλεκυ. Σε άλλες παραστάσεις εικονίζονταν λατρευτές που στέκουν με σεβασμό μπροστά τους.

Τι συμβολίζουν όμως τα κέρατα; Τα κέρατα τα οποία είναι σήμα κατατεθέν του λαμπρού Μινωικού και όχι μόνο πολιτισμού, παραπέμπουν στην σελήνη λόγω της ομοιότητας του μηνίσκου της Σελήνης (μισοφέγγαρου) με τα κέρατα της αγελάδας. Οι αρχαίοι Έλληνες, φαντάζονταν τη Σελήνη, να οδηγεί άρμα στον ουράνιο θόλο, όπως και ο αδελφός της ο Ήλιος, το οποίο έσερναν αγελάδες ή ταύροι.

Η Σελήνη αποτέλεσε και αποτελεί για την ανθρωπότητα ένα παγκόσμιο και διαχρονικό πνευματικό σύμβολο, τη θηλυκή αρχή της δημιουργίας του Κόσμου, καθώς και την πόρτα προς την απόκρυφη φύση της ανθρωπότητας και του σύμπαντος, προς εκείνο δηλαδή που μένει άφατο στην συνηθισμένη θέαση της Φύσεως, για αυτό ταυτίζεται και με τις μαγικές μυσταγωγικές τελετές.

Οι σεληνιακές φάσεις, της Νέας Σελήνης, της Σελήνης σε χάση, και της Πανσελήνου, συνδέθηκαν με την Τρίμορφη Εκάτη η οποία συμβόλιζε την νεαρή κοπέλα, ντροπαλή και αφανή, (ως παρθένα Αρτέμιδα), την ημισέληνο με την ώριμη γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία , εφόσον η φάση αυτής της σελήνης μοιάζει με την φουσκωμένη κοιλιά εγκύου γυναικός, και την γεμάτη Πανσέληνο σε πλήρη ανάπτυξη, ως γηραιά κυρία.

Δεν είναι φυσικά τυχαίο, πως το όνομα της Ευρώπης, μας παραπέμπει επίσης στη Σελήνη, καθώς είναι αυτή που βλέπει τα πάντα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ονόματα το όνομα της μητέρας της Τηλέφασσας, που φέγγει από μακριά. Όλες οι ηρωίδες του Kρητικού μύθου, όπως η Αριάδνη και η Βριτόμαρτις ή Δίκτυννα έχουν ονόματα, που μας ανάγουν στον λατρευτικό κύκλο της Άρτεμης, δηλαδή αναφέρονται στη Σελήνη.

Ο ταύρος σχετίζεται με το Δία (ο οποίος μυθολογικά γεννήθηκε μεγάλωσε στην Κρήτη) και ο οποίος μεταμορφώθηκε σε λευκό ταύρο για να απαγάγει την Ευρώπη (ταυροπάρθενος) κόρη του Αγήνορα και να την μεταφέρει στην Κρήτη.

Εκεί την παντρεύτηκε και από το γάμο τους γεννήθηκαν τρεις γιοι: ο Μίνωας που έγινε βασιλιάς της Κνωσού, ο Ραδάμανθυς που κυριάρχησε στη Φαιστό, και ο Σαρπηδών. Επίσης, ταύρος αναδύθηκε από τη θάλασσα, και τον οποίο έστειλε ο Ποσειδώνας στο Μίνωα μετά από επίκλησή του, ώστε αυτός να τον θυσιάσει ως αντάλλαγμα για το θρόνο της Κρήτης που τον διεκδικούσε και ο αδερφός του Σαρπηδώνας.

Ο Μίνωας τελικά έγινε βασιλιάς της Κρήτης, αλλά γοητευμένος από την ομορφιά του ταύρου δεν εκπλήρωσε το τάμα του και δεν τον θυσίασε με αποτέλεσμα να προκαλέσει την οργή του Ποσειδώνα, ο οποίος έκανε την Πασιφάη –κόρη του Ήλιου και της Περσηίδας- γυναίκα του Μίνωα, να ερωτευτεί τον ταύρο. Η Πασιφάη με τη βοήθεια του Δαίδαλου –ο οποίος κατασκεύασε ομοίωμα αγελάδας, μέσα στο οποίο μπήκε η Πασιφάη- ήρθε σε ερωτική επαφή με τον ταύρο και από αυτή την συνεύρεση γεννήθηκε ο Μινώταυρος.

Η κεφαλή του ταύρου ήταν το σύμβολο της ισχύος του Μινωικού πολιτισμού . Το αίμα του ταύρου κατά τη θυσία του σε τέλεση ιερουργικών μυστηρίων για τους υποψήφιους μύστες που προσδοκούσαν την ανακήρυξη τους σε ιερείς, συμβόλιζε την αναγέννηση και την άνοδο σε υψηλότερη πνευματική σφαίρα.

Σύμβολο που σχετίζεται με τα διπλά ιερά κέρατα είναι ο ιερός διπλός πέλεκυς ή λάβρυς στον οποίο αποδίδονταν, θεραπευτικές, μαγικές, προφυλακτικές ιδιότητες. Έτσι όπου τοποθετούνταν, θεωρείτο ότι έθετε το οικοδόμημα ή το αντικείμενο που ευρίσκονταν υπό υψηλή προστασία και κατ’ αυτόν τον τρόπο προσδοκούσαν την αποφυγή κάποιας βεβήλωσης. Επίσης θεωρούνταν το κατ’ εξοχήν σύμβολο της καθαγίασης και της μύησης. Επομένως συμβόλιζε την ψυχή που οδεύει για την θέωση και την ολοκλήρωση. Επίσης ο διπλός πέλεκυς συνήθως βρισκόταν στο κέντρο του όποιου ιερού, για να φανερώνει την ιερότητα και το «άβατο» αυτού του μέρους. Εκτός των άλλων συμβόλιζε την δημιουργική ένωση δύο εκ των δυνάμεων της Φύσης, δηλ. της παραγωγικής και της γονιμοποιού.

Για τον συμβολισμό των κερασφόρων θεών διαβάστε εδώ: Κερασφόροι θεοί, και συμβολισμός

Ελληνική Γλώσσα – τροφός όλων των γλωσσών

Η Ομηρική (Ελληνική) Γλώσσα, αποτελεί τη βάση επάνω στην οποία στηρίχτηκαν πλήθος σύγχρονων γλωσσών. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε καμία άλλη αναφορά, ακόμα κι αν δεν είχε διασωθεί κανένα προκατακλυσμιαίο μνημείο, θα αρκούσε η Ελληνική Γλώσσα ως απόδειξη της ύπαρξης στο παρελθόν, μίας εποχής μεγάλου πολιτισμού. Στη γλώσσα μας είναι εμφυτευμένη όλη η γνώση που κατέκτησε ο άνθρωπος, έως την παρούσα στιγμή. Κάθε ελληνική λέξη-όρος φέρει ένα βαρύ φορτίο νόησης, φορτίο που οι προγενέστεροι ‘εξόδευσαν’, για να κατακτήσουν γνωστικά τη συγκεκριμένη έννοια και να την ‘βαπτίσουν’ με το συγκεκριμένο όνομα-λέξη.

