ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (15.592-15.666)

Τρῶες δὲ λείουσιν ἐοικότες ὠμοφάγοισι

νηυσὶν ἐπεσσεύοντο, Διὸς δὲ τέλειον ἐφετμάς,
ὅ σφισιν αἰὲν ἔγειρε μένος μέγα, θέλγε δὲ θυμὸν
595 Ἀργείων καὶ κῦδος ἀπαίνυτο, τοὺς δ᾽ ὀρόθυνεν.
Ἕκτορι γάρ οἱ θυμὸς ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι
Πριαμίδῃ, ἵνα νηυσὶ κορωνίσι θεσπιδαὲς πῦρ
ἐμβάλοι ἀκάματον, Θέτιδος δ᾽ ἐξαίσιον ἀρὴν
πᾶσαν ἐπικρήνειε· τὸ γὰρ μένε μητίετα Ζεύς,
600 νηὸς καιομένης σέλας ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι.
ἐκ γὰρ δὴ τοῦ μέλλε παλίωξιν παρὰ νηῶν
θησέμεναι Τρώων, Δαναοῖσι δὲ κῦδος ὀρέξειν.
τὰ φρονέων νήεσσιν ἔπι γλαφυρῇσιν ἔγειρεν
Ἕκτορα Πριαμίδην, μάλα περ μεμαῶτα καὶ αὐτόν.
605 μαίνετο δ᾽ ὡς ὅτ᾽ Ἄρης ἐγχέσπαλος ἢ ὀλοὸν πῦρ
οὔρεσι μαίνηται, βαθέης ἐν τάρφεσιν ὕλης·
ἀφλοισμὸς δὲ περὶ στόμα γίγνετο, τὼ δέ οἱ ὄσσε
λαμπέσθην βλοσυρῇσιν ὑπ᾽ ὀφρύσιν, ἀμφὶ δὲ πήληξ
σμερδαλέον κροτάφοισι τινάσσετο μαρναμένοιο
610 Ἕκτορος· αὐτὸς γάρ οἱ ἀπ᾽ αἰθέρος ἦεν ἀμύντωρ
Ζεύς, ὅς μιν πλεόνεσσι μετ᾽ ἀνδράσι μοῦνον ἐόντα
τίμα καὶ κύδαινε. μινυνθάδιος γὰρ ἔμελλεν
ἔσσεσθ᾽· ἤδη γάρ οἱ ἐπόρνυε μόρσιμον ἦμαρ
Παλλὰς Ἀθηναίη ὑπὸ Πηλεΐδαο βίηφιν.
615 καί ῥ᾽ ἔθελεν ῥῆξαι στίχας ἀνδρῶν πειρητίζων,
ᾗ δὴ πλεῖστον ὅμιλον ὅρα καὶ τεύχε᾽ ἄριστα·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς δύνατο ῥῆξαι μάλα περ μενεαίνων·
ἴσχον γὰρ πυργηδὸν ἀρηρότες, ἠΰτε πέτρη
ἠλίβατος μεγάλη, πολιῆς ἁλὸς ἐγγὺς ἐοῦσα,
620 ἥ τε μένει λιγέων ἀνέμων λαιψηρὰ κέλευθα
κύματά τε τροφόεντα, τά τε προσερεύγεται αὐτήν·
ὣς Δαναοὶ Τρῶας μένον ἔμπεδον οὐδὲ φέβοντο.
αὐτὰρ ὁ λαμπόμενος πυρὶ πάντοθεν ἔνθορ᾽ ὁμίλῳ,
ἐν δ᾽ ἔπεσ᾽ ὡς ὅτε κῦμα θοῇ ἐν νηῒ πέσῃσι
625 λάβρον ὑπαὶ νεφέων ἀνεμοτρεφές· ἡ δέ τε πᾶσα
ἄχνῃ ὑπεκρύφθη, ἀνέμοιο δὲ δεινὸς ἀήτη
ἱστίῳ ἐμβρέμεται, τρομέουσι δέ τε φρένα ναῦται
δειδιότες· τυτθὸν γὰρ ὑπὲκ θανάτοιο φέρονται·
ὣς ἐδαΐζετο θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν Ἀχαιῶν.
630 αὐτὰρ ὅ γ᾽ ὥς τε λέων ὀλοόφρων βουσὶν ἐπελθών,
αἵ ῥά τ᾽ ἐν εἱαμενῇ ἕλεος μεγάλοιο νέμονται
μυρίαι, ἐν δέ τε τῇσι νομεὺς οὔ πω σάφα εἰδὼς
θηρὶ μαχέσσασθαι ἕλικος βοὸς ἀμφὶ φονῇσιν·
ἤτοι ὁ μὲν πρώτῃσι καὶ ὑστατίῃσι βόεσσιν
635 αἰὲν ὁμοστιχάει, ὁ δέ τ᾽ ἐν μέσσῃσιν ὀρούσας
βοῦν ἔδει, αἱ δέ τε πᾶσαι ὑπέτρεσαν· ὣς τότ᾽ Ἀχαιοὶ
θεσπεσίως ἐφόβηθεν ὑφ᾽ Ἕκτορι καὶ Διὶ πατρὶ
πάντες, ὁ δ᾽ οἶον ἔπεφνε Μυκηναῖον Περιφήτην,
Κοπρῆος φίλον υἱόν, ὃς Εὐρυσθῆος ἄνακτος
640 ἀγγελίης οἴχνεσκε βίῃ Ἡρακληείῃ.
τοῦ γένετ᾽ ἐκ πατρὸς πολὺ χείρονος υἱὸς ἀμείνων
παντοίας ἀρετάς, ἠμὲν πόδας ἠδὲ μάχεσθαι,
καὶ νόον ἐν πρώτοισι Μυκηναίων ἐτέτυκτο·
ὅς ῥα τόθ᾽ Ἕκτορι κῦδος ὑπέρτερον ἐγγυάλιξε.
645 στρεφθεὶς γὰρ μετόπισθεν ἐν ἀσπίδος ἄντυγι πάλτο,
τὴν αὐτὸς φορέεσκε ποδηνεκέ᾽, ἕρκος ἀκόντων·
τῇ ὅ γ᾽ ἐνὶ βλαφθεὶς πέσεν ὕπτιος, ἀμφὶ δὲ πήληξ
σμερδαλέον κονάβησε περὶ κροτάφοισι πεσόντος.
Ἕκτωρ δ᾽ ὀξὺ νόησε, θέων δέ οἱ ἄγχι παρέστη,
650 στήθεϊ δ᾽ ἐν δόρυ πῆξε, φίλων δέ μιν ἐγγὺς ἑταίρων
κτεῖν᾽· οἱ δ᾽ οὐκ ἐδύναντο καὶ ἀχνύμενοί περ ἑταίρου
χραισμεῖν· αὐτοὶ γὰρ μάλα δείδισαν Ἕκτορα δῖον.
Εἰσωποὶ δ᾽ ἐγένοντο νεῶν, περὶ δ᾽ ἔσχεθον ἄκραι
νῆες, ὅσαι πρῶται εἰρύατο· τοὶ δ᾽ ἐπέχυντο.
655 Ἀργεῖοι δὲ νεῶν μὲν ἐχώρησαν καὶ ἀνάγκῃ
τῶν πρωτέων, αὐτοῦ δὲ παρὰ κλισίῃσιν ἔμειναν
ἁθρόοι, οὐδὲ κέδασθεν ἀνὰ στρατόν· ἴσχε γὰρ αἰδὼς
καὶ δέος· ἀζηχὲς γὰρ ὁμόκλεον ἀλλήλοισι.
Νέστωρ αὖτε μάλιστα Γερήνιος, οὖρος Ἀχαιῶν,
660 λίσσεθ᾽ ὑπὲρ τοκέων γουνούμενος ἄνδρα ἕκαστον·
«ὦ φίλοι, ἀνέρες ἔστε, καὶ αἰδῶ θέσθ᾽ ἐνὶ θυμῷ
ἄλλων ἀνθρώπων, ἐπὶ δὲ μνήσασθε ἕκαστος
παίδων ἠδ᾽ ἀλόχων καὶ κτήσιος ἠδὲ τοκήων,
ἠμὲν ὅτεῳ ζώουσι καὶ ᾧ κατατεθνήκασι·
665 τῶν ὕπερ ἐνθάδ᾽ ἐγὼ γουνάζομαι οὐ παρεόντων
ἑστάμεναι κρατερῶς, μηδὲ τρωπᾶσθε φόβονδε.»

***

Και ως ωμοφάγοι λέοντες ορμούσαν προς τα πλοία
οι Τρώες και τους ορισμούς τελούσαν του Κρονίδη,
που σφόδρα εμψύχωνεν αυτούς και εμάργωνε το πνεύμα
595 των Αχαιών, να στερηθούν την νίκην και την δόξαν,
ότ᾽ ήθελε του Έκτορος να δώσει αυτός την νίκην,
ώστε φωτιάν αδάμαστην να βάλει στα καράβια,
όλ᾽ η ευχή της Θέτιδος να γίν᾽ η διεστραμμένη·
διότι εκείνο ανάμενεν ο πάνσοφος Κρονίδης,
600 μιας πρύμνης που να καίεται να πρωτοϊδεί την λάμψιν·
ότι κατόπιν θα ᾽καμνεν να φύγουν προς την Τροίαν
οπίσω οι Τρώες κι οι Αχαιοί να δοξασθούν στην νίκην.
Με αυτό στον νουν έσπρωχνε ο Ζευς επάνω στα καράβια
τον Πριαμίδην Έκτορα που εμάνιζε και μόνος
605 ελύσσ᾽ αυτός όσο λυσσά ο λογχοσείστης Άρης,
ή σ᾽ όρος μεγαλόδενδρον φλόγα κακή θεριεύει·
αφροκοπά το στόμα του, κάτω από τ᾽ άγρια φρύδια
τα μάτια του λαμποκοπούν, και, όπως πολεμούσε,
τρομακτικό στους μήλιγγες το κράνος εσειόνταν·
610 είχε βοηθόν τον ίδιον Κρονίδη απ᾽ τον αιθέρα,
οπού από τόσους ήρωες εδόξαζε κι ετίμα
εκείνον ότι λιγοστές είχε να ζήσ᾽ ημέρες.
Ότ᾽ ήδη εσήκων᾽ η Αθηνά την σκοτεινήν ημέραν
επάνω του απ᾽ την δύναμιν να πέσει του Αχιλλέως.
615 Και όπ᾽ έβλεπε πυκνότερες τες καλοαρματωμένες
τάξες ανδρών δοκίμαζεν εδώ κι εκεί να σπάσει·
αλλά δεν το κατόρθωνεν μ᾽ όσην και αν είχε λύσσαν
ότι βαστούσαν πυργωτοί σαν πήκτρα μορφωμένοι,
σαν βράχος που σ᾽ ακρογιαλιά την κορυφήν του υψώνει,
620 άσειστος μένει στες ορμές των σφυρικτών ανέμων
και στα μεγάλα κύματα που επάνω του ξερνούνται.
Ομοίως άσειστ᾽ οι Αχαιοί εδέχοντο τους Τρώας.
Και όλος ζωσμένος αστραπές έπεσε μες στο πλήθος
μ᾽ όσην ορμήν τα κύματα μες στο καράβι πέφτουν
625 σφοδρά θρεμμένα άνεμον, που εγέννησαν τα νέφη·
σκεπάζετ᾽ όλο απ᾽ τους αφρούς, ανέμου λύσσα τρίζει
εις τα πανιά και των ναυτών τρέμ᾽ η καρδιά από φόβον,
τι ο θάνατος μια σπιθαμή μακριά τους είναι ακόμη·
όμοια σπαρτάριζε η καρδιά στων Αχαιών τα στήθη.
630 Και ως λέοντας κακόβουλος αν πέσει σ᾽ αγελάδες
που άπειρες βόσκουν εις πλατύ ποτιστικό λιβάδι,
και τύχει ανήξερος βοσκός που δεν γνωρίζει ακόμη
να μάχεται με φονικό θεριό για τ᾽ αγελάδια,
βαδίζει με τες ύστερες, βαδίζει με τες πρώτες
635 και ωστόσο αυτό στες μεσινές ορμά και τρώγει μίαν,
κι οι άλλες φεύγουν σκορπιστές· παρόμοια τους Αργείους
του Έκτορος και του Διός εκυνηγούσε ο τρόμος.
Τον Μυκηναίον φόνευσε τον Περιφήτην μόνον·
αυτόν εγέννησε ο Κοπρεύς, αυτός που του Ευρυσθέως
640 έφερνε τα μηνύματα στον μέγαν Ηρακλέα·
κακού πατρός γεννήθηκεν αγόρι παινεμένο
σ᾽ όλα τα προτερήματα, φτερόποδος και ανδρείος,
και για την γνώση πρώτευε των Μυκηναίων όλων·
δόξαν τότ᾽ έδωκε λαμπρήν του Έκτορος εκείνος
645ότι ως εστράφη εκτύπησε στον γύρον της ασπίδος
οπού ως τες φτέρνες έφθανε προφυλακή στα βέλη·
εμπλέχθη και ανασκέλησε· και ως έπεσε στο χώμα
τρομαχτικά στους μήλιγγες εκρότησε το κράνος.
Τον είδ᾽ ο Έκτωρ κι έδραμε και του ᾽μπηξε την λόγχην
650 στο στήθος και τον φόνευσε στα μάτια των συντρόφων,
κι εκείνοι, αν και περίλυποι, τον φίλον δεν βοηθήσαν,
ότι τον θείον Έκτορα ετρόμαζε η ψυχή τους.
Στα πλοία αντίκρυ εβρέθηκαν, κι εμπήκαν εις τον κύκλον
των ακρινών κατάγιαλα, κατόπι τους και οι Τρώες.
655 Και από τα πρώτα να συρθούν τους έφερεν η ανάγκη,
και στες σκηνές τους στάθηκαν αυτού συναθροισμένοι,
δεν εσκορπίσαν στον στρατόν, απ᾽ εντροπήν και φόβον,
ως με ακατάπαυστην βοήν αντιπαρακινούντο,
και μάλιστα των Αχαιών το στήριγμα, ο Νηλείδης,
660 στ᾽ όνομα των γονέων τους παρακαλούσεν όλους:
«Άνδρες δειχθείτε, ω φίλοι μου, και των λοιπών ανθρώπων
μέσα σας λάβετ᾽ εντροπήν ας θυμηθεί καθείς σας
τα τέκνα, την γυναίκα του, το κτήμα, τους γονείς του,
είτ᾽ είναι ακόμη στην ζωήν είτ᾽ είναι πεθαμένοι.
665 Γι᾽ αυτούς που λείπουν, ιδού εγώ κλητός σάς εξορκίζω,
ανδράγαθα σταθείτε αυτού μη στρέφετε τα νώτα».

