ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Φιλοκτήτης (1409-1444)

ΗΡΑΚΛΗΣ

μήπω γε, πρὶν ἂν τῶν ἡμετέρων
1410 ἀίῃς μύθων, παῖ Ποίαντος·
φάσκειν δ᾽ αὐδὴν τὴν Ἡρακλέους
ἀκοῇ τε κλύειν λεύσσειν τ᾽ ὄψιν.
τὴν σὴν δ᾽ ἥκω χάριν οὐρανίας
ἕδρας προλιπών,
1415 τὰ Διός τε φράσων βουλεύματά σοι,
κατερητύσων θ᾽ ὁδὸν ἣν στέλλῃ·
σὺ δ᾽ ἐμῶν μύθων ἐπάκουσον.
καὶ πρῶτα μέν σοι τὰς ἐμὰς λέξω τύχας,
ὅσους πονήσας καὶ διεξελθὼν πόνους
1420 ἀθάνατον ἀρετὴν ἔσχον, ὡς πάρεσθ᾽ ὁρᾶν.
καὶ σοί, σάφ᾽ ἴσθι, τοῦτ᾽ ὀφείλεται παθεῖν,
ἐκ τῶν πόνων τῶνδ᾽ εὐκλεᾶ θέσθαι βίον.
ἐλθὼν δὲ σὺν τῷδ᾽ ἀνδρὶ πρὸς τὸ Τρωικὸν
πόλισμα πρῶτον μὲν νόσου παύσῃ λυγρᾶς,
1425 ἀρετῇ τε πρῶτος ἐκκριθεὶς στρατεύματος,
Πάριν μέν, ὃς τῶνδ᾽ αἴτιος κακῶν ἔφυ,
τόξοισι τοῖς ἐμοῖσι νοσφιεῖς βίου,
πέρσεις τε Τροίαν, σκῦλά τ᾽ ἐς μέλαθρα σὰ
πέμψεις, ἀριστεῖ᾽ ἐκλαβὼν στρατεύματος,
1430 Ποίαντι πατρὶ πρὸς πάτρας Οἴτης πλάκα.
ἃ δ᾽ ἂν λάβῃς σὺ σκῦλα τοῦδε τοῦ στρατοῦ,
τόξων ἐμῶν μνημεῖα πρὸς πυρὰν ἐμὴν
κόμιζε. καὶ σοὶ ταῦτ᾽, Ἀχιλλέως τέκνον,
παρῄνεσ᾽· οὔτε γὰρ σὺ τοῦδ᾽ ἄτερ σθένεις
1435 ἑλεῖν τὸ Τροίας πεδίον οὔθ᾽ οὗτος σέθεν.
ἀλλ᾽ ὡς λέοντε συννόμω φυλάσσετον
οὗτος σὲ καὶ σὺ τόνδ᾽. ἐγὼ δ᾽ Ἀσκληπιὸν
παυστῆρα πέμψω σῆς νόσου πρὸς Ἴλιον.
τὸ δεύτερον γὰρ τοῖς ἐμοῖς αὐτὴν χρεὼν
1440 τόξοις ἁλῶναι. τοῦτο δ᾽ ἐννοεῖσθ᾽, ὅταν
πορθῆτε γαῖαν, εὐσεβεῖν τὰ πρὸς θεούς·
ὡς τἄλλα πάντα δεύτερ᾽ ἡγεῖται πατὴρ
Ζεύς. οὐ γὰρ ηὑσέβεια συνθνῄσκει βροτοῖς·
κἂν ζῶσι κἂν θάνωσιν, οὐκ ἀπόλλυται.

***

ΗΡΑΚΛΗΣ
Όχι ακόμα, του Ποίαντα ω γιε,
1410 πριν ακούσεις τα λόγια μου αυτά
κι είμ᾽ εγώ ο Ηρακλής που μ᾽ ακούς
και την όψη μου βλέπεις,
που για χάρη σου αφήνοντας
τ᾽ ουρανού τα σκηνώματα, έρχομαι
του Διός να σου πω τις βουλές
και το δρόμο σου αυτό που ξεκίνησες
να εμποδίσω· λοιπόν άκουσέ με.

Θα σου θυμίσω πρώτα της ζωής μου
τις περιπέτειες όλες· πόσους μόχτους
υπόφερα και πέρασα, για να ᾽χω
1420 τη δόξα την αθάνατη που βλέπεις.
Και συ χρωστάς της Μοίρας ν᾽ ακλουθήσεις
τον ίδιο δρόμο κι απ᾽ τα τωρινά σου
τα βάσανα να δοξαστείς στον κόσμο.
Λοιπόν μαζί μ᾽ αυτόν θα πας στους κάμπους
της Τροίας και πρώτ᾽ απ᾽ τη φριχτή σου αρρώστια
θ᾽ απαλλαχτείς κι αφού κριθείς ο πρώτος
του στρατού στην αντρεία, θα σκοτώσεις
μ᾽ αυτά τα τόξα μου τον Πάρη, πού ηταν,
σ᾽ όλες αυτές τις συφορές, η αιτία.
Τότε θα κυριεύσεις και την Τροία
και θα στείλεις τα λάφυρα, που πάρεις
για την αντρεία σου απ᾽ το στρατό, στην Οίτη,
1430 στου Ποίαντα του πατέρα σου τα σπίτια·
κι όσα ο στρατός ξεχωριστά σού δώσει
για θύμηση των τόξων μου, στον τόπο
της πυράς μου θα πας ν᾽ αφιερώσεις.
Και σένα, του Αχιλλέα γιε, σου λέγω
να ξέρεις, ούτε συ μπορείς να πάρεις
χωρίς αυτόν της Τροίας τη χώρα, μήτε
κι αυτός χωρίς εσένα, μα σα δύο
λιοντάρια, που βοσκούν μαζί, ας φυλάει
ο ένας τον άλλο. Κι εγώ πάλι αμέσως
θα στείλω τον Ασκληπιό εκεί κάτω,
που μια για πάντα αυτός θα σ᾽ απαλλάξει
απ᾽ την κακιά σου αρρώστια· γιατί πρέπει
για δεύτερη φορά με τα δικά μου
τα τόξα να παρθούν του Ιλίου τα κάστρα.
1440 Μα αυτό στο νου σας να ᾽χετε, όταν
κουρσεύετε τη χώρα, να φυλάτε
την πάσα ευσέβεια στους θεούς· γιατ᾽ όλα
τ᾽ άλλα δεύτερα τα ᾽χει ο Δίας πατέρας·
η ευσέβεια τους ανθρώπους συνοδεύει
ώς τη στερνή πνοή τους και ποτέ
δε χάνεται, είτε ζουν ή αφού πεθάνουν.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (9.430-9.501)

430 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ
μῦθον ἀγασσάμενοι· μάλα γὰρ κρατερῶς ἀπέειπεν·
ὀψὲ δὲ δὴ μετέειπε γέρων ἱππηλάτα Φοῖνιξ
δάκρυ᾽ ἀναπρήσας· περὶ γὰρ δίε νηυσὶν Ἀχαιῶν·
«εἰ μὲν δὴ νόστον γε μετὰ φρεσί, φαίδιμ᾽ Ἀχιλλεῦ,
435 βάλλεαι, οὐδέ τι πάμπαν ἀμύνειν νηυσὶ θοῇσι
πῦρ ἐθέλεις ἀΐδηλον, ἐπεὶ χόλος ἔμπεσε θυμῷ,
πῶς ἂν ἔπειτ᾽ ἀπὸ σεῖο, φίλον τέκος, αὖθι λιποίμην
οἶος; σοὶ δέ μ᾽ ἔπεμπε γέρων ἱππηλάτα Πηλεὺς
ἤματι τῷ ὅτε σ᾽ ἐκ Φθίης Ἀγαμέμνονι πέμπε
440 νήπιον, οὔ πω εἰδόθ᾽ ὁμοιΐου πολέμοιο,
οὐδ᾽ ἀγορέων, ἵνα τ᾽ ἄνδρες ἀριπρεπέες τελέθουσι.
τοὔνεκά με προέηκε διδασκέμεναι τάδε πάντα,
μύθων τε ῥητῆρ᾽ ἔμεναι πρηκτῆρά τε ἔργων.
ὡς ἂν ἔπειτ᾽ ἀπὸ σεῖο, φίλον τέκος, οὐκ ἐθέλοιμι
445 λείπεσθ᾽, οὐδ᾽ εἴ κέν μοι ὑποσταίη θεὸς αὐτὸς
γῆρας ἀποξύσας θήσειν νέον ἡβώοντα,
οἷον ὅτε πρῶτον λίπον Ἑλλάδα καλλιγύναικα,
φεύγων νείκεα πατρὸς Ἀμύντορος Ὀρμενίδαο,
ὅς μοι παλλακίδος περιχώσατο καλλικόμοιο,
450 τὴν αὐτὸς φιλέεσκεν, ἀτιμάζεσκε δ᾽ ἄκοιτιν,
μητέρ᾽ ἐμήν· ἡ δ᾽ αἰὲν ἐμὲ λισσέσκετο γούνων
παλλακίδι προμιγῆναι, ἵν᾽ ἐχθήρειε γέροντα.
τῇ πιθόμην καὶ ἔρεξα· πατὴρ δ᾽ ἐμὸς αὐτίκ᾽ ὀϊσθεὶς
πολλὰ κατηρᾶτο, στυγερὰς δ᾽ ἐπεκέκλετ᾽ Ἐρινῦς,
455 μή ποτε γούνασιν οἷσιν ἐφέσσεσθαι φίλον υἱὸν

ἐξ ἐμέθεν γεγαῶτα· θεοὶ δ᾽ ἐτέλειον ἐπαράς,

Ζεύς τε καταχθόνιος καὶ ἐπαινὴ Περσεφόνεια.
τὸν μὲν ἐγὼ βούλευσα κατακτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ·
ἀλλά τις ἀθανάτων παῦσεν χόλον, ὅς ῥ᾽ ἐνὶ θυμῷ
460 δήμου θῆκε φάτιν καὶ ὀνείδεα πόλλ᾽ ἀνθρώπων,
ὡς μὴ πατροφόνος μετ᾽ Ἀχαιοῖσι καλεοίμην.
ἔνθ᾽ ἐμοὶ οὐκέτι πάμπαν ἐρητύετ᾽ ἐν φρεσὶ θυμὸς
πατρὸς χωομένοιο κατὰ μέγαρα στρωφᾶσθαι.
ἦ μὲν πολλὰ ἔται καὶ ἀνεψιοὶ ἀμφὶς ἐόντες
465αὐτοῦ λισσόμενοι κατερήτυον ἐν μεγάροισι,
πολλὰ δὲ ἴφια μῆλα καὶ εἰλίποδας ἕλικας βοῦς
ἔσφαζον, πολλοὶ δὲ σύες θαλέθοντες ἀλοιφῇ
εὑόμενοι τανύοντο διὰ φλογὸς Ἡφαίστοιο,
πολλὸν δ᾽ ἐκ κεράμων μέθυ πίνετο τοῖο γέροντος.
470 εἰνάνυχες δέ μοι ἀμφ᾽ αὐτῷ παρὰ νύκτας ἴαυον·
οἱ μὲν ἀμειβόμενοι φυλακὰς ἔχον, οὐδέ ποτ᾽ ἔσβη
πῦρ, ἕτερον μὲν ὑπ᾽ αἰθούσῃ εὐερκέος αὐλῆς,
ἄλλο δ᾽ ἐνὶ προδόμῳ, πρόσθεν θαλάμοιο θυράων.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ δεκάτη μοι ἐπήλυθε νὺξ ἐρεβεννή,
475 καὶ τότ᾽ ἐγὼ θαλάμοιο θύρας πυκινῶς ἀραρυίας
ῥήξας ἐξῆλθον, καὶ ὑπέρθορον ἑρκίον αὐλῆς
ῥεῖα, λαθὼν φύλακάς τ᾽ ἄνδρας δμῳάς τε γυναῖκας.
φεῦγον ἔπειτ᾽ ἀπάνευθε δι᾽ Ἑλλάδος εὐρυχόροιο,
Φθίην δ᾽ ἐξικόμην ἐριβώλακα, μητέρα μήλων,
480 ἐς Πηλῆα ἄναχθ᾽· ὁ δέ με πρόφρων ὑπέδεκτο,
καί μ᾽ ἐφίλησ᾽ ὡς εἴ τε πατὴρ ὃν παῖδα φιλήσῃ
μοῦνον τηλύγετον πολλοῖσιν ἐπὶ κτεάτεσσι,
καί μ᾽ ἀφνειὸν ἔθηκε, πολὺν δέ μοι ὤπασε λαόν·
ναῖον δ᾽ ἐσχατιὴν Φθίης, Δολόπεσσιν ἀνάσσων.
485 καί σε τοσοῦτον ἔθηκα, θεοῖς ἐπιείκελ᾽ Ἀχιλλεῦ,
ἐκ θυμοῦ φιλέων, ἐπεὶ οὐκ ἐθέλεσκες ἅμ᾽ ἄλλῳ
οὔτ᾽ ἐς δαῖτ᾽ ἰέναι οὔτ᾽ ἐν μεγάροισι πάσασθαι,
πρίν γ᾽ ὅτε δή σ᾽ ἐπ᾽ ἐμοῖσιν ἐγὼ γούνεσσι καθίσσας
ὄψου τ᾽ ἄσαιμι προταμὼν καὶ οἶνον ἐπισχών.
490 πολλάκι μοι κατέδευσας ἐπὶ στήθεσσι χιτῶνα
οἴνου ἀποβλύζων ἐν νηπιέῃ ἀλεγεινῇ.
ὣς ἐπὶ σοὶ μάλα πόλλ᾽ ἔπαθον καὶ πόλλ᾽ ἐμόγησα,
τὰ φρονέων, ὅ μοι οὔ τι θεοὶ γόνον ἐξετέλειον
ἐξ ἐμεῦ· ἀλλὰ σὲ παῖδα, θεοῖς ἐπιείκελ᾽ Ἀχιλλεῦ,
495 ποιεύμην, ἵνα μοί ποτ᾽ ἀεικέα λοιγὸν ἀμύνῃς.
ἀλλ᾽, Ἀχιλεῦ, δάμασον θυμὸν μέγαν· οὐδέ τί σε χρὴ
νηλεὲς ἦτορ ἔχειν· στρεπτοὶ δέ τε καὶ θεοὶ αὐτοί,
τῶν περ καὶ μείζων ἀρετὴ τιμή τε βίη τε.
καὶ μὲν τοὺς θυέεσσι καὶ εὐχωλῇς ἀγανῇσι
500 λοιβῇ τε κνίσῃ τε παρατρωπῶσ᾽ ἄνθρωποι
λισσόμενοι, ὅτε κέν τις ὑπερβήῃ καὶ ἁμάρτῃ.

