Γαμήλια έθιμα της αρχαιότητας και η θέση της γυναίκας στο γάμο

 Η δήλωση του Αίαντα, στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, ότι «η ζωή ενός άνδρα αξίζει πολύ περισσότερο από τη ζωή χιλίων γυναικών», αλλά και αυτή του νομοθέτη Σόλωνα ότι «χαλεπόν φορτίον η γυνή» δίνουν ένα πρώτο στίγ­μα για το ποια ήταν γενικά η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα. Ο προσδιορισμός επιπλέον του ρόλου της ως του ατόμου που «προετοιμάζεται για να γίνει καλή νοικοκυρά και μητέρα, να δίνει εργασίες στους δούλους, να νοικοκυ­ρεύει το έχει της» (Σοφοκλής, Αίας) προϊδεάζει και για την έγγαμη ζωή της σε μια κοινωνία που για πολλούς άνδρες θεωρείται «το γαμείν έσχατον του δυστυχείν», πλην όμως αναγκαίο κακό, καθώς «να πεις το γάμο πως δε θες και τις φροντίδες της γυναίκας κι έτσι δεν κάμεις παντρειά, και φτάσεις τα γεράματα χωρίς κανέναν να ‘χεις για να σε γηροκομά, τότε το βίο σου βέβαια δε θα στερηθείς, μα σαν πεθάνεις, μακρινοί θα σου το μοιραστούνε» (Ησίοδος, Θεογονία 585 κ.ε.).

Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα

Η κόρη στην Αθήνα είναι από τη γέννησή της περιορισμένη στο χώρο της οικίας, όπου διδάσκεται τις δου­λειές του νοικοκυριού, τραγούδι και χορό (για τη συμμετοχή της σε θρησκευτικές εορτές) και σπάνια ελάχιστα γράμματα κατ’ οίκον, αφού η παρουσία της στο σχολείο είναι αδιανόη­τη για το εκπαιδευτικό σύστημα της πόλης της. Εδώ πραγ­ματικά εντυπωσιάζει τους σύγχρονους μελετητές και σκαν­δαλίζει τους αρχαίους το γεγονός ότι η πάντοτε αυστηρή Σπάρτη επιτρέπει στα κορίτσια της να «παρατάνε τα σπίτια τους και με ξέσκεπα τα μηριά τους και με τα πέπλα ανεμίζο­ντας γυμνάζονται στα στάδια και τις παλαίστρες μαζί με τα αγόρια» (Ευριπίδης, Ανδρομά­χη 597-598).

Τα λακωνικά έθιμα επιτάσσουν ισότιμη και ισόκυρη αγωγή των κοριτσιών και των αγοριών, όπως διαπιστώ­νεται και από τις ρήσεις τουνομοθέτη Λυκούργου, ο οποίος «όρισε τα κορίτσια να γυμνάζο­νται εξίσου με τα αγόρια και [...] όπως τους άνδρες διέταξε και τις γυναίκες να συναγωνί­ζονται μεταξύ τους στο δρόμο και την αντοχή γιατί, όταν και οι δυο είναι δυνατοί, πίστευε ότι και τα παιδιά θα γίνονται δυ­νατότερα» (Ξενοφών, Λακεδαι­μονίων Πολιτεία 1.4).

Και τα δυο εκπαιδευτικά συστήματα όμως αποσκοπούν στο ίδιο απο­τέλεσμα: να αναθρέψουν μια καλή νοικοκυρά, σύζυγο και μητέρα, στην πρώτη περίπτωση, ή, στην άλλη, να γαλουχήσουν γυναίκες με υψηλό αίσθημα ευθύνης και συνείδησης, οι οποίες θα χρηματίσουν αφοσιωμένες σύζυγοι και μητέρες με την ανάλογη φυσική ρώμη, ώστε να γεννήσουν γερά παι­διά, ικανά να ταχθούν στην υπηρεσία της Σπάρτης.

Η περιορισμένη στο στενό πλαίσιο του γυναικωνίτη Αθη­ναία κοπέλα[1] δεν έχει ευκαιρίες να συναναστρέφεται νέους, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 5ου αιώνα, οπότε οι ειδικές συνθήκες του Πελοποννησιακού πολέμου επιτρέπουν προσω­ρινές αλλαγές στα ήθη.[2] Ο κανόνας θέλει τον «κύριο» της κό­ρης -ήτοι τον πατέρα, αδελφό ή άλλο αρσενικό νόμιμο κηδε­μόνα- να επιλέγει τον μέλλοντα σύζυγό της.

Η περίπτωση που αναφέρει ο Ηρόδοτος (6.122) ενός πατέρα που «στις τρεις κό­ρες του φέρθηκε κατά τον εξής τρόπο: όταν ήταν της παντρειάς, τους έδωσε μια προίκα τρανταχτή και άφησε καθεμιά τους να διαλέξει από όλους τους Αθηναίους όποιον ήθελε για άντρα της και την πάντρεψε με αυτόν που διάλεξε» συνιστά εξαίρε­ση από τις ελάχιστες.

Αντίθετα στη Λακεδαίμονα πρωτεύοντα ρόλο συνήθως παίζει η θέληση και των δυο νυμφευόμενων, ενώ ο ρόλος του πατέρα της νύφης υποβιβάζεται αισθητά. Η κατάλληλη ηλικία για γάμο είναι για τις κόρες της Αττικής από την εφηβεία -γύρω στα 12- και μέχρι τα 16, ηλικία που συνι­στά ο Ησίοδος (Έργα και Ημέραι 696-698), ενώ για τους άν­δρες τα 24 με 30. Τον 4ο αιώνα, ο Πλάτωνας (Νόμοι 785b) και ο Αριστοτέλης (Πολιτικά 1335a) ανεβάζουν κάπως το όριο (16­-20 για τη γυναίκα και 30-35 για τον άνδρα ο μεν, και 18 και 37 ο δε), αλλά και πάλι η διαφορά ανάμεσα στο ζευγάρι παραμέ­νει αρκετά μεγάλη. Στη Σπάρτη η διαφορά είναι μικρότερη, εφόσον οι ισχύουσες νομικές διατάξεις θέ­λουν να παντρεύονται οι γυναίκες 19-20 ετών και οι άνδρες 20-30 (ήτοι στη σωματική τους ακμή).

Τα προσόντα μιας υποψή­φιας Αθηναίας νύφης συνοψίζο­νται από τον Ισχόμαχο (Ξενο­φών, Οικονομικός 7.11):
«τι μπο­ρούσε να ξέρει καλά, Σωκράτη, όταν την παντρεύτηκα; Δεν ήταν ακόμα καλά καλά δεκαπέντε χρο­νών όταν ήλθε στο σπίτι μου μέχρι τότε ζούσε κάτω από αυστηρή επίβλεψη. Έπρεπε να βλέπει όσο γινόταν λιγότερο, να ακούει όσο γινόταν λιγότερο και να κάνει όσο γινόταν λιγότερες ερωτήσεις».
Εντούτοις, βασική προϋπόθεση για το νόμιμο γάμο -και κυρίως για την απόκτηση γνήσιων Αθηναί­ων γόνων- ήταν να είναι και οι δυο Αθηναίοι, δεδομένου ότι υπάρχει νόμος που ορίζει ότι «αν κάποιος δώσει σε γάμο σε έναν Αθηναίο μια ξένη γυναίκα, παρουσιάζοντάς την για κόρη του, αυτός χάνει όλα τα δικαιώματα του πολίτη, και η περιου­σία του θα δημευθεί υπέρ του κράτους και το ένα τρίτο της θα δοθεί σε αυτόν που κατήγγειλε την πράξη».

Στο σημείο αυτό η Κρήτη και η Σπάρτη δείχνουν μεγαλύτερη ανεκτικότη­τα, αφού τόσο οι νόμοι της Γόρτυνας όσο και αυτοί του Λυκούργου επιτρέπουν τη σύναψη γάμου ανάμεσα σε διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων, ενώ γίνονται ειδικές ρυθμί­σεις σχετικά με τα αποκτηθέντα τέκνα.

Ένας τυπικός αθηναϊκός γάμος ξεκινά με την «εγγύη», η οποία ταυτίζεται εν μέρει με τον σύγχρονο αρραβώνα. Ο παρακάτω διάλογος της κωμωδίας του Μενάνδρου (Περικειρομένη 435-439) συνοψίζει τον ορισμό της «εγγύησης» ως μιας προ­φορικής συμφωνίας με­ταξύ του «κυρίου» της κό­ρης και του μνηστήρα -ή του πατέρα του όταν ήταν ανήλικος-, όπου προσφέρονται η κοπέλα για την «ανα­παραγωγή» και η ανάλογη «προιξ»:[3]

ΠΑΤΑΙΚΟΣ: Σου δίνω αυτή την κοπέλα για να σου γεννήσει νόμιμα παιδιά.
ΠΟΛΕΜΩΝ: Την παίρνω.
ΠΑΤΑΙΚΟΣ: Σου δίνω και μια προίκα τρία τάλαντα.
ΠΟΛΕΜΩΝ: Τα δέχομαι και αυτά με ευχαρίστηση.

Η γαμήλια άμαξα με τη νύφη, το γαμπρό κα τον πάροχο (μελανόμορφο αττικό αγγείο του ζωγράφου Άμαση, 550 π.χ.)

Προκειμένου να δοθεί ο απαιτούμενος επίσημος χαρα­κτήρας, η δικαιοπραξία αυτή λαμβάνει χώρα κοντά στον οικογενειακό βωμό και ενώπιον μαρτύρων. Με την πράξη αυτή μεταβιβάζονται τα δικαιώματα του πατέρα στο γαμπρό, στου οποίου τη νομική κυριότητα περνά η νέα γυναίκα («έκδοσις») και η περιουσία της («προιξ»).

Η προίκα συνίστα­ται από χρήματα, ιματισμό, πολύτιμα αντικείμενα, δούλους, σπίτια ή γη και κυμαίνεται από 1.000-2.000 δραχμές για τους μικρομεσαίους έως 18.000 (=3 τάλαντα) για τους πλουσί­ους. Φυσικά δεν απουσιάζουν οι εκκεντρικές εξαιρέσεις, όπως αυτή του Αλκιβιάδη (Πλούταρχος, Αλκιβιάδης 8), ο οποίος λαμβάνει κατά την «εγγύη» 120.000 δραχμές (20 τάλαντα), αλλά και οι περιπτώσεις φτωχών ή ορφανών ατθί­δων όπου το κράτος ή οι στενοί συγγενείς οφείλουν να συμ­βάλουν για τη συγκέντρωση μιας ελάχιστης προίκας. Εντού­τοις, παρόλο που το χρηματικό ποσό δίδεται προς διαχείρι­ση στο σύζυγο, σε περίπτωση διαζυγίου ή θανάτου της γυναίκας επιστρέφεται στον αρχικό κάτοχο, ήτοι την οικογέ­νεια της νύφης.

Ο θεσμός αυτός της «εγγύησης» δεν υφί­σταται στη Σπάρτη, ενώ αντίθετα ισχύει ειδική νομοθεσία που απαγορεύει την προίκα με την αιτιολογία «για να μη μεί­νει καμία ανύπαντρη λόγω της φτώχειας της και για να μην παντρεύονται οι άλλες για τα πλούτη τους, αλλά ο καθένας να κάνει την εκλογή του αποβλέποντας στα ήθη και την αρετή της κόρης» (Πλούταρχος, Λακωνικά αποφθέγματα Λυκούργου 228a).Ύστερα από ένα εύλογο χρονικό διάστημα -συνήθως σύ­ντομο- ακολουθεί ο καθαυτό γάμος.

Αν και δεν είναι δε­σμευτικό, όπως μαρτυρεί ο Αριστοτέλης (Πολιτικά 1335a), καταλληλότερη εποχή για την τέλεση του μυστηρίου στην Αττική θεωρείται ο χειμώνας και συγκεκριμέ­να ο ιερός μήνας της θεάς του γάμου Ήρας, ο Γαμηλίων (έβδομος μή­νας του αττικού ημερολο­γίου, που αντιστοιχεί στο σημερινό Γενάρη), ενώ ο Ευριπίδης (Ιφιγένεια εν Αυλίδι 717) το συγκεκριμενο­ποιεί και σε μέρα με πανσέ­ληνο.

Το τελετουργικό του γά­μου συντελείται σε τρεις φά­σεις, τα «προαύλια» (ή «προτέλεια», ή «προγάμια», ή «απαρχαί»), τον «κυρίως γάμο» και τα «επαύλια» (ή «μεταύλια» ή «απαύλια»), πληρο­φορία που διασώζει ο Πολυδεύκης (Ονομαστικόν Γ’ 39: «η δε προ του γάμου θυσία προτέλεια και προαύλια ούτω δ’ αν καλοίτο και τα προ του γάμου δώρα [...] Προ­αύλια δε η προ του γάμου ημέρα και απαύλια η μετ’ αυτήν»).

Την προηγουμένη του γάμου τελούνται λοιπόν τα «προ­αύλια», τα οποία ξεκινούν με θυσίες. Πρώτα, η κόρη οδηγεί­ται από τους γονείς της στην Ακρόπολη για να θυσιάσει στην Πολιάδα (Σουίδα: προτέλεια), μετά προσφέρονται θυσίες στον οικογενειακό βωμό και των δυο οίκων στους γαμήλιους θεούς (Δίας Τέλειος, Ήρα Τελεία, Άρτεμη, Απόλλων, Πειθώ), στις  Νύμφες, τις Μούσες και τις Μοίρες (Πολυδεύκης, Ονομαστικόν Γ’ 38). Η ατθίδα αφιερώνει στην Άρτεμη (ή στην Αθηνά) ένα βόστρυχο από τα μαλλιά της και τα παιχνίδια που αγαπούσε ως παιδί (π.χ. ταμπούρλο, τόπι, κούκλες, κύμβαλο κτλ.).

Εν συνεχεία, λαμβάνει χώρα η τελετή της «απολούσεως» ή του εξαγνισμού, με νερό που μεταφέρεται από την Καλλιρόη ή Εννεάκρουνο (Θουκυδίδης, 2.15) στη λουτροφόρο από την επιστήθια φίλη της κόρης, η οποία συνοδεύεται από κορίτσια και γυναίκες που κρατούν κεριά και από τον πιο στενό άρρενα συγγενή νεαρής ηλικίας που προπορεύεται όλων παίζοντας αυλό. Την ημέρα του γάμου τα σπίτια και των δυο οικογενειών διακοσμούνται υπό τους ήχους του αυλού (Πλούταρχος, Ερωτικός 755a) με κλαδιά ελιάς και δάφνης.