Διατροφικές διαταραχές

Ως Διαταραχές πρόσληψης τροφής ή πιο απλά Διατροφικές διαταραχές ορίζονται οι διαταραχές εκείνες που σχετίζονται με την τροφή και την πρόσληψή της από το άτομο.

Διατροφικές διαταραχές

Η αλλοιωμένη κατανάλωση και η απορρόφηση του φαγητού – χαρακτηριστικά που συνοδεύουν τις διατροφικές διαταραχές – επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τόσο την φυσική υγεία του ανθρώπινου οργανισμού όσο και την ψυχολογική και κοινωνική λειτουργία του ατόμου που πάσχει.

Για όλους μας η πρόσληψη τροφής είναι αναγκαία προϋπόθεση για την επιβίωση. Για τους περισσότερους αποτελεί πηγή ευχαρίστησης. Ωστόσο, για ένα ποσοστό ανθρώπων η λήψη φαγητού είναι πρόβλημα το οποίο αφορά ως επί το πλείστον αντιλήψεις για την εικόνα του σώματος.

Αυτό το ποσοστό ανθρώπων αποτελεί και αυτό που συνήθως πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή, οι οποίες αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και με την κατάλληλη βοήθεια μπορεί μελλοντικά να έχει και επιπτώσεις μη αναστρέψιμες, για παράδειγμα τον θάνατο.

Για τους ανθρώπους που ανήκουν σε αυτό το ποσοστό, η συμπεριφορά τους αναφορικά με το φαγητό διαφοροποιείται σε σύγκριση με αυτή των υπόλοιπων ανθρώπων, και από το πόσο διαταραγμένη είναι θα κριθεί αν τελικά είναι και παθολογική (ή αν θα εξελιχθεί σε τέτοια).

Κάτι τέτοιο θα προκύψει από το αν πληροί τα κριτήρια που αναγράφονται στην τελευταία, επικαιροποιημένη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου για τις Ψυχικές Διαταραχές της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, ευρύτερα γνωστό και ως DSM-5.

Ευρέως διαδεδομένες στο ευρύ κοινό είναι 3 (τρεις) διατροφικές διαταραχές: η ψυχογενής νευρική ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία και η διαταραχή συναισθηματικής υπερφαγίας ή πιο απλά διαταραχή υπερφαγίας.

Ωστόσο, στο DSM-5 αναγράφονται διαγνωστικά κριτήρια για συνολικά 6 (έξι) διαταραχές, συμπεριλαμβανωμένων και αυτών που προαναφέρθηκαν. Ονομαστικά οι υπόλοιπες διαταραχές είναι η αλλοτριοφαγία, η διαταραχή μηρυκασμού και η αποφευκτική/περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής. Για κάθε μία στο DSM-5 υπάρχει ένα ξεχωριστό σύστημα ταξινόμησης.

Παρακάτω θα δούμε κάποια χαρακτηριστικά για κάθε διαταραχή ξεχωριστά.

Αλλοτριοφαγία (Pica)

Για να διαγνωστεί αλλοτριοφαγία πρέπει το άτομο να καταναλώνει προϊόντα μη θρεπτικά και κυρίως μη βρώσιμα για σεβαστό χρονικό διάστημα, τόσο όσο απαιτείται για να πραγματοποιηθεί κλινική διάγνωση. Τέτοια προϊόντα μπορεί να είναι χώμα, σίδερο, κιμωλία, τρίχες, χαρτί, μπογιά, νερό, πέτρες κλπ.

Η κατανάλωση αυτή συνήθως δεν είναι κατάλληλη για το αναπτυξιακό στάδιο του ασθενούς καθώς τέτοιες διατροφικές συμπεριφορές εμφανίζονται συνήθως σε μικρά παιδιά.

Εξαίρεση αποτελούν περιπτώσεις που μπορεί να παρατηρηθεί συννοσηρότητα με κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, για παράδειγμα κάποια που ανήκει στις διαταραχές αυτιστικού φάσματος ή η ύπαρξη κάποιας άλλης ιατρικής συνθήκης όπως η εγκυμοσύνη. Απαραίτητο για την διάγνωση της αλλοτριοφαγίας είναι να μην εμπλέκονται πολιτισμικοί παράγοντες.

Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, η αλλοτριοφαγία αφορά κυρίως παιδιά η παραμέληση, η μη επίβλεψη και η αναπτυξιακή καθυστέρηση είναι παράγοντες κινδύνου που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την αποφυγή της. Δεν αφορά κάποιο συγκεκριμένο φύλο παρόλο που λόγω εγκυμοσύνης είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στις γυναίκες (αυτό όμως δεν αποτελεί κανόνα).

Διαταραχή μηρυκασμού (Rumination disorder)

Το κύριο χαρακτηριστικό της διαταραχής μηρυκασμού είναι η επαναλαμβανόμενη παλινδρόμηση της τροφής για σεβαστό χρονικό διάστημα, συνήθως πάνω από 1 (ένα) μήνα, και σχεδόν καθημερινά.

Το άτομο δηλαδή καταπίνει την τροφή κανονικά αλλά την επαναφέρει στο στόμα, τις περισσότερες φορές χωρίς να υπάρχει ανθρώπινος έλεγχος ή παρεμβολή πάνω σε αυτό και χωρίς να εμφανίζεται ναυτία ή κάποια άλλη ενόχληση. Είναι πράξη ασυναίσθητη κατά τη διάρκεια της οποίας η τροφή αναμασάται και ξανακαταπίνεται ή φτύνεται.

Η παλινδρόμηση αυτή δεν οφείλεται σε κάποια ασθένεια στο γαστρεντερικό σύστημα, για παράδειγμα γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Σε περίπτωση που η διαταραχή εμφανιστεί παράλληλα με κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, για παράδειγμα μαζί με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή τότε χρειάζεται να γίνει επιπλέον διάγνωση για τη διαταραχή μηρυκασμού μόνο εφόσον είναι ιδιαιτέρως σοβαρά τα συμπτώματα σε σημείο να εγείρουν κλινικά την προσοχή.

Επίσης, μπορεί να διαγνωστεί σε οποιαδήποτε φάση της ζωής του ανθρώπου.

Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την συχνότητα της διαταραχής, ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι εμφανίζεται περισσότερο σε άτομα με νοητική αναπηρία ή κάποια άλλη νευροαναπτυξιακή διαταραχή. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιθανό να αποβεί θανατηφόρα. Παράγοντες επικινδυνότητας μπορεί να αποτελέσουν ο αγχώδης τρόπος ζωής, προβλήματα στη σχέση μεταξύ γονέα-παιδιού κλπ.

Μια πιθανή επίπτωσή της είναι η κακή διατροφή και ό,τι αυτή επιφέρει (για παράδειγμα αλλαγές στο σωματικό βάρος).

Αποφευκτική/Περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής (Avoidant/Restrictive food intake disorder)

Πρόκειται για μια διαταραχή κατά την οποία το άτομο που πάσχει παρουσιάζει μια αδιαφορία για την τροφή και οτιδήποτε την αφορά. Για παράδειγμα δεν ενδιαφέρεται να φάει ενώ μπορεί να δείξει αποτροπιασμό για την εμφάνιση του φαγητού.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται τα ενεργειακά αποθέματα του οργανισμού επομένως το άτομο χάνει βάρος, χρειάζεται συμπληρώματα για την κάλυψη των ελλειμάτων ενώ επηρεάζονται και οι ψυχοκοινωνικές λειτουργίες του.

Η διατροφική συμπεριφορά του ατόμου δεν έχει ως βάση την έλλειψη υλικών αγαθών ούτε αφορά πολιτιστικούς παράγοντες.

Επίσης, αιτία δεν είναι η συνύπαρξη κάποιας ιατρικής πάθησης ή ψυχικής διαταραχής. Εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε παιδιά βρεφικής και προσχολικής ηλικίας.

Κάποιοι παράγοντες επικινδυνότητας της διαταραχής είναι η πιθανή συννοσηρότητα με άλλες για παράδειγμα αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχές που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, ενώ κάποιο ρόλο παίζει το οικογενειακό περιβάλλον καθώς και γενετικοί παράγοντες. Εμφανίζεται το ίδιο και στα δύο φύλα.

Ψυχογενής νευρική ανορεξία (Anorexia nervosa)

Πρόκειται για μια διαταραχή κατά την οποία το άτομο έχει χαμηλά ενεργειακά αποθέματα και εξαιρετικά χαμηλό βάρος (σε συνάρτηση με την ηλικία, το φύλο, το αναπτυξιακό επίπεδο και τη φυσική του κατάσταση).

Υπάρχει έντονος φόβος μήπως παχύνει ενώ ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η εικόνα του σχήματος του σώματος από τον πάσχοντα είναι προβληματική.

Αυτός είναι και ο κύριος πυλώνας της διαταραχής. Συνήθως μετά την κατανάλωση της τροφής χρησιμοποιούνται μέθοδοι αποβολής της από τον οργανισμό προτού προλάβει να γίνει πέψη, για παράδειγμα πρόκληση εμετού από το ίδιο το άτομο ή χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων όπως καθαρτικά.

Όπως μπορεί να παρατηρηθεί, η νευρική ανορεξία έχει παρόμοια συμπτώματα με την αποφευκτική/περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής. Ειδοποιός διαφορά είναι ότι στην πρώτη η αποχή από το φαγητό γίνεται επειδή υπάρχει εμμονή με την εικόνα του σώματος και το βάρος σε αντίθεση με την δεύτερη κατά την οποία αυτά δεν λαμβάνονται καν υπόψη.