Ελάχιστα παραδείγματα:

AFTER = Από το ομηρικό αυτάρ= μετά. Ο Όμηρος λέει: ”θα σας διηγηθώ τι έγινε αυτάρ”.

AMEN = λατινικά: amen. Το γνωστό αμήν προέρχεται από το αρχαιότατο ή μήν = αληθώς, (Ιλιάδα Ομήρου β291-301), ημέν. Η εξέλιξη του ημέν είναι το σημερινό αμέ!

BANK = λατινικά pango από το παγιώ, πήγνυμι. Οι τράπεζες πήραν την ονομασία τους από τα πρώτα ‘τραπέζια’ (πάγκους) της αγοράς.

BAR = λατινικά: barra από το μάρα = εργαλείο σιδηρουργού.

BOSS = από το πόσσις = ο αφέντης του σπιτιού.

BRAVO = λατινικό, από το βραβείο.

BROTHER = λατινικά frater από το φράτωρ.

CARE = από το καρέζω.

COLONIE από το κολώνεια = αποικιακή πόλη.

DAY = Οι Κρητικοί έλεγαν την ημέρα ‘δία’. Και: ευδιάθετος = είναι σε καλή μέρα.

DISASTER = από το δυσοίωνος + αστήρ

DOLLAR = από το τάλλαρον = καλάθι που χρησίμευε ως μονάδα μέτρησης στις ανταλλαγές. π.χ. «δώσε μου 5 τάλλαρα σιτάρι». Παράγωγο είναι το τάλληρο, αλλά και το τελλάρo!

DOUBLE = από το διπλούς – διπλός.

EXIST = λατινικά ex+sisto από το έξ+ίστημι = εξέχω, προέχω.

EXIT = από το έξιτε = εξέλθετε

EYES = από το φάεα = μάτια.

FATHER = από το πάτερ (πατήρ).

FLOWER = λατινικά flos από το φλόος.

FRAPPER = από το φραγκικό hrappan που προέρχεται από το (F) ραπίζω = κτυπώ (F= δίγαμμα).

GLAMOUR = λατινικό gramo ur από το γραμμάριο. Οι μάγοι παρασκεύαζαν τις συνταγές τους με συστατικά μετρημένα σε γραμμάρια και επειδή η όλη διαδικασία ήταν γοητευτική και με κύρος, το gramou r – glamou r, πήρε την σημερινή έννοια.

HEART, CORE = από το κέαρ = καρδιά.

HUMOR = από το χυμόρ = χυμός (Στην ευβοϊκή διάλεκτο, όπως αναφέρεται και στον Κρατύλο του Πλάτωνος, το τελικό ‘ς’ προφέρεται ως ‘ρ’. Π.χ. σκληρότηρ αντί σκληρότης).

I = από το εγώ ή ίω, όπως είναι στην βοιωτική διάλεκτο.

ILLUSION = από το λίζει = παίζει.

ΙS = από το είς.

KARAT = εκ του κεράτιον, (μικρό κέρας για τη στάθμιση βάρους).

KISS ME = εκ του κύσον με = φίλησέ με (…είπε ο Οδυσσέας στην Πηνελόπη).

LORD = εκ του λάρς. Οι Πελασγικές Ακροπόλεις ονομάζονταν Λάρισσες και ο διοικητής τους λάρς ή λαέρτης. Όπως: Λαέρτης – πατέρας του Οδυσσέα).

LOVE = λατινικό: love από το ‘λάFω’. Το δίγαμμα (F) γίνεται ‘αυ’ και ‘ λάF ω’ σημαίνει ”θέλω πολύ”.

MARMELADE = λατινικά melimelum από το μελίμηλον = κυδώνι.

MATRIX = από το μήτρα.

MATURITY = λατινικά: maturus από το μαδαρός = υγρός.

MAXIMUM = λατινικά: maximum από το μέγιστος.

MAYONNAISE = από την πόλη Mayon, που πήρε το όνομά της από το Μάχων = ελληνικό όνομα και αδελφός του Αννίβα.

ME = από το με.

MEDICINE = λατινικά: medeor από το μέδομαι, μήδομαι = σκέπτομαι, πράττω επιδέξια. Και μέδω = φροντίζω, μεδέων = προστάτης.

MENACE = από το μήνις.

MENTOR = από το μέντωρ.

MINE = από το Μινώαι (= λιμάνια του Μίνωα, όπου γινόταν εμπόριο μεταλλευμάτων. «Κρητών λιμένες, Μίνωαι καλούμεναι». (Διοδ. Σικελ.Ε’84,2).

MINOR = λατινικά: minor από το μινύς = μικρός. Στα επίσημα γεύματα είχαν το μινύθες γραμμάτιον, ένα μικρό κείμενο στο οποίο αναγραφόταν τι περιελάμβανε το γεύμα. Παράγωγο το… menu!

MODEL = από το μήδος = σχέδιο (η ίδια ρίζα με τη μόδα (= moda).

MOKE = από! το μώκος = αυτός που χλευάζει.

MONEY = λατινικό: moneta από το μονία = μόνη επωνυμία της Θεάς Ήρας:

Ηραμονία. Στο προαύλιο του ναού της Θεάς στη Ρώμη ήταν το νομισματοκοπείο και τα νομίσματα έφεραν την παράστασή της, (monetae).

MOTHER = από το μάτηρ, μήτηρ.

MOVE = από το ομηρικό αμείβου = κουνήσου!

MOW = από το αμάω = θερίζω.

NIGHT = από το νύχτα.

NO = λατινικό: non, ne εκ του εκ του νη: αρνητικό μόριο (”νέ τρώει, νέ πίνει”), ή (νηπενθής = απενθής, νηνεμία = έλλειψη ανέμου.

PAUSE = από το παύση.

RESISTANCE = από το ρά + ίστημι.

RESTAURANT = από το ρά + ίσταμαι = έφαγα και στηλώθηκα.

RESTORATION = λατινικά restauro από το ρά+ίστημι, όπου το ρά δείχνει συνάρτηση, ακολουθία, π.χ . ρά-θυμος, και ίστημι = στήνομαι.

SERPENT = λατινικά serpo από το έρπω (ερπετό). H δασεία (‘) προφέρεται ως σ = σερπετό.

SEX = από το έξις. Η λέξη δασύνεται και η δασεία μετατρέπεται σε σίγμα και = s + έξις.

SIMPLE = από το απλούς (η λέξη δασύνεται).

SPACE = από το σπίζω = εκτείνω διαρκώς.

SPONSOR από το σπένδω = προσφέρω! (σπονδή).

TRANSFER από το τρύω (διαπερνώ) + φέρω. Transatlantic = διαπερνώ τον Ατλαντικό.

TURBO = από το τύρβη = κυκλική ταραχώδης κίνηση.

YES = από το γέ = βεβαίως.

WATER = από το Ύδωρ (νερό), με το δ να μετατρέπεται σε τ.

ΚΛΠ....

ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΣ ΛΟΓΟΣ

Τα Καβείρια Μυστήρια σχετίζονται με την λατρεία των Καβείρων. Οι Κάβειροι είναι χθόνιες Θεότητες Θρακοπελασγικής προέλευσης. Στις αρχαίες πηγές υπάρχουν αρκετές εκδοχές σχετικά με την γενεαλογία, την προέλευση, το πλήθος και τις ιδιότητές τους. Επειδή οι εκδοχές αυτές είναι συχνά αντικρουόμενες καλό είναι να αναφέρουμε τις επικρατέστερες.

Οι Κάβειροι είναι συλλογικό όνομα μιας ομάδας Θεοτήτων της αρχαίας Ελληνικής θρησκείας. Στο λεξικό Σούδας αναφέρεται: «Κάβειροι: όνομα έθνους σημαίνει δε και δαίμονας». Υπάρχει η άποψη ότι οι Κάβειροι πήραν το όνομά τους από το όρος Κάβειρος της Βερεκυντίας μίας περιοχής της Φρυγίας στην οποίαν κατοικούσαν οι Βερεκύνται. Το φύλο αυτό κατοικούσε ανατολικά της Λυδίας και Καρίας στα παράλια των οποίων αναπτύχθηκαν οι ελληνικές αποικίες των Ιώνων. Βερέκυνθος ονομάζεται επίσης όρος της Κρήτης προέκταση των Λευκών ορέων, όπου κατά την παράδοση οι Ιδαίοι Δάκτυλοι, οι δαίμονες ακόλουθοι της μητέρας των Θεών Κυβέλης, εξόρυσσαν και κατεργαζόταν τον χαλκό και τον σίδηρο.

Άρα υπάρχει και στην άποψη αυτή συσχέτιση του ονόματος των Καβείρων με την κατεργασία των μετάλλων. Άραγε οι μυστηριακές αυτές θεότητες εισήχθησαν από την Φρυγία ή εισήχθησαν στην Φρυγία από την Ελλάδα; Όπως θα τεκμηριώσω παρακάτω, μάλλον εισήχθησαν στην Φρυγία από την Ελλάδα.

Προφανής είναι και η ετυμολογική συσχέτιση του ονόματος των Καβείρων με τα ρήματα κάω, κύω ή κάπτω. Κατά καιρούς επιχειρήθηκε η συσχέτιση της λατρείας των Καβείρων στους Φοίνικες με την λατρεία των Καβείρων της Σαμοθράκης. Πρόκειται για τελείως διαφορετικές ομάδες θεοτήτων οι οποίες δεν σχετίζονται καθόλου μεταξύ τους. Οι Κάβειροι στους Φοίνικες είναι επτά και σε αυτούς προστίθετο ο Ασκληπιός, ενώ στην λατρεία των Καβείρων της Σαμοθράκης είναι γνωστό ότι οι Κάβειροι είναι τέσσερεις. Αν οι Κάβειροι της Σαμοθράκης προερχόταν από την Φοινίκη θα έπρεπε να είναι επτά και όχι τέσσερεις.

Οι Κάβειροι λοιπόν έχουν Ελληνική προέλευση, είναι οι καίοντες , οι δαίμονες οι οποίοι είναι παιδιά του Ηφαίστου. Οι κάτοικοι της Λήμνου, της Ίμβρου και της Σαμοθράκης ταυτίζαν τους Καβείρους με τον Πρωτέα, ο οποίος προσωποποιούσε την θάλασσα και το «ηφαιστειώδες πυρ» του οποίου κύρια θεότητα είναι ο Ήφαιστος.

Κατά μία παράδοση την οποία διασώζει ο Παυσανίας, ο Προμηθέας μαζί με τον υιό του Αιτναίο λατρευόταν ως Κάβειροι στην Βοιωτία μία περιοχή στην οποία όπως είναι γνωστό εγκαταστάθηκαν Θρακοπελασγοί. Ο Προμηθέας ως γνωστόν σχετίζεται με την φωτιά την οποία κλέβει από τους Θεούς και παραδίδει στους ανθρώπους, αλλά και το όνομα του υιού του Αιτναίου παραπέμπει στο ηφαίστειο Αίτνα της Σικελίας και στο «ηφαιστειώδες πυρ».

Μπορούμε εδώ να παραθέσουμε και άλλα στοιχεία από τις πηγές τα οποία καταδεικνύουν ότι οι Κάβειροι σχετίζονται άμεσα με δύο είδη φωτιάς. Την ανεξέλεγκτη - αδάμαστη φωτιά των ηφαιστείων, την φωτιά η οποία στην υπηρεσία του ανθρώπου γίνεται φίλος και σύμμαχος στην κατεργασία των μετάλλων, στην πρόοδο, στον πολιτισμό. Οι Θρακοπελασγοί λοιπόν , ιδρυτές της λατρείας των Καβείρων, στηρίζουν τα πρώτα στοιχεία της λατρείας τους στην πυρολατρεία. Ένα σημαντικό δρώμενο που έλκει την καταγωγή του , από την πυρολατρία αυτής της περιόδου, είναι και η Πυροβασία (Αναστενάρια), η οποία με έντονα Διονυσιακά στοιχεία τα οποία προστέθηκαν, έφτασε μέχρι τις μέρες μας.

Ο Στράβων σχετίζει τους Καβείρους με τους Κορύβαντες και τους Τελχίνες και παρατηρεί ότι άλλες θεότητες συγχέονται με αυτές και άλλες θεωρούνται πρόγονοί τους. Μάλιστα δε παραλληλίζει την Καβείρια λατρεία με την παιδοτροφία του Διός, πράγμα το οποίο μπορεί να σημαίνει ότι προϋπήρξε η Καβείρια λατρεία της Ολυμπίας.