Παράλληλα, στο γυναικωνίτη η νύφη, με τη βοήθεια της «νυμφοκόμου» και τις οδηγίες της «νυμφεύτριας» (της παρανύμφου που συνοδεύ­ει τη νύφη και κρατά πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη διορ­γάνωση), στολίζεται βγάζοντας τη «ζώνη» της ανύπαντρης, φορώντας το νυφιάτικο πέπλο με το οποίο καλύπτει το πρό­σωπό της, όπως απαιτεί η παράδοση και βάζοντας στα μαλ­λιά στεφάνια λουλουδιών και διάδημα. Στην οικία προσέρχε­ται ο καλλωπισμένος, ντυμένος στα λευκά και στεφανωμέ­νος με άνθη γαμπρός, συνοδευόμενος από τον «πάροχο» (ο στενότερος φίλος του με ρόλο τιμητικής συνοδείας).


Προετοιμασία της νύφης πριν το γάμο, 4ος αιώνας. Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη.

Η γα­μήλια τελετή ξεκινά με θυσίες στην οικογενειακή εστία. Κατ’ αρχήν θυσιάζει ο πατέρας της νύφης, που επίσημα παραδί­νει την κοπέλα και της δηλώνει ότι δεν ανήκει πλέον στην οικογένειά της, αλλά σε αυτή του συζύγου της, και συνεπώς από τούδε και στο εξής θα προσφέρει θυσίες στους προγό­νους του δικού του οίκου. Εν συνεχεία θυσιάζουν στους γαμήλιους θεούς οι μελλόνυμφοι, οι οποίοι ορκίζονται ότι «επ’ αρότω παίδων άγομαι γαμετήν» (παντρεύομαι για να αποκτή­σω απογόνους). Τέλος, ο γαμπρός πλησιάζει τη νύφη και θέ­τει «χειρ επί καρπώ» επικυρώνοντας τη σύναψη του γάμου.

Έπεται η «γαμική θοίνη» (ή «γαμοδαισία», ή «ειλαπίνη»), ήτοι ένα πλούσιο γαμήλιο γεύμα, το οποίο όμως λαμβάνει χώρα στην οικία της νύφης και όχι του γαμπρού, όπως ήταν το έθιμο στα ομηρικά χρόνια (Οδύσσεια 431), στο οποίο συμμε­τέχουν φίλοι του ζευγαριού και συγγενείς, για τον αριθμό των οποίων ορίζεται (Πλάτων, Νόμοι 775a) ότι δεν πρέπει να ξεπερνούν τους 10 (5 φίλοι, 5 συγγενείς) από κάθε πλευρά. Το γαμήλιο συμπόσιο συνιστά τη μοναδική περίπτωση όπου γυναίκες και άνδρες συντρώγουν υπό τους ήχους μουσικής  στον ίδιο χώρο καθισμένοι όμως χωριστά, η νύφη περιτριγυ­ρισμένη από φίλους, συγγενείς και τη «νυμφεύτρια» και ο γαμπρός από τον «πάροχο» και τους οικείους του αντίστοι­χα, και με τον περιορισμό ότι οι μεν πρώτες κάθονται σε κα­θίσματα («κλισμούς» και «δίφρους»), οι δε άλλοι ανακλίνονται όπως το συνηθίζουν.

Το μενού περιλαμβάνει πλούσια φαγητά, κρασί και γλυκά, όπως ο «γαμήλιος πλακούντας» (αλεύρι, νερό, μέλι, σουσάμι), βασικό έδεσμα και σύμβολο αφθονίας και γονιμότητας. Το έθιμο επιβάλλει και την πα­ρουσία ενός στεφανωμένου με φύλλα ακάνθου και καρπούς βελανιδιάς αγοριού αμφιθαλούς (που ζουν ακόμα και οι δυο του γονείς), το οποίο μοιράζει στους καλεσμένους ψωμί μέ­σα σε ένα «λίκνο» προφέροντας σιγανά «έφυγον κακόν, εύρον άμεινον», φράση που παραπέμπει σε μυστηριακές θρη­σκείες.

Το δείπνο κλείνει ψάλλοντας τον «υμεναίο» προς τι­μήν του ομώνυμου θεού του γάμου (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 1.9 a-b). Καθώς έχει αρχίσει να νυχτώνει, ακούγονται οι ήχοι αυλού στη θύρα της οικίας και η νύφη κρατώντας κόσκι­νο ή φρύγετρο ή τηγάνι (σύμβολα οικοκυρικών γνώσεων) επιβιβάζεται στη γαμήλια άμαξα, που τη σέρνουν άλογα, μουλάρια ή βόδια, ανάμεσα στο σύζυγό της και τον πάροχο. Σχηματίζεταιμια πομπή, της οποίας ηγούνται αυλητές και τρεις κόρες που φέρουν κόσκινο, «ηλακάτη» και «άτρακτο» (σύμβολα της νοικοκυροσύνης της κόρης), ακολουθεί η άμα­ξα και πίσω η μητέρα της νύφης, κρατώντας πυρσό αναμμέ­νο από την εστία της οικίας, και οι φίλοι και συγγενείς που έχουν αναμμένες λαμπάδες και τραγουδούν τον «υμεναίο» συνοδευόμενοι από κιθάρες και αυλό.

Η γαμήλια πομπή -που οι ρίζες της εντοπίζονται στην ομηρική εποχή (Ιλιάδα Σ 490-496)- διασχίζει τους δρόμους της Αθήνας, προκαλώ­ντας ενθουσιασμό σε συγκεντρωμένα πλήθη, που ζητωκραυ­γάζουν, τραγουδούν και εύχονται στο ζευγάρι ραίνοντάς το με «καταχύσματα» (διάφορους καρπούς, όπως π.χ. φου­ντούκια, ξερά σύκα, σταφίδες, χουρμάδες), και κατευθύνεται στην οικία του γαμπρού, που είναι ανακαινισμένη και διακοσμημένη με κλαδιά ελιάς και δάφνης. Στη στολισμένη με γιρ­λάντες λουλουδιών πύλη εμφανίζεται ένα παιδάκι και προ­σφέρει φρούτα ψάλλοντας έναν ύμνο (που διαβεβαίωνε τη νύφη ότι «πιο θαυμαστή θα είναι η καινούργια ζωή από την παλιά»).

Εικ. 1. Γαμήλια πομπή. Μελανόμορφος αμφορέας του Εξηκία, περ. 540 π.χ.

Εικ. 1. Ο αττικός μελανόμορφος αμφορέας της Αρχαϊκής εποχής αποδίδεται στον Εξηκία, ο οποίος τον διακόσμησε με σκηνή γαμήλιας πομπής. Το νεαρό ζευγάρι εικονίζεται πάνω σε άρμα, που σέρνουν τέσσερα άλογα, από τα οποία το ένα είναι λευκό. Μπροστά τους διακρίνεται η μορφή ενός αγοριού, που προηγείται της πομπής. Το ζευγάρι υποδέχεται μια γυναίκα (πιθανόν θεά), ενώ στο βάθος διακρίνεται μια ανδρική νεανική μορφή (ίσως ο Απόλλωνας) να παίζει κιθάρα. Τον ώμο του αγγείου κοσμούν μορφές οπλιτών και ιππέων, που μάχονται μεταξύ τους. Τη διακόσμηση συμπληρώνουν φυτικά και γραμμικά μοτίβα. (Πηγή: Η Ελληνική Τέχνη στα Μουσεία του Κόσμου, Μητροπολιτικό Μουσείο, Νέα Υόρκη, τόμος 9, Βιβλιοθήκη τέχνης, )

Τη νεόφερτη υποδέχονται ο πατέρας του γαμπρού στεφανωμένος με μυρτιά και η μητέρα του κρατώντας λα­μπάδα, οι οποίοι τη ραίνουν με «καταχύσματα» και της προ­σφέρουν σύκο ή κυδώνι γλυκό ή χουρμά (σύμβολο της ήρε­μης ευτυχίας που την περιμένει). Η νύφη ετοιμάζεται να εισέλθει στο νέο σπίτι της, αλλά οι συγγενείς της προσποι­ούνται ότι θέλουν να την προστατέψουν από το σύζυγο, ο οποίος οφείλει να την αρπάξει και να την περάσει από το κα­τώφλι χωρίς να αγγίξουν τα πόδια της κάτω, κάτι που θα ήταν κακός οιωνός. Η νύφη προσφέρει σπονδές στην εστία της νέας της οικογένειας. Στη συνέχεια το ζευγάρι εισέρχε­ται στον νυφικό θάλαμο, τη θύρα του οποίου φυλάνε οι φίλοι του γαμπρού («θυρωροί»), ενώ όλοι ψάλλουν επιθαλάμια άσματα και θορυβούν για να διώξουν τα κακά πνεύματα.

Την επομένη του γάμου ο πατέρας της νύφης και οι συγ­γενείς σχηματίζουν πομπή, της οποίας ηγείται κρατώντας λαμπάδα παιδί ντυμένο στα λευκά, έπεται κανηφόρος και μετά οι υπόλοιποι που φέρουν, υπό τους ήχους του αυλού, τα «επαύλια» δώρα (Αριστοφάνης, Ειρήνη 1206) και την προί­κα. Τη μεθεπόμενη ημέρα είναι η σειρά του γαμπρού και των οικείων του να αποδώσουν στη νύφη τα «ανακαλυπτήρια» (ή «οπτήρια» ή «προσφθεγκτήρια») δώρα, που απαιτούν από τη νύφη να βγάλει το πέπλο μπροστά σε όλο τον κόσμο πλέον («ανακάλυψη»), και παραθέτουν τη «γαμηλία», ήτοι γεύμα στα μέλη της φρατρίας τους και θυσία στους θεούς για την εισαγωγή της νέας συζύγου στη φρατρία. Τέλος, μια εβδομάδα μετά εορτάζεται ο «αντίγαμος», όπου οι νιόπαντροι επι­σκέπτονται την οικία της οικογένειας της νύφης, λαμβάνουν μέρος σε εορταστικό συμπόσιο και αναχωρούν λαμβάνοντας γλυκά και άλλα δώρα.


Εικ. 2. Επαύλια. Ερυθρόμορφος γαμικός λέβητας του Ζωγράφου του Μαρσύα, πηλός, 360-355 π.χ. Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη.

Εικ. 2. Θέμα της παράστασης είναι τα Επαύλια, γιορτή που τελούνταν την επομένη του γάμου. Στο μέσο της σύνθεσης εικονίζεται καθιστή η νύφη, η οποία πλαισιώνεται από δυο μικρούς φτερωτούς Έρωτες, ενώ κρατά έναν ακόμη σαν βρέφος στην αγκαλιά της. Προς τη νύφη κατευθύνονται άλλες γυναικείες μορφές με ποικιλία ενδυμάτων που κρατούν δώρα. ενώ μπροστά της ένα μικρό κορίτσι της προσφέρει αγγείο (δεξιά). Το ίδιο θέμα συνεχίζεται και στην πίσω όψη του αγγείου. Οι φίλες της νύφης φέρουν ακριβά δώρα, πυξίδες, δίφρο (κάθισμα), ίσως ένα μαρμάρινο ανάγλυφο, ταινία, κιβώτιο καλυμμένο με ύφασμα και γαμικό λέβητα. Η σεβάσμια μορφή με τον ποδήρη χιτώνα και το ιμάτιο στην κεφαλή ταυτίζεται με τη μητέρα της νύφης που επιβλέπει τη γιορτή. Ανάμεσα στις μορφές πετούν μικροί φτερωτοί Έρωτες, ενώ ένας ακόμη πατά πάνω σ’ ένα από τα δώρα των γυναικών (μικρή εικόνα κάτω). Όλοι οι Έρωτες, τα γυμνά μέρη του σώματος της νύφης και άλλες λεπτομέρειες καλύπτονται με λευκό χρώμα. Το αγγείο θεωρείται ένα από τα καλύτερα δείγματα του ρυθμού Κερτς και αποδίδεται στον Ζωγράφο του Μαρσύα, έναν από τους κορυφαίους αγγειο­γράφους του αθηναϊκού Κεραμεικού κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. (Πηγή: Η Ελληνική Τέχνη στα Μουσεία του Κόσμου, Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη, τόμος 12, Βιβλιοθήκη τέχνης, )

Η λακωνική λιτότητα επεκτείνεται και στην τελετή του γάμου, όπως εύλογα συνοψίζεται στο απόσπασμα από τους Βίους του Πλούταρχου (Λυκούργος 15.5-9): «Παντρεύονταν στη Σπάρτη αρπάζοντας την κοπέλα, που ήθελαν να παντρευτούν. Την παράδιναν μετά σε μια γυναίκα, τη νυμφεύτρια, που της έκοβε σύρριζα τα μαλλιά της, την έντυνε με αντρικά ρούχα, της έβαζε αντρικά παπούτσια και της έστρω­νε να ξαπλώσει σε μια στοίβα καλάμια. Την άφηνε μετά μόνη της χωρίς φως. Ο γαμπρός έτρωγε πρώτα, όπως πάντα, μαζί με τους φίλους του στα κοινά συσσίτια των Σπαρτιατών και μετά ερχόταν εκεί όπου ήταν η κοπέλα, της έλυνε τη ζώνη, την έπαιρνε στα χέρια του και την έφερνε στο κρεβάτι. Πέρ­ναγε μαζί της λίγη ώρα και μετά πήγαινε να κοιμηθεί εκεί που κοιμόντουσαν και οι σύντροφοί του».

Η μετάβαση της Αθηναίας από την κατάσταση της ελεύθε­ρης σε αυτή της συζύγου δεν της παρέχει περισσότερες ελευθερίες. Όπως της έχει εξηγήσει ο άνδρας της το πρωί της επομένης του γάμου, ενώ την ξεναγούσε στο νέο της νοικοκυριό, «ο θεός έχει φτιάσει το σώμα και την ψυχή του άνδρα έτσι, ώστε να μπορεί να αντέχει καλύτερα στο κρύο, στη ζέστη στις οδοιπορίες και τις εκστρατείες, γι’ αυτό και του ανέθεσε τις εξωτερικές εργασίες. Της γυναίκας όμως, της οποίας το σώμα ο θεός το έφτιασε λιγότερο δυνατό γι’ αυτά τα πράγματα, φαίνεται να της έχει φορτώσει τις δου­λειές μέσα στο σπίτι» (Ξενοφών, Οικονομικός 7.23-25).

