ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΛΥΣΙΑΣ - Ὑπὲρ τοῦ ἀδυνάτου (10-14)

[10] Περὶ δὲ τῆς ἐμῆς ἱππικῆς, ἧς οὗτος ἐτόλμησε μνησθῆναι πρὸς ὑμᾶς, οὔτε τὴν τύχην δείσας οὔτε ὑμᾶς αἰσχυνθείς, οὐ πολὺς ὁ λόγος. ἐγὼ γάρ, ὦ βουλή, πάντας οἶμαι τοὺς ἔχοντάς τι δυστύχημα τοῦτο ζητεῖν καὶ τοῦτο φιλοσοφεῖν, ὅπως ὡς ἀλυπότατα μεταχειριοῦνται τὸ συμβεβηκὸς πάθος. ὧν εἷς ἐγώ, καὶ περιπεπτωκὼς τοιαύτῃ συμφορᾷ ταύτην ἐμαυτῷ ῥᾳστώνην ἐξηῦρον εἰς τὰς ὁδοὺς τὰς μακροτέρας τῶν ἀναγκαίων.

[11] ὃ δὲ μέγιστον, ὦ βουλή, τεκμήριον ὅτι διὰ τὴν συμφορὰν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ὕβριν, ὡς οὗτός φησιν, ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀναβαίνω [ῥᾴδιόν ἐστι μαθεῖν]· εἰ γὰρ ἐκεκτήμην οὐσίαν, ἐπ᾽ ἀστράβης ἂν ὠχούμην, ἀλλ᾽ οὐκ ἐπὶ τοὺς ἀλλοτρίους ἵππους ἀνέβαινον· νυνὶ δ᾽ ἐπειδὴ τοιοῦτον οὐ δύναμαι κτήσασθαι, τοῖς ἀλλοτρίοις ἵπποις ἀναγκάζομαι χρῆσθαι πολλάκις.

[12] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπόν ἐστιν, ὦ βουλή, τοῦτον ἄν, εἰ μὲν ἐπ᾽ ἀστράβης ὀχούμενον ἑώρα με, σιωπᾶν (τί γὰρ ἂν καὶ ἔλεγεν;), ὅτι δ᾽ ἐπὶ τοὺς ᾐτημένους ἵππους ἀναβαίνω, πειρᾶσθαι πείθειν ὑμᾶς ὡς δυνατός εἰμι; καὶ ὅτι μὲν δυοῖν βακτηρίαιν χρῶμαι, τῶν ἄλλων μιᾷ χρωμένων, μὴ κατηγορεῖν ὡς καὶ τοῦτο τῶν δυναμένων ἐστίν, ὅτι δ᾽ ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀναβαίνω, τεκμηρίῳ χρῆσθαι πρὸς ὑμᾶς ὡς εἰμὶ τῶν δυναμένων; οἷς ἐγὼ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν ἀμφοτέροις χρῶμαι.

[13] Τοσοῦτον δὲ διενήνοχεν ἀναισχυντίᾳ τῶν ἁπάντων ἀνθρώπων, ὥστε ὑμᾶς πειρᾶται πείθειν, τοσούτους ὄντας εἷς ὤν, ὡς οὐκ εἰμὶ τῶν ἀδυνάτων ἐγώ. καίτοι εἰ τοῦτο πείσει τινὰς ὑμῶν, ὦ βουλή, τί με κωλύει κληροῦσθαι τῶν ἐννέα ἀρχόντων, καὶ ὑμᾶς ἐμοῦ μὲν ἀφελέσθαι τὸν ὀβολὸν ὡς ὑγιαίνοντος, τούτῳ δὲ ψηφίσασθαι πάντας ὡς ἀναπήρῳ; οὐ γὰρ δήπου τὸν αὐτὸν ὑμεῖς μὲν ὡς δυνάμενον ἀφαιρήσεσθε τὸ διδόμενον, οἱ δὲ ‹θεσμοθέται› ὡς ἀδύνατον ὄντα κληροῦσθαι κωλύσουσιν.

[14] ἀλλὰ γὰρ οὔτε ὑμεῖς τούτῳ τὴν αὐτὴν ἔχετε γνώμην, οὔθ᾽ οὗτος ‹ὑμῖν› εὖ ποιῶν. ὁ μὲν γὰρ ὥσπερ ἐπικλήρου τῆς συμφορᾶς οὔσης ἀμφισβητήσων ἥκει καὶ πειρᾶται πείθειν ὑμᾶς ὡς οὐκ εἰμὶ τοιοῦτος οἷον ὑμεῖς ὁρᾶτε πάντες· ὑμεῖς δέ (ὃ τῶν εὖ φρονούντων ἔργον ἐστί) μᾶλλον πιστεύετε τοῖς ὑμετέροις αὐτῶν ὀφθαλμοῖς ἢ τοῖς τούτου λόγοις.

***
[10] Όσον αφορά τώρα την ιππασία μου, στην οποία αυτός είχε το θράσος να αναφερθεί, χωρίς ούτε την τύχη να φοβηθεί ούτε εσάς να ντραπεί, δεν θα μακρηγορήσω. Εγώ νομίζω, μέλη της βουλής, ότι όλοι όσοι έχουν κάποια αναπηρία ένα μόνο τους απασχολεί και τους προβληματίζει, πώς δηλαδή θα αντιμετωπίσουν όσο γίνεται πιο ανώδυνα το κακό που τους έχει τύχει. Ένας από αυτούς είμαι και εγώ. Και επειδή έχω να αντιμετωπίσω μια τέτοια συμφορά, αυτή την ανακούφιση βρήκα για τον εαυτό μου για τα σχετικώς μακριά από τα υποχρεωτικά ταξίδια.

[11] Και η αψευδέστερη απόδειξη, μέλη της βουλής, για το ότι ανεβαίνω στα άλογα λόγω της συμφοράς και όχι από αλαζονεία, όπως ισχυρίζεται αυτός: Αν είχα περιουσία, θα ίππευα σελωμένο ημίονο, και δεν θα ανέβαινα στα άλογα των άλλων. Τώρα αντιθέτως, επειδή δεν μπορώ να αποκτήσω κάτι τέτοιο, αναγκάζομαι να χρησιμοποιώ πολλές φορές τα άλογα των άλλων.

[12] Και είναι ή δεν είναι παράλογο, μέλη της βουλής, αυτός, αν με έβλεπε να ιππεύω σελωμένο ημίονο, να σιωπά (τι να έλεγε άλλωστε;), επειδή όμως ανεβαίνω στα δανεισμένα άλογα, να προσπαθεί να σας πείσει ότι είμαι ικανός; Και ότι χρησιμοποιώ δύο βακτηρίες, ενώ οι άλλοι χρησιμοποιούν μία, να μη μου προσάπτει ότι και αυτό είναι χαρακτηριστικό των ικανών, το ότι όμως ανεβαίνω στα άλογα να το χρησιμοποιεί ως απόδειξη ενώπιόν σας για το ότι ανήκω στους ικανούς; Αυτά εγώ τα χρησιμοποιώ και τα δύο για τον ίδιο λόγο.

 [13] Τόσο πολύ μάλιστα ξεπέρασε ως προς την αναισχυντία τους πάντες, ώστε προσπαθεί να σας πείσει, ένας τόσους, ότι εγώ δεν ανήκω στους ανάπηρους. Ωστόσο, αν πείσει γι᾽ αυτό κάποιους από σας, μέλη της βουλής, τί με εμποδίζει να κληρωθώ ένας από τους εννέα άρχοντες, και εσείς να στερήσετε από εμένα ως υγιή τον οβολό και να τον χορηγήσετε ομοφώνως σε εκείνον ως ανάπηρο; Γιατί, όταν πρόκειται για τον ίδιο άνθρωπο, ασφαλώς δεν νοείται εσείς να του στερήσετε το επίδομα θεωρώντας τον ικανό, και αυτοί να τον εμποδίσουν από την κλήρωση αντιμετωπίζοντάς τον ως ανάπηρο.

[14] Όμως ούτε εσείς έχετε την ίδια γνώμη με αυτόν, ούτε αυτός με εσάς — ευτυχώς. Εκείνος, σαν να ήταν η συμφορά μοναδική κληρονόμος, έχει έρθει να τη διεκδικήσει και προσπαθεί να σας πείσει ότι δεν είμαι αυτός που όλοι βλέπετε. Εσείς ωστόσο (όπως κάνουν άνθρωποι εχέφρονες) εμπιστεύεστε πιο πολύ τα δικά σας μάτια παρά τα δικά του λόγια.

Η έννοια της Ισχύος στην αρχαία ελληνική σκέψη

Στη συγκυρία εκείνη της ιστορίας των ιδεών, μέσα στην οποία το πρόβλημα της ισχύος τέθηκε για πρώτη φορά μ’ όλη του τη φιλοσοφική ένταση, διαγράφηκαν κιόλας ξεκάθαρα τόσο οι δυνατές βασικές τοποθετήσεις όσο και η θεμελιώδης δομή των αντίστοιχων επιχειρημάτων. Γι’ αυτό και η αντιπαράθεση ανάμεσα στη σοφιστική και στον Πλάτωνα κατέχει πρωτεύουσα θέση μέσα στη φιλοσοφική ιστορία του προβλήματος της ισχύος και μέσα στην ιστορία της φιλοσοφίας εν γένει. Οι σοφιστές, αυτοί οι philosophes maudits της αρχαιότητας, ανακάλυψαν τον παράγοντα της ισχύος και ανέπτυξαν τη θεωρία τους για την αντίθεση μεταξύ Φύσεως (ή ισχύος) και Νόμου (ή ηθικής) μέσα στο ευρύ πλαίσιο μιας αντιμεταφυσικής και σχετικιστικής τοποθέτησης, η οποία έδωσε το αρνητικό έναυσμα για την αντίστροφη πλατωνική σύνδεση του πρωτείου της ηθικής με μιαν ορισμένη μεταφυσική. Όχι ο Σωκράτης, όπως διατείνεται ο θρύλος πού διαμορφώθηκε το αργότερο από την εποχή του Κικέρωνα, παρά η σοφιστική κατέβασε για πρώτη φορά τη φιλοσοφία από τα ουράνια ύψη της προσωκρατικής θεωρίας στα χαμηλώματα της γης, κάνοντας κύριο μέλημα της σκέψης τον άνθρωπο στην πολιτισμική και πολιτική του δραστηριότητα. Η πρωτοκαθεδρία της ανθρωπολογικής προβληματικής οδηγούσε όμως αναπόδραστα στην ανθρωπολογική πρωτοκαθεδρία της βούλησης για ισχύ. Γιατί ο άνθρωπος πού αφέθηκε στις δικές του τις δυνάμεις, ο άνθρωπος πού παύει ν’ ακούει τη φωνή των θεών καθώς διαπιστώνει ότι οι θεοί είναι δικά του δημιουργήματα, ο άνθρωπος ως δημιουργός νόμων πού δεν είναι δυνατόν να βγαίνουν άμεσα από τους κόλπους της Φύσης ήδη επειδή παραλλάζουν ατέλειωτα από τόπο σε τόπο κι από εποχή σε εποχή — ο άνθρωπος αυτός μονάχα από τη βούληση για ισχύ μπορεί να αντλεί τη ζωτική του ενεργεία, τους κοινωνικούς και τους ηθικούς του σκοπούς. Τέτοιες αντιλήψεις ήταν φυσικό να αναφαίνονται στην Ελλάδα του 5ου αιώνα π.Χ. Η ισχύς γίνεται θεωρητικό πρόβλημα όταν το ζήτημα της πολιτικής ισχύος είναι ανοιχτό, όταν η ισχύς και η εξουσία παύουν να είναι αυτονόητες και γίνονται λεία, την οποία καθένας μπορεί να θηρεύσει. Ο κοινωνικός ξεπεσμός της παλαιάς αριστοκρατίας και η παράλληλη άνοδος των homines novi — αρχικά ως τυράννων ή ως εμπίστων των τυράννων και κατόπιν, ήτοι μετά την επικράτηση του δήμου, ως δημαγωγών- γέννησαν μια τέτοια κατάσταση. Οι σοφιστές δεν πουλούσαν απλώς μια τεχνική της ισχύος σε όσους συγχρόνους τους διψούσαν για ισχύ, αλλά και πρόσφεραν μια νέα και ρηξικέλευθη θεώρηση των ανθρωπίνων πραγμάτων· συνέλαβαν νοητικά κατά τον τρόπο τους την ουσία της εποχής τους και από τη σύλληψη του επίκαιρου πέρασαν στη σύλληψη του ανθρώπου.

Το βάθος και η γονιμότητα αυτής της σύλληψης μαρτυρούνται από το έργο του Θουκυδίδη, του ιδιοφυέστερου μαθητή της σοφιστικής και του μεγαλύτερου ίσως ιστορικού πού έζησε ποτέ. Τούτος ο σύγχρονος των διασημότερων σοφιστών, του ώριμου Σωκράτη και του νεαρού Πλάτωνα, είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη συζήτηση πάνω στο πρόβλημα της ισχύος σε μιαν εποχή όπου η επιδίωξη της ισχύος έφτασε η ίδια στον παροξυσμό της ανελέητης βίας. Ακόμα γλαφυρότερα απ’ ό, τι ο πολιτικός αγώνας κάτω από την πραγματική ή ονομαστική κυριαρχία του δήμου, απεκάλυπτε τώρα ο πόλεμος τί κινεί τους ανθρώπους και την ιστορία. Ο Θουκυδίδης αφιέρωσε το έργο της ζωής του στην περιγραφή τούτων των κινητήριων δυνάμεων παίρνοντας ως παράδειγμα ένα μεγάλο και πολυστρώματο συμβάν. Η ανθρώπινη φύση, την οποία ωθεί η φιλαρχία και η πλεονεξία, παραμένει. στα μάτια του σταθερό μέγεθος, και γι’ αυτό η ειρήνη δεν μπορεί παρά να είναι σχετική, όπως κι ο πόλεμος δεν αποτελεί έκπληξη· όμως μονάχα μέσα στην αναταραχή του πολέμου γίνεται, πρόδηλο σε πόσο εύθραυστα θεμέλια στηρίζεται η ειρήνη. Όταν καθιερωμένοι θεσμοί και παμπάλαια έθιμα παραμερίζονται, στο άψε-σβήσε, όταν τα ιερά δεσμά της θρησκείας και της ηθικής καταρρακώνονται αιφνίδια, όταν ακόμα και οι λέξεις αλλάζουν τη σημασία τους — τότε γίνεται ηλίου φαεινότερον ότι όλα αυτά είναι τεχνητές κατασκευές και θεσμίσεις, όχι γεννήματα της Φύσης. Πίσω από το σκισμένο προσωπείο των θεσμίσεων προβάλλει τώρα το αληθινό πρόσωπο της Φύσης: είναι το πρόσωπο των Αθηναίων όταν ζητούν από τους Μηλίους να υποταγούν. Δεν το ζητούν με τη συνείδηση τους βεβαρυμένη, δεν πιστεύουν ότι έτσι παραβιάζουν τη θεία τάξη, γιατί η θεία ή φυσική τάξη, ο εσώτερος νόμος του Όντος είναι ακριβώς ο νόμος του ισχυρότερου. Μόνον οι αδύνατοι αντλούν από τη θεία ή φυσική τάξη μιαν ηθική — όμως η ηθική, ως επιχείρημα και ως όπλο, δεν μπορεί να είναι ισχυρότερη από όσους υποχρεώνονται να καταφύγουν σ’ αυτήν. Η πίστη στην υπερίσχυση των ηθικών κανόνων γεννά απλώς φρούδες ελπίδες, ωθεί σε απελπισμένες και αυτοκαταστροφικές ενέργειες. Η πράξη θα όφειλε να προσανατολίζεται στους κανόνες της φρόνησης, οι οποίοι πάλι πρέπει να υπηρετούν τη φυσική επιταγή της αυτοσυντήρησης. Βεβαίως, η αυτοσυντήρηση έχει διαφορετικό νόημα για τον ισχυρό, ο οποίος μπορεί να διατηρήσει την ισχύ του μοναχά διευρύνοντάς την συνεχώς, και για τον αδύνατο, ο οποίος σώζεται ανταποκρινόμενος στις επιθυμίες του ισχυρότερου

Τα πιο μεγάλα «φύγε» τα είπαμε σε αυτούς που θέλαμε να μείνουν

Έτσι είμαστε εμείς οι άνθρωποι, εγωιστές. Ποτέ δεν παραδεχόμαστε τα λάθη μας. Έχουμε μάθει μία ζωή να ρίχνουμε ευθύνες χωρίς εμείς να αναλάβουμε καμία. Έχουμε συνηθίσει στο να κρίνουμε μόνο τους άλλους, χωρίς να κοιτάμε και λίγο τον εαυτό μας.