Στο μεγαλύτερο ποσοστό της προσβάλει γυναίκες. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της ασθένειας, μπορεί να οδηγήσει σε νοσηλεία μέχρι και θάνατο.

Παράγοντες επικινδυνότητας μπορεί να είναι η πιθανή συνύπαρξη με την ασθένεια μιας αγχώδους διαταραχής, πολιτιστικοί παράγοντες και επήρεια από το περιβάλλον όπως για παράδειγμα η οικογένεια.

Τέλος, εκτός από αγχώδεις διαταραχές (όπως προαναφέρθηκε) μπορεί να εμφανιστεί συννοσηρότητα με κατάθλιψη.

Ψυχογενής βουλιμία (Bulimia nervosa)

Κατά τη βουλιμία το άτομο εμφανίζει επεισόδια υπερφαγίας, δηλαδή τρώει αφύσικα μεγάλες ποσότητες φαγητού σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (μπορεί ακόμα και μέσα σε κάποιες ώρες) χωρίς καμία αίσθηση ελέγχου πάνω σε αυτό.

Παράλληλα, σε μια προσπάθεια να μην αυξηθεί το σωματικό βάρος εφαρμόζονται μέθοδοι που προσομοιάζουν σε αυτές της νευρικής ανορεξίας όπως εμετός ή ακόμα και εξαντλητική σωματική άσκηση.

Όλα αυτά πρέπει να έχουν διάρκεια τουλάχιστον 3 μηνών. Όπως και στη νευρική ανορεξία, το σχήμα του σώματος και το βάρος παίζουν σημαντικό ρόλο.

Συνήθως προσβάλει άτομα με φυσιολογικό βάρος θηλυκού γένους. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικά συμπτώματα, αγχώδεις διαταραχές, γενετικοί παράγοντες και κληρονομικότητα είναι μεταξύ άλλων παράγοντες επικινδυνότητας.

Διαταραχή συναισθηματική υπερφαγίας (Binge-eating disorder)

Η διαταραχή συναισθηματικής υπερφαγίας ή πιο απλά υπερφαγία έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με την βουλιμία, δηλαδή υπέρμετρη κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα και απώλεια ελέγχου.

Ωστόσο, εδώ ο ρυθμός είναι πιο γρήγορος, επικρατεί μια αίσθηση αηδίας προς τον εαυτό, δεν υπάρχει απαραίτητα πείνα ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται σε συνθήκες απομόνωσης.

Σκέψεις για το σώμα και το βάρος του δεν υπάρχουν στην συγκεκριμένη διαταραχή ενώ το άτομο δεν ακολουθεί κάποια τακτική για να χάσει οπωσδήποτε το βάρος που ενδεχομένως να κέρδισε. Η διάρκειά της πρέπει να είναι απαραιτήτως 3 μήνες.

Όπως και η βουλιμία, αφορά ανθρώπους κανονικού πάχους. Ευθύνη για την διαταραχή φαίνεται να φέρουν γενετικοί παράγοντες. Ενδέχεται να υπάρχει συννοσηρότητα με αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχές της διάθεσης όπως είναι η κατάθλιψη.

Θεραπεία διατροφικών διαταραχών

Λόγω της φύσης των Διατροφικών διαταραχών η οποία είναι τέτοια που βλάπτει όχι μόνο την ψυχοσύνθεση αλλά και την σωματική υγεία του πάσχοντος, απαιτείται ένας συνδυασμός θεραπευτικών μεθόδων που περιλαμβάνουν την ίαση των οργανικών συμπτωμάτων αλλά και ψυχοθεραπεία σε βάθος χρόνου.

Βurnout: Βάλε τα όριά σου!

Συχνά συναντάμε ανθρώπους γύρω μας που δουλεύουν όλη μέρα ή τρέχουν συνέχεια να βοηθήσουν τους άλλους με αποτέλεσμα να μην τους μένει καθόλου προσωπικός χρόνος.

Ψυχική εξουθένωση και συναισθηματική κόπωση

Η συνέπεια; Το burnout, να νιώθουν δηλαδή εξαντλημένοι ή ακόμα και να πέφτουν σε κατάθλιψη. Είναι πιθανό και εμείς οι ίδιοι να έχουμε βρεθεί σε μια κατάσταση ψυχικής εξουθένωσης.

Έχουμε μάθει ότι σημασία για την επιτυχία και την ευτυχία μας έχουν τα «ναι» και ιδανικά η ταχύτητα με την οποία τα λέμε. Η καθημερινότητα μας κινείται σε πολύ γρήγορους ρυθμούς, με αποτέλεσμα τα αντανακλαστικά μας να είναι μονίμως σε εγρήγορση από φόβο μήπως «χάσουμε κάτι».

Βλέπουμε τη ζωή που αναρτούν οι γύρω μας στα κοινωνικά δίκτυα, το πώς τα συνδυάζουν όλα, το πώς τα καταφέρνουν τέλεια και μας δημιουργείται το αίσθημα ότι κάτι κάναμε λάθος. Εμείς γιατί νιώθουμε τόσο κουρασμένοι; Μήπως τελικά υπάρχει χώρος να κάνουμε περισσότερα;

Μήπως αφήνουμε ευκαιρίες να πάνε χαμένες;

Και τσουπ προσθέτουμε κάτι ακόμα, στην ήδη γεμάτη λίστα με τις υποχρεώσεις μας.

Πρόσφατα αυτή η μορφή άγχους απέκτησε όνομα: «FoMo-Fear of Missing out».

Και αν σας έλεγε κάποιος ότι η πραγματική ευτυχία δεν κρύβεται στα «ναι», αλλά στα «όχι» που θα επιλέξουμε να πούμε, στα όρια που θα θέσουμε;

Έχουμε μάθει να συνδέουμε τα όρια με κάτι αρνητικό και νιώθουμε ότι κάνουμε κάτι λάθος όταν τα θέτουμε.

Στην πραγματικότητα όμως, τα όρια είναι μια μορφή αυτοφροντίδας, καθώς έχουν ζωτική σημασία για την ψυχική μας ηρεμία. Αν αφοσιωθούμε σε αυτά που θέλουμε πραγματικά και αφήσουμε τα υπόλοιπα στην άκρη, θα δούμε ότι λειτουργούμε στο πλήρως των δυνατοτήτων μας και αποδίδουμε καλύτερα στην καθημερινότητα μας.

Υπάρχουν σημάδια, να μου υποδείξουν ότι είμαι στα πρόθυρα του burnout και πρέπει να αρχίσω να θέτω όρια;

Η απάντηση είναι ναι! Όταν είμαστε αγχωμένοι, ο εγκέφαλός μας δυσκολεύεται να «κατεβάσει τους διακόπτες». Επηρεάζεται ο ύπνος μας. Ο τρόμος μάς κυριεύει. Βρισκόμαστε υπό συνθήκες στρες.

Εν ολίγοις, αν εντοπίζετε τα παρακάτω στον εαυτό σας είναι σημάδι ότι πρέπει να αρχίσετε να βάζετε όρια:

• Νιώθετε ότι πνίγεστε από τις υποχρεώσεις.
• Νιώθετε πικρία απέναντι σε ανθρώπους που ζητούν τη βοήθειά σας.
• Αποφεύγετε τα τηλεφωνήματα και τις επαφές με ανθρώπους που πιστεύετε ότι θέλουν να σας ζητήσουν κάτι.
• Σχολιάζετε ότι βοηθάτε τους άλλους αλλά δεν αποκομίζετε τίποτα από αυτό.
• Νιώθετε ψυχικά εξαντλημένοι.
• Συχνά κάνετε όνειρα ότι θα τα παρατήσετε όλα και θα εξαφανιστείτε.
• Δεν έχετε καθόλου χρόνο για τον εαυτό σας.

Πώς αλλάζει όμως ο τρόπος σκέψης μας; Πώς μαθαίνουμε να λέμε αυτά τα «όχι» που θα μας κάνουν να νιώσουμε ελεύθεροι;

Αλλά τι ακριβώς σημαίνει «υγιή όρια»;

Τα όρια είναι προσδοκίες και ανάγκες που σας βοηθούν να νιώθετε ασφάλεια και άνεση μέσα στις σχέσεις σας. Οι προσδοκίες στις σχέσεις σάς βοηθούν να διατηρείτε πνευματική
και ψυχική υγεία. Το να μάθετε πότε να λέτε όχι και πότε να λέτε ναι είναι επίσης ένα ουσιαστικό κομμάτι του να νιώθετε άνεση στις αλληλεπιδράσεις σας με άλλους.

Και πώς μπορούμε να πούμε «όχι» και να εκφράσουμε τις ανάγκες μας χωρίς να πληγώσουμε τους άλλους;

Σας έχει τύχει να αποφεύγετε την επικοινωνία με ανθρώπους που μπορεί να σας ζητήσουν κάτι; Για παράδειγμα να μη σηκώνετε το τηλέφωνο ή να προφασίζεστε ότι έχετε πολύ πιεσμένο πρόγραμμα;

Αναγνωρίζετε μεν ότι αν σας ζητήσουν κάτι δε θα μπορείτε να τους βοηθήσετε, αλλά ταυτόχρονα δε θέλετε να τους πείτε «όχι» γιατί νιώθετε ότι έτσι τους απογοητεύετε.

Η αλήθεια είναι πως δεν ορίζετε τα συναισθήματα των άλλων, ούτε είναι δεν είναι εφικτό πάντα να ικανοποιείτε τους γύρω σας. Πρέπει να βάλετε προτεραιότητα τον εαυτό σας.

Και ενώ η εικόνα της αυτοφροντίδας που έχουμε στο μυαλό μας πολλές φορές περιλαμβάνει μια περιποίηση προσώπου, σωστή διατροφή, μια μέρα σε σπα… υπάρχει και η αυτοφροντίδα που μας βγάζει από τη ζώνη του άνετου και μας αναγκάζει να κάνουμε πράγματα που μπορεί να μας κάνουν να νιώσουμε άβολα στην αρχή, αλλά στην πορεία θα μας απελευθερώσουν!

Οι τεχνικές μας βοηθούν να ορίσουμε και να εκφράσουμε τις ανάγκες μας καθαρά και χωρίς ενοχές, καθώς και να εντοπίσουμε τα βαθύτερα προβλήματα που κρύβονται πίσω από την αλληλεξάρτηση, το άγχος, την κατάθλιψη και πολλά άλλα.

Η Ανταρκτική γίνεται πράσινη από την δυναμική επιστροφή της χλωρίδας στη γη της

Στην επιθεώρηση “Current Biology” δημοσιεύθηκε πρόσφατα, η πρώτη μελέτη για τις μεταβολές που έχουν υπάρξει στα πολικά οικοσυστήματα την τελευταία δεκαετία.

Το κύριο μέρος της μελέτης που πραγματοποιήθηκε στο νησί Signy του νησιωτικού συμπλέγματος South Orkney Islands στο Ειρηνικό Ωκεανό και σε απόσταση 500 περίπου χιλιομέτρων από τις ακτές της Ανταρκτικής Χερσονήσου, έδειξε ότι, την τελευταία δεκαετία και κάθε χρόνο, η θερμοκρασία αυξάνεται από 0,02-0,27 βαθμούς Κελσίου παρόλο που το 2012 υπήρξε μια ιδιαίτερα ψυχρή χρονιά.

Η αύξηση της θερμοκρασίας που είναι προϊόν της κλιματικής αλλαγής, οδηγεί στην δυναμική επιστροφή της χλωρίδας στην Ανταρκτική. Δύο ενδημικά είδη φυτών της ηπείρου αυτής έχουν αρχίσει ήδη να επεκτείνονται με γρήγορο ρυθμό, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Συγκεκριμένα, δύο είδη τριχόρτου, το Deschampsia Antarctica και το Colobanthus quitensis, στο διάστημα 2009-2018, παρουσιάζουν αύξηση της παρουσίας τους μεγαλύτερη από αυτή που είχαν από το 1960-2009. Μέσα δηλαδή σε εννέα χρόνια, αυξήθηκαν περισσότερο από όσο στα προηγούμενα 50 χρόνια.