Με βάση το συλλογισμό αυτό αιτιολογείται η εντολή του Ισχόμαχου στη νιόπαντρη σύζυγο του: «πρέπει λοιπόν εσύ να μένεις στο σπίτι και όσους υπηρέτες έχουν δουλειά έξω από το σπίτι αυτούς να τους στέλνεις στη δουλειά τους όλους μαζί, και όσους έχουν δουλειά μέσα, αυτούς εσύ η ίδια να τους επιστατείς» (στο ίδιο). Η θέση της επομένως είναι και πάλι στα στενά όρια του οίκου της -με την εξαίρεση των φτωχών γυναικών που οφείλουν να εργάζονται εκτός σπιτιού-, και σπάνια έχει τη δυνατότητα να βγαίνει έξω, συνοδευόμενη πάντα, για να κάνει κάποια ψώνια ή να συμμετάσχει σε εορ­τές (όπως, για παράδειγμα, στα Θεσμοφόρια, που είχαν κα­θιερωθεί ειδικά για τις παντρεμένες).


Γιατί παντρεύονταν οι άνθρωποι στην αρχαιότητα

Έχοντας περιγράψει την τελετή του γάμου, δόκιμο θα ήταν να απαντηθεί το γιατί παντρεύονταν οι άνθρωποι στην αρχαιότητα. Η σύναψη συμμαχιών ή συνασπισμών ισχυρών οικογενειών, που παραπέμπει σε ηρωικές εποχές και στις πρακτικές των τυράννων (Ηρόδοτος, 6.126-130, και Θουκυ­δίδης, 1.26), θα μπορούσε να θεωρηθεί μια αιτία. Εντούτοις ο προφανής λόγος στην αθηναϊκή κοινωνία είναι η διαιώνιση του είδους, με την οποία ο άνδρας θα εξασφαλίσει φροντίδα στα γηρατειά του, παραδοσιακή κήδευση, αλλά και συνέχιση της οικογενειακής λατρείας μετά το θάνατο. Η νομοθεσία επάνω στο θέμα της αγαμίας πρεσβεύει ότι ο άγαμος άνδρας μετά τα 35 πληρώ­νει ετήσιο πρόστιμο (Πλάτων, Νόμοι 721d) και δεν δύναται να εκλεγεί άρ­χοντας, στρατηγός ή να κατέχει υψη­λό αξίωμα.

Στη Σπάρτη, τα μέτρα είναι πολύ πιο αυστηρά, καθώς η αγαμία θεωρείται αποτυχία στην εκπλήρωση του καθήκοντος προς το κράτος, που απαιτεί τη γέννηση υγιών τέκνων. Έτσι, θεσπίζεται «γραφή αγαμίου», «γραφή οψιγαμίου» και «γραφή κακογαμίου» (Πολυδεύκης, Ονομαστικόν Γ’ 48), ενώ νόμος του Λυκούργου (Πλούταρχος, Λυ­κούργος 15) απαγορεύει στους άγαμους Λα­κεδαιμόνιους να συμμετέχουν σε γυμνικούς αγώνες, τους επιβάλλει τιμωρίες (π.χ. να περιφέ­ρονται γυμνοί το χειμώνα στην αγορά ψάλλο­ντας προσβλητικά για τους ίδιους άσματα ή να σύρονται από τις Σπαρτιάτισσες γύρω από το βωμό, να ραπίζονται και να χλευάζονται, στο ίδιο, και Αθηναίος, Δειπνοσοφισταί 13.555c-d) και τους στερεί το δικαίωμα των τιμών και περιποιήσεων από τους νεότερους.

Ένας τελευταίος, κάπως ιδιάζων λόγος για τη σύναψη γάμου είναι η εξασφάλιση της οικογενειακής περιουσίας και λατρεί­ας και σχετίζεται με το θεσμό της επίκληρου κόρης, όπου η γυναίκα χωρίς αρσενικά αδέλφια οφείλει μετά το θά­νατο του πατέρα της να παντρευτεί τονπλησιέστερο άγαμο άρρενα συγ­γενή του πατέρα της, ακόμα και αν είναι ήδη παντρεμένη οπότε και λύε­ται ο πρώτος γάμος της (εκτός εάν ο πατέρας έχει φροντίσει να υιοθετήσει τον γαμπρό του με διαθήκη).

Ολοφάνερα, η ενδογαμία και η επικείμενη αιμομι­ξία δεν απαγορεύονται ούτε στην Αθήνα ούτε στη Σπάρτη, όπου για παράδειγμα οι βασιλείς Λεωνίδας και Αναξανδρίδας παντρεύονται τις ανιψιές τους για τη διατήρηση της βασιλικής εξουσίας στο στενό πλαίσιο του οίκου (Ηρόδοτος 5.39 και 7.239).
Στη Σπάρτη όμως δεν ισχύει ο περιορισμός της μονογαμίας, αφού επιτρέπεται στη γυναίκα να έχει πολ­λούς συζύγους, αλλά και εραστές, κάποιες φορές μάλιστα υπό την παρότρυνση του ίδιου του συζύγου, όπως μαρτυρεί ο Πλούταρχος (Λυκούργος 15.11-15: «ο Λυκούργος θέλησε επίσης να καταδιώξει τη ζήλια [...] επέ­τρεψε στον ηλικιωμένο σύζυγο μιας νέας γυναίκας να της φέρνει έναν νέον άντρα από καλό σόι για να έχει γιο με καλό αίμα, που θα τον θεω­ρούσε σαν δικό του γιο. Επέτρεψε επίσης σε έναν άντρα αξίας, αν θαύ­μαζε μια γυναίκα γόνιμη και συνετή, παντρεμένη με άλλον, να του τη ζητήσει, για να σπείρει μέσα της σε ένα γόνιμο χωράφι και να αποκτή­σει από αυτήν καλά παιδιά, γεννη­μένα από καλό αίμα και ανήκοντα σε καλή γενιά»). Στη δε Θράκη η πολυγαμία επιβάλλεται, αφού Θραξ με λιγότερες από 5 συζύγους θεωρείται άθλιος, ανάξιος τιμής (Μένανδρος).

Στο εύλογο ερώτημα αν υπάρχει αγά­πη στο γάμο, προκύπτει εύκολα η απάντηση, δεδομένου ότι υπό τις συνθήκες που συνά­πτονταν οι γάμοι (όπως περιγράφηκαν παραπά­νω) δεν δινόταν κατ’ αρχήν η δυνατότητα να αποτελέσει ο «έρως» αιτία του γάμου. Επιπλέον, η θέση της συζύγου τουλάχιστον στην Αθήνα σκιαγραφείται εύγλωττα από τον Δημοσθένη (Κατά Νέαιρας 59.118-122) «τις εταίρες τις έχουμε για την ηδονή, τις παλλακίδες για τις καθημερινές φροντίδες, τις συζύγους για να μας κάνουν παιδιά νόμιμα και για να έχουμε και έναν πιστό φύλακα για το σπίτι».

Συ­νεπώς, το γεγονός ότι η Αθηναία βιώνει μια κατάσταση «εγκλεισμού» και «υπο­χρέωσης» εκτέλεσης καθηκόντων νοι­κοκυράς και μητέρας, ενώ ο Αθηναίος κινείται άνετα εκτός οικίας, έχοντας τη δυνατότητα να ικανοποιήσει τις σαρκι­κές αλλά και συναισθηματικές του ανά­γκες με τις εταίρες και τις παλλακίδες, δεν ευνοεί φυσικά την ανάπτυξη μιας ουσιαστικής αισθηματικής και πνευμα­τικής επικοινωνίας ανάμεσα στο αντρόγυνο στην πορεία της κοινής τους ζωής. Ο Νικήρατος, για τον οποίο ο Σωκράτης αναφέρει ότι «αισθάνεται πραγματικό έρωτα για τη γυναίκα του, όπως κι αυτή για αυτόν» (Ξενοφών, Συμπόσιο 8.3), αλλά και λογοτεχνικές αναφορές του τύπου του έρωτα Αντιγόνης – Αίμονα στη σοφόκλεια τραγωδία, συνιστούν προφανώς εξαιρέσεις.

Η περίπτωση λύσης ενός γάμου στην αρχαία Αθήνα (κα­θώς οι πληροφορίες για άλλες πόλεις είναι σχεδόν ανύπαρ­κτες) σπανίζει, κυρίως γιατί τίθεται θέμα επιστροφής ή όχι της «προίκας». Βέβαια σε περίπτωση που διαπιστωθεί στει­ρότητα της γυναίκας ή μοιχεία, ο σύζυγος μπορεί να πάρει διαζύγιο δηλώνοντάς το μπροστά σε μάρτυρες και στέλνο­ντας πίσω τη σύζυγο («έκπεμψις», «αποπομπή») μαζί με την προίκα της, δεδομένου ότι δεν εκπληρώνεται σωστά ο σκο­πός του γάμου – ήτοι η τεκνοποιία γνήσιων απογόνων-, ενώ δικαιούται στην τελευταία περίπτωση να αυτοδικήσει και έναντι του μοιχού ατιμώρητος από το νόμο (Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία 57.3).

Στην αντίθετη περίπτωση, η απιστία του συζύγου δεν συνιστά λόγο διαζυγίου, καθώς η σεξουα­λική ελευθερία του άνδρα νομιμοποιείται από τα ήθη, αν και προς τα τέλη του 4ου αιώνα παρατηρείται μια στροφή προς το συντηρητισμό και σε μια ηθική που αναμένει ότι ο άνδρας μετά το γάμο του σιγά σιγά περιορίζει τις εξωσυζυγικές περι­πέτειες. Εντούτοις η κακοποίηση της γυναίκας, εφόσον στοι­χειοθετείται με αδιάσειστες αποδείξεις, δίνει στην Αθηναία τη δυνατότητα να ζητήσει διαζύγιο («απόλειψις») μέσα από μια πιο σύνθετη διαδικασία, που απαιτεί την κατάθεση του αιτήματος της στον επώνυμο άρχοντα, ο οποίος αν το κρίνει σκόπιμο θα ενεργήσει ως προστάτης και εκπρόσωπός της, δεδομένης της δικαιοπρακτικής της ανικανότητας. Τέλος, τη λύση του γάμου, συχνά για οικονομικούς λόγους μπορούσε να επιδιώξει και να επιτύχει ο πατέρας της νύφης («αφαίρεσις»).

Μελετώντας παράλληλα με τα όσα αναφέρθηκαν και τις γαμήλιες πρακτικές του Βυζαντίου αλλά και της σύγχρονης Ελλάδας, εύκολα διαπιστώνεται ότι αρκετά στοιχεία της αρ­χαιότητας επιβίωσαν μέσα στο χρόνο με μικρές ή και καθό­λου αλλαγές.

Εκείνο που σίγουρα έχει αλλάξει, εξαιτίας των οικονομικοκοινωνικών συνθηκών και των ιδεολογικών ζυμώ­σεων που προσδιορίζουν τις ιστορικές συνθήκες της εκά­στοτε εποχής, είναι η θέση της γυναίκας πριν και μετά το γάμο. Ο ρόλος της αναβαθμίστηκε εμφανώς σε σύγκριση με αυτόν που αποδίδει στην αρχαία Αθηναία η καθηγήτρια E. Cantarella, ενός «παθητικού και κατώτερου οργάνου, που βοηθούσε απλώς την πόλη να αναπαράγεται και να συνεχίζει τη ζωή της ως “λέσχη ανδρών”», άποψη βέβαια που στις μέ­ρες μας αμφισβητείται για το κατά πόσο ίσχυε καθολικά στην αρχαία Ελλάδα, αλλά και στην ίδια την Αθήνα.
 -----------------------
Υποσημειώσεις
[1] Άποψη με την οποία διαφωνεί ο καθηγητής Δημάκης υποστηρίζοντας, δικαίως με βάση τα ανασκαφικά δεδομένα της Αττικής, ότι οι μικροί οικίσκοι της Αθήνας αδυνατούσαν να φιλοξενούν γυναικωνίτη (όπου θα εγκλείονταν οι γυναίκες), ο οποίος βρίσκει θέση μόνο στα μέγαρα και τις βίλες που συνι­στούσαν εξαιρέσεις. Π. Δημάκης, «Οι Ατθίδες του Ε’ και του Δ’ π.Χ. αιώνα», Αρχαιολογία 21 (1986), σ. 19-22.
[2] Για παράδειγμα, ο Πλάτωνας προκειμένου να γνωριστούν οι νέοι πριν από το γάμο προτείνει στους μεν Νόμους (6.771e-772a) να οργανώνονται δια­σκεδάσεις στις οποίες, με κάποιες εύλογες δικαιολογίες και εντός των ορίων της σώφρονος αιδούς, θα παρουσιάζονται γυμνοί, στη δε Πολιτεία (5.458d) να ζουν μαζί και να αναμειγνύονται και στις γυμναστικές ασκήσεις.
[3] Ο καθηγητής Δημάκης διαφωνεί, καθώς θεωρεί ότι με την απόδοση της προίκας οι γυναίκες ευνοούνταν, καθώς παραλάμβαναν προκαταβολικά το μερίδιό τους από την πατρική περιουσία ενώ οι γιοι περίμεναν το θάνατο του πατέρα. Δημάκης, ό.π.

