Οι καραμέλες...

Όταν συνειδητοποιήσουμε πόσες καραμέλες μας έμειναν...

«Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα, ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ' ότι έχω ζήσει έως τώρα.

Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.

Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά.

Δεν έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει.

Δεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.

Δε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί. Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους.

Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους.

Μισώ, να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα. Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο. μετά βίας για την επικεφαλίδα.

Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες. Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται.

Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα.

 

Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση. Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους. Που δεν επαίρονται για το θρίαμβό τους. Που δε θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, πριν από την ώρα τους. Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια.

 

Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωή.

 

Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων. Άνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή.

Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει.

Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν.

Είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ' όσες έχω ήδη φάει.

Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησή μου και τους αγαπημένους μου.

Εύχομαι και ο δικός σου να είναι ο ίδιος γιατί με κάποιον τρόπο θα φτάσεις κι εσύ».

Γιατί μας αρέσει να ακούμε λυπητερά τραγούδια;

Γιατί μας αρέσει να ακούμε λυπητερά τραγούδια; Μια έρευνα μελετά τις επιπτώσεις της λυπητερής μουσικής στον εγκέφαλό μας. Φαίνεται ότι η βίωση λύπης μέσα από την τέχνη είναι μια ασφαλής συναισθηματική εμπειρία. Η λυπητερή μουσική στην πραγματικότητα μπορεί να μας προκαλέσει ευχάριστα συναισθήματα υποστηρίζουν Ιάπωνες ερευνητές σε έρευνά τους που δημοσιεύθηκε στο ανοιχτής πρόσβασης περιοδικό Frontiers in Psychology. Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τόκυο ζήτησαν από 44 εθελοντές – μουσικούς και μη – να ακούσουν δυο κομμάτια με λυπητερή μελωδία και ένα με χαρούμενο σκοπό. Οι συμμετέχοντες στη συνέχεια αξιολόγησαν τόσο την αίσθησή τους για το κομμάτι που άκουσαν όσο και τη συναισθηματική τους κατάσταση. Οι ειδικοί παρατήρησαν ότι η λυπητερή μουσική προκαλούσε αντικρουόμενα συναισθήματα κυρίως επειδή οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν το μελαγχολικό σκοπό ως πιο λυπημένο και λιγότερο ρομαντικό, χωρίς όμως οι ίδιοι να αισθάνονται πιο λυπημένοι και με λιγότερο ρομαντική διάθεση όταν τον άκουγαν. Η εξήγηση που δίνουν οι ιάπωνες ερευνητές είναι ότι σε αντίθεση με τη στεναχώρια στην καθημερινή ζωή, η λύπη που βιώνουμε μέσω της τέχνης, όπως είναι ένα μουσικό κομμάτι, στην πραγματικότητα μας προκαλεί ευχαρίστηση ίσως επειδή πρόκειται για μια στεναχώρια που δεν αποτελεί μια αληθινή απειλή για την ασφάλειά μας. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να διαχειριστούν τα αρνητικά τους συναισθήματα στην καθημερινή τους ζωή. «Τα συναισθήματα που μας προκαλεί η μουσική δεν έχουν άμεση επίπτωση ούτε συνιστούν απειλή συγκριτικά με εκείνα που βιώνουμε στην καθημερινή ζωή. Επομένως μπορούμε ακόμη και να απολαμβάνουμε δυσάρεστα συναισθήματα όπως η λύπη. Εάν μάλιστα έχουμε στεναχώριες στην καθημερινή μας ζωή, η λυπητερή μουσική μπορεί να μας βοηθήσει να νιώσουμε πιο ανάλαφροι» προσθέτουν οι ερευνητές.

Απίθανα «λουλούδια» πάγου σε γυάλινη επιφάνεια!

Το χειμώνα συμβαίνουν παράξενα πράγματα στη φύση που έχουν να κάνουν με τον πάγο και τον παγετό. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και τα παράδοξα παγωμένα λουλούδια που σχηματίζονται πάνω σε γυάλινες επιφάνειες όταν το κρύο είναι τσουχτερό. Πιο συγκεκριμένα όταν το γυαλί είναι εκτεθειμένο σε πολύ κρύο αέρα στο εξωτερικό, ενώ στο εσωτερικό υπάρχει αρκετή υγρασία τότε μπορεί να σχηματιστεί πάγος, και μάλιστα με τη μορφή λουλουδιών.

Γνωστά και ως «λουλούδια του πάγο» ή «φτέρες παγετού», τα μοτίβα πάνω στο γυαλί εντυπωσιάζουν μετην πολυπλοκότητά τους ππου παραπέμπει σε φύλλα ή άνθη φυτών. Η επιφάνεια του γυαλιού επηρεάζει τον τρόπο που σχηματίζεται ο πάγος έτσι ώστε η πρώτη διαδικασία της κρυστάλλωσης να είναι τυχαία. Τα πρότυπα, λοιπόν, έχουν σχεδόν άπειρη ποικιλία. Είναι η τέχνη της φύσης στην πιο ευφάνταστη… παγωμένη μορφή της!

Η χρήση του χιονιού στην αρχαία Ελλάδα

Είχαν οι αρχαίοι Έλληνες υποκατάστατα των σημερινών ψυγείων; Είχαν τη δυνατότητα να ψύχουν τα διάφορα ποτά τους;

Και στα δύο αυτά ερωτήματα η απάντηση είναι θετική(…)Όπως είναι γνωστό, το κατ’ εξοχήν ποτό των αρχαίων Ελλήνων ήταν ο «θείος οίνος». Άνδρες, γυναίκες και παιδιά γεύονταν το ένθεο αυτό ποτό και ιδιαίτερα οι πρώτοι, που συνομιλούσαν και φλυαρούσαν ατέλειωτες ώρες κάθε μέρα στους ανδρώνες πίνοντας κρασί.

 

Οι συμμετέχοντες στις κρασοκατανύξεις αυτές συνήθως δεν έχαναν τη διαύγεια του νου τους επειδή το κρασί...
που κατανάλωναν ήταν νερωμένο. Σπάνια, και για πολύ συγκεκριμένους σκοπούς, οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν ανέρωτο κρασί, «άκρατον οίνον». Η ανάμειξη του κρασιού με το νερό γινόταν μέσα σε μεγάλα ευρύστομα αγγεία, γνωστά ως κρατήρες, και η συνήθης αναλογία ήταν τρία μέρη νερού προς ένα οίνου. Αυτή την αναλογία προτείνει και ο Ησίοδος, ο ποιητής της υπαίθρου, δεν λείπουν ωστόσο γραπτές μαρτυρίες που κάνουν λόγο για μείξη με νερό σε μεγαλύτερη αναλογία. Αυτή ακριβώς η κυριαρχία του νερού ήταν που απέτρεπε πολλές δυσάρεστες καταστάσεις για τους πότες. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια που βάζει ο κωμικός ποιητής Αλέξις (4ος-3ος αι. π.Χ.) στο στόμα του Σόλωνα: «Ηδη από τα κάρα τον πουλάνε (τον οίνον) νερωμένο, όχι βέβαια για να κερδίσουν κάτι παραπάνω, αλλά γιατί προνοούν για τους αγοραστές, να έχουν μετά την οινοποσία το κεφάλι ελαφρύ» (μτφρ. Μ. Κοπιδάκη).

Το νερό που χρησιμοποιούσαν για το αραίωμα του κρασιού φρόντιζαν να προέρχεται από «σκιαράν παγάν» (πηγή), από «κρήνην αέναον και απόρρυτον» ή από «ψυχρόν φρέαρ». Ετσι μαζί με τη μείξη του κρασιού τους οι αρχαίοι πετύχαιναν συγχρόνως και την ψύξη του. Πολύ διαδεδομένη ήταν και η πρακτική να χρησιμοποιούν και νερό που προερχόταν από λιώσιμο χιονιού, το οποίο, ως γνωστόν, το συντηρούσαν ακόμη και το καλοκαίρι και το εμπορεύονταν. Ωστόσο είχαν εφεύρει και ιδιαίτερους τρόπους ψύξης του κρασιού. 

Γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. επινόησαν ένα αγγείο ειδικής κατασκευής που επέτρεπε την ψύξη του οίνου και τη διατήρησή του σε ψυχρή κατάσταση όσο αυτός βρισκόταν αποθηκευμένος σε μεγάλα στενόστομα αγγεία, στους αμφορείς, προτού μεταφερθεί στους κρατήρες. Πιο συγκεκριμένα κατασκεύασαν έναν ειδικό τύπο αμφορέα με κύριο γνώρισμα τα διπλά του τοιχώματα. Με τη βοήθεια των εσωτερικών τοιχωμάτων δημιουργούνταν ο κατ’ εξοχήν χώρος του αγγείου, μέσα στον οποίο έχυναν, από το στόμιό του, το κρασί. Ο χώρος που σχηματιζόταν από τα εξωτερικά τοιχώματα και περιέβαλλε τον εσωτερικό γέμιζε με τη βοήθεια μιας προχοής που βρισκόταν στο πάνω μέρος με ψυχρό νερό ή χιόνι. Έτσι πετύχαιναν τη μόνιμη ψύξη του κρασιού, αφού εύκολα μπορούσαν να ανανεώνουν το ψυκτικό μέσο, όταν αυτό έλιωνε και ζεσταινόταν, με φρέσκο. Διά μέσου μιας οπής που βρισκόταν στο κάτω μέρος του αγγείου απομάκρυναν το ζεστό νερό και στη συνέχεια, σφραγίζοντάς την, έριχναν στον εξωτερικό χώρο του φρέσκο χιόνι ή κρύο νερό. 

Τέτοια αγγεία, γνωστά στους αρχαιολόγους ως αμφορείς - ψυκτήρες, κατασκευάζονταν στο δεύτερο μισό του 6ου αι. π.Χ. στην Αθήνα, αλλά και σε ένα άλλο μέρος του αρχαίου ελληνικού κόσμου, πιθανόν στο Ρήγιο της Μεγάλης Ελλάδας, στη Ν. Ιταλία. Ανάλογες κατασκευαστικές λεπτομέρειες που πετύχαιναν την ψύξη του κρασιού και γενικότερα υγρών συναντούμε σποραδικά και σε άλλα οινοφόρα αγγεία των αρχαίων Ελλήνων, όπως π.χ. σε οινοχόες.

Μέσα στο τρίτο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. αθηναίοι κεραμείς βρήκαν έναν άλλο τρόπο ψύξης κρασιού που εξυπηρετούσε καλύτερα τις ανάγκες των συμποσιαστών. Ο προηγούμενος, που μόλις περιγράψαμε, απαιτούσε τη γρήγορη κατανάλωση του κρασιού από τη στιγμή που αυτό περνούσε από τον αμφορέα – ψυκτήρα στον κρατήρα. Αν όμως ο ρυθμός κατανάλωσης ήταν αργός, τότε το κρασί μέσα στον κρατήρα θα έχανε τη δροσιά του. Ετσι δημιουργήθηκε η ανάγκη να εφευρεθεί ένας άλλος τρόπος που θα εξασφάλιζε μόνιμη ψύξη του κρασιού. Δηλαδή, όταν αυτό θα γέμιζε τα κρασοπότηρα των αρχαίων γλεντζέδων, γνωστά κυρίως ως κύλικες, θα έπρεπε να είναι ακόμη κρύο ή δροσερό. Επινοήθηκε έτσι ένα χαρακτηριστικό μανιταρόσχημο αγγείο, το οποίο, αφού το γέμιζαν με κρασί, το τοποθετούσαν μέσα στον κρατήρα που ήταν γεμάτος με κρύο νερό ή χιόνι. Πετύχαιναν δηλαδή έναν τρόπο ψύξης που θυμίζει αυτόν με τον οποίο σήμερα διατηρούμε κρύο ένα μπουκάλι σαμπάνιας ή κρασιού καθώς το τοποθετούμε μέσα σε δοχείο που περιέχει παγάκια. Το κρασί το αντλούσαν από το στενόστομο μανιταρόσχημο αγγείο, τον ψυκτήρα, όπως ονομαζόταν στην αρχαιότητα, με τη βοήθεια μιας κουτάλας που είχε μακριά λαβή.

Το σκεύος αυτό οι αρχαίοι το ονόμαζαν αρύταινα ή κύαθο. Είναι πολύ πιθανό ότι το κρασί στους ψυκτήρες αυτούς ήταν ανέρωτο, οπότε το αραίωμά του γινόταν εκ των υστέρων, μέσα στα ίδια τα κρασοπότηρα, με κρύο νερό που έφερναν με ένα κανάτι, την αρχαία οινοχόη. Ετσι, εκτός από τη μείξη του κρασιού, πετύχαιναν συγχρόνως και την καλύτερη ψύξη του.

Οτι οι μανιταρόσχημοι ψυκτήρες, οι οποίοι με το ψηλό πόδι και το φουσκωτό σώμα τους «επέπλεαν» μέσα στο κρύο νερό (ή στο χιόνι) του κρατήρα, περιείχαν κρασί είναι σήμερα βέβαιο. Εκτός από ορισμένες σχετικές παραστάσεις, το μαρτυρούν και τρία ιδιόμορφα αγγεία που έγιναν σχετικά πρόσφατα γνωστά στην έρευνα. Πρόκειται ουσιαστικά για τρεις κρατήρες που στο εσωτερικό τους έχουν ενσωματωμένο έναν ψυκτήρα. Δηλαδή, κρατήρας και ψυκτήρας αποτελούν στις περιπτώσεις αυτές ένα ενιαίο κατασκευαστικά σύνολο και γι’ αυτό τα αγγεία αυτά τα αποκαλούμε κρατήρες – ψυκτήρες. Στο κάτω μέρος τους φέρουν προχοή, η παρουσία της οποίας δικαιολογείται μόνο αν δεχθούμε ότι διά μέσου αυτής απομακρυνόταν το ζεστό πια νερό του αγγείου, όταν ανανέωναν το ψυκτικό υλικό του. Επομένως το κρασί υποχρεωτικά πρέπει να βρισκόταν στον ψυκτήρα των αγγείων αυτών. Αλλωστε, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα αγγεία αυτά είχαν λειτουργία ανάλογη με αυτήν των αμφορέων – ψυκτήρων που είδαμε παραπάνω. Ο τρόπος ψύξης που μόλις περιγράψαμε ήταν σε χρήση για 80 περίπου χρόνια και πιο συγκεκριμένα από το 530 ως το 460/50 π.Χ.

