 |
Κρήτη – Ιεράπετρα
αγαλματίδιο
με την Μεγάλη Μητέρα Θεά του 5.800 π.κ.ε. |
Η Μεγάλη Μητέρα (Great Mother), Μητέρα Θεά ή Μητέρα Γη (Earth Mother) είναι ένα μητριαρχικό αρχετυπικό μοντέλο που επαναλαμβάνεται σε διάφορες μυθολογίες ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με την θεωρία του Γιουνγκ το αρχέτυπο της Μεγάλης Μητέρας – Θεάς είναι βαθιά ριζωμένο στον ανθρώπινο νου ακόμα και πριν την κύηση. Συνήθως την συναντάμε σε τρεις βασικές μορφές, ως Παρθένο, ως Μητέρα και ως Γριά και ανάλογα με την μορφή που έχει συμβολίζει την αγνότητα, την γονιμότητα, την σοφία.
Η Μεγάλη Μητέρα στην προϊστορία
Σύμφωνα με τον Μίρτσεα Ελιάντε ως τις μέρες μας έχει φθάσει ένας σημαντικός αριθμός δοξασιών, μύθων, τελετουργικών και τέχνεργων σχετικών με την γη, τις θεότητές της και το αρχέτυπο της Μεγάλης Μητέρας. Η Μεγάλη Μητέρα στις παραδόσεις του κοσμογονικού ζεύγους είναι η σύντροφος, η θηλυκή όψη που γονιμοποιείται με τρόπο θαυματουργό ή μη και γεννά, αποκαλύπτει τα σιτηρά, τους καρπούς και όλα τα γεννήματα της γης.
Ο Τζέιμς Φρέιζερ ο συγγραφέας του Χρυσού Κλώνου και εκείνοι που επηρέασε, όπως ο Ρόμπερτ Γκρέιβς και η Μαρίγια Γκιμπούτας ανέπτυξαν την θεωρία ότι όλες οι θεότητες της Ευρώπης και της αιγαιακής λεκάνης προήλθαν από μία προ-ινδοευρωπαϊκή ή πρωτο-ινδοευρωπαϊκή θεότητα της νεολιθικής μητριαρχίας. Ως θεμέλιο της θεωρίας της έθεσε την ανακάλυψη ειδωλίων με ασυνήθιστες υπερβολές σε διάφορους πολιτισμούς της προϊστορικής Ευρώπης, τα οποία εκείνη ονόμασε ειδώλια γονιμότητας και τους απέδωσε τις λειτουργίες της αναπαραγωγής, της γαλούχησης και της αύξησης της ζωής. Τα παραδείγματά της άντλησε τόσο από τον Πολιτισμό του Σέσκλου (Αχίλλειον: Φάση 3, Θεσσαλία), όσο και από τον πολιτισμό Βίντσα και τον πολιτισμό Στάρτσεβο.
Οι θεωρίες των Φρέιζερ, Γκρέιβς και κυρίως της Γκιμπύτας προκάλεσαν διχογνωμίες και αμφισβητήθηκαν εντόνως, ιδιαίτερα από τον Πήτερ Ούκο (Peter Ucko), καθηγητή της συγκριτικής αρχαιολογίας, ο οποίος χαρακτήρισε τα προϊστορικά ειδώλια θηλυκών θεοτήτων -όπως η Αφροδίτη του Βίλεντορφ- είτε παιδικά παιχνίδια ή φυλακτά συμπαθητικής μαγείας.
Πολλοί ιστορικοί της θρησκείας υποστηρίζουν ότι τους αιώνες κατά τους οποίους διαμορφωνόταν ο χριστιανισμός έκλεψε και μεταμόρφωσε χαρακτηριστικά θρησκευτικών παραδόσεων που προηγήθηκαν ή και χρειάστηκε να ανταγωνιστεί. Η απόδοση τιμών στο πρόσωπο της Μαρίας (Παναγία) της Καινής Διαθήκης, της μητέρας του Γιαχβέ-Χριστού,
αποτελεί μεταγενέστερη δογματική εξέλιξη που περιέλαβε στοιχεία προηγούμενων θηλυκών θεοτήτων.
Ως «μητέρα του Θεού» και «Θεοτόκος» ενσωμάτωσε στοιχεία θηλυκών θεοτήτων που επί χιλιετίες πιστευόταν ότι συντηρούσαν τους επαναλαμβανόμενους εποχικούς κύκλους θανάτου και αναγέννησης. Ήδη πριν από τον 6ο αιώνα, αποδόθηκαν στην Μαρία χαρακτηριστικά όπως η αειπαρθενία, η οποία ήδη ίσχυε για την Αθηνά και την Άρτεμη, και η θέση της «βασίλισσας του ουρανού» και της «μεσολαβήτριας» υπέρ της ανθρωπότητας, όπως συνέβαινε με την ευρέως διαδεδομένη λατρεία της Ίσιδος.
Tα Κρητικά μυστήρια είναι ίσως τα αρχαιότερα στον Ελλαδικό χώρο, καθότι
η Μινωική Κρήτη αποτελεί τον αρχαιότερο πολιτισμικά και θρησκευτικά Ελληνικό πολιτισμό.
Βάση της Μινωικής θρησκείας, όπως και όλων των πρωτόγονων θρησκειών είναι «ο κύκλος της βλάστησης». Η Φύση πήρε στην φαντασία του ανθρώπου την μορφή της Μεγάλης Θεάς , ενώ η βλάστηση την μορφή του Θείου Βρέφους. Η Μεγάλη Μητέρα, είναι η σύζυγος του Θεού, που γεννιέται και πεθαίνει συμβολίζοντας έτσι την αναγέννηση της φύσης. Η σχέση των δύο αυτών προσώπων δεν είναι σαφής. Άλλοτε είναι ερωτική που όμως δεν ολοκληρώνεται μίας και ο νεαρός Θεός πεθαίνει, και άλλοτε είναι σχέση μητρική ή αδελφική. Ανάμεσα στις δύο θεότητες τελείται ο ιερός γάμος, που γίνονταν για να συντείνουν στην γονιμοποίηση και την καρποφορία.
Αργότερα τα πρόσωπα του ιερού αυτού γάμου τα υποδύονται ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα της Κνωσού, της οποίας το όνομα είναι Πασιφανή, που σημαίνει «ολόφωτη» και υποδεικνύει την σχέση της Βασίλισσας με την σελήνη. Ο γιος της ο Μινώταυρος άνθρωπος με κεφάλι ταύρου λέγεται και Αστερίων, γιατί αυτός, όπως ο πατέρας του ταυτίζεται με τον έναστρο Ουρανό.
Η Πασιφάη, κατά την Ελληνική μυθολογία, ήταν κόρη του Ήλιου και της νύμφης Περσηίδος, αδερφή του Πέρση, του Αιήτη και της Κίρκης και σύζυγος του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Απέκτησε τέσσερις γιους και τέσσερις κόρες: τους Ανδρόγεω, Κατρέα, Γλαύκο, και Δευκαλίωνα, και τις Αριάδνη, Ξενοδίκη, Ακάλλη και Φαίδρα.
Όταν ο Μίνωας ζήτησε από τον Ποσειδώνα ένα θεϊκό σημάδι ότι μπορούσε να γίνει ο Βασιλιάς της Κρήτης, αναδύθηκε από την θάλασσα ένας πανέμορφος ταύρος για να τον θυσιάσει. Η ομορφιά του ταύρου όμως έκανε τον Μίνωα να τον λυπηθεί και να θυσιάσει άλλον ταύρο στην θέση του. (Επειδή ο ταύρος αναδύθηκε από την θάλασσα, πιστεύεται ότι ήταν ο ίδιος ο Ποσειδώνας. Μία άλλη θεώρηση λέει ότι ήταν ο ίδιος ο Δίας, καθώς οι Κρήτες πίστευαν πώς ο ταύρος ήταν η παρουσία του μεγαλύτερου από όλους τους Θεούς).
Η οργή του Ποσειδώνα για τον εμπαιγμό του Μίνωα ενέβαλε στην Πασιφάη ερωτική μανία έτσι ώστε να ερωτευτεί παράφορα τον ταύρο. Η τελευταία διέταξε τον Δαίδαλο να κατασκευάσει ένα ξύλινο ομοίωμα μικρής αγελάδας κούφιο εσωτερικά προκειμένου έτσι να προκαλέσει τον ταύρο. Με την ένωση της Πασιφάης και του ταύρου γεννήθηκε ο Μινώταυρος (Αστέριος), που είχε σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου.
Στην Πασιφάη αποδίδονταν επίσης γνώσεις αρχαίας μαγείας (όπως στην Κίρκη και στην Μήδεια) με την οποία και μπορούσε να θανατώνει κάθε γυναίκα που υποπτευόταν ως ερωμένη του Μίνωα. Μπορούσε να τις μεταμορφώνει σε φίδια ή οτιδήποτε άλλο προκειμένου να καταστήσει τον Μίνωα άγονο. Η Πασιφάη λατρευόταν κυρίως στην Κρήτη αλλά και στην Λακεδαίμονα ως μάντισσα και χρησμοδότρια. Στις δε Θαλάμες Μεσσηνίας, σύμφωνα με τον Παυσανία, υπήρχε προς τιμή της άγαλμα που βρισκόταν σε ιερό, παρακείμενο του Ναού του Ηλίου.
Στην Κρήτη ο ταύρος ταυτίζεται με τον ουρανό και τον ήλιο, που γονιμοποιούν την γη με την ζέστη και τις βροχές, ενώ το θηλυκό στοιχείο, η θεϊκή αγελάδα, συσχετίζεται με την Σελήνη, που το σχήμα της θυμίζει τα κέρατα. Έτσι ο γάμος του ταύρου με την αγελάδα είναι μαζί γάμος του ήλιου και του φεγγαριού, των δύο ουράνιων σωμάτων που ρυθμίζουν την ζωή πάνω στον πλανήτη. Στην Μινωική Κρήτη μεγάλη θεότητα είναι η ίδια η φύση, η Μεγάλη Μητέρα Κουροτρόφος , ως «Ορεία Μήτηρ» και «Πότνια θηρών», άλλοτε ως «Θεά των Όφεων» ή του ιερού δέντρου, των πουλιών ή των λουλουδιών.