Η Λογικότητα στην Ελληνική Εθνική Θρησκεία

Εκείνο που ξεχωρίζει το προχριστιανικό Ελληνικό Έθνος από τα υπόλοιπα που επέρασαν κάποια στιγμή επάνω από τα χώματα αυτού του πλανήτη, δεν είναι η γενναιότης (αφού και άλλα Έθνη επέδειξαν αυτήν, σε ίσο βαθμό με τους προγόνους μας) ή η ελευθεροπρέπεια (αφού επίσης ολόκληρη η προχριστιανική Ευρωπαϊκή Παράδοση μετέφερε πάντοτε την τελευταία ως το κατεξοχήν χαρακτηριστικό της).
Εκείνο που ξεχωρίζει το προχριστιανικό Ελληνικό Έθνος από τα υπόλοιπα της Ευρωπαϊκής Ομοεθνίας, είναι η λογική σύλληψη και διατύπωση του Κόσμου, η οποία, με τη σειρά της, οδήγησε στη σύνθεση εκείνου του θαυμαστού οικοδομήματος που οι σύγχρονοι, πεπαιδευμένοι τουλάχιστον, άνθρωποι γνωρίζουμε υπό τον όρο «Ελληνικό Θαύμα».
Αυτή η λογική σύλληψη και διατύπωση, υπήρξε το αποκλειστικό προϊόν του Ελληνικού Νοός, του περιβάλλοντος που τον εξέθρευσε και των δυνάμεων που τον ενεψύχωσαν, και δεν εισήχθη από πουθενά, διότι, όπως πολύ ορθώς ετόνισε γύρω στα 1920 ο Τζων Μπουρνέ, «ο υλικός πολιτισμός και οι τέχνες μπορούν να περάσουν εύκολα από ένα έθνος στο άλλο, χωρίς τα έθνη αυτά να έχουν μία κοινή γλώσσα, όπως και ωρισμένες ιδέες, θρησκευτικές, απλές, μπορούν να μεταδοθούν καλύτερα με το τυπικό παρά μέσω οποιουδήποτε άλλου δρόμου.
»Αντιθέτως, η Φιλοσοφία δεν μπορούσε να εκφρασθεί διαφορετικά παρά μόνο μέσα από μίαν εξαιρετικά καλλιεργημένη στις αφαιρέσες γλώσσα, και να μεταδοθεί από μορφωμένους ανθρώπους, είτε με το μέσο των βιβλίων, είτε με την προφορική διδασκαλία».
Αυτή η πνευματική διαύγεια και λογικότητα, η οποία διαπερνά, όπως είναι φυσικό, όλες τις σφαίρες της προχριστιανικής Ελληνικής ζωής, προέρχεται από την ιδιαιτέρως, όπως προείπαμε, εκτραφείσα και εμψυχωθείσα Κοσμοθέαση των Ελλήνων, η οποία, εστιάζοντας στην απεριόριστη δυνατότητα του παρατηρείν, του αναλύειν και του συμπεραίνειν, επέτυχε να μετατρέψει σε ανωτέρα Θρησκεία και απόλυτο Φιλοσοφία, την διαδεδομένη σε όλα τα άλλα Έθνη της προχριστιανικής Ευρώπης υγιά αλλά απλή λατρεία της Φύσεως, των στοιχείων και των νόμων αυτής.
Αυτό που αποκαλούμε «Ελληνική Εθνική Θρησκεία», εκδηλούται ιστορικώς με τέσσαρες διαφορετικούς τρόπους.
Ο πρώτος είναι ο κοσμογονικός τρόπος, κατά τον οποίο ο νούς ξεδιπλώνεται μέσα από το μάτι και την παρατήρηση, κατανοεί τον φυσικό Κόσμο, επιχειρεί την σύνοψη αφηγήσεων για το πώς εδημουργήθη ο Κόσμος και ζητά την επικοινωνία με τα υπόλοιπα ομοούσιά του τμήματα που κατοικούν μέσα στον τελευταίο. Μέσα στο υπερτέλειο σχήμα του Κόσμου, αυτής της μόνης αληθούς και αντικειμενικής πραγματικότητος, το ον το αιώνιο και ατελεύτητο που αναδύει τις περιοδικές του μορφές ΑΦ’ΕΑΥΤΟΥ, ως οργανικό σύνολο, άπειρο, διατεταγμένο και κεκοσμημένο (εξ ού και η ιδία η λέξη «Κόσμος»), τα ανθρώπινα όντα εννοούνται ως ενταγμένα πλήρως και οργανικώς, υφιστάμενα και αυτά τους νόμους που υφίστανται τα υπόλοιπα άπειρα τμήματα του Κόσμου, δεν είναι ωστόσο απλά οργανικά τμήματα αυτού του «παντός», αλλά και ταυτοχρόνως ένας μικρόκοσμος και απεικόνισή του. Οι Έλλήνες, αντικρίζουν, πολύ ορθώς, τον Κόσμο ως μίαν έγκυρο και διαρκή Θεοφάνεια.
Η ιδία η φύση και όψη του, αποτελούν το «θαυμαστό» (και παραπέμπουν στην τέχνη του «θαυμάζειν» που, πολύ ορθώς, κατά τον Σωκράτη εγέννησε εν συνεχεία την Φιλοσοφία) και αποτελεί απολύτως ΛΟΓΙΚΟ γεγονός μία οποιαδήποτε συμπυκνωμένη προβολή στοιχείου ή στοιχείων («επιφάνεια») αυτού ακριβώς του Κόσμου. Το «θαύμα», όπως αυτό εννοείται από τους μονοθεϊστές, δηλαδή ως εκτροπή των φυσικών νόμων, δεν υφίσταται. Το «θαύμα» είναι ο ίδιος ο Κόσμος και ό,τι συμβαίνει μέσα σε αυτόν, ακόμη και μία «επιφάνεια» Θεού ή ένας μαντικός χρησμός, παραμένουν κατά φύσιν, δηλαδή απολύτως σύμφωνα προς τα ισχύοντα εντός του Κόσμου και, κυρίως (όπως απέδειξαν το «κατά φύσιν» οι στωϊκοί) πέρα για πέρα ΛΟΓΙΚΑ.
Ο δεύτερος είναι ο φιλοσοφικός τρόπος, κατά τον οποίο ο νούς τολμά την αναζήτηση της «Αληθείας του Κόσμου» ή των λεγομένων «Πρώτων Αιτίων» και, εν συνεχεία, του ανθρωπίνου προορισμού (του λεγομένου «Τέλους»), ορίζοντας ταυτοχρόνως με σαφήνεια αυτή την Επιστήμη (όχι με την βλακωδώς περιοριστική σύγχρονη έννοια, αλλά με την εκ του ρήματος «επίσταμαι» ετυμολόγηση, ήτοι εκ του «γνωρίζω επακριβώς το είναι ή έχειν των πραγμάτων») ως «αληθή Επιστήμη περί τα καλά πρώτα και θεία και ακήρατα (άφθαρτα)» (κατά τον Πυθαγόρα), «αγάπη ή επιδίωξη της Σοφίας», «επιστήμη της Αληθείας» (κατά τον Αριστοτέλη), «τέχνη της προσεγγίσεως των αφθάρτων και αναλλοιώτων» (κατά τον Πλάτωνα), «επιστήμη της σχέσεως των θείων πραγμάτων και των ανθρωπίνων υποθέσεων» (κατά την Στοά) ή «επιστήμη που μας καθιστά καθαρούς και τελείους με συντόμους και σαφείς κανόνες» (κατά τον Ιεροκλέα).
Ο τρίτος είναι ο πολιτειακός τρόπος, κατά τον οποίο ο πολίτης, το ενεργό και οργανικό δηλαδή τμήμα της «πόλεως», ή της φυλής ή της φράτρας παλαιότερα, δομεί την οργανικότητα στην οποία συμμετέχει, μέσα από την ευσέβεια και την υπακοή στα προγονικά θέσμια και τους νόμους της Πολιτείας, τα οποία θεωρεί δώρα των Αθανάτων Θεών προς το γένος των θνητών. Η μεγαλειώδης και καταφάσκουσα την ανθρωπίνη και λοιπή ζωή λατρεία των Θεών, η απόδοση τιμής μέσα από πομπή, όρχηση, μουσική, αγώνες, ευχαριστήριο προσφορά και θυσιόδειπνο, στους Ολυμπίους προστάτες και οδηγητές των Ελληνικών πόλεων, στους νομίμως «αναγνωρισθέντες» υπό της βουληφόρου Συνελεύσεως Θεούς, ξεκινά από τον Οίκο, από το πρώτο δηλαδή πολιτικό κύτταρο, και διευρύνεται έτσι ώστε να αγκαλιάζει ολόκληρο το πολιτικό σώμα. Η λατρεία είναι κοινωνική και πολιτειακή, άρα αυθεντική και έγκυρη, οι ιερείς εκλέγονται εις ενιαύσιο θητεία και εκπροσωπούν απλώς την κοινότητα απέναντι στους Μάκαρες Θεούς, σε μία ακριβώς αντίθετη διαδρομή από εκείνη των σημερινών επαγγελματιών «παπάδων» του Μονοθεϊσμού, οι οποίοι πάσχουν από την αμετροέπεια του να ισχυρίζονται ότι, αντιστρόφως, εκπροσωπούν τάχα τον.. Θεό (!!) απέναντι στην κοινωνία των ανθρώπων.
Και, τέλος, ο τέταρτος τρόπος εκδηλώσεως της Εθνικής μας Θρησκείας είναι ο μυστηριακός, και εδώ με την αυθεντική σημασία του όρου που απέχει έτη φωτός από την σύγχρονο παραποίησή του. Η αρχή των «Μυστηρίων» χάνεται στα απώτατα βάθη της αρχαιότητος, πολύ πέραν των ασαφών εποχών του μύθου, με ιδρυτές των ανά τόπους λατρευτικών θεσμών, κάποιους εξαιρετικώς προικισμένους από τους Θεούς ανθρώπους. Από τα πάμπολλα «Μυστήρια» των προγόνων μας, σήμερα είναι γνωστά μόνον εκείνα που κατεγράφησαν στην Εθνική μας Γραμματεία κατά τους ιστορικούς χρόνους: Μινωϊκά, Καβείρια, Λυκομηδικά, Ελευσίνια, Ορφικά, Ανδανιακά, κ.ά. Δεν θα σταθώ στην παρουσίαση λεπτομερειών γύρω από αυτά, καθώς τις θεωρώ αυτές λίγο πολύ γνωστές για τον μέσο αρχαιογνώστη της εποχής μας. Εκείνο στο οποίο θα σταθώ στην ομιλία αυτή, είναι η φύση της μυστηριακής λατρείας, κοντολογίς των «Μυστηρίων», και αυτό διότι πρέπει να γίνεται πάντοτε σαφές και να επισημαίνεται όλως ιδιαιτέρως, το ότι η «κεχωρισμένη» από την Πολιτειακή λατρεία αντίστοιχη Μυστηριακή, έχει μόνες αιτίες αυτής της ιδιαιτερότητός της
τη δυνατότητα για κληρονομική μεταβίβαση της ιερατείας μέσα στο γένος του ιδρυτού,
και
τη διαφύλαξη του αναλλοιώτου των ιεροπραξιών έξω από τις δικαιοδοσίες του εντεταλμένου δημοσίου άρχοντος ή έξω από τις αποφάσεις του βουληφόρου σώματος των πόλεων ή, αργότερα, των συμπολιτειών.
Για να επιτευχθούν αυτά τα δύο, οι μυστηριακοί θεσμοί υποχρεούνται, όπως είναι λογικό, να κρατηθούν έξω από τη δημόσια σφαίρα και να δεχθούν μόνον τους θρησκευτές εκείνους οι οποίοι οικειοθελώς προσέρχονται στα «Ιερά των Μυστηρίων».
Εις σαφή ομοιότητα πάντως με την όμαιμο και αδελφή τους Φιλοσοφική Προσπάθεια, τα άγια «Μυστήρια» των Εθνικών Ελλήνων, ήλθαν να κάνουν απτή και μεταβιβάσιμη την Αλήθεια. Την σύνθετη και πολύπλοκη Αλήθεια, την κατανόηση της «πρώτης αιτίας του καθετί αληθινού» όπως την ώρισε ο φωτισμένος Μάρκος Αυρήλιος, ή της γνώσεως του αιτιακού πλέγματος που ελέγχει τα κοσμικά γεγονότα. Την, ως λέξη σύνθετη, εκ του στερητικού α και του «λανθάνω» (μένω κρυμμένος), Αλήθεια, που οι καπηλευτές της δεν εφάνησαν ικανοί, έστω και κατά μίμησιν των εθνικών φιλοσόφων, να ορίσουν όταν ερωτήθησαν τι ακριβώς είναι αυτό στο όνομα του οποίου δρουν υπερφρόνως και διαταρακτικώς. Και εδώ ίσως είναι η πρέπουσα στιγμή, για να θυμίσουμε ότι αυτός ο άγιος θεσμός της πατρογονικής μας Θρησκείας, αντιμετώπισε την εντονωτέρα των επιθέσεων από το καταστροφικό πνεύμα της Σεσημασμένης Ανατολής. Πολύ πριν οι λεγόμενοι «Πατέρες» συντάξουν πάνω στον πάπυρο με λέξεις τα ζηλόφθονα ρεκάσματά τους κατά της αγίας Μυστηριακής μας Παραδόσεως, τη μεγάλη και μαζική επίθεση είχε εξαπολύσει η παραφροσύνη, ασυνταξία και μικρότητα του ανατολίτικου ψυχισμού.
Η «σκοτόεσσα» ιδέα περί των ανωτέρων Κόσμων και περί του επέκεινα του βίου των θνητών, την οποία κάποτε κατήγγειλε με εξαιρετική ένταση ο Ακραγαντίνος φιλόσοφος Εμπεδοκλής, επελαύνει στους πρώτους αιώνες της Βαρβαρικής Εποχής, με όχημά της τη διαστροφή της μανιώδους αναζητήσεως του υποτιθεμένου «λυτρωτικού» (από τι; ερωτούμε..) στοιχείου. Το εξωπραγματικό, το απίθανο και το εξωφυσικό ξηλώνουν ό,τι, χρόνο με χρόνο, είχε συνθέσει με κόπο και τόννους φαιάς ουσίας ο ανθρώπινος νους, επί πολλές χιλιετίες (το να κυλά κανείς προς τα κάτω είναι άλλωστε πολύ εύκολη διαδικασία και γίνεται αυτομάτως και δίχως πολλές απώλειες ενεργείας).
Για να αντιμετωπισθεί η λαίλαπα του παραλογισμού της Ανατολής, με τα βέβηλα ψευτομυστήρια των ευνούχων Φρυγών «Γάλλων», των απατεώνων τύπου Αλεξάνδρου Αβωνοτικού, ή των αγυρτών ψυχοτρομοκρατών που εκαπηλεύοντο το όνομα των «Ορφικών», οι Νεοπλατωνικοί κάνουν το στρατηγικό σφάλμα να χωθούν στον βάλτο του μυστικισμού και της δαιμονολογίας, οι δε επίσημες αρχές προσπαθούν απελπισμένα να αντιτάξουν «εθνικούς» θαυματοποιούς στον ναζαρηνό θαυματοποιό ραββίνο που διαφήμιζαν οι οπαδοί του Σαούλ – Σαύλου (ο γνωστός σε όλους μας «Βίος Απολλωνίου Τυανέως» του Φιλοστράτου, είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα αυτής της απελπισμένης πρακτικής).
Η Ελληνική Εθνική Θρησκεία λοιπόν, και στις προαναφερθείσες τέσσαρες βασικές της εκδηλώσεις (κοσμογονική, φιλοσοφική, πολιτειακή και μυστηριακή) διετήρησε εκείνη την χαρακτηριστική της λογικότητα με έναν θαυμαστό τρόπο, έως τουλάχιστον τις αποφράδες εποχές που η δεισιδαιμονία, ο μυστικισμός, η σωτηρολογία, η σημιτικής προελεύσεως αντίληψη των Θεών ως «πρόσωπα», η θεοφοβία (η τελευταία, ως συνέπεια της αντιμετωπίσεως ενός ακαταλήπτου «επέκεινα» Θεού) και τα υπόλοιπα αρρωστημένα προϊόντα της Ανατολής, επέτυχαν τη μαζική διείσδυσή τους στην ευρωπαϊκή ήπειρο (και εντός ολίγου την επικράτησή τους).
Από τις προαναφερθείσες πάντως τέσσαρες εκδηλώσεις της Εθνικής μας Θρησκείας, η μυστηριακή εκείνη είναι που χρήζει της εν-τονωτέρας υπερασπίσεως κατά των γνωστών επιθέσεων των τελευταίων δύο χιλιετιών, οι οποίες αποσκοπούν με κάθε μέσον στην απαξίωση και δυσφήμιση του Ελληνικού (και όχι μόνον..) Εθνισμού. Αυτό που πρέπει συνεπώς να καταδεικνύεται διαρκώς, με την κάθε δυνατή ένταση και πυκνότητα, είναι το ότι η λεγομένη «μυστηριακή» πλευρά της Εθνικής Θρησκείας των πραγματικών Ελλήνων δεν υπήρξε ποτέ ανάλογη με τις παραπλανητικώς ομώνυμές της πλευρές των βαρβαρικών και αντιδημοκρατικών Θρησκειών της Ανατολής, αλλά υψηλή και λογική φιλοσοφική Πράξις, εκπληρούσα στο έπακρον τον ορισμό που απετόλμησε, αν και εμμέσως, ο Πλάτων, ορίζοντας τα «Μυστήρια» ως «ορθή Φιλοσοφία» (μέσω του ορισμού των ιδρυτών τους ως ανθρώπων που δεν ήσαν τυχαίοι αλλά προικισμένες προσωπικότητες που εφιλοσόφησαν ορθώς, οι «ορθώς πεφιλοσοφηκότες»).
Εδώ και 16 περίπου αιώνες, τα αυθεντικά και πανάγια «Μυστήρια» της λαμπρής αρχαιότητος, έχουν εξαφανισθεί από προσώπου γής, και, όπως διείδε ο τελευταίος Ευμολπίδης Ιεροφάντης Νεστόριος, η πνευματική νύκτα εβασίλευσε έκτοτε, επί πολλούς αιώνες, επάνω σε μία δυστυχισμένη ανθρωπότητα.
Όπως όμως οι άθλιοι απαξιωτές της λογικής ετόλμησαν να σφετερισθούν τον όρο «Φιλοσοφία», όπως οι άθλιοι θεοκράτες ετόλμησαν να ανεβάζουν σε επίπεδο Θεού τα φανταστικά πρόσωπα που κρύβονται πίσω από τις δεισιδαιμονίες τους, έτσι και δεν υπήρξε κανείς ενδοιασμός να γίνει αντικείμενο σφετερισμού, με τον χειρότερο μάλιστα τρόπο, και ο ιερός προγονικός όρος «Μυστήρια» για να περιγραφούν είτε οι βέβηλες παρωδίες ιεροπραξιών από αποκρυφιστές και λοιπούς εσωτεριστές, ή οι άγριες ψυχοϋποδουλωτικές και ατιμωτικές υποχρεώσεις, βλέπε «εξομολόγηση», των πιστών του κρατούντος Μονοθεϊσμού.
Θέλει να ελπίζει ο ομιλητής, ότι ετόνισε στον πρέποντα βαθμό την κυριαρχία του στοιχείου της λογικότητος στην Εθνική, δηλαδή προχριστιανική, Παράδοσή μας και, ιδιαιτέρως, την κυριαρχία αυτού του στοιχείου στο θρησκευτικο υποσύνολό της, όπως άλλωστε και τους τελευταίους αιώνες το ίδιο στοιχείο κυριαρχεί στο Ευρωπαϊκό Πνεύμα που ανέσυρε, έστω και ελάχιστα, τον άνθρωπο επάνω από τον φρικτό βούρκο του χριστιανικού Μεσαίωνος. Εδώ μάλιστα, ίσως θα ήταν πρέπον να ενθυμηθούμε τα λόγια του καθηγητού Κωνσταντίνου Μερεντίτου στην έξοχη, εν έτει 1974, εργασία του «Η Θρησκεία των Αρχαίων Ελλήνων. Η Εικών του Θείου εν τώ Κατόπτρω του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος»:
«..εν τήι περιοχήι της λατρείας των αρχαίων Ελλήνων, αποκαλύπτεται ημίν μία των μεγίστων θρησκευτικών ιδεών της ανθρωπό-τητος, η θρησκευτική ιδέα του Ευρωπαϊκού Πνεύματος.. Η ιδέα αύτη είναι πολύ διάφορος των θρησκευτικών ιδεών άλλων πολιτισμών και δη και εκείνων, οίτινες εν τήι περιοχήι της θρησκειολογίας και της φιλοσοφίας της θρησκείας παρέχουσιν ημίν συνήθως το υπόδειγμα της οφειλομένης θρησκευτικής αγωγής και μορφώσεως.. Προς τοίς άλλοις έργοις των Ελλήνων, ίσταται προ της ανθρωπότητος και η θρησκεία αυτών, ως τι μέγα, υπερφυές και άφθιτον έργον».
Τα φερέφωνα και σχολεία του συστήματος, ωστόσο, ουδέποτε επεσήμαναν στους Νεοέλληνες παρόμοια πράγματα (και γιατί να το έπρατταν άλλωστε, αφού τέτοιου είδους πληροφορίες αντιστρατεύονται τα γνωστά και μη εξαιρετέα συμφέροντά του). Αντιθέτως, με την πρώτη ευκαιρία που θα τους δοθεί, φωνάζουν μονότονα, μπαμπέσικα και καταθλιπτικά (στοιχεία άλλωστε που κατεξοχήν χαρακτηρίζουν τόσο το σύστημα όσο και τα φερέφωνά του) για να πείσουν τους αδαείς και τους ανιστορήτους για τα ακριβώς αντίθετα. Και επειδή ουδείς μη αδαής και μη ανιστόρητος μπορεί ποτέ να «πεισθεί» υπ’αυτών, φροντίζουν να αυξάνουν με όσο πιο ταχείς ρυθμούς τις στρατιές των αδαών και ανιστορήτων. Ο καθείς εφ’ ώ ετάχθη, που λέμε. Υπάρχουν τριών μόνο ειδών πράγματα και καταστάσεις σε αυτόν τον υφήλιο κόσμο των θνητών, στον οποίο όλοι μας ζούμε. Τα απελευθερωτικά, τα ουδέτερα και τα υποδουλωτικά.
Αυτό που εκπροσώπησε επί πολλούς αιώνες και εξακολουθεί να εκπροσωπεί η Εθνική Ελληνική Παράδοση, είναι η Αρετή και η Τόλμη που, όπως ετόνισε ο πραγματικός μας εθνικός ποιητής Ανδρέας Κάλβος, απαιτούνται για την Ελευθερία. Κάποιοι φιλόσοφοί μας άλλωστε, τις απεκάλεσαν «μοναδικές» και «ύψιστες» τέχνες, όπως άλλωστε και τη λογικότητα που διαποτίζει την Φιλοσοφία και Θρησκεία μας, χάρις στην οποία αποκτούν ενότητα οι ιδέες και οι πράξεις μας, καθώς οδηγούμαστε κατ’ουσίαν από αυτές να διάγουμε τον βίο συμφώνως προς την Φύση. Δηλαδή, συμφώνως προς την θέληση των Θεών και συμφώνως προς το αιώνιο και άπειρο Πυροειδές Πνεύμα, τον Ορθό Λόγο που διαποτίζει τα πάντα.

