Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ, ΝΕΑ ΚΩΜΩΔΙΑ, ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ - Ἐπιτρέποντες 218-361

Η διαιτησία

Η κωμωδία Επιτρέποντες ανήκει πιθανώς στην όψιμη παραγωγή του Μενάνδρου και έχει σωθεί σε πάπυρο κατά το μεγαλύτερο μέρος της (περίπου τα 2/3 του έργου). Τον τίτλο έδωσε στο έργο η σκηνή της διαιτησίας στη δεύτερη πράξη. Δυο δούλοι, ο βοσκός Δάος, που βρήκε στο δάσος ένα έκθετο παιδί, και ο καρβουνιάρης Σύρος, στον οποίο ο βοσκός έδωσε το παιδί για να το αναθρέψει, ερίζουν για τα αντικείμενα που βρέθηκαν με το παιδί και είχαν τοποθετηθεί από τη μητέρα του, για να είναι δυνατή στο μέλλον η αναγνώριση (γνωρίσματα). Ο άνθρωπος που ορίζουν ως κριτή (=ἐπιτρέπουσιν) ο γέρο-Σμικρίνης, είναι κατά τύχη και χωρίς να το γνωρίζει παππούς του παιδιού, αφού είναι πατέρας της Παμφίλης, της μητέρας του παιδιού, η οποία το είχε εκθέσει, επειδή ήταν καρπός του βιασμού της από έναν άγνωστο κατά τη διάρκεια μιας νυχτερινής γιορτής. Στο τέλος θα αποκαλυφθεί ότι ο τότε άγνωστος ήταν ο μετέπειτα σύζυγός της Χαρίσιος.

Στο απόσπασμα που ακολουθεί και που προέρχεται από τη σκηνή της διαιτησίας παρακολουθούμε έναν αγώνα λόγων,στον οποίο ο Δάος και ο Σύρος επιχειρηματολογούν για την κατοχή ή τη διεκδίκηση των γνωρισμάτων. (Τόσο ο ἀγών όσο και η έκθεση νηπίων και ο αναγνωρισμός, χαρακτηριστικά στοιχεία κατά κύριο λόγο της ευριπίδειας τραγωδίας, μαρτυρούν τη μεγάλη επίδραση του Ευριπίδη στη Νέα Κωμωδία). Ο λόγος του Σύρου είναι εμφανώς πιο έντεχνος από τον λόγο του Δάου, αλλά και στις δύο περιπτώσεις μέσα από τον λόγο των ομιλητών διαγράφεται ανάγλυφα ο χαρακτήρας τους.

Ἐπιτρέποντες 218-361

(ΣΥΡΟΣ)

φεύγεις τὸ δίκαιον.

(ΔΑΟΣ)

δυστυχής.

οὐ δεῖ σ᾽ ἔχειν τὰ μὴ σά.

(ΣΥΡΟΣ)

ἐπιτρεπτέον τινί

ἐστι περὶ τούτων.

(ΔΑΟΣ)

220 βούλομαι· κρινώμεθα.

(ΣΥΡΟΣ)

τίς οὖν;

(ΔΑΟΣ)

ἐμοὶ μὲν πᾶς ἱκανός. δίκαια δὲ

πάσχω· τί γάρ σοι μετεδίδουν;

(ΣΥΡΟΣ)

τοῦτον λαβεῖν

βούλει κριτήν;

(ΔΑΟΣ)

ἀγαθῇ τύχῃ.

(ΣΥΡΟΣ)

πρὸς τῶν θεῶν,

βέλτιστε, μικρὸν ἂν σχολάσαις ἡμῖν χρόνον;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ὑμῖν; περὶ τίνος;

(ΣΥΡΟΣ)

225 ἀντιλέγομεν πρᾶγμά τι.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

τί οὖν ἐμοὶ μέλει;

(ΣΥΡΟΣ)

κριτὴν τούτου τινὰ

ζητοῦμεν ἴσον· εἰ δή σε μηδὲν κωλύει,

διάλυσον ἡμᾶς.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ὦ κάκιστ᾽ ἀπολούμενοι,

δίκας λέγοντες περιπατεῖτε, διφθέρας

ἔχοντες;

(ΣΥΡΟΣ)

230 ἀλλ᾽ ὅμως. τὸ πρᾶγμ᾽ ἐστὶν βραχύ,

καὶ ῥᾴδιον μαθεῖν. πάτερ, δὸς τὴν χάριν·

μὴ καταφρονήσῃς, πρὸς θεῶν. ἐν παντὶ δεῖ

καιρῷ τὸ δίκαιον ἐπικρατεῖν ἁπανταχοῦ,

καὶ τὸν παρατυγχάνοντα τούτου τοῦ μέρους

235 ἔχειν πρόνοιαν κοινόν ἐστι τῷ βίῳ

πάντων.

ΔΑΟΣ

μετρίῳ γε συμπέπλεγμαι ῥήτορι.

τί γὰρ μετεδίδουν;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ἐμμενεῖτ᾽ οὖν, εἰπέ μοι,

οἷς ἂν δικάσω;

ΣΥΡΟΣ

πάντως.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ἀκούσομαι· τί γὰρ

τό με κωλύον; σὺ πρότερος ὁ σιωπῶν λέγε.

ΔΑΟΣ

240 μικρόν γ᾽ ἄνωθεν, οὐ τὰ πρὸς τοῦτον μόνον

πραχθένθ᾽, ἵν᾽ ᾖ σοι καὶ σαφῆ τὰ πράγματα.

ἐν τῷ δασεῖ τῷ πλησίον τῶν χωρίων

τούτων ἐποίμαινον τριακοστὴν ἴσως,

βέλτιστε, ταύτην ἡμέραν αὐτὸς μόνος

245 κἀκκείμενον παιδάριον εὗρον νήπιον

ἔχον δέραια καὶ τοιουτονί τινα

κόσμον.

(ΣΥΡΟΣ)

περὶ τούτων ἐστίν.

ΔΑΟΣ

οὐκ ἐᾷ λέγειν.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ἐὰν λαλῇς μεταξύ, τῇ βακτηρίᾳ

καθίξομαί σου.

(ΣΥΡΟΣ)

καὶ δικαίως.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

λέγε.

(ΔΑΟΣ)

λέγω.

250 ἀνειλόμην, ἀπῆλθον οἴκαδ᾽ αὔτ᾽ ἔχων,

τρέφειν ἔμελλον. ταῦτ᾽ ἔδοξέ μοι τότε·

ἐν νυκτὶ βουλὴν δ᾽, ὅπερ ἅπασι γίνεται,

διδοὺς ἐμαυτῷ διελογιζόμην· ἐμοὶ

τί παιδοτροφίας καὶ κακῶν; πόθεν δ᾽ ἐγὼ

255 τοσαῦτ᾽ ἀναλώσω; τί φροντίδων ἐμοί;

τοιουτοσί τις ἦν. ἐποίμαινον πάλιν

ἕωθεν. ἦλθεν οὗτος —ἐστὶ δ᾽ ἀνθρακεύς—

εἰς τὸν τόπον τὸν αὐτὸν ἐκπρίσων ἐκεῖ

στελέχη· πρότερον δέ μοι συνήθης ἐγεγόνει.

260 λαλοῦμεν ἀλλήλοις. σκυθρωπὸν ὄντα με

ἰδών, «τί σύννους» φησὶ «Δᾶος;» «τί γάρ;» ἐγώ,

«περίεργός εἰμι,» καὶ τὸ πρᾶγμ᾽ αὐτῷ λέγω,

ὡς εὗρον, ὡς ἀνειλόμην. ὁ δὲ τότε μὲν

εὐθὺς πρὶν εἰπεῖν πάντ᾽ ἐδεῖθ᾽, «οὕτω τί σοι

265 ἀγαθὸν γένοιτο Δᾶε» παρ᾽ ἕκαστον λέγων,

«ἐμοὶ τὸ παιδίον δός. οὕτως εὐτυχής,

οὕτως ἐλεύθερος. γυναῖκά» φησι «γὰρ

ἔχω, τεκούσῃ δ᾽ ἀπέθανεν τὸ παιδίον»,

ταύτην λέγων, ἣ νῦν ἔχει τὸ παιδίον.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ἐδέου σύ γ᾽;

(ΔΑΟΣ)

270 ἱκετεύων ὅλην τὴν ἡμέραν

κατέτριψε. λιπαροῦντι καὶ πείθοντί με

ὑπεσχόμην. ἔδωκ᾽, ἀπῆλθεν μυρία

εὐχόμενος ἀγαθά· λαμβάνων μου κατεφίλει

τὰς χεῖρας. ἐπόεις ταῦτα;

(ΣΥΡΟΣ)

ἐπόουν.

(ΔΑΟΣ)

ἀπηλλάγη.

275 μετὰ τῆς γυναικὸς περιτυχών μοι νῦν ἄφνω

τὰ τότε συνεκτεθέντα τούτῳ —μικρὰ δὲ

ἦν ταῦτα καὶ λῆρός τις, οὐθέν— ἀξιοῖ

ἀπολαμβάνειν καὶ δεινὰ πάσχειν φήσ᾽, ὅτι

οὐκ ἀποδίδωμ᾽, αὐτὸς δ᾽ ἔχειν ταῦτ᾽ ἀξιῶ.

280 ἐγὼ δέ γ᾽ αὐτόν φημι δεῖν ἔχειν χάριν

οὗ μετέλαβεν δεόμενος· εἰ μὴ πάντα δὲ

τούτῳ δίδωμ᾽, οὐκ ἐξετασθῆναί με δεῖ.

εἰ καὶ βαδίζων εὗρεν ἅμ᾽ ἐμοὶ ταῦτα καὶ

ἦν κοινὸς Ἑρμῆς, τὸ μὲν ἂν οὗτος ἔλαβ[εν ἄν,

285 τὸ δ᾽ ἐγώ· μόνου δ᾽ εὑρόντος, οὐ παρὼν τ̣[ότε

ἅπαντ᾽ ἔχειν οἴει σε δεῖν, ἐμὲ δ᾽ οὐδὲ ἕν;

τὸ πέρας· δέδωκά σοι τι τῶν ἐμῶν ἐ[γώ·

εἰ τοῦτ᾽ ἀρεστόν ἐστί σοι, καὶ νῦν ἔχε·

εἰ δ᾽ οὐκ ἀρέσκει, μετανοεῖς δ᾽, ἀπόδος πάλιν

290 καὶ μηδὲν ἀδίκει μηδ᾽ ἐλαττοῦ. πάντα δέ,

τὰ μὲν παρ᾽ ἑκόντος, τὰ δὲ κατισχύσαντά με,

οὐ δεῖ σ᾽ ἔχειν. εἴρηκα τόν γ᾽ ἐμὸν λόγον.

(ΣΥΡΟΣ)

εἴρηκεν;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

οὐκ ἤκουσας; εἴρηκεν.

ΣΥΡΟΣ

καλῶς.