***
430 Είπε· κι εκείνοι εσίγησαν, άφωνοι μείναν όλοι,
από την σκληρήν άρνησιν, που ακούσαν, ξιπασμένοι.
Όσο που ο Φοίνιξ άρχισε, δακρύζοντας ως είδε
καταστροφή να κρέμεται στων Αχαιών τα πλοία:
«Αν στην πατρίδα σου εννοείς, λαμπρότατε Αχιλλέα,
435 να επανέλθεις και ο δεινός θυμός σου δεν σ᾽ αφήνει
παντάπασι τα πλοία μας να σώσεις απ᾽ τες φλόγες,
πώς, ω παιδί μου αγαπητό, μακράν σου δω να μείνω
μόνος; Και δια σε μ᾽ έστελνεν ο γέρος σου πατέρας,
όταν στον Αγαμέμνονα εσ᾽ έστελνε απ᾽ την Φθίαν
440 νέον, ακόμη αμάθητον του φοβερού πολέμου
και των λαμπρών ομιλιών, όπου διακρίνοντ᾽ άνδρες·
δια τούτο εμέν᾽ απόστειλε, σ᾽ αυτά να σε διδάξω
ώστε να γίνεις έξοχος στον λόγον και στην πράξιν.
Ώστε από σε να χωρισθώ δεν ήθελα, παιδί μου,
445 κι εάν θεός μού υπόσχονταν το γήρας ν᾽ αποξύσει
και να με κάνει ακρόνεον, ως ήμουν ότε πρώτα
την καλλιγύναικ᾽ άφησα Ελλάδα, δια να φύγω
τον Ορμενίδη Αμύντορα πατέρα μου που οργίσθη
σ᾽ εμέ δι᾽ ωραίαν παλλακήν, που αγάπα κι επροτίμα
450 απ᾽ την μητέρα μου, και αυτή θερμά μ᾽ επαρεκάλει
συχνά τόσο, που μ᾽ έπεισε να πέσω με την νέαν
πρώτος, ώστε τον γέροντα ν᾽ αποστραφεί κατόπιν.
Το νόησε ο πατέρας μου κι επρόφερε κατάραν,
στην κεφαλήν μου τες φρικτές καλώντας Ερινύες,
455 στα γόνατά του, σπέρμα μου ποτέ να μην καθίσει·
κι ενέργησαν οι αθάνατοι την πατρικήν κατάραν,
ο χθόνιος Ζευς κι η άσπονδη στον Άδη Περσεφόνη.
Και στον θυμόν μου εσκέφθηκα να κόψω τον πατέρα·
αλλά μ᾽ επράυνε θεός, άμ᾽ έβαλε στον νουν μου
460 πόσους θ᾽ ακούσ᾽ ονειδισμούς απ᾽ την φωνήν του κόσμου,
αν πατροφόνον οι Αχαιοί κατόπιν με ονομάσουν.
Τότε να περιφέρομαι στο σπίτι του πατρός μου
του θυμωμένου, αποστροφήν αισθάνετο η ψυχή μου.
Και ολόγυρά μου συγγενείς, εξάδελφοι και φίλοι
465 παρακαλούσαν με θερμώς να μην αναχωρήσω·
κι εσφάζαν αρνιά πάμπολλα, μόσχους πολλούς, κι εβάζαν
χοίρους πολλούς, όπ᾽ έλαμπαν στο πάχος μες στην φλόγα
του Ηφαίστου να καψαλισθούν· και το κρασί επίναν
άφθον᾽ από του γέροντος τα πήλινα πιθάρια.
470 Κι εννέα νύκτες έμειναν κοντά μου και αλλαζόνταν
στην φύλαξιν και την φωτιάν ακοίμητην κρατούσαν,
άλλην στης καλοτείχιστης αυλής μέσα στον γύρον
και άλλην στον πρόδρομον, εμπρός στην θύραν του θαλάμου·
και της νυκτός ότ᾽ έφθασε το σκότος της δεκάτης,
475 τότ᾽ έσπασ᾽, αν και στερεήν, την θύραν του θαλάμου
και της αυλής επήδησα το τείχος και ούτε οι άνδρες
μ᾽ εννόησαν που φύλαγαν, ούτε οι γυναίκες δούλες·
μακράν να φύγω εδιάβηκα ᾽πό την πλατιάν Ελλάδα
κι έφθασα στην καλόσβωλον, την αρνοθρόφον Φθίαν·
480 και ο βασιλέας ο Πηλεύς μ᾽ εδέχθηκε εγκαρδίως,
και μ᾽ είχε, ωσάν μονάκριβον υιόν έχει πατέρας,
που στα πολλά του υπάρχοντα θ᾽ αφήσει κληρονόμον·
πολύν μου έδωκε λαόν και πλούτη και στης Φθίας
την άκρην άρχον μ᾽ έστησε του γένους των Δολόπων.
485 Και ως είσ᾽ εγώ σ᾽ ανάστησα, θεόμορφε Αχιλλέα,
με πολύν πόθον, επειδή δεν ήθελες ποτέ σου
εις δείπνον έξω ή σπίτι σου χωρίς εμέ να τρώγεις.
Στα γόνατά μου σ᾽ έπαιρνα και σου ᾽διδα προσφάγι
κομμένο από τα χέρια μου, και το κρασί στο χείλος,
490 πολλές φορές μου έβρεξες στα στήθη τον χιτώνα
από κρασί, που, αδύναμο παιδάκι, εξεχειλούσες.
Εβασανίστηκα για σε, διότ᾽ είχα στον νουν μου,
ότι μου αρνούντ᾽ οι αθάνατοι παιδί της γενεάς μου,
και σε παιδί μου σ᾽ έκαμα, ισόθεε Πηλείδη,
495 ώστε από θάνατον κακόν, αν τύχει να με σώσεις.
Αλλ᾽ ας λυγίσει η αδάμαστη ψυχή σου, Αχιλλέα·
μην είσαι ανήλεος· κι οι θεοί συγκλίνουν, αν κι εκείνων
ανώτερ᾽ είναι η αρετή και η δύναμις και η δόξα.
Και όμως την γνώμην των θεών οι άνθρωποι γυρίζουν
500 με κνίσσαν, με θυμίαμα, με προσευχές γλυκείες,
αν εις αυτούς ασέβησαν κι επράξαν ανομίαν.

Για να θεραπεύσεις ένα τραύμα γέμισε την καρδιά σου με αγάπη

Αν εφαρμόσουμε στα τραύματα την αρχή που λέει ότι «στη φύση ό,τι δεν αναπτύσσεται, πεθαίνει», τότε όλα τα τραύματα που δεν θεραπεύονται επιδεινώνονται. Οι σκέψεις σου μπορούν να ρέουν στον αρνητικό και στον θετικό πόλο. Αν πηγαίνεις προς τον έναν πόλο, απομακρύνεσαι από τον άλλο.

Η θεραπεία και το τραύμα είναι τα δύο άκρα της ίδιας έννοιας.

 
Πώς θεραπεύεται ένα τραύμα;

Πάντα με αγάπη.

Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία ενός τραύματος είναι να το αντιληφθείς, δηλαδή, να το αναγνωρίσεις και να το ταυτοποιήσεις.

Το δεύτερο βήμα είναι να το αποδεχτείς.

Να δεχτείς την ύπαρξή του για να μπορέσεις να το θεραπεύσεις. Αναρωτήσου τι συνέβη στη ζωή σου για να έχει δημιουργηθεί αυτό το τραύμα. Η πιθανή απάντηση είναι ότι έγκειται στην παιδική ή την εφηβική ηλικία.

Ως ενήλικοι έχουμε καταφέρει να ξεπεράσουμε πολλά πράγματα, αλλά αν το τραύμα επιμένει είναι γιατί το παιδί μέσα μας ακόμη δεν έχει καταλάβει αυτή την εμπειρία, και έχει περιοριστικές πεποιθήσεις και φόβους που ταυτίζονται με εκείνη.

Το τρίτο βήμα είναι να ανακαλύψεις ποιες φράσεις ή ποιες συμπεριφορές το ενεργοποιούν.

Ψάξε την πεποίθηση στη ρίζα του τραύματος. Θέσε στον εαυτό σου ερωτήματα και γράψε τις απαντήσεις: τι είναι αυτό που σου λένε και σε πονάει περισσότερο; Τι είναι αυτό που φοβάσαι περισσότερο να σου συμβεί; Τι είναι αυτό που σκέφτεσαι όταν συμβαίνει;

Για παράδειγμα, όταν μια σχέση τελειώνει, αυτό που πονάει περισσότερο δεν είναι το ίδιο το γεγονός, αλλά οι κρίσεις που ξυπνά αυτή η εμπειρία, «δεν με αγάπησε ποτέ», «δεν στάθηκα στο ύψος των περιστάσεων», «δεν είμαι αρκετά καλός/ή», «έτσι είναι οι άντρες/γυναίκες», «ο έρωτας δεν κρατάει», «η αγάπη δεν είναι για εμένα» κ.λπ.

Όλες αυτές οι φράσεις είναι περιοριστικές πεποιθήσεις που, όσο τις έχουμε στο σύστημα των πεποιθήσεών μας, προσελκύουν εμπειρίες που τις ενεργοποιούν και μας προκαλούν πολύ πόνο.

Το τέταρτο βήμα είναι να αλλάξουμε την πεποίθηση που προκάλεσε το τραύμα.

Ψάξε την αντίθετη φράση που αντιστρέφει την περιοριστική πεποίθηση. Βασικά πρέπει να αφαιρέσεις την περιοριστική πεποίθηση και να την αντικαταστήσεις με μια θετική. Μπορείς να αντικαταστήσεις μια επιζήμια πεποίθηση με μια θεραπευτική.

Συνεχίζοντας το παραπάνω παράδειγμα, οι θεραπευτικές πεποιθήσεις θα ήταν: «Είμαι αγαπητός/ή», «Είμαι αρκετός/ή», «Στον κόσμο υπάρχουν πολύ σπουδαίοι άντρες και γυναίκες», «Ο έρωτας έχει διάρκεια», «Η αγάπη είναι η αληθινή μου φύση και γενετήσιο δικαίωμά μου» κ.λπ.

Το πέμπτο βήμα είναι να σπάσεις το συμπεριφορικό μοντέλο.

Μόλις αρχίσεις να αλλάζεις την πεποίθηση, αλλάζει και η συμπεριφορά σου. Είναι πολύ πιο απλό από όσο φαίνεται. Κάθε φορά που κάποιος αγγίζει το τραύμα σου, μην αντιδράς, μην επιτίθεσαι, απλώς πάρε μια ανάσα.

Συνειδητοποίησε με απεριόριστη αγάπη πως ό,τι βλέπεις είναι μια θεατρική παράσταση (βασισμένη στις κρίσεις που κάνει το εγώ σου από φόβο) και κάνε το αντίθετο από ό,τι έκανες μέχρι τώρα. Έτσι σπάει το μοντέλο, κάνοντας κάτι εντελώς διαφορετικό. Αν δεν ξέρεις τι να κάνεις, απλώς χαλάρωσε και πάρε ανάσα. Και όταν ηρεμήσεις, κάνε κάτι διαφορετικό από αυτό που κάνεις συνήθως.