Όμως η κάθε διαφορά και η κάθε διαφωνία μας που προκύπτει, καθώς υπάρχουν δύο όψεις οι οποίες αντιπαραβάλλονται, μπορεί να λυθεί και να ξεπεραστεί. Αυτό όμως που δεν λύνεται είναι ο ίδιος ο άνθρωπος.

Ο άνθρωπος έχει μάθει μία ζωή να κατηγορεί, να ζητά ευθύνες χωρίς να δίνει. Έχει μάθει να είναι το επίκεντρο του κόσμου και δεν τον νοιάζει για το αν θα πληγώσει, αρκεί να μην πληγωθεί ο ίδιος. Έχει μάθει να παίρνει αλλά όταν έρχεται η ώρα να δώσει εκείνος πάντα βρίσκει λόγους για να αναχωρεί. Και κάπως έτσι σφάλμα στο σφάλμα​ όλες οι σχέσεις που έχει διαλύονται και μένει παρέα με το “φύγε” του. Αυτό που δεν το ξεστομίζει στην ουσία αλλά το δείχνει με τις πράξεις τους.

Αυτό όμως που είναι αδύνατον να συλλογιστεί κανείς είναι ότι τα πιο μεγάλα “φύγε” λέγονται σε ανθρώπους που αγαπάμε, σε ανθρώπους που είναι τόσο σημαντικοί για μας. Δεν έχει μέτρο πια αυτός ο εγωισμός; Μα τίποτα δεν λογαριάζει; Σαν βγαίνει από την καρδιά που είναι πληγωμένη παίρνει σβάρνα όλους, προκειμένου να δικαιωθούν τα τραύματά του.

Ο πόνος όμως μεταμορφώνει τον άνθρωπο, τον αλλάζει. Τον κάνει να υποφέρει τόσο που φτάνει σε σημείο να μην αισθάνεται τίποτα. Κι έτσι προκειμένου να λυτρωθεί και να σωθεί οδηγείται σε αντιδράσεις και ξεσπάσματα που όμως κοστίζουν. Κι αυτό το καταλαβαίνει μετά, αφού στέκεται μόνος του και αναρωτιέται στο τι τον οδήγησε να φερθεί έτσι όπως φέρθηκε και μάλιστα σε κάποιον που ίσως να σήμαινε τόσο πολλά για εκείνον.

Τότε είναι που καταλαβαίνει κανείς πως κανένας πόνος και καμιά προδοσία δεν πονάει τόσο όσο πονούν οι σκέψεις. Οι σκέψεις είναι αυτές που πονάνε και φθείρουν το μέσα μας. Οι σκέψεις για αυτά που πράξαμε, γι’ αυτά που είπαμε εν βρασμό ψυχής, γι αυτά που πιστέψαμε. Οι σκέψεις, για τις αλήθειες που έπρεπε να πούμε και δεν είπαμε, οι σκέψεις για τα λάθη που εμείς κάναμε​ αλλά κατηγορήσαμε άλλους. Οι σκέψεις για τα όσα δεν κάναμε ενώ πεθαίναμε την ίδια στιγμή να τα κάνουμε. Οι σκέψεις ότι διώξαμε και πληγώσαμε έναν άνθρωπο που αγαπούσαμε τόσο, την ίδια στιγμή ενώ μπορούσαμε να το διορθώσουμε και να τα αλλάξουμε όλα.

Αλλά έχουμε μάθει πλέον να λέμε “φύγε”. Είναι πιο εύκολο για μας από το να ρίξουμε τα μούτρα μας και να αποδεχτούμε και τα δικά μας σφάλματα. Είναι πιο εύκολο να απομακρύνουμε τον άλλον, οποίος μπορεί να σημαίνει οικογένεια, φίλος, αγάπη για μας. Και να μην υπολογίζουμε τίποτα πέρα από το εγώ μας.

Αλλά η ζωή κάθε μέρα μας διδάσκει πως τα λάθη είναι για να γίνονται. Κι άνθρωποι είμαστε για να τα φτιάχνουμε όλα από την αρχή και να τα διορθώνουμε. Πως να διώξεις άλλωστε κάποιον που τον νοιάζεσαι τόσο επειδή ένας εγωισμός βρέθηκε ανάμεσά σας; Πως να σβήσεις όλα όσα νιώθεις και να μην θυμάσαι;

Αφού δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τότε το μόνο που μας μένει είναι να αλλάζουμε τα δεδομένα. Το μόνο που μας μένει είναι να συγχωρούμε και παρασυρόμενοι από συναισθήματα μία στιγμής να μην χαλάμε σχέσεις μιας ζωής.

Γι’ αυτό εσείς που είπατε το “φύγε” και δεν ήταν οριστικό, τότε φροντίστε να το διορθώσετε, υπάρχει καιρός. Ενώ εσείς που σκέφτεστε να το πείτε, πριν το κάνετε θυμηθείτε ότι θα πονέσετε τον εαυτό σας και μόνο. Μπορεί να πιστεύεται ότι έτσι ίσως θα δικαιωθείτε, αλλά πιστέψτε με ότι η εκδίκηση θα πονέσει πρώτον και κύριο εσάς.

Κάντε τα “φύγε” της ζωής σας, αγκαλιές και συγγνώμες. Αντί να διώχνετε όσους αγαπάτε, ίσα ίσα κρατήστε τους και βοηθήστε τους να δουν τα λάθη τους, μέσα από τα οποία θα καταλάβετε κι εσείς τα δικά σας.

Ποιός θα βάλει την τελεία;

Νύχτα.

Σκοτάδι.

Ησυχία.

Μόνο ένας ήχος να την κόβει στα δύο, λες και τη ραγίζει.

Ένα πληκτρολόγιο και ένα ζευγάρι χέρια να πληκτρολογούν με μανία.

Ίσως ένα ποτήρι λευκό κρασί κάπου στο πλάι.

Μπορεί και κόκκινο, όπως το χρώμα του πάθους ή ένα λιβάδι μαργαρίτες.

Κάποιος δημιουργεί κόσμους, πλάθει χαρακτήρες και φυσά ζωή σε χάρτινους ήρωες.
 

Εκείνος ο κάποιος που νομίζει πως καθοδηγεί τα βήματα εκείνων που φτιάχνει, ψεύδεται αφού μόνοι τους παίρνουν πνοή και χάνονται σε μυστηριώδεις κόσμους.

Εκείνος ο κάποιος που χτυπά τα πλήκτρα, νομίζει πως μπορεί να τους ακολουθήσει αλλά πάλι λαθεύει.
 

Δεν μπορείς να καθοδηγήσεις τα βήματα καμίας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

Άλλωστε, οι ολοκληρωμένες προσωπικότητες αυτό έχουν ως χαρακτηριστικό, είναι ατίθασες και αποφασίζουν μόνες τους για τη ζωή τους.

Τι συμβαίνει όμως όταν ένας ήρωάς σου ζωντανεύει αληθινά;

Όταν τον έχεις πλάσει στο μυαλό σου, όταν έχεις φανταστεί το πρόσωπό του, τα χαρακτηριστικά του, τον τρόπο που λειτουργεί, το ποιος είναι και τι καθόρισε τη ζωή και τον χαρακτήρα του, όταν…

Τι συμβαίνει όταν τον συναντάς αληθινά σε ένα ραντεβού χωρίς προκαθορισμένο χρόνο και τόπο, στο πιο άσχετο μέρος που θα μπορούσες να θεωρήσεις κατάλληλο για συνάντηση;

Τότε, είσαι μπροστά σε  μια σοκαριστική αποκάλυψη.

Και το κουβάρι ξετυλίγεται.

Και αυτό που πριν ζούσες στα παραμύθια, τώρα το ζεις αληθινά.

Είναι λες και παρακολουθείς live, μόνο που εδώ δεν είναι τηλεπαιχνίδι αλλά σίγουρα είναι survivor, αφού θα αντέξει εκείνος που έχει γερά νεύρα, ακλόνητη αυτοπεποίθηση και αληθινό πάθος.

Και εκεί που τροφοδοτούσες την ελπίδα των άλλων, τώρα τροφοδοτείς τη δική σου.

Και εύχεσαι ο ήρωάς σου να μπορεί να είναι σε όλα σαν αυτόν της φαντασίας σου.

Τα βιβλία όμως γράφονται από σένα.

Η αληθινή ζωή απαιτεί δύο για να γραφτεί ή να ξεγραφτεί και οι Μίνωες της καρδιάς δεν είναι  βασιλιάδες αλλά κοινοί θνητοί όπως ακριβώς κι εσύ.

Στην καρδιά τους κατοικεί το Καλό αλλά και το Κακό.

Θυμώνουν, λυπούνται, σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους.

Κατοικούν μέσα τους δεκάδες εαυτοί, συχνά αντικρουόμενοι μεταξύ τους και εσύ απορείς ποιος ο αληθινός και ποιος ο ψεύτικος.

Η βροχή πάνω στην πέτρα συνεχίζει να πέφτει, αλλά δεν σμιλεύει τα πάντα.

Ούτε δίνει στον βράχο τη μορφή που φαντάζεσαι.

Τι ωραίο παραμύθι η ιδέα ότι ο έρωτας, η αγάπη και όλες αυτές οι υπέροχες κινητήριες ιδέες μεταμορφώνουν τους ανθρώπους, αλλά δεν συμβαίνει.

Όχι πάντα, τουλάχιστον.

 

Το βιβλίο φτάνει στο τέλος του.

Ξέρεις πως γράφεις πια τις τελευταίες σελίδες του.

Επιμέλεια δεν θα υπάρξει.

Τον τίτλο τον ψάχνεις ακόμα.

Ο ήρωάς σου είναι χαμένος κάπου στο δικό του πουθενά.

Εσύ, το ίδιο.

Σκοτάδι ξανά.

Οι ήρωες ξαποσταίνουν, όπως και αυτοί που τους δημιουργούν.

Τι τέλος θα επιλέξεις άραγε γι’ αυτό το βιβλίο;

Happy end, που θα γλυκάνει τα χείλη ή ένα κακό τέλος που κάποτε θα ξεχαστεί;

 

Λένε πως δεν ξεχνάς ποτέ τον άνθρωπο που σου φέρθηκε καλά. Αντίθετα, εκείνον που σε πρόδωσε και σε πλήγωσε, τον βάζεις σε μια σελίδα, τον κρύβεις εκεί και τον αφήνεις να ξεχαστεί. Γίνεται μάθημα, αλλά όχι πληγή. Πόνεσε και δεν πονάει πια. Σε γιγάντωσε από εκεί που ήσουν κανονικός άνθρωπος.

Μήπως να τον κάνεις σελιδοδείχτη;

Τις τελευταίες σελίδες με τι θα τις τροφοδοτήσεις;

Πατάς το enter και σχηματίζεις τη λέξη ‘τέλος’.

Ποιός θα βάλει την τελεία;

Εσύ ή ο ήρωάς σου;

Όσοι έρχονται στη ζωή μας, έρχονται για κάποιο λόγο

Οι άνθρωποι έρχονται στη ζωή μας είτε για κάποιο λόγο, είτε για ορισμένο χρόνο, είτε για πάντα. Όταν ξέρεις αυτό, ξέρεις και τι να κάνεις για τον κάθε άνθρωπο. Όταν κάποιος είναι στη ζωή μας για κάποιο λόγο, συνήθως απαντά σε μία ανάγκη μας που με κάποιο τρόπο έχουμε εκφράσει. Έχει έρθει για να μας βοηθήσει σε μια δυσκολία να παρέχει καθοδήγηση ή υποστήριξη. Για να μας συνδράμει φυσικά, συναισθηματικά ή πνευματικά.

Μοιάζει Θεόσταλτος και είναι.. Είναι εκεί για το λόγο ακριβώς που τον χρειαζόμασταν..

Μετά, χωρίς να κάνουμε κάτι λάθος και ίσως ακόμα σε μια άβολη στιγμή και παρ’ ότι μπορεί να πληγωθούμε, η σχέση θα τελειώσει. Κάποιος από τους δύο θα πει ή θα κάνει κάτι που θα βάλει τέλος. Μπορεί ο άνθρωπος αυτός να πεθάνει. Μπορεί απλώς να φύγει μακριά μας. Κάποιες φορές, μπορεί να ενεργήσει με τέτοιον τρόπο που να μας αναγκάσει να πάρουμε θέση.

Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι η ανάγκη μας βρήκε ανταπόκριση. Η επιθυμία μας εκπληρώθηκε, οπότε η δουλειά του ανθρώπου αυτού τελείωσε. Η προσευχή μας πήρε απάντηση και είναι ώρα να προχωρήσουμε.

Όταν κάποιος είναι στη ζωή μας για ορισμένο χρόνο αυτό σημαίνει ότι ήρθε η ώρα να ωριμάσουμε, να μοιραστούμε και να μάθουμε. Μπορεί να μας φέρει μια ειρηνική εμπειρία, ή να μας κάνει να γελάμε. Θα μας μάθει να κάνουμε κάτι που δεν κάναμε ως τώρα και πάντως η παρουσία του θα μας δώσει μεγάλη χαρά. Παρ’ ότι μπήκε στη ζωή μας για ορισμένο χρόνο, το έργο του ήταν σπουδαίο..

 

Όταν κάποιος είναι στη ζωή μας για πάντα, μας διδάσκει μαθήματα ζωής. Θα μας διδάξει αυτά, πάνω στα οποία πρέπει να χτίσουμε στέρεα συναισθηματικά θεμέλια. Η δουλειά μας είναι να δεχτούμε το μάθημα, να αγαπήσουμε τον άνθρωπο αυτό και να εφαρμόσουμε όσα μάθαμε στη σχέση μας μαζί του σε όλες τις σχέσεις και όλα τα πεδία της ζωής μας!

 

Λένε ότι, η αγάπη είναι τυφλή, αλλά η φιλία διαισθητική.
Είτε είναι για κάποιο λόγο, είτε για κάποιο χρόνο, είτε για μια ζωή.
Σ’ ευχαριστώ που μου έδωσες την ευκαιρία αυτής της εμπειρίας.
Σ’ ευχαριστώ που είσαι μέρος της ζωής μου.