οὐκοῦν ἐγὼ μετὰ ταῦτα. μόνος εὗρ᾽ οὑτοσὶ

295 τὸ παιδίον, καὶ πάντα ταῦθ᾽ ἃ νῦν λέγει

ὀρθῶς λέγει, καὶ γέγονεν οὕτως, ὦ πάτερ.

οὐκ ἀντιλέγω. δεόμενος, ἱκετεύων ἐγὼ

ἔλαβον παρ᾽ αὐτοῦ τοῦτ᾽· ἀληθῆ γὰρ λέγει.

ποιμήν τις ἐξήγγειλέ μοι, πρὸς ὃν οὑτοσὶ

300 ἐλάλησε, τῶν τούτῳ συνέργων, ἅμα τινὰ

κόσμον συνευρεῖν αὐτόν· ἐπὶ τοῦτον, πάτερ,

αὐτὸς πάρεστιν οὑτοσί. —τὸ παιδίον

δός μοι γύναι.— τὰ δέραια καὶ γνωρίσματα

οὗτός σ᾽ ἀπαιτεῖ Δᾶ᾽· ἑαυτῷ φησι γὰρ

305 ταῦτ᾽ ἐπιτεθῆναι κόσμον, οὐ σοὶ διατροφήν.

κἀγὼ συναπαιτῶ κύριος γεγενημένος

τούτου· σὺ δ᾽ ἐπόησάς με δούς. νῦν γνωστέον

βέλτιστέ σοι ταῦτ᾽ ἐστίν, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ,

τὰ χρυσί᾽ ἢ ταῦθ᾽ ὅ τι ποτ᾽ ἐστὶ πότερα δεῖ

310 κατὰ τὴν δόσιν τῆς μητρός, ἥτις ἦν ποτε,

τῷ παιδίῳ τηρεῖσθ᾽, ἕως ἂν ἐκτραφῇ,

ἢ τὸν λελωποδυτηκότ᾽ αὐτὸν ταῦτ᾽ ἔχειν,

εἰ πρῶτος εὗρε τἀλλότρια. τί οὖν τότε,

ὅτ᾽ ἐλάμβανον τοῦτ᾽, οὐκ ἀπῄτουν ταῦτά σε;

315 οὔπω παρ᾽ ἐμοὶ τότ᾽ ἦν ὑπὲρ τούτου λέγειν.

ἥκω δὲ καὶ νῦν οὐκ ἐμαυτοῦ σ᾽ οὐδὲ ἓν

ἴδιον ἀπαιτῶν. κοινὸς Ἑρμῆς; μηδὲ ἓν

εὕρισχ᾽, ὅπου πρόσεστι σῶμ᾽ ἀδικούμενον·

οὐχ εὕρεσις τοῦτ᾽ ἔστιν ἀλλ᾽ ἀφαίρεσις.

320 βλέψον δὲ κἀκεῖ, πάτερ· ἴσως ἔσθ᾽ οὑτοσὶ

ὁ παῖς ὑπὲρ ἡμᾶς καὶ τραφεὶς ἐν ἐργάταις

ὑπερόψεται ταῦτ᾽, εἰς δὲ τὴν αὑτοῦ φύσιν

ᾄξας ἐλεύθερόν τι τολμήσει πονεῖν,

θηρᾶν λέοντας, ὅπλα βαστάζειν, τρέχειν

325 ἐν ἀγῶσι. τεθέασαι τραγῳδούς, οἶδ᾽ ὅτι,

καὶ ταῦτα κατέχεις πάντα. Νηλέα τινὰ

Πελίαν τ᾽ ἐκείνους εὗρε πρεσβύτης ἀνὴρ

αἰπόλος, ἔχων οἵαν ἐγὼ νῦν διφθέραν,

ὡς δ᾽ ᾔσθετ᾽ αὐτοὺς ὄντας αὑτοῦ κρείττονας,

330 λέγει τὸ πρᾶγμ᾽, ὡς εὗρεν, ὡς ἀνείλετο.

ἔδωκε δ᾽ αὐτοῖς πηρίδιον γνωρισμάτων,

ἐξ οὗ μαθόντες πάντα τὰ καθ᾽ αὑτοὺς σαφῶς

ἐγένοντο βασιλεῖς οἱ τότ᾽ ὄντες αἰπόλοι.

εἰ δ᾽ ἐκλαβὼν ἐκεῖνα Δᾶος ἀπέδοτο,

335 αὐτὸς ἵνα κερδάνειε δραχμὰς δώδεκα,

ἀγνῶτες ἂν τὸν πάντα διετέλουν χρόνον

οἱ τηλικοῦτοι καὶ τοιοῦτοι τῷ γένει.

οὐ δὴ καλῶς ἔχει τὸ μὲν σῶμ᾽ ἐκτρέφειν

ἐμὲ τοῦτο, τὴν [δὲ] τοῦδε τῆς σωτηρίας

340 ἐλπίδα λαβόντα Δᾶον ἀφανίσαι, πάτερ.

γαμῶν ἀδελφήν τις διὰ γνωρίσματα

ἐπέσχε, μητέρ᾽ ἐντυχὼν ἐρρύσατο,

ἔσωσ᾽ ἀδελφόν. ὄντ᾽ ἐπισφαλῆ φύσει

τὸν βίον ἁπάντων τῇ προνοίᾳ δεῖ, πάτερ,

345 τηρεῖν, πρὸ πολλοῦ ταῦθ᾽ ὁρῶντ᾽ ἐξ ὧν ἔνι.

ἀλλ᾽ «ἀπόδος, εἰ μή» φησ᾽ «ἀρέσκει.» τοῦτο γὰρ

ἰσχυρὸν οἴεταί τι πρὸς τὸ πρᾶγμ᾽ ἔχειν.

οὐκ ἔστι δίκαιον· εἴ τι τῶν τούτου σε δεῖ

ἀποδιδόναι, καὶ τοῦτο πρὸς ζητεῖς λαβεῖν,

350 ἵν᾽ ἀσφαλέστερον πονηρεύσῃ πάλιν,

εἰ νῦν τι τῶν τούτου σέσωκεν ἡ Τύχη;

εἴρηκα. κρῖνον ὅ τι δίκαιον νενόμικας.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

ἀλλ᾽ εὔκριτ᾽ ἐστί· πάντα τὰ συνεκκείμενα

τοῦ παιδίου ᾽στί. τοῦτο γινώσκω.

(ΔΑΟΣ)

καλῶς·

τὸ παιδίον δέ;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

355 οὐ γνώσομ᾽ εἶναι μὰ Δία σοῦ

τοῦ νῦν ἀδικοῦντος, τοῦ βοηθοῦντος δὲ καὶ

ἐπεξιόντος τἀδικεῖν μέλλοντί σοι.

(ΣΥΡΟΣ)

πόλλ᾽ ἀγαθά σοι γένοιτο.

(ΔΑΟΣ)

δεινή γ᾽ ἡ [κρίσις

νὴ τὸν Δία τὸν Σωτῆρ᾽· ἅπανθ᾽ εὑρὼν [ἐγὼ

360 ἅπαντα περιέσπασμ᾽. ὁ δ᾽ οὐχ εὑρὼν ἔχει.

οὐκοῦν ἀποδιδῶ;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

φημί.

***

(ΣΥΡΟΣ)

Πας να ξεφύγεις από το δίκαιο.

(ΔΑΟΣ)

Εσύ στρεψοδικείς, άθλιε.
Δεν είναι σωστό να έχεις ό,τι δεν σου ανήκει.

(ΣΥΡΟΣ)

Πρέπει να αναθέσουμε σε διαιτητή¹ να κρίνει την υπόθεση.220

(ΔΑΟΣ)

Σύμφωνοι. Να κριθούμε.

(ΣΥΡΟΣ)

Και ποιος θα κρίνει;

(ΔΑΟΣ)

Εγώ δέχομαι οποιονδήποτε. Όμως καλά να πάθω·
γιατί τι ήθελα και σου έδινα μερίδιο;

(ΣΥΡΟΣ)

Θέλεις να ορίσουμε αυτόν κριτή;

(ΔΑΟΣ)

Με το καλό!

(ΣΥΡΟΣ)

Για τ᾽ όνομα των θεών, χρυσέ μας άνθρωπε,
μπορείς να διαθέσεις για μας λίγο χρόνο;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Για σας; Σχετικά με ποιο θέμα;225

(ΣΥΡΟΣ)

Διαφωνούμε για ένα ζήτημα.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Κι εμένα τι με νοιάζει;

(ΣΥΡΟΣ)

Ψάχνουμε να βρούμε γι᾽ αυτό έναν κριτή αμερόληπτο.
Αν λοιπόν δεν έχεις πρόβλημα, λύσε μας τη διαφορά.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Βρε που κακό χρόνο να ᾽χετε, μου φοράτε προβιές
και κόβετε βόλτες έχοντας στήσει δικαστήριο;230

(ΣΥΡΟΣ)

Παρ᾽ όλα αυτά. Το ζήτημα δεν είναι τίποτα σπουδαίο
και δεν είναι δύσκολονα σχηματίσεις γνώμη.
Κάνε μας τη χάρη, παππού.
Για τ᾽ όνομα των θεών, μη μας περιφρονήσεις.
Παντού και πάντα πρέπει να νικάει το δίκαιο·
ο καθένας οφείλει να νοιάζεται γι᾽ αυτό·
είναι κάτι που ισχύει για όλους.235

ΔΑΟΣ

Έχω να αντιμετωπίσω ρήτορα που δεν είναι παίξε-γέλασε.
Τι ήθελα και έδινα μερίδιο;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Θα σεβαστείτε λοιπόν την απόφαση που θα βγάλω; Πες μου.

ΣΥΡΟΣ

Οπωσδήποτε

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Ακούω. Τι μ᾽ εμποδίζει, άλλωστε;
Μίλα πρώτος εσύ που σιωπάς.²

ΔΑΟΣ

Θα πάω λίγο πιο πίσω,240
δεν θ᾽ αναφέρω μόνο τι έγινε μ᾽ αυτόν,
για να έχεις σαφή εικόνα για το ζήτημα.
Πριν από καμιά τριανταριά ημέρες, χρυσέ μου άνθρωπε,
έβοσκα ολομόναχος τα πρόβατα στο δάσος κοντά σε τούτα τα χωράφια
και βρήκα παρατημένο ένα μωρουδάκι·245
μαζί του βρέθηκε μια αλυσίδα
και κάποια άλλα τέτοια κοσμηματάκια.

(ΣΥΡΟΣ)

Περί αυτού πρόκειται.

ΔΑΟΣ

Δεν με αφήνει να μιλήσω.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Εάν πετάγεσαι, θα σε λιανίσω με τη μαγκούρα.

(ΣΥΡΟΣ)

Και με το δίκιο σου.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Συνέχισε.