Πριν αντιδράσεις, χαλάρωσε, πάρε βαθιά ανάσα και συνειδητοποίησε τι συμβαίνει. Οι πεποιθήσεις σου σε οδηγούν στην αυτόματη αντίδραση, το εγώ σου σε οδηγεί στην επίθεση, αλλά όταν έχεις επίγνωση μπορείς να το συγκρατήσεις και να αναρωτηθείς: «Τι κάνω συνήθως;». Μόλις απαντήσεις, επίλεξε να κάνεις κάτι εντελώς διαφορετικό.

Για παράδειγμα, παλιά, όταν κάποιος με επέκρινε, πρώτα ένιωθα πληγωμένη και αυτομάτως περνούσα στην επίθεση. Τώρα, όταν κάποιος με επικρίνει, παίρνω ανάσα και σκέφτομαι: «Είναι απλώς η άποψή του. Εγώ με αγαπώ όπως είμαι, ό,τι κι αν γίνει». Προσπαθώ να μπω στη θέση του, να τον σεβαστώ και να του μεταδώσω την τρυφερότητά μου.

Συνειδητοποίησε πριν αντιδράσεις

Μάθε να συνειδητοποιείς πριν αντιδράσεις, να χαλαρώνεις και να παίρνεις βαθιά ανάσα. Να θυμάσαι πως όλα τα προσελκύουμε εμείς μέσω της μάθησής μας και όλων των πληροφοριών που έχουμε μέσα μας και των τραυμάτων που χρειάζονται θεραπεία, ώστε να μπορούμε να απολαμβάνουμε πλήρως της ζωή που αξίζουμε.

Μην παίρνεις τίποτα πολύ βαριά, δεν είναι προσωπικό. Τις περισσότερες φορές, ο άνθρωπος που κάνει κακό δεν το κάνει συνειδητά. Κι όταν ένας άνθρωπος προσπαθεί να κάνει κακό, το κάνει γιατί υποφέρει πολύ και είναι πληγωμένος. Τις στιγμές αυτές, να θυμάσαι ότι οι κατηγορίες και οι μομφές απλώς επιδεινώνουν τα πράγματα. Απλώς συγκέντρωσε τις πληροφορίες και αργότερα, όταν είσαι μόνος, σκέψου τι συνέβη.

Όσο κατηγορούμε τους άλλους για τον δικό μας πόνο, εμποδίζουμε τα τραύματά μας να θεραπευτούν. Για να μπορέσουν να γιατρευτούν είναι απαραίτητο να πάψουμε να κατηγορούμε και να αναγνωρίσουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο άλλος φέρεται σωστά.

Ο καθένας πρέπει να δουλέψει με τον εαυτό του και να τον θεραπεύσει. Πάρε τον απαραίτητο χρόνο και την απαραίτητη απόσταση για να δώσεις στον εαυτό σου όλη την τρυφερότητα που χρειάζεται.

Είναι φυσικό να μας πονάει αυτό που μπορεί να μας κάνουν οι άλλοι, αλλά το μεγαλύτερο κακό μάς το κάνει αυτό που δεν βλέπουμε. Αυτό που μας πονά περισσότερο είναι η κριτική και όλες οι περιοριστικές πεποιθήσεις που κουβαλάμε στο υποσυνείδητο, μας πονά περισσότερο είναι η κριτική και όλες οι περιοριστικές πεποιθήσεις που κουβαλάμε στο υποσυνείδητο, μας πονά το πόσο λίγο αγαπάμε τον εαυτό μας, πόσο λίγο τον σεβόμαστε και τον εκτιμάμε, και μας βαραίνουν όλα τα καταπιεσμένα μας συναισθήματα.

Γι' αυτό, το ποτήρι ξεχειλίζει με τις λίγες σταγόνες που δεχόμαστε απ' έξω.

Να θυμάσαι ότι δεν ανεχόμαστε στους άλλους αυτό που δεν ανεχόμαστε στον ίδιο μας τον εαυτό.

Για τον λόγο αυτό, για να γιατρευτείς πρέπει να αναγνωρίσεις πως η ρίζα του πόνου βρίσκεται μέσα σου, και γι' αυτό, είσαι ο μόνος που έχει τη δύναμη και την ευθύνη να γιατρέψει το τραύμα. Στην πραγματικότητα, το μόνο που χρειάζεται αυτό το τραύμα είναι η αγάπη σου.

Η θεραπεία των τραυμάτων θέλει χρόνο και υπομονή

Η θεραπεία των τραυμάτων θέλει χρόνο και υπομονή, αλλά είναι ο δρόμος που θα σου αποκαλύψει την αγάπη και την εσωτερική γαλήνη. Είναι ένας μαγικός και πολύτιμος δρόμος, γιατί θα δεις πως, θεραπεύοντας το τραύματά σου, αλλάζει η συμπεριφορά των ανθρώπων γύρω σου.

Αν δεν αλλάξεις, οι άνθρωποι αυτοί ή θα φύγουν ή θα απομακρυνθείς εσύ από αυτούς, ώστε να αφήσεις χώρο για εκείνους τους ανθρώπους που είναι ωφέλιμοι για εσένα και γεμίζουν ακόμα περισσότερο τη ζωή σου.

Το κλειδί για τη θεραπεία των τραυμάτων είναι να ανοιχτείς στην αγάπη. Να μάθεις να σε ακούς. Αναρωτήσου τι χρειάζεσαι και δώσε το στον εαυτό σου. Μάθε να φέρεσαι στον εαυτό σου με όση αγάπη είσαι ικανός να δώσεις. Είναι απαραίτητο να πάψεις να κρίνεις, να ντρέπεσαι και να κατηγορείς τον εαυτό σου, και να αρχίσεις να τον επαινείς και να τον αναγνωρίζεις. Η κριτική, ο θυμός, η ντροπή, η πικρία, η ζήλια, οι ενοχές απλώς επιδεινώνουν τα τραύματα.

Για να γεμίσει η καρδιά σου από αγάπη είναι απαραίτητο να την ανοίξεις. Και για να θεραπεύσεις ένα τραύμα, είναι απαραίτητο να τη γεμίσεις με αγάπη.

5 κατηγορίες τραυμάτων

Η Λιζ Μπουρμπό είναι μια Γαλλίδα συγγραφέας, ειδική στη θεραπεία των συναισθηματικών τραυμάτων. Έχει περάσει πολλά χρόνια μελετώντας τα και διδάσκοντας στους άλλους πώς να τα θεραπεύσουν. Τα έχω χωρίσει σε πέντε κατηγορίες: τραύματα από απόρριψη, από εγκατάλειψη, από προδοσία, από αδικία και από ταπείνωση.

Όλοι αποκτήσαμε κάποια από αυτά τα τραύματα στην παιδική μας ηλικία. Όσο περισσότερο αντιδρούμε ή προσπαθούμε να τα κρύψουμε, τόσο περισσότερο μεγαλώνουν. Για να τα αναγνωρίσεις, πρέπει μόνο να δεις τι είδους καταστάσεις έχεις προσελκύσει με μεγαλύτερη συχνότητα στη ζωή σου.

Αν έχεις προσελκύσει περιπτώσεις απόρριψης, μπορεί να φταίει ότι, με κάποιον τρόπο, δεν αποδέχεσαι τον εαυτό σου ή απορρίπτεις κάποιες πτυχές ή κομμάτια σου. Η απόρριψη προκαλεί επικρίσεις και ενοχές. Συνήθως, πρόκειται για ανθρώπους που κατά βάθος, αυτό που θέλουν είναι να εξαφανιστούν, να περνούν απαρατήρητοι. Το βάζουν συχνά στα πόδια, γιατί φοβούνται τόσο την απόρριψη, που πριν καν τους απορρίψουν, προτιμούν να φύγουν οι ίδιοι.

Αν έχεις προσελκύσει περιπτώσεις εγκατάλειψης, μπορεί να φταίει ότι πέρασες όλη σου τη ζωή προσπαθώντας να ευχαριστήσεις τους άλλους προσφέροντάς τους αυτό που έχουν αρνηθεί σ' εσένα, την προσοχή και την αναγνώριση. Αν νιώθεις ότι δεν σου δίνουν σημασία, ότι δεν σε ακούν, ότι δεν αναγνωρίζουν την αξία σου και νιώθεις ότι σε έχουν αφήσει μόνο είναι γιατί εσύ ο ίδιος αγνοείς τον εαυτό σου ή δεν έχεις αναγνωρίσει όλα όσα έχεις κάνει καλά ή όσα αξίζεις. Και αντί γι' αυτό, βάλθηκες να ενοχοποιείς τον εαυτό σου και να τον επικρίνεις.

Αν έχεις προσελκύσει περιπτώσεις προδοσίας, μπορεί να φταίει ότι συχνά πρόδωσες τις αρχές σου ή τις επιθυμίες της καρδιάς σου. Οι άνθρωποι αυτοί συνήθως είναι ελεγκτικοί, για να αποτρέψουν το ενδεχόμενο να προδοθούν. Είναι πολύ σκληροί και απαιτητικοί με τους ίδιους τους τους εαυτούς, δεν δίνουν στον εαυτό τους ό,τι χρειάζεται. Κατά βάθος, πρέπει να φέρονται στον εαυτό με πολλή τρυφερότητα και να μάθουν να τον εμπιστεύονται, ώστε να μπορέσουν να εμπιστευτούν και τους άλλους.

Αν έχεις προσελκύσει περιπτώσεις ταπείνωσης, μπορεί να φταίει ότι συνήθως ντρέπεσαι για τον εαυτό σου ή δεν τολμάς να είσαι αληθινός, από τον φόβο ότι δεν θα σε αποδεχθούν όπως είσαι. Συνήθως οι άνθρωποι που έχουν αυτό το τραύμα, έχουν και πολλούς φόβους κυρίως γύρω από την ελευθερία, που είναι και αυτό που επιθυμούν περισσότερο, κατά βάθος. Και για να καλυφθούν, συνήθως κρύβονται πίσω από τις υπερβολές.

Αν έχεις προσελκύσει περιπτώσεις αδικίας, μπορεί να φταίει ότι σε κάποιο επίπεδο είσαι άδικος με τον ίδιο σου τον εαυτό ή γιατί, χωρίς να το καταλάβεις, είσαι ενίοτε άδικος με τους άλλους. Οι άνθρωποι με αυτό το τραύμα είναι πολύ απαιτητικοί και σκληροί με τον εαυτό τους, γιατί προσπαθούν να είναι τόσο δίκαιοι που καταλήγουν άκαμπτοι, και δεν συνειδητοποιούν πόσο υπερβολικές απαιτήσεις έχουν. Και λογικά, αυτό που δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους δεν το επιτρέπουν και στους άλλους.

Eckhart Tolle: Για μια νέα ζωή

-Η ψυχική νόσος που ονομάζεται παρανοϊκή σχιζοφρένεια ή παράνοια, εν συντομία, είναι ουσιαστικά μια μεγαλοποιημένη μορφή του Εγώ.

–Το Εγώ χρειάζεται τους άλλους, αλλά το δίλημμά του είναι ότι, βαθιά μέσα του, τους μισεί και τους φοβάται. Η φράση του Ζαν Πολ Σαρτρ «Η κόλαση είναι οι άλλοι», είναι η φωνή του Εγώ.

–Μην αναζητείς την αλήθεια. Πάψε απλώς να υποθάλπεις απόψεις.

–Όποιος είναι ένα μ΄ αυτό που κάνει οικοδομεί τη νέα γη.

–Όταν η δουλειά δεν είναι παρά μέσο για ένα σκοπό, δεν μπορεί να είναι υψηλής ποιότητας.

-...η δυσφορία σου για την επιτυχία κάποιου άλλου περικόπτει τις δικές σου πιθανότητες για επιτυχία.

-Η λέξη «σκέφτομαι» είναι εξίσου λανθασμένη με το «χωνεύω» ή «κυκλοφορώ το αίμα μου». Η πέψη συμβαίνει, η κυκλοφορία συμβαίνει, η σκέψη συμβαίνει.

– Δεν είναι παρόντες σε καμία κατάσταση, αφού η προσοχή τους είναι ή στο παρόν ή στο μέλλον, τα οποία φυσικά, υπάρχουν μόνο στο νου ως σκεπτομορφές.

-Η βασική διαφορά μεταξύ μιας ενστικτώδους αντίδρασης και ενός συναισθήματος είναι αυτή: ενστικτώδης αντίδραση είναι η άμεση απόκριση του σώματος σε μια εξωτερική κατάσταση. Συναίσθημα, από την άλλη, είναι η απόκριση του σώματος σε μια σκέψη.

-Οι περισσότεροι άνθρωποι κουβαλούν μεγάλη ποσότητα άχρηστων αποσκευών τόσο νοητικών όσο και συναισθηματικών, σε όλη τους τη ζωή. Περιορίζονται μέσω παραπόνων, θλίψης, εχθρότητας, ενοχής. Η συναισθηματική τους σκέψη έχει γίνει ο εαυτός τους, κι έτσι εμμένουν στο παλιό συναίσθημα επειδή ισχυροποιεί την ταυτότητά τους.