Άλλοτε πάλι παρουσιάζεται ως πολεμική θεότητα με ασπίδα και ξίφος και άλλοτε ως θαλάσσια θεότητα που ταξιδεύει μέσα σε ιερό πλοίο. Η Μινωική θεότητα απεικονίζεται σε κορυφές ορέων μεταξύ δύο λεόντων, ως Ορεία Μήτηρ ή Πότνια Θηρών, ως Θεά του ιερού δέντρου, Θεά των όφεων, των περιστεριών ή των μηκώνων, αλλά και με πολεμικές εξάρτηση με ξίφος και ασπίδα. Το Ιερό Δέντρο και το Ιερό Σπήλαιο ήταν σύμβολα της μητρότητας και της ζωής, δύο σημαντικά σύμβολα που επίσης συναντούνται σε όλες σχεδόν τις αρχαίες θρησκείες. Μπροστά από το Ιερό δέντρο γινόταν οι προσφορές και οι χοροί.
Το δέντρο ως σύμβολο συμβόλιζε την Μητέρα που προσφέρει τον καρπό της ζωής. Το κατεξοχήν Ιερό δένδρο είναι η Ελιά. Η μακροβιότητα του δένδρου και η σημασία του για την ζωή, εξηγούν γιατί η Ελιά θεωρήθηκε Ιερή σε μία εποχή που το λάδι και το στάρι αποτελούσαν πρωταρχικές αξίες της ζωής του ανθρώπου.
Οι όφεις, φίδια συμβόλιζαν τον χθόνιο χαρακτήρα της, τα περιστέρια ήταν το σύμβολο του ουράνιου πεδίου και οι υπνοφόρες παπαρούνες τα σύμβολα της μητρικής Θεάς, που κατευνάζει τα νήπια. Η Μεγάλη Μητέρα όπως φαίνεται επηρέασε και την διαμόρφωση των Θεών του Δωδεκαθέου.
Για παράδειγμα η Αθηνά, ως Θεά του πολέμου, απεικονίζεται με όπλα, η Άρτεμις είναι η Θεά των θηρίων, η Αφροδίτη συμβολίζεται με τα περιστέρια, ενώ τα λιοντάρια συναντώνται στην λατρεία της Kυβέλης. Ο Δίας επίσης γεννήθηκε στην Κρήτη. Σύμφωνα με τις Μινωικές παραδόσεις, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι, οι Κορύβαντες και οι Κουρήτες, ήταν οι συνοδοί της Ρέας στο νησί της Κρήτης και οι προστάτες του νεαρού κούρου της Δία, γιατί αυτοί τον ανέθρεψαν και τον προστάτεψαν από νεογέννητο ακόμη.
Ο Πλάτων μας πληροφορεί ότι οι Κορύβαντες έκαναν την τελετή ενθρόνισης σε όποιον μυούσαν στα Μυστήρια, ενώ ο Πορφύριος αναφέρει για τον Πυθαγόρα ότι όταν πήγε στην Κρήτη για να μυηθεί έκανε καθαρμούς στην παραλία της Κρήτης, νηστεύοντας 9 ημέρες κι έπειτα πήγε στο Ιδαίο Άντρο όπου γίνονταν η μύηση. Λέγεται επίσης ότι ο Πυθαγόρας διδάχθηκε από τους Ιδαίους Δακτύλους ότι ο Ζευς δεν είχε ακόμη θεοποιηθεί κι ότι ήταν θνητός εφόσον μέσα στο Ιδαίο Άντρο υπήρχε ο τάφος Του.
Τα Μυστήρια ήταν διαχωρισμένα σε Μεγάλα και Μικρά.
Στα Μικρά έπρεπε οι υποψήφιοι προς μύηση να προπαρασκευαστούν κατάλληλα ώστε να καταστούν καθαροί και αγνοί σωματικά και ψυχικά, έτσι ώστε να προχωρήσουν στα Μεγάλα Μυστήρια. Στα Μικρά Μυστήρια διδάσκονταν οι παραδόσεις γύρω από τους Θεούς και τους ήρωες και η ερμηνεία των συμβολισμών της Μεγάλης Μητέρας στην γη, στην θάλασσα, στον αέρα και στην φωτιά, που ήταν συμβολικά ο όφις, ο ιχθύς, η περιστερά και ο λέων.
Στα Μεγάλα Μυστήρια λειτουργούσαν βαθμοί μυστικών τελετουργιών προς την Θεά των όφεων, η οποία συμβόλιζε την Μεγάλη Μητέρα Θεά. Βασικό μέρος των τελετουργιών αποσκοπούσε στην Θεοφάνια, την εμφάνιση δηλαδή της Θεάς στη θρησκευτική κοινότητα. Αυτό επιτυγχανόταν μέσω επικλήσεων, ύμνων και του εκστατικού χορού ο οποίος προκαλούσε την έκσταση και συνέβαλλε έτσι στον οραματισμό της Θεοφάνιας.
Οι τελετουργικοί χοροί λάμβαναν χώρα συχνά σε ιερά άλση. Οι ιερείς πέφτοντας σε έκσταση έβλεπαν την Θεά να κατεβαίνει από τους Ουρανούς και να κάθεται στον βωμό Της. Ο Μινωικός πολιτισμός αισθανόταν την θεότητα σαν κάτι μυστηριακό, φευγαλέο και άπιαστο, που μόνο στιγμιαία παρουσιαζόταν με ανθρώπινη μορφή ή με διάφορες μορφές ιερών ζώων.
Προκαταρτικοί της τελικής μυστηριακής ιερουργίας ήταν οι ιεροί χοροί, τα Ταυροκαθάψια, και η πυρρίχη, ο ένοπλος ενθουσιαστικός χορός, που έφερνε τους χορευτές σε ενθουσιαστική έκσταση, τους έκανε δηλαδή σαν «μαινόμενους». (Μαινάδες)
Τα ταυροκαθάψια ήταν άθλημα της Μινωικής εποχής, στο οποίο ο αθλητής εκτελούσε άλματα πάνω από έναν ταύρο. Έχουν βρεθεί αρκετές παραστάσεις και στην Κρήτη (τοιχογραφίες, αγαλματίδια, σφραγίδες) αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας (Πύλος, Τίρυνθα) και στην Μικρά Ασία (Σμύρνη). Αν και τα παιχνίδια με ταύρους είναι γνωστά και από άλλους προϊστορικούς πολιτισμούς της Αιγύπτου και της Ανατολής, στην Μινωική Κρήτη έφτασαν σε πολύ υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας.
Ως βάση για την εξέλιξη των ταυροκαθαψίων θεωρείται το κυβίστημα, που αποτελεί μία μορφή ακροβασίας και κατάγεται από την Αίγυπτο. Οι κυβιστήρες ήταν νέοι που εκτελούσαν με εξαιρετική ευλυγισία θεαματικά γυμνάσματα, ενίοτε και ανάμεσα σε ξίφη.
Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στον Θεό Ποσειδώνα. Το άθλημα, αντίθετα με την ταυρομαχία, δεν απαιτούσε τον φόνο των ταύρων. Ο σκοπός του ήταν να αναδείξει την τόλμη και την ευλυγισία των αθλητών. Τέσσερις άνδρες και γυναίκες κρατούσαν ξύλινα ρόπαλα και τριγυρίζοντας τον ταύρο, ένας από αυτούς προσπαθούσε να ανέβει στην ράχη του ζώου και κρατώντας τα κέρατα του εκτελούσε διάφορες ακροβατικές ασκήσεις.
Επρόκειτο για ένα περίπλοκο και επικίνδυνο ακροβατικό παιχνίδι, κατά το οποίο κυρίως νέοι και νέες εκτελούσαν θεαματικά άλματα στην ράχη ταύρων που έτρεχαν. Η χρήση των ζώων βέβαια προϋπέθετε την σύλληψη και το δαμασμό τους. Τα ταυροκαθάψια έχουν μελετηθεί πολύ από τους ειδικούς και, με βάση τις παρατηρήσεις του J. C. Younger σε ένα δείγμα 54 παραστάσεων ταυροκαθαψίων, έχουν διακριθεί τρεις διαφορετικές τεχνικές όσον αφορά τα άλματα.
Στην πρώτη, ο αθλητής έπιανε τον ταύρο που κάλπαζε από τα κέρατα, αναποδογύριζε το σώμα του πάνω από το κεφάλι του, πατούσε πάνω στην πλάτη του και μετά γύριζε στον αέρα και προσγειωνόταν πίσω του. Στην δεύτερη, ο αθλητής πηδούσε -κατά προτίμηση από μια ανυψωμένη θέση- πάνω από το κεφάλι του ταύρου, έπεφτε με τα χέρια πάνω στην πλάτη του ζώου, μετά γυρνούσε στον αέρα και προσγειωνόταν στο έδαφος πίσω από αυτό. Στην τρίτη, η οποία απεικονίζεται σε μία και μόνο παράσταση, ο ταυροκαθάπτης διακρίνεται πάνω από την ουρά του ταύρου, πιθανόν αφού τον έχει πλησιάσει από το πλάι. Ίσως η τελευταία αυτή παράσταση να μην αποδίδει μια ρεαλιστική τεχνική, αλλά να υπαγορεύτηκε από τις ανάγκες της εικονογραφίας του σφραγιδόλιθου που απεικονίζεται. Οι περίφημες νωπογραφίες από την Κνωσό, που χρονολογούνται περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα π.κ.ε. φαίνεται ότι αποτελούν ένα συνδυασμό των δύο πρώτων τεχνικών.
Οι ταυροκαθάπτες, όπως απεικονίζονται στις διάφορες παραστάσεις φέροντας πλούσια ενδυμασία, περίτεχνη κόμμωση και κοσμήματα, φαίνεται ότι μάλλον ανήκαν στις τάξεις των ευγενών. Σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, τα ταυροκαθάψια τελούνταν στο πλαίσιο θρησκευτικών τελετών για την ανάδειξη των ικανότερων αθλητών και ο θρησκευτικός τους χαρακτήρας φαίνεται κυρίως στην χρήση του ταύρου, του ιερού ζώου της Κρήτης. Θεωρείται ότι το αγώνισμα αυτό παρουσιαζόταν σε ειδικά περιφραγμένους χώρους στην γύρω περιοχή των ανακτόρων -όπως στα Μάλια όπου υπάρχει ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος στα βορειοδυτικά του συγκροτήματος- παρά στις κεντρικές αυλές τους.