Οι ερευνητές αποδίδουν την αύξηση αυτή στα θερμότερα καλοκαίρια και στον θερμότερο αέρα που είναι βασικός παράγοντας για την επέκταση της χλωρίδας. Ένας ακόμη παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση της χλωρίδας είναι και η μείωση στο νησί ενός είδους φώκιας που καθώς κινείται στη στεριά, καταστρέφει τα συγκεκριμένα είδη φυτών, πατώντας τα.

Οι συνέπειες από την επέκταση αυτών των φυτών θα είναι μεγάλες

Καταρχήν, θα προκληθούν μεταβολές στη χημική σύσταση του εδάφους.

Θα επηρεαστούν επίσης τα βακτήρια και οι μύκητες που υπάρχουν εκεί αλλά και το πώς αποσυντίθεται η οργανική ύλη.

Αυτό που συμβαίνει στο νησί Signy δεν αποτελεί τοπικό φαινόμενο αλλά αποτελεί δείγμα αυτού που συμβαίνει σε ολόκληρη την Ανταρκτική και όπως δείχνουν όλες οι προβλέψεις, η θερμοκρασία θα συνεχίσει να αυξάνεται και κατά τα επόμενα χρόνια, οδηγώντας τα τοπικά συστήματα, σε μεταβολές δομικού χαρακτήρα.

Να σημειωθεί ότι το 2020 στην Αρκτική, η μέση ετήσια επιφανειακή θερμοκρασία στις χερσαίες περιοχές ήταν η υψηλότερη στο αρχείο των 121 ετών, περίπου 2,1 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2010.

Ακραία ζέστη έπληξε και την Ανταρκτική λόγω αέριων ρευμάτων από τα βόρεια. Στις 6 Φεβρουαρίου 2020, η θερμοκρασία στον Σταθμό Εσπεράνζα που βρίσκεται στην Ανταρκτική Χερσόνησο έφτασε τους 18,3 βαθμούς, η υψηλότερη που έχει μετρηθεί ποτέ στην ήπειρο.

«Τα οικοσυστήματα στη στεριά της Ανταρκτικής ανταποκρίνονται πολύ γρήγορα στα νέα κλιματικά δεδομένα. Ανέμενα μια αύξηση στα συγκεκριμένα είδη φυτών αλλά όχι σε αυτή την έκταση. Εντοπίζουμε συνεχώς αποδείξεις που δείχνουν ότι συντελούνται μεγάλες αλλαγές στην Ανταρκτική» ανέφερε η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, Νικολέτα Κανόνε, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Insumbria στο Κόμο της Ιταλίας.

Για να μπεις μέσα σε μια ερωτική σχέση πρέπει να υπάρχει μια κάποια ωριμότητα, μια κάποια ακεραιότητα. Τότε ο έρωτας είναι πραγματικά όμορφος

Δεν είμαι εναντίον του έρωτα, είμαι απολύτως υπέρ του, αλλά για να μπεις μέσα σε μια ερωτική σχέση πρέπει να υπάρχει μια κάποια ωριμότητα, μια κάποια ακεραιότητα. Τότε ο έρωτας είναι πραγματικά όμορφος και σε βοηθάει να ωριμάσεις, αλλιώς γίνεται πολύ σακάτης και σε καταστρέφει εντελώς.

Ο έρωτας καταστρέφει εκατομμύρια ανθρώπους. Στο όνομα του έρωτα καταστρέφονται πολύ περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι στον πόλεμο.

Ποτέ δεν το συνειδητοποιούμε αυτό, επειδή δεν αναφέρεται ποτέ στις εφημερίδες, όμως στο όνομα του έρωτα υπάρχει τόση ασχήμια, τόση ζήλια, θυμός και συνεχείς καυγάδες. Ο πόλεμος δεν είναι τίποτα, συγκρινόμενος με τον έρωτα.

Έτσι όμως πρέπει να είναι αυτό, επειδή οι άνθρωποι που μπαίνουν στον έρωτα, δεν τον αξίζουν. Πριν μπεις μέσα στο ιερό του έρωτα, πρέπει να τον αξίζεις. Αυτή η ποιότητα έρχεται μόνο όταν η φλόγα σου είναι κεντραρισμένη κι εσύ έχεις γίνει σιωπηλός.

Αυτό που εννοώ μ’ αυτό είναι πως όταν είσαι ικανός να είσαι απολύτως μόνος σου κι όταν δεν έχεις καμία ανάγκη να μπεις μέσα στον έρωτα, τότε ο έρωτας είναι όμορφος. Όταν δεν υπάρχει ανάγκη ούτε εμμονή, τότε δεν υπάρχει ούτε εξάρτηση, οπότε όταν μπαίνεις μέσα στον έρωτα, θα είναι ένα μοίρασμα. Θέλεις να μοιραστείς, επειδή έχεις τόσα πολλά και θέλεις να μοιραστείς με κάποιον με τον οποίο αισθάνεσαι συντονισμένος.

Αν όμως μπεις μέσα στον έρωτα για να αναζητήσεις ευτυχία, τότε κάνεις λάθος. Τότε ο έρωτας θα σου δώσει μόνο δυστυχία. Αν μπεις μέσα στον έρωτα για να μοιραστείς ευτυχία, τότε ο έρωτας είναι τρομερά όμορφος, η μεγαλύτερη εμπειρία που υπάρχει.

Μπορείς να δεις τη διαφορά; Αν πηγαίνεις για να βρεις ευτυχία, θα βρεις μόνο δυστυχία, επειδή ήσουν ήδη δυστυχισμένος. Ο δυστυχισμένος άνθρωπος που μπαίνει μέσα στον έρωτα, θα μπει σε ακόμη βαθύτερες δυστυχίες – κι ο άλλος βρίσκεται επίσης στην ίδια δυσάρεστη θέση. Ο άλλος ψάχνει επίσης κάποιον που θα του δώσει ευτυχία. Και οι δύο είναι δυστυχισμένοι και συναντιούνται σε αναζήτηση ευτυχίας. Μπορείς να δεις τον παραλογισμό του πράγματος; Η δυστυχία δεν θα διπλασιαστεί απλώς, θα πολλαπλασιαστεί.

Πρώτα λοιπόν γίνε ευτυχισμένος και ευδαιμονικός, ύστερα μπες μέσα στον έρωτα. Ο έρωτας είναι μια λειτουργία της ευδαιμονίας.

Η ευδαιμονία δεν είναι αποτέλεσμα του έρωτα. Αντίθετα, ο έρωτας είναι αποτέλεσμα της ευδαιμονίας.
Πρώτα λοιπόν γίνε έτοιμος, άξιος και γεμάτος ευδαιμονία κι ύστερα προχώρα.

Τυχερά παιχνίδια: Tι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν εθιζόμαστε και πώς να ανακτήσουμε τον έλεγχο

Πολλοί άνθρωποι στράφηκαν στον διαδικτυακό τζόγο. Και ενώ ένα μεγάλο ποσοστό από εμάς είναι σε θέση να παίζει τυχερά παιχνίδια για ψυχαγωγικούς λόγους, χωρίς σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις, η πανδημία οδήγησε σε αύξηση των εθισμών στα τυχερά παιχνίδια. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, έχουν δει τη μεγαλύτερη αύξηση γυναικών που ζητούν βοήθεια περισσότερο από ποτέ. Ένας τέτοιος εθισμός μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα με την ψυχική υγεία, τη νόηση και τις σχέσεις, καθώς και να οδηγήσει σε χρεοκοπία και εγκληματικότητα.

Σε αντίθεση με τον εθισμό στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά, όπου τα συμπτώματα είναι σωματικά αισθητά, ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια δημιουργεί λιγότερο εμφανή σημάδια. Ένα νέο άρθρο, που δημοσιεύθηκε στο The Lancet Psychiatry, εξετάζει την έρευνα σχετικά με τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια και διατυπώνει συστάσεις για τον καλύτερο τρόπο πρόληψης και αντιμετώπισής του.

Τα τυχερά παιχνίδια είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη εκτίμηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, από το 2016, οι ετήσιες παγκόσμιες απώλειες των παικτών από τα τυχερά παιχνίδια υπολογίζονται σε 400 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Το 2021, η Επιτροπή Τυχερών Παιχνιδιών του Ηνωμένου Βασιλείου εκτίμησε ότι ο επιπολασμός της “διαταραχής τυχερών παιχνιδιών” ήταν 0,4% του πληθυσμού.

Μια άλλη έρευνα διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα ποσοστά προβληματικού τζόγου υπήρχαν στην Ασία, ακολουθούμενα από την Αυστραλασία και τη Βόρεια Αμερική, με χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Οι ερευνητές έχουν αναπτύξει προσομοιώσεις παιχνιδιών (τις οποίες αποκαλούν “tasks”) για τη μέτρηση του προβληματικού τζόγου, όπως η Iowa Gambling Task και η CANTAB Cambridge Gambling Task. Στο τελευταίο, το οποίο αξιολογεί την επικίνδυνη λήψη αποφάσεων και τα στοιχήματα, οι συμμετέχοντες καλούνται να μαντέψουν αν μια κίτρινη μάρκα είναι κρυμμένη μέσα σε ένα μπλε ή κόκκινο κουτί, με την αναλογία των μπλε και κόκκινων κουτιών να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Στη συνέχεια μπορούν να αποφασίσουν πόσους από τους πόντους τους θα ποντάρουν στην απόφασή τους.

Αν κερδίσουν, προσθέτουν τους πόντους στο σύνολό τους, αλλά αν χάσουν, οι πόντοι αυτοί χάνονται. Τους λένε να προσέξουν να μην “χρεοκοπήσουν” – χάνοντας δηλαδή όλους τους πόντους τους. Αυτή η εργασία μπορεί να είναι σε θέση να ανιχνεύσει εκείνους τους παίκτες που “κινδυνεύουν” να αναπτύξουν μια διαταραχή του τζόγου, αλλά μπορεί να μην έχουν φτάσει ακόμα εκεί – ιδίως αν παρουσιάζουν σημάδια παρορμητικότητας.

Χρησιμοποιώντας τέτοιες εργασίες, η έρευνα έχει δείξει ότι ο στοιχηματισμός, σε υγιή άτομα, είναι πιο συχνός σε άτομα ηλικίας μεταξύ 17 και 27 ετών και μειώνεται όσο μεγαλώνουμε. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι παίκτες με προβλήματα εθισμού τείνουν να αυξάνουν τα στοιχήματά τους με την πάροδο του χρόνου και καταλήγουν να χρεοκοπούν. Η εξάρτηση από το αλκοόλ και τη νικοτίνη έχει επίσης συνδεθεί με μεγαλύτερα προβλήματα στοιχηματισμού.

Ο εγκέφαλος του παίκτη

Από μελέτες νευροαπεικόνισης, είναι σαφές ότι υπάρχουν διάφορες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον τζόγο. Μελέτες έχουν δείξει ότι σημαντικές περιοχές που σχετίζονται με τη λήψη επικίνδυνων αποφάσεων περιλαμβάνουν τον κοιλιομετωπιαίο προμετωπιαίο φλοιό (που εμπλέκεται στη λήψη αποφάσεων, τη μνήμη και τη ρύθμιση των συναισθημάτων)- τον τροχιακό μετωπιαίο φλοιό (που βοηθά το σώμα να ανταποκριθεί στα συναισθήματα)- και τη νησίδα (που ρυθμίζει το αυτόνομο νευρικό σύστημα). Οι προβληματικοί παίκτες μπορεί επομένως να έχουν αυξημένη δραστηριότητα σε αυτές τις περιοχές.

Όταν οι παίκτες παρακολουθούν τα αποτελέσματα του στοιχήματός τους, παρουσιάζουν επίσης αυξημένη εγκεφαλική ενεργοποίηση στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένου του κερκοφόρου πυρήνα. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονο σε άτομα που είναι εθισμένα στα τυχερά παιχνίδια.