«ΤΟΙΟΥΤΟΥΣ ΓΑΡ ΔΑΙΜΟΝΑΣ ΜΟΝΑΣ Η ΠΡΟΠΟΛΟΥΣ ΘΕΩΝ ΤΟΥΣ ΚΟΥΡΗΤΑΣ ΦΑΣΙΝ ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΝΤΕΣ ΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΦΡΥΓΙΚΑ, ΙΕΡΟΥΡΓΙΑΙΣ ΤΙΣΙΝ ΕΜΠΕΠΛΕΓΜΕΝΑ ΤΑΙΣ ΜΕΝ ΜΥΣΤΙΚΑΙΣ ΤΑΙΣ Δ'ΑΛΛΑΙΣ ΠΕΡΙ ΤΕ ΤΗΝ ΤΟΥ ΔΙΟΣ ΠΑΙΔΟΤΡΟΦΙΑΝ ΤΗΝ ΕΝ ΚΡΗΤΗι ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΟΡΓΙΑΣΜΟΥΣ ΕΝ ΤΗι ΦΡΥΓΙΑι ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΙΔΗΝ ΤΗΝ ΤΡΩΪΚΗΝ ΤΟΠΟΙΣ. ΤΟΣΑΥΤΗ Δ'ΕΣΤΙΝ ΕΝ ΤΟΙΣ ΛΟΓΟΙΣ ΤΟΥΤΟΙΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑ, ΤΩΝ ΜΕΝ ΤΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΙΣ ΚΟΥΡΗΣΙ ΤΟΥΣ ΚΟΡΥΒΑΝΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΒΕΙΡΟΥΣ ΚΑΙ ΙΔΑΙΟΥΣ ΔΑΚΤΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΕΛΧΙΝΑΣ ΑΠΟΦΑΙΝΟΝΤΩΝ, ΤΩΝ ΔΕ ΣΥΓΓΕΝΕΣ ΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑΣ ΤΙΝΑΣ ΑΥΤΩΝ ΠΡΟΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΔΙΑΣΤΕΛΛΟΜΕΝΩΝ, ΩΣ ΔΕ ΤΥΠΩι ΕΙΠΕΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΛΕΟΝ, ΑΠΑΝΤΑΣ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥΣ ΤΙΝΑΣ ΚΑΙ ΒΑΚΧΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΝΟΠΛΙΩι ΚΙΝΗΣΕΙ ΜΕΤΑ ΘΟΡΥΒΟΥ ΚΑΙ ΨΟΦΟΥ ΚΑΙ ΚΥΜΒΑΛΩΝ ΚΑΙ ΤΥΜΠΑΝΩΝ ΚΑΙ ΟΠΛΩΝ, ΕΤΙ Δ'ΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΒΟΗΣ ΕΚΠΛΗΤΤΟΝΤΑΣ ΚΑΤΑ ΤΑΣ ΙΕΡΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝ ΣΧΗΜΑΤΙ ΔΙΑΚΟΝΩΝ, ΩΣΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΙΕΡΑ ΤΡΟΠΟΝ ΤΙΝΑ ΚΟΙΝΟΠΟΙΕΙΣΘΑΙ ΤΑΥΤΑ ΤΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΑΜΟΘΡΑΚΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΝ ΛΗΜΝΩι»

Στα ελάχιστα αποσπάσματα του έργου του Μνασέα που διασώθηκαν βρίσκονται πολύ αξιόπιστες πληροφορίες. Σχετικά με τους Κάβειρους αναφέρει ότι ήταν τέσσερεις ο Αξιόκερσος, ο Κάσμιλος, η Αξίερος και η Αξιόκερσα. Οι δύο πρώτοι είναι αρσενικοί και αντιστοιχούν στον Άδη ή Πλούτωνα και στον Ερμή ενώ οι άλλοι δύο είναι θηλυκοί και αντιστοιχούν στην Δήμητρα και την Περσεφόνη: 

«ΜΥΟΥΝΤΑΙ ΔΕ ΕΝ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗι ΤΟΙΣ ΚΑΒΕΙΡΟΙΣ, ΩΝ ΜΝΑΣΕΑΣ ΦΗΣΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ. ΤΕΣΣΑΡΕΣ Δ'ΕΙΣΙ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟΝ, ΑΞΙΕΡΟΣ, ΑΞΙΟΚΕΡΣΑ, ΑΞΙΕΡΟΣ ΜΕΝ ΕΣΤΙ Η ΔΗΜΗΤΗΡ, ΑΞΙΟΚΕΡΣΑ ΔΕ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ, ΑΞΙΟΚΕΡΣΟΣ ΔΕ Ο ΑΔΗΣ, Ο ΔΕ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ, ΚΑΣΜΙΛΟΣ Ο ΕΡΜΗΣ ΕΣΤΙΝ, ΩΣ ΙΣΤΟΡΕΙ Ο ΔΙΟΝΥΣΟΔΩΡΟΣ»

Ο Ηρόδοτος στην λατρεία των Καβείρων ταυτίζει τον ιθυφαλλικό Ερμή των Πελασγών με τους Καβείρους. Και μάλιστα θεωρεί ότι πρώτοι από τους υπόλοιπους Έλληνες πήραν τα μυστήρια οι Αθηναίοι.

«ΤΟΥ ΔΕ ΕΡΜΕΩ ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΟΡΘΑ ΕΧΕΙΝ ΤΑ ΑΙΔΟΙΑ ΠΟΙΟΥΝΤΕΣ ΟΥΚ ΑΠ' ΑΙΓΥΠΤΙΩΝ ΜΕΜΑΘΗΚΑΣΙ, ΑΛΛ' ΑΠΟ ΠΕΛΑΣΓΩΝ ΠΡΩΤΟΙ ΜΕΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΑΡΑΛΑΒΟΝΤΕΣ, ΠΑΡΆ ΔΕ ΤΟΥΤΩΝ ΑΛΛΟΙ. ΑΘΗΝΑΙΟΙΣΙ ΓΑΡ ΗΔΗ ΤΗΝΙΚΑΥΤΑ ΕΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΤΕΛΕΟΥΣΙ ΠΕΛΑΣΓΟΙ ΣΥΝΟΙΚΟΙ ΕΓΕΝΟΝΤΟ ΕΝ ΤΗι ΧΩΡΗι, ΟΘΕΝ ΠΕΡ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΡΞΑΝΤΟ ΝΟΜΙΣΘΗΝΑΙ. ΟΣΤΙΣ ΔΕ ΤΑ ΚΑΒΕΙΡΩΝ ΜΕΜΥΗΤΑΙ, ΤΑ ΣΑΜΟΘΡΗΙΚΕΣ ΕΠΙΤΕΛΕΟΥΣΙ ΠΑΡΑΛΑΒΟΝΤΕΣ ΠΑΡΑ ΠΕΛΑΣΓΩΝ, ΟΥΤΩΣ ΩΝΗΡ ΟΙΔΕ ΤΟ ΛΕΓΩ. ΤΗΝ ΓΑΡ ΣΑΜΟΘΡΗΙΚΗΝ ΟΙΚΕΟΝ ΠΡΟΤΕΡΟΝ ΠΕΛΑΣΓΟΙ ΟΥΤΟΙ ΟΙ ΠΕΡ ΑΘΗΝΑΙΟΙΣΙ ΣΥΝΟΙΚΟΙ ΕΓΕΝΟΝΤΟ, ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΤΟΥΤΩΝ ΣΑΜΟΘΡΗΙΚΕΣ ΤΑ ΟΡΓΙΑ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΥΣΙ. ΟΡΘΑ ΩΝ ΕΧΕΙΝ ΤΑ ΑΙΔΟΙΑ Τ' ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΜΕΩ ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΑΘΟΝΤΕΣ ΠΑΡΑ ΠΕΛΑΣΓΩΝ ΕΠΟΙΗΣΑΝΤΟ. ΟΙ ΔΕ ΠΕΛΑΣΓΟΙ ΙΕΡΟΝ ΤΙΝΑ ΛΟΓΟΝ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΥ ΕΛΕΞΑΝ, ΤΑ ΕΝ ΤΟΙΣΙ ΕΝ ΣΑΜΟΘΡΗΙΚΗι ΜΥΣΤΗΡΙΟΙΣΙ ΔΕΔΗΛΩΤΑΙ»

Σε ελεύθερη απόδοση δηλαδή, «τα αγάλματα όμως του Ερμή με ορθωμένο το μόριό τους οι Έλληνες δεν έμαθαν από τους Αιγύπτιους να τα φτιάχνουν έτσι , αλλά από τους Πελασγούς, και πρώτοι από όλους τους Έλληνες τα πήραν οι Αθηναίοι και από αυτούς τα πήραν οι υπόλοιποι. Γιατί οι Αθηναίοι λογαριάζονταν ήδη Έλληνες όταν οι Πελασγοί πήγαν να κατοικήσουν στον τόπο τους, οπότε άρχισαν και αυτοί να θεωρούνται Έλληνες. Και όποιος έχει μυηθεί στα όργια των Καβείρων, αυτά που τελούν οι Σαμοθράκες, οι οποίοι τα έχουν πάρει από τους Πελασγούς, καταλαβαίνει τι εννοώ (στο σημείο αυτό ο Ηρόδοτος αφήνει να εννοηθεί ότι μάλλον ήταν ήδη μυημένος στα Καβείρια).