-Το συλλογικό πονο-σώμα είναι πιθανώς κωδικοποιημένο μέσα στο DNA κάθε ανθρώπου, αν και δεν το έχουμε ανακαλύψει ακόμα εκεί. Κάθε νεογέννητο που έρχεται σε τούτο τον κόσμο κουβαλάει ήδη ένα συναισθηματικό πονο-σώμα.

-Αυτό που αναγνωρίζει μέσα σου την τρέλα ως τρέλα(ακόμα κι αν είναι η δική σου) είναι ψυχική υγεία, είναι η αναδυόμενη επίγνωση, είναι το τέλος της παραφροσύνης.

-...οι γυναίκες είναι λιγότερο ταυτισμένες με το νου απ΄ ότι οι άντρες. Είναι περισσότερο σε επαφή με το εσωτερικό σώμα και τη νοημοσύνη του οργανισμού απ΄ όπου πηγάζουν οι διαισθητικές ικανότητες... ανοιχτή και ευαίσθητη προς άλλες μορφές ζωής και είναι πιο συντονισμένη με το φυσικό κόσμο.

–Το αναπτυσσόμενο Εγώ μέσα τους. Γνώριζε ότι μόνο μέσα από την αντρική μορφή θα μπορούσε να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο του πλανήτη μας και, για να το κάνει, έπρεπε να καταστήσει τη γυναίκα αδύναμη.

–Με την συγχώρεση, η ταυτότητα του θύματος που έχεις υιοθετήσει διαλύεται και η αληθινή σου δύναμη αναδύεται – η δύναμη της Παρουσίας. Αντί να μέμφεσαι το σκοτάδι, φέρνεις μέσα το φως.

–Κάθε άνθρωπος εκπέμπει ένα ενεργειακό πεδίο που αντιστοιχεί στην εσωτερική του κατάσταση και οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να το αισθανθούν, παρόλο που μπορεί να νιώθουν την απορροή της ενέργειας κάποιου άλλου μόνο υποσυνείδητα.

– ...οι άνθρωποι είναι προορισμένοι να εξελιχτούν σε συνειδητά όντα, κι αυτοί που δεν εξελίσσονται θα υποστούν τις συνέπειες της έλλειψης συνειδητότητάς τους.

-Το ίδιο το συναίσθημα δεν είναι δυστυχία. Μόνο το συναίσθημα μαζί με μια θλιβερή ιστορία είναι δυστυχία.

-Κατεύθυνε την προσοχή του παιδιού στο πως το αισθάνονται. Η στάση σου να είναι ενδιαφέροντος ή περιέργειας αντί κριτικής ή καταδίκης.

–Η δυστυχία του πονο-σώματος είναι πάντα καταφανώς υπερβολική σε σχέση με την εμφανή αιτία.

-Για κάποιον που κατέχεται από ένα βαρύ πονο-σώμα είναι συχνά αδύνατον να βγει από την διαστρεβλωμένη του ερμηνεία, τη βαριά συναισθηματική «ιστορία».

–Το να γνωρίζεις την ενότητα του εαυτού σου και του άλλου είναι αληθινή αγάπη, αληθινή φροντίδα, αληθινή συμπόνια.

-Το πονο-σώμα της μπορεί να αισθανθεί μαγνητική έλξη προς κάποιον που διαισθάνεται ότι θα της δώσει κι άλλο από τον ίδιο πόνο. Αυτός ο πόνος παρερμηνεύεται μερικές φορές σαν έρωτας.

–Το πονο-σώμα χρειάζεται την έλλειψη συνειδητότητάς σου. Δεν μπορεί να ανοίξει το φως της Παρουσίας.

–Το συναίσθημα δεν είναι αυτό που είσαι.

-...δε χρειάζεται να γίνεις ολόκληρος, αλλά να είσαι αυτό που είσαι ήδη – με ή χωρίς το πονο-σώμα.

-Το Εγώ λατρεύει να μετατρέπει τον εαυτό σου σε πρόβλημα. Η γνώση πρέπει να ακολουθηθεί από αποδοχή...

Αποδοχή σημαίνει να επιτρέπεις στον εαυτό σου να αισθάνεται οτιδήποτε αισθάνεσαι εκείνη τη στιγμή. Είναι μέρος αυτού που είναι το Τώρα. Δεν μπορείς, να διαφωνήσεις με αυτό που υπάρχει. Εντάξει, μπορείς, αλλά αν το κάνεις, υποφέρεις. Επιτρέποντας γίνεσαι αυτό που είσαι: απέραντος, ευρύχωρος. Γίνεσαι ολόκληρος.

Eckhart Tolle, Για μια νέα ζωή

Πώς μπορείς να αλλάξεις την πορεία της ζωής σου;

Με την αυτογνωσία. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ένστικτο που μπορείς να αποκτήσεις, αναφέρει ο Gary Vaynerchuk, ένας από τους πιο επιδραστικούς και αντισυμβατικούς επιχειρηματίες της εποχής μας, γνωστός και ως Gary Vee.

Πρώτα μελέτησε τον εαυτό σου. Να έχεις αυτογνωσία, να παραδέχεσαι τις αδυναμίες σου. Αν δεν έχεις αυτογνωσία, κατά κάποιο τρόπο εξαρτάσαι από την ειλικρίνεια των άλλων προκειμένου να αναγνωρίσεις τα δυνατά και αδύνατα σημεία σου.

Πιστεύω ότι δεν εστιάζουμε αρκετά στο θέμα της αυτεπίγνωσης. Και όμως, εάν υπάρχει μόνο ένα πράγμα που με βοήθησε να κερδίζω σε όλη την πορεία της καριέρας μου… Έχω αναφερθεί στη σκληρή δουλειά, την ευγνωμοσύνη και όλα τα άλλα, σωστά; Ας είναι. Υπάρχει ακόμα ένα, το οποίο είχε ουσιαστικά αποτελέσματα για μένα. Εάν μπορούσα να πουλήσω μια φόρμουλα από ευγνωμοσύνη, κατανόηση και αυτογνωσία, θα ήταν η δική μου ιδέα του ενός δισεκατομμυρίου.

Η αυτογνωσία είναι ένας από τους λόγους που μπορώ να κάνω με άνεση εκκεντρικές και μεγαλόστομες δηλώσεις. Ξέρω τι γνώμη έχουν οι άλλοι για μένα· κάτι που μπορεί να θεωρείς γοητευτικό πάνω μου, άλλοι το βρίσκουν απωθητικό. Δεν με ενοχλεί, επειδή πιστεύω πως μπορώ να βοηθήσω περισσότερο κόσμο και να γίνω πιο εύκολα κατανοητός όταν δεν φιλτράρω τον εαυτό μου.

Γνωρίζοντας την εικόνα που έχουν οι άλλοι για σένα, αποτελεί πλεονέκτημα για έναν επιχειρηματία. Για παράδειγμα, στις πωλήσεις. Μπορείς να δώσεις τον τόνο σε μια ιστορία, να προβλέψεις τις αντιδράσεις κι έτσι να είσαι προετοιμασμένος για τους προβληματισμούς και τις ερωτήσεις, προτού καν διατυπωθούν. Ένα πραγματικά πολύτιμο εργαλείο στην επικοινωνιακή σου φαρέτρα, κάτι που ψάχνω και θαυμάζω στους άλλους.

Η αυτογνωσία είναι υποτιμημένη, όμως ξέρω όταν θα είμαι πενήντα, εξήντα, εβδομήντα ετών, θα αποτελεί το κύριο θέμα. Εάν πρόκειται να ξαναδιαβάσετε κάποιο κεφάλαιο του βιβλίου, θα πρότεινα να είναι αυτό.

Η αυτοεκτίμηση είναι το υπέρτατο ναρκωτικό της κοινωνίας μας. Όταν το έχεις, αποκτάς το θάρρος να κάνεις μεγάλα όνειρα, και τότε, τα ασήμαντα παύουν να παίζουν ρόλο και το άγχος δεν μπορεί να σε παραλύσει. Πρέπει να είμαι το λιγότερο αγχωτικό άτομο που ξέρω, ίσως το αντίθετο από ό,τι πιστεύεται με τόσες ευθύνες που έχω. Ο λόγος είναι η ισχυρή αυτοεκτίμηση. Είμαι απολύτως σίγουρος ότι μπορώ να αντιμετωπίσω οτιδήποτε προκύψει.

Μακάρι να γινόταν να δώσω σε όσους δυσκολεύονται μια ενθαρρυντική απάντηση όπως “Μπορείς να τα καταφέρεις!”, επειδή χωρίς αυτοεκτίμηση, δεν είμαι σίγουρος ότι μπορούν. Αν ξέρεις ότι σου λείπει αυτοπεποίθηση, μπορείς να εργαστείς ώστε να αποκτήσεις περισσότερη. Πρέπει να σκεφτείς καλά τι μπορείς να κάνεις. Πολλοί θα ωφελούνταν από έναν ψυχοθεραπευτή ώστε να δουλέψουν οτιδήποτε εμποδίζει την αυτοπεποίθησή τους. Τουλάχιστον, προσπάθησε να περιβάλλεσαι από άτομα θετικά, με αυτοπεποίθηση. Ψάξε να βρεις την αυτοεκτίμησή σου, με το ίδιο πάθος που ένας εθισμένος αναζητά τη δόση του.

Πώς μπορείς να αποκτήσεις εύκολα περισσότερη αυτογνωσία;

Ένα κόλπο είναι να ρωτήσεις ευθέως τους άλλους να σου πουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία σου – ρώτα πέντε με δώδεκα άτομα που σε ξέρουν πολύ καλά ή δουλεύουν περισσότερο μαζί σου. Θα πρέπει να δημιουργήσεις τις κατάλληλες συνθήκες, να νιώσουν ασφαλείς. Κανείς δεν σου απαντήσει ειλικρινά, εάν πιστεύει ότι θα το πληρώσει ή εάν σε αγαπάει υπερβολικά. Να είσαι προετοιμασμένος για πράγματα που δεν θες να ακούσεις, με τα οποία διαφωνείς. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Εάν αρκετοί σου πουν το ίδιο πράγμα, είτε πως παραείσαι ευγενικός ή επιθετικός, πρέπει να αποδεχθείς πως ίσως είναι αλήθεια. Βασικά, αποδέξου εκείνους που σου ασκούν κριτική. Επικεντρώσου στις συγκεκριμένες σχέσεις, επειδή αυτές είναι που θα σε βοηθήσουν περισσότερο να βελτιωθείς.

Γίνε χοντρόπετσος. Δεν μου αρέσει να διαβάζω άσχημα σχόλια για μένα, όμως το αντέχω. Το σέβομαι, το αποδέχομαι, το κατανοώ, και προσπαθώ να μάθω από αυτό. Εάν αποζητάς τη διάδραση και είσαι αρκετά δυνατός ώστε να την αφομοιώνεις, θα αλλάξεις τη συμπεριφορά και την προσέγγισή σου στη δουλειά, και θα έχεις μεγάλα οφέλη.

Gary Vaynerchuck, Ask Gary Vee

Η ζωή είναι ένας κύκλος και όλα αλλάζουν

Έπεσα από τα σύννεφα μου λέγανε… Οι ερμηνείες πολλές για τη φράση αυτή. Μα το νόημα ένα. Έγινε αυτό που δεν περίμενες! Αλλού ήσουνα και αλλού είσαι τώρα. Άλλα στόχευες και άλλα πέτυχες… Αλλού πήγαινες και αλλού κατέληξες…

Γεννήθηκες δυνατός, ατρόμητος, γενναίος, αγνός. Έτοιμος να αντιμετωπίσεις τα πάντα. Έκανες όνειρα. Πίστευες σε εσένα. Ήσουν σίγουρος! Θα πετύχεις… Θα είσαι ευτυχισμένος…

μα…

κάπου οι δυσκολίες, ο φόβος και η κακία σε πέτυχαν στο δρόμο. Ήθελες δεν ήθελες, έκανες πίσω το παιδί και έβαλες μπροστά του ένα τζάμι για να το προστατέψεις. Έπνιξες το θάρρος σου και έσβησες τα όνειρα… Έγινες ένα με τον κόσμο. Έβλεπες πια στον καθρέπτη έναν σαν όλους τους άλλους. Κοίταζες εσένα μα έβλεπες τους άλλους… Αυτούς που πάντα δεν ήθελες να μοιάσεις. Και εκεί χάνεις το νόημα, κουράζεσαι και πέφτεις και το αστεράκι σου προσγειώνεται απότομα και χάνει το φως του σαν να πικράθηκε τόσο πολύ που δεν θα λάμψει ποτέ ξανά. Κουράστηκε να φωτίζει… Κουράστηκε να ελπίζει…

Μα δεν τελειώνουν όλα εδώ…

Ακόμα και αν άρχισες να παίρνεις την κάτω βόλτα, υπάρχει ελπίδα να σωθείς ακόμα και την τελευταία στιγμή. Ακόμα και αν έπεσες και χτύπησες γερά, μπορείς να σηκωθείς. Η ζωή είναι δύσκολη, απρόβλεπτη και καμιά φορά σκληρή, μα η ζωή είναι ένας κύκλος. Θα έρθουν όμορφες μέρες, άσχημες μέρες, δυσκολίες, αναποδιές, αλλά γυρνάει ξανά και βρίσκεσαι και πάλι στην κορυφή με το κεφάλι ψηλά. Εκεί που δεν το καταλαβαίνεις γίνεται κάτι και σε ξαναβάζει στην πορεία σου!