Προσωκρατική φιλοσοφία

Η προσωκρατική φιλοσοφία γεννήθηκε στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. στις Ελληνικές πόλεις της Ιωνίας. Η ίδρυση της Ιωνικής σχολής της Μιλήτου αποτελεί το οριακό σηµείο  έναρξης της προσωκρατικής σκέψης και ουσιαστικά της πρώτης φιλοσοφικής σκέψης στον αρχαίο Ελληνικό κόσµο. Οι Έλληνες παντρεύουν µέσα τους την αρχαία Ελληνική µυθολογία µε την έλλογη σκέψη και αναζητούν στη φύση όλες εκείνες τις δυνάµεις που την απαρτίζουν. Οι φυσικοί προσωκρατικοί φιλόσοφοι ασχολούνται εξ ολοκλήρου µε την πρωταρχική αιτία του κόσµου και µε τις δυνάµεις εκείνες που στηρίζουν την πλάση και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Σε ολόκληρη την ιστορία, τίποτε δεν είναι πιο εκπληκτικό ή τόσο δύσκολο να περιγραφεί όσο η αιφνίδια άνοδος του πολιτισµού στη Ελλάδα. Πολλά απ’ όσα δηµιουργούν τον πολιτισµό υπήρχαν ήδη επί χιλιάδες χρόνια στην Αίγυπτο και στη Μεσσοποταµία, και είχαν απλωθεί από εκεί στις γειτονικές χώρες. Αλλά ορισµένα στοιχεία έλειπαν, ωσότου τα προµήθευσαν οι Έλληνες.

 

    Το τι απετέλεσαν στην τέχνη και τη λογοτεχνία είναι γνωστό στον καθένα, αλλά ό,τι έχουν πραγµατοποιήσει στον καθαρά διανοητικό τοµέα είναι ακόµη εξαιρετικότερο.

(Bertrand Russel, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας)

Θεωρούνται οι πρώτοι που διατύπωσαν συγκεκριμένες φιλοσοφικές θεωρίες, εγκαταλείποντας την αυθεντία της παράδοσης. Τα ερωτήματα που θέτουν αφορούν κυρίως στην Κοσμογονία, ως απάντηση στο ερώτημα για τη γένεση του κόσμου, την Κοσμολογία, ως απάντηση στο ερώτημα για την υφή και τη λειτουργία του κόσμου και την Γνωσιολογία, ως απάντηση στο ερώτημα ποιες είναι οι δυνατότητες και τα όρια της ανθρώπινης σκέψης.

 

Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι έδρασαν στην Μικρά Ασία, τη Θράκη, τη Σικελία και την Κάτω Ιταλία. Η Μίλητος γέννησε τους Θαλή, Αναξίµανδρο, Αναξιµένη, η Έφεσος τον Ηράκλειτο, η Σάµος τον Πυθαγόρα και Μέλισσο, τα Άβδηρα τον Δηµόκριτο, η Σικελία τον Εµπεδοκλή, η Ελέα τους Παρµενίδη και Ζήνωνα.

 

Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι άπλωσαν,µε την σκέψη τους, τα φτερά του πολιτισµού και της φιλοσοφίας. Όλες οι έννοιες και οι επιστήµες, που µέχρι και σήµερα αναπτύσσονται αλµατωδώς, είναι πνευµατικά τέκνα αυτών των φιλόσοφων. Η έννοια της ύλης, η έννοια του απείρου, η έννοια της δύναµης, του αριθµού, της κίνησης, του Είναι, του γίγνεσθαι, του Οντος, του Ατόµου, του χωροχρόνου, είναι δηµιουργήµατα αυτής της φιλοσοφικής σκέψης.

 

Οι κυριότεροι προσωκρατικοί φιλόσοφοι:

 

Μιλήσιοι	Πυθαγόρειοι	Ελεάτες	Ανεξάρτητοι Φυσιολόγοι	Ατοµικοί
Θαλής ο Μιλήσιος Ύδωρ	Πυθαγόρας ο Σάµιος Αριθµός	Παρµενίδης ο Ελεάτης Ον	Ηράκλειτος ο Εφέσιος Πυρ και Λόγος	Δηµόκριτος ’Ατοµον
Αναξίµανδρος ο Μιλήσιος Απειρον	Φιλόλαος	Ζήνων ο Ελεάτης Χωροχρόνος	Εµπεδοκλής ο ΑκραγαντινόςΦιλότης, Νείκος, Πρωταρχικά Στοιχεία	Λεύκιππος ’Ατοµον
Αναξιµένης ο Μιλήσιος Αήρ	Αλκµαίων ο  Κροτωνιάτης Πόροι Εγκεφάλου, Αντίθετες Δυνάµεις Αρχύτας	Μέλισσος ο Σάµιος	Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος Μονοθεϊσµός Αναξαγόρας ο ΚλαζοµένιοςΝους, Σπέρµατα	Ανάξαρχος Μητρόδωρος ο Χίος
	Έκφαντος Ικέτας		Διογένης ο Απολλωνιάτης

 

Ποιά ερωτήματα έθεσαν οι Προσωκρατικοί;

Οι Προσωκρατικοί ασχολήθηκαν με ερωτήματα κοσμολογικά αναζητώντας στη φύση τις δυνάμεις που την απαρτίζουν και επιδιώκοντας να βρουν την πρωταρχική αιτία, ουσία ή αρχή του κόσμου αλλά και τη δομή ή μορφή του κόσμου. Προσπάθησαν επίσης να εξηγήσουν λογικά την ουσία και τη δομή του κόσμου. Μολονότι στηρίχθηκαν σε παλαιότερους ποιητές και στοχαστές, όπως ο Όμηρος και ο Ησίοδος, αλλά και στις παλαιές κοσμολογίες και κοσμογονίες, είδαν τον κόσμο ως μια ολότητα, που αποτελείται από αισθητά και μεταξύ τους διακριτά πράγματα, και απορρέει από μια πρώτη αρχή ή από σύνολο αρχών.

 

Οι εξηγήσεις τους για τον κόσμο στηρίχθηκαν στην παρατήρηση και σε λογικές μεθόδους, όπως η αναγωγή, η επαγωγή και η αναλογία. Συνέβαλαν στη διερεύνηση της φύσης και στην κατανόηση του κόσμου και πολλά από τα ερωτήματα που έθεσαν απασχολούν και στις μέρες μας επιστήμονες, φιλοσόφους, καλλιτέχνες.

 

Ασχολήθηκαν επίσης με προβλήματα της γνώσης, της κοινωνίας, της ηθικής και της πολιτικής. Παρομοίασαν τη δομή της φύσης με τη δομή της κοινωνίας τους αλλά και με την πολιτική οργάνωση της. Οι έννοιες της αρετής, της φρόνησης, της σοφίας, της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και του νόμου τους απασχόλησαν εξίσου με τις έννοιες της ύλης, του απείρου, της δύναμης, του αριθμού, της κίνησης και της μεταβολής, του Γίγνεσθαι (της αέναης ροής και μεταβολής των πάντων) και του Είναι, που νοείται ως ακίνητο και αιώνιο.

 

Οι Προσωκρατικοί ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τον άνθρωπο και υποστήριξαν την αξία των ηθικών αρετών. Καθιέρωσαν τον τύπο του σκεπτόμενου και σώφρονος ανθρώπου. H φιλοσοφία τους θεωρείται όμως κοσμοκεντρική και μόνο με τον Σωκράτη, τους Σοφιστές και τους μετέπειτα φιλοσόφους γίνεται ανθρωποκεντρική.

 

Η φιλοσοφική διαμάχη μεταξύ των προσωκρατικών

Η σύγχρονη άποψη για τους προσωκρατικούς λέει ότι η ιστορία της προσωκρατικής φιλοσοφίας, όπως τη διασώζουν οι πηγές, είναι μια διαλεκτική, φιλοσοφική διαμάχη. Mία φιλοσοφική διαμάχη μεταξύ των θεωρητικών της ενότητας (Ελεάτες) και των θεωρητικών της πολλαπλότητας του σύμπαντος (Ίωνες, Πυθαγόρειοι, Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας, Ατομικοί).

 

Συνοπτικά, η προσωκρατική φιλοσοφική διαμάχη έχει ως εξής. Πρώτος ο μονιστής Παρμενίδης χρησιμοποίησε τα πυθαγόρεια σημεία, για να ασκήσει κριτική στην ιωνική, πυθαγόρεια και ηρακλείτεια υλική μονάδα. Έπειτα, οι μαθητές του Παρμενίδη Ζήνων και Μέλισσος χρησιμοποίησαν την υλική μονάδα των συγχρόνων τους πλουραλιστών Εμπεδοκλή και Αναξαγόρα, για να δείξουν ότι, αφού είναι απείρως διαιρετή, δεν ικανοποιεί την ελεατική λογική.

 

Τέλος, οι πλουραλιστές Ατομικοί, αφού, κατά τον Αριστοτέλη ενέδωσαν στην ελεατική λογική και χρησιμοποίησαν «ατομικά μεγέθη» (Φυσ. Α 3, 187a1-3), τελικώς επιχείρησαν να ανασκευάσουν την ελεατική θεωρία. Αυτή είναι η επικρατέστερη ερμηνεία όσον αφορά την εξέλιξη των προσωκρατικών φιλοσοφικών συστημάτων.

 

Ο Σωκράτης και οι προσωκρατικοί

Ο Σωκράτης µεγάλωσε µέσα στο πνεύµα των προσωκρατικών φιλοσόφων και αξιοποίησε τις γνώσεις και την σοφία τους. Η παιδεία του στηρίχτηκε στην προσωκρατική φιλοσοφία και η µορφή του άλλαξε τον κόσµο. Ο Σωκράτης έδωσε για πρώτη φορά στη φιλοσοφία ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Η έλλειψη αυτή του στοιχείου, από την ως τότε φιλοσοφική σκέψη, είναι ο κύριος λόγος που δόθηκε στους προηγούµενους από αυτόν φιλοσόφους ο τίτλος προσωκρατικοί.

 

Η ηθική φιλοσοφία του Σωκράτη στέλνει το φως της φιλοσοφίας ακόµα πιο µακριά στον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τον Πλωτίνο. Η έκταση της προσωκρατικής φιλοσοφίας είναι µικρή αλλά η επιρροή που προκάλεσε σε όλο τον µετέπειτα Ελληνικό και δυτικό πολιτισµό κολοσσιαία.

 

Το άλµα, από τον θρησκευτικό φόβο στο ελεύθερο και καθαρό πνεύµα, είναι το σηµαντικότερο στην ιστορία της επιστήµης και δεν έχει προηγούµενο σε κανένα άλλο πολιτισµό.

 

Ο σηµερινός άνθρωπος είναι εξοικειωµένος µε την επιστηµονική σκέψη. Την εποχή όµως εκείνη η τοµή αυτή που γεννά την φιλοσοφία από τη µυθολογία και την ποίηση είναι πολύ δύσκολη και αντιµετωπίζεται από τους µελετητές µε θαυµασµό.

Φως ή σκοτάδι; Η επιλογή είναι δική σου

Θετική σκέψη: Δύο λέξεις απλές, η πρώτη και καλύτερη συμβουλή για να δώσεις σε κάποιον όταν βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση, τα πιο ωραία και ενθαρρυντικά λόγια, που θέλεις κι εσύ να ακούσεις. Είναι όμως τόσο απλό, όσο το λέμε σε κάποιον; Μάλλον όχι. Το καλό είναι πως ο καθένας μπορεί να εξασκηθεί στη θετική σκέψη. Το κακό είναι ότι θέλει χρόνο και επιμονή.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουν συνηθίσει σε ένα τρόπο σκέψης πιο αρνητικό, ή έστω πιο ρεαλιστικό όπως θα μπορούσε να υποστηρίξει, ίσως λανθασμένα, κανείς. Δε σημαίνει ότι όποιος σκέφτεται θετικά, νεφελοβατεί ή δεν είναι κοντά στην πραγματικότητα. Τίποτα δε μπορεί να αποδείξει πως η θετική σκέψη και στάση ζωής είναι ουτοπική, ενώ ο αρνητισμός είναι ρεαλιστικότερη στάση. Εμείς είμαστε εκείνοι που θα επιλέξουμε να δούμε τα πράγματα είτε θετικά είτε αρνητικά, είτε ως πρόβλημα είτε ως πρόκληση, είτε ως αγώνα είτε ως μια περιπέτεια. Εμείς θα τους δώσουμε το πρόσημο που θέλουμε.

Κάθε μέρα που περνάει κάνουμε τόσες επιλογές. Κάθε μέρα έχουμε την δυνατότητα να επιλέξουμε πως αισθανόμαστε. Κάθε μέρα, ήδη από το πρώτο λεπτό αφότου ξυπνήσουμε, επιλέγουμε τις σκέψεις μας, που θα μας ακολουθούν όλη την μέρα, μέχρι να κοιμηθούμε και πάλι. Η επιλογή είναι στο χέρι μου: επιλέγω την χαρά, τη ζωντάνια, την ελπίδα, το φως; Ή τη μιζέρια, την άρνηση για το οτιδήποτε, την απελπισία και την απογοήτευση, το σκοτάδι; Το μόνο σίγουρο είναι πως ο κόσμος θα συνεχίζει να κινείται και να υπάρχει, όποια επιλογή και αν κάνω.

Αν στο δίλημμά μου, επιλέξω το δεύτερο, αυτομάτως κλείνω την πόρτα στην ωραία περιπέτεια της ζωής, στην ομορφιά της κάθε διαφορετικής ημέρας, στις ευκαιρίες, στα μικρά, αναζωογονητικά, απρόβλεπτα, καθημερινά πράγματα. Επιλέγω να βλέπω παντού την ασχήμια, την αδικία, οι σκέψεις μου γίνονται αρνητικές και τα χρωματίζω όλα με μαύρο χρώμα.

Η ζωή όμως έχει πληθώρα και ποικιλία χρωμάτων, δεν είναι όλα μαύρα. Αν διαλέξω το πρώτο μέρος του διλήμματος, όλα αλλάζουν. Οι σκέψεις μου αλλάζουν, η διάθεσή μου αλλάζει, τα χρώματα αλλάζουν. Οι σκέψεις μας κι οι επιλογές μας είναι τα πινέλα μας, για να χρωματίσουμε τη ζωή μας. Τώρα βλέπω χαμόγελα παντού, εκπέμπω και μαγνητίζω τα θετικά, τα καλά, επιλέγω να ζήσω και να δίνω θετική χροιά σε όσα μου συμβαίνουν. Προσέχω τις λέξεις μου, οι οποίες είναι θετικά φορτισμένες και αποφεύγω χαρακτηρισμούς που πληγώνουν, προσφέρω τον καλύτερό μου εαυτό γιατί ξέρω ότι μπορώ να προσφέρω.

Απλώνω τα χέρια μου στη ζωή και είμαι έτοιμος να δεχτώ ό,τι μου δώσει, να δοκιμάσω καινούριες εμπειρίες, να μην αποκλείσω τίποτα. Η ζωή είναι μια συνεχής διαδικασία μάθησης. Αποκαλώ τις εμπειρίες μαθήματα και όχι προβλήματα ή δυσκολίες. Από κάθε κατάσταση μπορείς να βγεις κερδισμένος, αν επιλέξεις να το δεις έτσι. Λέω «ναι» στη ζωή, και αφήνω να με πλημμυρίσουν όλα τα καλά που μου δίνει. Επιλέγω να ζήσω, όχι να επιβιώσω. Ο ζυγός κλείνει προς τη θετική σκέψη. Ακολούθησε τον θετικό τρόπο σκέψης, έχε πίστη και ελπίδα στην ζωή. Η επιλογή είναι δική σου: φώς ή σκοτάδι;

Φοβίες: Όλα είναι μέσα στο μυαλό μας…

Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα γνώριμο που μας έχει κυριεύσει όλους  σε διάφορες στιγμές της ζωής μας. Σίγουρα όλοι μας θα προτιμούσαμε να μην το βιώσουμε ποτέ ξανά. Αλλά όσο δυσάρεστο κι αν είναι το συναίσθημα του φόβου, η αμυντική του φύση το καθιστά απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Ο φόβος περιλαμβάνει την υποκειμενική αίσθηση φόβου, αλλά και φυσιολογικές μεταβολές του οργανισμού, όπως επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού και της αναπνοής, οι οποίες προετοιμάζουν το σώμα για μυϊκή δραστηριότητα ως απάντηση σε μία ρεαλιστική απειλή. Άρα όλοι θα συμφωνήσουμε ότι ο φόβος μας προσφέρει προστασία.