Στην νότια Γαλλία τελούνται άλματα με ταύρους, με το όνομα Course Landaise, στην πόλη Mont de Marsan στην Γασκώνη.
Στην Ισπανία, οι Recortadores παίζουν με τον ταύρο, προσπαθώντας να τους αποφύγουν και να πηδήξουν από πάνω τους.
Αλλά εκτός από τους χορούς λάμβαναν μέρος και συμβολικές λιτανείες ιερειών και ιερέων, μυστικές συνεστιάσεις, λατρευτικές προσφορές και θυσίες μέσα σε σπονδικές φιάλες και ρυτά, που προσφέρονταν στο Ιερό Δέντρο και στην Στήλη του Διπλού Πέλεκυ. Ο Διπλός Πέλεκυς βρισκόταν στο κέντρο του ιερού, για να φανερώνει την ιερότητα και το «άβατο» του μέρους αυτού. Ο διπλός πέλεκυς συμβόλιζε την δημιουργική ένωση των δυο δυνάμεων της Φύσεως, της παραγωγικής και της γονιμοποιού. Η λατρεία προσφέρεται με διάφορους τρόπους.
Οι ιερείς φοράνε δέρματα ζώων υποδυόμενοι δαίμονες, κρατούν στα χέρια τελετουργικούς πέλεκυς και λίθινες σφύρες. Κύπελλα με ακατάληπτες για εμάς φράσεις γραμμές στο εσωτερικό τους χρησίμευαν για να προσφέρουν θεραπευτική δύναμη στο ποτό. Ο πιστός εισέρχεται στο ιερό όχι γονατιστός αλλά όρθιος με το άκρο σφιγμένο και υψωμένος το μέτωπο. Στην συνεχεία προσφέρει αναίμακτη προσφορά καρπών ή κρασιού. Υπάρχουν όμως και αιματηρές θυσίες ταύρων αλλά και άλλων ζώων που το αίμα τους προσφέρεται στους Θεούς, υπό την συνοδεία μουσικής από την επτάχορδη λύρα.
Η θυσία του Ταύρου, συμβόλιζε την αναγέννηση από το αίμα του, ενώ αντίστοιχα στο επίπεδο του υποψήφιου μύστη ο πλασματικός θάνατος συμβόλιζε την πλασματική αναβίωση του μύστη, που πέθαινε στην παλιά του κατάσταση και ανασταινόταν σε μια υψηλότερη σφαίρα. Την ανακήρυξη των μυημένων ως ιερέων ακολουθούσε η τελετή του Θρονισμού.
Είπαν για την Μεγάλη Μητέρα.
“Η φύση, η παγκόσμια Μητέρα, κυρία όλως των στοιχείων, αρχέγονο παιδί του χρόνου, κυρίαρχος όλων των πνευματικών πραγμάτων, βασίλισσα των νεκρών και των αθανάτων, η μόνη εκδήλωση όλων των Θεών και Θεαινών που υπάρχουν, της οποία το πνεύμα κυβερνά τα αστραφτερά ύψη του Ουρανού, το σύνολο των θαλάσσιων αύρων, την θρηνητική σιωπή του κάτω κόσμου. Λατρεύεται με πολλές όψεις, είναι γνωστή με αμέτρητα ονόματα και εξευμενίζεται με διάφορες τελετουργίες” Απουλήιος
Στην ευεργετική, τροφοδοτική, δημιουργική μορφή της είναι η Magna Mater (Μεγάλη Μητέρα) σαν Ίσιδα, Άθωρ, Κυβέλη, Ιστάρ, Λακσμί, Παρβάτι, Τάρα, Γκουάν-γιν, Δήμητρα, Σοφία, Μαρία και απεικονίζεται συνήθως “ντυμένη με τον ήλιο και την σελήνη στα πόδια της”.
Σαν παγίδα και σχετική με τον θάνατο, είναι η Αστάρτη, η Κάλι, η Ντούργκα, η Λίλιθ, η Εκάτη, η Κίρκη, και είναι η μαύρη παρθένος ή έχει φιδίσια μαλλιά ή κάποια άλλη τρομακτική εμφάνιση.
Η Θεά Μητέρα, η Μεγάλη Θεά δεν είναι άλλη από την Ψυχή του Κόσμου, στις διάφορες εκφράσεις της και από αυτήν εκπορεύονται οι ατομικές Ψυχές.
Οι διάφορες Κοσμογονίες δείχνουν πως κάθε έθνος θεωρούσε την Συμπαντική Ψυχή, την Μεγάλη Θάλασσα, την Βασίλισσα των Ουρανών σαν τον Νου του Δημιουργού Πλάστη και πως ονομαζόταν Μητέρα. Είναι η Anima Mundi, η Παγκόσμια Ψυχή, ο φορέας του Φωτός, το δοχείο των μορφών, το Θείο Πνεύμα των Αιγυπτίων, το Αγιο Πνεύμα των χριστιανών, το Ακάσα των Ινδουιστών, η Μήτρα του Σύμπαντος.
Το Πνεύμα της κυβερνά τα αστραφτερά ύψη του Ουρανού, την θάλασσα, την θρηνητική σιωπή του κάτω κόσμου. Λατρεύεται με πολλές όψεις και είναι γνωστή με αμέτρητα ονόματα. Είναι το θηλυκό Αρχέτυπο, η πηγή κάθε ζωής. Είναι η Βασίλισσα του Ουρανού, αυτή που κρατάει τα κλειδιά της γονιμότητας. των πυλών της γέννησης και του θανάτου. Μία δύναμη διασκορπισμένη σε όλη την δημιουργία.
Κυβερνήτης των τριών Κόσμων είναι η ίδια αρχή σε τρία επίπεδα. Στο Πνευματικό, Ουράνιο επίπεδο είναι η Ουράνια Αφροδίτη, τον Αστρικό Κόσμο είναι η Σελήνη ή η Περσεφόνη και στο Φυσικό κόσμο είναι η Δημήτηρ (Γή-Μήτηρ).
Ο Πλανήτης Αφροδίτης είναι ο πιο απόκρυφος, ο πιο δυνατός, ο πιο Μυστηριώδης από όλους τους πλανήτες.
Η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ αναφέρει ότι η Αφροδίτη είναι εκείνη της οποίας είναι πιο έκδηλη η επίδρασή της επί της Γης και η σχέση της με την Γη.
Ο Πυθαγόρας την ονόμαζε SOL ALTER… άλλο Ήλιο.
Η Σελήνη ή η Περσεφόνη είναι η Βασίλισσα του Αδη, που κυβερνά τα βασίλεια του ύπνου και του θανάτου. Πολυάριθμες είναι οι παραδόσεις που την ορίζουν σαν την χώρα των νεκρών. Το μεταθανάτιο ταξίδι της Ψυχής στην Σελήνη διατηρήθηκε και σε εξελιγμένους πολιτισμούς (Ινδία, Ιράν,Ελλάδα). Για τους Ινδούς είναι ο “δρόμος των Ψυχών”, οι ψυχές ξεκουράζονται στην Σελήνη, περιμένοντας μία καινούργια ενσάρκωση, κατ’ αντιδιαστολή με την πορεία του Ήλιου ή του “δρόμου των Θεών” που παίρνουν οι μυημένοι, αυτοί δηλ. που έχουν λυτρωθεί από την πλάνη της άγνοιας.
Ήλιος και Σελήνη γονιμοποιούν τη Γη, την μικροκοσμική Μητέρα και αυτή με την σειρά της συλλαμβάνει και γεννάει.
Όλοι οι Θεοί είναι Ένας Θεός, όλες οι Θεές είναι Μία Θεά και υπάρχει ένας Μυητής.
Καρλ Γιουνγκ, “Τέσσερα Αρχέτυπα”
Όπως ακριβώς ζούμε σ’ ένα εξωτερικό κόσμο όπου μια ολόκληρη ήπειρος μπορεί από στιγμή σε στιγμή να βυθιστεί, ή ένας πόλος να μετακινηθεί, έτσι και εσωτερικά ζούμε σ’ ένα κόσμο όπου σε κάθε στιγμή μπορεί να συμβεί κάτι παρόμοιο, που αν θα’ χει τη μορφή μίας ιδέας (έμμονης ή παράλογης) ή διάθεσης (αόριστης ή απρόβλεπτης) δεν θα είναι γι’ αυτό το λόγο λιγότερο επικίνδυνο και αξιόπιστο.
Σύμφωνα με τον Γιουνγκ μία τέτοια κατάρρευση καθώς και μερικά από τα πιο δύσκολα και λεπτά ηθικά μας προβλήματα δημιουργούνται από την εμφάνιση ενός εσωτερικού προσώπου με αυτόνομη προσωπικότητα και μη συνειδητή συμπεριφορά. Το πρόσωπο αυτό εμφανίζεται στα όνειρα, στα οράματα, στις φαντασιώσεις μας ή προβάλλεται πάνω σε πρόσωπα ή καταστάσεις της καθημερινής μας ζωής. Έχει χαρακτηριστικά που λείπουν από την εξωτερική προσωπικότητα και λειτουργεί με τρόπο αντισταθμιστικό αλλά πάντα ασυνείδητο γιατί παρενοχλεί την προσαρμογή του ατόμου στον εξωτερικό κόσμο γκρεμίζοντας του την ιδανική εικόνα που έχει φτιάξει για τον εαυτό του.