(ΔΑΟΣ)

Συνεχίζω.
Το περιμάζεψα, γύρισα στο σπίτι μου με το μωρό,250
ήθελα να το αναθρέψω. Έτσι έκρινα τότε.
Τη νύχτα όμως, όπως κάνει όλος ο κόσμος,
έβαλα κάτω τα πράγματα και κάθισα και σκέφτηκα:
Τι τα θέλω εγώ τα νταντέματα και τις φασαρίες;
Πού θα βρω να ξοδέψω τόσα χρήματα;255
Ποιος ο λόγος να βάλω μπελάδες;
Αυτά και αυτά σκεφτόμουν. Την άλλη μέρα το πρωί
έβοσκα πάλι τα πρόβατα. Ήρθε αυτός στο ίδιο μέρος
για να πριονίσει κούτσουρα - είναι καρβουνιάρης.
Είχαμε γνωριστεί από πριν και τα λέγαμε.
Πιάνουμε την κουβέντα. Όταν με είδε κατσουφιασμένο,260
«γιατί είναι», λέει, «προβληματισμένος ο Δάος;».
«Έλα ντε», λέω, «πάω γυρεύοντας».
Κάθομαι και του λέω τα καθέκαστα,
πώς βρήκα το μωρό, πώς το περιμάζεψα. Εκείνος, την ίδια στιγμή,
πριν καλά-καλά τελειώσω, άρχισε να με παρακαλάει:
«που σε καλό να σου βγει, Δάε» -αυτή ήταν η μόνιμη επωδός-265
«δώσ᾽ μου το εμένα το μωρό. Που καλή τύχη να ᾽χεις,
που είθε να βρείς την ελευθερία σου. Είμαι», λέει, «παντρεμένος,
αλλά η γυναίκα μου έχασε το παιδί στη γέννα».
Εννοούσε αυτή που κρατάει στην αγκαλιά της το μωρό.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Τον παρακαλούσες εσύ;270

(ΔΑΟΣ)

Έφαγε όλη την ημέρα να με ικετεύει.
Έτσι που με εκλιπαρούσε και με πιπίλιζε, είπα το ναι, το έδωσα,
έφυγε δίνοντας μου ευχές και ευχές να έχω χίλια καλά.
Έπιανε τα χέρια μου και τα φιλούσε.
Τα έκανες αυτά;

(ΣΥΡΟΣ)

Τα έκανα.

(ΔΑΟΣ)

Επήγε στην ευχή.
Ξαφνικά, μου έρχεται τώρα μαζί με τη γυναίκα του275
και απαιτεί να του παραδοθούν
τα αντικείμενα που βρέθηκαν τότε με το μωρό
-μιλάμε για μικροπράγματα, σαχλαμάρες, το τίποτα-
και λέει πως είναι σκάνδαλο που δεν τα παραδίδω,
αλλά επιμένω να τα κρατήσω εγώ.
Εγώ πάλι λέω ότι έπρεπε να μου χρωστά ευγνωμοσύνη280
γι᾽ αυτά που πήρε με τα παρακάλια του.
Αν τώρα δεν του παραχωρώ τα πάντα,
δεν είμαι υποχρεωμένος και να λογοδοτήσω.
Αν, αίφνης, τα είχε βρει αυτά, ενώ περπατούσε μαζί μου,
και ήταν κοινό το εύρημα, θα έπαιρνε το ένα μέρος αυτός,
και το άλλο εγώ.
Από τη στιγμή όμως που τα βρήκα μόνος μου,285
το θεωρείς σωστό, ενώ δεν ήσουν μαζί,
να έχεις εσύ τα πάντα, κι εγώ τίποτα;
Για να τελειώνω: εγώ σου έδωσα κάτι που μου ανήκει.
Σου αρέσει; Κράτησέ το και τώρα.
Δεν σου αρέσει και έχεις αλλάξει γνώμη; Δώσ᾽ το πάλι πίσω
και μην με αδικείς και μη ζημιώνεσαι.290
Δεν μπορεί όμως να έχεις εσύ τα πάντα,
άλλα με τη συγκατάθεσή μου, και άλλα διά της βίας.
Είπα ό,τι είχα να πω.

(ΣΥΡΟΣ)

Τα είπε;³

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Δεν άκουσες; Τα είπε.

ΣΥΡΟΣ

Καλώς. Τώρα η σειρά μου.
Μόνος του το βρήκε αυτός το μωρό,
και όλα όσα λέει τώρα, είναι όπως τα λέει.295
Έτσι έγιναν τα πράγματα, παππού· δεν το αμφισβητώ.
Για να μου δώσει το μωρό, παρακάλεσα, ικέτευσα.
Αλήθεια λέει.
Ένας βοσκός που δουλεύει κοντά του
- στον βοσκό το εκμυστηρεύτηκε ο ίδιος-300
μου αποκάλυψε ότι μαζί με το μωρό
είχαν βρεθεί και κάτι κοσμήματα.
Γι᾽ αυτά τα κοσμήματα, παππού,
έχει έρθει αυτός αυτοπροσώπως
-δώσ᾽ μου το μωρό, γυναίκα. Αυτός, Δάε, ζητάει να του παραδώσεις
την αλυσίδα και τα γνωρίσματα· του τα έβαλαν, λέει, μαζί,
για να στολίζουν αυτόν, όχι για να θρέψουν εσένα.305
Μαζί του σου τα ζητάω κι εγώ που είμαι τώρα κηδεμόνας του
-εσύ με έκανες δίνοντάς μου το μωρό.
Τώρα, χρυσέ μου άνθρωπε, έχεις, θαρρώ, να κρίνεις
αν τα χρυσαφικά- ή ό,τι τέλος πάντων είναι αυτά-
πρέπει να τα φυλάξουμε για το παιδί, ώσπου να μεγαλώσει,
όπως το θέλησε η μητέρα του, όποια κι αν είναι,310
ή αν θα τα κρατήσει αυτός που τα ᾽κλεψε,
μόνο και μόνο επειδή βρήκε πρώτος κάτι που δεν του ανήκει.
Γιατί δεν σου τα ζήτησα όταν έπαιρνα το μωρό;
Τότε δεν είχα ακόμη το δικαίωμα να μιλάω εξ ονόματός του.315
Άλλωστε και τώρα δεν ήρθα να σου ζητήσω κάτι για μένα.
Κοινό το εύρημα; Να μου λείπει το εύρημα,
όταν υπάρχει κάποιος που αδικείται.
Αυτό δεν είναι εύρεση, είναι λήστευση.
Σκέψου και το άλλο, παππού·320
τούτο το παιδί μπορεί να είναι πιο πάνω από τη σειρά μας,
και αν μεγαλώσει με δουλευτάδες,
ίσως θα τα περιφρονήσει αυτά
και θα τον σπρώξει η φύση του
ν᾽ αποτολμήσει κάτι αντάξιο των ελευθέρων,
να κυνηγάει λέοντες, να φέρει όπλα, να τρέχει στους αγώνες.
Έχεις ασφαλώς παρακολουθήσει τραγωδίες325
και σου είναι οικεία όλα αυτά.
Τον γνωστό Νηλέα⁴ και τον Πελία
τους βρήκε ένας γέρος γιδοβοσκός, που φορούσε προβιά
σαν κι αυτή που φοράω τώρα εγώ.
Όταν κατάλαβε πως είχε να κάνει με ανθρώπους που ήταν
πιο πάνω από τη σειρά του,
τους διηγήθηκε τα καθέκαστα,330
πώς τους βρήκε, πώς τους περιμάζεψε,
τους έδωσε και ένα σακουλάκι με τα γνωρίσματα,
έμαθαν έτσι την πάσα αλήθεια για την περιπέτειά τους
και γίναν βασιλιάδες αυτοί που τότε ήσαν γιδοβοσκοί.
Αν όμως εκείνα τα είχε κρατήσει ο Δάος και τα είχε πουλήσει,
για να κερδίσει του λόγου του δώδεκα δραχμές,335
θα έμεναν για πάντα στην αφάνεια
τέτοιοι άντρες κι από τέτοια γενιά.
Δεν είναι σωστό, παππού, να το μεγαλώνω εγώ τούτο το πλάσμα,
την ελπίδα όμως της σωτηρίας του340
να την πάρει και να την εξαφανίσει ο Δάος.
Κάποιος ήταν έτοιμος να παντρευτεί την αδερφή του
και τον σταμάτησαν τα γνωρίσματα,
άλλος βρήκε τη μητέρα του και την απελευθέρωσε,
άλλος έσωσε αδελφό.
Επειδή ο βίος όλων είναι φύσει επισφαλής,
οφείλουμε, γέροντα, να τον προφυλάσσουμε προνοώντας
και να προλαβαίνουμε τα πράγματα, όσο μπορούμε.345
«Αν δεν σου αρέσει», λέει, «δώσ᾽ το πίσω».
Και θεωρεί αποστομωτικό το επιχείρημα.
Δεν είναι δίκαιο. Επειδή δηλαδή εσύ
πρέπει να επιστρέψεις κάτι από αυτά που του ανήκουν,
ζητάς από πάνω να πάρεις και το παιδί,
για να μπορείς και πάλι να ραδιουργείς εκ του ασφαλούς,350
αν τώρα η Τύχη έσωσε κάτι από τα δικά του;
Είπα ό ,τι είχα να πω. Πάρε την απόφαση που θεωρείς δίκαιη.

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Δεν είναι δύσκολο να αποφασίσω.
Όλα όσα βρέθηκαν με το παιδί, ανήκουν στο παιδί.
Αυτή είναι η ετυμηγορία μου.

(ΔΑΟΣ)

Καλώς. Και το παιδί;355

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Δεν θα αποφασίσω, μα τον Δία, ότι ανήκει σ᾽ εσένα
που και τώρα το αδικείς· ανήκει σ᾽ αυτόν που το υπερασπίζεται
και αντιδρά στις αδικίες που σχεδιάζεις.

(ΣΥΡΟΣ)

Να έχεις του κόσμου τα καλά.

(ΔΑΟΣ)

Είναι πρωτοφανής η απόφαση, μα τον Δία τον Σωτήρα.
Εγώ τα βρήκα όλα, και μου τα πήραν όλα.
Και τα έχει αυτός που δεν τα βρήκε.360
Πρέπει λοιπόν να του τα παραδώσω;

(ΣΜΙΚΡΙΝΗΣ)

Ασφαλώς.

----------------

¹ Η επίλυση ιδιωτικών διαφορών με προσφυγή στην κρίση ενός ιδιώτη, ύστερα από συμφωνία και των δυο μερών, ήταν συνηθισμένη πρακτική στην Αθήνα, ιδιαίτερα για θέματα που δεν ρυθμίζονταν από κάποιο νόμο. Η απόφαση του διαιτητή ήταν νομικά δεσμευτική, εφόσον και τα δυο μέρη είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων στην επιλογή του.