Τι συμβαίνει όμως με τις φοβίες; Το αποκαλούμενο φοβικό άγχος ή φοβία συνιστά αίσθημα υπερβολικού και παράλογου φόβου για συγκεκριμένο αντικείμενο, χώρο, δραστηριότητα ή κατάσταση και έχει ως αποτέλεσμα την έντονη ανάγκη του ατόμου για αποφυγή του μη ρεαλιστικού φοβικού ερεθίσματος. Αν και το άτομο αναγνωρίζει τη μη ρεαλιστικότητα των φόβων του, η συμπεριφορά αποφυγής εμμένει προκαλώντας του δυσλειτουργία στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Η αιτία δημιουργίας των φοβιών είναι ένα ζήτημα που έχει μελετήσει η βιολογία και τα συμπεράσματα δείχνουν ότι υπάρχουν περιοχές του εγκεφάλου, όπως η αμυγδαλή, που αποθηκεύουν μόνιμα τα τραυματικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας, χωρίς συνειδητή εγγραφή των ερεθισμάτων. Η αμυγδαλή αποτελεί ένα από τα τμήματα του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου και έχει την πιο εξειδικευμένη σχέση με το συναίσθημα, και ειδικά με τον φόβο και το άγχος. Επιπροσθέτως οι μνήμες τρόμου και φόβου διαφέρουν σημαντικά από τις συνηθισμένες μνήμες ως προς τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύονται στον εγκέφαλο. Οι τραυματικές μνήμες αποθηκεύονται στις μη σκεπτόμενες ή αλλιώς αισθητηριακές περιοχές του εγκεφάλου, και κυρίως στην αμυγδαλή. Για αυτό το λόγο η ανάκληση μίας τραυματικής μνήμης γίνεται κυρίως αισθητηριακά, δηλαδή ανακαλούνται οσμές, εικόνες, σωματικές αισθήσεις και ήχοι που συνδέονται με τραυματικά γεγονότα προκαλώντας έντονα δυσάρεστα συναισθήματα.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ένας παράλογος φόβος μπορεί να έχει τη βάση του στην περιοχή της αμυγδαλής με αποτέλεσμα το άτομο να μην έχει καθόλου συνειδητή γνώση για τη φύση και τις αιτίες της φοβίας του. Το πώς συμβαίνει αυτό είναι αξιοσημείωτο. Μέσω πειραμάτων που έχουν διεξαχθεί αποδεικνύεται ότι οι νευρώνες της αμυγδαλής απομνημονεύουν ερεθίσματα που σχετίζονται με τον πόνο και στη συνέχεια προκαλούν αυτόματες αντιδράσεις φόβου. Η μνήμη της αμυγδαλής είναι ασυνείδητη και μη λεκτική και μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις φόβου και άγχους όχι μόνο παρουσία του επώδυνου ερεθίσματος, αλλά και μετά από ανάμνηση ή φαντασίωσή του, υπό την επίδραση της εξαρτημένης αντίδρασης. Αυτό συμβαίνει διότι η αμυγδαλή έχει τη δυνατότητα να συνδέει τα γεγονότα του παρόντος με αυτά του παρελθόντος και να μην ξεχνά ποτέ. Επομένως από τη στιγμή που θα μάθουμε πως κάτι είναι επικίνδυνο δεν χρειάζεται να το ξαναμάθουμε. Αν και ο ρόλος της αμυγδαλής είναι διασωστικός , εντούτοις είναι και η αιτία για πολλών ειδών χρόνιες φοβίες και αγχώδεις διαταραχές, ιδιαίτερα όταν παρουσιάζονται ανωμαλίες στη λειτουργία της.

Ανακύπτει όμως το ερώτημα για ποιο λόγο η μνήμη της αμυγδαλής πρέπει να είναι ασυνείδητη, και μάλιστα γιατί να είναι αδύνατο να εκφραστεί λεκτικά σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Από την πρώτη μέρα της ζωής του το βρέφος μαθαίνει πώς να αντιδρά συναισθηματικά με συγκεκριμένους τρόπους στις διάφορες καταστάσεις και ερεθίσματα, βιωματικά-συναισθηματικά, έως και το 2-3^ο έτος της ηλικίας του, το οποίο αποτελεί το προλεκτικό στάδιο ανάπτυξης, δηλαδή στάδιο κατά το οποίο τα γνωστικά συστήματα του ατόμου δεν είναι ανεπτυγμένα. Οι αντιδράσεις αυτές εγκαθίστανται στην αμυγδαλή και τα περιεχόμενά τους δεν υπόκεινται σε γνωστική επεξεργασία από το άτομο. Το τμήμα αυτό του εγκεφάλου δεν έχει πρόσβαση στη μάθηση που αποκτάται μέσω γνωστικών διεργασιών, καθώς οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την γνωστική ανάλυση και επεξεργασία (ιππόκαμπος) δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη στο βρέφος. Επομένως το παιδί δημιουργεί συναισθηματικές αναπαραστάσεις και τις αποθηκεύει στην άρρητη, δηλαδή μη συνειδητή και μη λεκτική, μνήμη. Αυτές οι μη λεκτικές αναπαραστάσεις δημιουργούν τις προδιαθέσεις, οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο το παιδί αργότερα ερμηνεύει και αφομοιώνει τις διάφορες εμπειρίες στα επόμενα στάδια της ζωής του.

Η λειτουργία της αμυγδαλής είναι να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο σε κλάσματα του δευτερολέπτου και να ετοιμάζει τον οργανισμό για δράση. Στην αμυγδαλή καταλήγουν νεύρα που μεταφέρουν μηνύματα από όλες τις αισθήσεις. Αν κάποια από αυτές μεταφέρει μήνυμα κινδύνου η αμυγδαλή στέλνει άμεσα εντολές σε διάφορα όργανα του σώματος για να βρουν τρόπους προστασίας. Η μεταφορά του σήματος γίνεται με τόσο μεγάλη ταχύτητα που το γνωστικό τμήμα του εγκεφάλου δεν προλαβαίνει να επεξεργαστεί το ερέθισμα. Η ουσία λοιπόν βρίσκεται στο ότι η αμυγδαλή δέχεται αισθητηριακά ερεθίσματα πριν από τη συνειδητή επεξεργασία τους.

Συμπερασματικά σε μία φοβική αντίδραση τα συναισθήματα μπορούν να υπάρχουν πριν από τις σκέψεις, καθώς πολλές από τις φοβίες που υποφέρουν οι άνθρωποι αναπτύσσονται στο προλεκτικό στάδιο της ανάπτυξής τους, άρα είναι αδύνατο να επεξεργαστούν γνωστικά από το άτομο. Χωρίς σκέψη δεν υπάρχει έλεγχος, ούτε επιλογή, για αυτό και οι χρόνιες φοβίες είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν και να ξεπεραστούν.

Παρ’ όλα αυτά η αντιμετώπισή τους δεν είναι αδύνατη. Μία επιπλέον ιδιότητα της συγκεκριμένης εγκεφαλικής περιοχής είναι ότι δεν μπορεί να ξεχωρίσει εάν κάτι συμβαίνει στην πραγματικότητα ή στην φαντασία του ατόμου. Συνεπώς μέσω των θεραπευτικών τεχνικών που προσφέρει η υπνοθεραπεία ως ψυχοθεραπευτική προσέγγιση μπορεί να γίνει επανακωδικοποίηση των δεδομένων που έχουν καταγραφεί στις εν λόγω περιοχές του μεταιχμιακού συστήματος, με αποτέλεσμα το άτομο να αντιδρά με πιο λειτουργικό πλέον τρόπο σε εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα που προηγουμένως του προκαλούσαν αντιδράσεις φόβου.

Η αγάπη δημιουργεί ένα «εμείς» χωρίς να καταστρέφει ένα «εγώ»

 
Η διατήρηση του ελέγχου σε μια σχέση φαίνεται να είναι κεφαλαιώδους σημασίας για ορισμένους. Με απίστευτο ζήλο, αναζητούν άτομα που, προκειμένου να μη χαλάσουν τη σχέση, επιτρέπουν στους εαυτούς τους να εξουσιάζονται. Στα άτομα αυτά η ανάγκη να διεκδικήσουν την αυτονομία τους παραχωρεί τη θέση της στην τακτική της ελάχιστης αντίστασης. Είτε είναι υπερβολικά ανασφαλή είτε απλώς πολύ αδύναμα, παραιτούνται από την ατομικότητά τους.

 

Η τραγωδία, εν προκειμένω, είναι ότι όσο περισσότερο επιτρέπουμε στους άλλους να μας εξουσιάζουν τόσο περισσότερο χάνουμε την επαφή με αυτό που είμαστε και με το τι έχουμε δικαίωμα να περιμένουμε. Από τη στιγμή που θα χάσουμε τον προσανατολισμό μας, ο δρόμος για να ξανακερδίσουμε την προσωπικότητά μας είναι στην καλύτερη περίπτωση ανηφορικός, ιδιαίτερα όταν έχουμε πείσει τον εαυτό μας ότι το ‘χει η μοίρα μας να υποτασσόμαστε στη θέληση των άλλων. Η αλήθεια όμως είναι ότι σε κανέναν δε δίνεται η ζωή για να την παραχωρεί κατόπιν διαταγής. Και το να λέμε ότι το κάνουμε αυτό στο όνομα της αγάπης αποτελεί πλήρη διαστρέβλωση της λέξης.

Οι περισσότεροι από εμάς μαθαίνουμε από νωρίς να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στα μηνύματα που λαμβάνουμε από τους άλλους παρά από μέσα μας.
Μας προτρέπουν να αγνοούμε τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες και να ζούμε σύμφωνα με τις προσδοκίες των άλλων. -Nathaniel Branden

Αταλάντη, η κυνηγός

Εκτός από το Βοιωτικό μύθο που θέλει την Αταλαντη περίφημη δρομέα της αρχαιότητας, και που γι’αυτήν αναφερθήκαμε στην ανάρτηση της προηγούμενης εβδομάδος, υπάρχει και η εκδοχή των Αρκάδων, με πολλά βέβαια κοινά χαρακτηριστικά, τόσα που κάνουν αρκετούς να θεωρούν πως δεν υπήρχαν δυο διαφορετικές ηρωίδες με το ίδιο όνομα.

Στην ΕΙΚΟΝΑ μας, βλέπετε λεπτομέρεια από μαρμάρινη ρωμαϊκή σαρκοφάγο με αναπαράσταση του κυνηγιού του Καλυδωνίου Κάπρου από το Palazzo dei Conservatori στη Ρώμη. Στο κέντρο ο Μελέαγρος μπήγει το ακόντιό του στον κάπρο και δίπλα του η ατρόμητη κυνηγός Αταλάντη.

Συνώνυμη της αθλήτριας Αταλάντης υπήρξε και η ιέρεια της Αρτέμιδας, που ζούσε στα Αρκαδικά βουνα και δάση.

Κατά τον αρκαδικό μύθο, λοιπόν, η Αταλάντη, ήταν κόρη του Μαιναλου.Πατρίδα της ήταν το Λύκαιον, το Μαίναλο ή η Τεγέα. Όταν γεννήθηκε η Αταλάντη, ο πατέρας της, επειδή ήθελε μόνο γιους, την εγκατέλειψε στο όρος Παρθένιο κοντά στην είσοδο μιας σπηλιάς.

Στην αρχή, την Αταλάντη, την φρόντιζε μια αρκούδα (σύμβολο της Άρτεμης) και αργότερα την περιμάζεψαν κάποιοι κυνηγοί. Κοντά τους έμεινε μέχρι να μεγαλώσει κι έμαθε τα μυστικά του κυνηγιού. Όταν μεγάλωσε δεν ήθελε να παντρευτεί, ζούσε με αγνότητα και κάποτε σκότωσε με τα βέλη της τους Κένταυρους Ροίκο και Υλαίο που είχαν προσπαθήσει να τη βιάσουν.

Πήρε μέρος στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, του αγριογούρουνου, που η οργισμένη θεά Αρτεμις είχε στείλει στην περιοχή και σκότωνε τους γεωργούς όταν πήγαιναν να σπείρουν και προκαλούσε καταστροφές στα υπάρχοντα των χωρικών.

Φοβερός και τρομερός ο κάπρος, έπρεπε να γίνει κάτι για να αντιμετωπιστεί η μάστιγα.

Οργανώθηκε αποστολή με επικεφαλής το Μελέαγρο. Πράγματι στην Καλυδώνα συγκεντρώθηκε ο ανθός των ηρώων όλης της Ελλάδας. Ο Βακχυλίδης στα "Επινίκια", τους αποκαλεί "αρίστους των Ελλήνων". Αναμεσά τους ήταν οι Διόσκουροι, ο Θησέας, ο Ιάσονας, ο Πηλέας με τον πεθερό του Ευρυτίωνα, ο Αδμητος, ο Πειρίθοος, ο Τελαμώνας, ο Αμφιάραος και πολλοί άλλοι.

Οι «άριστοι των Ελλήνων» αντιδρούσαν στη συμμετοχή της Αταλάντης και αρνούνταν να συμμετάσχουν σε κυνήγι που θα έπαιρνε μέρος μία γυναίκα. Ο Μελέαγρος όμως, έπεισε τους υπόλοιπους ήρωες να τη δεχτούν, καθώς παρότι ήδη παντρεμένος με την Κλεοπάτρα, ερωτεύτηκε με πάθος την Αταλάντη.

Το κυνήγι κράτησε έξι μέρες. Ο τρομερός κάπρος δεν ήταν εύκολος αντίπαλος, αφού σκότωσε δύο από τους ήρωες.

Μέσα στη σύγχυση που ακολούθησε την επίθεση του θηρίου, ο Πηλέας έριξε το ακοντιό του, αλλά έχασε το στόχο και τραυμάτισε θανάσιμα τον Ευρυτίωνα.

Την ώρα που πολλοί από τους άντρες έτρεχαν να σωθούν, πρώτη χτύπησε τον κάπρο η Αταλάντη, που τον πλήγωσε στη ράχη μ' ένα βέλος. Ύστερα ο Αμφιάραος τον χτύπησε ανάμεσα στα μάτια και στο τέλος ο Μελέαγρος έμπηξε το ακόντιό του στην κοιλιά του θηρίου, που σωριάστηκε νεκρό στο έδαφος.

Ήταν έθιμο του κυνηγιού το κεφάλι και το δέρμα να τα παίρνει εκείνος που είχε δώσει τη χαριστική βολή στο θήραμα, κι επομένως τα τρόπαια που όλοι εποφθαλμιούσαν ανήκαν δικαιωματικά στον Μελέαγρο.

Όταν όμως έγδαραν τον κάπρο, ο ήρωας χάρισε τα πολύτιμα ενθύμια στην Αταλάντη, καθώς ήταν η πρώτη που χτύπησε το θηρίο, σημάδι αναγνώρισης της ανωτερότητά της ως κυνηγού.