Το πρόσωπο για το οποίο μιλάμε είναι αρχετυπικής μορφής, έχει τις ρίζες του στο συλλογικό ασυνείδητο και εμφανίζεται με θηλυκή μορφή (anima) αν το άτομο είναι άνδρας ή με αρσενική μορφή (animus) αν το άτομο είναι γυναίκα. Πιο απλά μπορούμε να πούμε ότι και ο πιο τέλεια αρρενωπός άνδρας κλείνει μέσα του κάτι θηλυκό (και γνωρίζουμε ότι οι πολύ αρρενωποί άνδρες έχουν προσεκτικά φυλαγμένη και κρυμμένη μια πολύ τρυφερή συναισθηματική ζωή που συχνά περιγράφουμε εσφαλμένα σαν «θηλυκή») ενώ και η πιο θηλυκή γυναίκα κρύβει μέσα της έναν άντρα (σαν μία εσωτερική μορφή της ψυχής της). Στο ασυνείδητο του άντρα υπάρχει κληροδοτημένη μια ομαδική εικόνα γυναίκας με την βοήθεια της οποίας ο άνδρας κατανοεί την γυναικεία φύση, ενώ κάτι αντίστοιχο ισχύει για την γυναίκα…
Πρόκειται για μία οντότητα που λειτουργεί ανεξάρτητα από τις άλλες ψυχικές λειτουργίες και παρεμβαίνει στην ζωή του ατόμου είτε βοηθητικά είτε καταστρεπτικά αλλά πάντα καθοριστικά και επίμονα Animus σημαίνει νους ή πνεύμα. Είναι η αρσενική ψυχή μέσα στην γυναίκα που κατεξοχήν λειτουργία της είναι ότι παράγει γνώμες. Αντιστοιχεί στον πατρικό λόγο. Η Anima είναι η θηλυκή ψυχή του άνδρα. Αντιστοιχεί στον μητρικό έρωτα και παράγει διαθέσεις.
Η επίδραση που έχουν στο Εγώ η άνιμα και ο άνιμους είναι βασικά η ίδια. Είναι πολύ δύσκολο ν’ απαλλαγεί κανείς απ’ αυτή την επίδραση γιατί είναι πρώτα απ’ όλα ιδιαίτερα ισχυρή. Και αμέσως γεμίζει την εγωιστική προσωπικότητα με μια ακλόνητη αίσθηση δικαίωσης. Ύστερα η αιτία της επίδρασης προβάλλεται και φαίνεται ότι αποτελεί μέρος των αντικειμένων και των αντικειμενικών καταστάσεων (και τα δύο είναι γνωρίσματα του αρχετύπου). Φυσικά το αρχέτυπο υπάρχει a priori.
Αυτό εξηγεί την αναμφισβήτητη ύπαρξη ορισμένων ψυχικών διαθέσεων και γνωμών που είναι εντελώς παράλογες και οι οποίες είναι δύσκολο να επηρεαστούν επειδή η υποβλητική επίδραση που ασκεί το αρχέτυπο είναι πολύ ισχυρή. Το συνειδητό γοητεύεται απ’ αυτή αιχμαλωτίζεται, ναρκώνεται. Συχνά μάλιστα έχει μία αόριστη αίσθηση μίας ηθικής ήττας. Ύστερα αρχίζει να συμπεριφέρεται όλο και πιο αμυντικά, περιφρονητικά και υποκριτικά, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο που απλά αυξάνει την αίσθηση της κατωτερότητας του. Τότε καταλύεται η ανθρώπινη σχέση γιατί όπως και η μεγαλομανία έτσι και το αίσθημα κατωτερότητας, αποκλείει την αμοιβαία αναγνώριση. Και χωρίς αμοιβαία αναγνώριση σχέση δεν υπάρχει.
ANIMA
Είναι το θηλυκό στοιχείο που προσωποποιεί όλες τις θηλυκές ψυχολογικές τάσεις της ψυχής του άνδρα όπως τα αισθήματα, οι αόριστες διαθέσεις, οι προφητικές διαισθήσεις η ευαισθησία προς την άλογη πλευρά, η δύναμη του προσωπικού έρωτα το αίσθημα της φύσης και οι σχέσεις με το ασυνείδητο. Η απώθηση αυτών των θηλυκών τάσεων και ροπών προκαλεί την συσσώρευση τους στο ασυνείδητο. Έτσι η εικόνα της γυναίκας γίνεται υποδοχέας αυτών των απαιτήσεων. Γι’ αυτό ο άνδρας στην ερωτική του εκλογή έχει ισχυρή επιθυμία ν’ αποκτήσει την γυναίκα που ανταποκρίνεται καλύτερα στην δική του ασυνείδητη θηλυκότητα, μία γυναίκα που μπορεί αδίστακτα να δεχτεί την προβολή της ψυχής του.
Δεν είναι τυχαίο που κάποτε διάλεγαν ιέρειες (οι Έλληνες την Σίβυλλα) για να βολιδοσκοπούν την βούληση των θεών και να επικοινωνούν μαζί τους. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Μάγοι των Εσκιμώων και άλλων αρκτικών φυλών που φορούν γυναικεία ενδύματα ή ζωγραφίζουν στήθη πάνω στα δικά τους ρούχα για να εκδηλώσουν την εσωτερική θηλυκή τους πλευρά που τους επιτρέπει να επικοινωνούν με την χώρα των πνευμάτων (ασυνείδητο).
Στις εκφράσεις του το άνιμα προσδιορίζεται κατά κύριο λόγο από την μητέρα του άνδρα. Αν ο άνδρας έχει την αίσθηση ότι η μητέρα του είχε πάνω του αρνητική επίδραση η θηλυκή ψυχή του θα εκφραστεί με οξυθυμία, άγχη, αβεβαιότητα, ανασφάλεια, υπερευαισθησία. Αν ξεπεράσει αυτές τις αρνητικές τάσεις θα ενισχυθεί ο ανδρισμός του. Στην ψυχή αυτού του άνδρα το αρνητικό πρότυπο της μητέρας-άνιμα θα επαναλαμβάνει επίμονα: «-Δεν είμαι τίποτα… -Τίποτα δεν έχει σημασία… -Για τους άλλους είναι διαφορετικό αλλά εμένα τίποτα δεν μ’ ευχαριστεί». Αυτές οι διαθέσεις του άνδρα μπορούν να εκδηλωθούν μέσα από δύστροπο χαρακτήρα, αρρωστοφοβία, ανικανότητα, τάση για ατυχήματα. Οι Σειρήνες των Ελλήνων, η βασίλισσα της νύχτας στο Μαγεμένο Αυλό του Μότσαρτ προσωποποιούν αυτές τις επικίνδυνες πλευρές του άνιμα. Μία άλλη αρνητική εκδήλωση του άνιμα στην προσωπικότητα του αρσενικού είναι η έφεση να κάνει πικρές φαρμακερές εκθηλυμένες παρατηρήσεις που όλα τα υποτιμούν και βασίζονται σε μία φτηνή διαστροφή της πραγματικότητας.
Μία πιο λεπτή εκδήλωση του θηλυκού πνεύματος είναι τα παραμύθια όπου η πριγκίπισσα απαιτεί από τους μνηστήρες της ν’ απαντήσουν σε μία σειρά ερωτήματα ή να κρυφτούν. Αν δεν λύσουν τα αινίγματα ή τους βρει θα πεθάνουν. Αυτή η παγίδα της άνιμα διαφαίνεται στις ψευτοδιανοητικές και στην πραγματικότητα νευρωτικές συζητήσεις που εμποδίζουν τον άντρα να συγχρωτιστεί με την πραγματική ζωή και τις δημιουργικές αποφάσεις.
Αν οι σχέσεις του άνδρα με τη μητέρα του υπήρξαν θετικές (με τάσεις προσκόλλησης στην μητέρα) αυτό θα έχει διαφορετικές επιπτώσεις πάνω στο θηλυκό στοιχείο. Ο άνδρας είτε εκθηλύνεται, είτε γίνεται έρμαιο των γυναικών και ανίκανος ν’ αντιμετωπίσει της δυσκολίες της ζωής.
Η μητέρα είναι πάντα ο πρώτος φορέας της εικόνας της ψυχής. Γι’ αυτό βρίσκουμε στους πρωτόγονους ένα μεγάλο αριθμό τελετουργιών σχεδιασμένων για την οργάνωση αυτού του χωρισμού, όπως «μυήσεις μέσα στο σπίτι των ανδρών» ή τελετουργίες αναγέννησης για να καταστεί αποτελεσματικός αυτός ο αποχωρισμός. Ο σύγχρονος πολιτισμένος άνδρας είναι αναγκασμένος να παραλείπει αυτό το πρωτόγονο αλλά θαυμάσιο σύστημα διαπαιδαγώγησης. Κατά συνέπεια η θηλυκή ψυχή με τη μορφή της μητρικής εικόνας μεταβιβάζεται στην σύζυγο.
Έτσι ο άνδρας μόλις παντρεύεται γίνεται παιδαριώδης, συναισθηματικός, εξαρτημένος και δουλοπρεπής ή θηριώδης,τυραννικός, υπερευαίσθητος,σκεπτόμενος πάντα το γόητρο της ‘ανώτερης’ ανδρικότητας του. Το τελευταίο είναι το αντίστροφο του πρώτου. Η εξασφάλιση εναντίον του ασυνείδητου το οποίο αντιπροσωπεύει την σημασία που είχε η μητέρα του γι’ αυτόν δεν αντικαταστάθηκε από κάτι άλλο στην διαπαιδαγώγηση του σύγχρονου άνδρα. Έτσι ο άνδρας κάτω από τον μανδύα του ιδανικά αποκλειστικού γάμου αναζητά στην πραγματικότητα την μητρική προστασία και έτσι ενεργεί προς όφελος των κτητικών ενστίκτων της συζύγου του.
Όπως ακριβώς ο πατέρας ενεργεί προστατευτικά εναντίον των κινδύνων του έξω κόσμου, αντιπροσωπεύοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ένα πρότυπο προσωπείου για το γιο του, έτσι και η μητέρα τον προστατεύει από τα σκοτάδια της ψυχής του. Στις τελετουργίες εφηβείας ο μυούμενος λαμβάνει οδηγίες για τα πράγματα της άλλης πλευράς έτσι που τοποθετείται σε μία θέση ώστε να ενεργεί χωρίς να έχει ανάγκη την μητρική προστασία.
Οι θετικές επιδράσεις της άνιμα επιτρέπουν στον άνδρα να βρει την σύζυγο που του ταιριάζει και να ξεδιαλύνει συγκαλυμμένα γεγονότα του ασυνείδητου όταν το λογικό πνεύμα είναι ανίκανο να το κάνει. Επίσης μπορεί να λειτουργήσει σαν εσωτερικός οδηγός επιτρέποντας στο πνεύμα του να συμφωνήσει με αληθινές εσωτερικές αξίες.