Οπωσδήποτε οι κρατήρες – ψυκτήρες δεν φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα συχνοί στην αρχαιότητα. Σποραδικά απαντώνται και σε άλλες εποχές, όπως π.χ. ένας που βρέθηκε στη μυκηναϊκή Τίρυνθα και χρονολογείται στον 13ο αι. π.Χ. Η σπανιότητά τους πρέπει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι αρχαίοι προτιμούσαν λίγο περισσότερο το κόκκινο κρασί που δεν απαιτεί ιδιαίτερη ψύξη. Κυρίως όμως στο ότι, όπως ήδη είπαμε παραπάνω, το νερό με το οποίο αραίωναν το κρασί φρόντιζαν να είναι «παγωμένο» έτσι ώστε δεν απαιτούνταν καμία φροντίδα για περαιτέρω ψύξη του θείου αυτού ποτού.

Η Φιλοσοφική έννοια του Κενού

«..Η φύση ολόκληρη, λοιπόν, αφεαυτής, συνίσταται
Από δύο πράγματα: από σώματα και από το κενό.
Στο οποίο τίθενται, και στο οποίο ποκιλότροπα κινούνται.
Γιατί η κοινή αίσθηση του είδους μας διακηρύσσει
Ότι το σώμα αφεαυτού υπάρχει…»
-Titus Lucretius Carus, De rerum natura, I. 419-423

Στο παραπάνω απόσπασμα εκτός από το προφανές της οντολογίας του Λουκρήτιου, διακρίνουμε το θεμέλιο της οντολογίας των Ατομικών φιλοσόφων.
Τίποτα δεν έρχεται σε ύπαρξη από το τίποτα ή χάνεται στο τίποτα. Οι δύο per se οντότητες είναι το σώμα και το κενό. Όλα τα άλλα είναι εγγενείς ή επίκτητες ιδιότητες αυτών των πραγμάτων (coniuncta και eventa αντίστοιχα). Τα σώματα και το κενό -μια δυιστική οντολογική και κοσμολογική άποψη- είναι η βάση της ατομικής θεωρίας, που έγινε -ως ένα βαθμό- το θεμέλιο ανάπτυξης μιας στρατηγικής για την εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης.
Η φιλοσοφική διαμάχη για την έννοια του κενού: Ο Λεύκιππος -για τον οποίο σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό- και ο Δημόκριτος από τα Άβδηρα, οι γνωστότεροι των Ατομικών φιλοσόφων, θεωρούσαν πως το κενό υπάρχει ως χώρος δίχως ύλη, αντίθετα από τους Ελεάτες που θεωρούσαν ότι αυτό που δεν υφίσταται δεν μπορεί να υπάρχει. Η μεγάλη καινοτομία των ατομικών φιλοσόφων είναι ότι θεώρησαν το κενό ως «ον», σε σχέση με τους προγενέστερους που θεωρούσαν το κενό ως «μη ον».
Ή αλλιώς, στους ατομικούς το «μη ον» έδωσε τη θέση του σε κάτι που υπάρχει, το κενό. Σε αυτό το κενό περιέχεται άπειρος αριθμός αδιαίρετων μονάδων (άτομα) αποτελούμενα μεν από αδιαφοροποίητο υλικό, αλλά διαφορετικά ως προς το μέγεθος και το σχήμα. Κινούμενα ποικιλότροπα σε τυχαίες τροχιές, έρχονται σε επαφή με παρόμοια άτομα και σχηματίζουν τον αισθητό κόσμο.
Ομοίως, ο Γοργίας αναφέρει στο ρητορικό έργο του Ελένης Εγκώμιον ότι οι μετεωρολόγοι -εννοώντας τους κοσμολόγους- διαφωνούν μεταξύ τους,
«…χρὴ μαθεῖν πρῶτον μὲν τοὺς τῶν μετεωρολόγων λόγους, οἵτινες δόξαν ἀντὶ δόξης τὴν μὲν ἀφελόμενοι τὴν δ’ ἐνεργασάμενοι τὰ ἄπιστα καὶ ἄδηλα φαίνεσθαι τοῖς τῆς δόξης ὄμμασιν ἐποίησαν…»
Προφανώς οι διαφωνούντες φιλόσοφοι είναι οι Ατομικοί και οι Ελεάτες. Στην πραγματεία του Περί του μη όντος ή περί της φύσεως, τα επιχειρήματα και τα αντεπιχειρήματά του αναφέρονται στους «μονιστές» Ελεάτες, οι οποίοι ενεπλάκησαν σε διαφωνία με τους «πλουραλιστές» Ατομικούς για το ον και το μη ον, δηλαδή το κενό.
Φαίνεται πως η προσωκρατική φιλοσοφία ως ένα σημείο διαπνέεται από αυτή τη διαφωνία, γεγονός που πιστοποιείται από τις απαντήσεις των ύστερων προσωκρατικών φιλοσόφων στους Ελεάτες. Η υπόθεση της απάντησης στους Ελεάτες υποστηρίζεται από τον Αριστοτέλη, αλλά και από τον Γοργία. Ο Αριστοτέλης τονίζει τέσσερα χαρακτηριστικά της φιλοσοφικής διαμάχης ανάμεσα στους αποκαλούμενους μονιστές και τους πλουραλιστές, το κενό ή μη ύπαρξη, την πολυπλοκότητα, το γίγνεσθαι και την κίνηση. Τα ίδια τέσσερα χαρακτηριστικά τούτης της διαμάχης επιβεβαιώνονται από τον Γοργία, ο οποίος στην πραγματεία του Περί του μη όντος τα αναφέρει ως εξής:
Ον έναντι του Μη Όντος
Δημιουργημένη έναντι της Αδημιούργητης Υπαρξης
Το Ένα έναντι των πολλών Όντων
Το Ακίνητο και Αδιαίρετο Ον έναντι των Πολλών και Διαιρετών Όντων.
Τη διαφοροποίηση ανάμεσα στη μοναδικότητα, το ακίνητο, το αδιαίρετο των Ελεατών και το διαιρούμενο, την πολλαπλότητα των όντων και την κίνηση των πλουραλιστών εντοπίζει και ο Πλάτων. Ο μονιστής Παρμενίδης με τη σειρά του επιτέθηκε στο θεμέλιο της ιωνικής φιλοσοφίας της πολυπλοκότητας, βεβαιώνοντας την ενότητα και τη μοναδικότητα του όντος. Θεώρησε ότι είναι πέραν της λογικής η αντίληψη πως η φωτιά -για παράδειγμα- μπορεί να αλλάξει μορφές και να γίνει κάτι άλλο, παραμένοντας ουσιαστικά η ίδια οντότητα.
Φαίνεται πως όλων των ειδών οι αλλαγές -όπως και το κενό άλλωστε- δε θα μπορούσαν να ερμηνευθούν από τον μηχανισμό της πύκνωσης και της αραίωσης του Αναξιμένη. Οι Πυθαγόρειοι, που ακολούθησαν τους Ίωνες Αναξίμανδρο και Αναξιμένη, αμφισβήτησαν την ορθότητα του Παρμενίδη με ένα γεωμετρικό επιχείρημα, προκειμένου να αποδείξουν ότι η σκέψη του οδηγούσε σε αυτοαναιρούμενη άρνηση της πολλαπλότητας.
Ενάντια στους Πυθαγόρειους ο Αναξαγόρας και ο Εμπεδοκλής, κατόπιν ο Ζήνων, στη βάση της πυθαγόρειας υπόθεσης των μοναδικών σημείων απέδειξαν διαλεκτικά ότι η δική τους υπόθεση περί πολλαπλότητας κατέληγε σε περισσότερο ακραίες αντιφάσεις.
Ο Εμπεδοκλής και ο Αναξαγόρας προσπάθησαν να αναδομήσουν τη φυσική φιλοσοφία των Ιώνων, υιοθετώντας τη λογική του Παρμενίδη. Ερμήνευσαν τις φαινόμενες αλλαγές με τη συσπείρωση και την απομάκρυνση των μορίων και περιόρισαν την αλλαγή στο πεδίο της τοπικής κίνησης και αναδιάταξης. Χώρος για το κενό δεν υπήρχε πλέον εφόσον ακόμη και ο αέρας είναι απλά ένα υλικό στοιχείο.
Πρώτα ο Ζήνων και κατόπιν ο Μέλισσος της Σάμου εφήρμοσαν την αυστηρή ελεατική λογική στις θεωρίες του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα για να αποδείξουν ότι αν δεν υπάρχει κενό, δεν μπορεί να υπάρχει κίνηση. Εφόσον, λοιπόν, δεν ήταν πλέον δυνατόν να υποθέσει κανείς την κίνηση δίχως την παρουσία του κενού, οι Ατομικοί προκάλεσαν τους μονιστές Ελεάτες αποδεχόμενοι την ύπαρξη του κενού, της μη ύπαρξης.
Στη φυσική, ως κενό ορίζεται η απόλυτη απουσία ύλης σε μια περιοχή του χώρου. Το τέλειο κενό (ή απόλυτο κενό) είναι μια εξιδανίκευση που φαίνεται πως δεν μπορεί να υπάρξει στην πραγματικότητα του δικού μας σύμπαντος, αλλά προσεγγίζεται μερικώς στο εξώτερο διάστημα. Οι φυσικοί χρησιμοποιούν τον όρο μερικό κενό για να περιγράψουν το ατελές κενό που παρατηρείται στον πραγματικό κόσμο. Μια πλήρης περιγραφή της ατελούς αυτής φυσικής κατάστασης θα απαιτούσε να προσδιοριστούν περισσότερες παράμετροι, όπως η θερμοκρασία καθώς στην ιδανικότερη παρατηρήσιμη κατάσταση κενού, αυτήν του διαστήματος, υπάρχουν πάντα μερικά άτομα υδρογόνου ανά κυβικό μέτρο. Ακόμα όμως κι αν αφαιρούσαμε όλη την ύλη με τη γνωστή μορφή της από τον χώρο, σύμφωνα με την κβαντική μηχανική τα ιδεατά σωματίδια που εμφανίζονται για απειροελάχιστο χρόνο και ξαναχάνονται και η σκοτεινή ενέργεια της οποίας τα αποτελέσματα είναι παρατηρήσιμα δεν μας αφήνουν να ελπίσουμε για δυνατότητα δημιουργίας πραγματικού κενού στον κόσμο που γνωρίζουμε.
Ως αντίθετη έννοια του κενού, μια ιδεατή κατάσταση όπου ο τρισδιάστατος χώρος καλύπτεται εντελώς από ύλη, καλείται πλήρες (plenum).
Στην κβαντομηχανική, και ειδικά στην κβαντική θεωρία πεδίου, το κενό ορίζεται ως η κατάσταση εκείνη (δηλ. η λύση των εξισώσεων της θεωρίας) που κατέχει την ελάχιστη δυνατή ενέργεια (χαμηλότερη ενεργειακή στάθμη). Σε πρώτη προσέγγιση, αυτό σημαίνει απλώς μια κατάσταση χωρίς σωματίδια, εξ ου και το όνομα.
Ακόμη και το ιδεατό κενό, νοούμενο ως πλήρης απουσία οποιουδήποτε πράγματος, στην πράξη δεν θα παραμείνει άδειο. Για παράδειγμα, ας φανταστούμε έναν θάλαμο κενού που έχει εκκενωθεί εντελώς, ώστε η συγκέντρωση (κλασικών) σωματιδίων «ύλης» να είναι μηδενική. Τα τοιχώματα του θαλάμου θα εκπέμψουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία υπό την μορφή ακτινοβολίας μέλανος σώματος. Η ακτινοβολία αυτή μεταφέρει ορμή και ενέργεια, οπότε το κενό έχει ενεργειακό περιεχόμενο και τα τοιχώματα δέχονται πίεση ακτινοβολίας. Το ίδιο αληθεύει ακόμη και για το κενό του διαστρικού χώρου. Ακόμη κι αν μια περιοχή του χώρου δεν περιέχει σωματίδια, η Κοσμική Ακτινοβολία Υποβάθρου διαπερνά ολόκληρο το σύμπαν.
Υπό την κλασική έννοια του εντελώς άδειου χώρου, το κενό δεν μπορεί να υπάρξει ούτε στο εσωτερικό της ύλης. Λέγεται συχνά ότι «το άτομο είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό κενός χώρος». Ωστόσο, στην κβαντική μηχανική τα σωματίδια δεν έχουν απολύτως καθορισμένες θέσεις και μεγέθη· δεν είναι σημεία ούτε «σβώλοι» που καταλαμβάνουν σαφώς έναν χώρο. Αντίθετα, μπορεί να θεωρηθεί ότι π.χ. τα ηλεκτρόνια απλώνονται σε ολόκληρο τον χώρο του ατόμου, με μια ορισμένη πιθανότητα να εντοπιστούν σε οποιοδήποτε σημείο του. Επομένως, μπορεί κανείς να μιλήσει για μικρότερη ή μεγαλύτερη «πυκνότητα πιθανότητας» σε μια περιοχή του χώρου, αλλά όχι για σαφώς κατειλημμένες και κενές περιοχές.