Η ντοπαμίνη, ένας πολύτιμος νευροδιαβιβαστής που βοηθά τα νευρικά κύτταρα να επικοινωνούν, είναι επίσης γνωστό ότι είναι μια σημαντική χημική ουσία στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Μια μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι προβληματικοί παίκτες εμφάνιζαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα ενθουσιασμού όταν απελευθερωνόταν ντοπαμίνη στον εγκέφαλό τους σε σύγκριση με τους υγιείς ανθρώπους. Η απελευθέρωση ντοπαμίνης φαίνεται να ενισχύει τον προβληματικό τζόγο μέσω της αύξησης των επιπέδων ενθουσιασμού, της μείωσης της αναστολής των ριψοκίνδυνων αποφάσεων ή ενός συνδυασμού και των δύο.

Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι ο πυρήνας accumbens, ο οποίος παίζει ρόλο στην επεξεργασία της ανταμοιβής, εμπλέκεται σε επικίνδυνες συμπεριφορές σε εφήβους και ενήλικες. Η περιοχή αυτή είναι πλούσια σε ντοπαμίνη και υποδηλώνει έναν περαιτέρω ρόλο της ντοπαμίνης στις επικίνδυνες συμπεριφορές.

Αντιμετώπιση του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια

Επί του παρόντος, η διαταραχή των τυχερών παιχνιδιών διαγιγνώσκεται χρησιμοποιώντας το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) που έχει δημιουργηθεί από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία. Οι τρέχουσες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν ορισμένες μορφές γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας (η οποία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αλλάξουν τα μοτίβα σκέψης τους) και ομάδες αυτοβοήθειας. Ορισμένα φάρμακα, όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), μπορεί να είναι αποτελεσματικά στη μείωση των πτυχών των συμπτωμάτων της διαταραχής τυχερών παιχνιδιών, όπως η κατάθλιψη.

Γνωρίζουμε επίσης ότι οι υποδοχείς οπιοειδών στον εγκέφαλο τον βοηθούν να επεξεργάζεται τις ανταμοιβές, και από καιρό υποπτεύονται ότι είναι οδηγοί του εθισμού. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι ένα φάρμακο που ονομάζεται ναλτρεξόνη, το οποίο μπλοκάρει τους υποδοχείς οπιοειδών, μπορεί να βοηθήσει ορισμένα άτομα με διαταραχή τυχερών παιχνιδιών. Απαιτούνται όμως περισσότερες έρευνες προτού αυτό γίνει μια συνήθης θεραπεία.

Υπάρχουν επίσης πράγματα που μπορείτε να κάνετε μόνοι σας για να ελέγξετε την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια. Υπάρχουν συμβουλές όπως το να πληρώνετε τους λογαριασμούς σας πριν παίξετε, να περνάτε χρόνο με φίλους και συγγενείς που δεν παίζουν τυχερά παιχνίδια και να αντιμετωπίζετε τα χρέη σας. Οι παίκτες θα ήταν επίσης φρόνιμο να αποφεύγουν να βλέπουν τα τυχερά παιχνίδια ως έναν τρόπο για να βγάλουν χρήματα, να σταματήσουν να καταπιέζουν τις ανησυχίες τους σχετικά με τις συνήθειες παιχνιδιού και να αποφεύγουν να βγάζουν πιστωτικές κάρτες για να πληρώνουν για τα τυχερά παιχνίδια.

Όπως συμβαίνει με όλα τα προβλήματα ψυχικής υγείας, το κλειδί είναι η έγκαιρη υποστήριξη και θεραπεία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ώστε οι κανονικές ανταμοιβές, όπως το να περνάμε χρόνο με την οικογένεια και να απολαμβάνουμε τους περιπάτους και την άσκηση, να εξακολουθούν να είναι ευχάριστες και το σύστημα ανταμοιβής να μην καταλαμβάνεται από τον τζόγο.

JEAN DE LA FONTAINE: Η ζωή αγαπά τους γενναίους

Το μονοπάτι της σιγουριάς ποτέ δεν οδηγεί στη δόξα. Στην Ιστορία έχει καταγραφεί ότι ένας περιπλανώμενος ιππότης με έναν φίλο του αναζήτησαν την τύχη τους σε μια ρομαντική χώρα. Δεν είχαν ταξιδέψει μακριά όταν ο ιππότης είδε μια στήλη επάνω στην οποία ήταν χαραγμένα τα ακόλουθα: περαστικέ «Γενναίε περαστικέ, αν επιθυμείς να ανακαλύψεις αυτό που δεν έχει δει ποτέ κανείς περιπλανώμενος ιππότης, το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να διασχίσεις αυτό το χείμαρρο και μετά να σηκώσεις στα χέρια έναν ελέφαντα που θα βρεις ξαπλωμένο στην απέναντι όχθη και να τον μεταφέρεις με μία ανάσα στην κορυφή αυτού του βουνού, του οποίου η κορυφή χάνεται στον ουρανό».

«Αλλά», είπε ο ιππότης, «το νερό μπορεί να είναι βαθύ και ορμητικό και καθώς θα πρέπει να το περάσουμε γιατί να φορτωθούμε τον ελέφαντα; Τι γελοίο τόλμημα!»

Αφού σκέφτηκε και υπολόγισε, σχολίασε ότι ο ελέφαντας μπορούσε να μεταφερθεί τέσσερα βήματα αλλά δεν ήταν δυνατόν για έναν θνητό να τον μεταφέρει στην κορυφή του βουνού με μία ανάσα, εκτός κι αν ήταν ένας ελέφαντας-μινιατούρα. Αλλά τι αναγνώριση θα έφερνε μια τέτοια περιπέτεια; «Πρέπει να υπάρχει κάποια απάτη σε αυτή την επιγραφή. Πρέπει να είναι ένα αίνιγμα για να διασκεδάζουν τα παιδιά. Επομένως θα αφήσω και καμένα και τον ελέφαντά σου» , είπε και έφυγε. Ο φίλος του, όμως έτρεξε με τα μάτια κλειστά και διάσχισε το νερό. Ούτε το βάθος ούτε η ορμητικότητα τον εμπόδισαν και όπως έγραφε στην επιγραφή είδε τον ελέφαντα ξαπλωμένο στην απέναντι όχθη. Τον πήρε και τον μετέφερε στην κορυφή του λόφου όπου είδε μία πόλη. Μία κραυγή του ελέφαντα τρόμαξε τους κατοίκους, οι οποίοι πήραν τα όπλα. Ο νέος όμως δεν αποθαρρυνόταν από τίποτα και ήταν αποφασισμένος να πεθάνει σαν ήρωας. Οι άνθρωποι ένοιωσαν δέος βλέποντάς τον και ο ίδιος εξεπλάγη όταν τους άκουσε να τον ανακηρύττουν διάδοχο του βασιλιά τους, ο οποίος είχε πρόσφατα πεθάνει. Τα μεγάλα έργα πραγματοποιούνται από πνεύματα που αγαπούν την περιπέτεια. Όσοι υπολογίζουν με μεγάλη ακρίβεια κάθε δυσκολία και εμπόδιο που μπορεί να βρεθεί στο δρόμο τους, χάνουν αυτό τον χρόνο σε δισταγμούς αντί να τον χρησιμοποιήσουν για ευγενέστερους σκοπούς.

ΖΑΝ ΝΤΕ ΛΑ ΦΟΝΤΑΙΝ, 1621-1695 - ΜΥΘΟΙ

Τεχνολογία υλικών: Δημιουργήθηκε νέο υλικό που μοιάζει με λάστιχο και έχει εκπληκτικές ιδιότητες

Δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences», από ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Amherst: Δημιουργήθηκε ένα νέο στέρεο υλικό που μοιάζει με καουτσούκ και έχει – όπως αναφέρεται – εκπληκτικές ιδιότητες. Μπορεί να απορροφήσει αλλά και να απελευθερώσει τεράστιες ποσότητες ενέργειας και το πιο καταπληκτικό, αυτό μπορεί να προγραμματίζεται.

Το νέο υλικό που μοιάζει με λάστιχο, είναι κατασκευασμένο από ένα νέο μετα-ϋλικό – μια ουσία που έχει υποστεί επεξεργασία, ώστε να μην υπάρχουν οι ιδιότητες των φυσικών υλικών – το οποίο επίσης μοιάζει με ελαστική ουσία που μοιάζει με καουτσούκ με μικρούς μαγνήτες επάνω του. [Στην εικόνα του κειμένου: Οι πόλοι των μαγνητών είναι χρωματισμένοι κόκκινο και μπλε]. Ο προσανατολισμός των μαγνητών σε διαφορετικές κατευθύνσεις αλλάζει τις ιδιότητες του «ελαστομαγνητικού» υλικού. Εκμεταλλεύεται μια φυσική ιδιότητα γνωστή ως «αλλαγή φάσης», η οποία ενισχύει σημαντικά την ποσότητα ενέργειας που μπορεί να απορροφήσει ή να απελευθερώσει το υλικό.

Μια «αλλαγή φάσης» συμβαίνει όταν το υλικό μετακινείται από τη μια φάση στην άλλη: σκεφτείτε το νερό που μετατρέπεται σε ατμό ή το υγρό σκυρόδεμα που σκληραίνει σε ένα πεζοδρόμιο. Όταν ένα υλικό αλλάζει φάση, η ενέργεια είτε απελευθερώνεται είτε απορροφάται. Η αλλαγή φάσης δεν περιορίζεται στην εναλλαγή μεταξύ υγρών, στερεών ή αέριων καταστάσεων – μπορεί επίσης να συμβεί από τη μια στερεά φάση στην άλλη. Μια αλλαγή φάσης απελευθέρωσης ενέργειας μπορεί να αξιοποιηθεί ως πηγή ενέργειας, αλλά η λήψη αρκετής ενέργειας ήταν πάντα το δύσκολο κομμάτι.

Με τέτοιες ιδιότητες, το νέο υλικό είναι πολλά υποσχόμενο για ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, από πιο ισχυρά ρομπότ χωρίς πρόσθετες πηγές ενέργειας έως νέα κράνη και προστατευτικά υλικά που μπορούν να διαχέουν ενέργεια πολύ πιο γρήγορα.

«Με το να συμπεριλαμβάνουμε μικρούς μαγνήτες στο ελαστικό υλικό μπορούμε να ελέγξουμε τις μεταβάσεις φάσης αυτού του μετα-υλικού. Και επειδή η αλλαγή φάσης είναι προβλέψιμη και επαναλαμβανόμενη, μπορούμε να επεξεργαστούμε το υλικό για να κάνουμε ακριβώς αυτό που θέλουμε: είτε απορροφώντας ενέργεια από μια ισχυρή κρούση είτε απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας για μια εκρηκτική κίνηση» είπε ο Xudong Liang, κύριος συγγραφέας της εργασίας, νυν καθηγητής στο Harbin Institute of Technology, Shenzen (HITSZ), Κίνα.

Η έρευνα, η οποία υποστηρίχθηκε από το Ερευνητικό Εργαστήριο Στρατού των ΗΠΑ και το Γραφείο Ερευνών του Στρατού των ΗΠΑ, καθώς και το HITSZ, έχει εφαρμογές σε οποιοδήποτε σενάριο, όπου απαιτούνται κρούσεις υψηλής δύναμης ή αστραπιαίες αποκρίσεις.

Η δύναμη των αδυνάτων. Μια πολύ μεγάλη συναισθηματική απάτη

Η δύναμη των αδυνάτων.

Η μεγαλύτερη δύναμη που δόθηκε ποτέ σε άνθρωπο.
Η πιο μεγάλη υπερδύναμη.
Η πιο μεγάλη απάτη.

Τρυπώνει παντού με μεγάλη ευκολία.
Ξεγελάει ανθρώπους και κοροϊδεύει ψυχές.
Τίποτα δεν υπάρχει πιο καταστρεπτικό από έναν αδύναμο άνθρωπο.

Στην ζωή πάντα να αναμετριέσαι με τους δυνατούς.
Να έχει ένα αξιοπρεπή βαθμό δυσκολίας η μάχη σου.
Να σε γοητεύει το απρόβλεπτο.
Το δύσκολο.