² Ο ποιητής αφήνει με αυτόν τον τρόπο τον Σύρο να μιλήσει δεύτερος, και έτσι του εξασφαλίζει πλεονεκτική θέση, αφού του παρέχεται η δυνατότητα να απαντήσει στα επιχειρήματα του αντιπάλου και να προβάλει ακόμη περισσότερο τη ρητορική του δεινότητα.

³ Με την ερώτησή του ο Σύρος δεν ζητεί στην πραγματικότητα να πληροφορηθεί κάτι, αλλά προσπαθεί μάλλον να μειώσει τον Δάο, υπαινισσόμενος ότι ο λόγος του δεν είχε και πολλή ουσία.

⁴ Σύμφωνα με τον μύθο οι δίδυμοι Νηλέας (ο πατέρας του Νέστορα) και Πελίας ήταν παιδιά της Τυρώς και του Ποσειδώνα. Η Τυρώ, μετά τη γέννησή τους, τα είχε εκθέσει στο βουνό, όπου τα βρήκε ένας βοσκός, κατάφεραν ωστόσο αργότερα να ξανασμίξουν με τη μητέρα τους. Τραγωδίες με θέμα τον μύθο της Τυρώς έγραψαν ο Σοφοκλής και οι τραγικοί ποιητές του 4ου αι. π.Χ. Καρκίνος και Αστυδάμας. Πιθανότατα ο Σύρος αντλεί το παράδειγμά του από κάποιο από τα έργα αυτά.

Η αλλοίωση της Δημοκρατίας

«Ζούμε στο τέλος μιας εποχής, που καθορίσθηκε από ψευδαίσθηση δημοκρατίας και επίφαση νομιμότητας.»

Υπάρχει αρκετή σύγχυση για το τι περιγράφεται από την όρο Δημοκρατία. Αλλοίωση όρων – σκόπιμη ή μη δεν έχει νόημα – οδηγεί σε ελλειμματικούς διαλόγους και προφανώς σε ανάλογης ποιότητας αποφάσεις.

Είναι εύκολο να προσδιορίζουμε την Δημοκρατία μέσω της αναφοράς σε «σοφούς» ή μέσω κειμένων. Το δύσκολο είναι να κατανοήσουμε ένα από τα πλέον ριζοσπαστικά και επαναστατικά πολιτεύματα που έχει επινοήσει ο άνθρωπος για να αποφασίζουν οι πολίτες το παρόν και το μέλλον στις κοινωνίες.

Το πρώτο εμπόδιο είναι ότι δεν υπάρχει σωστό ή λάθος σε μια Δημοκρατία. Υπάρχουν αποφάσεις που είναι ωφέλιμες ή όχι για το σύνολο. Υπάρχουν επιχειρήματα, και γύρω από αυτά γίνεται – ή θα πρέπει να γίνεται – η συζήτηση περί της ωφελιμότητας και των συνεπειών που θα έχει μια απόφαση.

Την αίσθηση του «λάθος ή σωστό» προσπαθούν να σχηματίσουν στους πολίτες, με το να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, διάφοροι μηχανισμοί. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, άνθρωποι που επηρεάζουν την διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στερεότυπα και προκαταλήψεις, βιώματα, εκπαιδευτική διαδικασία, συνομωσιολογίες και ανορθολογικές διαδικασίες , παραπληροφόρηση, όλα αυτά δημιουργούν ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον για να γίνει σωστά και με ψυχραιμία η λογική επεξεργασία επιχειρημάτων και να ολοκληρωθεί η ανταλλαγή θέσεων και απόψεων.

Δεύτερο εμπόδιο είναι ότι η Δημοκρατία βασίζεται στην συνεχή συμμετοχή των πολιτών, η όποια δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στις εκλογές ή στην ενημέρωση των πεπραγμένων στης κυβέρνησης ή των κομμάτων. Σημαίνει ότι οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στην δημιουργία και διαμόρφωση πολιτικής μέσω διαφορετικών μηχανισμών που περιλαμβάνουν πρωτοβουλίες πολιτών, κόμματα κλπ.

Οι πολίτες όμως φαίνονται να μην συμμετέχουν. Ιδεοληπτικές διαδικασίες, προσπάθειες καθοδήγησης από κομματικούς μηχανισμούς, καθοδηγητές κάθε τύπου, προσπαθούν να ελέγξουν ή να οδηγήσουν τις εξελίξεις προς την μια ή την άλλη κατεύθυνση, με αποτέλεσμα να κουράζουν, να πιέζουν και να απομακρύνουν τους πολίτες από τα κοινά. Αποτελεί δε σχήμα οξύμωρο ο ισχυρισμός τους – ειδικά των οργανωμένων στελεχών- ότι προσπαθούν να υποστηρίξουν με την μέθοδο αυτή την αύξηση της συμμετοχής του κόσμου. Σήμερα περισσότερο από πότε οι άνθρωποι αντιδρούν στην καθοδήγηση.

Τρίτο εμπόδιο είναι η απώλεια εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Δεν υφίσταται Δημοκρατία χωρίς θεσμούς, ούτε θεσμοί χωρίς Δημοκρατία. Η απώλεια της αξίας των θεσμών οδηγεί στην σταδιακή κατάρρευση των κοινωνικών και πολιτικών αξίων που συγκροτούν την βάση του πολιτεύματος.

Στην ουσία η φθορά των θεσμών οδηγεί στην διάβρωση των δομικών στοιχείων που αποτελούν την Δημοκρατία. Η συνέχεια είναι η αντικατάσταση της Δημοκρατίας είτε από μια μορφή ολιγαρχίας είτε από μια χαοτική κατάσταση που ταλαιπωρεί και πολίτες και κοινωνία. Η θεραπεία όταν φτάσει η κατάσταση σε αυτό το σημείο είναι χρονοβόρα και αρκετές φορές επώδυνη.

Τέταρτο εμπόδιο ο πολιτικός λόγος που βασίζεται κυρίως στο θυμικό. Συνθήματα, ρητά και επιφανειακές δηλώσεις χωρίς τεκμηρίωση με μόνο στόχο το κομματικό όφελος δεν οδηγούν σε μια καλύτερη Δημοκρατία. Αντίθετα προκαλούν σύγχυση στην κοινωνία. Ο κίνδυνος να επικρατήσουν δημαγωγοί γίνεται ορατός ειδικά αν ταυτόχρονα υπάρχει σε εξέλιξη οικονομική ή κοινωνική κρίση.

Πέμπτο εμπόδιο ο αποκλεισμός των πολιτών από την διαδικασία λήψης αποφάσεων. Με δυο λόγια κυβερνήσεις και πολιτικοί κατά κανόνα δεν διεξάγουν δημοψηφίσματα. Πολύ περισσότερο αποφεύγουν να δώσουν στον λαό την δυνατότητα να τα διοργανώνει. Και αν αναρωτιέστε το γιατί, η απάντηση που δίνουν είναι ότι θα θέματα είναι πολύ «τεχνικά» για τον μέσο πολίτη.

Σε μια Δημοκρατία οι αποφάσεις δεν γίνεται να παίρνονται αποκλειστικά από ειδικούς. Αντίθετα θα πρέπει όλοι οι πολίτες της χώρα να έχουν την δυνατότητα, να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων, όπως και να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που είναι κρίσιμες για την λήψη αποφάσεων.

Αν και τα παραπάνω εμπόδια δεν είναι μοναδικά έχουν ως συνέπεια η Δημοκρατία να παγιδεύεται σε ένα φαύλο κύκλο με χαοτικά χαρακτηριστικά. Η κατάσταση αυτή, τελικά, οδηγεί αναπόφευκτα την κοινωνία σε ανατροφοδοτούμενα αδιέξοδα.

Επιχειρώντας να συνοψίσουμε την κατάσταση φαίνεται πως οι πληγές στην λειτουργία της Δημοκρατίας συνδέονται και δημιουργούν αστάθεια στην ίδια την κοινωνία. Η αστάθεια αυτή με την σειρά της αυξάνει τα συμπτώματα και ανατροφοδοτείται.

Θεσμοί, κοινωνικές παροχές, διοικητική σταθερότητα, δικαιοσύνη, εκπαίδευση, κοινωνικές παροχές, σταδιακά αποσταθεροποιούνται και καταρρέουν. Από εκεί προκύπτουν τα χαοτικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν τον φαύλο κύκλο μέσα στον όποιο παγιδεύεται η Δημοκρατία.

Υπάρχουν δε και συγκεκριμένα συμπτώματα όπως:

• Πολίτες σε σύγχυση.
• Ανεξέλεγκτοι πολιτικοί.
• Επικράτηση του ανορθολογικού λόγου.
• Εμφάνιση και ισχυροποίηση παραλλήλων κέντρων εξουσίας.

Με δυο λόγια έχουμε μια αρρώστια που χρειάζεται να θεραπευτεί.

Στο λογικό ερώτημα ποια είναι η θεραπεία η απάντηση είναι μια:

Περισσότερη Δημοκρατία.

Και αυτό γίνεται μόνο όταν γυρίσει η εξουσία πίσω στον Λαό για να ορίσει ξανά πως λειτουργεί, πως δομείται και πως εφαρμόζεται το πολίτευμα. Οποιοσδήποτε άλλος τρόπος οδηγεί στην εγκατάσταση ολιγαρχικών λύσεων που προφανώς δεν είναι απάντηση σε μια κρίση πολιτεύματος.

Όποιος σε κάνει να θυμώνεις έχει τον έλεγχό σου

Σκέψου τον εαυτό σου να 'ναι πολύ τσαντισμένος, πραγματικά έξω φρενών. Το αίμα να σου 'χει ανέβει στο κεφάλι, η φωνή να βγαίνει απ' το στόμα σου σε υπερβολικά υψηλές συχνότητες, οι λέξεις να μη βγάζουν και πολύ νόημα κι εσύ να κοιτάζεις δεξιά-αριστερά για πράγματα που μπορείς να εκσφενδονίσεις με την άνεσή σου σε τοίχους και πατώματα.

Τώρα κάνε τον εαυτό σου εικόνα σε φάση που ζηλεύεις θανάσιμα, εκείνη τη στιγμή που 'χεις πάρει ένα απ' τα χρώματα της παλέτας του πράσινου. Η έκφραση του προσώπου σου ν' αλλοιώνεται, απ' το στόμα σου να στάζει χολή, ενώ ταυτόχρονα φτιάχνεις υποθετικές ιστορίες που αγγίζουν τα όρια του παραλόγου.

Πώς σου φαίνεσαι και στα δύο αυτά σενάρια; Υπερβολικός, εκτός ορίων, σαν να 'σαι κυριολεκτικά μια κακή έκδοση του πραγματικού εαυτού σου. Φαντάσου, λοιπόν, πόσο μεγάλη είναι η δύναμη που κυριολεκτικά αφήνεις πάνω στα χέρια αυτών που επιτρέπεις να σε κάνουν να θυμώσεις ή να ζηλέψεις.