Σε πιο θεμελιώδες επίπεδο, η κβαντομηχανική προβλέπει ότι η ενέργεια κενού θα διαφέρει από την απλοϊκά αναμενόμενη, κλασική τιμή της. Η κβαντική διόρθωση στην ενέργεια καλείται ενέργεια μηδενικού σημείου και συνίσταται από τις ενέργειες δυνητικών σωματιδίων που έχουν μια πρόσκαιρη ύπαρξη, καθώς δημιουργούνται αυθόρμητα από το κενό και επιστρέφουν σε αυτό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται κβαντική διακύμανση του κενού και είναι συνέπεια της αρχής της απροσδιοριστίας. Οι διακυμάνσεις του κενού ενδέχεται επίσης να σχετίζονται με την λεγόμενη κοσμολογική σταθερά. Οι κυριότερες πειραματικές ενδείξεις υπέρ των διακυμάνσεων του κενού είναι το φαινόμενο Casimir και η μετατόπιση Lamb των ατομικών φασματικών γραμμών.
Στην κβαντική θεωρία πεδίου και τη θεωρία χορδών, ο όρος «κενό» σημαίνει την θεμελιώδη στάθμη στον Χώρο Χίλμπερτ, δηλαδή τη στάθμη με την χαμηλότερη δυνατή ενέργεια. Στις ελεύθερες (χωρίς αλληλεπιδράσεις) κβαντικές θεωρίες πεδίου, αυτή η στάθμη είναι ανάλογη προς την θεμελιώδη στάθμη ενός κβαντικού αρμονικού ταλαντωτή.
Η συμβολή της έννοιας του κενού στη διαμόρφωση επιστημονικού-φιλοσοφικού λόγου: Μελετώντας την εξέλιξη των θεωριών των προσωκρατικών φιλοσόφων είναι δυνατόν να διαπιστώσουμε ότι, ενώ από τη «Σχολή της Μιλήτου» καθώς και άλλων Ιώνων στοχαστών διατυπώνονται θέσεις των οποίων το αντικείμενο άπτεται του επιστημονικού χώρου, εφόσον τα εξαγόμενα συμπεράσματα είναι αποτελέσματα εμπειρικής παρατήρησης, στις «Σχολές της Ν. Ιταλίας» το μεγάλο βάρος πέφτει στη θεωρητική σύλληψη, η οποία ωστόσο συνεπικουρείται από την εμπειρική γνώση.
Έτσι παρατηρείται μια ενδιαφέρουσα μεθοδολογική στροφή σε άλλες προβληματικές και συγκεκριμένα σε θεματικές όπως η αλλαγή του όντος και μη όντος, η ηρεμία και η κίνηση, η γένεση και η φθορά. Με αυτόν τον τρόπο η φιλοσοφική προσωκρατική διανόηση, απελευθερωμένη από πρακτικούς σκοπούς, θεμελιώνοντας τον ορθολογικό φιλοσοφικό στοχασμό, εισάγει τις κυριότερες αφηρημένες έννοιες όλων των κλάδων του επιστητού, τις οποίες επεξεργάστηκε και ακολούθησε σχεδόν στο σύνολό της η παγκόσμια διανόηση. Ιδιαίτερα μετά την εισαγωγή της έννοιας του κενού και του ατόμου οι φιλοσοφικές θέσεις αποδέχονται ή απορρίπτουν την έννοια της κίνησης, συνδέοντάς την αντίστοιχα με την πίστη στην καθαρή λογική και την απόρριψη ή αποδοχή των δεδομένων των αισθήσεων.
Η ατομική θεωρία για την ύλη, των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων, υπό το φως των ανακαλύψεων της σύγχρονης επιστήμης δεν είναι ορθή. Όμως, στο πλέον θεμελιακό τους επίπεδο σκέψης οι Ατομικοί θεωρούν πως όλα τα φαινόμενα είναι ερμηνεύσιμα με όρους ιδιοτήτων και συμπεριφοράς των στοιχειωδών οντοτήτων ή σωματιδίων. Με αυτόν τον τρόπο σχεδιάζουν μια στρατηγική για την κατασκευή επιστημονικών θεωριών, σύμφωνα με την οποία η συμπεριφορά των σύνθετων σωμάτων ερμηνεύεται με όρους των συνθετικών μερών τους. Αυτή ακριβώς η στρατηγική οδήγησε σε πολλές επιτυχίες της σύγχρονης φυσικής επιστήμης, αν και δεν υπάρχει απόδειξη ότι υπάρχουν «έσχατες οντότητες», έτσι όπως τις διατύπωσαν τουλάχιστον οι Ατομικοί φιλόσοφοι.
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι τα σύγχρονα κοσμολογικά πρότυπα της φυσικής (συστήματα πολυπλοκότητας) αποδέχτηκαν πολλά στοιχεία, τα οποία σπερματικά έστω αναφέρθηκαν από τους προσωκρατικούς. Ο Παρμενίδης, με τη θέση ότι η λογική πρέπει να υπερισχύει της εμπειρικής γνώσης και με την προτεινόμενη έμμεση αποδεικτική του διαδικασία απηύθυνε πρόκληση στις επόμενες γενιές των φιλοσόφων.
Με τη σειρά τους τα παράδοξα του Ζήνωνα, που σκόπευαν στην υπεράσπιση του παρμενίδειου δόγματος, καθώς και η επανεξέτασή τους από τον Αριστοτέλη και τους σχολιαστές του, προσέφεραν ένα γόνιμο λόγο, στους σημερινούς μαθηματικούς ερευνητές, να είναι προσεκτικοί στην εξέταση του χώρου, του χρόνου, της συνέχειας, αλλά και του απείρως μεγάλου ή του απείρως μικρού.
Η ανάλυση των ατομικών φιλοσόφων προχωρά σε βάθος, πίσω από την εμφάνιση των μικροσκοπικών, μη δυνάμενων να καταστραφούν ατόμων, που διαχωρίζονται με το κενό. Το κενό είναι εκείνο που κάνει δυνατή την αλλαγή και την κίνηση. Η φαινόμενη αλλαγή είναι απλά το αποτέλεσμα αναδιευθετήσεων των ατόμων συνεπεία των μεταξύ τους συγκρούσεων. Τούτο φαίνεται να οδηγεί σε μια μηχανική αιτιοκρατία, αν και, σε μία προσπάθεια να αφήσουν περιθώρια στην ελεύθερη θέληση, ο Επίκουρος και ο Λουκρήτιος διατύπωσαν την άποψη ότι τα άτομα είναι πιθανό να «παρεκκλίνουν» της πορείας τους.
Από την άλλη πλευρά ο Επίκουρος τροποποίησε την ατομική θεωρία με σκοπό να καταδείξει ως αιτία της δημιουργίας του σύμπαντος την παρέκκλιση με την οποία πέφτουν τα άτομα στο κενό. Το κενό κατά τον Επίκουρο είναι άψαυστο, απεριόριστο και ως μηδενικός χώρος, απόλυτα παθητικός, δεν προκαλεί τίποτα -δεν εμποδίζει επίσης- αλλά επιτρέπει διεργασίες μέσω της αγωγιμότητάς του.
Ειδικότερα σε αυτή την περίπτωση απορρίπτεται η αιτιοκρατία, εφόσον μεσολαβεί η παρέκκλισις, δηλαδή εκείνη η «εκτροπή» από την αναγκαιότητα των φυσικών νόμων που, σύμφωνα με το Λουκρήτιο, αποτελεί την πρώτη εμφάνιση της ελεύθερης θέλησης. Οι ύστεροι Ατομικοί φιλόσοφοι θεώρησαν το «βάρος» ως εγγενή ιδιότητα των ατόμων. Ο Λουκρήτιος ισχυρίζεται ότι ο αριθμός των ατόμων είναι άπειρος, αλλά η ποικιλία των μορφών και των μεγεθών είναι πεπερασμένη.
Οι αντίθετες θέσεις του Δημόκριτου και του Επίκουρου για το αν η ύλη συμπεριφέρεται με αιτιοκρατικό ή μη αιτιοκρατικό τρόπο απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν τη σύγχρονη φυσική. Θεωρούμενη στο συγκεκριμένο πλαίσιο η θεωρία της τυχαίας συγκέντρωσης της ύλης για το σχηματισμό των ουράνιων σωμάτων, την οποία εισηγήθηκε ο Επίκουρος, καθίσταται σήμερα η επικρατέστερη κοσμολογική υπόθεση.
Ωστόσο, αν όλα όσα υπάρχουν είναι άτομα, τότε τι είναι το κενό; Με τρόπους διαφορετικούς τόσο ο Αριστοτέλης όσο και ο Καρτέσιος μεταγενέστερα αρνήθηκαν ότι θα μπορούσε να υπάρχει κυριολεκτικά άδειος χώρος. Από φυσικής άποψης, επομένως, θεώρησαν τον κόσμο ως ενιαία οντότητα. Βάσει της παρμενίδειας θεώρησης «τίποτα δεν μπορεί να δημιουργηθεί από το τίποτα, ακόμη και από τη θεία δύναμη», αντίστροφα, «τίποτα δεν μπορεί να μετατραφεί στο τίποτα, στην ανυπαρξία». Με αυτόν τον τρόπο, βέβαια, οι Ατομικοί πρότειναν την αρχή διατήρησης της ύλης –υλοενέργειας στην επέκτασή της.
Ο Αριστοτέλης στα Φυσικά του δεν αρκείται στην κατηγοριοποίηση των κατακτήσεων της ελληνικής φιλοσοφίας, αλλά επανεξετάζει τα θέματα και την ερευνητική μεθοδολογία, ανανεώνοντας τα ερωτήματα της φυσικής φιλοσοφίας. Βασικό αξίωμα της τελεολογικής θεωρίας του ήταν η φράση «φύσις ουδέν μάτην ποιεί». Εξετάζοντας την κίνηση των πραγμάτων στη φύση, αποφαίνεται ότι αυτή ενεργείται σε έναν πλήρη χώρο. Με αυτόν τον τρόπο, ο Αριστοτέλης, δεν υπερβαίνει το πρόβλημα της ύπαρξης του κενού, αλλά το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο, είναι επιλεκτικό.
Στον φυσικό κόσμο του φιλοσόφου τα πράγματα εξετάζονται βάσει της συμπεριφοράς τους και αποκλείεται το γεγονός της παρέμβασης για την εξέτασή τους, ώστε να μη διαταραχτεί η φυσική και αδέσμευτη κατάστασή τους. Συνεπώς, δεν ήταν ζητούμενο του Αριστοτέλη, ούτε όμως και του Δημόκριτου, η δυνατότητα του ανθρώπου να μεταπλάσει το φυσικό περιβάλλον μέσω της τεχνικής του επενέργειας αλλά να μετατρέψει τον άνθρωπο σε ένα ον άμεσα συνδεδεμένο με τη φύση.
Ο Ισαάκ Νεύτων, ακολουθώντας ίσως το παράδειγμα του πλατωνιστή Χένρυ Μορ, δικαιολόγησε το «χώρο» του ως πραγματική, άπειρη οντότητα, ισχυριζόμενος ότι ο Απόλυτος Χώρος αποτελείται από την πανταχού παρουσία του θεού (ποιού θεού απ’ όλους;) Ο Νεύτων προσπάθησε να θεμελιώσει τον νόμο της παγκόσμιας βαρύτητας με αναφορές στη δύναμη του θεού. Όμως, όταν αναπτύχθηκε η έρευνα σε θέματα όπως ο ηλεκτρομαγνητισμός και η χημική συγγένεια κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα απαιτήθηκαν φυσικές ερμηνείες. Στις θεωρίες των Boscovich και Faraday ο δυϊσμός των ατόμων και του κενού αντικαθίσταται από τη δύναμη πεδίου, στην οποία γίνονται αποδεκτά πολλά και όχι ένα μαθηματικό κέντρο.
Ένας αδιάλλακτος θετικισμός θα συνεχίσει να θεωρεί ότι οι θεωρίες των Ατομιστών είναι απλά φορείς για τη μελέτη των αισθητών φαινομένων. Το σημείο, όμως, στο οποίο χρειάζεται να σταθούμε, είναι το γεγονός ότι η προσπάθεια των αρχαίων Ατομικών φιλοσόφων να επιλύσουν ένα μεταφυσικό ουσιαστικά πρόβλημα για τη φύση της αλλαγής, είχε ως αποτέλεσμα μια καρποφόρα στατηγική για τη δημιουργία των θεωριών στις φυσικές επιστήμες. Βέβαια, υπάρχουν αναπάντητες φιλοσοφικές ενστάσεις σε ό,τι αφορά στις θεωρήσεις των Ατομικών και συνεπώς μια συνολική κοσμολογική ή οντολογική ερμηνεία δεν μπορεί να γίνει κατανοητή μόνον με όρους της Ατομικής θεωρίας.
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι χρησιμοποίησαν τον όρο Κενό, ενώ η σύγχρονη φυσική τον όρο «χωρικά εκτεινόμενο πεδίο δύναμης» ως συνδετικό μέσο για τα άτομα. Η μαθηματική λογική του πεδίου δύναμης δρα ως αναγκαίο μέσο που συνδέει και επιταχύνει τα υποατομικά σωματίδια Είναι ένα εργαλείο του λογικού θετικισμού, αλλά δεν υπάρχει σε φυσική εκδήλωση. Όπως παρουσιάζεται από τη μεταφυσική του χώρου και της κίνησης και την κυματική δομή της ύλης, υπάρχουν πολλά προβλήματα και παράδοξα με αυτή την -σωματιδιακή στη φύση της- άποψη του κόσμου. Είναι προφανές ότι τα σωματίδια δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την απομακρυσμένη δράση μέσω του άδειου χώρου. Ο χώρος, λοιπόν, απαιτεί την ύπαρξη των πεδίων δύναμης, αλλά είναι φανερό ότι η μοναδική οντότητα πρέπει να υπάρχει και συνεπώς συνδέεται με την πολυμορφία. Ο κοινός παρονομαστής που τα συνδέει όλα αυτά είναι ο χώρος.
Νέα παράδοξα; Δίχως να έχουμε κατά νου τη δημιουργία ενός νέου παράδοξου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διαφαινόμενη διαμάχη μεταξύ της Ελεατικής σχολής και των Ατομιστών είναι αγών λόγων «κενός νοήματος» και ταυτόχρονα δημιουργική ώθηση για στοχασμό. Τούτο γιατί οι σκέψεις των φιλοσόφων φαίνονται να ανήκουν σε διαφορετικά επίπεδα νοητικής δραστηριότητας. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι οι φιλόσοφοι-επιστήμονες που έζησαν στον συγκεκριμένο χώρο και χρόνο μιλούσαν για διαφορετικά πράγματα, χρησιμοποιώντας αφηρημένο ή συγκεκριμένο νοητικό υλικό. Το σύμπαν ως αφηρημένη σύλληψη της σύγχρονης φυσικής είναι μια ενιαία οντότητα και τούτο φαίνεται να ρίχνει το βάρος της ζυγαριάς προς την πλευρά της Ελεατικής σχολής.
Την ίδια στιγμή, όμως, ως συγκεκριμένη και βιωματική αντίληψη της νευτώνειας μηχανικής θεώρησης του κόσμου, το σύμπαν είναι επίσης ποικιλόμορφο, πολύπλοκο και αυτό με τη σειρά του προσθέτει στη θεωρία των Ατομικών. Η συνδυαστική αντίληψη των δύο σχολών σκέψης θα μπορούσε να αποκαλύψει τη συνθετική εικόνα. Το σύμπαν ως ύπαρξη είναι ενιαία οντότητα, αλλά κάτι τέτοιο δεν αποκλείει την κίνηση και την πολυπλοκότητα στα διαφορετικά επίπεδα της εκδήλωσής του. Τούτο μας οδηγεί, βέβαια, στη θεώρηση μιας ουράνιας και μιας κοσμικής ιεραρχίας των διαφορετικών επιπέδων εκδήλωσης του σύμπαντος, έτσι όπως πιθανώς διατυπώνεται από τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους –ιδιαίτερα από τον Ψευδο-Διονύσιο- και μας υποχρεώνει επίσης να εντοπίσουμε κάποια επιχειρήματα από το έργο του Λουκρήτιου για τη μακροκοσμική και μικροκοσμική θεώρηση του κόσμου.
Στην αρχή του βιβλίου II στο De rerum natura ο Λουκρήτιος προχωρά στις λεπτομέρειες της συμπεριφοράς των ατόμων και τις ιδιότητές τους. Βρίσκονται σε διαρκή κίνηση με τεράστια ταχύτητα, δεδομένου ότι στο κενό δεν συναντούν καμία αντίσταση από το μέσο και όταν συγκρούονται, μπορούν μόνο να εκτραπούν, όχι να σταματήσουν. Το βάρος τούς παρέχει την έμφυτη τάση να κινηθούν προς τα κάτω, αλλά οι συγκρούσεις μπορούν να εκτρέψουν αυτές τις κινήσεις σε άλλες κατευθύνσεις.
Το αποτέλεσμα είναι πως, σε ένα κοσμικό επίπεδο, τα άτομα χτίζουν σύνθετα και σχετικά σταθερά πρότυπα κίνησης που σε μακροκοσμικό επίπεδο μας φαίνονται ως καταστάσεις απόλυτης ηρεμίας ή σχετικά αργής κίνησης. Ο Λουκρήτιος αναφέρει ένα κοπάδι πρόβατα σε μια μακρινή λοφοπλαγιά, που διακρίνεται ως ακίνητη λευκή κηλίδα, ενώ η παρατήρηση εκ του σύνεγγυς αποδεικνύει ότι τα πρόβατα βρίσκονται σε κίνηση, τονίζοντας με τρόπο εμφατικό κατά την άποψή μας όχι μόνον τη σχετικότητα της παρατήρησης του φαινομενικού κόσμου, αλλά και την αλλαγή της σχέσης παρατηρητή και παρατηρούμενου. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως
«…Δεν υπάρχουν φυσικοί νόμοι ή κανόνες,
όλα καταλύονται από την Πρόθεση του Παρατηρητή»
-Ιων Μαγγος
Πρακτικά τώρα, πως σε βοηθάει η έννοια του Κενού στην καθημερινότητα σου; Ας δουμε ένα απόσπασμα από την «Η Αρχή του κενού» του JOSEPH NEWTON
[...Έχεις τη συνήθεια να φυλάς άχρηστα πράγματα, πιστεύοντας πως μια μέρα (άγνωστο πότε) θα τα χρειαστείς; Έχεις τη συνήθεια να κρατάς χρήματα, μόνο και μόνο για να μην τα ξοδέψεις, γιατί μπορεί να σου λείψουν στο μέλλον; Έχεις τη συνήθεια να φυλάς ρούχα, παπούτσια, έπιπλα, οικιακές συσκευές και άλλα πράγματα του νοικοκυριού που δεν χρησιμοποιείς εδώ και πολύ καιρό; Και μέσα σου; Έχεις τη συνήθεια να κρατάς κακίες, στεναχώριες, φόβους και άλλα; Αυτό να μην το κάνεις ποτέ! Είναι αντίθετο με την ευημερία σου!
Είναι σημαντικό να αφήσεις χώρο, ένα κενό, για να έρθουν καινούρια πράγματα στη ζωή σου. Όσο εσύ γεμίζεις, υλικά ή συναισθηματικά, με παλιά και άχρηστα, δεν αφήνεις κενό για νέες ευκαιρίες. Τα αγαθά πρέπει να ανακυκλώνονται. Καθάρισε τα συρτάρια, τις ντουλάπες, την αποθήκη, το γκαράζ. Δώρισε όλα εκείνα που πια δεν χρησιμοποιείς. Το να φυλάς ένα σωρό από άχρηστα πράγματα το μόνο που καταφέρνεις είναι να δένεις την ίδια σου τη ζωή.
Το πρόβλημα δεν είναι τα αντικείμενα που στοιβάζονται στη ζωή σου. Αλλά το νόημα του «να κρατάς» Όταν κρατάς, όταν φυλάς πράγματα, υπάρχει πρόβλημα έλλειψης, απουσίας. Πιστεύεις ότι αύριο μπορεί να τα χρειαστείς και ίσως τότε να μην υπάρχει τρόπος να καλύψεις αυτή σου την ανάγκη. Με αυτό το σκεπτικό, το μήνυμα που στέλνεις τόσο στο μυαλό σου όσο και στη ζωή σου, είναι ότι δεν εμπιστεύεσαι το αύριο, καθώς επίσης και ότι το καινούριο και το καλύτερο ΔΕΝ είναι για σένα, Γι’ αυτό βρίσκεις ικανοποίηση στο να φυλάς όλα αυτά τα παλιά και άχρηστα πράγματα. Ξεφορτώσου όλα αυτά που έχασαν το χρώμα και τη λάμψη τους. Επέτρεψε να μπει το καινούριο στο σπίτι σου και μέσα σου.]
Είναι απλό, για να αξιοποιήσεις την έννοια του Κ Ε Ν Ο Υ: Πέτα όλα τα σκουπίδια (ανθρώπους, πράγματα, επιθυμίες, καταστάσεις, γεγονότα, πεποιθήσεις, σκέψεις, συναισθήματα, λέξεις) από την ζωή σου και άφησε χώρο Κ Ε Ν Ο για να αναπνεύσεις, για να πάρει η ζωή σου μια ανατροπή, που σήμερα γεμάτος με σκουπίδια, είναι αδύνατον να την αντιληφθείς. Μην ξεχνάς πως η μουσική δημιουργείται από το Κ Ε Ν Ο ανάμεσα στις νότες, η Αρμονία έχει την βάση της στο κενό, το Χ Α Ο Σ επίσης. Τι περιμένεις λοιπόν … άδεισε από κάθε τι, είτε παλαιό, είτε νέο και βάλε το Κ Ε Ν Ο στην καθημερινότητα σου.
Είναι από τις βασικότερες ασκήσεις Πολεμικής και Ακεραιότητας το να κατανοήσεις και ν’ αξιοποιήσεις καθημερινά την έννοια του Κ Ε Ν Ο Υ όπως και την έννοια του Χ Α Ο Υ Σ.