Η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για την αύξηση των επιδημιών

Η κλιματική αλλαγή έχει άμεση επίδραση στην υγεία μας. Εκτός από τις αυξανόμενες απειλές από καταιγίδες, πλημμύρες, ξηρασίες και κύματα καύσωνα, οι ερευνητές παρατήρησαν και αύξηση των επιδημιών.

Ειδικότερα, οι νέες ασθένειες που εμφανίζονται και προκαλούνται από μολυσματικούς παράγοντες (ιούς, βακτήρια, παράσιτα) τα οποία είτε ήταν άγνωστα μέχρι σήμερα είτε αλλάζουν, αφού η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για αλλαγές στον φορέα, στην παθογένεια, ή στο στέλεχος

Αυτές ονομάζονται «αναδυόμενες» ή «επανεμφανιζόμενες» μολυσματικές ασθένειες, όπως η λεϊσμανίαση, ο πυρετός του Δυτικού Νείλου και ευθύνονται για το 1/3 των θανάτων σε όλο τον κόσμο ενώ «θερίζουν» τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Πίσω από αυτή την αυξημένη εξάπλωσης των παθογόνων και των ξενιστών τους (φορείς, δεξαμενές, κλπ) κρύβονται διάφορες παράμετροι. Η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τις συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας στο φυσικό περιβάλλον, και επομένως, αλλοιώνει τη δυναμική μετάδοσης για τους λοιμώδεις παράγοντες. Επίσης, επηρεάζει το εύρος, την αφθονία, τη συμπεριφορά, τους βιολογικούς κύκλους και τα χαρακτηριστικά των μικροβίων ή άλλων παρόμοιων ξενιστών, αλλάζοντας ισορροπίες ανάμεσα σε παθογόνα, φορείς, και δεξαμενές.

Δείτε τη τρισδιάστατη απεικόνιση ενός ανεμοστρόβιλου

Μια ομάδα μετεωρολόγων χρησιμοποίησε ατμοσφαιρικά δεδομένα από τον ανεμοστρόβιλο που έπληξε την κεντρική Οκλαχόμα στις 24 Μαΐου του 2011 για να φτιάξει την τρισδιάστατη απεικόνιση του φυσικού φαινομένου. 

 

Οι άνεμοι "έτρεχαν" μα ταχύτητα μεγαλύτερη των 200 μιλίων ανά ώρα και ο ανεμοστρόβιλος διένυσε μια απόσταση 63 μιλίων, περνώντας από τις πόλεις Calumet, El Reno, Piedmont και Guthrie. 

 

 

Το βίντεο αποτελεί μια τρανή απόδειξη για τις απίστευτες δυνατότητες των υπολογιστών που διατίθενται στους επιστήμονες και επιτρέπουν να παρατηρούμε τους μηχανισμούς ενός ανεμοστρόβιλου. 

 

Από τον ανεμοστρόβιλο 9 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 200 περίπου τραυματίστηκαν.

Τα σημάδια των διατροφικών διαταραχών

Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες διαταραχές που χαρακτηρίζονται από υπερβολική ενασχόληση με το βάρος και την εξωτερική εικόνα, σε βαθμό, που οδηγεί σε βλαβερές συμπεριφορές ελέγχου του βάρους.

Κατηγορίες διατροφικών διαταραχών

Νευρική ανορεξία
Η νευρική ανορεξία είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο προσπαθεί να επιτύχει ένα χαμηλό σωματικό βάρος ως αποτέλεσμα της προκατάληψης που έχει για το σωματικό βάρος και του φόβου για το πάχος. Η διαταραχή εμφανίζεται συχνότερα σε νεαρά κορίτσια στην εφηβεία και σπανιότερα στους άνδρες.

Στους ενήλικες η διάγνωση τίθεται όταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος 1 είναι μικρότερος του 17,5 ενώ για μικρότερες ηλικίες όταν το βάρος είναι τουλάχιστον 15% πιο χαμηλό σε σχέση με το αναμενόμενο.

Η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται:
Είτε μέσω της δίαιτας (ανορεξία περιοριστικού τύπου) όπου το άτομο αποφεύγει ή περιορίζει την κατανάλωση τροφής
Είτε με αυτοπροκαλούμενο έμετο (ανορεξία εκκαθαριστικού/υπερφαγικού τύπου), υπεργυμναστική, ανορθόδοξη χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή κλυσμάτων, ύστερα από αντικειμενικά ή υποκειμενικά υπερφαγικά επεισόδια .

Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, και ιδίως όταν η διαταραχή χρονίσει, εμφανίζονται συμπτώματα καχεξίας, όπως οστεοπόρωση (εξ αιτίας της οποίας μπορεί να υπάρχουν κατάγματα των οστών), γαστρεντερικά συμπτώματα (δυσκοιλιότητα, φουσκώματα), προβλήματα σκέψης - συγκέντρωσης, συνεχής αίσθηση κρύου, lanugo (χνούδι στο σώμα ως αντίδραση του οργανισμού προκειμένου να προστατευτεί από το κρύο), αναιμία, καρδιακή αρρυθμία, υπόταση, διατάραξη της λειτουργίας του ήπατος και των νεφρών, απώλεια έμμηνου ρύσης και κακή ποιότητα ύπνου.

Σημάδια αναγνώρισης του ατόμου που πάσχει από ανορεξία (DSM-IV):
Σημαντική απώλεια βάρους (15-20% του αναμενόμενου ή ΔΜΣ<17 1)
Έντονος φόβος να είναι στο φυσιολογικό σωματικό βάρος
Επιμονή στην απώλεια βάρους
Στις γυναίκες απώλεια έμμηνου ρήσης
Καθυστερημένη σεξουαλική ωρίμανση
Κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση
Τελετουργική στάση προς το φαγητό
Υπερβολική γυμναστική
Άρνηση που ξεσπά σε επιθετικότητα
Οικογενειακά προβλήματα
30-50 % των ασθενών αναπτύσσουν βουλιμικές συμπεριφορές
Κρύβει το σώμα του κάτω από φαρδιά ρούχα
Κάνει χρήση καθαρτικών, χαπιών αδυνατίσματος, υπερβολικής άσκησης
Πηγαίνει στην τουαλέτα αμέσως μετά από ένα γεύμα
Κρύβει τρόφιμα, τρώει μόνο του ή κρυφά, χρησιμοποιεί δικαιολογίες για να αποφεύγει το φαγητό
Έχει εμμονή με τις ζυγαριές.