Η θηλυκή ψυχή είναι μία προσωπικότητα (ασυνείδητη και κάθε ασυνείδητο προβάλλεται) γι’ αυτό το λόγο προβάλλεται είτε με τη μορφή ερωτικών φαντασιώσεων (έκφραση της πρωτόγονης πλευράς του θηλυκου στοιχείου) είτε πάνω σε μία συγκεκριμένη γυναίκα. Αυτή είναι η περίπτωση ενός κεραυνοβόλου έρωτα για ένα πρόσωπο που ο άνδρας βλέπει για πρώτη φορά και αμέσως καταλαβαίνει ότι είναι «Η Γυναίκα». Έχει την εντύπωση ότι τη γνώριζε πάντα στενά.
Η προβολή του θηλυκού στοιχείου με τη μορφή ενός άξαφνου και παθιασμένου έρωτα μπορεί να επηρεάσει το γάμο ενός άνδρα και να δημιουργήσει το περίφημο «τρίγωνο» μ’ όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν απ’ αυτό. Ιδιαίτερα οι γυναίκες με «νεραϊδένια» όψη έλκουν σχεδόν αυτές τις προβολές του άνιμα επειδή ο άνδρας μπορεί ν΄αποδώσει σχεδόν οποιαδήποτε ιδιότητα σ’ ένα σ’ ένα πλάσμα τόσο γοητευτικής αοριστίας και να υφάνει γύρω του οποιαδήποτε όνειρο. Ο μυστικός σκοπός του ασυνειδήτου που ξεπηδά μέσα από τέτοια μπερδέματα είναι να οδηγήσει το άτομο στην ωρίμανση του δικού του «είναι» με το να εντάξει ένα μέρος της ασυνείδητης προσωπικότητας του στην συνειδητή ενεργητική του ζωή.
Όπως έδειξε ο Γιουνγκ ο πυρήνας της ψυχής (το Εαυτό) εκφράζεται φυσιολογικά μ’ οποιαδήποτε μορφή τετραδικής διάταξης. Ο αριθμός τέσσερα συνδυάζεται και με το άνιμα. Έτσι υπάρχουν 4 στάδια εξέλιξης του άνιμα:
1. Συμβολίζεται με την Εύα που αντιπροσωπεύει σχέσεις καθαρά ενστικτικές και βιολογικές.
2. Συμβολίζεται με την Ελένη του Φάουστ. Προσωποποιεί το ρομαντικό και αισθητικό επίπεδο που ωστόσο χαρακτηρίζεται ακόμη από σεξουαλικά στοιχεία.
3. Συμβολίζεται από την Παρθένο Μαρία μία μορφή στην οποία η αγάπη (έρωτας) φτάνει στο ύψος της πνευματικής αφοσίωσης.
4. Συμβολίζεται από την Θεά Αθηνά ή την Μόνα Λίζα που αντιπροσωπεύει την σοφία που υπερβαίνει την αγιοσύνη και την αγνότητα σ΄ένα στάδιο που σπάνια το φτάνει η ψυχική εξέλιξη του σύγχρονου ανθρώπου.
Αν ο άνδρας ξεφύγει από τον κίνδυνο της προβολής του άνιμα σαν να ήταν ένα αποκλειστικά προσωπικό ον μπορεί ν΄ανακαλύψει τη σημασία που έχει αυτή η μορφή σαν εσωτερική πραγματικότητα. Χάρη σ΄αυτήν το άνιμα ξαναγίνεται αυτό που ήταν αρχικά «η γυναίκα μέσα στον άνδρα που μεταφέρει ουσιαστικά μηνύματα του Εαυτού.
ANIMUS
Είναι η αρσενική προσωποποίηση του ασυνείδητου στην γυναίκα που εκδηλώνεται σπάνια με την μορφή ερωτικών φαντασιώσεων. Χαρακτηριστικό της αρσενικής ψυχής είναι ότι παράγει γνώμες που στηρίζονται σε εξίσου ασυνείδητες προηγούμενες υποθέσεις. Αυτές οι γνώμες έχουν το χαρακτήρα σταθερών πεποιθήσεων που δεν κλονίζονται εύκολα ή αξιωμάτων που το κύρος τους είναι φαινομενικά απρόσβλητο. Οι γνώμες αυτές δεν είναι καθόλου προϊόντα σκέψης. Υφίστανται ωστόσο και υποστηρίζονται τόσο θετικά και με μεγάλη πίστη ώστε η γυναίκα δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία γι’ αυτές.
Ακόμη και σε μία γυναίκα πολύ θηλυκή εξωτερικά το άνιμους μπορεί να εκδηλωθεί με σκληράδα και να φανεί ανελέητο. Συγκρούεται ξαφνικά στη γυναίκα με κάτι πεισματικό, ψυχρό, ολότελα απρόσιτο. Το άνιμους μπορεί να επαναλαμβάνει στην ψυχή της γυναίκας: «-Το μόνο που επιθυμώ στον κόσμο είναι ν’ αγαπηθώ και αυτός δεν μ’ αγαπά… ή: – Δύο λύσεις υπάρχουν σ’ αυτή την περίπτωση και είναι και οι δύο κακές… Το άνιμους δεν πιστεύει στις εξαιρέσεις. Σπάνια μπορούμε ν’ αντικρούσουμε μία γνώμη που βγαίνει από το άνιμους γιατί είναι συνήθως αληθινή με μία πιο γενική αλήθεια, σπάνια όμως ταιριάζει στην ιδιαίτερη περίπτωση που εξετάζουμε.
Ενσαρκώνεται κάτι σαν κουκούλι ονείρων, πόθων, κρίσεων που ορίζουν τον κόσμο «έτσι όπως θα’ πρέπει να είναι» και αποκόβει τη γυναίκα από την πραγματικότητα και την ενεργητική ζωή. Συμβολισμούς του άνιμους συναντάμε στα παραμύθια με τον βασιλιά των νεκρών (Άδης-Περσεφόνη) ή με τον Κυανοπώγων που σκοτώνει όλες τις γυναίκες του. Προσωποποιεί εδώ όλες τις μικροσυνείδητες, ψυχρές και ολέθριες σκέψεις που πλημμυρίζουν την γυναίκα κυρίως όταν ξεφεύγει από μία ανάγκη που της υπαγορεύει το αίσθημα.
Διαμορφώνεται από τον πατέρα της γυναίκας. Συχνά έχει συλλογικό χαρακτήρα, εξαιτίας του οποίου οι γυναίκες λένε (όταν το άνιμους μιλάει με το στόμα τους: «κάποιος», «όλοι», «αυτοί» κ.α. Η αρσενική ψυχή μοιάζει μάλλον με μία συγκέντρωση πατεράδων ή κάποιου είδους αξιωματούχων που από καθ’ έδρας εκφέρουν ακαταμάχητες λογικές κρίσεις. Αν εξεταστούν προσεκτικότερα οι ακριβολόγοι αυτοί δικαστές αποδεικνύεται ότι είναι κυρίως ρητά και γνώμες που μαζεύτηκαν λίγο-πολύ ασυνείδητα από την παιδική ηλικία και συμπιέστηκαν σ’ ένα κανόνα μέσης αλήθειας, δικαιοσύνης, και λογικότητας που όταν λείπει ένας συνειδητός και ικανός δικαστής (όπως συμβαίνει συχνά) αμέσως σου προσφέρει μία γνώμη.
Ασυνείδητες διαθέσεις από το άνιμους μπορεί να είναι μία περίεργη παθητικότητα, παράλυση όλων των αισθημάτων ή μία βαθιά ανασφάλεια που οδηγεί στο τίποτα. Δυστυχώς πρόκειται για μία κατοχή του Εγώ κατά την διάρκεια της οποίας ταυτιζόμαστε με σκέψεις και αισθήματα που νομίζουμε ότι προέρχονται από εμάς ενώ πρόκειται για προσωποποιήσεις του ασυνείδητου που κυριεύουν το πνεύμα μας. Μονάχα όταν σταματήσει αυτή η περίοδος της «κατοχής» διαπιστώνουμε με τρόμο ότι είπαμε και κάναμε πραγματικά διαμετρικά πράγματα σε σχέση με τις σκέψεις και τα πραγματικά μας αισθήματα κι ότι ήμασταν έρμαιο ενός παράξενου ψυχικού παράγοντα.
Και η αρσενική ψυχή προβάλλεται εξίσου συχνά όπως και η θηλυκή. Οι άνδρες που παρουσιάζονται σαν ιδιαίτερα κατάλληλοι για τις προβολές αυτές είναι είτε περιφερόμενα αντίγραφα του ίδιου του Θεού που γνωρίζουν τα πάντα ή διαφορετικά παρεξηγημένοι «λεξομανείς» που έχουν την ικανότητα να μεταφράζουν την κοινότυπη πραγματικότητα με την ορολογία της μεγαλοπρέπειας χρησιμοποιώντας ένα απέραντο μακροσκελές λεξιλόγιο. Η αρσενική ψυχή έχει μία εξαιρετική αδυναμία σε δύσκολες και ασυνήθιστες λέξεις που λειτουργούν σαν υποκατάστατο του μισητού έργου του στοχασμού.
Θετικές επιδράσεις του άνιμα είναι η προσωποποίηση στην γυναίκα του πνεύματος πρωτοβουλίας,το θάρρος, η τιμιότητα το πνευματικό βάθος. Με την μεσολάβηση του άνιμους η γυναίκα μπορεί να συνειδητοποιήσει την μυστική εξέλιξη της προσωπικής και πνευματικής της κατάστασης και να βρει το δρόμο για μία πιο έντονη πνευματική ζωή. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν πάψει να προσκολλάται σε απόλυτες ιδέες. Η γυναίκα πρέπει να βρει το θάρρος να θέσει υπό αμφισβήτηση τον ιερό χαρακτήρα των πεποιθήσεων της. Μόνο τότε μπορεί ν’ αφομοιώσει τις υποδείξεις του ασυνείδητου ιδίως όταν εναντιώνονται στις ιδέες του άνιμους. Μόνο τότε μπορεί να εκδηλώνεται το Εαυτό και η γυναίκα μπορεί να καταλαβαίνει τις προθέσεις του.