Η χειρονομία του προκάλεσε βίαιη διαμάχη ανάμεσα σ 'εκείνους τους άντρες που υπερασπίζονταν με πείσμα την ανωτερότητα του φύλου τους. Ιδιαίτερα ανυποχώρητοι ήταν οι θείοι του ήρωα, που απέσπασαν με τη βία το δέρμα του ζώου από την Αταλάντη και ο Μελέαγρος, τυφλωμένος από την οργή, τους σκότωσε κι επέστρεψε τα τρόπαια στην όμορφη κυνηγό.

Επίσης, σύμφωνα με τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο, η Αταλάντη ήταν η μόνη γυναίκα που πήρε μέρος στην αργοναυτική εκστρατεία ανάμεσα σε πενήντα διάσημους αρσενικούς ήρωες, σαν τον Ιάσονα και τον Ηρακλή.

Μετά το τέλος της εκστρατείας, στους ταφικούς αγώνες που έγιναν προς τιμή του Πελία, η Αταλάντη νίκησε στην πάλη τον Πηλέα.

Μετά από μια σειρά θρυλικά κατορθώματα, η Αταλάντη παντρεύτηκε τον μισογύνη Μελανίωνα, που όμως σε κείνη επεέδειξε απεριόριστη πίστη, υπομονή κι αγάπη.

Aπό το μύθο της εμπνεύστηκε ο Φρειδερίκος Χαίντελ το ομώνυμο μελόδραμά του, και γι’αυτό, για όσους αγαπούν το είδος αυτό της μουσικής, κοινοποιώ την ουβερτούρα από την όπερα "Αtalante"...

To Allegro της ορχηστρικής εισαγωγής, πλήρους αρμονίας και χωρίς λιμπρέτο, να σας αποσπά την προσοχή, να συνοδεύσει ευχάριστα την ανάγνωσή σας...

 

Η ζωή είναι δυνατή σε μεγάλα τμήματα του Άρη ισχυρίζονται επιστήμονες

Επιστημονική ομάδα στην Αυστραλία παρουσίασε μια ανατρεπτική μελέτη στην οποία αναφέρεται ότι ο Άρης όχι μόνο διαθέτει συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής αλλά είναι πιο «φιλόξενος» από ό,τι η Γη, τουλάχιστον σε επίπεδο μικροβιακής ζωής. Η μόνη διαφορά είναι ότι τα περισσότερα σημεία που μπορούν να υποστηρίξουν την παρουσία ζωής στον κόκκινο πλανήτη βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του.

 

 Φωτογραφία από την υψηλής ανάλυσης κάμερα HiRISE του τροχιακού οχήματος Mars Reconnaissance της NASA, δείχνει την μια πλευρά ενός κρατήρα στα μέσα γεωγραφικά πλάτη του βόρειου ημισφαιρίου του Άρη, που θα μπορούσε να φιλοξενήσει τη ζωή.

Η μελέτη

Ερευνητές του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας μελέτησαν και συνέκριναν διάφορες παραμέτρους ανάμεσα στη Γη και στον Άρη (θερμοκρασία, ατμοσφαιρική πίεση κ.α) θέλοντας να διαπιστώσουν αν και σε τι βαθμό μπορεί ο Άρης να υποστηρίξει μορφές ζωής παρόμοιες με αυτές που υπάρχουν στον πλανήτη μας.

 

Σύμφωνα με τους ερευνητές σε όλες τις προηγούμενες έρευνες που έχουν δείξει ότι ο Άρης είναι εξαιρετικά αφιλόξενος για τη ζωή μελετήθηκαν συγκεκριμένες περιοχές του ενώ εκείνοι ανέλυσαν δεδομένα δεκαετιών από το σύνολο του πλανήτη.

 

Κατέληξαν τελικά στην εκτίμηση ότι το «κατοικήσιμο» ποσοστό στον Άρη από τον πυρήνα μέχρι τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι 3% – το αντίστοιχο ποσοστό για τη Γη είναι περίπου 1%. Η διαφορά είναι ότι σε σύγκριση με τη Γη στον κόκκινο πλανήτη οι περισσότερες περιοχές όπου μπορεί να υπάρξει  ζωή  είναι υπόγειες.

 

Η ζωή κάτω από τον Άρη

Το περιβάλλον χαμηλών πιέσεων που διαθέτει ο Άρης δεν επιτρέπει την παρουσία του νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του αφού γρήγορα θα εξατμιζόταν. Επίσης οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια του Άρη είναι πολύ χαμηλές με τον μέσο όρο να βρίσκεται στους – 63 βαθμούς Κελσίου. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ερευνητές, κάτω από την επιφάνεια του Άρη υπάρχουν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη και διατήρηση της ζωής.

 

Το βάρος του εδάφους ενισχύει την πίεση ενώ υπάρχει αρκετή ζέστη προερχόμενη από το εσωτερικό του ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν και να επιβιώνουν βακτήρια και άλλοι μικροοργανισμοί.

 

«Η μελέτη μας είναι η πιο εμπεριστατωμένη από όσες έχουν γίνει μέχρι σήμερα για το αν και πόσο φιλόξενος είναι ο Άρης έστω και σε μικροβιακό επίπεδο. Είναι επίσης πολύ σημαντική με δεδομένο ότι ο άνθρωπος αποτελεί προϊόν της εξέλιξης που ξεκίνησε από τη μικροβιακή ζωή. Η μελέτη δεν απευθύνεται σε επιστήμονες που αναζητούν απαντήσεις σε φυσικούς νόμους ή σε σε όσους αναζητούν εξωγήινους που κατασκευάζουν διαστημόπλοια. Αν όμως κάποιος ενδιαφέρεται για την απαρχή της ζωής και το πώς μπορεί να γεννιέται η ζωή σε άλλους κόσμους μακριά από τη Γη θα πρέπει να ρίξει μια ματιά στη μελέτη μας» αναφέρει ο Charley Lineweaver, επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Astrobiology.

Μια φουσκωτή θερμική «ασπίδα» στα σχέδια της NASA για τον εποικισμό του Άρη

Μια φουσκωτή θερμική «ασπίδα» θα βοηθήσει το πρώτο διαστημόπλοιο που θα μεταφέρει αστροναύτες στον Άρη να προσεδαφισθεί με ασφάλεια στον Κόκκινο Πλανήτη. Αυτό τουλάχιστον προτείνουν επιστήμονες από το Ερευνητικό Κέντρο της ΝΑSA στο Λάγκλεϊ της Βιρτζίνια, οι οποίοι σχεδιάζουν την «ασπίδα» με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να επιβραδύνει το σκάφος κατά την κάθοδό του.

 

Η διάταξη είναι ένα από τα σενάρια που θα εξετάσει η NASA ως «απάντηση» στο γεγονός ότι η αρειανή ατμόσφαιρα είναι αραιότερη από τη γήινη. Κάτι που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορεί ένα μεγάλο σκάφος να προσεδαφισθεί με ασφάλεια στην επιφάνεια του πλανήτη, αφού γι’ αυτό τον σκοπό δεν μπορούν να επιστρατευθούν αλεξίπτωτα.

Κάθε τμήμα της «ασπίδας» θα καλύπτεται από πυρίμαχο υλικό και θα φουσκωθεί με αέριο άζωτο λίγο πριν το σκάφος μπει στην ατμόσφαιρα του Άρη. Έτσι, η διάταξη θα πάρει το επιθυμητό σχήμα, μοιάζοντας με ένα τεράστιο μανιτάρι που θα βρίσκεται στη «μύτη» του διαστημοπλοίου.

 

«Κάθε φορά προσπαθούμε να αποφύγουμε τη χρήση ειδικών κινητήρων, όποτε αυτό είναι εφικτό. Επομένως, θα προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα την ατμόσφαιρα του Άρη, κάτι που θα βοηθήσει επίσης και στην εξοικονόμηση καυσίμων», αναφέρει στο σάιτ του Κέντρου ο Νιλ Τσίτγουντ, επικεφαλής μηχανικός του τμήματος που ετοιμάζει την «ασπίδα».

 

Η διάταξη, όπως και άλλες συσκευές που παίρνουν το σχήμα τους φουσκώνοντας, θα δοκιμασθούν από το 2016. Αν προκριθεί ως λύση, τότε θα προετοιμασθεί για να ενσωματωθεί στον «Ωρίωνα», το διαστημόπλοιο που σχεδίασε η NASA μεταξύ άλλων για την αποστολή αστροναυτών στον Κόκκινο Πλανήτη. Μάλιστα, πριν από λίγες εβδομάδες, ο «Ωρίωνας» πραγματοποίησε με επιτυχία την παρθενική πιλοτική του πτήση.

 

Πάντως, ανάλογες θερμικές «ασπίδες» θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε μη επανδρωμένα σκάφη που θα σταλούν σε άλλους πλανήτες, όπως η Αφροδίτη και ο Τιτάνας. Επίσης, θεωρούνται μια από τις ιδανικές λύσεις για την επιβράδυνση ενός διαστημοπλοίου που θα κινηθεί στην πυκνή ατμόσφαιρα του Δία, για να προσεδαφισθεί στην επιφάνειά του.

 

Η NASA έχει ήδη δοκιμάσει με επιτυχία μια ανάλογη διάταξη τον Ιούλιο του 2012, η οποία άντεξε ακόμη και σε ταχύτητες 12.230 χιλιομέτρων την ώρα. Παρ’ όλα αυτά, οι μηχανικοί του Ερευνητικού Κέντρου αναγνωρίζουν πως μια «ασπίδα» για τον Άρη θα πρέπει να αντεπεξέλθει σε ακόμη πιο αντίξοες συνθήκες.

 

Η λύση για την επιβράδυνση του «Ωρίωνα» είναι μόνο μία από τις τεχνολογίες που θα πρέπει να αναπτύξει η NASA για την αποστολή ανθρώπων στον Άρη μέχρι τη δεκαετία του 2030, όπως είναι ο στόχος που έχει θέσει η αμερικανική πολιτική ηγεσία. Ανάμεσα σε άλλα, θα χρειασθεί επίσης να κατασκευασθούν νέα συστήματα προώθησης, καλύτερος τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός όπως και διαστημικές στολές ένας «γενιάς».

Αμβούλιοι θεοί: Η ιαματική αγία τριάδα των αρχαίων Λακώνων

Οι αµβούλιοι θεοί ήταν ένα προσωνύµιο που χρησιµοποιούσαν οι αρχαίοι Λάκωνες για ένα σύστηµα ιερής τριάδος, η οποία απαρτιζόταν από τον ∆ία, την Αθηνά και τους ∆ιοσκούρους (Κάστορα και Πολυδεύκη).

Οι τελευταίοι, κατά τη λακωνική πίστη, είχαν την ικανότητα να παρατείνουν την ανθρώπινη ζωή! Αλλωστε οι Κάστωρ και Πολυδεύκης γεννήθηκαν στην πόλη Θεράπνη της Λακωνίας, πλάι στον Ευρώτα, µια πόλη σχετιζόµενη µε την πνευµατική θεραπεία. Οι βωµοί του  Αµβουλίου ∆ιός, της Αµβουλίας Αθηνάς και των Αµβουλίων Τυνδαριδών ∆ιοσκούρων δεν απείχαν πολύ απ’ αυτόν του Καρνείου (Απόλλωνος) και του ∆ιονύσου Κολωνάτα (Κολωνάτη), ο οποίος έκειτο στην Κολώνα και στον οποίο έθυον οι Σπαρτιάτες οπαδοί του, οι λεγόµενοι ∆ιονυσιάτες. (Παυσανίας, 3.13.6).
Πρόκειται, λοιπόν, για µια ιαµατική ιερή τριάδα, η λατρεία της οποίας εξαπλώθηκε από τη Λακωνία στην Ιταλία και από εκεί στη λοιπή Ευρώπη.Η «περίεργη» ρίζα αµβ- συνδέεται άλλοτε µε πνευµατικά κατορθώµατα και άλλοτε µε φθοροποιά (αµβλόω, άµβλωσις).

Το µυστικό της αντιγήρανσης
Οι ιερείς των αµβουλίων θεών γνώριζαν, προφανώς, τον τρόπο και τη µέθοδο µε την οποία µπορεί να παραταθεί η ζωή, να πάρει αναβολή η φθορά, δηλαδή ο θάνατος.Η εξήγηση και η λύση του µυστηρίου αυτού δεν έρχεται µέσα από την επιστήµη της Αρχαιολογίας, αλλά µέσα από τη σοφή ελληνική τέχνη και παράδοση της ετυµολογίας.

Οι αµβούλιοι θεοί, λοιπόν, µπορούσαν  και έδιναν µία αναβολή (< αµβολά (δωρ.)/αµβολή (ιων.)/αµβολίη – Απολλ. Ρόδ.) του θανάτου. Με ποιον τρόπο; Αµβολάδην/αναβολάδην, ένα ιωνικό και ποιητικό επίρρηµα, που σηµαίνει «µε αναβολή, µε παράταση του καιρού εξ υποβολής» (Ηρόδ.).
Βλέπουµε, λοιπόν, εδώ και το στοιχείο της πίστεως (υποβολής).Οι σοφοί µας συγγραφείς µας εξηγούν µε ποιους τρεις τρόπους η αρχαία αγία τριάδα των Λακώνων πετύχαινε αυτήν την αναβολή του θανάτου, που ήταν η µυστική διδασκαλία-συµβουλή των αµβουλίων: Με κάχλασµα (χόχλασµα) του νερού, όταν αυτό βράζον αναπηδά (Οµηρος, «Ιλιάδα»).
Σε συνδυασµό µε έντονη φωνή, µε επανάληψη και διαδοχή του µέλους, για τους ψάλλοντες (Οµηρος, Πίνδαρος). Αλλωστε η ρίζα αµ- πολλάκις αντικαθιστά την πρόθεση «ανά», η οποία δηλώνει επανάληψη. Και σε συνδυασµό µε συγκεκριµένη κίνηση και στάση του σώµατος: Αµβολαδίς/αναβολαδίς, που σηµαίνει µε υψωµένα τα χέρια προς τα πάνω και κάνοντας οκνηρές-αργοπορητικές κινήσεις (αµβολιεργός = οκνός, αµελής > αµβολιεργώς) – Ησίοδος, Op. 413, Πλούταρχος, Καλλίµαχος.