Γιατί την Σαμοθράκη κατοικούσαν παλιότερα αυτοί ακριβώς οι Πελασγοί που πήγαν να συγκατοικήσουν με τους Αθηναίους και από αυτούς πήραν οι Σαμοθράκες τα όργια. Έτσι λοιπόν, τα αγάλματα του Ερμή με ορθωμένο το μόριο πρώτοι από τους Έλληνες τα έφτιαξαν οι Αθηναίοι, που τα έμαθαν από τους Πελασγούς. Και οι Πελασγοί έχουν γι' αυτό κάποιαν ιερή εξήγηση που παρασταίνεται στα Μυστήρια της Σαμοθράκης».

Στο Βατικανό, σώζεται ένα σημαντικό μαρμάρινο μνημείο σχετικό με τα Καβείρια. Στις τρεις όψεις του γλυπτού παριστάνονται ο Αξιόκερσος, η Αξιόκερσα και ο Κάσμιλος. Στην βάση όμως του μνημείου βρίσκονται οι αντίστοιχες θεότητες της Ολύμπιας Θρησκείας και ταυτίζουν τον Αξιόκερσο με τον Απόλλωνα - Ήλιο, την Αξιόκερσα με την Αφροδίτη και τον Κάσμιλο με τον Έρωτα.

Ας μη μακρυγορήσω αναφέροντας περισσότερα στοιχεία . Από όσα έχουν μέχρι τώρα αναφερθεί , προκύπτει ότι η Καβείρεια Λατρεία σχετίζεται με Θεούς εκπροσώπους φυσικών δυνάμεων. Στην Λατρεία αυτή, ο ανθρωπομορφισμός κατέχει πολύ κατώτερη θέση σε σχέση με την Θρησκεία του Δωδεκαθέου. Οι βασικοί άξονες της λατρείας θα μπορούσαν να είναι οι εξής:

Αρχικά υπάρχει μία μεγάλη θηλυκή θεότητα, Μητέρα των Θεών και όλων των όντων. Από αυτήν προκύπτουν δύο αρσενικές θεότητες, οι οποίες έχουν διαφορετικό βαθμό θείας καταγωγής και όλοι μαζί αποτελούν ένα οικογενειακό σύμπλεγμα.

Από τους δύο αρσενικούς θεούς, ο μεγαλύτερος μπορεί να θεωρηθεί διαδοχικά ως Ζευς, Άδης, Ήλιος και Διόνυσος. Στη Λήμνο θεωρείται ο Ήφαιστος ως θεός της φωτιάς, του ουρανίου και χθονίου πυρός, με το οποίο γονιμοποιεί την πρώτιστη Γη - Μητέρα από την οποία κατάγεται.

Από την Ένωση αυτή, προκύπτει ο Κάσμιλος (ή Κάδμιλος, ή Καδμίλος), ο διακοσμητής του Σύμπαντος, ο γήινος γεννήτορας που προσωποποιείται με τον ιθυφαλλικό Ερμή, τον Διόνυσο ή τον Έρωτα. Έτσι η θέση - αντίθεση των θεοτήτων, ολοκληρώνεται με την αδράνεια ανάπαυση του αθανάτου Θεού από τη μία, και την συνεχή δράση του Θεού ζώντος και θνήσκοντος από την άλλη.

Προβληματισμοί πάνω στην φύση των Μυστηρίων

Ας έλθουμε τώρα στο κυρίως θέμα μας. Προσεγγίζοντας τα Μυστήρια μέσα από τις πηγές θα επιχειρήσουμε να δώσουμε απάντηση στα εύλογα ερωτήματα που ανακύπτουν.
Ποιο ήταν το περιεχόμενο της λατρείας των Καβείρων;
Ποιο ήταν το όφελος των μυουμένων από την Μύηση στα Μυστήρια;
Kαλλιεργούσαν οι Μύστες την δεισιδαιμονία μεταξύ των μυουμένων;
Διατήρησαν τα Μυστήρια τον χαρακτήρα τους αναλλοίωτο στο πέρασμα του χρόνου ή ακολουθούσαν τις εξελίξεις της εποχής;
Ποια είναι η θέση των φιλοσόφων, των τραγικών ποιητών σχετικά με τα Μυστήρια;
Ήταν συμβατή ή ασύμβατη η τέλεση των Μυστηρίων με την τάση του Έλληνα να εξηγήσει τον Κόσμο λογικά;

Τα Μυστήρια είχαν χαρακτήρα μυητικό - παιδευτικό και οδηγούσαν στην ηθική τελείωση των μυουμένων. Το τι ακριβώς γινόταν στα Μυστήρια κανείς δεν γνωρίζει. Ίσως να γινόταν διδασκαλία των θεμελιωδών κοσμογονικών ιδεών στις οποίες πρώτη θέση κατείχε η γενεαλογία των Καβείρων. Το ότι περιλαμβανόταν η θεμελιώδης περί δημιουργίας διδασκαλία, φαίνεται και από το γεγονός ότι στα Μυστήρια γινόταν επίκληση του Ουρανού και της Γαίας ως Θεών της δημιουργίας.

Οι μυούμενοι δεχόταν επίσης την διδασκαλία περί γενέσεως και θανάτου στην φύση. Στα Καβείρια Μυστήρια, η μύηση εστιαζόταν κυρίως στα περί γενέσεως και λιγώτερο στα περί θανάτου, όπως γινόταν κυρίως στα Ελευσίνια Μυστήρια. Σε κανένα σημείο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας δεν υπάρχει συσχέτιση των Καβειρίων Μυστηρίων με διδασκαλία περί μετεμψύχωσης και αθανασίας της ψυχής . Ούτε από τα μέχρι στιγμής ευρήματα των ανασκαφών, προκύπτει συσχέτιση των Καβειρίων με την μετεμψύχωση.

Η εντύπωση που δημιουργείται στον ερευνητή από την συστηματική μελέτη της έγκυρης βιβλιογραφίας και των ευρημάτων, είναι ότι στα Καβείρια Μυστήρια γινόταν κατανοητή στον μυούμενο, η ΘΕΣΗ του κάθε ανθρώπου στον αέναο κύκλο της ζωής και του θανάτου στην φύση. Η μύηση απελευθέρωνε τον μυούμενο από τις, παρά φύσιν, αντιλήψεις του πρωτόγονου ανθρώπου περί αναστάσεως, αθανασίας της ψυχής και μετεμψύχωσης και τον βοηθούσαν να ζήσει και να πεθάνει με αξιοπρέπεια.