Νευρική Βουλιμία
Η νευρική́ βουλιμία είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται συχνά σε γυναίκες στα τελευταία χρόνια της εφηβείας και χαρακτηρίζεται από συχνά επεισόδια υπερφαγίας (υποκειμενικά ή αντικειμενικά) που συνοδεύονται:
Είτε από αντισταθμιστικές μεθόδους όπως πρόκληση έμετου, λήψη καθαρτικών ή διουρητικών (βουλιμία εκκαθαριστικού/υπερφαγικού τύπου).
Είτε από αυστηρές δίαιτες, νηστεία και υπεργυμναστική (βουλιμία περιοριστικού τύπου)
Είτε σπανιότερα από συνδυασμό και των δύο ανωτέρω προκειμένου να αποφευχθεί η πρόσληψη βάρους.

Χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι ότι το άτομο είναι είτε φυσιολογικού βάρους (ΔΜΣ 18,5–25) είτε υπέρβαρος (ΔΜΣ 25-30). Επιπλέον, τα επεισόδια της υπερφαγίας και η αντισταθμιστική συμπεριφορά εμφανίζονται τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 3 μήνες. Η βουλιμία συνήθως παραμένει κρυφή́ λόγω των συναισθημάτων ντροπής σχετικά με της υπερφαγικές και εκκαθαριστικές συμπεριφορές. Όπως στην ανορεξία, η βουλιμία τείνει να εμφανίζεται στα πλαίσια προσπαθειών απώλειας βάρους.

Σημάδια αναγνώρισης του ατόμου που πάσχει από βουλιμία:
Εξαφάνιση στο μπάνιο μετά από ένα γεύμα, όπου το άτομο κλείνειται για αρκετή ώρα και ακούγεται τρεχούμενο νερό ή το ράδιο να παίζει δυνατά
Παράξενα ξυπνήματα το βράδυ, ξαγρύπνημα και επίσκεψη στη κουζίνα, αφού όλοι έχουν πάει στο κρεβάτι. Το άτομο μπορεί να πηγαίνει αναπάντεχες βόλτες με τα πόδια ή με το αυτοκίνητο τη νύχτα. Ο βουλιμικός προσπαθεί να ξεφορτωθεί τους ανθρώπους ή να τους στείλει για ύπνο, ώστε να μπορεί να κάνει το επεισόδιο υπερφαγίας
Εξαφάνιση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού ή υπερφαγία χωρίς συγκεκριμένες ενδείξεις αύξησης βάρους
Τυλιγμένα υπολείμματα φαγητών κρυμμένα κάτω από́ μαξιλάρια ή κάτω από́ κρεβάτια
Ανεξήγητη ευερεθιστότητα και αλλαγές διάθεσης
Υπερβολική γυμναστική
Κάνει χρήση διουρητικών, καθαρτικών, χαπιών αδυνατίσματος
Έχει εμμονή με τις ζυγαριές.

Αδηφαγική διαταραχή
Η αδηφαγική διαταραχή (Binge eating disorder – BED), χαρακτηρίζεται από υπερφαγικά επεισόδια (αντικειμενικά ή υποκειμενικά) τα οποία όμως δεν ακολουθούνται από εκκαθαριστικές ή αντισταθμιστικές μεθόδους.

Κριτήρια διάγνωσης του ατόμου που πάσχει από αδηφαγική διαταραχή (DSM-IV)

Η διάγνωση της αδηφαγικής διαταραχής απαιτεί την παρουσία τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω κριτήρια:
Συχνά επεισόδια υπερφαγίας όπου το άτομο καταναλώνει αντικειμενικά μεγάλη ποσότητα τροφής
Τα υπερφαγικά επεισόδια συνοδεύονται από αίσθημα απώλειας ελέγχου
Τα υπερφαγικά επεισόδια χαρακτηρίζονται από τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω:Αυξημένο άγχος σε σχέση με τη διατροφή
Το άτομο τρώει πιο γρήγορα από το συνηθισμένο
Το άτομο τρώει μέχρι να νοιώσει δυσφορία
Το άτομο τρώει χωρίς να πεινάει
Το άτομο τρώει μόνο του ή κρυφά
Το άτομο νοιώθει άγχος ή ενοχές μετά το υπερφαγικό επεισόδιο
Το άτομο νοιώθει σαν να το σπρώχνει μια ξένη δύναμη στο να φάει

Τα υπερφαγικά επεισόδια συμβαίνουν τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα και για τουλάχιστον 3 μήνες
Δεν χρησιμοποιούνται εκκαθαριστικές μέθοδοι ή υπερβολικές μέθοδοι απώλειας βάρους, όπως η ασιτία.

Άτυπες μορφές διατροφικών διαταραχών
Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές οι οποίες μοιάζουν πολύ με ανορεξία και βουλιμία, αλλά δεν πληρούν ακριβώς τα διαγνωστικά κριτήρια. Οι σωματικές και συναισθηματικές επιπτώσεις αυτών των διαταραχών μπορεί να έχουν εξίσου σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής. Στις άτυπες μορφές διατροφικών διαταραχών ανήκουν:
Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας (Night Eating Disorder – NES) το οποίο παρατηρείται συχνότερα σε υπέρβαρα άτομα όπου, οι περισσότερες από τις μισές συνολικά θερμίδες της ημέρας καταναλώνονται κατά τις βραδινές ώρες. Άλλα χαρακτηριστικά της διαταραχής περιλαμβάνουν υπερφαγία με προτίμηση σε φαγητά πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη, αϋπνία, ανησυχία, χαμηλή διάθεση τη νύχτα και πρωινή ανορεξία.
Η νευρική ορθορεξία, η εμμονή δηλαδή με την κατανάλωση μόνο τροφών που το άτομο θεωρεί υγιεινές, που επίσης μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.

Ο ΕΧΘΡΟΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΟΛΑ ΠΙΣΩ

Με χιλιάδες τρόπους εδώ και χρόνια σου δώσαμε ότι καλύτερο είχαμε για να αφυπνιστείς να δεις τι πραγματικά συμβαίνει....

Χλεύασες κάθε προσπάθειά μας και μας είπες γραφικούς κινδυνολόγους...

Όμως για όλα υπάρχει ένα τέλος και το τέλος πλησιάζει, όχι για να επιβεβαιωθούμε, αλλά για να δεις ότι τόσο καιρό έπαιζες το παιχνίδι του εχθρού εις βάρος του εαυτού σου και των παιδιών σου....

Ναι, εσύ που λες ότι οι Έλληνες δεν υπάρχουν πως είναι ένας λαός ανύπαρκτος και μπάσταρδος...

Εσύ που σκότωσες το μέλλον των παιδιών σου για να γευτείς την υλική ψευδαίσθηση του χρήματος και της καλοπέρασης....

Εσύ που αδιαφορείς όταν δίπλα σου άνθρωποι αυτοκτονούν και μένουν άστεγοι...

Γιατί έμαθες ότι μόνο το υλικό συμφέρον είναι ο θεός σου, γιατί καλύπτει τις ψεύτικές ανάγκες σου ....

Η ώρα έφθασε λοιπόν ... Να χάσεις κι εσύ ότι ως τώρα νόμιζες δικό σου... Κι ας πούλησες και την ψυχή σου πολύ φθηνά να το έχεις δήθεν υπό την κατοχή σου...

Γιατί ο εχθρός στο τέλος τα παίρνει όλα πίσω...

Η ανηθικότητα της ουδετερότητας

Η ηθική δεν είναι ένα κουστούμι που το φοράς όποτε θέλεις να κάνεις φιγούρα.
Είναι ένα ρούχο που φοράς καθημερινά και σε χαρακτηρίζει.
Έχω πετύχει πολλές φορές ανθρώπους οι οποίοι κουνώντας επιδεικτικά το δάχτυλο, φουσκώνουν το ηθικό «Εγώ» τους πλέκοντας οι ίδιοι το εγκώμιο της ακεραιότητας του χαρακτήρας τους, ενώ οι πράξεις τους φωνάζουν από χιλιόμετρα πόσο υποκριτές είναι.
Εκείνοι που κατ’ εξοχήν ηθικολογούν, είναι οι πιο ανήθικοι.
Έχω επίσης γνωρίσει εκείνους τους ανθρώπους που στην προσπάθεια τους να περνούν όσο το δυνατόν απαρατήρητοι, υιοθετούν τη συμπεριφορά της γάτας.
Τρίβονται δηλαδή στα πόδια οποιουδήποτε βρεθεί στο δρόμο τους, χαριεντίζονται και συμφωνούν σε ό,τι λέει ή κάνει, ενώ μόλις γυρίσουν την πλάτη τους, θάβουν ασύστολα και χωρίς ίχνος ντροπής.
Όμως, εκείνοι που ακατάπαυστα δικαιολογούν, είναι οι πιο άδικοι.

Το θάρρος της γνώμης έχει από καιρό πάει περίπατο.
Το λεγόμενο «χάιδεμα» των αυτιών είναι συνήθης πρακτική και μάλιστα συχνά με τα επιθυμητά αποτελέσματα, δηλαδή να κρατάμε εαυτόν μακριά από διαμάχες που μπορεί να μας κοστίσουν σε προσωπικό ή επαγγελματικό επίπεδο.
Πολλοί άνθρωποι δικαιολογούν αυτή την πολιτική, διότι ας μη γελιόμαστε περί πολιτικής πρόκειται, με διάφορα επιχειρήματα, μερικά από τα οποία μπορεί να έχουν κάποια βάση διότι σε γλιτώνουν από έχθρες και μαλώματα.
Εντάξει λοιπόν.
Αν ο άλλος επιμένει πως ο γάιδαρος πετάει, δεν είναι ανάγκη να μπεις στην διαδικασία να αποδείξεις κι εσύ πως δεν είσαι ελέφαντας. Άσε τον τρελό στην τρέλα του, που λέει και το γνωστό λαϊκό άσμα.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που μπαίνει στη μέση η ηθική;
Είναι σαφέστατα δύσκολο να προσδιορίσεις ποιες ανθρώπινες πράξεις είναι ορθές και αποδεκτές και ποιες είναι λανθασμένες και ανάρμοστες.
Σπάνια υπάρχει συμφωνία ως προς τις παραμέτρους που προσδιορίζουν το ηθικό και το ανήθικο.
Όμως, σε θέματα συνειδήσεως δεν έχει θέση ο νόμος της πλειοψηφίας.
Συχνά επηρεαζόμαστε από το πώς αντιμετωπίζουν οι γύρω μας ένα θέμα και προσπαθούμε να πάμε με το ρεύμα.
Οι πραγματικές αρχές παρόλα αυτά, θα έπρεπε να είναι αμετακίνητες σαν βράχος, να τις υπερασπιζόμαστε με όποιο κόστος. Μπορούμε να ακολουθούμε το ρεύμα στον τρόπο που τοποθετούμαστε ή χειριζόμαστε μια κατάσταση, αλλά να μην κάνουμε εκπτώσεις σε αυτά που πιστεύουμε, ακόμη κι όταν δεν έχουμε να κερδίσουμε ή να χάσουμε κάτι.
Είναι θέμα αρχής.
Αληθινός δείκτης πολιτισμού δεν είναι το επίπεδο του πλούτου ή της μόρφωσης, ούτε οι προσωπικές απολαβές.
Είναι το προσωπικό ήθος.
Δεν κάνω λόγο ούτε για την κοινωνική, ούτε τη σεξουαλική, ούτε τη χριστιανική ηθική.
Μιλάω για την αρχή όλων των ηθικών παραμέτρων, που δεν είναι άλλη από την προσωπική αντίληψη και ατομική στάση, απέναντι στο καλό και το κακό.
Η ουσιαστική, λοιπόν, ηθική, είναι η επαφή με την ίδια τη φωνή της συνείδησής μας.
Κάθε άνθρωπος βλέπει τον κόσμο με τα δικά του μάτια, τον αξιολογεί δηλαδή όπως αυτός είναι συνηθισμένος, μ’ ένα δικό του τρόπο, ξεκινώντας από μερικές γενικές κατευθύνσεις.
Ο Κομφούκιος είπε πως η απόλυτη αρετή συνίσταται από την ικανότητα να τηρείς οπουδήποτε πέντε κανόνες: σοβαρότητα, γενναιοδωρία, ειλικρίνεια, συνέπεια, καλοσύνη.
Απόλυτα ενάρετος δεν είναι κανένας μας. Όλοι έχουμε καλές και κακές πτυχές.
Ο τρόπος που φερόμαστε στους άλλους, οι πράξεις μας ή ακόμη και η απουσία πράξης, καθορίζουν το ήθος μας.
Δεν πρέπει να αντιδρούμε μόνο σε ό,τι μας πληγεί σε προσωπικό επίπεδο.
Πρέπει να έχουμε το σθένος να υποστηρίζουμε τις αρχές μας οποτεδήποτε χρειαστεί.
Κάποια στιγμή θα πρέπει να σταματά το βόλεμα της αυτοδικαιολογίας και ο καθένας να υπερασπίζεται την ηθική του, αν έχει, και να κάνει αυτό που πρέπει, όταν πρέπει.
Ο Δάντης έγραψε ότι οι πιο καυτές θέσεις στην κόλαση είναι κρατημένες γι’ αυτούς που, σε καιρούς μεγάλης ηθικής κρίσης, διατηρούν ουδέτερη στάση.
Κάτι θα ήξερε παραπάνω.

Μην κλαις βλάκα!

Οι γνωστοί γκρινιάρηδες!
Ξεκινάνε τη ζωή τους από νωρίς ως γκρινιάρικα μωρά που πονάει η κοιλίτσα τους, ίσα ίσα για να τρέξει η μαμά με το μπαμπά να τα νταχντιρντίσει.