Σκεφτόµενος κλασικά ιατρικά το συνδυασµό αυτών των θεραπειών, οδηγούµαστε στο συµπέρασµα πως η αγία ιαµατική τριάδα των Λακώνων ήταν ένα κέντρο φυσικής αποκατάστασης, αφού περιελάµβανε θεραπεία για πνευµονικές και ψυχικές παθήσεις, σε συνδυασµό µε φυσιοθεραπεία.Ισως επρόκειτο για ένα «στρατιωτικό νοσοκοµείο», θα λέγαµε σήµερα, για τους πολλούς τραυµατίες που είχαν οι Σπαρτιάτες.
Αλλά επειδή αναφέρεται πως µε αυτούς τους τρεις «απλούς» τρόπους πετύχαιναν οι ιερείς της αµβουλίας τριάδος την παράταση της ζωής, θα καταφύγουµε και πάλι στη γλώσσα: Κάνοντας άµβλυνση, δηλαδή αφαιρώντας την οξύτητα/τοξικότητα, δηλαδή τα δηλητήρια απ’ τον οργανισµό των ανθρώπων. Παρακάτω θα προσπαθησουμε να αναλύσουμε/αποκωδικοποιήσουμε πώς γινόταν αυτή η αρχαία αποτοξίνωση:

Θεραπεία µε ήπια άσκηση και υπνοθεραπεία
Παράλληλα στο ιαµατικό σύστηµα των αµβουλίων θεών, ο ασθενής ασκείτο και απευθυνόταν µε ανάταση προς το θείο. Παραδίδεται µια συγκεκριµένη στάση σώµατος -που απαντάται συχνάκις και στα ειδώλια των µινωικών ιερών κορυφής, κατ’ εξοχήν κέντρα πνευµατικής θεραπείας- και είναι η συνήθης ελληνική στάση δεήσεως ή σχέσεως επικοινωνίας πιστού µε τον θεό του. (Αργότερα, µε την επιβολή του Χριστιανισµού, ο Ελλην έχασε αυτήν την ορθή στάση του απέναντι στο θεό του και κατέληξε προσκυνητής, σκυφτός, καµπουριασµένος και δούλος απέναντί του.
Αυτό άλλαξε άρδην την ψυχολογία του).Ο ασθενής, λοιπόν, έκανε και ελαφρές, χαλαρές/χαλαρωτικές κινήσεις και περιπάτους. Είναι γνωστό πως όσο πιο κατεβασµέ-νους ρυθµούς έχει κανείς, όσο πιο αργές κινήσεις κάνει, τόσο παρατείνει τη ζωή του – κάτι που µπορεί να παρατηρηθεί εύκολα και στη φύση, αφού τα βραδυποριακά ζώα (χελώνες κ.ά.) ζουν περισσότερο από τα ωκύποδα.
Εκ της διαδόσεως της αµβουλίας ιατρικής επέρασε στα λατινικά η λέξις ambulaveritis να σηµαίνει περίπατος (> αγγλ. amble / ambulate > ambulatory = περιπατητικός κ.λπ.). Επειδή αµβροσιακά (θεϊκά) αναφέρονται από τον Οµηρο και η νύχτα («αµβροσίη νυξ») και ο ύπνος. Θεωρουμε πως µέσα στην ήπια θεραπεία διά χαλαρώσεως των αµβουλίων εµπερικλείεται και η σήµερα γνωστή ως υπνοθεραπεία

Θεραπεία µε νερό
Το κυριότερο «φάρµακο» που συνι-στούσε η αµβούλια ιατρική ήταν υγρό, µε βασικό συστατικό το νερό. Ενα νερό όµως… «πειραγµένο».Η θεραπεία γινόταν σε ένα υγρό περιβάλλον, αποστειρωµένο, στο οποίο έβραζαν άµβωνες (λεκάνες) µε νερό. Το βράσιµο του νερού δεν είναι απαραίτητο να γινόταν µε εστίες και καζάνια.
Μπορεί να γινόταν µε την ηχοβόληση χάλκινων αγγείων, σε µια συγκεκριµένη συχνότητα. Ο ασθενής, λοιπόν, προφανώς οδηγείτο σε έναν τέτοιο χώρο, στον οποίο επιδρούσε µια συγκεκριµένη συχνότητα, η οποία δεν ήταν στο ακουστικό του φάσµα µεν, έκανε το νερό των δοχείων να βράζει δε (αµβολάδην εσήµαινε και αναζέων).
Εδώ φαίνεται να επενεργεί ο Αµβούλιος Ζευς για να ζέει το νερό.Ενας άλλος τρόπος µε τον οποίο µπορούσαν να βράζουν τα νερά ήταν η ενέργεια εκ του ηλέκτρου, ο… ηλεκτρισµός (> λατ. electro, κεχριµπάρι). Γιατί το ζωικό ήλεκτρο καλείται άµβρα. Και η ρητίνη αυτή amber (ιταλ. ambra, γαλλ. amber, κλπ.)…Σε τόπο όπου βράζουν νερά, ακόµη και σήµερα, θεραπεύονται το άσθµα και η δύσπνοια.
Γι’ αυτό εκ των αµβουλίων ιταλιστί καλείται η δύσπνοια και το άσθµα ambascia. Η  δε  γνωστή µαγική  επωδός abracadabra, που κατά την Ιατροφιλοσο-φική του Κόιντου Σερένιου Σαµµωνικού (3ος αι. µ.Χ.) σηµαίνει «ο κόσµος πρέπει να πίνει νερό», έχει σχέση µε τα όσα ιατρο-µαγικά συνέβαιναν εδώ! Βέβαια η υδρο-θεραπεία, η ποσιθεραπεία κ.λπ. έχουν πολλάκις αναφερθεί από την αρχαιότητα έως σήµερα. Ακόµα και η θρησκεία της αφρο-Καραϊβικής, η vodoun (γνωστότερη ως βουντού), σηµαίνει «αντλώ νερό».
Για όλα αυτά χρειαζόταν ένα ορισµένο περιβάλλον. Με τη µετοίκηση των Ελλήνων ιατρών εκτός Ελλάδος, µετοί-κησαν και οι λέξεις µας. Ετσι, ambiente ιταλιστί σηµαίνει περιβάλλον (> γαλλ. ambient > αγγλικά ambient, ο περικλείων, ο περιβάλλων κ.λπ.). Οπως οι ιατροί του Μαλεάτα Απόλλωνος της Επιδαύρου (> malato), οι ιερείς της φαρµακεύτρας Μήδειας (> medici > Μεδίκοι) και οι αµβούλιοι ιατροί θα πρέπει να τιµήθηκαν δεόντως στην Ιταλία (> αmbasciatore, πρέσβεις)…

Θεραπεία µε ήχο-µουσική
Στην αµβούλια ιατρική, ο ασθενής τραγουδούσε. Ηταν γνωστές οι ευεργετικές ιδιότητες του επαναλαµβανόµενου ήχου-µέλους, η επαναλαµβανόµενη αρµονία, µελωδία, στον ίδιο τον ψάλλοντα
και µετά, κατ’ επέκτασιν, στον ακροατή. Το µουσικό αυτό φαινόµενο λέγεται «κύκλος».
Είναι κάτι που συνέβαινε στη Στοά της Ερµιόνης (όπου ο ήχος/ηχώ επαναλαµβανόταν τρις) και στην Επτάηχο Στοά της Ολυµπίας, όπου ο ήχος/ηχώ επαναλαµβανόταν επτά φορές,Εάν ψάξουµε καλά µέσα στις λέξεις θα βρούµε ότι ο ασθενής τραγουδούσε ιάµβους και διθυράµβους! Αµφότεροι έχουν θρακική καταγωγή και σχέση. Εδώ φαίνεται να επενεργεί η Αµβουλία Αθηνά για να (εµ)πνεύσει τους ποιητάς και τους µουσικούς.Ο ίαµβος είναι ένα µέτρο που εφηύρε η Ιάµβη, θυγατέρα του Πανός και της νύµφης Ηχούς, γεννηθείσα στη Θράκη.
Αυτή έγινε η θεράπαινα της Μετανείρας, συζύγου του Ιπποθόωντος – ή του Κελεού, µεγάλως λατρευοµένη στην Ελευσίνα. Οταν η ∆ήµητρα, αναζητώντας την απαχθείσα κόρη της, έφθασε στην Ελευσίνα, η σεβαστή Μετάνειρα, χωρίς να γνωρίζει ποια είναι, την εκάλεσε στην οικία της και της ανέθεσε την ανατροφή του υιού της, ∆ηµοφώντος.
Η Θράσσα Ιάµβη είδε την ξένη θλιµµένη, την κάθισε σε ένα σκαµνί και της τραγούδησε αστεϊσµούς. Ετσι της προξένησε χαρά! Οταν µαθεύτηκε η θεϊκή φύση της φιλοξενουµένης, η είδηση διαδόθηκε αστραπιαία. Το τραγούδι της, αφού προξένησε θεϊκή ευφορία, αντιγράφηκε. Και προς τιµήν της το µέτρο ονοµάσθηκε ιαµβικό!
Ετσι, το ιαµβικό µέτρο έµεινε χαρακτηριστικό αναγκαίο για κάθε χαρούµενο τραγούδι. Το ιαµβικό άσµα, λοιπόν, έγινε βασικό «συστατικό» των ελευσινίων µυστηρίων, συνοδευόταν από αυλό (ιαµβαυλέω σηµαίνει συνοδεύω δι’ αυλού ιαµβικούς στίχους), ενώ και η ιαµβύκη (ίσως και η µεταγενέστερη σαµβύκη) ήταν ένα ειδικό τρίγωνο µουσικό όργανο, που θεωρούσαν το καταλληλότερο για τους χαρούµενους στίχους του ιάµβου.

Η προέλευση του διθυράµβου
Ο (ακόµη πιο αινιγµατικός) διθύραµβος ήταν και επίθετο του ∆ιονύσου, άρα ένα άσµα απευθυνόµενο σε αυτόν και σχετιζόµενο µε αυτόν. Αλλωστε ο διθύραµβος γράφηκε για να υμνήσει τον αγαπημένο
θεό, που ετράφη σε ένα «δίθυρο» σπήλαιο (στη Νύσσα). Η παραβολή αυτή μιλά για τις δύο θύρες από τις οποίες εισήλθε ο (Διθυραμβογενής) Διόνυσος (Ανθολ.) στη ζωή: α. Το γυναικείο αιδοίο (ελέγετο και άμβων), τη μήτρα (σπήλαιο), της Σεμέλης και β. το μηρό του Διός (μήτρα και μηρός έχουν την ίδια ρίζα).
Ο Διόνυσος, λοιπόν, γεννήθηκε δις («δις θύραζε βεβηκώς»). Οταν δε ελύθη το ράμμα στο μηρό του Διός, ίνα γεννηθεί ο Διόνυσος, ο Ζευς φώναζε «λύθι ράμμα, λύθι ράμμα!». Αυτή η λυθίραμμος βοή του Διός έγινε διθύραμβος, ένα μυστικό άσμα που τραγουδούσε το μυστικιστικό τρόπο με τον οποίο δισήλθε ο Διόνυσος στη ζωή! Αρα ήταν ένα τραγούδι που υμνούσε τη ζωή και το μαγικό τρόπο με τον οποίο αυτή συλλαμβάνεται και ενσαρκώνεται. Αυτό ήθελε έναν ιδιαίτερο προστάτη, μια μούσα με συγκεκριμένη αποστολή, κι αυτή ήταν η Διθυραμβοχώνη Μούσα, αυτή που έχυνε διθυράμβους.
Ο διθύραμβος ήταν μια ωδή «εξημμένης, ταραχώδους και μεγαλοστόμου εμπνεύσεως» με «υψηλό ενθουσιασμό και υπερβολικές λέξεις σε ένα ίδιον μέλος» και είχε λέξεις στομφώδεις («ουκ έστι διθύραμβος, οίχ’ ύδωρ πίνης» Επίχ.).
Η μελωδία του βασιζόταν στη φρυγία αρμονία. Ο πρώτος που έγραψε διθυράμβους ήταν ο σπουδαίος Αρίων, από τη Μέθυμνα. Αυτός που επέ-φερε τις περισσότερες καινοτομίες στο διθύραμβο ήταν ο Μελανιππίδης από τη Μήλο. Φαίνεται πως οι διθύραμβοι ήσαν μακροσκελείς ωδές, γι’ αυτό υπήρχαν και οι αμβολές/διαναβολές/αναβολές τους, που ήταν περιλήψεις αυτών (συνήθως η αρχή και το προοίμιον), για πιο πρακτι-κούς και χρηστικούς λόγους. Οι ποιητές των διθυράμβων ελέγοντο και κυκλιο-διδάσκαλοι ή ασματοκάμπτες.
Οι διθύραμβοι χορεύονταν κιόλας και μάλιστα κυκλικά (ήσαν κύκλιοι χοροί) γύρω από τους βωμούς. Αυτοί απετέλεσαν την αρχή του δράματος. Και όλα αυτά συνδέονται με το φαινόμενο της επαναλήψεως του ήχου (και της εικόνος), του κύκλου, για το οποίο μιλήσαμε προηγουμένως. Πρώτοι που έβαλαν χρώμα (χρωματική) στους διθυράμβους ήταν ο Δημόκρητος από τη Χίο και ο Θεοξενίδης από τη Σίφνο.
Έτσι, λοιπόν, ίαμβος και διθύραμβος ήταν τραγούδια που υμνούσαν τη ζωή, το χορό, το γλέντι, το κέφι. Ζωηροί και δυνατοί διονυσιακοί ρυθμοί, με ένταση, που έφερναν πανικό (εκ του Πανός). Τα θρακιώτικα παραδοσιακά τραγούδια και  οι χοροί αποτελούν σύγχρονες επιβιώσεις τους.

Ο ρόλος του Διονύσου
Αμφότερα υμνούσαν το θρίαμβο της ζωής! Ο θρίαμβος ήταν εορτή των πόλεων, που ετελείτο όταν ανθούσαν οι συκιές. Κατά την ελληνική παράδοση, τη συκιά την είχε βρει πρώτος ο Διόνυσος, ευλόγησε τους καρπούς της και τους προσέφερε στους ανθρώπους. (Γι’ αυτό αργότερα το δώρο του Διονύσου κατα-συκοφαντήθηκε τόσο από τους μισούντες τη χαρά χριστιανούς.
Τόσο, που λένε πως ο Χριστός καταράστηκε το δένδρο της συκιάς!). Στην αρχαία εορτή του Θριάµβου, λοιπόν, παιδιά περιέτρεχαν µε σύκα και έπαιζαν µε τα φύλλα συκής, τις θρίες, προσφέροντας τετράµετρα ιαµβεία (δηλαδή τραγούδια γραµµένα σε ιαµβικό µέτρο – γιορτή ανάλογη µε τα σηµερινά κάλαντα). Και αυτή η γιορτή ήταν υπέρ του ∆ιονύσου, ο οποίος ελέγετο γι’ αυτό και Θρίαµβος ∆ιόνυσος, γιατί κάποτε ο θεός εποίησε ένα στέφανο συκής και «όντως εθριάµβευσε»: Πέρασε από µέσα απ’ αυτόν!
Αλλοτε πάλι, ο ίδιος θεός «βγήκε»  για θήρα λεόντων και γύρισε έχοντας ζεύξει στο άρµα του λέοντες! Τον είπαν τότε και θηρίαµβο! Εµεινε, λοιπόν, παροιµιωδώς κάθε σπουδαία νίκη, αλλά και η επίδειξη νίκης και η ποµπή της, να καλείται θρίαµβος (> λατ. triumphus κ.λπ.)!
Αυτά τα θαύµατα (θα τα έλεγαν οι χριστιανοί), οι νίκες του ∆ιονύσου, κατά των κινδύνων, κατά του θανάτου, υπέρ της ζωής, δηµοσιοποιήθηκαν γρήγορα στις πόλεις και τραγουδήθηκαν, υµνήθηκαν, χορεύτηκαν, γιορτάστηκαν. Γι’ αυτό και το ρήµα θριαµβεύω σήµαινε και δηµοσιεύω.
Ο κόσµος αγάπησε και θαύµασε τον ∆ιόνυσο. Ετσι, από το θρίαµβο του ∆ιονύσου δηµιουργήθηκε το θάµβος, η έκπληξη (< θήπω = εκπλήσ-σοµαι). Θαυµάζω σηµαίνει  µένω έκθαµβος,  από τη θέα θάµβους, θαµπώνοµαι… Και για να θαυµάσω, να δηµιουργήσω θάµβο, θαµπάδα, θα πρέπει να αµβλύνω τα µάτια (> mat) µου, να απελευθερωθώ από την πλάνη που µου δηµιουργούν το αισθητήριο όργανο της οράσεως, ο οφθαλµός, συνεργεία του εγκεφάλου… Η αµβούλια ιατρική πρακτική δεν είχε µόνο στόχο την παράταση της ζωής, αλλά και τη θεραπεία από κάποια νοσήµατα, αφού αµβρίζω σηµαίνει θεραπεύω στα ιερά.
Οι ιερογραµµατείς, δε, των αρχαίων θεραπευτικών κέντρων κρατούσαν την αµβρή, που ήταν ένα βιβλίο διά του οποίου έκριναν εάν µέλλει να ζήσει ή να πεθάνει ο ασθενής. Προφανώς, λοιπόν, η αµβρής ήταν ένα βιβλίο στο οποίο ήταν καταγεγραµµένα όλα τα ιστορικά ιατρικά περιστατικά και συµβάντα και βάσει αυτού -και µελετώντας τα συµπτώµατα και την κλινική εικόνα του ασθενούς- έκριναν το µέλλον του.