Στάδια εξέλιξης άνιμους:
1. Συμβολίζεται από τον Ταρζάν και προσωποποιεί την φυσική δύναμη και σεξουαλικότητα.
2. Συμβολίζεται από τον ποιητή Σέλλευ. Εδώ έχουμε το πνεύμα της πρωτοβουλίας (άνδρας της δράσης) και την ικανότητα να λειτουργεί οργανωτικά .
3. Συμβολίζεται από τον Λ.Τζώρτζ (πολιτικός ρήτορας). Εδώ το άνιμους γίνεται «Ο λόγος» και παρουσιάζεται συχνά με τα χαρακτηριστικά ενός καθηγητή ή ιερέα.
4. Συμβολίζεται από τον Γκάντι ενσάρκωση της σκέψης. Είναι ο σοφός που ανακαλύπτει την αλήθεια. Αυτό είναι το ανώτερο στάδιο όπου το άνιμα γίνεται μεταβιβαστής της θρησκευτικής εμπειρίας και δίνει καινούργιο νόημα στην ζωή.
Στην πιο εξελιγμένη του μορφή το άνιμους συνδέει καμιά φορά την γυναίκα με την πνευματική εξέλιξη της εποχής της και την κάνει να είναι πιο επιδεκτική από τον άνδρα στις δημιουργικές ιδέες. Γι’ αυτό το λόγο σε πολλές χώρες ανέθεταν στις γυναίκες το καθήκον να διαβάζουν το μέλλον ή την θέληση των Θεών. Η δημιουργική τόλμη του θετικού άνιμους εκφράζει καμιά φορά σκέψεις ή ιδέες που παρακινούν τους ανθρώπους να ρίχνονται σε καινούργια τολμήματα.
Η κατάκτηση της ισορροπίας:
Επειδή τα πράγματα του εσωτερικού κόσμου μας επηρεάζουν με περισσότερη δύναμη ακριβώς επειδή είναι ασυνείδητα είναι αναγκαίο γι’ αυτόν που επιθυμεί να προοδεύσει στην αυτοκαλλιέργεια -κάθε εκπολιτιστική κίνηση αρχίζει από το άτομο- να καταστήσει αντικειμενικές τις επιδράσεις της λανθάνουσας πλευράς της ψυχής του (αρσενικής ή θηλυκής ανάλογα) και να προσπαθήσει να κατανοήσει τι μηνύματα κρύβονται πίσω απ’ αυτές τις επιδράσεις.
Μ’ αυτό τον τρόπο προσαρμόζεται στο αόρατο και προστατεύεται απ’ αυτό. Δεν μπορεί να επέλθει καμία προσαρμογή χωρίς παραχωρήσεις και στους δύο κόσμους. Απ’ την μελέτη των απαιτήσεων των 2 κόσμων (εσωτερικού-εξωτερικού) και την μεταξύ τους σύγκρουση επακολουθεί το ενδεχόμενο και το αναγκαίο.
Στον Δυτικό κόσμο εξάλλου η συνειδητότητα μας είναι εξωστρεφής και ο εσωτερικός μας κόσμος παραμένει στο σκοτάδι. Πολλές όμως απ’ τις αναστατώσεις και ενοχλήσεις μας είναι συμπτώματα εσφαλμένης προσαρμογής στις συνθήκες αυτού του εσωτερικού κόσμου.
Πρέπει καταρχήν τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα να συνειδητοποιήσουν ότι διαθέτουν μία εσωτερική πραγματικότητα – εκτός από την εξωτερική για να ανακαλύψουν τις λανθάνουσες τάσεις της ψυχής μας. Αυτή η συνομιλία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική όταν είμαστε σε κατάσταση θυμικής διέγερσης και αφήνουμε αυτή την διέγερση να εκφραστεί ελεύθερη από κάθε ορθολογιστική κριτική.
Πρέπει να μιλάμε στην «άλλη» πλευρά της ψυχής μας με ερωτήσεις-απαντήσεις σαν να απευθυνόμαστε σ’ ένα πραγματικό πρόσωπο στενά συνδεδεμένο μαζί μας μέχρι να έχουμε ένα ικανοποιητικό τέλος στη συζήτηση. Έτσι καταφέρνουμε την ήρεμη παρακολούθηση και διαπαιδαγώγηση της «άλλης»πλευράς (άνιμους-άνιμα).
Όταν το άτομο αφού αγωνιστεί σοβαρά και επίμονα καταφέρει να μην ταυτιστεί με τον άνιμους ή την άνιμα τότε το ασυνείδητο αλλάζει όψη και παρουσιάζεται με καινούργια συμβολική μορφή που αντιπροσωπεύει τον βαθύ πυρήνα της ψυχής (Εαυτό). Αυτός ο πυρήνας προσωποποιείται στα όνειρα της γυναίκας από ένα ανώτερο θηλυκό πρόσωπο (ιέρεια, μάγισσα, θεά της φύσης ή του έρωτα, μητέρα-γη). Στην περίπτωση του άνδρα θα εκδηλωθεί με τη μορφή ενός ιεροφάντη, μυσταγωγού, ή την μορφή ενός γέρου-σοφού, με το πνεύμα της φύσης κ.α.
Με αυτή την διαδικασία επιτυγχάνεται η εκπαίδευση και η εναρμόνιση της θηλυκής ψυχής του άνδρα με την αρσενική ψυχή της γυναίκας έτσι ώστε να λειτουργούν θετικά και βοηθητικά για το άτομα και συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά στις σχέσεις του με το αντίθετο φύλο.
Η εικόνα της μητέρας εντυπώνεται στην αναπτυσσόμενη ψυχή
Παρ’ ότι η μορφή της μητέρας αρχετυπικά έτσι όπως αναδύεται και εμφανίζεται μέσα από τα βάθη του συλλογικού ασυνειδήτου μέσα από τους μύθους, τα παραμύθια και τις λαϊκές παραδόσεις είναι παγκόσμια, η εικόνα αυτή αλλάζει και διαφοροποιείται σημαντικά όταν εμφανίζεται στην ανθρώπινη ψυχή.
Οι παραδοσιακές Ανατολίτικες φιλοσοφίες περιγράφουν την μεγάλη αλληλεπίδραση μεταξύ της γήινης ενέργειας και του ανθρώπινου σώματος, και την ισχυρή σύνδεση μεταξύ θηλυκής ενέργειας και γήινης έλξης. Η κατανόηση της γυναικείας φύσης με την φυσική άμπωτη και παλίρροια ως θετικής και ισχυρής μας δίνει την δυνατότητα να θεραπευτούμε και να ζήσουμε με ένα ισορροπημένο υγιή τρόπο. Τα γυναικεία σώματα διαφέρουν από τα αντρικά στο ότι η ενέργεια της Γης κινείται προς τα πάνω και μέσα στο σώμα τους.
“Η θηλυκή ενέργεια είναι μία κεντρομόλος δύναμη.” (Christiane Northrup, M.D, Η Σοφία του Γυναικείου Σώματος).
“Η θηλυκή Σοφία είναι η Ευφυΐα στην καρδιά της δημιουργίας. Είναι ολιστική, διορατική, διευρυμένη και λειτουργεί σαν πεδίο άπειρων συσχετίσεων.” Deepak Chopra, M.D
Υπάρχει ένα πρότυπο, μία αρχέγονη εικόνα της Μητέρας που προϋπάρχει και προηγείται όλων των φαινομένων στα οποία εκδηλώνεται το μητρικό στοιχείο, με την ευρύτερη έννοια του όρου. Το Αρχέτυπο της Μητέρας εκφράζεται με ποικίλες μορφές και όψεις. Ο φορέας του αρχετύπου είναι αρχικά η προσωπική μητέρα. Συνδέεται με την προσωπική μας μητέρα ή τροφό, γιαγιά, μητριά και άλλα γυναικεία πρόσωπα που μας φρόντισαν και έδωσαν στοργή και προστασία στην παιδική μας ηλικία.
Η εξερεύνηση του Αρχετύπου της Προσωπικής Μητέρας είναι κεντρικής και μοναδικής αξίας στην Αναλυτική διαδικασία της Ψυχολογίας του Βάθους. Το Αρχέτυπο της μητέρας είναι διττό και αντιπροσωπεύει τις δύο πλευρές, δύο όψεις της μητέρας με ιδιότητες όπως η μαγική εξουσία του θηλυκού η στοργική μητρική φροντίδα, η συμπόνια, η ενσυναίσθηση, ο συναισθηματικός πλούτος, η δοτικότητα, η σοφία, η διαισθητικότητα και όλα όσα τρέφουν και συντηρούν. Επίσης αντιπροσωπεύει όλα όσα υποθάλπουν την ανάπτυξη και την γονιμότητα.
Η διπλή αμφιταλαντευόμενη φύση αυτών των ιδιοτήτων περιγράφεται ως “Η στοργική και τρομερή Μητέρα”.
Στο συλλογικό ασυνείδητο η Μεγάλη Μητέρα, η Μητέρα Θεά εκφράζεται μέσα από πολλούς μύθους ένας από τους οποίους είναι “Ο μύθος της Δήμητρας και της Περσεφόνης”. Ένας συμβολικός μύθος που εκφράζει το διττό αρχέτυπο, την άνοδο και την κάθοδο της Θεάς Περσεφόνης. Η Περσεφόνη ήταν Θεά του Κάτω Κόσμου, της άνοιξης, των λουλουδιών και της βλάστησης. Τα σύμβολά της είναι οι σπόροι τα δημητριακά, τα ρόδια, τα λουλούδια, η δάδα και το ελάφι, (γενετήσιο σύμβολο).
Ο μύθος λέει ότι ήταν κόρη της Θεάς Δήμητρας και του αδελφού της Δία. Ο Πλούτωνας (Θεός του Κάτω κόσμου, αναφέρεται και ως Άδης ) θαμπώθηκε από την ομορφιά της, παρασύρθηκε από τον έρωτά του και την άρπαξε στον Κάτω Κόσμο. Η αρπαγή της Περσεφόνης σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο ότι η συνέβη στο Νύσιον πεδίον, όταν η κόρη μάζευε άνθη σε ένα λιβάδι με συντροφιά παρθένων, των Ωκεανίδων Νυμφών, της Θεάς Αθηνάς και της Θεάς Άρτεμης.