Το προβλέψιμο το κλάμα και η θυματοποίηση είναι μια νοσηρή κατάσταση.

Όταν βλέπεις άνθρωπο στριμμένο και κακότροπο να στέκεσαι απλά λίγο πιο μακριά του, όχι από φόβο αλλά για να έχεις την ηρεμία σου και το κεφάλι σου ήσυχο.

Τον φοβιτσιάρη, τον δήθεν χτυπημένο από όλους και όλα στην ζωή, μόλις τον συναντήσεις να γυρίσεις την πλάτη σου και να φύγεις.
Να φοβάσαι.
Εκεί θα σου χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου.

Είναι οι κατά παραγγελία αδύναμοι.
Παίρνουν δύναμη από τους άλλους ανθρώπους και τους αποδυναμώνουν.

Όλοι πάντα φταίνε έκτος από εκείνους.
Όλοι τα βάζουνε μαζί τους ενώ αυτοί δεν έκαναν τίποτα ποτέ.
Μυξοκλαίνε σε διάφορες γωνίες, τα λένε σε άλλους και δραματοποιούνε τα γεγονότα όπως τους βολεύει.
Κατηγορούνε την ζωή, τους φίλους, την μοίρα τους.
Όλοι τρέχουνε να τους αγκαλιάσουν και να τους παρηγορήσουν με τα χέρια γεμάτα και γυρνάνε πίσω με τρύπιες τσέπες.

Είναι επίσης οι άνθρωποι που δεν ξέρουν ποτέ τίποτα.
Ακόμα και την ώρα να τους ρωτήσεις θα σου δείξουνε το ρολόι.
Γιατί να την πούνε;
Δική τους είναι; Δεν τους αφορά.
Είναι αδιάφοροι.

Δεν γνωρίζουνε ποτέ τίποτα για το έγκλημα ακόμα και εάν το έχουνε διαπράξει οι ίδιοι.
Βρίσκονται εντελώς τυχαία μπροστά στη σκηνή πάντα και όμως μετά ψάχνουν να δούνε σε ποιανού την τσάντα θα πετάξουν το όπλο.

Είναι τα αιώνια θύματα.
Στην πραγματικότητα γελάνε μέσα από τα δόντια τους...
Θύματα εντωμεταξύ είμαστε όλοι οι άλλοι.

Είναι εκείνοι που πάνε τελευταίοι στην ουρά και θα φύγουνε πρώτοι.
Εκείνοι που δεν θα έχουν εισιτήριο και με την κλάψα θα κάτσουνε πρώτη σειρά.
Είναι μεθοδικοί, ήσυχοι, δήθεν ταπεινοί και στοχεύουνε πάντα στην δύναμη των άλλων.

Εγώ λοιπόν επειδή έχω αλλεργία στην τόση καλοσύνη, προτιμώ να μείνω και να ζήσω μαζί με εκείνους που κυλάει αίμα στις φλέβες τους και όχι πορτοκαλάδα.

Θα μείνω με εκείνους που με τον τσαμπουκά τους θα περάσουνε μπροστά σε μια ουρά και με καυγά θα εξοικονομήσουνε ένα τελευταίο εισιτήριο στην πίσω πίσω σειρά.
Είναι πιο αληθινοί, πιο ντόμπροι, πιο ανθρώπινοι.

Τουλάχιστον αυτοί οι γεννημένοι σκληροί, σε δαγκώνουν ξύπνιο και σε πονάνε ηθελημένα.

Εκείνους που δεν μπορώ είναι τους αδύναμους.
Έρχονται το βράδυ κρυφά, σου τραβάνε το πάπλωμα όταν κοιμάσαι και σε ρίχνουνε στο πάτωμα να ξεπαγιάσεις...
Κατά λάθος εξεπίτηδες...
Δεν το ήθελαν...
Πρώτη φορά το ΞΑΝΑ κάνουνε!

Ο κόσμος είναι η αντανάκλαση σου

Αυτό που θα σας πω μπορεί να μην σας αρέσει, μην περιμένετε από μένα να είμαι ένας πνευματικός δάσκαλος και ένας γκουρού, ένας κύριος, ένας σαμάνος ή οτιδήποτε παρόμοιο που νομίζετε ότι μπορεί να είμαι. Είμαι πολύ πρακτικός άνθρωπος… αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πιστεύω στην εξωτερική πραγματικότητα. Η εξωτερική πραγματικότητα είναι στην υπηρεσία μου. Αυτό σημαίνει να είσαι πρακτικός. Όταν ξεπερνάτε τον εαυτό σας τότε η πραγματικότητα ακολουθεί. Αυτό το οποίο προσπαθώ με αυτό το άρθρο είναι απλά για να σας βοηθήσω να καταλάβετε ότι δεν αντιλαμβανόμαστε την ζωή. Την προβάλλουμε την ζωή. Είμαστε δημιουργοί της πραγματικότητας. Προβάλλουμε την πραγματικότητα έξω στο περιβάλλον- στον περίγυρο. Έτσι δεν μπορώ να μιλήσω στις μάζες. Η μάζα ποτέ δεν μπορεί να καταλάβει….

Είμαι εδώ απλά για να σας πω ότι ποτέ δεν θα μπορέσετε να καταλάβετε, να ακολουθήσετε, να εφαρμόσετε αυτό για το οποίο σας μιλώ. Είναι πολύ πιο εύκολο να στρέφεστε στην απάτη της θρησκείας, σε μια ιδεολογία, μια πολιτική, οικονομική αλλά να μεταμορφώσουμε το εσωτερικό μας ‘’Είναι’’, είναι ο πιο δύσκολος δρόμος, που μπορείτε να αναλάβετε. Πρέπει να γίνουμε όλοι ένα πλήρωμα το οποίο ταξιδεύει και διασχίζει έναν Ωκεανό. Πρέπει να γίνουμε ένα πρόσωπο και αυτό είναι που θα γίνει αν μου δώσετε την προσοχή σας, αυτό για το οποίο μιλάμε.

Το να είστε σιωπηλοί, το να μείνετε με τον εαυτό σας σε σιωπή είναι μία εξάσκηση, να αντέξετε την σιωπή, αυτό είναι υπευθυνότητα, αυτό σημαίνει υπευθυνότητα με την έννοια την Ελληνική να έχουμε την απάντηση… και αυτό σας επιτρέπει να αγγίξετε αυτό που πραγματικά είστε και η σιωπή είναι πολύ σημαντική, πολύ σπουδαία, πολύ ενδιαφέρουσα. Πρέπει να αντιληφθείτε ότι οτιδήποτε που συμβαίνει στην ζωή μας, είναι σαν να φοράμε μια μάσκα πιστεύοντας ότι… κάθε στιγμή… ταυτιζόμαστε μ’ αυτές τις μάσκες και πιστεύουμε ότι είμαστε αυτές οι μάσκες. Να απαλλαγούμε από τις ίδιες τις μάσκες είναι αδύνατον. Εσείς ήρθατε εδώ για να έχετε μια απάντηση αλλά δεν μπορείτε να καταλάβετε ποια μπορεί να είναι η απάντηση…. Η απάντηση είναι να είστε υπεύθυνοι για όλα και όλους και αυτό μπορεί να γίνει μόνο από μέσα και όλες οι κρίσεις σ’ αυτήν την ζωή και στον κόσμο, μπορούν να λυθούν μόνον εάν αντιληφθείτε ότι είστε η πραγματική αιτία όλων αυτών των εμπειριών που υπάρχουν έξω.

Το να είστε κυρίαρχοι του εαυτού σας έχει να κάνει με την αυτοπαρατήρηση και αυτό είναι μία πολύ δύσκολη τεχνική. Όλοι πιστεύουν ότι μπορούν να παρακολουθήσουν τον εαυτό τους, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε τον εαυτό μας. Το να παρακολουθήσουμε τον εαυτό μας, σημαίνει οι σκιές να εξαφανιστούν. Μερικά δευτερόλεπτα αυτοπαρατήρησης μας βάζει σε μια κατάσταση που λύνει όλα τα προβλήματα. Όλα τα προβλήματα του οργανισμού μας, του κράτους, της χώρας, μέχρι τα πλανητικά προβλήματα.

Μια πραγματική βελτίωση προϋποθέτει μια αλλαγή στο Είναι. Πραγματική βελτίωση σημαίνει εξέλιξη ή ανάπτυξη προς την ενότητα του Είναι, που είναι το αποτέλεσμα ενός νέου τρόπου σκέψης και της εγκατάλειψης της παλιάς, θνητής νοοτροπίας. 

Για να αλλάξεις, θα πρέπει να πολεμήσεις τον προγραμματισμό σου. Θα πρέπει να ανατρέψεις την οπτική σου. Μόνο έτσι, μέσα από μια πολυετή εργασία, θα μπορέσεις να αλλάξεις το πεπρωμένο σου. Το παρελθόν θα πρέπει να το ευλογούμε, να το θεραπεύουμε. Μπες σε κάθε πτυχή. Φώτισε κάθε γωνιά. Μετέτρεψε το, μέσα από μια νέα αντίληψη. Ο κόσμος είναι όπως τον ονειρεύεσαι. Είναι ένας καθρέπτης. Εκεί έξω, βρίσκεις το δικό σου κόσμο, τον κόσμο που έκτισες, που ονειρεύτηκες. Έξω, βρίσκεις εσένα. Πήγαινε να δεις ποιος είσαι! Θα ανακαλύψεις ότι οι άλλοι είναι η αντανάκλαση της εικόνας του ψέματος που έχεις μέσα σου, του συμβιβασμού, της άγνοιάς σου… Άλλαξε! Κι ο κόσμος θα αλλάξει!…

Ο κόσμος είναι η αντανάκλαση σου. Αναποδογύρισε τις πεποιθήσεις σου και ο κόσμος, σαν μια σκιά, θα ακολουθήσει. Η πραγματικότητα θα πάρει τη μορφή μιας νέας αντίληψης. Ο φόβος, η οδύνη, το άγχος, δεν είναι το αποτέλεσμα αλλά η αιτία όλων των προβλημάτων μας…. Υπάρχει ένας χώρος όπου σκέψεις, αισθήματα, συναισθήματα, πράξεις και γεγονότα, είναι καταγραμμένα για πάντα και μετά από χρόνια, μπορούμε να τα ανακαλύψουμε, όπως τα πράγματα που έχουμε στοιβαγμένα στη σοφίτα, φαινομενικά αδρανή, απροστάτευτα. Στην πραγματικότητα, αυτά συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται και να ρυθμίζουν, όλη μας τη ζωή. Εκεί, πρέπει να επιστρέψεις. Το χάος που ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του, η κόλαση του, προβάλλεται στον κόσμο με τη μορφή βεντέτας, διακρίσεων και πολέμων μεταξύ φυλών, ιδεολογιών, πιστεύω, θρησκειών. Ο κόσμος έχει σταματήσει γιατί υπάρχουν άνθρωποι που εξαρτώνται, άνθρωποι θανάσιμα φοβισμένοι. Έτσι όπως είναι η ανθρωπότητα, δεν μπορεί να συλλάβει μια κοινωνία απελευθερωμένη από την εξάρτηση. Η εξάρτηση είναι η άρνηση του ονείρου. Η εξάρτηση είναι η μασκαράτα που φοράνε οι άνθρωποι, για να κουκουλώσουν την απουσία της ελευθερίας, την άρνηση της ζωής.

Έριχ Φρομ: Η άσκηση εξουσίας με βάση το “έχει” και το “είναι”

Ένα παράδειγμα της διαφοράς ανάμεσα στους τρόπους ζωής με βάση το έχει και με βάση το είναι, είναι η άσκηση της εξουσίας. Το κρίσιμο σημείο βρίσκεται στη διαφορά του να έχει κανείς εξουσία από το να είναι εξουσία. Σχεδόν όλοι μας ασκούμε εξουσία τουλάχιστο σε κάποιο στάδιο της ζωής μας.