Τα μωρά, που μια γρατζουνιά τους είναι αρκετή να ξεσηκώσει μια γειτονιά, να σηκώσει τρία σούπερ πούμα και να αναγκάσει τον υπουργό Εσωτερικών να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση κόκκινου συναγερμού.
Εκείνη η τσιρίδα χωρίς δάκρυα.
Βέβαια, μόλις τραβήξουν την προσοχή ξεχνιούνται και οι πόνοι και τα αίματα.

Συνήθως εξελίσσονται στα παιδιά που χρησιμοποιούν το γοερό κλάμα για να αποφύγουν την κατσάδα της δασκάλας, την τιμωρία της μαμάς, οτιδήποτε μπορεί να τα ζορίσει.
Αν δεν συμβεί κάτι σοβαρό ώστε να ωριμάσουν, καταλήγουν drama queens και drama kings.
Γιατί ναι, υπάρχει και αρσενική βερσιόν και ίσως είναι και πιο ενοχλητική.

Είναι τα άτομα που θα δεις το όνομα τους στην αναγνώριση και αυθόρμητα θα αναρωτηθείς τι έγινε πάλι.
Είναι αυτοί που αρκετές φορές επέλεξες να μην τους σηκώσεις το τηλέφωνο, γιατί δεν είχες όρεξη για πρήξιμο.

Θα σε πάρουν οποιαδήποτε ώρα του εικοσιτετραώρου για να σου εξιστορήσουν με τρεμάμενη φωνή το κακό που τους βρήκε θεωρώντας δεδομένη τη διάθεση σου να ακούσεις το οτιδήποτε τραγικό τους βρήκε, πάλι!
Γιατί το δράμα τους, πάντα έχει προτεραιότητα ό,τι κι αν έχεις να κάνεις.
Θα αναρωτηθούν πολλές φορές "Γιατί σε μένα ρε π&*#%η μου!!", "Τι μαλακομαγνήτη έχω!", "Ποιος με μούντζωσε;".

Και εννοείται ότι τα προβλήματα τους χωράνε μόνο σε ένα απύθμενο πηγάδι απ' όπου τραβάνε με κλήρο τη "συντέλεια" που τους βρίσκει κάθε φορά.
Προβλήματα που ποικίλλουν.
Γκόμενος που δεν τους κάθεται, αφεντικά που τους κάνουν τη ζωή μαύρη, μάνα που θέλει κουφέτα και εγγονάκια, σπιτονοικοκυρά που θέλει τα νοίκια, κράτος που θέλει φόρους, ενώ προσθέτονται σε όλα αυτά οι ψυχοσωματικοί πόνοι στο στομάχι και οι ημικρανίες.

Λίστα ατέρμονη. Κάθε πρόβλημα σαν λερναία ύδρα γεννά περισσότερα προβλήματα, τα προβλήματα γεννάνε περισσότερη κλάψα και η κλάψα κάνει πλούσιες τις φαρμακευτικές, γιατί μετά από οποιαδήποτε συναναστροφή με τέτοιους ανθρώπους, δεν είναι αρκετή μια απλή δόση παυσίπονου.
Και τώρα, ελέω κρίσης... Πόση μιζέρια...Ειδικά όταν βλέπεις δυο μέτρα άντρες οικογενειάρχες να μιρλιάζουν για την οικονομική κατάσταση και τις πολιτικές ευθύνες, νιώθεις πως θες να ξεριζώσεις τα αυτιά σου.

Εννοείται βεβαίως πως κάθε συζήτηση αναφέρει μόνο τα προβλήματα και ούτε υπόνοια λύσης.
Γιατί αν επιλυθεί το θεματάκι του, με τι θα σου ζαλίζει τον έρωτα;

Πόσες φορές θες να του φωνάξεις ότι δεν σε νοιάζει! Να του πεις get a life!
Ότι δεν θες να ακούσεις γιατί είσαι θετικός άνθρωπος και προτιμάς να βρίσκεις λύσεις παρά να βουλιάζεις στον βούρκο της μιζέριας
Ότι δεν έχεις καμιά όρεξη να σου μαυρίζει την ψυχή!

Πόσο θα ήθελες να επαναλάβεις τη φράση από τον Χέρτσογκ του Σολ Μπέλοου "Μην κλαις, βλάκα, ζήσε ή πέθανε, αλλά μην δηλητηριαζεις τα πάντα".

Ηδονή: άγγελος ή δαίμονας;

Είναι οι ηδονές από τους κύριους κινητήριους μοχλούς της ζωής του καθενός;

Η ηδονή είναι η ευχαρίστηση που αισθάνεται κάποιος όταν ικανοποιούνται οι φυσικές - βιολογικές επιθυμίες, ανάγκες ή ορμές του, ειδικότερα δε, οι σεξουαλικές.

Ο Καβάφης αφιέρωσε μεγάλο μέρος του έργου του στη φευγαλέα εμπειρία και την ερωτική στιγμή και προσπάθησε να δώσει αιώνια υπόσταση σε κάτι τόσο περαστικό. Αναζήτησε μέσα από τις λέξεις την επαφή και τις ερωτικές αισθήσεις του παρελθόντος, ύμνησε την ηδονή και φυσικά δεν υπήρξε ο μόνος.

Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης μίλησε για την ηδονή και την αξία της, η οποία, σύμφωνα με εκείνον εξαρτάται από την αξία της ενέργειας που την προκαλεί, διευκρινίζοντας πως θεωρεί σημαντικότερη την ηδονή που προκαλούν η πνευματική εργασία και η δημιουργία. Καταδίκασε τα άκρα και τις υπερβολές των άλογων παθών και ηδονών και έβαλε την αρετή πάνω από αυτά.

Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ από την άλλη, δήλωσε πως η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στις αισθήσεις και πως η αρετή δεν ικανοποιεί καμιά από αυτές.

Βεβαίως, από την αρετή ως την πλήρη ακολασία και διαστροφή, η απόσταση είναι απείρως μεγάλη. Ή μήπως όχι, τελικά;

Η ακολασία έχει την ικανότητα να μπερδεύει το μυαλό, να καθοδηγεί το κορμί και ταυτόχρονα να μειώνει τη σημασία του συναισθήματος, επικεντρώνοντας όλες τις αισθήσεις στα αισθήματα που προκαλεί η ηδονή.
Η ηδονή είναι λέξη δυνατή που μπορεί να σταθεί μόνη της, να πλημμυρίσει το μυαλό σκέψεις και να χαρίσει στο κορμί στιγμές απόλαυσης. Πολλές φορές, αν όχι πάντα, έχει μια εσάνς βρώμικου, καθώς έχει επίσης συνδεθεί θρησκευτικά με την αμαρτία. Τελικά είναι η ηδονή αμαρτία ή μήπως η αμαρτία είναι μια ακόμη ηδονή;

Οι περισσότερες απολαύσεις έχουν έστω μια μικρή δόση αμαρτίας ή ενοχής. Αρέσκονται οι άνθρωποι να ενδίδουν σε πάθη, μεγάλα ή μικρά. Η αίσθηση του απαγορευμένου μεγεθύνει συνήθως το αίσθημα της απόλαυσης. Δοκιμάζουν κάτι που απαγορεύεται, κυλιούνται σε απαγορευμένα σεντόνια λαγνείας και πόθου, ζουν στιγμές απόλυτης ηδονής και αυτή η στιγμιαία αίσθηση τους ικανοποιεί. Για την ακρίβεια, τους ικανοποιεί τόσο πολύ, που είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, να κάνουν λάθος, να "αμαρτήσουν" για χάρη της.

Δεν ξέρω πότε και πώς ακριβώς φτάσαμε να θεωρούμε την ηδονή και την επιθυμία σύμβολα της αμαρτίας, της φθαρτότητας και νομιμοποιήσαμε συγκεκριμένες επιθυμίες και ηδονές κατά το δοκούν.

Δεν ξέρω πότε ακριβώς οι άνθρωποι έβαλαν "πρέπει" και "δεν πρέπει" στις φυσικές ορμές του καθενός. Ακόμη και αν πολλοί κατά καιρούς έχουν προσπαθήσει να πείσουν τους υπόλοιπους για το αντίθετο, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονος πως αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης είναι να ηδονιζεται.

Είναι σαφές πως δεν μπορούν να υπάρξουν όρια σε μια φυσική ορμή, καθώς ξεκινά από το μυαλό και το μυαλό –όπως είναι γνωστόν- δεν έχει όρια.
Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως πρέπει να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να δεχτούμε καταστάσεις παιδοφιλίας ή βιασμού, για παράδειγμα, βασιζόμενοι στο γεγονός πως για κάποιους είναι τρόποι ηδονής. Οποιαδήποτε επιθυμία ή ορμή είναι δεκτή, μόνο εφόσον αφορά το ίδιο το άτομο και δεν επηρεάζει αρνητικά τα υπόλοιπα.

Η ηδονή, είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε ή όχι, είτε θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια στην ύπαρξη της είτε όχι, είτε ο κλήρος την αποδέχεται είτε όχι, είναι μέρος της ζωής και μάλιστα ένα μεγάλο κομμάτι της βασίζεται σε αυτή, καθώς οι απολαύσεις και η ευδαιμονία είναι στοιχεία που ο καθένας αναζητά για να νιώθει πλήρης και ευτυχισμένος.

 Αντί λοιπόν να κρίνουμε και να κατακρίνουμε - το κάνουμε ανεπιτυχώς αιώνες τώρα, καθώς στα κρυφά όλοι έχουν παραδοθεί στην ηδονή κάποια στιγμή στη ζωή τους- ίσως έχει έρθει η ώρα απλώς να παραδεχτούμε κάτι που ήδη ξέρουμε: Οι ηδονές είναι ένας από τους κύριους κινητήριους μοχλούς στη ζωή του καθενός.
Οι απολαύσεις των αισθήσεων ήταν και θα είναι πάντα εδώ γύρω, έτοιμες να ρίξουν τις άμυνες, να γκρεμίζουν κάστρα ή απλώς να σε ωθήσουν να υπερβείς μικρά εμπόδια ώστε να νιώσεις την απόλαυση του να χάνεις τον έλεγχο του εαυτού σου, για εκείνα τα λίγα, σχεδόν θεϊκά, δευτερολέπτα.

Η αρετή της μη προσκόλλησης

Ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να έχει όλα όσα πραγματικά χρειάζεται αλλά να στέκεται χωρίς προσκόλληση προς όλα όσα έχει, συνειδητοποιώντας ότι οτιδήποτε και όλα όσα έχει μπορούν να αφαιρεθούν απ’ αυτόν.

Η μη προσκόλληση οδηγεί τον άνθρωπο στην πνευματική ελευθερία γιατί όσο περισσότερο είναι αποσπασμένος, τόσο πιο ελεύθερος γίνεται από τις δυνάμεις των αποκτημάτων του. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως οτιδήποτε έχουμε ζει με την ενέργειά μας αν δεν έχουμε απόσπαση. Εάν είμαστε προσκολλημένοι σε οποιοδήποτε αντικείμενο, αυτό το αντικείμενο καταναλώνει την ψυχική μας ενέργεια, και όποιος χάνει την ψυχική του ενέργεια πέφτει θύμα των καταστροφικών δυνάμεων της Φύσης.

Η μη προσκόλληση σημαίνει να μην προσκολλάται κανείς αλλά και να αποσύρεται εσωτερικά. Όσο περισσότερο κάποιος πηγαίνει μέσα στα εσωτερικά στρώματα της συνειδητότητάς του, τόσο έρχεται σε επαφή με πηγές καινούργιας ενέργειας που μπορούν να θεραπεύσουν τους φορείς του.

Χρειάζεται ενέργεια για να καταπολεμηθούν οι αιτίες των ασθενειών και επίσης να απολαύσουμε ομορφιά, χαρά, αρμονία και δημιουργικότητα.

Η μη προσκόλληση επίσης μας προστατεύει από σοκ όταν η πλευρά της μορφής της ζωής μας αρχίζει να εξαφανίζεται. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν τρομερά σοκαρισμένοι όταν χάνουν αντικείμενα με τα οποία είχαν ταυτιστεί. Αυτά τα σοκ μπορεί να δημιουργήσουν διάφορες αναταραχές και να τους οδηγήσουν σε ασθένειες.

Προσπαθήστε σιγά σιγά να εξασκήσετε το νόμο της μη προσκόλλησης στη ζωή σας. Καθημερινά αφιερώστε χρόνο για να αναλογιστείτε ότι δεν κατέχετε τίποτα, και όλα όσα νομίζετε ότι κατέχετε θα εξαφανιστούν με διάφορους τρόπους και για διάφορους λόγους. Φανταστείτε με πόσα αντικείμενα είστε ταυτισμένοι – υλικά, συναισθηματικά, νοητικά. Προσπαθήστε να αποκολληθείτε απ’ αυτά αν θέλετε να είστε πιο υγιείς. Αλλά αναλογιστείτε ότι το να αποκολληθείτε από τα υλικά, συναισθηματικά και νοητικά αντικείμενα δεν σημαίνει να δραπετεύσετε. Μπορείτε ακόμα να φροντίζετε τα αντικείμενα που χρειάζονται στην ζωή της υπηρεσίας σας. Στην πραγματικότητα, μπορείτε να χρησιμοποιείτε τα αποκτήματά σας καλύτερα και πιο στοχευμένα εάν καλλιεργήσετε μια αποστασιοποιημένη στάση προς αυτά.

Τα αντικείμενα που έχουν υλική φύση είναι εύκολο να αποσπαστείτε απ’ αυτά, καθώς τα γεγονότα στη ζωή δείχνουν το πόσο παροδικά είναι. Αλλά τα συναισθηματικά αντικείμενα είναι πιο προσκολλητικά. Ακόμα κι αν χάσετε τον φορέα των συναισθηματικών σας αντικειμένων, τα συναισθηματικά αντικείμενα μένουν μαζί σας για πολύ καιρό, απομυζώντας την ενέργειά σας.

Για να αποκολληθείτε από συναισθηματικά αντικείμενα και από το μίσος σας, τον θυμό, το φόβο, τη ζήλια και την εκδικητικότητα, πρέπει να λάβετε αυστηρά μέτρα.

Τα νοητικά αντικείμενα είναι πιο πολύπλοκα. Τα σχέδιά σας, οι αποφάσεις, οι ψευδαισθήσεις, οι γνώμες, οι πεποιθήσεις, ο φανατισμός κλπ, μένουν με τις εικόνες σας και νομίζετε ότι δεν μπορείτε να υπάρξετε χωρίς αυτά.