Και τα δύο αυτά συναισθήματα, βλέπεις, είναι τόσο δυνατά που μπορούν να προκαλέσουν εκρήξεις ισοδύναμες με πυρηνική βόμβα, γι’ αυτό δεν πρέπει ν' αφήνεις όποιον να’ ναι να 'χει πρόσβαση σ' αυτά. Γιατί υπάρχει μια σοβαρή περίπτωση μόλις ο άλλος αντιληφθεί τη δύναμη που ασκεί ανεξέλεγκτα πάνω σου, να πατάει συνεχώς τα κουμπιά σου, για οποιονδήποτε λόγο κι αφορμή. Για να σου τραβήξει την προσοχή, για να σ' εκδικηθεί επειδή τον έκανες κι εσύ κάποια στιγμή να νιώσει έτσι ή απλώς για να τσεκάρει μέχρι πού φτάνουν τα όριά σου. Η αλόγιστη χρήση τους, όμως, είναι ικανή να ξεχαρβαλώσει το σύστημα και να φέρει, στο τέλος, ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Λόγια που δεν μπορείς να πάρεις με τίποτα πίσω, σχέσεις που πηγαίνουν κατά διαόλου, κουβέντες που κόβονται μαχαίρι, επαφές που λήγουν άδοξα.

Όσο βέβαια μεγαλώνεις, αποκτάς μεγαλύτερη ανοχή απέναντι στους ανθρώπους κι όπως με τόσα άλλα αισθήματα, μαθαίνεις να ελέγχεις ποιος είναι αυτός που μπορεί να πυροδοτήσει το θυμό και τη ζήλια σου. Επιλέγεις προσεκτικά αυτούς που θα τους δώσεις την κάρτα εισόδου για τα πιο σκοτεινά μέρη του μυαλού σου. Τους δίνεις έτσι τη δυνατότητα να μπαινοβγαίνουν, όποια στιγμή το επιθυμούν και βαθιά μέσα σου διατηρείς την ελπίδα ότι δε θα καταχραστούν αυτή τους τη δύναμη.

Παρ' όλα αυτά είσαι ακόμα άνθρωπος κι ως γνήσιος εκπρόσωπος του είδους σου, υπάρχουν στιγμές που χάνεις τον έλεγχο, που παλεύεις τόσο για να κρατήσεις. Μόλις φτάσεις λοιπόν σ’ αυτό το σημείο έχεις δύο πιθανούς δρόμους για να διασχίσεις. Ο πρώτος είναι ν' αφεθείς και να ξεσπάσεις. Να βρίσεις, να φωνάξεις μέχρι τα όρια φαρυγγίτιδας, να σπάσεις και δυο-τρία γυαλικά. Ο δεύτερος είναι να διατηρήσεις την αυτοσυγκράτησή σου. Να πεις ήρεμα τι είναι αυτό που σ' ενοχλεί, να το συζητήσεις, να το αγνοήσεις και στο τέλος αν δεις πως τίποτα δεν αλλάζει ν' αποχωρήσεις ήρεμα.

Αν σκέφτεσαι πως με το να κρατάς τα πάντα μέσα σου δε θα καταφέρεις τίποτα κι απ' τα πολλά «μέτρα ως το δέκα για να ηρεμήσεις» κοντεύεις να φτάσει στο χίλια, σκέψου εκ του αποτελέσματος. Με τη συμπεριφορά σου στην πρώτη εκδοχή δίνεις στον άλλον την ικανοποίηση και τη γνώση πως μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να σε κάνει να τρελαθείς. Με τη δεύτερη καταφέρνεις έστω και λίγο να τον αποδυναμώσεις, δείχνεις πως δεν εξαρτάται ολόκληρη η διάθεσή σου απ' τις πράξεις του.
Ζύγισε τις δύο εναλλακτικές και πράξε σε κάθε θέμα ανάλογα με τ' όφελός σου.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ

ΜΙΑ ΠΡΑΞΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΣΚΕΨΗ ΠΟΥ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ

Μια μικρή χειρονομία μάς προδίδει έτσι ώστε να πρέπει να τελειοποιούμε τα πάντα, να σκεφτόμαστε τις λεπτομέρειες, να μαθαίνουμε την τεχνική με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται διαισθητική.

Η διαίσθηση δεν έχει καμία σχέση με τη ρουτίνα, αλλά με μια πνευματική κατάσταση πέρα από την τεχνική.

Έτσι, έπειτα από πολλή εξάσκηση, δεν σκεφτόμαστε πια όλες τις απαραίτητες κινήσεις.

Αποτελούν κομμάτι της ύπαρξής μας. Γι' αυτό όμως πρέπει να εξασκούμαστε, να επαναλαμβάνουμε.

Πρέπει επίσης να επαναλαμβάνουμε και να εξασκούμαστε σαν να μην ήταν αρκετό.

Παρατηρείστε έναν καλό σιδηρουργό να δουλεύει το ατσάλι. Για το αγύμναστο βλέμμα, επαναλαμβάνει τα ίδια χτυπήματα. Όποιος όμως γνωρίζει τη σημασία της εξάσκησης γνωρίζει ότι κάθε φορά που σηκώνει το σφυρί και το κατεβάζει η ένταση του χτυπήματος είναι διαφορετική. Το χέρι επαναλαμβάνει την ίδια κίνηση, αλλά, καθώς πλησιάζει το σίδερο, καταλαβαίνει αν πρέπει να το χτυπήσει πιο δυνατά ή πιο μαλακά.

 Παρατηρείστε τον ανεμόμυλο. Για όποιον κοιτάξει τα φτερά του μία μονάχα φορά, μοιάζουν να γυρίζουν με την ίδια ταχύτητα, επαναλαμβάνοντας συνέχεια την ίδια κίνηση. Όποιος όμως ξέρει από ανεμόμυλους γνωρίζει ότι προσαρμόζονται στον άνεμο και αλλάζουν κατεύθυνση κάθε φορά που είναι απαραίτητο.

Το χέρι του σιδηρουργού εκπαιδεύτηκε ύστερα από χιλιάδες επαναλήψεις της κίνησης του σφυριού. Τα φτερά του μύλου μπορούν να κινηθούν γρήγορα μόνο επειδή ο άνεμος έχει φυσήξει πολύ και έκανε τα γρανάζια του στιλπνά.

Ο τοξοβόλος αφήνει πολλά βέλη να πέσουν μακριά από το στόχο του γιατί ξέρει ότι μόνο έτσι θα μάθει τη σημασία του τόξου, της στάσης, της χορδής και του στόχου, αφού επαναλάβει τις κινήσεις του χιλιάδες φορές, χωρίς να φοβάται το λάθος. Μέχρι να φτάσει η στιγμή που δεν είναι πια απαραίτητο να σκέφτεται τι κάνει. Από εκεί και στο εξής ο τοξοβόλος γίνεται ο ίδιος το τόξο του, το βέλος και ο στόχος.

ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΒΕΛΟΥΣ

Το βέλος είναι η πρόθεση που διαγράφεται στο κενό.

Από τη στιγμή που γίνεται η ρίψη, ο τοξοβόλος δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο εκτός από το να παρακολουθεί τη διαδρομή του προς το στόχο. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, η ένταση που είναι απαραίτητη για τη ρίψη δεν έχει πια λόγο ύπαρξης. Έτσι ο τοξοβόλος κρατάει τα μάτια του στην τροχιά του βέλους, αλλά η καρδιά του ξεκουράζεται και ο ίδιος χαμογελάει.

Τη στιγμή εκείνη, εάν έχει εξασκηθεί αρκετά, εάν έχει καταφέρει να αναπτύξει το ένστικτό του, εάν έχει διατηρήσει τη χάρη και τη συγκέντρωσή του σε όλη τη διάρκεια της ρίψης, θα νιώσει την παρουσία του σύμπαντος και θα δει ότι η πράξη του ήταν σωστή και άξια. Η τεχνική επιτρέπει στα δύο χέρια να είναι έτοιμα, στην αναπνοή να είναι ακριβής, στα μάτια να μπορούν να παραμείνουν καρφωμένα στο στόχο. Το ένστικτο κάνει τη στιγμή της ρίψης τέλεια.

Όποιος περάσει από κοντά και δει τον τοξοβόλο με ανοικτά τα χέρια και το βλέμμα να ακολουθεί το βέλος θα πιστέψει ότι είναι σταματημένος. Οι σύντροφοί του, όμως, γνωρίζουν ότι ο νους όποιου πραγματοποίησε τη ρίψη άλλαξε διάσταση και βρίσκεται τώρα σε επαφή με ολόκληρο το σύμπαν. Συνεχίζει να εργάζεται, να μαθαίνει όλα τα θετικά που έφερε αυτή η ρίψη, διορθώνοντας τα πιθανά λάθη, αποδεχόμενος τις ιδιότητές του, περιμένοντας να δει πώς αντιδράει ο στόχος μόλις τον βρει το βέλος.

Όταν ο τοξοβόλος τεντώνει τη χορδή, μπορεί να δει όλο τον κόσμο μέσα στο τόξο του. Όταν παρακολουθεί την πορεία του βέλους, αυτός ο κόσμος τον πλησιάζει, τον χαϊδεύει και του δίνει την τέλεια αίσθηση του καθήκοντος που έχει εκπληρώσει.

Ένας πολεμιστής του φωτός, αφού κάνει το καθήκον του και κάνει την πρόθεσή του πράξη, δεν χρειάζεται να φοβάται τίποτα άλλο. Έχει κάνει αυτό που έπρεπε. Δεν άφησε το φόβο να τον παραλύσει - ακόμα και αν το βέλος δεν βρει το στόχο, θα έχει κι άλλη ευκαιρία γιατί δεν φάνηκε δειλός.

-----------------

ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ ΠΑΤΡΑ!
Ο Α.Σ. ΓΛΑΥΚΟΣ, ξεκίνησε την νέα σειρά μαθημάτων - προπονήσεων, κάθε εβδομάδα μια νέα σειρά, για παλαιούς και νέους Αθλητές/ριες και για όποιον... θέλει να γνωρίσει το Ολυμπιακό άθλημα της ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ.

Η παρακολούθηση των μαθημάτων, οι προπονήσεις και ο εξοπλισμός στον σύλλογό μας είναι ΔΩΡΕΑΝ!
Τα μαθήματα-προπονήσεις γίνονται κάθε Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή 18:00-21:00 στό ΠΑΜΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΠΑΤΡΩΝ (ΡΙΤΣΟΥ 1)
Ελάτε όλοι να γνωρίσετε το άθλημα και την φιλοσοφία του!
Πληροφορίες: κο Γιώργο τηλ. 6983523256
Για περισσότερα σχετικά με τον Σύλλογό μας και το άθλημα της ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ δείτε και το BLOG μας: http://glafkos-toxovolia.blogspot.gr/
Α. Σ. ΓΛΑΥΚΟΣ ΠΑΤΡΩΝ (ARCHERY TEAM)

 

 

 

Τι κινδύνους κρύβουν τα καταπιεσμένα συναισθήματα;

Είναι πολύ σημαντικό να εκφράζετε τα συναισθήματα και τις απόψεις σας χωρίς να σας βασανίζει το πώς μπορεί να αντιδράσουν οι άλλοι.