Έτσι λοιπόν ακόμα και αν έμεινες αρκετό καιρό σε ένα μουντό, κρύο και αφιλόξενο μεσοδιάστημα. Αν πέρασες μια περίοδο αδράνειας ή αναζήτησης του χαμένου σου εαυτού, θα έρθει η ώρα που όλα θα τελειώσουν. Απότομα; Ξαφνικά; Με τη δική σου βοήθεια και απόφαση; Ή κατά τύχη; Σημασία έχει ότι όλα αλλάζουν… Η ζωή κάνει τον κύκλο της και εσύ θα βρεθείς και πάλι εκεί που ήσουν… Και αυτή τη φορά θα είσαι πιο δυνατός και έτοιμος. Θα ζήσεις εκεί που ανήκεις και θα είσαι τόσο αποφασισμένος που θα καθυστερήσεις τον χρόνο μέχρι να ξαναγυρίσει ο κύκλος. Τόσο πολύ δυνατός θα βγείς που ίσως και να μην σε νοιάξει αν θα ξαναγυρίσει καν! Θα είσαι έτοιμος για όλα.

Μέσα από όλες αυτές τις αναζητήσεις και τις δυσκολίες καμιά φορά όχι μόνο μαθαίνουμε τον εαυτό μας, μα μαθαίνουμε να ζούμε, να διεκδικούμε, να αντέχουμε, να πολεμάμε…

Αυτό που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάς είναι ο εαυτός σου. Αυτά που ζήταγες, που ονειρευόσουν. Τις ελπίδες σου… Τα θέλω σου… Όλα αυτά που αποτελείσαι. Τη μαγική σκόνη που συνθέτει κάθε άνθρωπο. Και βρίσκονται όλα μέσα σου. Εσύ κρατάς το κλειδί της μαγικής πόρτας. Μην φοβάσαι να την ανοίξεις. Ακόμα και αν όλα είναι μαύρα και σε κρατάνε πίσω, ακόμα και αν δεν σου έμεινε ίχνος ελπίδας, πάρε μία ανάσα και κοίτα προς τα πάνω. Θα δείς ένα φως, ένα Ερεβοκτόνο φως, μια ηλιαχτίδα, πάρε μια βαθιά αναπνοή και κάνε την αρχή να αλλάξεις! Κανείς δεν είπε ότι είναι εύκολο, μα σίγουρα όταν φτάσεις εκεί που ήθελες θα αναρωτιέσαι γιατί περίμενες τόσο καιρό!

Και μην αφήσεις κανέναν να σου πει πως δεν μπορείς ή δεν είσαι αυτό που πιστεύεις. Ότι ονειρεύτηκες μπορείς να το κάνεις ή να το προσπαθήσεις. Όποιος σε εμποδίζει δεν έχει θέση στη ζωή σου! Και αν είσαι εσύ ο ίδιος το εμπόδιο, συγχώρεσε τον εαυτό σου και επίτρεψε του να αλλάξει… Κάνε του τη χάρη… Και η λύτρωση θα έρθει…

Μα να θυμάσαι δεν είναι όλα ιδανικά και ρόδινα. Κάποια όνειρα ίσως να είναι άπιαστα, ανύπαρκτα, άτιμα, ή να μην μας ταίριαζαν τελικά! Μην πτοηθείς. Όλοι κάνουμε λάθη. Αν δεν τα κάναμε πως θα μαθαίναμε τον εαυτό μας άλλωστε; Επιτυχία δεν είναι να κάνεις ένα προς ένα τα πράγματα που ονειρεύτηκες μα να βρείς το πραγματικό νόημα της ζωής που δεν είναι άλλο από το ταξίδι προς την ευτυχία ΣΟΥ και την δημιουργία του ιδανικού εαυτού σου … Γιατί το νόημα βρίσκεται στο πνεύμα σου και όχι στα υλικά που κέρδισες. Φτιάξε με την μαγική σου σκόνη αυτά που ονειρεύτηκες, χτίσε τον κόσμο σου και ποτέ μα ποτέ μην ξεχνάς τα όνειρα που έκανες με ανοιχτά τα μάτια…

Αέρια: 7 θεαματικά οφέλη για την υγεία

Πολλές φορές, οι άνθρωποι γίνονται πολύ ντροπαλοί με θέματα υγείας και να έρχονται σε δύσκολη θέση, όταν έχουν απορίες ή θέλουν να συζητήσουν κάποιο τέτοιο θέμα.

Τα θέματα της υγείας, ακόμα στα καλύτερά τους, έχουν μια σιχαμάρας. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να είμαστε πολύ ειλικρινής με αυτά τα θέματα και να μην ντρεπόμαστε να τα συζητήσουμε.

Το φούσκωμα, που φεύγει με την αποβολή των αερίων, μπορεί να γίνει πολύ ενοχλητικό και να έχει σημαντικές επιδράσεις στην υγεία μας.

Δείτε παρακάτω τα οφέλη της αποβολής αερίων για την υγεία.

Αέρια

Καταρχήν, η αποβολή αερίων είναι μια απόλυτα φυσιολογική σωματική διεργασία.

Είναι απαραίτητο κομμάτι της πεπτικής διαδικασίας. Καθώς το στομάχι και το έντερο προσπαθούν να επεξεργαστούν την τροφή, παράγεται ένα ποσοστό αερίων.

Είναι απόλυτα φυσιολογικό και απαραίτητο για την διατήρηση της καλής υγείας. Μάλιστα, η μη αποβολή αερίων είναι αυτή που θα έπρεπε να μας ανησυχεί.

#1 Μειώνει το φούσκωμα.

Αν νιώθετε την κοιλιά σας πρησμένη μετά από ένα πλούσιο γεύμα, τότε η αποβολή αερίων μπορεί να σας ανακουφίσει.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, το φούσκωμα είναι απλά ένα οίδημα στην περιοχή της κοιλιάς που αυξάνει προσωρινά το σωματικό τους βάρος, αλλά δεν είναι επικίνδυνο για την υγεία.

Το φούσκωμα μπορεί να προκληθεί από κατακράτηση υγρών και γι’αυτό υπάρχει αυτό το αίσθημα δυσφορίας στην κοιλιακή περιοχή.

#2 Κάνει καλό στην υγεία του παχέος εντέρου.

Η κατακράτηση αποβλήτων μόνο κακό μπορεί να κάνει στην υγεία .

Οπότε, αν έχετε πεπτικά προβλήματα, η μη αποβολή αερίων μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω ιατρικά προβλήματα στο παχύ έντερο.

#3 Είναι ένα εξαιρετικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης.

Τα αέρια είναι εκείνες οι σωματικές λειτουργίες από τις οποίες κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει.

Όσο και αν δυσανασχετείτε μερικές φορές, ίσως σας χαροποιήσει, αν μάθετε, ότι τα αέρια μπορεί να λειτουργήσουν ως έγκαιρη προειδοποίηση για σημαντικά θέματα υγείας.

Η έντονη μυρωδιά, η αυξανόμενη συχνότητα και οι περίεργοι πόνοι μπορούν να σας προειδοποιήσουν ασθένειες, όπως η δυσανεξία στην λακτόζη ή ακόμα και για καρκίνο του παχέος εντέρου.

#4 Η μυρωδιά μας κάνει καλό.

Ακούγεται παράξενο, αλλά μελέτες έχουν δείξει, ότι μια ένωση που παράγουμε σε μικρές ποσότητες στα αέριά μας, το υδρόθειο, μπορεί να μας προφυλάξει μελλοντικά από ασθένειες.

Αυτό το αέριο έχει την μυρωδιά του κλούβιου αυγού και σε μεγάλες δόσεις μπορεί να είναι τοξικό, αλλά όταν είναι σε μικρές δόσεις μπορούν να αποτρέψουν την καταστροφή κυττάρων ή να προλάβουν εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια.

#5 Βοηθάει στην εξισορρόπηση της διατροφής.

Η υγιεινή διατροφή είναι απαραίτητη για την διατήρηση της καλής υγείας.

Τα αέρια μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε ποια τρόφιμα χρειάζεται ο οργανισμός μας.

Για παράδειγμα, αν τα αέρια είναι πολύ σπάνια, είναι ένδειξη ότι πρέπει να εντάξετε περισσότερες φυτικές ίνες στην διατροφή σας.

Η υπερκατανάλωση κρέατος μπορεί να οδηγήσει σε πολύ δύσοσμα αέρια.

#6 Βοηθάει στην καλή υγεία των βακτηρίων του εντέρου.

Μια δυσάρεστη αλήθεια είναι, ότι οι αδύνατοι και υγιείς άνθρωποι παράγουν περισσότερα και πιο συχνά αέρια.

Με άλλα λόγια, το τίμημα που πληρώνουμε για μια καλή υγεία είναι ένα ελαφρώς δύσοσμο πεπτικό σύστημα.

Αυτό συμβαίνει, γιατί τα τρόφιμα που κάνουν πιο αποτελεσματική την πέψη είναι τρόφιμα, όπως το κουνουπίδι και το λάχανο, τα οποία εκτοξεύουν την ταχύτητα της πέψης στο έντερο.

#7 Αποτελεί μεγάλη ανακούφιση.

Η αλήθεια είναι, ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευχαρίστηση από αυτήν που έρχεται από την αποβολή αερίων.

Σίγουρα, η διαδικασία της αποβολής αερίων μπορεί να μας φέρει σε δύσκολη θέση, ειδικά αν μπει κάποιος στο δωμάτιο που είμαστε, αλλά η ανακούφιση που την ακολουθεί είναι ανεκτίμητη.

Η κατακράτηση αερίων μπορεί να μας κάνει γκρινιάρηδες και να μην χαλάσει την διάθεση.

ΔΕΣ: 

Πορδή, η παρεξηγημένη – Ένα πόνημα του…κώλου

Οι αρχαίοι Γιαπωνέζικοι πάπυροι των μαχών με ... πορδές

Συνέχιζε να πηγαίνεις κόντρα στη ¨ροή του κοπαδιού¨ και η δικαίωση σου είναι θέμα ελάχιστου χρόνου

Όταν έρθει ο καιρός που θα νιώσεις ΜΟΝΟΣ ανάμεσα σε πλήθος ανθρώπων και ο κύκλος των φίλων και συγγενών δεν θα σε αγγίζει εσώψυχα…

Όταν έρθει η μέρα που θα νιώσεις ότι ¨πνίγεσαι¨ σε μια θάλασσα ¨άψυχων ανθρώπων¨ και θες να φύγεις ¨μακριά¨…

Όταν έρθει η στιγμή που όλα θα σου φαίνονται ¨άδεια¨ και ανούσια σε ένα κόσμο ψεύτικο και ξένο για σένα…

τότε ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να μείνεις μόνος με τον Εαυτό σου και να κάνεις ίσως τον πιο καθοριστικό διάλογο της ζωή σου μαζί Του. Εσύ και Αυτός, σαν να μιλάς στο είδωλο σου όταν αντικατοπτρίζεται σε έναν καθρέπτη, μονό που Αυτός είναι ¨πιο αληθινός¨ από εσένα διότι ΕΣΥ είσαι εγκλωβισμένος σε ένα κόσμο σαθρό και εικονικό, ενώ Αυτός ¨δονείται¨ σε ανώτερες συχνότητες και γνωρίζει ¨περισσότερη αλήθεια¨. Γι ΄αυτό να Τον ακούσεις προσεκτικά, ¨ίσως¨ προσπαθεί καιρό να σε απομονώσει από το ¨σύστημα¨ για να σου πει ¨λόγια καθοδήγησης¨. Μην περιμένεις να ακούσεις ήχους στα αυτιά σου, ούτε φωνές να κατακλύσουν το Νου σου, περίμενε απλά να ¨πλημμυρήσει¨ η καρδία σου από συναισθήματα, εικόνες, μελωδίες και μυρωδιές!

Ότι πληροφορία φιλτράρεται από την καρδιά σου, αποδέξου την! Ενώ ότι πληροφορία έρχεται από τον Νου ¨φορτωμένη¨ μόνο με ¨απλή λογική¨, τότε δεν ανήκει σε εσένα γι΄ αυτό αποδέσμευσέ την!