Η Θεά Δήμητρα την ζήτησε πίσω και έτσι συμφώνησαν ότι η Θεά θα περνάει τους μισούς μήνες στον Κάτω Κόσμο και τους μισούς στον Πάνω κόσμο. Τους μήνες που η Περσεφόνη ζούσε στον Πάνω κόσμο (άνοδος της Θεάς) η Θεά Δήμητρα από την χαρά της δημιουργούσε Καλοκαιρία ενώ τους υπόλοιπους από την λύπη και τον θυμό της και τον τραυματικό χωρισμό από την κόρη της, κακοκαιρία. Ο μύθος της Περσεφόνης συνδέεται με την θεωρία της βλάστησης και καρποφορίας, του Αγροτικού κύκλου ζωής, την θεωρία της διαρκούς αναγέννησης και αιωνιότητας.
Στα Ελευσίνια Μυστήρια η επιστροφή της Περσεφόνης εορταζόταν με την σπορά του Φθινοπώρου. Το ανέβασμα της κόρης (άνοδος ) και η επανασύνδεσή της με την Μητέρα της συμβολίζει την επανένωση, την αναγέννηση, ο παλιός σπόρος ενώνεται με το νέο βλαστό, η μία γενιά προέρχεται από την άλλη. (Κόρη, Μητέρα, Γιαγιά)
Ένας αντίστοιχος μύθος που αντιπροσωπεύει την κάθοδο της Θεάς, το διττό Αρχέτυπο της Μητέρας, την διπολική Θεά είναι ο μύθος της Ινάνα- Ιστάρ και της Ερεσιγκάλ. Είναι ένας Σουμεριακός και Συριακός μύθος της αρπαγής της Θεάς της βλάστησης και γονιμότητας Ινάνα.
Ο χώρος του μαγικού μετασχηματισμού και της αναγέννησης καθώς και ο Κάτω κόσμος με τους κατοίκους του διευθύνονται από την Μητέρα.
Το σύμβολο “Μεγάλη Μητέρα” είναι προϊόν του αρχετύπου της Μητέρας.
Η έννοια της Μεγάλης Μητέρας ανήκει στο χώρο της συγκριτικής θρησκειολογίας; Και εμπεριέχει και αγκαλιάζει πολλούς και αρκετά διαφορετικούς τύπους της Μητέρας- Θεάς.
Εκφράζεται και αντιπροσωπεύεται μέσα από την Μητέρα του Θεού, την Μεγάλη Μητέρα όλων, την Αθηνά Παρθένο και την Σοφία.
Σύμβολα του Αρχετύπου της Μεγάλης Μητέρας είναι όλα εκείνα που αντιπροσωπεύουν την λαχτάρα μας για λύτρωση και αναγέννηση, ο Παράδεισος, η Βασιλεία του Θεού, τα Ηλύσια Πεδία, η Νήσος των Μακάρων, σύμβολα Αναγέννησης και Ανάστασης. Σύμβολα που αντιπροσωπεύουν συναισθήματα δέους και αφοσίωσης όπως ένα Πανεπιστήμιο, μια χώρα, μία πόλη, ο ουρανός, η Γη, τα δάση, η θάλασσα, τα στάσιμα νερά. Μητρικά Σύμβολα μπορεί να είναι η Ύλη, ο κάτω κόσμος, η Σελήνη.
Οι τρεις ουσιαστικές πλευρές του αρχετύπου της μητέρας είναι:
Η καλοσύνη που τρέφει και συντηρεί, ο οργιαστικός της συναισθηματισμός και τα στύγια βάθη της.
Το μητρικό πρότυπο και οι 4 τύποι γυναικών
O Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ τονίζει το πόσο σημαντική είναι η σχέση μια γυναίκα με την μητέρα της και αναδεικνύει το πώς το μητρικό πρότυπο επηρεάζει την προσωπικότητα της γυναίκας την ζωή της αλλά και την σχέση της με τους άνδρες. Μάλιστα χωρίζει τις γυναίκες σε 4 ακραίους τύπους σύμφωνα με τα προλεγόμενα.
1. Ταύτιση με τη Μητέρα:
Αν ένα μητρικό σύμπλεγμα σε μια γυναίκα δεν προκαλέσει υπερτροφική ανάπτυξη του Έρωτα, οδηγεί σε ταύτιση με την μητέρα και σε παράλυση της θηλυκής πρωτοβουλίας της κόρης. Τότε συμβαίνει μια πλήρης προβολή της προσωπικότητάς της πάνω στην μητέρα. Αυτό οφείλεται στο ότι δε συνειδητοποιεί ούτε το μητρικό ένστικτο ούτε τον Έρωτά της. Κάθε τι που της θυμίζει μητρότητα, υπευθυνότητα, προσωπικές σχέσεις και ερωτικές απαιτήσεις προκαλεί συναισθήματα κατωτερότητας και την αναγκάζει να “το σκάει” πηγαίνοντας στην μητέρα της που ζει στην εντέλεια όλα όσα μοιάζουν ανέφικτα για την κόρη.
Σαν ένα είδος “υπεργυναίκας” (την οποία θαυμάζει άθελά της η κόρη) η μητέρα ζει απο πριν στην θέση της όλα εκείνα που θα μπορούσε η κόρη να ζήσει για τον εαυτό της. Η κόρη αρκείται να μένει προσκολλημένη στην μητέρα με μια ανιδιοτελή αφοσίωση, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί ασυνείδητα να της επιβληθεί και να την τυραννά – φυσικά όλα αυτά κάτω απο το πρόσχημα της ολοκληρωτικής πίστης και αφοσίωσης. Η κόρη ζει τη ζωή της στην σκιά και συχνά μοιάζει να την απομυζά η μητέρα της, της οποίας παρατείνει τη ζωή με ένα είδος συνεχών “μεταγγίσεων αίματος”.
Αυτές οι στραγγισμένες, αναιμικές δεσποινίδες δεν είναι βέβαια απρόσβλητες απο το γάμο. Αντίθετα, παρ’ όλη την ατολμία και την παθητικότητά τους, έχουν μεγάλη “ζήτηση” στην αγορά του γάμου για πολλούς και διάφορους λόγους. Πρώτο, είναι τόσο άδειες που ο άντρας μπορεί να τους αποδίδει οποιοδήποτε χαρακτηριστικό θέλει. Επιπλέον, είναι τόσο χαμένες μέσα στο ασυνείδητό τους ώστε το ασυνείδητο αυτό απλώνει αμέτρητες αόρατες κεραίες, αληθινά πλοκάμια που απορροφούν όλες τις αντρικές προβολές και αυτό ευχαριστεί τρομερά τους άντρες.
Η θηλυκή αοριστία είναι το επιθυμητό αντίθετο της αντρικής αποφασιστικότητας και ευθύτητας, που μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά μόνο αν ο άντρας είναι σε θέση να απαλλαγεί απο κάθε αμφίβολο, αμφιταλαντευόμενο, ασαφές και μπερδεμένο στοιχείο, προβάλλοντας το πάνω σε κάποιο γοητευτικό παράδειγμα γυναικείας αθωότητας. Εξαιτίας της παθητικότητας που χαρακτηρίζει τη γυναίκα και τα συναισθήματα κατωτερότητας που την κάνουν να παίζει συνέχεια τον πληγωμένο αθώο, ο άντρας παίζει έναν ιδιαίτερα ελκυστικό ρόλο: έχει το προνόμιο να ανέχεται τις γνωστές γυναικείες ανοησίες με πραγματική ανωτερότητα, αλλά και μεγαλοψυχία, σαν ένας αληθινός ιππότης.
Η διαβόητη ανικανότητα της κοπέλας είναι μια ειδική περίπτωση. Η κόρη είναι σε τέτοιο βαθμό προέκταση της μητέρας της ώστε όταν την πλησιάζει κάποιος άντρας συγχύζεται και ταράζεται. Δεν ξέρει απολύτως τίποτε. Είναι τόσο άπειρη, έχει τόσο τρομερή ανάγκη απο βοήθεια, ώστε ακόμη και ο πιο ευγενικός θαυμαστής της γίνεται ένας τολμηρός απαγωγέας που κλέβει με κτηνώδη τρόπο την κόρη απο την στοργική μητέρα. Μια τέτοια υπέροχη ευκαιρία που επιτρέπει στον άντρα να παραστήσει τον Δον Ζουάν δεν εμφανίζεται κάθε μέρα και επομένως αποτελεί ισχυρό κίνητρο. Έτσι άρπαξε την Περσεφόνη ο Πλούτωνας απο την απαρηγόρητη Δήμητρα. Αλλά, μετά απο διαταγή των Θεών, ο Πλούτωνας αναγκάστηκε να παραδίνει την γυναίκα του κάθε χρόνο στην πεθερά του για το καλοκαίρι. (Ο προσεκτικός αναγνώστης, θα σημειώσει ότι αυτοί οι θρύλοι δε δημιουργούνται τυχαία!).
2. Αντίσταση στην Μητέρα:
Oι τρεις ακραίοι τύποι συνδέονται μεταξύ τους απο πολλά ενδιάμεσα στάδια, απο τα οποία θα αναφέρω μόνο ένα σημαντικό παράδειγμα. Σε αυτό τον ενδιάμεσο τύπο, το πρόβλημα δεν είναι τόσο η υπερανάπτυξη ή η καταπίεση των θηλυκών ενστίκτων όσο η συντριπτική αντίσταση στην μητρική υπεροχή που συχνά αποκλείει κάθε άλλο στοιχείο απο την ζωή της κόρης. Αυτό είναι το μεγαλύτερο παράδειγμα του αρνητικού μητρικού συμπλέγματος. Το σύνθημα αυτού του τύπου είναι: Οτιδήποτε, φτάνει να μην μοιάζει με την μητέρα! Από την μία η κόρη νιώθει μια γοητεία για την μητέρα της που ποτέ δεν φτάνει στο σημείο της ταύτισης.