Θεραπεία µε διατροφή
Σε όλη αυτήν τη διαδικασία έπαιζε σπουδαίο ρόλο η τροφή/διατροφή του ασθενούς. Γι’ αυτό το πιο σπουδαίο µυστι-κό αυτής της δίαιτας το αµβροτέει (κρύ-πτει) η παράδοση, όπως όλα τα µυστικά και τα µυστήρια. Και εκλήθη «αµβρόσιος τροφή» και πιο απλά αµβροσία, δηλαδή αθανασία.
Αυτή ήταν η τροφή των θεών («των θεών το βρώµα»), που ήταν «εν-νέα φορές πιο γλυκειά από το µέλι», σε συνδυασµό µε το πιοτό τους, που ήταν το νέκταρ. Η αµβροσία ελέγετο και αβροσία, διότι δεν ήταν βρώση (δεν περιείχε σίτο) και, καθώς την ελάµβαναν, δεν έπιναν «αίθοπα οίνο».
Οι θνητοί, οι βροτοί (αυτοί που ζουν χάριν του αίµατος), δεν µετείχαν αυτής, εκτός εάν απολάµβαναν της ευνοίας των θεών. Οι βροτοί δεν γνώριζαν τη γεύση της αµβροσίας. Ηταν το επτασφράγιστο µυστικό των θεών!
Χάρη σε αυτήν οι θεοί είχαν το προνόµιο να είναι αθά-νατοι, άφθαρτοι και να ανανεώνεται το αίµα στις φλέβες τους. Τις ιδιότητες της αµβροσίας διατηρούσε το αιθέριο έλαιο (ρευστό) του ιχώρος (Οµηρος, «Ιλιάδα», Ε, 341, Σαπφώ). Είναι, δε, χαρακτηριστικό πως σε όλες τις ελληνογενείς γλώσσες η λέξις αµβροσία παραµένει αµετάφραστος (λατ. ambrosia κλπ.)!Η θεά της νεότητος και της ζωντάνιας Ηβη ήταν επιφορτισµένη να προµηθεύει νέκταρ και αµβροσία στους θεούς. Αλλοτε πάλι την παρασκεύαζε η ∆ήµητρα.
Η τροφή αυτή δινόταν επιλεκτικά και σε υιούς θεών, δευτερεύουσες θεότητες (νύµφες κ.λπ.), αλλά και στους ίππους των θεών, οι οποίοι γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ονοµάζονταν αµβροτόπωλοι και αποκτούσαν αθάνατη ισχύ (Ευριπίδης). Επίσης, η θεά της αυγής Ηώς έτρεφε τον εραστή της, Τιθωνό, µε αµβροσία για να τον κρατήσει αθάνατο.
Οι Χάριτες τραγουδούσαν και έθρεφαν µε αµβροσία το µικρό Αρισταίο, ο οποί-ος εξαιτίας της τροφής αυτής µεγάλωσε ταχύτατα και κατέστη κι αυτός αθάνατος. Αυτός είναι που δίδαξε τη µελισσοκοµία στους ανθρώπους. Οι Ευµενίδες νύµφες ελέγοντο και Αµβροσίες. Είχαν το άντρον τους στην Πύρνα, όπου συλλατρεύονταν ∆ήµητρα, Κόρη και ∆ιόνυσος.
Κάποτε ο ανοριοθέτητος Τάνταλος πήρε την αµβροσία και το νέκταρ και τα έδωσε στους θνητούς. Και απαίτησε αθανασία από τον πατέρα του, ∆ία. Αντ’ αυτής, τιµωρήθηκε σε αιώνια πείνα και δίψα (πρόκειται για το περίφηµο «µαρτύριον Ταντάλου»)…Aναφέρεται πως η τροφή αµβροσία έρρεε από µια πηγή στον Κήπο των Εσπερίδων, τον οποίο φυλούσαν οι Ατλαντίδες Νύµφες.
Οταν εγεννήθη ο Ζευς στο ∆ικταίον Αντρον της Κρήτης, ολόλευκα άγρια περιστέρια (οι Πλειάδες Νύµφες), συνοδεία αετού, επάγαιναν έως τον Κήπο των Εσπερίδων και του έφερναν αµ-βροσία και νέκταρ, πετώντας πάνω από τις Πλαγκτές Πέτρες.

Η γιορτή της αµβροσίας
Για χάρη αυτής της θεϊκής τροφής, πολλές (κυρίως ιωνικές) πόλεις στην αρχαιότητα εόρταζαν τα Αµβρόσια, στα οποία κύριος τιµώµενος θεός ήταν ο ∆ιόνυσος-Βάκχος. Σε αυτά παρετίθεντο πολυτελή δείπνα.
Όσον αφορά το τυπικό της εορτής, ήταν παρόµοιο µε τα Λήναια (εορτή του τρύγου, που εορταζόταν περί τον νυν µήνα Σεπτέµ-βριο). Τα Αµβρόσια εορτάζονταν κατά το µήνα Λήναιο.Τέλος, παραπάνω είδαµε και το κόχλασµα των νερών. Ο συνδυασµός αµβροσίας και φωτιάς δεν παρατηρείται µόνον εδώ.
Θυµίζουμε πως η θεά ∆ήµητρα  έτρεφε τον ∆ηµοφώντα µε αµβροσία και κάθε νύχτα τον έκαιγε πάνω από τη φωτιά για να τον καταστήσει αθάνατο!Οι θεοί αλείφονταν µε ένα µύρο, που το αποκαλούσαν µε το ίδιο όνοµα: Αµβροσία. Και ευωδίαζαν αµβροσία, µια θαυµάσια οσµή, γίνονταν δηλαδή αµβροσίοδµοι (αµβροσίοσµοι)/αµβροσιώδεις. Εκτός από τη βρώση, και η επάλειψη µε αµβροσία, σε συνδυασµό µε φωτιά, προσέδιδε αθανασία. Ετσι απέκτησαν αθανασία ο Αχιλλεύς, ο ∆ηµοφών κ.ά.
Με τη µεταλαµπάδευση της αρχαίας ελληνικής αµβουλίας ιατρικής εκτός Ελλάδος, ανατολικά και δυτικά, µεταλα-µπαδεύθηκαν και οι λέξεις: στα αγγλικά ambergris σηµαίνει άµπαρον, δηλαδή
αρωµατική ουσία, και στα τουρκικά amber σηµαίνει άµπαρη, άµπρα (άρωµα).Συµπεραίνουµε, λοιπόν, πως η τροφή αυτή περιείχε, ανάµεσα σε άλλα, µέλι και ελαιόλαδο, τα οποία και τρώγονται και πίνονται και αλείφονται, µε εξίσου ευεργετικά αποτελέσµατα!
Ο Οµηρος στην Ιλιάδα του προδίδει ως συστατικό της αµβροσίας (που ήταν, λέει, ένα µίγµα ελαίου, ύδατος, ανθέων και καρπών) το λάδι -αφού το αναφέρει ως ένα των συστατικών της-, µε την οποία έπλεναν (καθάριζαν) στους ναούς, τα ιερά σκεύη… Ο αµβούλιος θνητός ισόθεος Κάστωρ και το καστορέλαιο ίσως να µην είναι και τόσο άσχετα µε το παραπάνω έλαιο.
Ετσι, η αµβροσία χάριζε αθανασία, θεία δύναµη και σοφία στους θεούς. Τους έκανε άµβροτους, δηλαδή αθάνατους, άφθαρτους, θείους, µε θεία φύση, θαυµάσιους, υψηλούς, γλυκείς, ανθηρούς, ευώδεις, ωραίους, λαµπρούς, µεγάλους, χαριτωµένους. Η Ηρα έπλενε το δέρµα της µε αµβροσία για να φαίνεται νέο και ωραίο. Αυτή είναι η εικόνα των θεών των Ελλήνων! Καµία σχέση µε την κακοµοίρικη και ισχνή εικόνα των αγίων που επεκράτησε αργότερα. Επίσης, οι θεοί άλειφαν µε αµβροσία ακόµη και τους νεκρούς τους.
Η θεραπεία των Αµβουλίων Θεών ενεργοποι-ούσε και τις 5 αισθήσεις (όπως και στα Ασκληπιεία): Το αισθητήριο της οράσεως (διά του θάµβου), της ακοής (διά των µελωδιών, στίχων), της αφής (διά των κινήσεων), της γεύσεως (διά της αµβροσίας και του νέκταρος), αλλά και της οσφρήσεως (διά του αµβροσίου µύρου Ο Ελλην τιµωρεί ακόµη και το θεό του, εάν αυτός παραβεί τους όρκους του! ∆εν τον έχει στο απυρόβλητο.
Η τιµωρία του επίορκου θεού στα ύδατα της Στυγός ήταν δέκα χρόνια χωρίς αµβροσία και νέκταρ! Και σαν να µην έφθανε αυτό, τον αποµόνωναν «ξέπνοο και άναυδο στο στρωµένο κλινάρι» (Ησίοδος, «Θεογονία»). Ασύλληπτα θέµατα και πράγµατα για άλλες θεολογίες… Αλλά στα µετέπειτα χρόνια, όποιος µιλούσε γι’ αυτά… αµβροτούσε (αµβροτείν = αµαρτείν, άµβροτον
= ήµαρτον)…Η τροφή συνδεόταν πάντα άµεσα µε τη θεραπευτική ιατρική.
Ετσι κι εδώ. Αµβροσία αναφέρεται και ένα ιατρικό αντιφθισικό φάρµακο (Γαληνός) και ένα αντίδοτο κατά των δηλητηρίων. Ο Π. Αιγινήτης αναφέρει µε αυτό το όνοµα (αµβροσία) και ένα αντιπυρετικό έµπλαστρο! Με την πάροδο των χιλιετιών, µε την ελληνική µυθική λέξη «αµβροσία» κάθε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη Γη -και πρωτίστως ο Ελλην- εννοεί κάθε θεσπέσια τροφή…

Η αµβούλια ιατρική εκτός Ελλάδος
Οι Λατίνοι και οι Ιταλοί πήραν την ιατρική τέχνη και ορολογία από τους Ελληνες. Συγκεκριµένα από το Ασκληπιείον της Επιδαύρου και από το Αµβουλείον της Λακωνίας. Η ιαµατική των Αµβουλίων Θεών διά των αποικιών των Λακεδαιµονίων µετώκησε και στην Ιταλία.
Γι’ αυτό οι Ιταλοί αποκαλούν το ιατρείο, ambulatorio, το φορείο ιαµατικών χυµών (ορών, υγρών), το ασθενοφόρο ambulanza (> αγγλ. ambulance) κ.λπ. Επίσης, το γνωστό ιατρικό σκεύασµα «αµπούλα» έλκει την ονοµασία του εκ των ιαµατικών Αµβουλίων Θεών της αρχαίας Ελλάδος, καθότι, όπως είπα, το κυρίως παρεχόµενο «φάρµακο» ήταν υγρό.
Και αφού η αµβουλή έχει σχέση (και) µε τη βολή, η λέξις εμβολή/εμβόλιο δεν είναι εντελώς άσχετη… Ανακεφαλαιώνοντας: Η θεραπεία των Αμβουλίων Θεών ενεργοποιούσε και τις 5 αισθήσεις (όπως και στα Ασκληπι-εία): Το αισθητήριο της οράσεως (διά του θάμβου), της ακοής (διά των μελωδιών, στίχων), της αφής (διά των κινήσεων), της γεύσεως (διά της αμβροσίας και του νέκταρος), αλλά και της οσφρήσεως (διά του αμβροσίου μύρου).
Οι Ιταλοί αποκαλούν το ιατρείο ambulatorio, το φορείο ιαματικών χυμών (ορών, υγρών), το ασθενοφόρο ambulanza (> αγγλ.ambulance) κ.λπ. Επίσης, το γνωστό ιατρικό σκεύασμα «αμπούλα» έλκει την ονομασία του εκ των ιαματικών Αμβουλίων Θεών της αρχαίας Ελλάδος. Και αφού η αμβουλή έχει σχέση (και) με τη βολή, η λέξις εμβολή / εμβόλιο δεν είναι εντελώς άσχετη…

Αμβροσία και αμβροσία στη Μυθολογία
Στο μυθολογικό υπόβαθρο όλης αυτής της ιστορίας, η Αμβροσία είχε πατέρα τον Ατλαντα και μητέρα την Πλωόνη/Πλειόνη/Πληιόνη ή την Αίθρα. Ή εναλλακτικά τον Υαντα και τη Βοιωτία. Ετσι λογιζόταν μία των Υάδων (= βροχών), των τροφών του Διονύσου, αυτών που τον ανέθρεψαν με μέλι. (Γι’ αυτό και βασικό συστατικό της αμβροσίας τροφής θεωρείται το μέλι).
Κάποτε ο βασιλεύς των Ηδωνών Θρακών, Λυκούργος, κυνήγησε τον Διόνυσο και τις παραμάνες του. Η Αμβροσία, για να γλιτώσει, μεταμορφώθηκε σε κλήμα αμπελιού. Με το κοτσάνι της ακινητοποίησε τον Λυκούργο, που έπεσε έρμαιο των Βακχισσών, οι οποίες τον μαστίγωσαν. Αυτός όμως αρνήθηκε να παραδοθεί.
Επενέβη η Ηρα και τον ελευθέρωσε, αλλά ο Ζευς τον τιμώρησε με απώλεια της οράσεως – ό,τι μπορεί να συμβεί σε όποιον πιει πρωτορράκι! («Αμβλούνται γαρ οι οφθαλμοί της πρωτοτόμου αμπέλου» – Θεόφραστος) Είτα η Αμβροσία έγινε αστέρι (ένας ακόμη καταστερισμός).
Η θεά της νεότητος και της ζωντάνιας Ηβη ήταν επιφορτισµένη να προµηθεύει νέκταρ και αµβροσία στους θεούς. Αλλοτε πάλι την παρασκεύαζε η ∆ήµητρα. Η τροφή αυτή δινόταν επιλεκτικά και σε υιούς θεών, δευτερεύουσες θεότητες (Νύµφες κ.λπ.), αλλά και στους ίππους των θεών, οι οποίοι γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ονοµάζονταν αµβροτόπωλοι και αποκτούσαν αθάνατη ισχύ.Αναφέρεται ακόμη πως η τροφή  αμβροσία έρρεε από μια πηγή στον Κήπο των Εσπερίδων, τον οποίο φυλούσαν οι Ατλαντίδες Νύµφες.
Οταν εγεννήθη ο Ζευς στο ∆ικταίον Αντρον της Κρήτης, ολόλευκα άγρια περιστέρια (οι Πλειάδες Νύµφες), συνοδεία αετού, επάγαιναν έως τον Κήπο των Εσπερίδων και του έφερναν αµβροσία και νέκταρ, πετώντας πάνω από τις Πλαγκτές Πέτρες.
Συµπληρωµατικά, οι Μέλισσες Νύµφες, Αδράστεια και Ιδη, τον διέτρεφαν µε βασιλικό πολτό, µέλι και κατσικίσιο γάλα από την επιστρατευµένη γι’ αυτό αίγα Αµάλθεια! Οι θνητοί πολλές φορές µπήκαν σε πειρασµό να ληστέψουν αυτές τις θεϊκές τροφές.
Κάποτε τέσσερις Κρητικοί βοσκοί (Λάιος, Κέρβερος, Αιγωλιός και Κελεός) εισέβαλαν στο ∆ικταίον Αντρον, στο οποίο απαγορευόταν η είσοδος σε θνητούς, αλλά και θεούς, για να κλέψουν αυτό το µέλι των ιερών µελισσών, µε το οποίο ανετράφη ο Ζευς.
Παρόλο που το άντρον φυλούσε ένας χρυσός σκύλος, τα κατάφεραν και εισέ-βαλαν. Για το φόβο τιµωρίας είχαν ντυθεί µε χάλκινες αρµατωσιές.Στο νυµφώνα βρήκαν και τα µατωµένα µε το αίµα της Ρέας σπάργανα του ∆ιός και τα πήραν κι αυτά. Και τότε αµέσως οι χάλκινες πανοπλίες τους… έλιωσαν! (Οµηρος, «Οδύσσεια» Η, 62).