Η λογική είναι το βασικό ένστικτο επιβίωσης στο γήινο επίπεδο, όμως έξω από αυτό και σε άλλα ενεργειακά επίπεδα η έννοια της λέξης ¨λογική¨ δεν υφίσταται. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που δεν γίνονται αποδεκτές από το ευρύτερο κοινό οι αλλαγές που πλησιάζουν σαν καταιγίδα ολόκληρο τον πλανήτη, αφού τα γεγονότα που έρχονται, ¨μπλοκάρονται¨ από την ¨λογική¨ και δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά και αφομοιώσιμα από τον προγραμματισμένο εγκέφαλο.

Ο εγκέφαλος είναι το όργανο που θα δεχθεί τις περισσότερες ενεργειακές επιθέσεις από τον ¨αόρατο κόσμο¨. Όταν σχεδόν παντού γύρω σου συναντάς τις ενέργειες του θυμού του μίσους, του φόβου, της κακίας, κτλ πρέπει να καταλάβεις ότι όλα αυτά είναι απλά το ορατό αποτέλεσμα κάποιων άλλων αοράτων ενεργειακών συγκρούσεων που βαρβαρίζουν την ψυχική μας ηρεμία! Είναι αρνητικές σκεπτομορφές που επιβιώνουν από τις εκλυόμενες ενέργειες όλων αυτών των αρνητικών συναισθημάτων. Όποτε παρατηρείς ακραίες αντιδράσεις ανθρώπων που η αφορμή της αντίδρασης δεν δικαιολογεί τέτοια συμπεριφορά, τότε μαθέ ότι κάποια σκεπτομορφή βρίσκεται σε ¨μια γωνία¨ και έκανε πολύ καλά την δουλεία της! Εσύ που γνωρίζεις τι συμβαίνει πίσω από το ορατό, οφείλεις να ¨αντιλαμβάνεσαι¨ εκ των προτέρων πότε συντελούνται οι προϋποθέσεις αυτής της ενεργειακής παγίδας και να μεριμνείς προς την αποφυγή της.

Μην περιμένεις οι ¨πολλοί¨ να αποδεχτούν τις απόψεις σου, μάλιστα να αρχίσεις ανησυχείς όταν οι περισσότεροι συμφωνούν μαζί σου. Οι πολλοί ποτέ δεν είχαν δίκιο, ποτέ δεν ακολούθησαν το σωστό μονοπάτι, ήταν και είναι πρόβατα κλεισμένα σε μεγάλα μαντριά. Αντίθετα να χαίρεσαι όταν βαδίζεις σε δύσκολα μονοπάτια, γιατί εκεί θα συναντήσεις λίγους ανθρώπους αλλά θα είναι αληθινοί ¨εργάτες¨ που έχουν την γνώση και την δύναμη να σε καθοδηγήσουν σε νέες ατραπούς.

Όσο μόνος και να νιώσεις, όσο αδικημένος και να αισθανθείς, ένα πράγμα να γνωρίζεις:
¨Είσαι τυχερός που συμβαίνει αυτό σε εσένα γιατί όλα ¨δείχνουν¨ ότι το ίδιο το σύστημα σε έχει καταδικάσει σε εξορία επειδή διαφέρεις και δεν μπορεί να σε ελέγχει¨.

 …ΕΣΥ Συνέχιζε να πηγαίνεις κόντρα στην ¨ροή του κοπαδιού¨ και η δικαίωση ΣΟΥ είναι θέμα ελάχιστου χρόνου!

«Όταν οι Αθηναίοι κορόιδευαν τον Διογένη πως οι Σινωπείς τον είχανε καταδικάσει σε εξορία, αυτός απαντούσε:

“Και εγώ τους καταδίκασα να μείνουν εκεί”».

Η Ανθρώπινη βλακεία είναι ακατανίκητη

«Ποιο είναι το μεγάλο μυστικό του βλάκα;» ρώτησαν κάποτε τον κ. Κόινερ «Αυτό που τον κάνει ακατανίκητο, ανυπέρβλητα κακό και πάντα νικητή;»

– Το μεγάλο μυστικό του βλάκα, χμ..., για να σκεφτώ λίγο…

Ε… μάλλον ότι δεν του περνά καν από το μυαλό, δεν διανοείται ότι μπορεί για μια στιγμή να ‘χει άδικο. Κι αν του περάσει μια στάλα υποψίας από το μυαλό, γρήγορα τη διώχνει.

Αυτός βλαξ; Ποτέ των ποτών. Οι άλλοι είναι πάντα. Έτσι γίνεται αδίσταχτα θρασύς, υπέροχα επικίνδυνος, ανυπέρβλητα αλαζονικός. Και πείθει. Γιατί πάντα υπάρχουν αρκετοί βλάκες για να σχηματίσουν μια πλειοψηφία.

Αυτό είναι το μυστικό όπλο του βλάκα. Μα γι' αυτό ακριβώς πρέπει να εξολοθρεύουμε τη βλακεία, γιατί κάνει βλάκες αυτούς που τη συναντούν.

«Άραγε η βλακεία οδηγεί στην κακία ή η κακία οδηγεί στην βλακεία; Τον ρώτησαν

-Ούτε το ένα ούτε το άλλο .. Απάντησε ο κ Κόινερ. Και τα δυο δεν είναι παρά συμπτώματα. Η βαθύτερη αιτία είναι η δυσανεξία απέναντι σε ένα Απύθμενο εσωτερικό κενό…

Ο Βλάξ το Υποψιάζεται , αλλά καθώς αδυνατεί να το παραδεχτεί, το Απωθεί.

Το παραγεμίζει είτε σωματικά -λαιμαργία-είτε στρεφόμενος προς τον εξωτερικό κόσμο: Με κακία. Προσπαθώντας να Επιβάλλει την εξουσία του ελπίζει να ξεχάσει την εσωτερική του κενότητα.. αλλά εκείνη επιστρέφει τα βραδιά καθώς ετοιμάζεται να κοιμηθεί… ή τα πρωινά λίγα δευτερόλεπτα πριν ανοίξει τα ματιά του. Φαύλος κύκλος.

«Ποιες δραστηριότητες επιλέγει συνήθως ο Βλάκας;»

-Επειδή είναι ανασφαλής επιλεγεί δραστηριότητες που του δίνουν μια Ψευδαίσθηση παντοδυναμίας.

Καθώς είναι περιορισμένος στην Βλακεία του διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα: Οργανωτικότητα, επιμονή και υπομονή, Τα καταφέρνει συνήθως να οικειοποιείται δουλειές άλλων.

Εξάλλου διαθέτει και ένα σπάνιο χάρισμα: δεν έχει καθόλου την αίσθηση της Ευγνωμοσύνης…

Καθώς επίσης είναι και βλάκας δεν μπορεί να διανοηθεί ότι κάνει κάτι το κακό, καρπούμενος τον πνευματικό ή μη μόχθο, άλλων.

Αυτό αποτελεί επισυνέπεια του μυστικού όπλου του βλάκα (βλ παραπάνω..)

«Ποια Ύπαρξη ενοχλεί περισσότερο τον Βλάκα;»

-Η αλογόμυγα… Γιατί τον βάζει σε υποψίες αυτογνωσίας.

«Ναι κύριε Κόινερ… Αλλά γιατί από την άλλη η αλογόμυγα πάει και κολλάει στα μούτρα του Βλάκα;»

– Διότι δεν μπορεί να ανεχτεί την Βλακεία… Αυτή είναι η μοίρα της αλογόμυγας .

«Και γιατί ο Βλάκας παρόλο που είναι πιο δυνατός δεν εξοντώνει την Αλογόμυγα;»

-Γιατί είναι βλάκας και υπερβολικός. Προσπαθεί να την εξοντώσει με κανονιές… Μονό ένας βλάκας θα προσπαθούσε να εξοντώσει μια Αλογόμυγα με κανόνι…-

«Και ποια θα ήταν η λύση;»

Η λύση θα ήταν να έπαυε να είναι Βλάκας. Αλλά καθώς αυτό είναι αδύνατον δυστυχώς δεν υπάρχει λύση: Ούτε για τον βλάκα αλλά και ούτε για την Αλογόμυγα…

«Και δεν είναι Τραγικό για τον Βλάκα να πρέπει να υποφέρει διαρκώς την ενοχλητική του Αλογόμυγα;»

-Ε όχι και τόσο. Tι να πούνε και όσοι θα πρέπει να υποφέρουνε τον βλάκα ;

«Πως είναι δυνατόν ο Βλάξ να μην έχει ΚΑΘΟΛΟΥ την αίσθηση του χιούμορ;»

– Στην ουσία η έλλειψη Χιούμορ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΟΝ ΒΛΑΚΑ. Διότι , αν είχε στοιχειώδη αίσθηση του Χιούμορ δεν θα έπαιρνε και τον εαυτό του τόσο σοβαρά, οπότε θα έπαυε να ‘ναι και βλάκας .

«Και ποια είναι τα πιο σημαντικά Χαρακτηριστικά της Βλακείας ;» Ρώτησαν κάποτε τον κ Κόινερ.

-«Ας τα πάρουμε ένα ένα» απάντησε ο κ Κόινερ.

Πρώτα απ' όλα ο Βλάξ δεν έχει καμιά ικανότητα μεταφορικής σκέψης. Τα παίρνει όλα κυριολεκτικά…

Έτσι αδυνατεί να καταλάβει πότε ο συνομιλητής του μεταφέρει μια άποψη άλλων από την άποψη του ιδίου του συνομιλητή του. Δεν μπορεί να αντιληφθεί την εντός εισαγωγικών φράση…

Παράδειγμα, λέει η Βίβλος ”Ο Άφρων είπε: Δεν υπάρχει Θεός ” και λέει ο Άφρων (δηλαδή ο Βλάξ) «Είδατε; Το λέει και η Βίβλος. Δεν υπάρχει θεός.»

«Δηλαδή τι θέλετε να μας πείτε κ Κόινερ; Ότι υπάρχει Θεός;»

-Αγαπητό μου παιδί. Δεν ξέρω αν υπάρχει Ή δεν υπάρχει Θεός. Εκείνο για το οποίο είμαι Βέβαιος είναι ότι η Ανθρώπινη Βλακεία είναι Ακατανίκητη, κυριολεκτικά!!

Μπέρτολτ Μπρέχτ, Ιστορίες του κ. Κόϊνερ

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ: Και σαν τους αργυραμοιβούς να καταλαβαίνεις ποια είναι τα άξια και τα ανόθευτα και ποια τα κίβδηλα

Αυτή και μόνο αυτή είναι η σίγουρη και σταθερή σου ελπίδα για την ανακάλυψη της αλήθειας, κι άλλη δεν υπάρχει’ μόνη ελπίδα σου είναι η ικανότητα να κρίνεις και να ξεχωρίζεις το ψέμα από την αλήθεια, και σαν τους αργυραμοιβούς να καταλαβαίνεις ποια είναι τα άξια και τα ανόθευτα και ποια τα κίβδηλα. 

Κι αν τύχει ν’ αποκτήσεις τέτοια ικανότητα κι επιδεξιότητα, τότε προχωράς στον έλεγχο των όσων λέγονται. Ειδεμή, να ξέρεις πως τίποτα δεν θα εμποδίσει, να σε σέρνει ο καθένας από τη μύτη ή να τρέχεις σαν το πρόβατο πίσω από το βλαστάρι που θα σου τείνουν. Ή πιο σωστά, θα ‘σαι σαν ένα υγρό χυμένο πάνω στο τραπέζι, κι όπου σε σπρώχνει ο καθένας με το δαχτυλάκι του, θα πηγαίνεις. Ή, μα τον Δία, σαν καλαμιά που φυτρώνει στην ακροποταμιά και γέρνει σε κάθε φύσημα του αέρα και σαλεύει ακόμα κι όταν η αύρα είναι ανεπαίσθητη.

Λουκιανός

Τα περίεργα του διαστήματος: Ανακαλύφθηκαν 70 «ξέμπαρκοι» σκοτεινοί εξωπλανήτες

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν στον γαλαξία μας τουλάχιστον 70 «ξέμπαρκους» σκοτεινούς εξωπλανήτες, οι οποίοι δεν ανήκουν σε κάποιο αστρικό σύστημα και δεν κινούνται πέριξ κάποιου μητρικού άστρου, αλλά περιφέρονται μοναχικά στο διάστημα, «ελεύθεροι και ωραίοι» μεν, χωρίς όμως τη ζεστασιά και το φως του ήλιου τους.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη «φουρνιά» τέτοιων ιδιαίτερων πλανητών, καθώς έως τώρα είχαν ανακαλυφθεί μόνο μερικές μεμονωμένες περιπτώσεις. Οι αστρονόμοι εκτιμούν πλέον ότι υπάρχουν πολλοί περισσότεροι τέτοιοι μοναχικοί εξωπλανήτες, οι λεγόμενοι «Ελεύθερα Κινούμενοι Πλανήτες» (Free Floating Planets-FFP), που τριγυρνούν στο σύμπαν, ίσως ακόμη και αρκετά δισεκατομμύρια.