Το ότι η μύηση είχε σαφώς χαρακτήρα παιδευτικό, φαίνεται από ένα απόσπασμα του Θέωνος του Σμυρναίου, στο οποίο τα πέντε στάδια της μύησης περιγράφονται αναλυτικά και παραλληλίζονται με τα στάδια διδασκαλίας των Μαθηματικών, αλλά και της εκπαιδευτικής διαδικασίας γενικώτερα. Τα στάδια αυτά είναι ο καθαρμός, η παράδοση της τελετής, η εποπτεία, η ανάδεση στεφάνων, η τελειοποίηση και ευδαιμονία.

«ΜΥΗΣΕΩΣ ΔΕ ΜΕΡΗ ΠΕΝΤΕ. ΤΟ ΜΕΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΝ ΚΑΘΑΡΜΟΣ. ΟΥΤΕ ΓΑΡ ΑΠΑΣΙ ΤΟΙΣ ΒΟΥΛΕΥΟΜΕΝΟΙΣ ΜΕΤΟΥΣΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΕΣΤΙΝ, ΑΛΛ' ΕΙΣΙΝ ΟΥΣ ΑΥΤΩΝ ΕΙΡΓΕΣΘΑΙ ΠΡΟΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ, ΟΙΟΝ ΤΟΥΣ ΧΕΙΡΑΣ ΜΗ ΚΑΘΑΡΑΣ ΚΑΙ ΦΩΝΗΝ ΑΞΥΝΕΤΟΝ ΕΧΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΥΣ ΔΕ ΤΟΥΣ ΜΗ ΕΙΡΓΟΜΕΝΟΥΣ ΑΝΑΓΚΗ ΚΑΘΑΡΜΟΥ ΤΙΝΟΣ ΠΡΟΤΕΡΟΝ ΤΥΧΕΙΝ. ΜΕΤΑ ΔΕ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΣΙΝ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΣΤΙΝ Η ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ. ΤΡΙΤΗ ΔΕ (Η) ΕΠΟΝΟΜΑΖΟΜΕΝΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ. ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΕ, Ο ΔΗ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ, ΑΝΑΔΕΣΙΣ ΚΑΙ ΣΤΕΜΜΑΤΩΝ ΕΠΙΘΕΣΙΣ, ΩΣΤΕ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΙΣ, ΑΣ ΤΙΣ ΠΑΡΕΛΑΒΕ ΤΕΛΕΤΑΣ, ΠΑΡΑΔΟΥΝΑΙ ΔΥΝΑΣΘΑΙ, ΔΑιΔΟΥΧΙΑΣ ΤΥΧΟΝΤΑ Η ΙΕΡΟΦΑΝΤΙΑΣ Η ΤΙΝΟΣ ΑΛΛΗΣ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ. ΠΕΜΠΤΗ ΔΕ Η ΕΞ ΑΥΤΩΝ ΠΕΡΙΓΕΝΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΘΕΟΦΙΛΕΣ ΚΑΙ ΘΕΟΙΣ ΣΥΝΔΙΑΙΤΟΝ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ. ΚΑΤΑ ΤΑΥΤΑ ΔΗ ΚΑΙ Η ΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ ΤΟ ΜΕΝ ΠΡΩΤΟΝ ΕΧΕΙ ΚΑΘΑΡΜΟΝ ΤΙΝΑ, ΟΙΟΝ ΤΗΝ ΕΝ ΤΟΙΣ ΠΡΟΣΗΚΟΥΣΙ ΜΑΘΗΜΑΣΙΝ ΕΚ ΠΑΙΔΩΝ ΣΥΓΓΥΜΝΑΣΙΑΝ. Ο ΜΕΝ ΓΑΡ ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ ΚΡΗΝΑΩΝ ΑΠΟ ΠΕΝΤ'ΑΝΙΜΩΝΤΑ ΦΗΣΙΝ ΑΤΕΙ ΡΕΙ ΧΑΛΚΩι ΔΕΙΝ ΑΠΟΡΡΥΠΤΕΣΘΑΙ. Ο ΔΕ ΠΛΑΤΩΝ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΔΕΙΝ ΦΗΣΙ ΠΟΙΕΙΣΘΑΙ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΣΙΝ. ΤΑΥΤΑ Δ' ΕΣΤΙΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ, ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ, ΣΤΕΡΕΟΜΕΤΡΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΗ, ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ. ΤΗι ΔΕ ΤΕΛΕΤΗι ΕΟΙΚΕΝ Η ΤΩΝ ΚΑΤΆ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΝ ΘΕΩΡΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ, ΤΩΝ ΤΕ ΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ. ΕΠΟΠΤΕΙΑΝ ΔΕ ΟΝΟΜΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙ ΤΑ ΝΟΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΤΩΣ ΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑΝ. ΑΝΑΔΕΣΙΝ ΔΕ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΕΨΙΝ ΗΓΗΤΕΟΝ ΤΟ ΕΞ ΩΝ ΑΥΤΟΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΜΑΘΕΝ ΟΙΟΝ ΤΕ ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΥΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑΝ ΚΑΤΑΣΤΗΣΑΙ. ΠΕΜΠΤΟΝ Δ'ΑΝ ΕΤΗ ΚΑΙ ΤΕΛΕΩΤΑΤΟΝ Η ΕΚ ΤΟΥΤΩΝ ΠΕΡΙΓΕΝΟΜΕΝΗ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤ' ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΟΜΟΙΩΣΙΣ ΘΕΩι ΚΑΤΆ ΤΟ ΔΥΝΑΤΟΝ».

Κατά τον Πλάτωνα δηλαδή, το τελικό στάδιο της μυήσεως είναι η ευδαιμονία και η κατά το δυνατόν ομοίωσις προς τους Θεούς. Ο Ηράκλειτος δίνει και μία άλλη διάσταση στα μυστήρια χαρακτηρίζοντάς τα «άκεα» δηλαδή θεραπευτικά, κυρίως ψυχοθεραπευτικά.

«ΟΥΝ ΕΝΕΚΑ ΤΗΣ ΕΝ ΗΜΙΝ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΓΕΝΕΣΙΝ ΠΡΟΣΦΥΟΜΕΝΩΝ ΑΥΤΗι ΚΑΚΩΝ, ΛΥΣΕΩΣ ΤΕ ΑΠΟ ΤΩΝ ΔΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ ΧΑΡΙΝ ΤΑ ΤΟΙΑΥΤΑ ΠΡΟΣΑΓΕΤΑΙ. ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΟΥΤΟ ΕΙΚΟΤΩΣ ΑΥΤΑ ΑΚΕΑ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΠΡΟΣΕΙΠΕΝ, ΩΣ ΕΞΑΣΚΟΥΜΕΝΑ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΚΑΙ ΤΑΣ ΨΥΧΑΣ ΕΞΑΝΤΕΙΣ ΑΠΕΡΓΑΖΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΕΝ ΤΗι ΓΕΝΕΣΕΙ ΣΥΜΦΟΡΩΝ».