«Ένα μπαλόνι αν το φουσκώσεις παραπάνω από όσο αντέχει, θα σκάσει». Πιθανότητα την έχετε ξανακούσει αυτή την έκφραση. Είναι ένα παλιό ρητό και, όπως και η πλειοψηφία αυτών των ρητών, μας θυμίζουν τους προγόνους μας και περιλαμβάνουν αλήθειες τις οποίες δεν πρέπει να παραβλέπουμε.

Πόσα πράγματα κρατάτε μέσα σας καθημερινά; Πόσες σκέψεις και αισθήματα κρατάτε για τον εαυτό σας προκειμένου να μην προσβάλετε τους άλλους; Προσέξτε, γιατί στο τέλος το μόνο που καταφέρνετε είναι να καταστρέφετε τον ίδιο σας τον εαυτό. Παρακάτω θα σας εξηγήσουμε μερικούς από τους κινδύνους που κρύβουν τα καταπιεσμένα συναισθήματα.

1. Η σιωπή μπορεί να υποδηλώνει συγκατάβαση… αλλά τα πάντα έχουν και τα όριά τους

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σιωπή υποδηλώνει σοφία και ότι είναι πάντα προτιμότερη από το να λέμε κάτι ανόητο. Πριν κάνουμε κάποιο άτοπο σχόλιο ή πούμε κάτι ακατάλληλο, είναι καλύτερα να κλείσουμε το στόμα μας και να δείξουμε περισσότερη εξυπνάδα από κάποιον που δεν σκέφτεται πριν μιλήσει.
Ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει και κάποια ισορροπία ανάμεσα στη σιωπή και στην προστασία των προσωπικών μας αναγκών:
Όταν διατηρείτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας κρυμμένα μέσα σας, οι άλλοι δεν μπορούν να καταλάβουν ότι σας πληγώνουν ή ότι έχουν ξεπεράσει τα όρια. Κανένας δεν είναι μάντης· οι άλλοι δεν μπορούν να ξέρουν, αν δεν τους πείτε, ότι κάτι σας ενοχλεί ή σας προσβάλλει.
Μερικές φορές είναι σοφό να παραμένετε σιωπηλοί ενώ άλλες θα πρέπει να επιλέξετε κάποια σοφά λόγια. Το να γνωρίζετε πότε πρέπει να μιλήσετε είναι μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξετε.Δεν χρειάζεται να μένετε πάντα σιωπηλοί ή να εκφράζετε οτιδήποτε έχετε στο μυαλό σας. Οι υπερβολές ποτέ δεν είναι καλές. Να διατηρείτε μια ισορροπία αλλά να θυμάστε πάντα ότι όταν κρύβετε τα συναισθήματά σας καταστρέφετε τον εαυτό σας. Επιτρέπετε στους άλλους να παραβιάζουν τον προσωπικό σας χώρο, να ξεπερνούν τα όρια, να μιλούν και να αποφασίζουν εκείνοι για σας όταν δεν λέτε τίποτα. Στο τέλος θα καταλήξετε μια μαριονέτα στα χέρια των άλλων.

2. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα οδηγούν σε ψυχοσωματικές ασθένειες

Το σώμα και το μυαλό είναι άμεσα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Σε τέτοιο βαθμό που οι ειδικοί μας προειδοποιούν ότι το 40% του ανθρώπινου πληθυσμού αντιμετωπίζει ή έστω σε κάποια φάση της ζωής του έχει αντιμετωπίσει κάποιου είδους ψυχοσωματικής ασθένειας.
Η νευρικότητα, για παράδειγμα, μεταβάλλει την πέψη προκαλώντας διάρροιες και πονοκεφάλους. Ο επιχείλιος έρπης προκαλείται από υψηλά επίπεδα του στρες.Όταν αγνοείτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας οδηγείτε το σώμα σας σε υψηλά επίπεδα άγχους.
Σκεφτείτε πόσα πράγματα δεν λέτε στους γονείς και στους φίλους σας επειδή δεν θέλετε να τους πληγώσετε. Κάνουν πράγματα για σας πιστεύοντας ότι με αυτό τον τρόπο σας βοηθούν αλλά στην πραγματικότητα το μόνο που καταφέρνουν είναι να σας κάνουν να αισθάνεστε άσχημα. Γιατί δεν τους λέτε απλά την αλήθεια; Το ίδιο κάνουμε και με τους συντρόφους μας σκεπτόμενοι ότι δεν θέλουμε να τους προσβάλλουμε αν και υπάρχουν στιγμές που μας συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο που μας πληγώνει. Ωστόσο, επιλέγουμε να παραμείνουμε σιωπηλοί.
Όλα αυτά αργά ή γρήγορα θα καταλήξουν σε ψυχοσωματικές ασθένειες, όπως ημικρανίες, ένταση, χρόνια κόπωση…

3. Μιλήστε ανοιχτά: το κλειδί της συναισθηματικής απελευθέρωσης

Δεν πρέπει να φοβάστε να εκφραστείτε ελεύθερα αλλά ούτε και τους άλλους που κάνουν το ίδιο. Είναι απαραίτητο όσο το να αναπνέουμε, να τρώμε ή να κοιμόμαστε… Η έκφραση των συναισθημάτων μας στην καθημερινότητά μας είναι απαραίτητη για να αναπτύσσουμε πιο υγιείς σχέσεις με τους άλλους ακόμη και με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Παρακάτω, σας παρουσιάζουμε μερικές τακτικές που μπορείτε να ακολουθήσετε:
Να θυμάστε ότι όλα έχουν τα όριά τους. Αν δεν λέτε ανοιχτά για τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας, δεν θα συμπεριφέρεστε με αξιοπρεπή τρόπο, θα χάσετε την αυτοεκτίμησή σας όπως και τον έλεγχο της ζωής σας. Πάνω από όλα θα πρέπει να θυμάστε ότι έχετε το δικαίωμα να εκφράζετε αυτά που σκέφτεστε και νιώθετε.
Το να λέει κάποιος αυτό που σκέφτεται δεν σημαίνει ότι πληγώνει κάποιον.Προστατεύει τον εαυτό του και ενημερώνει τους άλλους για το πώς αισθάνεται.
Μην βασανίζεστε σκεπτόμενοι το πώς θα αντιδράσουν οι άλλοι και μην φοβάστε. Αν ανησυχείτε για το πώς μπορεί να τα εκλάβουν οι άλλοι, μπορείτε απλά να προετοιμαστείτε για τις πιθανές αντιδράσεις. Για παράδειγμα, έχετε βαρεθεί να έρχονται οι γονείς σας κάθε Σαββατοκύριακο και να μην έχουν εξοικειωθεί με τον σύντροφό σας. Αποφασίσατε να τους πείτε ότι θέλετε να σταματήσουν να έρχονται τόσο συχνά. Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδράσουν; Αν πιστεύετε ότι θα αισθανθούν προσβεβλημένοι, προετοιμαστείτε να τους εξηγήσετε το λόγο που δεν πρέπει να αναστατωθούν. Αν πιστεύετε ότι θα πληγωθούν προετοιμαστείτε να τους πείτε ότι δεν υπάρχει λόγος να αισθάνονται έτσι.
Να θυμάστε ότι το να μιλάτε ανοιχτά για αυτά που σκέφτεστε και αισθάνεστε, στην πραγματικότητα είναι η καλύτερη μέθοδος που υπάρχει για να απελευθερωθείτε συναισθηματικά. Προσπαθήστε να το εφαρμόζετε με σοφία και φροντίστε τον εαυτό σας.

Όταν βάζεις τους άλλους πάνω από εσένα, χάνεις εσένα.

Λένε ότι είμαστε οι επιλογές μας. Οι πράξεις μας μας καθορίζουν κι οι σκέψεις μας μας οδηγούν σ’ αυτές. Κι αυτές οι πράξεις στριμώχνονται άτσαλα μπροστά μας. Γίνονται μια αχανής ουρά που μας ακολουθεί, ό,τι κι αν κάνουμε, όπου κι αν είμαστε. Δε συγχωρούν λάθη αυτές οι επιλογές. Τα λάθη οδηγούν κι εκείνα σε νέες επιλογές και πάνε με τη σειρά τους να στοιχηθούν μαζί με τα υπόλοιπα. Πάνε να μπουν στη σειρά των πράξεων, των σκέψεων, για ν’ αντικατοπτρίσουν τη μέχρι τώρα μας πορεία.

Έχουμε αυτό το κακό οι άνθρωποι. Δε στεκόμαστε στα δεκάδες σωστά, αλλά στο ένα λάθος. Σαν να προδίδουμε τους εαυτούς μας μ’ αυτό μας το σφάλμα. Γιατί να χαλάσει τώρα η πορεία μας, σκεφτόμαστε. Αφού το πηγαίναμε μια χαρά. Γιατί να υπάρχει αυτό το λάθος μέσα σ’ όλα τα σωστά μας;

Κι η αλήθεια είναι ότι εκείνο το λάθος δεν το βλέπουμε όταν το ζούμε, όταν το επιλέγουμε ασυνείδητα. Το αντιλαμβανόμαστε μετά, όταν πλέον έχουμε γίνει παρατηρητές του παρελθόντος μας. Κι εκεί θα φανεί αν έχουμε την ικανότητα να κρίνουμε σωστά τους εαυτούς μας. Αν είμαστε σε θέση να καταλάβουμε τι πήγε στραβά και να μην καταριόμαστε την ώρα και τη στιγμή που φέραμε στο παρόν χρόνους παρελθοντικούς.

Κάπως έτσι επιλέγουμε και τον τρόπο που υπάρχουμε στις ζωές των γύρω μας. Άλλοτε υπάρχουμε εκεί μέσα απλώς για να υπάρχουμε κι άλλοτε η παρουσία μας γίνεται τόσο αναγκαία που αναλωνόμαστε ολόκληροι σ’ ένα και μόνο πράγμα: Να γίνουμε το φως στα σκοτάδια εκείνων που μας χρειάζονται.

Όμως, ό,τι εκλύει το φως κινδυνεύει από κάψιμο. Το να κουβαλάς παντού μαζί σου τον ήλιο δεν είναι εύκολη δουλειά. Το να ‘χεις πάντα λύσεις στα προβλήματα του κόσμου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μερικές φορές, το τόσο φως δεν καίει μονάχα, μα τυφλώνει, παραλύει και σαρώνει. Εσένα, που το εκπέμπεις.

Άπαξ και πείσεις ότι η παρουσία σου θα ‘ναι εκεί για να γίνει το πιο φωτεινό κομμάτι στις ζωές των άλλων, τότε, φίλε μου, έχεις να σηκώσεις τέτοιο βάρος που ενδεχομένως να μην μπορέσεις να τ’ αντέξεις.