Το πιοτό των Αµβουλίων
Μαζί µε την αµβροσία τροφή θα ήταν απαραίτητο και ένα ανάλογο ποτό. Αυτό δεν µαρτυράται επώνυµα, αλλά διά µέσου του… µέσου µε το οποίο παρασκευζόταν: Πρόκειται για τον άµβυξ/άµβιξ. Αυτό ήταν ένα ποτήρι, ξυλοπινάκιο, ιδιαίτερα χύτρα µε γυριστή περιφέρεια ή σκέπασµα (το έλεγαν και άµβη ή/και άµβωνα, επειδή αµβλύνει = αφαιρεί την οξύτητα), ένα αγγείο «διά του οποίου εξέρχονται τα πνεύµατα» (και µε την προσθήκη του υγρού «λ» ελέγετο και λαµβίκος – νυν λαµπίκος).
Κι εδώ επεµβαίνει και ο… τέταρτος της  Αγίας Τριάδος των Λακώνων: ∆εν είναι τυχαίο πως ένας των Αµβουλίων Θεών ήταν ο αθάνατος Πολυδεύκης, ο φέρων, ο έχων πολύ δεύκος/γλεύκος (= οίνος γλυκύς και αγλαυκής, µούστος).
Εκ τούτου συνάγεται πως η ιστορία αυτή συµβαίνει, αφού το αµπέλι και η οινοποίηση ήταν γνωστά στους Ελληνες, δηλαδή περίπου 6.000-8.000 χρόνια πριν από σήµερα, µε τα σηµερινά δεδοµένα… Στη Θεράπνη, δε, υπήρχε και πηγή µε το όνοµά του, προφανώς ιαµατική, η Πολυδεύκειος.
Οι υιοί του Πολυδεύκους (µε µητέρα τη Φοίβη), Μνασίνος και Μνησίλεως,σχετίζονται µε την καλή µνήµη… Αυτό σηµαίνει πως ο «πολυδεύκης» είναι ισχυρό αντιγηραντικό και βελτιωτικό της µνήµης…
Ενώ από τους άµβυκες–αποστακτήρες (έκτοτε έως και σήµερα) όλοι οι Έλληνες παράγουν τσίπουρα, τσικουδιές, ρακές και ρακόµελα…Με την πάροδο των χιλιετιών, µε την ελληνική µυθική λέξη «νέκταρ», κάθε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη Γη -όπως τον εδίδαξε ο Ελλην- εννοεί κάθε ασύγκριτα υπέροχο ποτό…

Tι είναι το καθεστώς της "αγέλης";

Φρίντριχ Νίτσε: 1844-1900

Άρχοντες και αρχόμενοι: Διαλεκτική αγελαίας συνείδησης και ηθικής υποκρισίας

§1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Σε ένα από τα πολλά αποκαλυπτικά του κείμενα ο Νίτσε προσδιορίζει με απαράμιλλη ευστροφία την ασυναρτησία του Πολιτικού, ως εφαρμοσμένου πολιτικού συστήματος με υπηκόους: κυβερνώντες και κυβερνώμενους. Οι ιδέες του κειμένου που ακολουθεί δίνουν σαφείς απαντήσεις όχι μόνο για το τι σημαίνουν ασυνάρτητοι γενικά, απαίδευτοι, δουλόφρονες, αμοραλιστές πολιτικοί με παρόμοιας νοο-τροπίας υπηκόους-οπαδούς, αλλά και ειδικά για το πώς εκδηλώνονται οι πιο σκοτεινές στιγμές του φαύλου πολιτικού συστήματος της Ευρώπης, όπως και της Ελλαδικής ενδοχώρας.

Η νοηματική ακρίβεια του εν λόγω κειμένου έγκειται, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι εισχωρεί σε πτυχές του κοινωνικού-πολιτικού γίγνεσθαι, οι οποίες για την ελαφρότητα του ιδεολογικού Είναι ορισμένων –που έχουν μείνει τη λίθινη εποχή– θεωρούνται ιερουργικές και απαράβατες αρχές. Η θεμελιακή σκέψη του κειμένου συνοψίζεται στο εξής: οι άνθρωποι, είτε ως κυβερνήτες είτε ως κυβερνώμενοι –σε επίπεδο θεσμών, ομάδων, τάξεων, λειτουργικών, θεολογικών σχέσων, κρατικών δομών κ.λπ.– έχουν να επιδείξουν ως τώρα μια αγελαία συμπεριφορά, γίνονται δούλοι των ίδιων τους των «αξιών». Γιατί; Επειδή ιστορικά έχουν εθίσει, σαν να πρόκειται για έμφυτο χαρακτηριστικό τους, στην υπακοή ως υποτέλεια, ως αποδοχή και εφαρμογή ξένων εντολών. Έτσι συμβαίνει να απλώνεται παντού μια πολιτεία αγέλης, όπου απουσιάζει η στοιχειώδης αλληλοκατανόηση ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας και κάθε μορφή αυτοσυνειδησίας του ανθρώπου αποβαίνει δυσεύρετο προϊόν, για να επιβεβαιωθεί ακόμη μια φορά πως το επίπεδο των προσώπων που ασκούν εξουσία είναι ανάλογο με το επίπεδο αυτών που τους εκλέγουν και αντίστροφα.    

§2 Αποσπάσματα

[1] «Σε όλες τις εποχές, όσο υπάρχουν άνθρωποι, έχουν υπάρξει και ανθρώπινες αγέλες (σύνδεσμοι-συνασπισμοί οικογενειών, κοινότητες, φυλές, λαοί, κράτη, εκκλησίες) και πάντοτε ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων που υπακούουν αναλογικά προς τον μικρό αριθμό εκείνων που δίνουν εντολές, που διοικούν. –Εάν λοιπόν λάβουμε υπόψη πως η υπακοή ως τώρα έχει εφαρμοστεί και καλλιεργηθεί με τον καλύτερο τρόπο και για τον περισσότερο χρόνο ανάμεσα στους ανθρώπους, μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε ότι κατά μέσο όρο μια ανάγκη για υπακοή είναι έμφυτη στον καθένα σήμερα, ως ένα είδος τυπικής συνείδησης, που προστάζει: «οφείλεις να κάνεις άνευ όρων αυτό και άνευ όρων να μην κάνεις το άλλο», συνοπτικά: «οφείλεις». Η εν λόγω ανάγκη πασχίζει να ικανοποιείται και να πληροί τη μορφή της με ένα περιεχόμενο· ενεργώντας έτσι αδράχνει χωρίς περιθώρια επιλογής, ανάλογα με τη δύναμη, την ανυπομονησία και την έντασή της, ως παμφάγος όρεξη, και αποδέχεται οτιδήποτε της φωνάζει στ’ αυτιά της ο οποιοσδήποτε από εκείνους που δίνουν εντολές, που διοικούν: γονείς, δάσκαλοι, νόμοι, ταξικές προκαταλήψεις, κοινή γνώμη» (Nietzsche, KSA 5 ‒Πέραν του καλού και του κακού‒ σ. 119).

Ένα σχόλιο: γενεαλογικά καταδεικνύεται πως στον κόσμο του ιστορικού ανθρώπου οι λίγοι άρχουν και οι πολλοί προορίζονται να υπακούουν δουλικά. Ο άνθρωπος έτσι, ως προς την ιστορικο-οντολογική του παρουσία, δεν παύει να είναι πειθήνιο όργανο εντολών που επιβάλλονται έξωθεν. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή έχει αγελαία συνείδηση: οι περισσότεροι άνθρωποι διέπονται από μια ηθική υπακοής, υπηρέτησης νόμων, αρχών και προσώπων, χωρίς να υποψιάζονται ούτε κατ’ ελάχιστο ότι πρόκειται για μια ηθική, κατασκευασμένη από τους κυρίαρχους με βάση τις δικές τους αξιώσεις και προορισμένη για δούλους. Οι εκάστοτε διατάζοντες, από την πλευρά τους, υποκρίνονται πως εφαρμόζουν ανώτερες ηθικές αρχές και πως εκτελούν ιερές διαταγές, ριζωμένες με έναν θεόσταλτο τρόπο, στην παράδοση. Έτσι εμφανίζονται να εκπληρώνουν το πιο ιερό χρέος, που κινεί την ιστορία του λαού, ως αγνοί υπηρέτες του. Στην πράξη καταργούν την αυτονομία του ανθρώπινου ατόμου, την πνευματικότητα του ανθρώπινου προσώπου, και μετατρέπουν το λαό σε υποτακτική μάζα. Πρόκειται για βάρβαρα στίφη που υπηρετούν με χαρά πολλές φορές τους ποικίλους μηχανισμούς ως δάσκαλοι, ως δεσμοφύλακες, ως ταξικοί εκπρόσωποι, ως πολιτικό προσωπικό, ως δημοσιογράφοι, ως κομματικοί σωλήνες, ως πολιτικοί μισθοφόροι, ως οπαδοί, ως ψηφοφόροι, ως αθλητές κ.λπ. Τις περισσότερες φορές απουσιάζει ολότελα η ελεύθερη άσκηση της σκέψης και της κρίσης, με τις φωτεινές εξαιρέσεις πάντοτε. Γενικώς όμως ταυτίζονται με ό,τι δεν είναι ο εαυτός τους : με αντικείμενα, με πολιτικούς αγύρτες ‒ανδρείκελα αλλότριων συμφερόντων‒με κάθε είδους πραγμοποιημένο ον της εξουσίας. Ως εκ τούτου είναι υπήκοοι που έχουν μάθει να εκτελούν και να εκτελούνται αγόγγυστα. Κατά κανόνα λοιπόν έχουν μεταποιηθεί σε μια τυποποιημένη συνείδηση που ξέρει μόνο να αναπαράγει τις εντολές που δέχεται : οφείλεις να κάνεις το … να τις αναπαράγει ως μιμητικός πίθηκος του δικού του εξουσιαστή. Και οι κυρίαρχοι, οι εκάστοτε κυβερνώντες, είναι ελεύθεροι; Γι’ αυτό μας μιλάει το παρακάτω απόσπασμα.

[2] «Ο παράδοξος περιορισμός της ανθρώπινης ανάπτυξης, ο δισταγμός, οι παρελκύσεις της, οι συχνές παλινδρομήσεις και περιστροφές της, οφείλονται στο γεγονός ότι το αγελαίο ένστικτο της υπακοής έχει κληρονομηθεί με τον καλύτερο τρόπο και σε βάρος της τέχνης του διατάζειν, του διοικείν. Άμα σκεφτούμε τούτο το ένστικτο ως την πιο ακραία του υπερβολή, θα λείπουν στο τέλος εντελώς οι διατάζοντες, οι διοικούντες, και τα ανεξάρτητα άτομα· ή η κακή τους συνείδηση θα τους κάνει να υποφέρουν μέσα τους και θα πρέπει κατ’ ανάγκη, για να μπορούν να διατάζουν, να δημιουργήσουν στον εαυτό τους μια ψευδαίσθηση, δηλαδή ότι και αυτοί προορίζονται μόνο να υπακούουν. Τέτοια είναι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα πράγματι στην Ευρώπη: την ονομάζω ηθική υποκρισία των κυβερνώντων. Αυτοί-εδώ δεν ξέρουν πώς αλλιώς να προστατευθούν από την κίβδηλη ηθική τους-συνείδηση παρά με το να παρουσιάζονται ως εκτελεστές παλαιότερων και ανώτερων εντολών –όπως εντολές των προγόνων, του συντάγματος, του δικαίου, των νόμων ή και του ίδιου του θεού– ή να δανείζονται από τον αγελαίο τρόπο σκέψης αγελαίες ρήσεις-γνώμες και να αυτο-δικαιολογούνται, για παράδειγμα, ότι είναι οι «πρώτοι υπηρέτες του λαού τους» ή «όργανα του κοινού καλού» (ό.π., σσ. 119-120).

Ένα σχόλιο: Και οι κυβερνώντες, αυτοί που προστάζουν, δεν είναι λιγότερο αγελαίοι και υπήκοοι, με το νόημα ότι στερούνται το ελεύθερο φρόνημα, δεν αποτελούν συναφώς καμιά άξια λόγου αυθεντία –έστω και της εξουσίας αυθεντία–, διακρίνονται για την ίδια τυποποιημένη συνείδηση, που προαναφέραμε, και γι’ αυτό αποδεικνύονται ανίκανοι να σκέπτονται και να ενεργούν ως ανεξάρτητα άτομα. Αποτελούν τη άλλη όψη των αδύναμων, παθητικών υπηκόων Ως αντιστάθμισμα της ανικανότητάς τους προβάλλουν διάφορες, όχι λιγότερο αγελαίες, ηθικολογικές επινοήσεις ότι εργάζονται για το δημόσιο συμφέρον, είναι δηλαδή υπ-ουργοί. Εδώ ο Νίτσε γίνεται προάγγελος των κακών από τη «δημοκρατική» μαζοποίηση των πάντων, ανθρώπων και πραγμάτων, κατά τη νεωτερική εποχή. Προοικονομεί ό,τι πρόκειται να συμβεί, κατ’ απόλυτο τρόπο, στις εποχές μας και στους οικείους μας χώρους: το πιο ύπουλο επιτήδευμα, εκείνο της μαζικής δημοκρατίας και της μαζικής κουλτούρας, όπου έρχονται συνήθως στο πολιτικό, πολιτισμικό και επιστημονικό προσκήνιο –σχεδόν πάντοτε με το προσωπείο του λαϊκού ή μεγάλου «δημοκράτη»– τα πιο ασήμαντα, τα πιο ακόλαστα και αδίστακτα όντα της αγέλης. Ας σημειωθεί πως για τον Νίτσε ο ανώτερος άνθρωπος, ο αυθεντικά ευγενής είναι εκείνος που καλλιεργεί και αναπτύσσει ελεύθερα τις ικανότητές του· όχι εκείνος που υποτάσσεται στο Δέον-είναι: στο «οφείλεις ή πρέπει να …». Χαρακτηριστική προς τούτο είναι και η σχετική κριτική του στον Καντ.