Ψυχοσωματικά: Πονά η Ψυχή, νοσεί το Σώμα!

Ο πόνος στην κοιλιά, η δύσπνοια, το τρέμουλο ή η ταχυκαρδία είναι απολύτως αληθινά. 

Μας κάνουν να διπλωνόμαστε στα δύο, μας τρομάζουν, μας δυσκολεύουν τη ζωή.

Πρόκειται για συμπτώματα με «σάρκα και οστά» που προκαλούν αληθινή δυσφορία και γίνονται αιτία επισκέψεων σε γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων. 

Συχνά, όμως, το αίτιο που τα προκαλεί δεν εντοπίζεται ούτε στην κοιλιά ούτε στους πνεύμονες ούτε στα χέρια ή την καρδιά. Όλες οι εξετάσεις βγαίνουν καθαρές.

Ο παθολόγος, ο καρδιολόγος, ο γαστρεντερολόγος ή ο πνευμονολόγος δεν εντοπίζουν παθολογικά αίτια που να εξηγούν αυτά τα συμπτώματα.

Τότε τι μπορεί να φταίει;

Η απάντηση πιθανότατα κρύβεται στη σφαίρα των συναισθημάτων μας. «Είναι ψυχολογικό», ίσως έχουμε ακούσει είτε από τον γιατρό είτε από φίλους στους οποίους εκμυστηρευόμαστε το πρόβλημά μας. Ο όρος «ψυχοσωματικό», ωστόσο, περιγράφει με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό που μας συμβαίνει.

Όχι, δεν είμαστε κατά φαντασίαν ασθενείς. Είμαστε παραλήπτες ενός μηνύματος που μας στέλνει το ίδιο μας το σώμα για να στρέψει την προσοχή μας σε κάποια συναισθηματική εκκρεμότητα την οποία έχουμε απωθήσει και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο βρίσκει έναν άλλον τρόπο να κάνει την εμφάνισή της.

Σώµα και ψυχή

■ Τα συναισθήματά μας επηρεάζουν κάθε κύτταρο του σώματός μας και όχι μόνο τις σκέψεις και τη διάθεσή μας.

Όλοι μας έχουμε νιώσει το σώμα μας «βαρύ» όταν είμαστε στενοχωρημένοι ή έχουμε αισθανθεί την καρδιά μας να «χτυπά τρελά» και το στομάχι μας να «δένεται κόμπος» όταν έχουμε στρες.

Πρόκειται για απλά παραδείγματα του πώς η ψυχική μας κατάσταση επηρεάζει το σώμα μας.

■ Από την άλλη μεριά και η κατάσταση του σώματός μας επηρεάζει την ψυχική μας διάθεση.

Όταν είμαστε άρρωστοι, πέφτει η διάθεσή μας, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να χειροτερέψει την πορεία της νόσου, προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο όπου ο ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να οδηγήσει στην επιδείνωση μιας ασθένειας ή ακόμη και να παρεμποδίσει την ομαλή εξέλιξη μιας θεραπείας και την ανταπόκριση του ασθενούς σε αυτήν. 

Επομένως, όπως πλέον αποδέχονται οι ειδικοί, το σώμα και η ψυχή δεν αποτελούν δύο ανεξάρτητες οντότητες, αλλά επηρεάζουν το ένα το άλλο, σε μια διαρκή αλληλεπίδραση.

Σιγά, μόνον 2.500 χρόνια μας πήρε να το… επιβεβαιώσουμε: ΠΛΑΤΩΝ και Ολιστική θεώρησις της Υγείας.

■ Η συναισθηματική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει και τις ορμόνες του σώματός μας. Οι σκέψεις μας επιφέρουν μεταβολές στη χημεία του σώματος – στους νευροδιαβιβαστές, στις ορμόνες, ακόμη και στον τόνο των αγγείων και των μυών.

Οι ορμονικές αυτές μεταβολές με τη σειρά τους μπορούν να επιδράσουν στις λειτουργίες του σώματος, επηρεάζοντας ακόμη και την ευπάθεια του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ορμόνη προλακτίνη, οι υψηλές τιμές της οποίας επιδρούν αρνητικά στη γυναικεία γονιμότητα, η οποία με τη σειρά της επηρεάζεται από το στρες.

■ Στις περιπτώσεις όπου ο ψυχολογικός παράγοντας συμβάλλει σημαντικά έως και αποκλειστικά στην εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων, τα συμπτώματα αυτά θεωρούνται ψυχοσωματικά. Με άλλα λόγια, πρόκειται για ενοχλήσεις η αιτία των οποίων είναι είτε αποκλειστικά είτε εν μέρει ψυχολογική.

■ Τα συνηθέστερα ψυχοσωματικά συμπτώματα αφορούν τις ημικρανίες, τα προβλήματα στο στομάχι και το έντερο (με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου), τις δερματικές ενοχλήσεις (έκζεμα, επίμονος κνησμός, ερυθρότητα του δέρματος, σπυράκια) και το καρδιαγγειακό μας σύστημα (ταχυκαρδίες, έκτακτες συστολές, αύξηση της αρτηριακής πίεσης).

Αρκετά συχνά οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες των δύο φύλων (στυτική δυσλειτουργία, πόνος κατά την επαφή) ή και συμπτώματα από το ουρολογικό-αναπαραγωγικό σύστημα (π.χ. προστατοδυνία), αρκετές φορές ακόμη και η αδυναμία εγκυμοσύνης, θεωρείται ότι έχουν ψυχοσωματική βάση.

Οι ψυχοσωματικές ενοχλήσεις μπορεί να παρουσιαστούν ακόμη και σε μικρή ηλικία.

Τα παιδιά που βιώνουν έντονο στρες ή θλίψη μπορεί να έχουν ενούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολία στον ύπνο, καθώς και εφιάλτες.

■ Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να συμβάλλει άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο στην εμφάνιση ή την επιδείνωση σοβαρών ασθενειών, όπως τα καρδιαγγειακά, τα αυτοάνοσα (λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα), ακόμη και ο καρκίνος.

Τονίζουν, βέβαια, ότι στην περίπτωση αυτών των νόσων η ψυχική φόρτιση δεν θεωρείται ο αποκλειστικός υπεύθυνος.

Η κληρονομικότητα, η προδιάθεση του ατόμου και ο τρόπος ζωής αποτελούν πολύ σημαντικούς παράγοντες στην εκδήλωση αυτών των νόσων.