Είναι όμορφο να σε νομίζουν το πιο φωτεινό αστέρι, στους πιο σκοτεινούς τους ουρανούς. Είναι όμορφο να σ’ έχουν για λάμψη, που τους οδηγεί έξω απ’ τη μαυρίλα τους. Όμως, είναι δέκα φορές πιο άσχημο να σε νομίζουν λάμπα που ανάβουν και σβήνουν όποτε το θεωρούν αναγκαίο.

Γι’ αυτό είμαστε οι επιλογές μας. Γι’ αυτό οι πράξεις μας αντικατοπτρίζουν αυτό που ‘χουμε μέσα μας. Γιατί το ν’ αναλώσεις τον εαυτό σου ολόκληρο, σ’ ανθρώπους που ενδεχομένως να μην το εκτιμήσουν, σε ζημιώνει ετεροχρονισμένα. Σου στερεί χρόνο και σκέψη, εκεί που θα μπορούσες –και θα ‘πρεπε– ν’ αφιερωθείς σ’ εσένα.

Και τις περισσότερες φορές κανείς δε σ’ αναγκάζει να μπεις σ’ αυτήν τη διαδικασία. Κανείς δε σου επιβάλλει να γίνεις για τους άλλους αυτό που θα ‘πρεπε να ‘ναι εκείνοι για τους εαυτούς τους. Μόνος σου σε βάζεις στο τριπάκι. Απλώς από ένα σημείο και μετά το φως σου γίνεται τόσο πολύ δεδομένο, που δεν πείθεις κανέναν ότι έχει αρχίσει να εξαντλείται.

Και σηκώνεις βάρη κι επωμίζεσαι προβλήματα. Και δεν ξέρεις κι εσύ αν πλέον έχεις το κουράγιο να συνεχίσεις να παίζεις το ρόλο σου, εκείνον της κινητής λύσης. Εκείνον του ήλιου, που για τόσο καιρό φώτιζε τις ζωές τους, παρά τα εγκαύματα που άφηνε πάνω σου κάθε φορά που ‘μπαινες σπίτι κι έκλεινες την πόρτα και τις τραγωδίες τους πίσω σου.

Κι αυτό είναι το τίμημα που πληρώνεις. Που αμελείς τον εαυτό σου, που βάζεις πάλι τους άλλους πάνω από σένα. Κι είναι άδικο, αλήθεια. Γιατί ό,τι έχεις κάνει το ‘χεις κάνει μόνος σου. Όλα τα προβλήματα που αναλύεις, εκείνα που δεν είναι καν δικά σου, εκείνα που σε τρώνε να βρεις τη λύση τους, δεν έχουν έρθει απρόσκλητα. Άνοιξες την πόρτα, μάτια μου, κι έχεις ξεχάσει να την κλείσεις.

Αυτογνωσία, ο δρόμος προς την ευτυχία

Για να φτάσουμε στην αυτογνωσία, είναι σημαντικό να γνωρίσουμε τις κρυφές πτυχές του εαυτού μας.

Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, το άτομο που συναναστρεφόμαστε περισσότερο δεν είναι άλλο από τον ίδιο μας τον εαυτό. Πρόκειται για μία πραγματικότητα τόσο αυτονόητη.. Γιατί, όμως, η συνειδητοποίηση της συχνά μας προκαλεί έκπληξη;

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε πολύ περιορισμένη γνώση για το τι ακριβώς είμαστε τόσο σε ψυχολογικό όσο και σε συναισθηματικό ή διανοητικό επίπεδο. Επιζητούμε την αμφίδρομη αγάπη χωρίς ωστόσο να συνειδητοποιούμε ότι το συναίσθημα της αγάπης πηγάζει από τον αυτοσεβασμό, την αγάπη για τον εαυτό μας και την αυτογνωσία, ενώ συχνά μοιάζει να αγνοούμε τον ίδιο μας τον εαυτό.

Η φράση του Σωκράτη «Γνώθι σαυτόν» αποτελεί ίσως μία από τις αρχαιότερες επιταγές του Δυτικού Πολιτισμού και παρόλο που φαίνεται ως μία φράση με αυτονόητη σημασία, λίγοι είναι αυτοί που πραγματικά αντιλαμβάνονται τη σημασία της. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για τη μέγιστη προσπάθεια αυτοπαρατήρησης, μια προσπάθεια που συχνά φαντάζει υπεράνω των δυνάμεων μας. Με απλά λόγια, πρόκειται για μία διαδικασία, της οποίας το κλειδί είναι να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, να εντοπίσουμε τα σωματικά και ψυχικά μας προβλήματα, να μάθουμε για ποιο λόγο είμαστε όλα αυτά και να απελευθερωθούμε.

Παρόλο που η φράση του Σωκράτη ειπώθηκε αιώνες πριν τη γέννηση της Ψυχοθεραπείας, δεν θα ήταν άστοχο να την τοποθετήσουμε ως σημείο εκκίνησης της, καθώς η αναγκαιότητα της αυτογνωσίας αποτελεί κοινό σημείο αναφοράς ανάμεσα σε πλήθος Ψυχοθεραπευτικών Προσεγγίσεων, και κυρίως των Ψυχαναλυτικών.

Πρόκειται για μία διαδικασία απελευθέρωσης από μία θυματοποιημένη στάση ζωής προς μία περισσότερο ενεργητική και συγχρόνως ευεργετική.

Τα ευεργετικά αποτελέσματα της απελευθέρωσης μέσω της αυτογνωσίας ήταν αυτά που οδήγησαν τον Γιούνγκ να προσθέσει στην Φροϋδική Θεωρία για τα βασικά ένστικτα και την ανάγκη του ατόμου για αυτοπραγμάτωση, εκτός από το ερωτικό ένστικτο και το ένστικτο της επιθετικότητας, που έθεσε αρχικά ο Φρόυντ ως κινητήριες δυνάμεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Σύμφωνα με τον Γιούνγκ, λοιπόν, η ανάγκη για αυτογνωσία είναι έμφυτη και επιτακτική. Σε πραγματιστικό επίπεδο, αυτή η θέση φαίνεται μάλλον να αποτελεί σχήμα οξύμωρο, καθώς έχουμε γενικά την πεποίθηση ότι γνωρίζουμε καλά τον εαυτό μας, χωρίς ωστόσο να λαμβάνουμε υπόψιν τη Φροϋδική Θεωρία για τα μέρη του εαυτού.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το «Αυτό» αποτελεί την ενστικτώδη πλευρά του εαυτού και σχετίζεται με τις ορμές και τις παρορμήσεις∙ το «Υπερεγώ» αποτελεί την κοινωνική μας πλευρά και σχετίζεται με την ηθική και τις κοινωνικές επιταγές∙ το «Εγώ» αποτελεί το επίκεντρο της συνείδησης μας και σχετίζεται με τον συμβιβασμό των δύο παραπάνω, προβάλλοντας παράλληλα τις δικές του επιθυμίες.
Ουσιαστικά το «Εγώ» αποτελεί σημαντικό μέσο προς την αυτογνωσία, καθώς συνδυάζει τόσο το συλλογικό όσο και το ατομικό στοιχείο, και μας βοηθά να δούμε τη δική μας πραγματικότητα, αντιπροσωπεύοντας ωστόσο μόνο ένα τμήμα του ψυχισμού. Για να φτάσουμε, όμως, στην αυτογνωσία, είναι σημαντικό να γνωρίσουμε τις κρυφές πτυχές του εαυτού μας.

Οι Ψυχαναλυτικές Μέθοδοι εστιάζουν στην ανάδυση του ασυνειδήτου, καθώς βασίζονται αφενός στην απώθηση και αφετέρου στον κατακλυσμό του ατόμου από έντονα συναισθήματα. Η απώθηση ενός προβλήματος δεν μας αφήνει να αντιληφθούμε την ύπαρξη του, ενώ η υπερβολική συναισθηματική ένταση συχνά δεν μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε τίποτα άλλο πέρα από το πρόβλημα.

Έτσι, μπροστά σε ένα πρόβλημα μας δίνεται η ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τι δεν λειτουργεί σωστά ή καθόλου, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχικό επίπεδο. Μία ψυχική ή/και σωματική δυσλειτουργία μας ωθεί προς την αυτοκατανόηση, με σκοπό την ανάκτηση της ισορροπίας μας και, κατ’ επέκταση, μια καλύτερη ζωή. Συνεπώς, σε μια περίοδο κρίσης στη ζωή μας προκύπτει η ανάγκη για αυτογνωσία.

Στοχεύοντας προς την αυτογνωσία, πρέπει να μάθουμε να εντοπίζουμε πιο μέρος του εαυτού μας υποκινεί την κάθε πράξη μας. Μέσω της παρατήρησης μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η συμπεριφορά μας συνδέεται με τα βιώματα μας, καθώς μέσα από αυτά έχουν παγιωθεί τρόποι για να αντιλαμβανόμαστε και να αντιδρούμε στα διάφορα ερεθίσματα. Πρόκειται για συμπεριφορές που υιοθετήθηκαν από την παιδική, εφηβική και πρώιμη ενήλικη ζωή. Κάποιες από αυτές ενδέχεται να είναι λειτουργικές μέχρι και σήμερα, ωστόσο άλλες μας καθιστούν δυσλειτουργικούς σε καθημερινές καταστάσεις. Εντοπίζοντας την πηγή της συμπεριφοράς μας απέναντι στις διάφορες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε, βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην ανακάλυψη του εαυτού μας.

Εκτός από τη συμπεριφορά μας, ένα ακόμα πολύ σημαντικό εργαλείο για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας είναι τα όνειρα. Ήδη από πολύ νωρίς ο Φρόυντ μελέτησε και επισήμανε τη σημασία των ονείρων. Μέσω των ονείρων, λοιπόν, εκφράζεται το ασυνείδητο και έχουν τη δυνατότητα να αναδυθούν στην επιφάνεια όλα όσα έχουμε απωθήσει.

Σύμφωνα με τον Γιούνγκ, ορισμένα όνειρα λειτουργούν ως μηχανισμοί εξισορρόπησης ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο, παρέχοντας έτσι μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του ψυχισμού μας. Έτσι, μέσα από τα όνειρα ερχόμαστε συχνά αντιμέτωποι με το χάσμα ανάμεσα σε αυτά τα δύο μέρη του εαυτού, στα πλαίσια της αντισταθμιστικής τους λειτουργίας. Επιπλέον, κάποιοι πιστεύουν ότι τα όνειρα έχουν και περαιτέρω λειτουργίες, όπως να αποτελούν οιωνό για το μέλλον σύμφωνα με τα παροντικά δεδομένα, να είναι προφητικά ή τηλεπαθητικά. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η συμβολή τους στη διαδικασία της αυτογνωσίας είναι σημαντική, καθώς καθρεφτίζουν τις συνολικές διαστάσεις των καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε και αποτελούν το κλειδί για πολλές κλειστές πόρτες του εαυτού μας.