Όσοι ανατρέφουν παιδιά πρέπει ν’ ασκούν εξουσία —είτε το θέλουν είτε όχι— για να προστατέψουν τα παιδιά τους από κινδύνους και να τους δώσουν έστω και λίγες συμβουλές για το πώς να φερθούν σε διάφορες περιστάσεις. Σε μια πατριαρχική κοινωνία, οι γυναίκες είναι κι αυτές αντικείμενα εξουσίας για τους περισσότερους άντρες. Τα πιο πολλά μέλη μιας γραφειοκρατικής, ιεραρχικά οργανωμένης κοινωνίας, όπως η δική μας, ασκούν εξουσία: η εξαίρεση παρουσιάζεται στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, όπου εκεί οι άνθρωποι είναι μόνο αντικείμενα εξουσίας.

Για να καταλάβουμε την έννοια της εξουσίας και στους δύο τρόπους ζωής, θα πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι η «εξουσία» είναι ένας πλατύς όρος με δύο εντελώς διαφορετικές σημασίες: η εξουσία μπορεί να είναι «λογική» ή «παράλογη». Η λογική εξουσία βασίζεται στην ικανότητα και βοηθάει τον άνθρωπο ν’ αναπτυχθεί. Η παράλογη εξουσία βασίζεται στη δύναμη και χρησιμεύει στην εκμετάλλευση του ανθρώπου που έχει υποτάξει.

Στις πιο πρωτόγονες κοινωνίες, για παράδειγμα στους κυνηγούς και τους τροφοσυλλέκτες, η εξουσία ασκείται από το άτομο που αναγνωρίζεται απ’ όλους σαν το πιο ικανό γι’ αυτή τη δουλειά. Σε τι ιδιότητες στηρίζεται αυτή η ικανότητα; Αυτό εξαρτάται κύρια από τις ειδικές περιστάσεις, αν και θα έλεγε κανείς πως γενικά θα ‘πρεπε να είναι η πείρα, η σοφία, η γενναιοδωρία, η τέχνη, το παρουσιαστικό, το θάρρος.

Σε πολλές από αυτές τις φυλές η εξουσία δεν είναι διαρκής, αλλά ασκείται μόνο σε περίπτωση ανάγκης, ή υπάρχουν διαφορετικές εξουσίες για διαφορετικές περιστάσεις: για τον πόλεμο, τα θρησκευτικά καθήκοντα, τη διευθέτηση διαφωνιών. Όταν οι ιδιότητες που πάνω τους στηρίζεται η εξουσία εξασθενούν ή εξαφανίζονται, τότε και η ίδια η εξουσία καταρρέει. Παρόμοιος τύπος εξουσίας παρατηρείται σε πολλές πρωτόγονες κοινωνίες, όπου η ικανότητα δεν καθορίζεται από τη φυσική δύναμη αλλά από την πείρα και τη «σοφία».

Ο J. Μ. R. Delgado (1967), σ’ ένα πολύ έξυπνο πείραμα με πιθήκους, απέδειξε ότι αν το ζώο που ασκεί κυριαρχία πάνω στ’ άλλα χάσει έστω και για λίγες στιγμές τις ιδιότητες που στηρίζουν αυτή την ικανότητά του, η εξουσία του παίρνει τέλος.

Η εξουσία με βάση το είναι, δε βασίζεται μόνο στην ικανότητα του ατόμου να εκπληρώνει ορισμένες κοινωνικές λειτουργίες, αλλά και στην ίδια την ουσία μιας προσωπικότητας, που έχει πετύχει ένα μεγάλο βαθμό ανάπτυξης και ολοκλήρωσης. Αυτά τα άτομα ακτινοβολούν εξουσία και δε χρειάζεται καν να δώσουν διαταγές, να απειλήσουν, να δωροδοκήσουν. Είναι άτομα με βαθιά ανάπτυξη που αποδείχνουν με την ύπαρξή τους —και όχι μόνο με τα λόγια ή τις πράξεις τους— αυτό που μπορούν να γίνουν όλοι οι άνθρωποι.

Οι Μεγάλοι Δάσκαλοι της Ζωής ήταν τέτοιες προσωπικότητες· επίσης άτομα με μικρότερο βαθμό τελειότητας μπορούν να βρεθούν σε όλα τα μορφωτικά επίπεδα και στους πιο διαφορετικούς πολιτισμούς. (Το εκπαιδευτικό πρόβλημα περιστρέφεται γύρω από αυτό ακριβώς το σημείο. Αν οι γονείς ήταν οι ίδιοι πιο αναπτυγμένοι και περιορίζονταν στο δικό τους πεδίο, τότε η αντίθεση ανάμεσα στην αυταρχική και την αντιαυταρχική εκπαίδευση θα εξαφανιζόταν.

Το παιδί, έχοντας ανάγκη την εξουσία που στηρίζεται στο είναι, τη δέχεται με μεγάλη προθυμία. Από την άλλη μεριά, το παιδί επαναστατεί ενάντια στην πίεση ή την εγκατάλειψη ή το «παραγέμισμα» από γνώσεις, ειδικά όταν όλα αυτά προέρχονται από ανθρώπους που δείχνουν με τη συμπεριφορά τους ότι αυτοί οι ίδιοι δεν έχουν κάνει την ανάλογη προσπάθεια που περιμένουν από το παιδί).

Όταν οι κοινωνίες που σχηματίστηκαν βασίστηκαν πάνω σε μια ιεραρχική τάξη πολύ πιο αναπτυγμένη και πολύπλοκη σε σχέση με των κυνηγών και των τροφοσυλλεκτών, η εξουσία που στηριζόταν στην πρακτική ικανότητα έδωσε τη θέση της στην εξουσία που στηριζόταν στην κοινωνική θέση. Αυτό δε σημαίνει ότι η σημερινή εξουσία στηρίζεται αναγκαστικά στην ανικανότητα, σημαίνει όμως, ότι η ικανότητα δεν αποτελεί πια το βασικό στοιχείο της εξουσίας.

Υπάρχει, για παράδειγμα, η μοναρχική εξουσία, όπου τα γονίδια αποφασίζουν τυχαία για τις ιδιότητες και τις ικανότητες του μονάρχη. Υπάρχει ο αδίστακτος κακοποιός που πετυχαίνει να πάρει την εξουσία με έγκλημα ή προδοσία. Υπάρχουν ακόμα —και αρκετά συχνά— στη σύγχρονη δημοκρατία, άνθρωποι που εκλέγονται σε αξιώματα χάρη στη φωτογένεια της φυσιογνωμίας τους ή στα λεφτά που ξοδεύουν για την εκλογή τους. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχει σχεδόν καθόλου σχέση ανάμεσα στην ικανότητα και την εξουσία.

Αλλά ακόμα και σε περιπτώσεις που η εξουσία στηρίζεται σε μια σχετική ικανότητα, μπορεί να υπάρξουν σοβαρά προβλήματα: ένας ηγέτης μπορεί να είναι ικανός σ’ ένα τομέα και ανίκανος σ’ έναν άλλο — π.χ. ένας αρχηγός κράτους μπορεί να είναι ικανός στη διεξαγωγή του πολέμου και ανίκανος να διοικήσει σε καιρό ειρήνης. Ακόμα, ένας ηγέτης που είναι τίμιος και γενναίος στην αρχή της σταδιοδρομίας του, μπορεί να χάσει αυτές τις ιδιότητες, όταν παρασυρθεί από τη δύναμη που του δίνει το αξίωμά του. Η ηλικία ή η αρρώστια μπορεί να οδηγήσουν σε κατάπτωση. Τελικά θα πρέπει να σκεφτεί κανείς, ότι είναι πολύ πιο εύκολο για τα μέλη μιας μικρής φυλής να κρίνουν αυτόν που τους εξουσιάζει, παρά για μας να κρίνουμε το σύστημά μας. Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι, που γνωρίζουν τον υποψήφιό τους μόνο από την ψεύτικη εικόνα που τους παρουσιάζουν οι ειδικοί των δημοσίων σχέσεων.

Όποιες και να είναι οι αιτίες που χάθηκαν οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία και την ανάπτυξη της ικανότητας, η διαδικασία αλλοτρίωσης της εξουσίας έχει πια εγκατασταθεί στις μεγαλύτερες και ιεραρχικά οργανωμένες κοινωνίες. Η πραγματική ή υποτιθέμενη αρχική ικανότητα μεταφέρεται τώρα στη στολή ή στον τίτλο της εξουσίας. Αν η εξουσία φοράει την κατάλληλη στολή ή έχει τον κατάλληλο τίτλο, αυτό το εξωτερικό σημάδι ικανότητας αντικαθιστά την πραγματική ικανότητα και τις ιδιότητές της. Ο βασιλιάς —για να χρησιμοποιήσουμε αυτό τον τίτλο σαν σύμβολο για το συγκεκριμένο τύπο εξουσίας— μπορεί να είναι ηλίθιος, διεστραμμένος, κακός, δηλαδή τέλεια ανίκανος να είναι η εξουσία, όμως έχει την εξουσία.

Όσο έχει τον τίτλο, υποτίθεται ότι έχει και την ικανότητα για άσκηση της εξουσίας. Ακόμα κι αν ο αυτοκράτορας είναι γυμνός, όλοι πιστεύουν ότι φοράει όμορφα ρούχα.

Το γεγονός ότι ο κόσμος θεωρεί τις στολές και τους τίτλους πραγματικά στοιχεία της ικανότητας, δεν είναι κάτι που συμβαίνει από μόνο του. Όσοι κατέχουν αυτά τα σύμβολα εξουσίας, κι όσοι επωφελούνται απ’ αυτή την κατάσταση, πρέπει ν’ αμβλύνουν την πραγματική, δηλαδή την κριτική σκέψη των ανθρώπων που καταπιέζουν και να τους κάνουν να πιστέψουν αυτό το παραμύθι. Όποιος έχει σκεφτεί το ζήτημα, ξέρει καλά τι μηχανεύεται η προπαγάνδα, ποιες είναι οι μέθοδοι που καταστρέφουν την κρίση, πώς το μυαλό αποκοιμιέται με κοινοτυπίες, πώς οι άνθρωποι γίνονται κουτοί γιατί εξαρτιόνται από άλλους και δεν πιστεύουν πια ούτε στα μάτια τους ούτε στην κρίση τους. Είναι τυφλοί μπροστά στην πραγματικότητα, γιατί πιστεύουν στα παραμύθια.

Erich Fromm, Να έχεις ή να είσαι;

Να σε σέβεσαι και να σε προσέχεις. Να κάνεις πάντα ό,τι σε κάνει χαρούμενο και ευτυχισμένο

Να θυμάσαι ότι σε ολόκληρο τον κόσμο είσαι μοναδικός και ξεχωριστός και ο πιο σημαντικός άνθρωπος σου. Γι’ αυτό θέσε την οντότητά σου στις κορυφές αυτής της γης και εγκατέλειψε στις παρυφές της ό,τι σου χαλάει την ηρεμία και την γαλήνη.

Μετέτρεψε τις επιθυμίες σου σε πράξη και μην τις κλείνεις στα κουτάκια του μυαλού σου. Ικανοποίησε τις ανάγκες σου και μην τις αρχειοθετείς κάτω και πίσω από άλλες. Βάλε τον πήχη των στόχων σου ψηλά και ακολούθησε τον χωρίς να παρεκκλίνεις. Μην ορίζεσαι από κοινωνικούς φραγμούς και μην περιορίζεις την ύπαρξη σου σε κοινωνικά όρια και γεωγραφικά σύνορα. Να σκέφτεσαι ατομικά και να συνεργάζεσαι με τους γύρω σου συλλογικά. Να προσπαθείς να βρεις το μονοπάτι σου προς την ευτυχία σου και να μην ασχολείσαι με τις ζωές των άλλων. Να μην σε απασχολούν οι μικρότητες και τα κουτσομπολιά και να μην παίρνεις μέρος σε κακεντρεχείς κριτικές. Η ζωή του καθενός του ανήκει και την διαχειρίζεται όπως ο ίδιος θεωρεί καλύτερα. Να θυμάσαι ότι κανείς δεν είναι άξιος να κρίνει κανένα και αν το κάνει ας αρχίσει πρώτα από τον τον εαυτό του. Να ελευθερώνεσαι από ό,τι σε κρατάει στάσιμο και σε καθηλώνει. Από ό,τι σε θλίβει και σε στεναχωρεί. Και να ντύνεις με το πολύχρωμο χαμόγελο σου την κάθε μαυρόασπρη μέρα σου, για να απολαμβάνεις τις όμορφες καθημερινές χρωματιστές πινελιές της.