Προσοχή στο στρες

■ Όπως εξηγεί η ψυχολόγος κ. Αθανασία Σκαρβελάκη, «στρες έχουμε όλοι, όπως επίσης και περιόδους της ζωής μας όπου βρισκόμαστε σε κακή ψυχολογική κατάσταση και είμαστε θλιμμένοι.

Σημασία όμως έχει ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε αυτές τις καταστάσεις. Το άγχος και η θλίψη πάντα θα μας συνοδεύουν. Ανήκουν στη φύση μας. Είναι σημαντικό όμως να τα διαχειριζόμαστε και όχι να τα αφήνουμε να μας καταδυναστεύουν.

Ο κακός χειρισμός, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αρκετοί άνθρωποι δεν έχουν μάθει να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους, μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, από τα πιο απλά, όπως οι πονοκέφαλοι και η γαστρίτιδα, μέχρι πιο σοβαρές και απειλητικές για την υγεία νόσους».

■ Ενδεχομένως να πρόκειται για συσσωρευμένο άγχος ή θλίψη που τα «κουβαλάμε» πολλά χρόνια, μέχρις ότου «ξεσπούν» με τη μορφή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.

Άλλες φορές πάλι βρισκόμαστε ξαφνικά αντιμέτωποι με καταστάσεις τις οποίες δεν έχουμε προετοιμαστεί για να διαχειριστούμε, όπως η ανεργία ή η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

Πού «χτυπούν» τα ψυχοσωµατικά

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μπορούν να εκδηλωθούν σε οποιοδήποτε σημείο ή όργανο του σώματος, γεγονός που εξαρτάται από τη γενετική προδιάθεση και την ευαισθησία κάθε ατόμου.

Ωστόσο, τα συνήθη όργανα-στόχοι των ψυχοσωματικών ενοχλημάτων είναι:

■ Tο στομάχι: Διόλου τυχαία «μας κάθεται στο στομάχι» ή «δεν μπορούμε να χωνέψουμε» έναν άνθρωπο ή μια ιδέα.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλά γαστρεντερικά προβλήματα, όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η χρόνια γαστρίτιδα, η δυσκοιλιότητα, ακόμη και το έλκος.

■ Οι πνεύμονες: Το αναπνευστικό σύστημα θεωρείται ευάλωτο στις συναισθηματικές φορτίσεις. Έχει παρατηρηθεί ότι οι ασθματικοί ασθενείς συχνά παρουσιάζουν αναπνευστικές κρίσεις όταν βρίσκονται σε καταστάσεις στρες. Ακόμη και οι αλλεργίες έχει αποδειχθεί ότι επιδεινώνονται εξαιτίας του στρες.

■ Η καρδιά: Πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Circulation» έρευνα σύμφωνα με την οποία ο κίνδυνος εμφράγματος την πρώτη μέρα του πένθους για όσους έχουν χάσει ένα αγαπημένο τους πρόσωπο είναι 21 φορές υψηλότερος και παρότι μειώνεται όσο περνούν οι μέρες,

παραμένει ιδιαίτερα υψηλός μέχρι το τέλος της πρώτης εβδομάδας. Πρόκειται για μια αδιάσειστη απόδειξη του πώς τα συναισθήματα μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία ζωτικών οργάνων, όπως η καρδιά.

■ Το δέρμα: Εκτιμάται ότι οι 4 στους 10 ασθενείς που επισκέπτονται το ιατρείο του δερματολόγου παρουσιάζουν κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής.

■ Το κεφάλι: Οι πονοκέφαλοι και οι ζαλάδες είναι συνήθη ψυχοσωματικά ενοχλήματα (με δεδομένο ότι έχουν αποκλειστεί τα παθολογικά αίτια). Συχνά μάλιστα αποδίδονται σε έντονες συγκρούσεις, στο αίσθημα ματαίωσης, ακόμη και στην αδυναμία αποδοχής του ίδιου μας του εαυτού.

Οικογενειακή υπόθεση

Οι ειδικοί εξηγούν ότι συχνά οι πάσχοντες από ψυχοσωματικά συμπτώματα προέρχονται από ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου οι γονείς δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους, με συνέπεια τα παιδιά να μαθαίνουν αυτόν τον τρόπο συμπεριφοράς και να καταπνίγουν ό,τι νιώθουν ακόμη και ως ενήλικοι.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, συχνά παρουσιάζονται ψυχοσωματικά συμπτώματα, από τα οποία μάλιστα μπορεί να νοσούν περισσότερα από ένα μέλη της οικογένειας. Δεν αποκλείεται, δηλαδή, να πάσχουν από ημικρανίες ή από σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου η μητέρα και η κόρη σε μια οικογένεια.

Από την άλλη μεριά, ωστόσο, ένας παράγοντας που δεν πρέπει να αγνοούμε είναι ότι όσον αφορά τις περιοχές (όργανα) όπου έχει ευαισθησία ο καθένας μας και στις οποίες θα σωματοποιηθεί το στρες, συχνά υπάρχει μια γενετική-κληρονομική βάση.

Διατηρώντας την ισορροπία

■ Η έκφραση των συναισθημάτων είναι το «κλειδί» της ψυχοσωματικής ισορροπίας. Όταν καταπνίγουμε τον θυμό, την οργή ή τη θλίψη, τότε αυτά είναι πολύ πιθανό να αναδυθούν με τη μορφή ενός σωματικού συμπτώματος.

■ Είναι σημαντικό να βλέπουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που χάνουμε την ψυχραιμία μας και μεγαλοποιούμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε, γεγονός που δεν μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις με δημιουργικό και αποτελεσματικό τρόπο.

■ Η σωματική άσκηση μπορεί να συμβάλλει στην αποφόρτιση από το στρες και στη βελτίωση της διάθεσης. Το ίδιο μπορούμε να επιτύχουμε και φροντίζοντας να εκπληρώσουμε έναν στόχο που έχουμε αφήσει σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα ή βελτιώνοντας τη σχέση μας με ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή μας.

Ολιστική προσέγγιση

«Η ψυχή και το σώμα αποτελούν ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Όταν πάσχει το ένα, μοιραία συμπαρασύρει και το άλλο, γι’ αυτό και έχει πολύ μεγάλη σημασία η ολιστική θεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς», επισημαίνει ο παθολόγος-φαρμακολόγος κ. Αναστάσιος Σπαντιδέας.

Και συνεχίζει: «Η προσέγγιση αυτή αποβλέπει στην ταυτόχρονη θεραπεία του σώματος και της ψυχής και όχι μόνο στην αντιμετώπιση του ενός ή του άλλου σκέλους, επειδή έτσι απλώς σκεπάζουμε το πρόβλημα, το οποίο θα εξακολουθεί να υπάρχει και αργά ή γρήγορα θα επανέλθει στην επιφάνεια».

Από τον γιατρό στον ψυχολόγο

■ Το πρώτο μέλημα του ψυχολόγου είναι να βεβαιωθεί ότι ο άνθρωπος που έχει απέναντί του δεν πάσχει από κάποιο παθολογικό πρόβλημα. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να ελέγξει ότι έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες εξετάσεις που αποκλείουν το ενδεχόμενο τα συμπτώματα να οφείλονται σε οργανικά προβλήματα.

Όταν τα σωματικά συμπτώματα επιμένουν και ενοχλούν τον ασθενή, μπορεί να χρειαστεί η λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την καταπολέμησή τους, όπως π.χ. στην περίπτωση ενός δερματικού εξανθήματος.

■ Σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να χορηγηθούν ακόμη και αντικαταθλιπτικά. «Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να χρειαστούν όταν ο πάσχων είναι επηρεασμένος σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορεί να διαχειριστεί τη συναισθηματική του κατάσταση, οπότε για να δεχθεί οποιαδήποτε ψυχολογική θεραπεία είναι απαραίτητο να ηρεμήσει», εξηγεί η κ. Σκαρβελάκη.

(Σχόλιο τροφής: επιφυλάσσομαι ιδιαίτερα όσον αφορά τα «αντικαταθλιπτικά» και την δράση τους, ειδικά έχοντας υπόψιν τις πληροφορίες που αναφέρονται στην αποκαλυπτικότατη σειρά το «μάρκετινγκ της τρέλας»)

■ Η κύρια αποστολή του ψυχολόγου είναι να βοηθήσει τον πάσχοντα να εκφράζει τα συναισθήματά του, καθώς και να διαχειρίζεται πιο αποτελεσματικά τις καταστάσεις που του προκαλούν άγχος ή θλίψη.

Ανάλογα με τη θεραπευτική προσέγγιση, μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές μέθοδοι, όπως η θεραπεία γνωσιακού τύπου, ακόμη και η ψυχανάλυση.

Συνήθως προτιμώνται οι προσεγγίσεις (γνωσιακές-συμπεριφορικές) που βοηθούν τον πάσχοντα να αλλάξει οπτική γωνία και να αναπροσαρμόσει τη συμπεριφορά του μαθαίνοντας να φέρεται με διαφορετικό τρόπο.

«Μέσω της ψυχοθεραπείας μπορούμε να αλλάξουμε τη διάθεση του ατόμου. Συνήθως όμως απαιτείται χρόνος. Ανάλογα με το πρόβλημα, μπορεί να χρειαστούν από μήνες έως και χρόνια, ιδιαίτερα όταν υπάρχει συσσωρευμένο συναισθηματικό φορτίο», τονίζει η κ. Σκαρβελάκη.

Η ηρεμία είναι αντικαρκινική

Οι νευρικοί άνθρωποι ίσως κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «PLoS ONE».

Οι ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Stanford διεξήγαγαν σχετικά πειράματα σε άτριχα ποντίκια, τα οποία εξέθεσαν σε υψηλά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας, αντίστοιχα με εκείνα των ανθρώπων που περνούν πολλή ώρα στον ήλιο κάνοντας ηλιοθεραπεία.

Προηγουμένως, οι ερευνητές είχαν εντοπίσει τα πιο νευρικά και αγχώδη ποντίκια.

Λίγους μήνες αργότερα όλα τα ποντίκια είχαν αναπτύξει όγκους στο δέρμα. Ωστόσο, τα πολύ νευρικά ποντίκια ανέπτυξαν πολύ περισσότερους, καθώς και πιο επιθετικούς όγκους.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα συμπεράσματα του πειράματός τους αφορούν και τους ανθρώπους.

«Είναι ήδη αρκετά επιβαρυντικό το γεγονός ότι μια διάγνωση για καρκίνο προκαλεί στρες και ανησυχία.

Η συγκεκριμένη έρευνα δείχνει ότι το στρες και η ανησυχία μπορούν να επιταχύνουν την εξέλιξη του καρκίνου,τροφοδοτώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο», δήλωσε ο δρ. Firdaus Dhabhar από το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Stanford.

Χρόνος; Ποιός απ όλους;

Χρόνος Κβαντικός, Γραμμικός, Φρακταλικός, Άπειρος, Στατικός. Χρόνος δημιουργικός, χρόνος για χάσιμο, για πέταμα, χρόνος υπαρκτός ή ανύπαρκτος. Τι είναι τελικά ο χρόνος;