Είναι αλήθεια ότι για να διαφυλαχθεί το απόρρητο και σεβασμός στα Μυστήρια, καλλιεργήθηκε η δεισιδαιμονία μεταξύ των μυουμένων. Θεωρώ ότι το πολύπλοκο τυπικό και η τελετουργία ασκούσαν επίδραση στους λιγότερο πεπαιδευμένους, στους λιγότερο σκεπτομένους.

Για παράδειγμα , τα εμβλήματα των μυστών της Σαμοθράκης ήταν ένα στεφάνι με κλαδιά ελιάς και μία κόκκινη κορδέλλα που περιέβαλλε το μέτωπο. Οι λιγότερο σκεπτόμενοι είχαν την εντύπωση ότι η κορδέλλα αυτή είχε την δύναμη να τους προστατεύει από κάθε κακό, να γαληνεύει την θάλασσα κλπ. Για τους σκεπτόμενους είχε χαρακτήρα περισσότερο συμβολικό, παρά αποτρεπτικό.. παντός κακού. Προφανώς μάλιστα κάποιοι από τους μύστες, με την κορδέλλα στο μέτωπο, να κατέληξαν μετά από ναυάγιο στον βυθό του Θρακικού Πελάγους!!!

Μερικές περιπτώσεις κριτικής και αμφισβήτησης

Υπάρχουν και αρκετές αναφορές στα Μυστήρια με περιπαικτικό τρόπο. Ο Αριστοφάνης μάλιστα στην κωμωδία του Όρνιθες (στίχοι 1516 - 1537) σώζει έναν εκπληκτικό διάλογο μεταξύ Προμηθέα και Πισθέταιρου:

Προμηθέας: Από τότε που κατοικήσατε τον αέρα κανείς θνητός δεν θυσιάζει, κνίσα ψητού δεν έφτασε σε μας. Νηστεύουμε χωρίς ψητό, όπως στα Θεσμοφόρια και οι Βάρβαροι θεοί κράζουν σαν Ιλλυριοί και θα ριχτούν στον Δία λένε, από πάνω αν δεν ανοίξει αγορά να γίνει εισαγωγή σπλάχνων και κρεάτων.
Πισθέταιρος: Καλά αλλά υπάρχουν από πάνω σας βάρβαροι θεοί;
Προμηθέας: Δεν είναι βάρβαροι στην πατρίδα του Εξηκεστίδη;
Πισθέταιρος: Κι αυτοί οι βάρβαροι θεοί τι όνομα έχουν;
Προμηθέας: Τι όνομα; Tριβαλλοί.
Πισθέταιρος: Κατάλαβα! Γιαυτό λέμε «αντε στον τρίβολο».
Προμηθέας: Βεβαίως και γιαυτό. Ένα σου λέω. Θα έρθουν από τον Δία και τους Τριβαλλούς πρέσβεις να τα βρείτε, αλλά εσείς να αρνηθείτε. Πρέπει να δώσει πίσω ο Δίας στα πουλιά τα σκήπτρα που τους πήρε, να δώσει και σε σένα γυναίκα την Βασίλεια...

Αλλά και στην «Ειρήνη» ο Αριστοφάνης περιπαίζει τους μυημένους στα Μυστήρια της Σαμοθράκης οι οποίοι πιστεύουν ότι έχουν την δύναμη να αποτρέψουν με την προσευχή τους κάποιο κακό. Έτσι ο Τρυγαίος λέει για τον Λακεδαιμόνιο που έρχεται:

«ΑΝΔΡΕΣ, ΤΙ ΠΕΙΣΟΜΕΘΑ; ΝΥΝ ΑΓΩΝ ΜΕΓΑΣ. ΑΛΛ' ΕΙ ΤΙΣ ΥΜΩΝ ΕΝ ΣΑΜΟΘΡΑιΚΗι ΤΥΓΧΑΝΕΙ ΜΕΜΥΗΜΕΝΟΣ, ΝΥΝ ΕΣΤΙΝ ΕΥΞΑΣΘΑΙ ΚΑΛΟΝ ΑΠΟΣΤΡΑΦΗΝΑΙ ΤΟΥ ΜΕΤΙΟΝΤΟΣ ΤΟΝ ΠΟΔΑ.» 

Δηλαδή «τώρα είναι ο μεγάλος αγώνας. Αλλά αν κάποιος από σας τυχαίνει να είναι μυημένος στα Μυστήρια της Σαμοθράκης, τώρα είναι η στιγμή να δεηθεί, να βγάλει εκείνος τα πόδια του καθώς θα γυρίζει»

Ο Πλούταρχος διασώζει σε δύο παραλλαγές έναν διάλογο μεταξύ του εξομολόγου ιερέα των μυστηρίων και του Λάκωνα Ανταλκίδα. Όταν ρωτήθηκε από τον ιερέα για το μεγαλύτερό του αμάρτημα απάντησε «οι Θεοί το γνωρίζουν»: 

«ΑΝΤΑΛΚΙΔΑΣ ΕΝ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗι ΜΥΟΥΜΕΝΟΣ ΕΡΩΤΗΘΕΙΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΙΕΡΕΩΣ ΤΙ ΔΕΙΝΟΤΕΡΟΝ ΔΕΔΡΑΚΕΝ ΕΝ ΤΩι ΒΙΩι. ΕΙ ΤΙ ΜΟΙ ΠΕΠΡΑΚΤΑΙ ΤΟΙΟΥΤΟΝ, ΕΙΣΟΝΤΑΙ ΕΙΠΕΝ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΘΕΟΙ»

Χαρακτηριστικό επίσης είναι και αυτό που διασώζει ο Διογένης Λαέρτιος, όπου ο Θεόδωρος ρώτησε τον ιεροφάντη Ευρυκλείδη «πες μου ποιοι είναι οι ασεβούντες περί τα Μυστήρια» και είπε εκείνος «αυτοί που τα φανερώνουν στους αμύητους». «Άρα» του απάντησε ο Θεόδωρος «και συ είσαι ασεβής γιατί τα φανερώνεις στους αμύητους». Έτσι κινδύνευσε να δικαστεί στον Άρειο Πάγο και τον γλύτωσε ο Δημήτριος ο Φαληρεύς.

Επίλογος

Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε και άλλες περιπτώσεις «καλόπιστης» ή «κακόπιστης» κριτικής απέναντι στα Μυστήρια. Αυτό που προκύπτει μέσα από την έρευνα μπορεί να συνοψισθεί στα παρακάτω:

Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια το τι ακριβώς περιείχε η λατρεία των Καβείρων, σίγουρα όμως είχε χαρακτήρα παιδευτικό.
Ο μυημένος κατανοούσε τις θεμελιώδεις κοσμογονικές ιδέες, την λειτουργία της ζωής , του έρωτα και του θανάτου.
Οι σκεπτόμενοι άνθρωποι κατανοούσαν το περιεχόμενο της μύησης , χωρίς να έχουν ανάγκη τις δεισιδαιμονίες που περιέβαλαν τα Μυστήρια.
Οι λιγότερο σκεπτόμενοι άνθρωποι έμεναν περισσότερο στις δεισιδαιμονίες και λιγότερο στην ουσία.
Οι περισσότεροι φιλόσοφοι εκφράζονται με σεβασμό για τα Μυστήρια. Δεν λείπουν όμως και οι αναφορές με περιπαικτικό τρόπο.