Επέλεγε την σιωπή και την μοναχικότητα σου όταν σε ξεκουφαίνει ο θόρυβος του κόσμου. Τη μοναξιά σου όταν οι γύρω σου σε κουράζουν. Nα περιστοιχίζεσαι από λίγους και αισιόδοξους. Απο αυτούς που μπορούν ακόμη να ονειρεύονται σε ένα μουντό κόσμο. Που ισορροπούν σε μία λεπτή και ισχνή κλωστή ελπίδας. Να αναθεωρείς συχνά τις απόψεις σου και να μην είσαι ποτέ απόλυτος. Τίποτα και κανένας δεν είναι δεδομένο και σταθερό σε αυτή τη ζωή. Να θυμάσαι ότι τα όλα μπορούν αν ανατραπούν και να μεταμορφωθούν καθημερινά. Να σέβεσαι τις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων, μα πιο πολύ να εκτιμάς και να αναγνωρίζεις τις δικές σου. Να είσαι ελαστικός με τον εαυτό σου και αυστηρός στον τρόπο συναλλαγής των ανθρώπινων σχέσεων σου. Ειλικρινείς και αυθεντικός με σένα και αληθινός στις συναναστροφές σου. Να έχεις το θάρρος της άποψης σου και να μην δειλιάζεις. Να μην χαμηλώνεις το βλέμμα. Να μιλάς ντόμπρα και ειλικρινά. Χωρίς μισές και αόριστες κουβέντες. Γιατί μόνο τότε θα μπορείς να κοιτάς κατάματα τον εαυτό σου. Χωρίς ενοχές και αναστολές. Χωρίς ντροπή και λιποψυχία.

Να ερωτεύεσαι, να αγαπάς, να νοιάζεσαι και να έχεις το θάρρος να το δείχνεις χωρίς προκαταλήψεις και συμπλέγματα. Να διασκεδάζεις να γελάς και να αλητεύεις τις χαρές σου. Να γεύεσαι την ουσία της ζωής μέχρι την τελευταία σταγόνα της και να στίβεις την κάθε στιγμή της μέχρι το μεδούλι της. Να σεργιανίζεις στον ήλιο καθημερινά την ύπαρξή σου να παίρνει ενέργεια από την λάμψη του. Να ταξιδεύεις με το μυαλό σου όταν το έχεις ανάγκη για να προσγειώνεσαι στην πραγματικότητα πιο δυνατός και ανθεκτικός. Να αγωνίζεσαι για ό,τι επιθυμείς και να μην αφήνεις τίποτα στην τύχη. Μην φοβάσαι να λυγίσεις αλλά μην επιτρέψεις ποτέ στον εαυτό σου να σπάσει.

Προσπάθησε να βρεις το μονοπάτι που θα σε οδηγήσει στην ευτυχία σου και μην ακολουθείς τα αχνάρια κανενός. Άσε την ψυχή σου ελεύθερη και απελευθέρωσε το πνεύμα σου. Θέσε την οντότητά σου στις κορυφές του κόσμου γιατί μόνο τότε θα μπορέσεις να τον κατακτήσεις.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

6. Η τέχνη της τελευταίας τριακονταετίας του 5ου αιώνα π.Χ.: Ο «πλούσιος ρυθμός»

6.1. Οι αγγειογράφοι, του τελευταίου τετάρτου του 5ου αιώνα π.Χ.: Ο «πλούσιος ρυθμός»

Ο λεγόμενος «ωραίος ρυθμός», που είχε επικρατήσει στην αττική αγγειογραφία στο τρίτο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. και που συμβαδίζει τεχνοτροπικά με τα γλυπτά του Παρθενώνα, δίνει τη θέση του, στις δύο τελευταίες δεκαετίες του αιώνα, σε μια νέα, πιο περίτεχνη και πληθωρική τεχνοτροπία που την ονομάζουμε «πλούσιο ρυθμό». 

Σε αντίθεση με τον ισορροπημένο και λιτό σχεδιασμό των μορφών και τις καθαρές γραμμές που χαρακτηρίζουν τον «ωραίο ρυθμό», ο «πλούσιος ρυθμός» δείχνει προτίμηση στα λεπτά και καμπύλα περιγράμματα, στις καλλιγραφικά σχεδιασμένες λεπτομέρειες, καθώς και στην αντίθεση ανάμεσα στις πλούσιες πτυχώσεις και τη γυμνή σάρκα. 

Ο διακοσμητικός πλούτος τονίζεται ακόμη περισσότερο με τη χρήση επίθετων χρωμάτων (κυρίως λευκού στα γυμνά μέρη των γυναικείων μορφών, αλλά και γαλάζιου, κίτρινου και ρόδινου). Από το τέλος του 5ου αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται στις παραστάσεις των αγγείων και ανάγλυφες λεπτομέρειες (όπως στεφάνια, κοσμήματα ή πολυτελή έπιπλα), οι οποίες συχνά καλύπτονται με χρυσό χρώμα.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: ΙI. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

14.4. Ένα αναλυτικό πρόγραμμα σαν όλα τα άλλα;

Η φιλοσοφία, για τον Ωριγένη, είναι τρόπος ζωής, άσκηση ψυχής και σώματος, ομοίωση του θεού: δεν περίμεναν οι Έλληνες τον Ωριγένη να τους τα μάθει. Οι διαδεδομένες παραδόσεις του Πλατωνισμού και του Στωικισμού ήταν γεμάτες από σχετικές αναφορές και πρακτικές. Ούτε όμως και οι χριστιανοί περίμεναν τη φιλοσοφία για να μάθουν το νόημα της άσκησης και της μίμησης του Θεού. Οι πρώτοι μοναχοί στην Αίγυπτο και τη Συρία είχαν δικά τους πρότυπα από τα Ευαγγέλια και τον βίο του δικού τους Θεού.

Τελικά, μπλέχτηκαν εθνικοί και χριστιανοί. Πώς θα γινόταν διαφορετικά, όταν μοιράζονταν τον ίδιο κόσμο, την ίδια πόλη, την ίδια παράδοση, την ίδια εκπαίδευση, ακόμη και την ίδια οικογενειακή στέγη; Η διαπλοκή των ιδεών δεν έγινε, βεβαίως, στο αποστειρωμένο περιβάλλον κάποιου ακαδημαϊκού σπουδαστηρίου. Ούτε ήταν μια απλή διασταύρωση καλοζυγιασμένων επιχειρημάτων ανάμεσα σε προσκεκλημένους συνομιλητές ή σε ομάδες φοιτητών. Η διαμάχη για τις ιδέες, μαζί με προβλήματα πολιτισμικά, κοινωνικά, πολιτικά, φυλετικά, οδήγησε σε σκληρούς αγώνες. Η αδιαμφισβήτητη κυριαρχία των εθνικών άρχισε να κλονίζεται, και ο κλονισμός σκλήραινε τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Προς το παρόν, στην Αλεξάνδρεια και στην Ανατολή του πρώτου μισού του 3ου αιώνα, η δύναμη βρισκόταν στην πλευρά των εθνικών (ενίοτε και η αλαζονεία που συχνά την ακολουθεί).

Για τον Ωριγένη το ζήτημα δεν ήταν απλώς πώς να αντιμετωπιστεί η φιλοσοφία εν γένει, αλλά και ποιο ρόλο καλείται να παίξει στην πορεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας (ένα ζήτημα που δεν σταμάτησε να απασχολεί φιλόσοφους, θεολόγους και παιδαγωγούς).

Η στάση του Ωριγένη στη σχολή του ήταν ξεκάθαρη. Εκτός από τη γεωμετρία, την αριθμητική και τα άλλα προπαιδευτικά μαθήματα που παρέδιδε, πίστευε ότι όλα τα κείμενα, αρχαίων φιλοσόφων και ποιητών, υπάρχουν για να διαβαστούν. Οι μαθητές όφειλαν, με όλη την ενεργητικότητά τους, να μελετήσουν ιδιαίτερα τη φιλοσοφία των Ελλήνων - εξαιρέθηκαν τα έργα των αθέων, των Επικουρείων και μάλλον, σε μικρότερο πάντως βαθμό, των Περιπατητικών. Στην πρώτη φάση της μελέτης ούτε τα απέρριπταν ούτε τα αποδοκίμαζαν, γιατί απλούστατα δεν είχαν ακόμη τα μέσα για να τα κρίνουν. Ο δάσκαλος ανέλυε, αφηγούνταν και υπομνημάτιζε τα συγγράμματα. Δεν είχε νόημα καμία προτίμηση: είτε συνολικά για μια φιλοσοφική σχολή είτε για κάποια συγκεκριμένη θεωρία, είτε για την ελληνική είτε για όποια άλλη φιλοσοφία. Προειδοποιούσε ο Ωριγένης τους μαθητές: «Μην κολλάτε σε μία φιλοσοφία, τα λόγια είναι παραπλανητικά και συνήθως (καθώς είμαστε ακόμη ανώριμοι) μας πείθει αυτό που τυχαίνει να συναντάμε πρώτο.» Εξάλλου, τι να πρωτοδιαλέξεις από τις ελληνικές σχολές, που η μία αναιρεί την άλλη;

Στο σημείο αυτό ερχόταν η ώρα του δασκάλου. Για να μετατραπεί «η αγριελιά σε ήμερη ελιά με πλούσιους καρπούς», ρωτούσε και ξαναρωτούσε τους μαθητές του, δοκίμαζε τις δικές του απαντήσεις, και άκουγε. Ήταν, κατά τους μαθητές του, ένας «σωκρατικός δάσκαλος». Τους ξεναγούσε σε όλους τους λόγους των φιλοσόφων, τους φυσικούς και, κυρίως, τους ηθικούς. Τους «κρατούσε από το χέρι, μην ξεφύγουν σε παράδρομους και χαθούν»· πίστευε ότι οι δρόμοι εκείνοι δεν οδηγούν πουθενά, γιατί είναι όλοι τους δρόμοι του δάσους.

Ό,τι ήταν χρήσιμο και αληθινό σε κάθε φιλόσοφο το διάλεγε και το πρότεινε στους μαθητές του. Ο εκλεκτικισμός αυτός ήταν γνωστός από τον Ιουστίνο και τον Κλήμη. Προσεταιριζόταν τη φιλοσοφία («ό,τι καλό ειπώθηκε είναι δικό μας,» διακήρυττε ο Ιουστίνος) και ταυτόχρονα υπογράμμιζε ότι δεν υπήρχε πλέον ανάγκη ο άνθρωπος να προσδένεται σε κάποιο φιλόσοφο αλλά στον Θεό.

Επιστέγασμα της πορείας αυτής ήταν η διδασκαλία του ανώτερου μέρους της φιλοσοφίας, της «θεολογίας», που είναι «η γνώση της αιτίας των πάντων».

«Θα ήθελα να χρησιμοποιήσεις όλη τη δύναμη της ευφυΐας σου με τελικό σκοπό τον χριστιανισμό. Για τον λόγο αυτό θα ευχόμουν να αντλήσεις από τη φιλοσοφία των Ελλήνων όσα μπορούν να χρησιμεύσουν ως εγκύκλιες σπουδές και προπαρασκευαστικά μαθήματα για τον χριστιανισμό, καθώς και τα στοιχεία από τη γεωμετρία και την αστρονομία που θα είναι χρήσιμα για την ερμηνεία των ιερών γραφών. Έτσι, αυτό που λένε οι φιλόσοφοι, ότι η γεωμετρία, η μουσική, η γραμματική, η ρητορική και η αστρονομία είναι βοηθητικές για τη φιλοσοφία, το ίδιο να πούμε κι εμείς για τη φιλοσοφία, ότι είναι βοηθητική για τον χριστιανισμό».
Επιστολή προς Γρηγόριον 1