"Ο Χρόνος υπάρχει πάντα όπου υπάρχει η λέξη «υπάρχει» και «πάντα». Χωρίς αυτό να σημαίνει πως υπάρχει πάντα."
Αυτές οι δύο λέξεις, «υπάρχει» και «πάντα» αλλά και οι λέξεις γενικότερα κάνουν τον χρόνο στην γραμμική του μορφή να υπάρχει. Ο κόσμος των λέξεων και των σκέψεων αλλά και ο τρόπος που τα χρησιμοποιούμε κάνουν τον χρόνο να υπάρχει. Άλλωστε αυτές είναι που δημιουργούν και τον χρόνο και τον χώρο.
Κατά τον Heidegger, ο χρόνος δεν είναι ένα πράγμα υπάρχον, αλλά μια εκτύλιξις η οποία γίνεται εις την ενότητα των κινήσεών της. Η κριτική της εννοίας του χρόνου είναι ανάλογος προς την του χώρου. Ο απόλυτος χρόνος, ανεξάρτητος μεταβλητών, είναι φανταστικός και παράλογος. Η κριτική του φαινομενικού χρόνου κατά τον Λεϊβνίτιο είναι όμοια προς την του χώρου.
Ο χρόνος αντιμετωπίζεται συμφώνως προς την σκέψη του Αριστοτέλη είναι γενικώς η μετάβασης, η πραγματική διάρκεια του σωματικού κόσμου. Η διάρκεια ενός σώματος δεν είναι εις τον χρόνο, αλλά, από κοινού με την διάρκεια των άλλων σωμάτων, αποτελεί τον πραγματικό χρόνο. Ο χρόνος, ως πραγματικός, είναι μια όψης της πραγματικής διάρκειας του σωματικού σύμπαντος, από την οποίαν δεν διακρίνεται.
Εις τον Καντ, ο χρόνος είναι ανάλογος προς τον χώρο. “Δεν είναι εμπειρική έννοια, προερχομένη από την εμπειρία τινός”, είναι “μια αναγκαία παράσταση, η οποία ίσταται εις την βάση όλων των διαισθήσεων”. “Δεν είναι μια έννοια, ως λέγεται, παγκόσμιος, αλλά μια καθαρή μορφή της υλικής διαισθήσεως”.
«Ο χρόνος ουδέν άλλο είναι ει μή η μορφή της εσωτερικής αισθήσεως, ήτοι της διαισθήσεως ημών των ιδίων και της εσωτερικής μας καταστάσεως». Κατά τον Έγελο, «οι διαστάσεις του χρόνου παρόν, μέλλον, παρελθόν, είναι το γίγνεσθαι ως τοιούτον εις την εξωτερικότητα του». Εις την φιλοσοφία των ημερών μας, ο χρόνος εμφανίζεται ενίοτε ως κατηγορία του πραγματικού.
Ο Νεοπλατωνισμός θεωρεί τον χρόνο υποκειμενικό.
Ο Πλωτίνος συνάπτει τον χρόνο όχι με τον φυσικό κόσμο, αλλά με την ψυχή και την αιωνιότητα, υποστηρίζοντας ότι ο χρόνος αποτελεί την ζωή της ψυχής και συνίσταται εις την κίνηση, δια της οποίας η ψυχή μεταβαίνει από μίαν κατάσταση ζωής εις άλλην κατάσταση ζωής.
Ο Αυγουστίνος έχει ιδιαιτέρα άποψη περί του χρόνου και διατυπώνει τα εξής: “Αν τίποτε δεν ήτο, τώρα δεν θα υπήρχε το παρόν”. (Conf. XI, 14).
Ο Καρτέσιος υποστηρίζει ότι ο χρόνος “ον διακρίνομεν από την γενικώς λαμβανομένην διάρκειαν και λεγομένην ότι είναι ο αριθμός της κινήσεως, ουδέν άλλο είναι ει μη ωρισμένος τις τρόπος μεθ’ ου σκεπτόμεθα την διάρκειαν ταύτην”. Διά τούτο χρόνος “έξω της αληθινής διαρκείας των πραγμάτων, ουδέν άλλο είναι ει μη εις τρόπος του σκέπτεσθαι”.
Ο Νεύτων και ο S. Clarke διατείνονται ότι ο χρόνος, ως και ο χώρος, είναι αναγκαία συνέπεια της υπάρξεως του Θεού και εν ιδίωμά του, άνευ του οποίου ο Θεός δεν θα ήτο αιώνιος.
Ο Λεϊβνίτιος διατυπώνει το παράδοξον ότι “ο Θεός θα εξαρτάται κατά τινα τρόπον εκ του χρόνου… και θα έχη ανάγκην τούτου”. Επιμένει δε ότι ο χρόνος είναι “καθαρώς σχετικός”, είναι “μία τάξις διαδοχών” η τάξις των ασταθών δυνατοτήτων, “αίτινες έχουν μία συνάφειαν”. Ο απόλυτος χρόνος, ο οποίος ευρίσκεται έξω των προσκαίρων πραγμάτων, είναι μηδέν.
Ο G. Berkeley κρίνει τον απόλυτον χρόνον του Νεύτωνος και υποστηρίζει ότι “ο χρόνος είναι μηδέν όταν γίνεται αφαίρεσις από την διαδοχήν των ιδεών του νοός μας”.
Εις την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, ο χρόνος θεωρείται υπό πνεύμα ρεαλιστικό.
Ο Πυθαγόρης θεωρούσε τον χρόνο ως σφαίρα η οποία περιβάλλει το παν (H. Diels, Die Frag..).
Ο Πλάτων συνάπτει την μεταβλητότητα με τον χρόνο και την αιωνιότητα με το αμετάβλητο.
Ο Αριστοτέλης αναφερόμενος εις τον χρόνο διατείνεται ότι, ο χρόνος αποτελεί μίαν όψιν της διαρκούς κινήσεως των σωμάτων, επ’ αυτού δε στηρίζεται η υποκειμενικότης του.Ο χρόνος δεν είναι η κίνησις, εφ’ όσον υπάρχουν πολλαί κινήσεις επί μέρους, ενώ ο χρόνος είναι μοναδικός.
Οι Στωϊκοί δέχονται ότι ο χρόνος είναι ασώματος, ενδιάμεσον της κινήσεως του σύμπαντος (Διογένης Λαέρτιος).
Ο Ζήνων χρησιμοποιεί τον περί ενδιαμέσου ορισμό του χρόνου και υποστηρίζει ότι “χρόνος είναι ψυχή και όρος ταχύτητος και βραδύτητος των όντων επί μέρους και συμφώνως προς αυτόν άρχονται, λήγουν και υπάρχουν τα πάντα.”
Σε αυτό το γίγνεσθαι της αδιάκοπης χρονικής «ροής» ο Ηράκλειτος θα διαβλέψει μια σύνθεση της ύπαρξης και της ανυπαρξίας, που την πιστοποιούμε ως εμπειρία αδιάκοπα καινούργιων πραγματοποιήσεων: «στο ίδιο ποτάμι δεν γίνεται να μπούμε δυο φορές» – τα νερά που μας βρέχουν κάθε φορά είναι άλλα. Η «ροή» είναι κυκλική, όχι σταθερή περιοδική επανάληψη των ίδιων γεγονότων, αλλά μια αδιάκοπα επιστρεπτική ενοποίηση κάθε έκφανσης του υπάρχειν (ροή συναγωγής και διασκορπισμού, σύστασης και αφανισμού, παρουσίας και απουσίας).
Χρόνος είναι ο Κρόνος, (Δημιουργός») ένας θεός, ένα ον, που γεννάει παιδιά και τα τρώει (….δημιουργεί, δημιουργεί, δημιουργεί, στο άπειρο, δημιουργίες) Η εικόνα αναπαράγει τη χρονική διαδοχή σαν πραγματικότητα προσωποποιημένη: Κάποιος «θεός-δημιουργός» μεταβάλλει αδιάκοπα το παρόν σε παρελθόν, την ύπαρξη σε ανυπαρξία και τούμπαλιν ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ.
Η κριτική σκέψη, που πρωτογέννησαν στην ανθρώπινη Ιστορία, οι προ-αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι, αποπροσωποποίησε τον γεννήτορα-δημιουργό:
Τον χρόνο τον γεννάει η μεταβολή, η αέναη στο σύμπαν κίνηση. Ταυτίζεται ο χρόνος με την ουράνια σφαίρα στην κίνησή της, τα ουράνια σώματα είναι «όργανα χρόνου», μέτρα για να μετράμε τον χρόνο.
Σε άμεση συνάρτηση με την ύλη, που είναι το δεδομένο και άναρχο υποκείμενο της κινητικής μεταβολής, είναι και ο χρόνος αγέννητος, άπειρος (δίχως πέρατα), στοιχείο αναπόσπαστο της κοσμικής ολότητας, ανερμήνευτα δεδομένο «γίγνεσθαι» συστατικό του υπάρχειν.
Όπως κι  αν υπάρχει ο Χρόνος εμείς ας ευχηθούμε η νέα χρονιά που ξεκίνησε από σήμερα, να μας βρει δυνατούς, γερούς και όσο περισσότερο γίνεται Α Ν Ε Ξ Α Ρ Τ Η Τ Ο Υ Σ.
Καλό κι ευτυχισμένο και το 2014 !

Φιλοσοφία του Charles Schulz: ποιοί κάνουν τη διαφορά στη ζωή μας

Θυμόμαστε άραγε τους πρωταγωνιστές του χθες;
Ο Charles Schulz είναι ο δημιουργός της σειράς κόμικς "Peanuts". Το παρακάτω  κουίζ  αποκαλείται ως "Φιλοσοφία του Charles Schulz", παρόλο που δεν το έγραψε ο ίδιος.

Σκεφτείτε τις πιο κάτω ερωτήσεις:

1. Ονομάστε τους 5 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο.
2. Ονομάστε τους τελευταίους 5 νικητές των καλλιστείων Miss Κόσμος.
3. Ονομάστε 10 νικητές των βραβείων Nobel ή Pulitzer.
4. Ονομάστε τους τελευταίους 6 νικητές βραβείων Όσκαρ για τον τίτλο «καλύτερου ηθοποιού».
5. Ονομάστε τους νικητές του πρωταθλήματος baseball για την τελευταία δεκαετία.

Πώς τα πήγατε;
Το μήνυμα είναι πως κανείς μας δεν θυμάται κατά λέξη τους πρωταγωνιστές του χθες.
Οι πιο πάνω είναι οι καλύτεροι στον τομέα τους.
Αλλά το χειροκρότημα σβήνει.
Τα βραβεία ξεθωριάζουν.
Τα επιτεύγματα ξεχνιούνται.
Οι επευφημίες και τα πιστοποιητικά θάβονται με τους ιδιοκτήτες τους.
Διαβάστε, τώρα, το πιο κάτω κουίζ:

1. Ονομάστε μερικούς δασκάλους ή καθηγητές που σας σημάδεψαν κατά τη φοίτησή σας.
2. Ονομάστε 3 φίλους σας που σας βοήθησαν σε μια δύσκολη στιγμή.
3. Ονομάστε 5 ανθρώπους που σας δίδαξαν κάτι αξιόλογο.
4. Σκεφτείτε μερικούς ανθρώπους που σας έκαναν να αισθανθείτε σημαντικός και ιδιαίτερος.
5. Σκεφτείτε 5 ανθρώπους με τους οποίους απολαμβάνετε να περνάτε τον χρόνο σας.

Σας φάνηκε πιο εύκολο;
Οι άνθρωποι που κάνουν τη διαφορά στη ζωή μας δεν είναι αυτοί με τα περισσότερα πιστοποιητικά, τα πιο πολλά λεφτά ή τα περισσότερα βραβεία. Απλούστατα, είναι αυτοί που νοιάζονται περισσότερο για μας!
charles-schulz

"Μην ανησυχείς που ο κόσμος έρχεται στο τέλος του σήμερα...
Στην Αυστραλία έχει ήδη ξημερώσει το αύριο!"

Charles Schulz

Ερευνητές χαρτογραφούν το «θερμόμετρο των συναισθημάτων» στο ανθρώπινο σώμα

Θυμός, φόβος, αηδία, ευτυχία, θλίψη, έκπληξη, ουδέτερη κατάσταση, άγχος, αγάπη, κατάθλιψη, περιφρόνηση, υπερηφάνεια, ντροπή, φθόνος: με κίτρινο απεικονίζονται τα σημεία με την περισσότερο αυξημένη δραστηριότητα και με μπλε εκείνα με την περισσότερο μειωμένη.
Λέμε συχνά ότι όταν είμαστε ερωτευμένοι νιώθουμε μια ζεστασιά σε όλο μας το σώμα ή ότι όταν θυμώνουμε «ανάβει» το κεφάλι μας. Όπως αποδεικνύεται, αυτά δεν είναι απλά… λόγια.
Ερευνητές από τη Φινλανδία έδειξαν για πρώτη φορά ότι τα συναισθήματα συνδέονται με μια σειρά από φυσιολογικές μεταβολές στο σώμα μας, οι οποίες μάλιστα είναι οι ίδιες σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από τη φυλή ή τον πολιτισμό από τον οποίο προέρχονται.
Ευτυχία, έρωτας, θλίψη και θυμός
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academies of Sciences», παρουσιάζει τα ευρήματά της σχηματικά σε διαγράμματα. Σε αυτά θα διαπιστώσετε ότι η ευτυχία κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν μια ζεστασιά να απλώνεται σε όλο το σώμα τους, «από την κορυφή ως τα νύχια» όπως είθισται να λέμε.
Μια ανάλογη ζεστασιά νιώθουν και οι ερωτευμένοι, μόνο που αυτή αφήνει ανεπηρέαστα τα πόδια, περίπου από τα γόνατα και κάτω – κάτι το οποίο, σύμφωνα με τους επιστήμονες ίσως εξηγεί γιατί λέμε ότι νιώθουμε να «τρέμουν τα γόνατά μας» στη θέα του αγαπημένου μας προσώπου.
Αντιθέτως όσοι βιώνουν μια ερωτική απογοήτευση – ή, όπως λέμε, έχει ραγίσει η καρδιά τους – νιώθουν πραγματικά έναν πόνο ή βάρος στον θώρακα. Γενικώς η θλίψη προκαλεί μια αίσθηση αδυναμίας στα άκρα και εντονότερης δραστηριότητας στην καρδιά (κατ’ επέκταση στον θώρακα), ενώ η κατάθλιψη κυριολεκτικά «παγώνει» το σώμα και «κόβει» χέρια και πόδια.
Συναισθήματα όπως ο θυμός και η οργή γίνονται κυρίως αισθητά στο επάνω μέρος του θώρακα – κάτι το οποίο ίσως σημαίνει ότι υποσυνείδητα ετοιμαζόμαστε για καυγά, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς. Η αηδία από την πλευρά της «ερεθίζει» τον λαιμό και το πεπτικό μας σύστημα.
Ίδια σε όλους τους πολιτισμούς
Οι ερευνητές από διάφορα φινλανδικά πανεπιστήμια με επικεφαλής τους Λάουρι Νουμενμάα και Ενρίκο Γκλέρεαν έδειξαν σε 700 άνδρες και γυναίκες εθελοντές διαφόρων φυλών και πολιτισμών ταινίες ή τους διάβασαν ιστορίες οι οποίες είχαν σχεδιαστεί έτσι ώστε να προκαλούν συγκεκριμένα συναισθήματα. Μετά το κάθε τεστ οι επιστήμονες έδιναν στους εθελοντές το περίγραμμα ενός ανθρώπινου σώματος και τους ζητούσαν να χρωματίσουν με διαφορετικά χρώματα τα σημεία στα οποία ένιωθαν περισσότερη ή λιγότερη δραστηριότητα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το ίδιο συναίσθημα προκαλούσε την ίδια ακριβώς «σωματική ανταπόκριση» στους εξεταζόμενους, ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή και τον πολιτισμό από τον οποίο προέρχονταν.
Αυτό, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, υποδηλώνει ότι φυσιολογικές διεργασίες οι οποίες προκαλούν σωματικά αισθήματα σχετίζονται άμεσα με τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τα συναισθήματά μας. «Η αποκρυπτογράφηση των υποκειμενικών σωματικών αισθημάτων που συνδέονται με τα ανθρώπινα συναισθήματα μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα διαταραχές της διάθεσης όπως η κατάθλιψη και το άγχος» σημειώνουν.
Από την πλευρά του ωστόσο ο Πολ Ζακ, πρόεδρος του Κέντρου Νευροοικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Κλερμόντ στην Καλιφόρνια, σχολιάζοντας τα ευρήματα στον δικτυακό τόπο MedixalXpress επεσήμανε ότι η μελέτη δεν ρίχνει περισσότερο φως στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα συναισθήματα, Κάτι τέτοιο, όπως τόνισε ο νευροεπιστήμονας, θα ήταν ίσως εφικτό με ταυτόχρονες μετρήσεις διαφόρων παραμέτρων δραστηριότητας στο σώμα, όπως ο ιδρώτας ή η θερμοκρασία.