Η διαδικασία της αυτογνωσίας δεν είναι εύκολη υπόθεση και στην προσπάθεια μας αυτή συναντούμε εσωτερικούς μηχανισμούς αντίστασης, με σημαντικότερους ίσως τον φόβο για τον πόνο και τον φόβο για το άγνωστο.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι προτιμάμε να παραμένουμε σε μία γνώριμη κατάσταση που δεν μας είναι ευχάριστη παρά να πορευτούμε προς τον δρόμο της αλλαγής. Πρόκειται για έναν ανεκτό τρόπο ζωής, παραβλέποντας ότι ο δρόμος προς την ευτυχία προαπαιτεί αγάπη για τον εαυτό και αυτοσεβασμό, και για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.

Για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας σαφώς και είναι πολύ σημαντική η αυτοπαρατήρηση, χωρίς αυτό να προϋποθέτει την απομόνωση μας από τον κόσμο, καθώς στον δρόμο προς την αυτογνωσία είναι απαραίτητη η αλληλεπίδραση μας με άλλους ανθρώπους.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι πολύ σημαντικές, γιατί μας παρέχουν μια πιο αντικειμενική άποψη για εμάς, την άποψη κάποιου που βρίσκεται έξω από το σύνολο του εαυτού μας.

 Οι άνθρωποι γύρω μας λειτουργούν ως εξωτερικά στηρίγματα, απαραίτητα για να καταλάβουμε τι μας συμβαίνει και να βρεθούμε ένα βήμα πιο κοντά στην λύση των προβλημάτων μας.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι αυτή είναι και η βάση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, καθώς μέσα από την ερμηνεία έρχεται η αυτογνωσία και η απελευθέρωση. Η σημασία της αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους στην προσπάθεια μας για αυτογνωσία έχει αποδειχθεί και μέσω των ομαδικών θεραπειών.

Μέσα από την ομαδική θεραπεία, μέσα σε ένα πιο προστατευμένο πλαίσιο αλληλεπίδρασης, μπορούμε να ανταλλάξουμε απόψεις, να καθρεφτιστούμε πάνω στους άλλους και να βρεθούμε αντιμέτωποι με περίτεχνα κρυμμένα μέρη του εαυτού μας.

Συνεπώς, ο διάλογος είναι πολύ σημαντικός για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, κι αν γνωρίσουμε τον εαυτό μας θα γνωρίσουμε και τον κόσμο.

Αιώνες μετά την γέννηση της Ψυχοθεραπείας, εξακολουθούμε να έχουμε την τάση να αρνούμαστε ότι νοσεί η ψυχή μας από ντροπή ή φόβο.

Μέσω της αυτογνωσίας ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις εσωτερικές μας αλήθειες, αλλά και με μία μεγαλύτερη, ότι κάτι το τόσο προσωπικό μπορεί να είναι πανανθρώπινο. Σύμφωνα με τον Γιούνγκ, κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να εξελίξει τον εαυτό του με τον πιο πρωτότυπο τρόπο, αλλά και να αντιληφθεί τις ομοιότητες του με τους άλλους ανθρώπους.

Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, κατά κάποιο τρόπο,σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης είναι ο συνδυασμός της ατομικής πραγματικότητας με την ύπαρξή μας ως μέρος του παγκόσμιου συνόλου, για να φτάσουμε στην ολοκλήρωση και την ευτυχία μέσω της αυτογνωσίας.

Η αυτογνωσία είναι μία μακρόχρονη διαδικασία, που απαιτεί υπομονή και επιμονή. Πρόκειται για μία συχνά επώδυνη διαδικασία, απαραίτητη όμως για την απελευθέρωση μας. Είναι το μέσο προς την απελευθέρωση μας από τα δεσμά του παρελθόντος και το κλειδί που μας ανοίγει τον δρόμο προς την ευτυχία. Μέσα από την αυτογνωσία μας δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, να αποκτήσουμε σεβασμό τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για τους ανθρώπους γύρω μας.

Μήπως ήρθε η ώρα να βγάλουμε την πανοπλία μας και να αφαιρέσουμε το σιδηρούν προσωπείο;

Μήπως ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε ποιοι πραγματικά είμαστε εμείς και ποιοι είναι αυτοί οι άλλοι γύρω μας;

Ίσως έτσι βρεθούμε ένα βήμα πιο κοντά στην προσωπική μας ευτυχία και τον σκοπό της ζωής μας!

Τα επτά «Άγια Δισκοπότηρα» της Φυσικής

Το 2009 στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής “Περίμετρος” του Καναδά, που έχει δημιουργήσει το 2000 ο Μάικ Λαζαρίδης (δημιουργός του Blackberry), έκανε μια δεκαήμερη εκδήλωση με τίτλο «Από τα Κβάντα στον Κόσμο», στο πλαίσιο της οποίας ζητήθηκε από ένα πάνελ κορυφαίων φυσικών του πλανήτη να απαντήσουν στο πρωτότυπο ερώτημα: «Τι σας κρατάει άγρυπνους τα βράδια;». Ακολουθεί μια σύντομη παράθεση των απαντήσεων.

 

1. Γιατί αυτό το σύμπαν και όχι άλλο;

Αναζητώντας τους θεμελιώδεις νόμους της φύσης, οι φυσικοί ουσιαστικά εργάζονται με βάση ένα συγκεκριμένο άξονα: να δείξουν γιατί το σύμπαν πρέπει να είναι όπως το βλέπουμε. Αν όμως οι επιστήμονες μπορούν να συλλάβουν με το μυαλό τους άλλους φυσικούς νόμους, γιατί τότε δεν μπορούν τα σύμπαντα που περιγράφουν θεωρητικά, να υπάρχουν κιόλας στην πραγματικότητα σε κάποιο άλλο μέρος; Οι επιστήμονες μπορούν εύκολα να φανταστούν διαφορετικά σύμπαντα με διαφορετικούς νόμους, οπότε το ερώτημα είναι γιατί στο δικό μας σύμπαν υπάρχουν αυτοί οι νόμοι και όχι κάποιοι άλλοι;

 

2. Από τι είναι φτιαγμένο το κάθε τι;

Είναι πια φανερό στους φυσικούς ότι η κανονική ύλη -από την οποία αποτελούνται τα άτομα, τα άστρα και οι γαλαξίες- αποτελεί μόλις το 4% της συνολικής ενέργειας του σύμπαντος. Το ερώτημα αφορά το υπόλοιπο 96% που αποτελείται από σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια. Και αν μεν η σκοτεινή ύλη ίσως σύντομα «φωτιστεί» με νέα πειράματα, όπως του δορυφόρου «Φέρμι» (Fermi) της ΝΑΣΑ (NASA), τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα στη δεύτερη περίπτωση, της μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας, η οποία οδηγεί σε επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος, καθώς εδώ δεν φαίνεται… φως στο βάθος του τούνελ.

 

3. Πώς λαμβάνει χώρα η πολυπλοκότητα;

Από την απρόβλεπτη συμπεριφορά των χρηματοοικονομικών αγορών μέχρι την αυθόρμητη ανάδυση της ζωής από την ανόργανη ύλη, προκύπτει το ερώτημα με ποιο τρόπο εμφανίζεται και οργανώνεται η πολυπλοκότητα. Με άλλα λόγια, οι φυσικοί δεν έχουν ακόμα καταλάβει πώς απλά πράγματα, μέσα από απλές αλληλεπιδράσεις, οδηγούν σε πολύπλοκα φαινόμενα (βλέπε και «θεωρία του χάους» ).

 

4. Θα αποδειχτεί ποτέ ότι είναι σωστή η θεωρία των χορδών (string theory);

Η θεωρία των χορδών, που υποστηρίζει χονδρικά ότι τα θεμελιώδη σωματίδια της φύσης δεν είναι κουκίδες, αλλά μικροσκοπικές ενεργειακές «χορδές», διαθέτει μια μαθηματική καλαισθησία, αλλά οι φυσικοί αγωνιούν ότι μπορεί να πεθάνουν, χωρίς ποτέ να μάθουν αν αποτελεί την πιο αποκαλυπτική περιγραφή της πραγματικότητας που έχει ποτέ γίνει ή μήπως τελικά δεν είναι παρά ένα γοητευτικό θεωρητικό κατασκεύασμα. Ακόμα και μεγαλεπήβολα πειράματα, όπως αυτό του CERN, είναι απίθανο να δώσουν οριστική απάντηση για το αν οι χορδές όντως υπάρχουν και αποτελούν το θεμέλιο της φύσης.

 

5. Τι είναι η μοναδικότητα και το Bing Bang ;

Ίσως το μεγαλύτερο μυστήριο (που άπτεται πλέον της θρησκείας) αφορά το «ένα» και «μοναδικό» συμβάν από το οποίο όλα ξεκίνησαν, δηλαδή το Bing Bang, την αρχική «έκρηξη» της Δημιουργίας. Η συμβατική φυσική θεωρεί ότι υπήρξε μια άπειρα καυτή και πυκνή κατάσταση στην αρχή του σύμπαντος, όπου οι γνωστοί φυσικοί νόμοι δεν ίσχυαν. Αλλά οι φυσικοί δεν μπορούν να περιγράψουν -και να καταλάβουν- ακριβώς αυτή την κατάσταση «μοναδικότητας», χωρίς την οποία ασφαλώς αδυνατούν και να προσφέρουν στον κόσμο μια αληθινή «θεωρία του παντός».

 

6. Τι είναι η…πραγματικότητα στην πραγματικότητα;

Ο υλικός κόσμος φαίνεται «απλός», αλλά, σε κάποιο επίπεδο, βρίσκεται πέρα από την κατανόησή μας. Η κβαντική φυσική, η οποία έδειξε ότι ο παρατηρητής μπορεί να αλλάξει τη φύση του αντικειμένου που παρατηρεί, «υποψιάζει» αρκετούς φυσικούς ότι απλώς έχουμε γρατσουνίσει την επιφάνεια της πραγματικότητας. Κανείς ποτέ μέχρι τώρα δεν έχει καταλάβει πώς γίνεται το σύμπαν να ξέρει πότε παρακολουθείται και ανάλογα να αλλάζει. Για μερικούς, η ουσιαστική «επανάσταση» θα υπάρξει μόνο όταν κατανοηθεί η σχέση ανάμεσα στη φυσική πραγματικότητα και στην ανθρώπινη συνείδηση.

 

7. Πόσο μακριά μπορεί να μας πάει η Φυσική;

Η επιστημονική αναζήτηση που ξεκίνησε με το Γαλιλαίο (και πιο πριν με τους αρχαίους Έλληνες) και μας έχει αποκαλύψει τόσα πράγματα για το σύμπαν, πλησιάζει στο τέλος της; Έχουν φθάσει οι επιστήμονες κοντά στα όρια της εμπειρικής γνώσης;