Η ανακάλυψη - που σχεδόν διπλασιάζει τον αριθμό των γνωστών εξωπλανητών χωρίς άστρο - έγινε με τέσσερα τηλεσκόπια του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή (το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο-VLT, το VISTA, το VST και το MPG/ESO), καθώς επίσης τηλεσκόπια στη Χαβάη (Subaru και άλλα) και στην Αριζόνα των ΗΠΑ.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την αστρονόμο Νουριά Μιρέ-Ρουάγκ του Εργαστηρίου Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου του Μπορντό στη Γαλλία και του Πανεπιστημίου της Βιέννης, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy».

Όλοι οι εξωπλανήτες που βρέθηκαν, κυρίως στον αστερισμό του Σκορπιού σε απόσταση περίπου 420 ετών φωτός από τη Γη, είναι μεγάλοι, έχοντας μάζες ανάλογες του Δία, του «γίγαντα» του ηλιακού μας συστήματος.

Οι μοναχικοί εξωπλανήτες, που κινούνται πολύ μακριά από οποιοδήποτε άστρο-ήλιο για να τους φωτίσει, είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθούν από τα τηλεσκόπια (για πρώτη φορά είχαν ανακαλυφθεί στη δεκαετία του 1990). Παρόλα αυτά, αυτή τη φορά το «κυνήγι» τους αποκάλυψε ουκ ολίγους. «Δεν ξέραμε πόσους να περιμένουμε και πραγματικά ενθουσιαστήκαμε που βρήκαμε τόσους πολλούς», δήλωσε η Μιρέ-Ρουάγκ.

Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει με βεβαιότητα σε μια εξήγηση για το πώς δημιουργούνται τέτοιοι «ξέμπαρκοι» εξωπλανήτες. Μερικοί αστρονόμοι πιστεύουν ότι μπορούν να σχηματιστούν από τη βαρυτική κατάρρευση ενός νέφους αερίων, το οποίο είναι πολύ μικρό για να οδηγήσει στη δημιουργία ενός άστρου. Μια άλλη πιθανότητα είναι μερικοί πλανήτες να εξοβελίζονται από τα μητρικά αστρικά συστήματα τους στο αχανές διάστημα και πλέον να περιπλανιούνται μόνοι τους.

Τα μελλοντικά ισχυρότερα τηλεσκόπια, όπως το υπό κατασκευή Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT)του ESO στην έρημο Ατακάμα της Χιλής που θα αρχίσει τις παρατηρήσεις του στο τέλος της δεκαετίας, αναμένεται να ρίξουν περισσότερο φως στα μυστήρια αυτών των πλανητών.

Στίλπων: Δεν έχασα τίποτε. Όλα είναι εδώ

Μετά τον θάνατο του Σωκράτη, πολλοί μαθητές του Αθηναίου φιλοσόφου, συμπεριλαμβανομένου του Πλάτωνα, ακολούθησαν τον Ευκλείδη στη σχολή του στα Μέγαρα φοβούμενοι για τη ζωή τους (Διογένης Λαέρτιος, Βίοι 2.106). Ο Στίλπων, ο οποίος τον 4ο π.Χ. αιώνα, ανέλαβε τη διεύθυνση της Μεγαρικής σχολής δεν άργησε να αποκτήσει τη φήμη ενός «εξαίρετου φιλοσόφου».

Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο (Βίοι 2. 113) «τόσο πολύ τους ξεπέρασε όλους στην επινοητικότητα (εὑρεσιλογίᾳ) και τη σοφιστεία, ώστε λίγο έλειψε να στρέψει όλη η Ελλάδα σ’ αυτόν την προσοχή της και να σπουδάσει στα Μέγαρα». Ο Στίλπων όμως δεν δίδαξε μόνο στα Μέγαρα αλλά και στην Αθήνα, με γνωστότερο μαθητή τον ιδρυτή του Στωικισμού, Ζήνωνα Κιτιέα.

Η παραμονή του στην Αθήνα περιγράφεται εντυπωσιακά: οι Αθηναίοι τρέχουν έξω από τα εργαστήριά τους προκειμένου να τον δουν (ὥστ᾽ ἀπὸ τῶν ἐργαστηρίων συνθεῖν ἵνα αὐτὸν θεάσαιντο). Τότε κάποιος παρατηρεί: «Στίλπωνα, σε κοιτούν με θαυμασμό, σαν θηρίο», «όχι σαν θηρίο απάντησε, αλλά ως αληθινό άνθρωπο». Ο Στίλπων φαίνεται ότι δεν ακολουθούσε τις συμβάσεις όσον αφορά τη ζωή του. Αν και παντρεμένος συζούσε με μία εταίρα, τη Νικαρέτη. Ο Διογένης Λαέρτιος χαρακτηρίζει την κόρη του «ακόλαστη», γεγονός όμως που δεν πτοεί τον φιλόσοφο. Όσο υπεύθυνη είναι η κόρη του γι’ αυτόν, άλλο τόσο είναι υπεύθυνος για την ίδια. Τα παιδιά μας δεν μας ανήκουν. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του. Μεταφέρει ο Λαέρτιος:

«Είχε και μια υπερβολικά ατίθαση (ἀκόλαστον) κόρη, η οποία παντρεύτηκε με κάποιον φίλο του τον Σιμμία τον Συρακούσιο. Και επειδή αυτή δεν ζούσε όπως έπρεπε, κάποιος είπε στον Στίλπωνα ότι τον ντροπιάζει. Και εκείνος απάντησε: ‘όχι περισσότερο από όσο εγώ την τιμώ.’»
Διογένης Λαέρτιος, Βίοι 2.114

Κατά τον Στίλπωνα εξουσιάζουμε μόνο τον εαυτό μας και ό,τι ανήκει σε εμάς, Ως εκ τούτου, δεν θεωρεί ότι ευθύνεται για τους άλλους, ούτε βέβαια για την κόρη του. Η στάση του αυτή είναι που προετοιμάζει τη διάκριση του Στωικού Επίκτητου μεταξύ αυτών που εξαρτώνται από εμάς (ἐφ᾽ ἡμῖν) και εκείνων που βρίσκονται πέρα από των έλεγχό μας (οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν). Το να είναι κάποιος φιλόσοφος (ή «αληθινός άνθρωπος») είναι ένας τίτλος που ανήκει στον ίδιο. Δεν μεταβιβάζεται σε επόμενες γενεές. Καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του. Μόνο οι σκέψεις και ο λόγος μας ανήκουν. Ούτε τα παιδιά μας ούτε η περιουσία μας.

Ο Στίλπων θα κληθεί να επιβεβαιώσει τη θεωρία του με τη ζωή του. Στην κατάκτηση των Μεγάρων από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, γιο του Αντιγόνου, ο Στίλπων τα χάνει «όλα», δηλαδή αυτά που δεν ανήκουν στον ίδιο. Ταυτόχρονα έχει τα πάντα που του ανήκουν, δεν έχει χάσει τίποτε. Έχει την παιδεία του:

«Αλλά και ο Δημήτριος του Αντίγονου όταν κατέλαβε τα Μέγαρα προφύλαξε την οικεία του και προνόησε να του αποδοθούν όλα όσα του είχαν λεηλατήσει και όταν ζήτησε από τον ίδιο να κάνει την απογραφή αυτών που χάθηκαν απάντησε ότι δεν έχει χάσει τίποτε από τα δικά του (μηδὲν τῶν οἰκείων ἀπολωλεκέναι)· γιατί κανείς δεν του αφαίρεσε την παιδεία του, και έχει ακόμη λογική και γνώσεις (τόν τε λόγον ἔχειν καὶ τὴν ἐπιστήμην).»
Διογένης Λαέρτιος, Βίοι 2.115

Το ίδιο περιστατικό καταγράφεται με εμφανή θαυμασμό από τον Σενέκα στην 9η επιστολή προς τον Λουκίλιο (Σενέκας, Ηθικές επιστολές 9.18-20). Ο κατακτητής Δημήτριος χάνει την ιδιότητά του μπροστά στην αυτάρκεια του Στίλπωνα. Ο Σενέκας μεταφέρει την αποστομωτική απάντηση του φιλοσόφου στον βασιλιά: «Δεν έχασα τίποτε. Όλα τα δικά μου είναι εδώ. (Omnia mea mecum sunt)». Ο κατακτημένος κατακτά τον κατακτητή του.

Ο Σενέκας συνοψίζει: «Είναι πιο εύκολο να κατακτήσεις ολόκληρο γένος παρά έναν τέτοιο άνθρωπο». Η στάση ζωής του Στίλπωνα αρμόζει στον Στωικισμό, σχολιάζει. Ο Σενέκας ωστόσο βρίσκει κοινό έδαφος και με τον Επικουρισμό και παραθέτει τον Επίκουρο: «Όποιος δεν αναγνωρίζει την επάρκειά του, ακόμη και αν έχει κατακτήσει ολόκληρο τον κόσμο, είναι δυστυχισμένος.» Τα αγαθά δεν ορίζουν τον άνθρωπο. Ούτε οι άλλοι. Η μόνη απώλεια για την οποία είμαστε υπεύθυνοι είναι του εαυτού μας.

Έχοντας φτάσει σε μεγάλη ηλικία ο Στίλπων επισπεύδει το τέλος της ζωής του. Ο Έρμιππος μεταφέρει ότι κατανάλωσε κρασί για να πεθάνει γρηγορότερα (θᾶττον ἀποθάνοι). Ο Διογένης Λαέρτιος του αφιερώνει ένα ταφικό επίγραμμα κλείνοντας το κεφάλαιο με τον Στίλπωνα:

«Σίγουρα γνωρίζεις τον Στίλπωνα τον Μεγαρέα, που τα γηρατειά και μετά η αρρώστια τον κατέβαλαν, ένα ζευγάρι που δεν νικιέται σε καμία μάχη, αλλά ο ίδιος βρήκε στο κρασί τον γενναιότερο ηνίοχο απέναντι σ΄ αυτό το ζεύγος, και πίνοντας αχόρταγα οδήγησε το άρμα.»
Διογένης Λαέρτιος, Βίοι 2.120

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

2.5. Οι επιδράσεις από την Ανατολή και τα πρώτα λίθινα γλυπτά

Στην πλαστική τα ερεθίσματα που πήραν οι Έλληνες από την Ανατολή είναι πολύ εμφανέστερα από ό,τι στην αγγειογραφία. Η εξέλιξη αυτής της τέχνης συνδέεται αναμφίβολα με την ευημερία και τις κοινωνικές αλλαγές που έφεραν στην Ελλάδα, μέσα στον 7ο αιώνα π.Χ., το εμπόριο, ο αποικισμός και η νέα πολιτική οργάνωση σε πόλεις. Θέλοντας να προβάλουν τον πλούτο τους αλλά και να δοκιμάσουν τις τεχνικές δυνατότητές τους, οι Έλληνες δημιουργούν για πρώτη φορά γλυπτά μνημειακών διαστάσεων, έχοντας ως πρότυπα τα επιβλητικά έργα που έβλεπαν και θαύμαζαν στα ανάκτορα και τους ναούς της Συρίας, της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου. Από την άποψη αυτή η ανάπτυξη της μεγάλης πλαστικής συμβαδίζει με εκείνη της μνημειακής αρχιτεκτονικής.

Η μνημειακότητα όμως δεν είναι μόνο θέμα μεγέθους. Η εντύπωση που προκαλεί ένα γλυπτό στον θεατή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αναλογίες του και από τη σχέση του με τον περιβάλλοντα χώρο. Τα χάλκινα αγαλμάτια και τα μικρά συμπλέγματα της όψιμης γεωμετρικής εποχής δεν είναι κατασκευασμένα με βάση αυστηρούς κανόνες αναλογιών και δεν έχουν μία κύρια όψη· μόνο όσα διακοσμούν μεγάλους χάλκινους τρίποδες υποτάσσονται αναγκαστικά στην οπτική γωνία που επιβάλλει η θέση τους. Ήδη όμως από τις αρχές του 7ου αιώνα τα γλυπτά, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη θέση τους, αποκτούν μια σαφώς προσδιορισμένη δομή, κάτι που προϋποθέτει τη χρήση ενός συστήματος αναλογιών. Συνέπεια του νέου τρόπου κατασκευής, ειδικά των ανθρώπινων μορφών, είναι μια έντονη σχηματοποίηση· έχει κανείς την εντύπωση ότι είναι δομημένες με βάση γεωμετρικά σχήματα. Για να κατανοήσουμε τη σημασία αυτής της αλλαγής αρκεί να συγκρίνουμε το αγαλμάτιο ενός πολεμιστή από την περιοχή της Καρδίτσας (του «Αχιλλέα»), έργο του τέλους του 8ου αιώνα π.Χ., με ένα λίγο μεγαλύτερο γυμνό χάλκινο άγαλμα από τη Βοιωτία, πιθανότατα από τη Θήβα, που χρονολογείται γύρω στο 680 π.Χ., είναι δηλαδή μόλις 20 με 30 χρόνια νεότερο. Τo κεφάλι της δεύτερης μορφής μοιάζει σαν ένα ανεστραμμένο ισοσκελές τρίγωνο πλαισιωμένο από κάθετους βοστρύχους μαλλιών (δύο από κάθε πλευρά), που πέφτουν στους ώμους, το σώμα σαν τραπέζιο και οι μηροί σαν κύλινδροι που στενεύουν προς τα κάτω, εκεί όπου διαμορφώνονται σαν μικρές σφαίρες τα γόνατα. Το χάλκινο αγαλμάτιο από τη Βοιωτία ήταν αφιερωμένο σε ένα ιερό του Απόλλωνα (πιθανόν στο ιερό του Απόλλωνα Ισμηνίου στη Θήβα), όπως δηλώνει η επιγραφή που είναι χαραγμένη στην μπροστινή επιφάνεια των μηρών: το έμμετρο κείμενο (δύο δακτυλικοί εξάμετροι στίχοι) λέει ότι το έργο το αφιέρωσε στον Απόλλωνα ο Μάντικλος από το δέκατο των κερδών του. Ο αναθέτης θέλησε να ευχαριστήσει τον τοξότη θεό κάνοντάς του ένα όμορφο δώρο και του ζητά να του ανταποδώσει τη χάρη. Η μορφή εικονίζει τον ίδιο τον θεό, αφού πρέπει να κρατούσε τόξο στο προτεταμένο αριστερό χέρι.