Τα Καβείρια Μυστήρια, αλλά και τα Μυστήρια γενικώς, στον αρχαίο Ελληνικό Κόσμο αποτέλεσαν σημαντικό κομμάτι του Ελληνικού - Εθνικού τρόπου ζωής. Όπως προκύπτει δεν ήταν ασύμβατα με την προσπάθεια του σκεπτόμενου Έλληνα να ερμηνεύσει τον κόσμο λογικά.

Ιερά Σύμβολα των Ελλήνων Θεών

 

Δίας
Σύμβολα: Κεραυνός, Αιγίδα, Κότινος
Ζώα: Αετός, Ταύρος, Κόκορας
Δέντρα-Φυτά: Βελανιδιά, Φασκόμηλο. Δευτερεύοντα: Ελιά, Μαργαρίτα, Αμάραντο, Ματζουράνα, Καρυδιά, Φλόμος, Βερβένα, Αμυγδαλιά, Βιολέτα, Κασσιά, Γαρύφαλλο, Σχοίνος

Ποσειδώνας 
Σύμβολα: Τρίαινα
Ζώα: Άλογο, Δελφίνι, Ταύρος
Λίθοι: Βήρυλλος, Ακουαμαρίνης, Μαργαριτάρι
Δέντρα-Φυτά: Πεύκο, Θαλάσσια Ανεμώνη, Φύκια. Δευτερεύοντα: Φλαμουριά, Ουτρικουλαρία.

Άδης 
Δέντρα-Φυτά: Κυπαρίσσι, Ροδιά. Δευτερεύοντα: Μέντα, Νάρκισσος, Καλαμπόκι.

Ήρα 
Σύμβολα: Διάδημα, Σκήπτρο
Ζώα: Παγώνι, Αγελάδα
Δέντρα-Φυτά: Κρίνος, Πορτοκαλιά. Δευτερεύοντα: Μηλιά, Ιτιά, Συκιά, Σμύρνα.

Απόλλωνας 
Σύμβολα: Λύρα, Τόξο, Βέλος
Ζώα: Κουρούνα, Λύκος
Λίθοι: Ζαφείρι
Δέντρα-Φυτά: Δάφνη. Δευτερεύοντα: Ηλιοτρόπιο, Ηλίανθος, Ιξός (Γκυ), Υάκινθος, Πορτοκαλιά, Άνηθος, Τριγωνέλλα, Φοίνικας, Κρίνος, Πράσο.

Αθηνά 
Σύμβολα: Αιγίδα
Ζώα: Κουκουβάγια, Φίδι
Δέντρα-Φυτά: Ελιά. Δευτερεύοντα: Βελανιδιά, Σημύδα, Σταυράγκαθο, Μουριά.

Άρτεμις 
Σύμβολα: Τόξο, Βέλος, Ημισέληνος
Ζώα: Ελάφι, Γεράκι
Λίθοι: Αμέθυστος, Σεληνόλιθος, Μαργαριτάρι
Δέντρα-Φυτά: Ιτιά, Γιασεμί, Οξυά, Μυρτιά. Δευτερεύοντα: Αμάραντος, Μαργαρίτα, Φουντουκιά, Αγριαψιθιά, Βάλσαμο, Ακακία, Μανδραγόρας, Απήγανος.

Αφροδίτη 
Σύμβολα: Καθρέφτης
Ζώα: Περιστέρι, Κύκνος
Λίθοι: Σμαράγδι, Λαζούρι, Μαργαριτάρι
Δέντρα-Φυτά: Τριαντάφυλλο, Κρίνος, Ανεμώνη, Μηλιά, Μυρτιά. Δευτερεύοντα: Αλόη, Φτέρη, Ερείκη, Βενζόη, Σμύρνα, Κυδώνι, Σανταλόξυλο, Αγγελική, Αχλαδιά, Αστήρ, Αφροξυλιά (Σαμπούκος), Βιολέτα.

Άρης
Σύμβολα: Δόρυ, Σπαθί
Ζώα: Σκύλος, Όρνεο
Λίθοι: Όνυχας, Σαρδόνυξ
Δέντρα-Φυτά: Δυόσμος, Απήγανος, Φλαμουριά, Βερβένα, Αδελόχορτο.

Δήμητρα 
Σύμβολα: Δρεπάνι, Δαυλός
Ζώα: Φίδι
Λίθοι: Σμαράγδι
Δέντρα-Φυτά: Στάχυ, Κριθάρι. Δευτερεύοντα: Ιτιά, Καλαμπόκι, Ροδιά, Φασολιά, Βληχούνι, Παπαρούνα.

Ερμής 
Σύμβολα: Κηρυκείων, Φτερωτά Σανδάλια
Ζώα: Τράγος
Μέταλλα: Υδράργυρος
Δέντρα-Φυτά: Αμυγδαλιά, Έλατο. Δευτερεύοντα: Άνηθος, Φοίνικας, Φουντουκιά, Γαρύφαλλο, Κανέλλα, Μουριά.

Ήφαιστος 
Σύμβολα: Σφυρί, Αμόνι, Πέλεκυς, Φωτιά
Δέντρα-Φυτά: Μαργαρίτα.

Πάνας 
Σύμβολα: Αυλός, Φαλλός
Ζώα: Τράγος, Κριάρι, αρσενικό Ελάφι, Ταύρος
Δέντρα-Φυτά: Πεύκο, Έλατο, Άμπελος. Δευτερεύοντα: Βανίλια, Καλάμι, Ασφόδελος, Ορχιδέα, Πηγουνιά, Σιληνή, Θρούμπι, Φτέρη, Αγριολούλουδα.

Διόνυσος 
Σύμβολα: Θύρσος, Φαλλός
Ζώα: Φίδι
Λίθοι: Αμέθυστος
Δέντρα-Φυτά: Κισσός, Άμπελος. Δευτερεύοντα: Ασκληπιάς, Συκιά, Ίσκα, Μάραθο, Ταμάριξ, Μανιτάρι.

Έρως 
Λίθοι: Οπάλιο
Δέντρα-Φυτά: Τριαντάφυλλο κόκκινο, Βιολέτα λευκή, Ζαχαροκάλαμο.

Ουρανός 
Δέντρα-Φυτά: Φλαμουριά

Γαία 
Λίθοι: Κεχριμπάρι (Ήλεκτρο), Κοράλλι
Δέντρα-Φυτά: Πορτοκαλιά, Μηλιά

Κρόνος 
Δέντρα-Φυτά: Κριθάρι, Ορχιδέα. Δευτερεύοντα: Καλαμπόκι, Λεβάντα, Ροδιά, Βατόμουρο.

Ρέα 
Δέντρα-Φυτά: Σμύρνα