Πως εμποδίζουμε την αρνητικότητα να μας επηρεάσει;

Απόσπασμα από το βιβλίο του Eckhart Tolle “Η Δύναμη του Τώρα”

Πώς εμποδίζουμε την αρνητικότητα να εμφανιστεί; Πώς μπορούμε να απαλλαγούμε απ’ αυτήν όταν υπάρχει;

Την εμποδίζεις να υπάρξει με το να είσαι απόλυτα παρών. Όμως, μην αποθαρρύνεσαι. Μέχρι στιγμής υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι πάνω στον πλανήτη που μπορούν να μένουν σε μια κατάσταση συνεχούς παρουσίας, αν και κάποιοι την πλησιάζουν. Σύντομα, πιστεύω, θα υπάρχουν πολύ περισσότεροι.
Όποτε παρατηρείς ότι κάποια μορφή αρνητικότητας έχει εμφανιστεί μέσα σου, κοίτα την όχι σαν αποτυχία, αλλά σαν ένα βοηθητικό σημάδι που σου λέει: “Ξύπνα. Βγες από το νου σου. Γίνε παρών”.
Υπάρχει μια νουβέλα του Αλντους Χάξλεϊ, με τον τίτλο “Νησί’, που την έγραψε στα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν είχε αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον για τις πνευματικές διδασκαλίες.
Ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία ενός άντρα που έχει ναυαγήσει σε ένα μακρινό νησί, ξεκομμένο από τον υπόλοιπο κόσμο. Σ’ αυτό το νησί υπάρχει ένας μοναδικός πολιτισμός. Το ασυνήθιστο σχετικά μ’ αυτόν είναι ότι οι κάτοικοι του νησιού, αντίθετα μ’ εκείνους του υπόλοιπου κόσμου, είναι ψυχικά υγιείς.
Το πρώτο πράγμα που προσέχει ο ναυαγός είναι οι πολύχρωμοι παπαγάλοι στα δέντρα, που κρώζουν συνέχεια τις λέξεις: “Προσοχή! Εδώ και Τώρα. Προσοχή! Εδώ και Τώρα”. Μαθαίνουμε αργότερα ότι οι νησιώτες τους είχαν διδάξει αυτές τις λέξεις για να τους θυμίζουν συνεχώς να μένουν παρόντες.
Έτσι, όποτε νιώθεις την αρνητικότητα να αναδύεται από μέσα σου, είτε προκαλείται από κάποιον εξωτερικό παράγοντα, από μια σκέψη είτε ακόμα και από τίποτε συγκεκριμένο – απ’ όσο τουλάχιστον καταλαβαίνεις – δες τη σαν μια φωνή που λέει “Προσοχή! Εδώ και Τώρα. Ξύπνα!” Ακόμα και ο μικρότερος εκνευρισμός είναι σημαντικός και χρειάζεται να τον αναγνωρίσεις και να τον προσέξεις· διαφορετικά, θα συσσωρεύσεις μέσα σου ένα σωρό αντιδράσεις που δεν τις έχεις παρατηρήσει.
Όπως είπα και πριν, μπορείς να πετάξεις μιαν αντίδραση, μόλις συνειδητοποιήσεις ότι δε θέλεις να έχεις αυτό το ενεργειακό πεδίο μέσα σου και ότι δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό. Σιγουρέψου όμως ότι την έχεις πετάξει εντελώς. Αν δεν μπορείς να την πετάξεις, δέξου απλώς ότι υπάρχει και στρέψε την προσοχή σου στο συναίσθημα, όπως τόνισα νωρίτερα.
Μια εναλλακτική λύση είναι η εξής: αντί να “πετάξεις” την αρνητική αντίδραση, κάν’ τη να εξαφανιστεί με το να φανταστείς τον εαυτό σου να γίνεται διάφανος στην εξωτερική αιτία της αντίδρασης. Σου προτείνω να εξασκηθείς σ’ αυτό με μικρά, ακόμα και ασήμαντα πράγματα πρώτα.
Ας πούμε ότι κάθεσαι ήσυχα στο σπίτι. Ξαφνικά, ακούγεται από το δρόμο ο διαπεραστικός ήχος του συναγερμού ενός αυτοκινήτου. Νιώθεις ότι εκνευρίζεσαι. Ποιος είναι ο σκοπός αυτού του εκνευρισμού; Κανένας απολύτως. Γιατί τον δημιούργησες; Δεν τον δημιούργησες εσύ. Ο νους σου τον δημιούργησε.
Ήταν κάτι εντελώς αυτόματο, ασυνείδητο. Γιατί τον δημιούργησε ο νους σου; Επειδή έχει ιην ασυνείδητη πεποίθηση ότι η αντίσταση του, που τη βιώνεις σαν αρνητικότητα ή σαν κάποιας μορφής δυστυχία, θα διαλύσει με κάποιον τρόπο την ανεπιθύμητη κατάσταση. Αυτό, φυσικά, είναι πλάνη. Η αντίσταση που δημιουργεί, ο εκνευρισμός ή ο θυμός, είναι πολύ πιο ενοχλητικά από την αρχική αιτία που επιχειρεί να διαλύσει.
Όλα αυτά μπορούν να μεταμορφωθούν σε πνευματική άσκηση. Νιώσε τον εαυτό σου να γίνεται διάφανος, χωρίς τη στερεότητα ενός υλικού σώματος. Τώρα άφησε το θόρυβο ή οτιδήποτε προκαλεί την αρνητική σου αντίδραση να περάσει από μέσα σου. Δε χτυπάει πια ένα συμπαγή “τοίχο” μέσα σου.
Όπως είπα, εξασκήσου πρώτα με μικρά πράγματα – με το συναγερμό του αυτοκινήτου, το σκύλο που γαβγίζει, τα παιδιά που ξεφωνίζουν, το μποτιλιάρισμα στο δρόμο. Αντί να έχεις έναν τοίχο αντίστασης μέσα σου που χτυπιέται συνεχώς και επίπονα από πράγματα που “δεν πρέπει να συμβαίνουν”, άφηνε τα πάντα να περνούν μέσα από σένα και να φεύγουν.
Κάποιος σου μιλάει με αγένεια ή λέει κάτι με σκοπό να σε πληγώσει. Αντί να περάσεις σε μια μη συνειδητή αντίδραση και αρνητικότητα, όπως η επίθεση, η άμυνα ή η απομάκρυνση, άφησε το να περάσει από μέσα σου και να φύγει. Μην προβάλλεις αντίσταση. Είναι σαν να μην υπάρχει πια κανείς για να πληγωθεί. Αυτό είναι συγχώρηση. Με αυτό τον τρόπο γίνεσαι άτρωτος.
Μπορείς και πάλι να πεις σ’ αυτό τον άνθρωπο ότι η συμπεριφορά του είναι απαράδεκτη, αν αυτό επιλέξεις να κάνεις. Όμως αυτός ο άνθρωπος δεν έχει πια τη δύναμη να ελέγξει την εσωτερική σου κατάσταση. Τότε έχεις εσύ την εξουσία του εαυτού σου, όχι κάποιος άλλος, και δεν διοικείσαι πια από το νου σου.
Είτε πρόκειται για το συναγερμό του αυτοκινήτου, για έναν αγενή άνθρωπο, μια πλημμύρα, έναν σεισμό ή για την απώλεια όλων σου των υπαρχόντων, ο μηχανισμός της αντίστασης είναι ο ίδιος.

'Ενας στους τρεις Αμερικανούς δεν πιστεύει στη θεωρία της εξέλιξης

Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν διαφέρουν σημαντικά από μια παρόμοια που είχε γίνει το 2009

Ένας στους τρεις Αμερικανούς δεν πιστεύει στη θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπου αλλά θεωρεί ότι οι άνθρωποι «υπήρχαν ανέκαθεν με τη σημερινή τους μορφή», από την αρχή της δημιουργίας του σύμπαντος, αποκαλύπτει μια δημοσκόπηση που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα.
Σχεδόν το 25% των ερωτηθέντων είπε ότι «ο Θεός ή ένα ανώτερο ον έπαιξε κάποιο ρόλο στη διαδικασία της εξέλιξης» ενώ το 32% πιστεύει ότι η εξέλιξη είναι καρπός μιας «φυσικής διεργασίας», σύμφωνα με το ινστιτούτο Pew που διενήργησε τη δημοσκόπηση.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν διαφέρουν σημαντικά από μια παρόμοια που είχε γίνει το 2009. Τότε, το 54% των Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων και το 64% των Δημοκρατικών είχαν δηλώσει ότι πιστεύουν στη θεωρία της εξέλιξης. Το ποσοστό των Δημοκρατικών αυξήθηκε ελαφρά, στο 67%, στη φετινή έρευνα, όμως αυτό των Ρεπουμπλικάνων έχει πέσει σημαντικά, φτάνοντας το 43%. Από τους «ανένταχτους», το 65% δηλώνει ότι πιστεύει στην εξέλιξη.
Τα τελευταία χρόνια η θεωρία της εξέλιξης αποτέλεσε αντικείμενο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης στις ΗΠΑ, όπου το μάθημα της βιολογίας στα σχολεία μετατράπηκε σε πεδίο μάχης μεταξύ των φονταμενταλιστών χριστιανών που προωθούσαν τη διδασκαλία του «δημιουργισμού» και των υποστηρικτών μιας εκπαίδευσης χωρίς θρησκευτική διδασκαλία στα δημόσια σχολεία.
Στη δημοσκόπησή του το κέντρο Pew εντόπισε μεγάλες αποκλίσεις στις πεποιθήσεις διαφόρων θρησκευτικών ομάδων. Επί παραδείγματι, τα δύο τρίτα των λευκών, ευαγγελικών προτεσταντών δεν πιστεύουν στην εξέλιξη. Αντιθέτως, το 78% των υπόλοιπων λευκών προτεσταντών πιστεύει στη θεωρία αυτή, όπως επίσης και το 70% των λευκών, μη ισπανόφωνων καθολικών. Σχεδόν οι μισοί (47%) από τους ισπανόφωνους καθολικούς όμως απορρίπτουν την εξέλιξη.
Μεταξύ των Αμερικανών που δηλώνουν ότι δεν ακολουθούν μια συγκεκριμένη θρησκεία, τρεις στους τέσσερις πιστεύουν στην εξέλιξη. Από αυτούς, μόνο το 13% θεωρεί ότι η εξέλιξη ήταν έργο ενός «ανώτερου όντος».
Η δημοσκόπηση διενεργήθηκε στο διάστημα 21 Μαρτίου-8 Απριλίου σε δείγμα 1.983 ενηλίκων και το περιθώριο λάθους ανέρχεται στο 3%.

Oι σκέψεις που μετατρέπονται σε χρυσό

Οι καιροί που ζούμε είναι σίγουρα δύσκολοι, αλλά τι θα γινόταν αν αποφασίζαμε να πάμε κόντρα στους καιρούς και υιοθετούσαμε έναν τρόπο σκέψης και δράσης που μόνο επιτυχία θα μπορούσε να μας φέρει;

ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ προσφέρει απλόχερα αφθονία και ευημερία σε όλους. Για να αντιληφθούμε τον πλούτο που υπάρχει γύρω μας θα πρέπει να ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε με έναν πιο εποικοδομητικό και θετικό τρόπο γιατί πώς είναι δυνατόν να έχουμε αφθονία όταν πιστεύουμε ότι είμαστε άτυχοι ή ανάξιοι να έχουμε χρήματα;
Μεγαλώνοντας μάθαμε να εκτιμούμε ή όχι το χρήμα, να το μαζεύουμε ή να το σκορπάμε. Oι απόψεις των γονιών μας και των ανθρώπων γύρω μας έγιναν και δικές μας πάγιες πεποιθήσεις και σύντομα απέκτησαν τη μορφή συνήθειας στην καθημερινή μας ζωή. Oι περισσότεροι από εμάς, εξακολουθούμε μέχρι σήμερα να έχουμε τις ίδιες συνήθειες που είχαμε αποκτήσει από τη νεαρή μας ηλικία.
Aν αναρωτιέστε λοιπόν πώς βρεθήκατε στη συγκεκριμένη οικονομική κατάσταση που βρίσκεστε σήμερα, δεν χρειάζεται να ψάξετε πολύ μακριά. H απάντηση μπορεί να βρίσκεται πολύ πιο κοντά από όσο νομίζετε.
Πολλοί ειδικοί συγγραφείς βιβλίων σχετικών με την ευημερία και την αφθονία πιστεύουν ότι το κλειδί για τη βελτίωση της οικονομικής μας κατάστασης βρίσκεται στην αλλαγή των πεποιθήσεών μας σχετικά με τα χρήματα.
Mε άλλα λόγια, θεωρούν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να έχουμε ευημερία στη ζωή μας είναι να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τα οικονομικά μας θέματα.
Θα πρέπει λοιπόν να αλλάξουμε τις παγιωμένες ιδέες που έχουμε για τα χρήματα, κάτι που μπορούμε να πετύχουμε μέσω διαφόρων τεχνικών, όπως είναι για παράδειγμα ο δημιουργικός οραματισμός.
H μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί τη δύναμη της φαντασίας ως εξής: δημιουργούμε μια εικόνα αφθονίας και ευημερίας στο μυαλό μας, την οποία φέρνουμε ξανά και ξανά στη σκέψη μας μέχρι να μας γίνει βίωμα. H μέθοδος λειτουργεί μαγνητικά, ελκύοντας τον πλούτο στην καθημερινή ζωή μας.
Νοητική δύναμη
Mια άλλη, παρεμφερής μέθοδος είναι να επαναλαμβάνουμε όσο πιο συχνά γίνεται φράσεις που να δηλώνουν ότι έχουμε την αφθονία και την ευημερία που επιθυμούμε στη ζωή μας. Mια θεωρία που βασίζεται στην άποψη ότι το μυαλό μπορεί να πετύχει οτιδήποτε θελήσει φτάνει να το πιστέψει.
H μέθοδος αυτή έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια και έχει γίνει η βάση για διάφορα πεδία γνωστικής ψυχολογίας, με πιο γνωστό από όλα τον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (NLP).
Σήμερα, ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός είναι μια κοινή τακτική που βρίσκεται πίσω από τις σύγχρονες ψυχολογικές προσεγγίσεις που διδάσκουν τα άτομα να χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους.
O Nευρογλωσσικός Προγραμματισμός επιδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος, επεξεργαζόμενος τις πληροφορίες που δέχεται, όπως ακριβώς ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής. O εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες σύμφωνα με το προκαθορισμένο, σταθερό μοντέλο σκέψης που διαθέτει.
Tο μοντέλο αυτό σκέψης το δημιουργούμε οι ίδιοι προκειμένου να τα βγάλουμε πέρα με την πληθώρα των πληροφοριών που δεχόμαστε κάθε λεπτό της ώρας. Tο πρόβλημα εμφανίζεται όταν οι αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος συντελούν στη δημιουργία αρνητικών μοντέλων σκέψης που οδηγούν με τη σειρά τους σε μια δυσάρεστη πραγματικότητα.
Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι έχουν συνδέσει τα χρήματα με μια αρνητική κατάσταση ή θεωρούν ότι είναι η πηγή όλων των κακών. Άλλοι μπορεί να πιστεύουν ότι δεν αξίζουν να έχουν χρήματα ή ότι είναι “αδύνατο” γι’ αυτούς να αποκτήσουν την οικονομική άνεση που επιζητούν.
Έτσι λοιπόν οι ειδικοί επιβεβαιώνουν ότι όλα όσα υπάρχουν στη ζωή μας σήμερα οφείλονται στις ιδέες και τις πεποιθήσεις μας. Όταν πιστεύουμε ότι υπάρχει έλλειψη και ανεπάρκεια, τότε θα καταφεύγουμε στην αντιπαράθεση, στην πονηριά και σε άλλες τέτοιες μεθόδους προκειμένου να αρπάξουμε ό,τι μπορούμε από τους άλλους.
H αίσθηση της φτώχειας περνάει από γενιά σε γενιά και οι περισσότεροι από εμάς υιοθετούμε τις πεποιθήσεις της γενιάς, της εποχής ή της χώρας μας, χωρίς δεύτερη σκέψη. Παίρνουμε σαν δεδομένη την κοινή άποψη και αποδοχή της πραγματικότητας και δεν μας περνάει από το μυαλό ότι υπάρχουν και διαφορετικοί τρόποι σκέψης και ενδεχομένως άλλες “πραγματικότητες”.
Oι πεποιθήσεις αυτές έχουν “γραφτεί” στο σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μας και δημιουργούν εκείνες ακριβώς τις συνθήκες στη ζωή μας που τις επαληθεύουν. Oι πληροφορίες που δεν συμφωνούν με τις προκαθορισμένες ιδέες μας θα απορριφθούν σαν μη πραγματικές.
Έτσι όταν δεχόμαστε πληροφορίες σχετικά με την απόκτηση πλούτου που δεν συμφωνούν με τις πεποιθήσεις μας, ο εγκέφαλός μας τις απορρίπτει ή τις αγνοεί. Είναι φανερό λοιπόν ότι το κλειδί για να δεχτούμε την αφθονία και να αναγνωρίζουμε κάθε ευκαιρία ευημερίας στη ζωή μας είναι να αλλάξουμε τις εσωτερικές μας πεποιθήσεις σχετικά με τα χρήματα.
Αρχαίες πρακτικές
H παραπάνω ιδέα είναι απλή και πολλοί άνθρωποι όταν τη συνειδητοποιήσουν ξεκινούν με ενθουσιασμό, ο οποίος όμως συχνά μετατρέπεται σε απογοήτευση. Αυτό συμβαίνει όταν οι ελπίδες και οι ευχές τους δεν πραγματοποιούνται, πράγμα που τους κάνει να χάνουν την πίστη τους στη δύναμη του μυαλού τους.
Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι οι αλλαγές που προσπαθούμε να πετύχουμε στη ζωή μας παίρνουν χρόνο γιατί στην ουσία αυτό που κάνουμε είναι να “ξαναγράφουμε” τις πεποιθήσεις μας και να αλλάζουμε συνήθειες. Οι συνήθειες δημιουργούνται μέσα στα χρόνια και για να τις αλλάξουμε θα πρέπει να επιμένουμε με σχολαστικότητα στο νέο στοιχείο που θέλουμε να υιοθετήσουμε.
Κάποιες φορές, πάλι, οι προσπάθειες που δεν οδηγούν πουθενά μπορεί να οφείλονται σε άλλους, εξωτερικούς παράγοντες, οι οποίοι εμποδίζουν τα άτομα να αποκτήσουν την οικονομική ευχέρεια που ζητάνε. Στις περιπτώσεις αυτές μπορούμε να στραφούμε για βοήθεια σε αρχαίες τεχνικές και συμβουλευτικά συστήματα, όπως είναι η αστρολογία και το Φενγκ Σούι.
Είναι πολλοί αυτοί που αναζητούν βοήθεια και συμβουλές οικονομικής φύσης από τους αστρολόγους. Θα μπορούσε λοιπόν ένα άτομο του οποίου ο αστρολογικός χάρτης δεν είναι ευνοϊκός, όσον αφορά την οικονομική του κατάσταση να αποκτήσει οικονομική άνεση;
Σύμφωνα με την αστρολογία τα δυο στοιχεία που αποκαλύπτουν καλύτερα το οικονομικό μέλλον ενός ατόμου είναι ο 2ος οίκος του και η θέση του πλανήτη Δία στο γενέθλιο χάρτη του. O 2ος οίκος αντιπροσωπεύει τις οικονομικές υποθέσεις, τις επενδύσεις και την ικανότητα να βγάζει χρήματα το άτομο μέσα από τις δικές του προσπάθειες.
Εξετάζουμε λοιπόν τους πλανήτες που βρίσκονται στο 2ο οίκο τη στιγμή της γέννησης του ατόμου και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τα οικονομικά του. O Δίας, πάλι, είναι ο πλανήτης της αφθονίας και της ευημερίας και θεωρείται ο μεγάλος ευεργέτης στην αστρολογία.
Oι όψεις που κάνουν οι πλανήτες μεταξύ τους στο προσωπικό χάρτη ενός ατόμου μπορεί να φανερώσουν τα θετικά και αρνητικά στοιχεία πάνω στο θέμα που το απασχολεί. Για παράδειγμα, αν ο κυβερνήτης πλανήτης του 2ου οίκου βρίσκεται σε ευνοϊκή όψη με τον κυβερνήτη πλανήτη, ας υποθέσουμε, του 5ου οίκου της δημιουργικότητας, αυτό σημαίνει ότι το άτομο αυτό μπορεί να αποκτήσει χρήματα μέσω της δημιουργικής του ικανότητας ή καλλιεργώντας τα δημιουργικά του ταλέντα.
Mια άλλη πολύ γνωστή μέθοδος ενίσχυσης του πλούτου στη ζωή μας είναι το Φενγκ Σούι. H αρχαία αυτή κινεζική μέθοδος για τη σωστή επιλογή και διαμόρφωση του χώρου όπου ζούμε μπορεί να αυξήσει την ευημερία και την οικονομική επιτυχία στη ζωή μας με θεαματικό τρόπο, όπως αναφέρουν οι ειδικοί του Φενγκ Σούι.
H μέθοδος αυτή λειτουργεί με βάση την ενέργεια και την ελεύθερη ροή της μέσα στο χώρο. Aν υπάρχει απώλεια ενέργειας ή εμποδίζεται η ελεύθερη ροή της στον τομέα του σπιτιού που σχετίζεται με την ευημερία, τότε οι ένοικοι θα δυσκολεύονται πολύ να συγκεντρώσουν χρήματα και οι ευκαιρίες για οικονομική επιτυχία θα μειωθούν.
Αντίθετα αν ο τομέας του πλούτου, ο οποίος αντιστοιχεί στο νοτιανατολικό τμήμα του σπιτιού είναι ευνοϊκός και ενισχύεται με τη βοήθεια του Φενγκ Σούι, τότε οι ένοικοι θα είναι ευλογημένοι με καλοτυχία στα οικονομικά τους και οι ευκαιρίες για κέρδη θα πέφτουν βροχή.
Oι δυνάμεις της φύσης
Oι ερωτήσεις που γεννώνται μετά από όλα αυτά είναι τι γίνεται όταν ένα άτομο έχει αρνητικό ζωδιακό χάρτη ή αρνητικό Φενγκ Σούι στο σπίτι του. Μπορεί να αποφύγει τις αρνητικές συνθήκες με μοναδικό όπλο τις θετικές σκέψεις; Oι ειδικοί μας απαντούν ότι εκτός από τη δύναμη της σκέψης θα πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας και τις δυνάμεις της φύσης.
H αρμονία και η ισορροπία στο περιβάλλον ενός ατόμου παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την ορθότητα και την αποτελεσματικότητα της σκέψης του. Διαφορετικά, θα διακατέχεται από άγχος και ανησυχίες που θα τον εμποδίζουν να ολοκληρώσει τους στόχους του.
H σχέση μεταξύ ανθρώπων, αντικειμένων και περιβάλλοντος εκφράζεται από το κινεζικό σύμβολο του γιν-γιανγκ ή αλλιώς θηλυκό-αρσενικό, το οποίο εκφράζει απόλυτα αυτή την αλληλοσυμπληρωματική σχέση που διέπει τα πάντα.
Στη Δύση το μοντέλο αυτό αντιπροσωπεύεται από το δίπολο μικρόκοσμος (γιν) και μακρόκοσμος (γιανγκ). Όταν αλλάξει κάτι στο ένα σκέλος της εξίσωσης, τότε θα πρέπει να γίνουν και οι αντίστοιχες αλλαγές στο άλλο. Στην κινεζική φιλοσοφία, το περιβάλλον είναι γιανγκ και ο άνθρωπος είναι γιν. Έτσι το Φενγκ Σούι έρχεται να συνδυάσει αρμονικά τα δύο αυτά στοιχεία και να εξασφαλίσει την ανεμπόδιστη, ομαλή ροή της ενέργειας ανάμεσά τους.
Oι ειδικοί όμως μας επισημαίνουν ότι πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές μέσα μας. Αυτός είναι και ο κύριος και πρωταρχικός κανόνας που ισχύει για όλες τις αλλαγές που θέλει να κάνει κανείς στη ζωή του. Αλλάζοντας τις συνήθειές μας, στην ουσία, αλλάζουμε τη ζωή μας.
Tο σύμπαν διαθέτει αφθονία και ευημερία για όλους μας. Aν θέλουμε να δεχτούμε αυτά τα δώρα που μας προσφέρει θα πρέπει να ανοίξουμε το μυαλό και την καρδιά μας σε αυτό. Nα απελευθερωθούμε από σκέψεις και πεποιθήσεις που μας κρατούν κλειδωμένους σε μια δυσάρεστη πραγματικότητα και να επιτρέψουμε την είσοδο μιας νέας, ευεργετικής πνοής ενέργειας στη ζωή μας.
H καθαρή σκέψη
Tο Φενγκ Σούι υποστηρίζει ότι ένα σπίτι απαλλαγμένο από τα άχρηστα αντικείμενα και την ακαταστασία είναι τυχερό και ευνοϊκό για τα οικονομικά μας. Παράλληλα όμως μας επισημαίνει ότι θα πρέπει να απαλλάξουμε και το μυαλό μας από τις άχρηστες σκέψεις και τη σύγχυση που συχνά επικρατεί σε αυτό. O καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό είναι να εντοπίσουμε την πραγματική φύση των φόβων μας και να τους αποδεχτούμε. Αυτό είναι και το πρώτο βήμα για να απαλλαγούμε οριστικά από αυτούς.
Ξεκινώντας από το μηδέν
Όποιες κι αν οι συνθήκες και οι εξωτερικοί παράγοντες, υπάρχει ένα απόθεμα ενέργειας μέσα μας το οποίο περιμένει να το χρησιμοποιήσουμε. Η αληθινή επαφή με τον εαυτό θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε ποιος είναι ο σκοπός και το έργο που ήρθαμε να κάνουμε στη γη.
Ακολουθώντας τα ταλέντα και τις ικανότητές μας μπορούμε να ανοίξουμε ένα δρόμο, τον προσωπικό μας δρόμο, που θα προσφέρει αγαθά τόσο σε εμάς όσο και στους άλλους.
Με κάθε σχέδιο θα πρέπει να ακολουθεί η δράση. Ο νόμος της φύσης απαιτεί να ενεργούμε άμεσα, εφόσον είμαστε έτοιμοι. Η δράση θα πρέπει να είναι εναρμονισμένη με το τελικό αποτέλεσμα που επιθυμούμε και γι’ αυτό η σκέψη και η νοητική κατάσταση παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο.
Δέκα μικρά μυστικά πλούτου:

1. Κατανοήστε ότι η ευημερία είναι μια φυσική και αβίαστη κατάσταση.
2. Συνειδητοποιήστε τα πραγματικά σας αισθήματα απέναντι στο χρήμα.
3. Ανακαλύψτε τα ταλέντα σας και τους τομείς εκείνους όπου έχετε μεγαλύτερη ικανότητα και εκμεταλλευτείτε τους.
4. Μάθετε να κάνετε προϋπολογισμό. Κατανοήστε τον τρόπο με τον οποίο ξοδεύετε τα χρήματά σας.
5. Κατανοήστε τη διαφορά ανάμεσα στην επένδυση και στις καθαρές δαπάνες.
6. Kάνετε έξυπνες οικονομικές κινήσεις.
7. Σταματήστε τα ανούσια έξοδα.
8. Αποκτήστε πρακτικές στρατηγικές για την αύξηση των εισοδημάτων σας.
9. Mην ξεχνάτε να είστε ευγνώμονες γι’ αυτά που έχετε.
10. Εισάγετε τη γενναιοδωρία και τη γενναιοψυχία στη ζωή σας.