Με πόσο γρήγορα βήματα προχώρησε η εξέλιξη της πλαστικής κατά τη διάρκεια του 7ου αιώνα το βλέπουμε αν συγκρίνουμε τον Απόλλωνα του Μαντίκλου με ένα 30 ή 40 χρόνια νεότερό του χάλκινο αγαλμάτιο από τους Δελφούς, που εικονίζει, έναν όρθιο γυμνό νέο, ο οποίος (όπως και ο Απόλλων του Μαντίκλου) φοράει μόνο ένα φαρδύ περίζωμα γύρω από τη μέση του. Η διαφορά στις αναλογίες του σώματος ανάμεσα στα δύο έργα οφείλεται ασφαλώς ως έναν βαθμό στη διαφορετική εργαστηριακή παράδοση: ο Απόλλων του Μαντίκλου πρέπει να είναι έργο Βοιωτού καλλιτέχνη, ενώ ο «νέος των Δελφών» έχει αποδοθεί με πειστικά επιχειρήματα σε κρητικό εργαστήριο. Σημαντικό είναι όμως να προσέξουμε πόσο πιο οργανικά δεμένα είναι μεταξύ τους τα μέλη του σώματος του νεότερου έργου: ο λαιμός αποτελεί οργανική συνέχεια του κεφαλιού και δεν είναι ένα ξεχωριστό κυλινδρικό στοιχείο που το ενώνει με τους ώμους· η μετάβαση από τον κορμό στους γλουτούς και τα σκέλη ακολουθεί μια συνεχή μαλακή καμπύλη και δεν δηλώνεται με μιαν απλή οριζόντια τομή. Οι διαφορές αυτές δείχνουν ποια κατεύθυνση ακολούθησε η τέχνη από το πρώτο τέταρτο ως τα μέσα του 7ου αιώνα: οι καλλιτέχνες άρχισαν να εγκαταλείπουν τα καθαρά γεωμετρικά σχήματα και να χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο καμπύλες γραμμές και πλαστικούς όγκους για να αποδώσουν το ανθρώπινο σώμα. Έτσι, τα νεότερα έργα φαίνονται λιγότερο σχηματοποιημένα και πιο "φυσιοκρατικά".

Στο πρώτο μισό του 7ου αιώνα π.Χ. εμφανίζονται και τα πρώτα λίθινα γλυπτά, κατασκευασμένα από μαλακό ασβεστόλιθο. Το παλαιότερο ίσως παράδειγμα είναι το κάτω μέρος μιας φυσικού μεγέθους καθιστής γυναικείας μορφής από τη Γόρτυνα της Κρήτης. Οι λείες, επίπεδες επιφάνειες του ενδύματος καλύπτονται από καμπυλόγραμμα διακοσμητικά μοτίβα, στα οποία διακρίνεται ακόμη έντονο κόκκινο χρώμα. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι τα αρχαία γλυπτά, σε αντίθεση με τα σύγχρονα, ήταν πάντα χρωματισμένα, συχνά με ζωηρά χρώματα. Είδαμε ότι η Κρήτη είναι ένα κομβικό σημείο του ελληνικού κόσμου που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάδοση του ανατολίζοντος ρυθμού στην τέχνη.

Το πιο γνωστό ολόγλυφο έργο της πρώιμης κρητικής πλαστικής είναι ένα μικρό σχετικά άγαλμα ντυμένης γυναίκας, που ακουμπάει το δεξί χέρι στο στήθος, σε μια στάση που ίσως δηλώνει προσευχή. Το άγαλμα, που σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου, είναι γνωστό με το όνομα «κυρία της Auxerre», γιατί παλαιότερα βρισκόταν στο μουσείο της μικρής αυτής γαλλικής πόλης. Η «κυρία της Auxerre» μπορεί να χρονολογηθεί λίγο μετά τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ., καθώς βρίσκεται τεχνοτροπικά στην ίδια εξελικτική φάση με το επίσης κρητικής προέλευσης χάλκινο αγαλμάτιο από τους Δελφούς. Χαρακτηριστική για την εποχή είναι η ενδυμασία: αποτελείται από έναν κυλινδρικό μάλλινο μακρύ χιτώνα ζωσμένο στη μέση με φαρδιά ζώνη, και έναν επενδύτη που καλύπτει τους ώμους και το πίσω μέρος των βραχιόνων, και στερεώνεται επάνω από τα στήθη με δύο πόρπες, τις οποίες καλύπτουν τα μαλλιά. Ο χιτώνας έχει πλούσιο εγχάρακτο διάκοσμο από γραμμικά κοσμήματα και ήταν βέβαια χρωματισμένος. Λίγο μεταγενέστερα από την «κυρία της Auxerre» είναι τα γλυπτά του ναού του Απόλλωνα στον Πρινιά.

Μπορεί η Κρήτη να διεκδικεί τα πρωτεία στη λιθογλυπτική στα χρόνια του ανατολίζοντος ρυθμού, όμως η τέχνη αυτή φαίνεται ότι εξαπλώθηκε γρήγορα, καθώς πρώιμα λίθινα γλυπτά προέρχονται και από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στην ίδια περίοδο με την «κυρία της Auxerre», δηλαδή γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ., ανήκει μια αποσπασματικά σωζόμενη ανάγλυφη πλάκα από ασβεστόλιθο που βρέθηκε στην ακρόπολη των Μυκηνών. Η παρουσία στο επάνω μέρος της πλάκας μιας φαρδιάς προστατευτικής λωρίδας δείχνει ότι ήταν τμήμα του ανάγλυφου διακόσμου ενός κτίσματος. Είναι, ωστόσο, δύσκολο να προσδιορίσουμε με ακρίβεια τι είδους κτίσμα ήταν αυτό και σε ποιο σημείο του ήταν τοποθετημένη η ανάγλυφη πλάκα. Από την παράσταση διατηρείται το επάνω μέρος μιας ντυμένης γυναικείας μορφής, που εικονίζεται κατενώπιον. Η ομοιότητα του κεφαλιού με κεφάλια από πλαστικούς πρωτοκορινθιακούς αρυβάλλους βεβαιώνει τη χρονολόγηση της ανάγλυφης πλάκας και οδηγεί επιπλέον στη σκέψη ότι πρέπει να είναι έργο Κορίνθιου γλύπτη.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: Ι. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΛΗ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

8.9. Η πρακτική φιλοσοφία

Οι διαφορές του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη φαίνονται καθαρότερα από παντού στο πεδίο της πολιτικής και της ηθικής θεωρίας. Η τοποθέτηση του Αριστοτέλη διέπεται γενικά από μετριοπάθεια και ρεαλισμό. Στην ιδανική πλατωνική πολιτεία ο Αριστοτέλης αντιπαραθέτει ένα πολιτικό σύστημα που συνδυάζει κάποιες βασικές αρχές της δημοκρατίας με την αριστοκρατική αξιοκρατία. Και στις απόλυτες ηθικές αξίες του Πλάτωνα, ένα σύστημα αρετών με βασικό γνώρισμα την αποφυγή των ακραίων στάσεων.

Η πρακτική φιλοσοφία του Αριστοτέλη είναι προσαρμοσμένη στα δεδομένα της ελληνικής πόλης-κράτους και απευθύνεται σε έναν μόνο τύπο ανθρώπου: στον μέσο ελεύθερο πολίτη. Το σύστημα αξιών που επεξεργάζεται ο Αριστοτέλης δεν εφαρμόζεται ούτε στον δούλο ούτε στον αλλοεθνή, ούτε στη γυναίκα. Η αρετή του πολίτη επηρεάζεται καταρχήν από τη βούλησή του να συμμετέχει στα κοινά. Δεν υπάρχει δικαίωση του ανθρώπου έξω από την κοινωνική και πολιτική ζωή - γι᾽ αυτό άλλωστε ο άνθρωπος ορίζεται ως «ζώο πολιτικό» (Πολιτικά 1253a9-11). Η μετάβαση από τις πρωτόγονες μορφές ζωής στην κοινωνική συμβίωση, η ανάπτυξη των πόλεων και της πολιτικής ζωής, αποτελεί φυσική διαδικασία για τον Αριστοτέλη, διέπεται από αναγκαιότητα ανάλογη με αυτή που καθορίζει τη βιολογική ανάπτυξη των ειδών. Ο ελεύθερος λοιπόν πολίτης θα επιζητήσει την ευδαιμονία μέσα στους θεσμούς της πόλης, θα επιδιώξει το «αγαθό». Το αριστοτελικό αγαθό δεν έχει καμία σχέση με το απόλυτο Αγαθό του Πλάτωνα. Χαρακτηρίζει τη μετρημένη και έλλογη ζωή, που καθιστά τον άνθρωπο ικανό να ασκήσει σωστά τα κοινωνικά και πολιτικά του καθήκοντα και του διασφαλίζει εκτίμηση, φιλία και αναγνώριση από τους ομοίους του.

Η ύψιστη αρετή του πολίτη είναι η «φρόνηση». Η φρόνηση είναι «διανοητική» αρετή, συνίσταται στην ικανότητα του ατόμου να διαχωρίζει με ορθή κρίση τη σωστή από τη λανθασμένη πράξη, το καλό από το κακό. Δεν ταυτίζεται με την έγκυρη γνώση (την επιστήμη), γιατί έχει άμεση σχέση με την ανθρώπινη πρακτική, και επομένως εμπεριέχει κάτι το μερικό και περιπτωσιακό. Είναι η εύστοχη εκτίμηση των περιστάσεων. Η αριστοτελική φρόνηση θυμίζει το δελφικό «μηδέν άγαν» ή τη σωκρατική τέχνη του βίου: κατευθύνει την ανθρώπινη συμπεριφορά συλλαμβάνοντας σε κάθε περίσταση το σωστό μέτρο, προσφέρει ένα κριτήριο σωστού προσανατολισμού στη ζωή.

Οι υπόλοιπες αρετές έχουν ηθικό χαρακτήρα. Ορίζονται πάντοτε ως «μεσότητες» ανάμεσα σε δύο άκρα: στην «υπερβολή» και στην «έλλειψη». Η ανδρεία βρίσκεται στο μέσο ανάμεσα σε μια υπερβολή, που είναι το θράσος, και σε μια έλλειψη, που είναι η δειλία. Ο ενάρετος πολίτης αποκτά, με την προσωπική του άσκηση στον αυτοέλεγχο και με την καθοριστική συμβολή της παιδείας, μια «έξη», δηλαδή μια στάση ζωής που του επιτρέπει να υποτάσσει τις ακραίες επιθυμίες και τα πάθη του. Επιλέγει την ηθική στάση ζωής, με κριτήριο, λέει ο Αριστοτέλης, την κοινή λογική και «αυτό που επιτάσσει ο φρόνιμος άνθρωπος» (Ηθικά Νικομάχεια 1107a1-2). Ο Αριστοτέλης λοιπόν δεν φαίνεται να πιστεύει στην αναγκαιότητα καθορισμού αντικειμενικών και απόλυτων ηθικών κανόνων. Η ηθική του είναι μάλλον επικεντρωμένη στην ανάδειξη ενός ιδεώδους τύπου ανθρώπου, του φρονίμου, που αποτελεί ο ίδιος το υπόδειγμα και το μέτρο της ηθικής συμπεριφοράς.

Η έρευνά μας δεν στοχεύει, όπως οι άλλες έρευνες, στην καθαρή θεωρία. Επιχειρούμε τη διερεύνησή μας όχι για να γνωρίσουμε τι είναι η αρετή, αλλά για να γίνουμε οι ίδιοι αγαθοί.
Ηθικά Νικομάχεια 1103b26-28