Από την άλλη έχουμε μια ενίσχυση του Έρωτα που εξαντλείται σε μια ζηλιάρικη αντίσταση. Αυτού του είδους η κόρη ξέρει τι δε θέλει, αλλά συνήθως δεν έχει ιδέα για το τι θα μπορούσε να διαλέξει για δική της μοίρα. Όλα τα ένστικτά της είναι συγκεντρωμένα πάνω στην μητέρα της σε μια αρνητική μορφή αντίστασης και επομένως δεν μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να φτιάξει την δική της ζωή. Αν καταφέρει να φτάσει μέχρι το γάμο, είτε θα παντρευτεί μόνο και μόνο για να ξεφύγει απο την μητέρα της, ή αλλιώς μια διαβολική σύμπτωση θα της δώσει ένα σύζυγο που έχει τα ίδια ουσιαστικά χαρακτηριστικά με την μητέρα της.
Όλες οι ενστικτώδεις διεργασίες συναντούν απροσδόκητες δυσκολίες. Είτε η σεξουαλικότητα δεν λειτουργεί σωστά, ή τα παιδιά είναι ανεπιθύμητα, ή τα μητρικά καθήκοντα της φαίνονται αφόρητα, ή αντιδρά στις απαιτήσεις της έγγαμης ζωής με ανυπομονησία και εκνευρισμό. Αυτό είναι πολύ φυσικό, αφού τίποτε απο όλα αυτά δεν έχει καμία σχέση με τις πραγματικότητες της ζωής μια και ο κυρίαρχος σκοπός της ζωής του ατόμου έχει καταλήξει να είναι η ξεροκέφαλη αντίδραση στην δύναμη της μητέρας με οποιαδήποτε μορφή και να παρουσιάζεται.
Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί κανείς να δει συχνά τις ιδιότητες του μητρικού αρχέτυπου να αναδύονται με κάθε λεπτομέρεια. Για παράδειγμα, η μητέρα σαν αντιπρόσωπος της οικογένειας προκαλεί είτε βίαιη αντίσταση είτε πλήρη αδιαφορία σε οτιδήποτε έχει σχέση με την οικογένεια, την κοινότητα, την κοινωνία, τις συμβατικότητες, και τα παρόμοια. Η αντίσταση στην μητέρα σαν μήτρα συχνά εκδηλώνεται με διαταραχές της εμμηνόρροιας, αδυναμία σύλληψης, μια απέχθεια για την εγκυμοσύνη, αιμορραγίες και υπερβολικούς εμετούς στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αποβολές κ.ο.κ. Η μητέρα σαν materia, “ύλη”, μπορεί να κρύβεται πίσω απο την ανυπομονησία που δείχνουν αυτές οι γυναίκες για τα αντικείμενα, τον αδέξιο τρόπο που χειρίζονται τα εργαλεία και τα πήλινα, καθώς και το κακό τους γούστο στα ρούχα.
Ακόμη η αντίσταση προς την μητέρα μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε μια αυθόρμητη ανάπτυξη της διάνοιας με σκοπό τη δημιουργία μιας σφαίρας ενδιαφερόντων στην οποία δεν έχει καμιά θέση η μητέρα. Αυτή η ανάπτυξη οφείλεται στις ίδιες τις ανάγκες της κόρης και δε γίνεται καθόλου για χάρη του άντρα, όσο κι αν φαίνεται οτι θέλει να τον εντυπωσιάσει ή να τον ζαλίσει με μια προσποιητή διανοητική συντροφικότητα. Ο πραγματικός της σκοπός είναι να τσακίσει την δύναμη της μητέρας με την συνεχή διανοητική κριτική και τις ανώτερες γνώσεις της, έτσι ώστε να μπορεί να της απαριθμεί όλες τις βλακείες, τα λογικά της λάθη και τις ελλείψεις στην μόρφωσή της. Η διανοητική ανάπτυξη συχνά συνοδεύεται απο την εμφάνιση γενικών αντρικών χαρακτηριστικών.
3.Υπερανάπτυξη του Έρωτα:
Δεν είναι καθόλου σίγουρο πως το μητρικό σύμπλεγμα που αναφέρθηκε στον πρώτο τύπο, θα οδηγήσει στην υπετροφία του μητρικού ενστίκτου στην κόρη. Εντελώς το αντίθετο μάλιστα, αυτό το ένστικτο μπορεί να εξαλειφθεί εντελώς. Σε τέτοιες περιπτώσεις έχουμε έναν Υπεραναπτυγμένο Έρωτα που λειτουργεί σαν υποκατάστατο, πράγμα που σχεδόν πάντα οδηγεί σε μια ασυνείδητη αιμομικτική σχέση με τον πατέρα. Ο ενισχυμένος Έρωτας δίνει μια αφύσικη έμφαση στην προσωπικότητα των άλλων. Η ζήλεια για την μητέρα και η επιθυμία της κόρης να την ξεπεράσει, γίνεται το μόνιμο θέμα όλων των κατοπινών προσπαθειών της που έχουν συχνά καταστροφικό τέλος.
Μια γυναίκα αυτού του τύπου αγαπά τα ρομαντικά και εντυπωσιακά επεισόδια για χάρη των ίδιων των επεισοδίων και μόνο. Ενδιαφέρεται για τους παντρεμένους, όχι τόσο για τους ίδιους, όσο για το γεγονός οτι είναι παντρεμένοι και αυτό της δίνει την ευκαιρία να καταστρέψει έναν γάμο, πράγμα που είναι και ο μοναδικός σκοπός του όλου ελιγμού τους. Από την στιγμή που θα πετύχει τον στόχο της, το ενδιαφέρον της εξατμίζεται επειδή δεν διαθέτει κανένα μητρικό ένστικτο και τότε έρχεται η σειρά κάποιου άλλου. Αυτός ο τύπος διακρίνεται για την αξιοσημείωτη έλλειψη συνειδητότητας. Αυτές οι γυναίκες μοιάζουν πραγματικά να είναι εντελώς τυφλές σε όσα κάνουν, πράγμα που δεν είναι καθόλου θετικό, τόσο για τις ίδιες, όσο και για τα θύματά τους. Δεν χρειάζεται βέβαια να πω πως για τους άντρες με παθητικό Έρωτα αυτός ο τύπος γυναίκας προσφέρει ένα εξαιρετικό “αγκίστρι” για τις προβολές της άνιμα.
4. Υπερτροφία του Μητρικού Στοιχείου:
Το μητρικό σύμπλεγμα στην κόρη, οδηγεί είτε σε υπερτροφία της θηλυκής πλευράς είτε σε ατροφία της. Η υπερβολική ανάπτυξη της θηλυκής πλευράς σημαίνει μια ενίσχυση όλων των θηλυκών ενστίκτων και πάνω απο όλα του μητρικού ενστίκτου. Η αρνητική πλευρά αυτής της κατάστασης αντιπροσωπεύεται απο τη γυναίκα που ο μοναδικός της σκοπός είναι η γέννηση παιδιών. Γι’ αυτήν ο σύζυγος έχει προφανώς δευτερεύουσα σημασία, είναι πρώτα και κύρια το όργανο της αναπαραγωγής και τον θεωρεί απλά σαν ένα αντικείμενο που πρέπει να φροντίζει, όπως φροντίζει τα παιδιά, τους φτωχούς συγγενείς, τις γάτες, τα σκυλιά και τα έπιπλα του σπιτιού.
Ακόμα και η δική της προσωπικότητα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Συχνά δεν την συνειδητοποιεί καθόλου γιατί ζει όλη της την ζωή μέσα σε άλλους και μέσα απο άλλους, σε μια ολοκληρωτική ταύτιση με τα αντικείμενα της φροντίδας της. Πρώτα γεννά τα παιδιά και στην συνέχεια προσκολλάται πάνω τους γιατί χωρίς αυτά δεν έχει καμιά προσωπική ύπαρξη. Όπως και η Θεά Δήμητρα εξαναγκάζει τους Θεούς με την ανυποχώρητη εμμονή της να της παραχωρήσουν το δικαίωμα της ιδιοκτησίας της κόρης της.
Ο Έρωτάς της αναπτύσσεται αποκλειστικά και μόνο σαν μητρική σχέση, ενώ παραμένει ασυνείδητος στον προσωπικό τομέα. Ένας ασυνείδητος Έρωτας εκφράζεται σχεδόν πάντα σαν επιδίωξη της δύναμης. Οι γυναίκες αυτού του τύπου, μολονότι συνεχώς “ζουν για άλλους”, στην πραγματικότητα δεν μπορούν να κάνουν καμιά πραγματική θυσία. Σπρωγμένες απο μια ανελέητη επιδίωξη της δύναμης και μια φανατική διεκδίκηση των δικών τους μητρικών δικαιωμάτων καταφέρνουν συχνά όχι μόνο να εξαλείψουν την ίδια τους την προσωπικότητα, αλλά και την προσωπική ζωή των παιδιών τους. Όσο λιγότερο συνειδητοποιεί μια τέτοια μητέρα την δική της προσωπικότητα, τόσο μεγαλύτερη και πιο βίαιη είναι η ασυνείδητη επιθυμία της για δύναμη.
Ο νους της μητέρας δεν καλλιεργείται για χάρη της ατομικής του ανάπτυξης αλλά συνήθως παραμένει στην αρχική του κατάσταση εντελώς πρωτόγονος, ασυσχέτιστος και ανελέητος, αλλά επίσης εξίσου γνήσιος και μερικές φορές εξίσου βαθύς με την ίδια την φύση. Η μητέρα δεν το γνωρίζει αυτό και επομένως δεν μπορεί να εκτιμήσει το ίδιο της το πνεύμα ή να απορήσει και να θαυμάσει το βάθος του σε φιλοσοφικό επίπεδο. Συχνά ξεχνάει αμέσως αυτά που λέει.
Επιστρέφοντας στις ποιότητες της Εσωτερικής Θεάς και συμφιλιώνοντας τα αντίθετα μέσα στην ψυχή της επιτρέποντας να αναδυθεί το καταπιεσμένο θηλυκό πνεύμα μέσα της, προϊόν της πατριαρχικής κοινωνίας, η σύγχρονη γυναίκα παίρνει πάλι τα ηνία της ατομικότητάς της και μπορεί να σχετιστεί με τον άντρα ως ίσο προς ίσο κρατώντας τις αξίες, τα ιδανικά της και τις μοναδικές της ποιότητες.
Όπως το έθεσε ο Καρλ Γιουνγκ οι σύγχρονες γυναίκες “Πρέπει να ονειρευτούν τον μύθο”.