Οι ασθένειες στη φύση σας ξεκινούν από το μέρος όπου είστε ταυτισμένοι με το αντικείμενο που υπάρχει σ’ αυτό το πεδίο.

Η προσκόλληση σε υλικά αντικείμενα περιπλέκει την υλική σας ζωή. Η προσκόλληση σε συναισθηματικά αντικείμενα περιπλέκει τόσο την υλική, όσο και την συναισθηματική σας ζωή. Η προσκόλληση στα νοητικά σας αντικείμενα περιπλέκει και τα τρία – την υλική, συναισθηματική και νοητική σας ζωή. Κάθε αντικείμενο σε οποιοδήποτε επίπεδο δημιουργεί εμπόδια στις δραστηριότητές σας, στην δημιουργικότητα και στην κατανόηση, μπλοκάρει την όρασή σας και σας αποτρέπει από το να φτάσετε σε μια καλύτερη κατανόηση της ζωής και τη σχέση σας με αυτή.

Μπορείτε να δείτε πολλούς φανατικούς όχι μόνο στις φυλακές αλλά ακόμα και στα νοσοκομεία. Ο φανατισμός είναι το χειρότερο είδος προσκόλλησης. Ακόμα περισσότερο είναι η προσκόλληση στην εικόνα σας και στο εγώ σας. Αυτό δεν είναι ένα εύκολο πρόβλημα αλλά πρέπει να προσπαθήσετε να αποκολληθείτε από τον μη αληθινό εαυτό σας. Αυτό ενίοτε λέγεται και αυταπάρνηση. Εκείνοι που μπορούν να αποκολλήσουν τον εαυτό τους από τον ψευδή εαυτό τους γίνονται σαν πύργοι στην ανθρωπότητα.

Η μη προσκόλληση είναι μια σταδιακή επικέντρωση μέσα στην εσωτερική σας Θειότητα, χωρίς να χάνετε τον έλεγχο της εξωτερικής σας ζωής.

Αυτό που Νιώθω ως Απόρριψη δεν είναι πάντα Απόρριψη

Οποτεδήποτε πέφτουμε «θύματα» απόρριψης, ο πειρασμός να στραφούμε εναντίον μας και να πιστέψουμε ότι είμαστε ανάξιοι να αγαπηθούμε, είναι μεγάλος. Και, μάλιστα, είναι ακόμα μεγαλύτερος, αν δεν εκτιμούμε αρκετά τον εαυτό μας κι αν αντιλαμβανόμαστε το όχι του άλλου ως ολοκληρωτική απόρριψη του ποιοι είμαστε ως άνθρωποι.

Το θέμα με την απόρριψη δεν είναι να πατήσουμε ένα κουμπί και να σταματήσουμε να υποφέρουμε. Το θέμα είναι να προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από την αυτολύπηση, την αυτοκατηγορία και την αυτοαπόρριψη που προκαλεί η διαστρέβλωση των παραμέτρων της κατάστασης ή η άρνηση να εξετάσουμε περισσότερο ρεαλιστικά τα δεδομένα.

Παρόλο που η προτροπή να σκεφτούμε ορθολογικά ενώ βρισκόμαστε σε συναισθηματική ένταση, μοιάζει σαν κουβάς με κρύο νερό στο πρόσωπο, είναι ίσως ο μόνος τρόπος να καταλάβουμε ότι πολλά από εκείνα που μας πληγώνουν ή μας στενοχωρούν σε σχέση με την απόρριψη, δεν έχουν τίποτα να κάνουν με εμάς προσωπικά ή με την αξία μας.

Απόρριψη δεν είναι το να τελειώσει η σχέση

Μπορεί να είναι εξοργιστικό εκτός από κοινότοπο, αλλά αυτό δεν είναι λόγος να κάνουμε ότι δεν το ξέρουμε: είτε από χωρισμό είτε από θάνατο, όλες οι σχέσεις κάποτε τελειώνουν, ενώ κάποιες άλλες δεν αρχίζουν ποτέ. Όσοι είμαστε πάνω από δέκα χρόνων το ξέρουμε καλά ότι το ξεκίνημα μιας σχέσης αναγγέλλει, συγχρόνως, και το θάνατό της, όπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα στη ζωή.

Θα ήταν ωραία η δική μας σχέση να γινόταν η εξαίρεση αυτού του κανόνα, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει γνωστός τρόπος να αποφύγει κανείς το τέλος. Μπορεί αυτή να είναι μια γνώση βαθιά αποκαρδιωτική, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι απόρριψη του ποιοι είμαστε ως άνθρωποι.

Απόρριψη δεν είναι το να μην ταιριάξουμε με έναν άνθρωπο

Οι αποφάσεις που παίρνουμε στις σχέσεις μας δεν είναι συνειδητές, ή τουλάχιστον, δεν είναι 100% συνειδητές. Σχετίζονται με τα ποικίλα και, συχνά, αντιφατικά συναισθήματά μας, σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερες παραμέτρους των εκάστοτε συνθηκών.

Εκείνος που μας απορρίπτει, τις περισσότερες φορές, δεν είναι ένας μοχθηρός άνθρωπος που θέλει επί τούτου να μας βλάψει. Το πιθανότερο είναι ότι δεν αντιλαμβάνεται καν το κόστος που ενδέχεται να έχει η απόφαση του για εμάς. Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που το αντιλαμβάνεται, δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο εύκολο ή δύσκολο του είναι μας απορρίψει ή τι χρειάστηκε να αντιμετωπίσει ώσπου να καταλήξει σε αυτή την απόφαση. Δεν αποκλείεται να νιώθει ενοχές ή να προσπάθησε να το αποφύγει και να μην τα κατάφερε. Δεν αποκλείεται να εύχεται να μπορούσε να μας αγαπήσει, αλλά να μην μπόρεσε να το κάνει. Δεν αποκλείεται ακόμα και να μας αγαπά, αλλά να αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει ή δεν επιθυμεί να ανταποκριθεί σε όσα προϋποθέτει η σχέση μαζί μας, ιδίως αν η σχέση είναι ταλαιπωρημένη, περίπλοκη ή θέλει πολλή δουλειά.

Δεν έχουμε τρόπο να ξέρουμε τι συμβαίνει μέσα στο κεφάλι του άλλου κι εκείνος δεν είναι υποχρεωμένος να το μοιραστεί μαζί μας αν δεν θέλει. Μπορεί να μην ένιωσε σίγουρος για τον εαυτό του ή για εμάς και να φοβήθηκε να πάρει το ρίσκο. Μπορεί αρχικά να υπερεκτίμησε το ενδιαφέρον του και στην πορεία της σχέσης να μην του βγήκε. Μπορεί να συνειδητοποίησε ότι δεν θέλουμε τα ίδια πράγματα ή ότι βρισκόμαστε σε διαφορετικά σημεία στη ζωή. Μπορεί να μην νιώθει έλξη για εμάς ή να ενδιαφέρεται για κάποιον άλλον. Μπορεί να αισθάνεται ότι του πέφτουμε λίγοι. Ή ότι του πέφτουμε πολλοί.

Το δεδομένο είναι ότι ο άλλος είναι ένας διαφορετικός άνθρωπος που ζει στην δική του πραγματικότητα. Η ιστορία, η εμπειρία, οι προσδοκίες, οι φόβοι και οι ανασφάλειές του είναι τα στοιχεία που καθορίζουν τις επιλογές του και όχι εμείς.

Η σκληρή αλήθεια είναι ότι δεν αρέσουμε όλοι σε όλους ούτε ταιριάζουμε όλοι με όλους κι αυτό δεν έχει καμία σχέση με τις ικανότητες, την ελκυστικότητα ή την αξία μας. Το να μην λειτουργήσουν τα πράγματα με έναν άνθρωπο δεν είναι απόρριψη του ποιοι είμαστε, είναι το στοίχημα που κερδίζει εννιά φορές στις δέκα.

Απόρριψη δεν είναι να μας απορρίψει ο άλλος αφού πρώτα τον έχουμε απορρίψει εμείς με χίλιους τρόπους με το να τον κρίνουμε και να μην τον αποδεχόμαστε όπως ακριβώς είναι

Μερικές φορές νομίζουμε ότι ξέρουμε καλύτερα τον άλλο από ό,τι ξέρει εκείνος τον εαυτό του και προσπαθούμε να του επιβάλλουμε την δική μας οπτική για τα πράγματα, αφαιρώντας του το δικαίωμα να αποφασίσει για τον εαυτό του και δείχνοντας έλλειψη σεβασμού στο πρόσωπό του.

Αν διαφωνούμε με όσα λέει ή κάνει, αν επικρίνουμε τις αξίες και τις θέσεις του, αν έχουμε έναν αέρα ανωτερότητας απέναντί του, αν διαρκώς του υπενθυμίζουμε πως όσα λέει ή κάνει είναι λάθος, αν δεν βλέπουμε ποιος πραγματικά είναι επειδή δεν μας αρέσει ή δεν μας βολεύει ο πραγματικός εαυτός του, αν του ζητάμε πράγματα που δεν μπορεί ή δεν θέλει να δώσει, αν απαιτούμε, παρακαλούμε ή ελπίζουμε να αλλάξει και να γίνει κάποιος άλλος, αν με λίγα λόγια, με όλους αυτούς τους τρόπους τον απορρίπτουμε, πώς γίνεται να μας φαίνεται άδικο ή παράλογο που μας απορρίπτει;

Οι άνθρωποι δεν είναι υποχρεωμένοι να γίνουν όπως τους θέλουμε ούτε να κάνουν αυτό που θέλουμε ούτε να πάρουν αυτό που τους δίνουμε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτό που προσφέρουμε δεν είναι σημαντικό. Το ότι κάποιος επέλεξε να μην αλλάξει προκειμένου να ικανοποιήσει τις προσδοκίες μας ή να ανταποκριθεί στα συναισθήματά μας, δεν είναι απόρριψη του ποιοι είμαστε ως άνθρωποι, είναι απλώς ένδειξη ότι αρνήθηκε να πάψει να είναι ο εαυτός του.

Απόρριψη δεν είναι να απορρίψει ο άλλος μια καρικατούρα του εαυτού μας την οποία του παρουσιάσαμε προκειμένου να μας αποδεχτεί

Αν λόγω της δικής μας ανασφάλειας ή αγωνίας να γίνουμε αποδεκτοί και αρεστοί, παραστήσαμε ότι είμαστε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε, επικοινωνήσαμε άλλα από αυτά που σκεφτόμασταν και δείξαμε άλλα από αυτά που θέλαμε, καταπιέζοντας, παράλληλα, τον αυθεντικό εαυτό μας και τις πραγματικές μας ανάγκες, ο άλλος κάποιον φαίνεται να απορρίπτει, αλλά αυτός ο κάποιος δεν είμαστε εμείς.

Είναι το ψεύτικο προσωπείο που του παρουσιάσαμε κι αυτό μπορεί να είναι ένας καλός λόγος να ξεκινήσουμε θεραπεία, αλλά δεν είναι απόρριψη του ποιοι πραγματικά είμαστε ως άνθρωποι.

Απόρριψη δεν είναι να μας απορρίψει κάποιος ο οποίος, αργά ή γρήγορα, άμεσα ή έμμεσα, απορρίπτει τους πάντες

Μοιάζει να απορρίπτει εμάς, αλλά στην πραγματικότητα, ένας άνθρωπος συναισθηματικά μη διαθέσιμος που η καρδιά του είναι διπλοσφραγισμένη, απορρίπτει όλα τα τρομακτικά πράγματα που συμβολίζει στο μυαλό του η σχέση: το ενδεχόμενο να έρθει κοντά, να δείξει αδυναμία, να εμπιστευτεί, να συνδεθεί, να νοιαστεί και να διακινδυνέψει να πληγωθεί.

Αν επιλέγουμε τέτοιους ανθρώπους να σχετιστούμε, αν δηλαδή οι ίδιοι βάζουμε τον εαυτό μας σε καταστάσεις που η απόρριψη είναι εξασφαλισμένη, το πραγματικό μας πρόβλημα δεν είναι η απόρριψη, είναι η αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ο άλλος, σε αυτές τις περιπτώσεις, απλώς κάνει αυτό που ξέρει να κάνει και αυτό που τον «προσλάβαμε» να κάνει. Αν αφήνουμε τον εαυτό μας εκτεθειμένο σε καταστάσεις που η απόρριψη καραδοκεί ή αν νιώθουμε την ανάγκη να εμπλακούμε σε τέτοιες καταστάσεις προκειμένου, ίσως, να αναβιώσουμε τα παλιά μας δράματα, δεν δικαιούμαστε να μιλάμε για καθαρή απόρριψη, αλλά για υπολογισμένη, ενορχηστρωμένη απόρριψη η οποία μας επιβεβαιώνει όλα τα αρνητικά που πιστεύουμε για τον εαυτό μας - πρωτίστως ότι είμαστε ανάξιοι να αγαπηθούμε.

Δεν είναι λογικό να απογοητευόμαστε και να αυτομαστιγωνόμαστε επειδή το ψαράκι που ερωτευτήκαμε και υιοθετήσαμε δεν κατάφερε να πετάξει. Είναι ψάρι γι’ αυτό δεν πετάει. Η «ανικανότητά» του δεν σημαίνει ότι εμείς δεν είμαστε αρκετά καλοί, ούτε ότι δεν μας αγαπάει, ούτε ότι δεν αξίζουμε να πετάξει για μας. Η «ανικανότητά» του να πετάξει δεν είναι απόρριψη του ποιοι είμαστε ως άνθρωποι, είναι απόδειξη ότι δεν είναι φτιαγμένο για να πετάει.

BONUS: Ο ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ ΕΧΟΥΝ ΣΗΜΑΣΙΑ
Οποιοσδήποτε έχει δικαίωμα να μας απορρίψει χωρίς αυτό να τον κάνει «κακό» άνθρωπο. Αυτό που ενδεχομένως κάνει «κακό» έναν άνθρωπο, είναι ο τρόπος που επιλέγει να το κάνει ή οι συνθήκες υπό τις οποίες το κάνει.  

Κάποιοι άνθρωποι, για τους δικούς τους λόγους, φαίνεται να έχουν μεγάλη ευκολία να αλλάζουν τους ανθρώπους σαν τα πουκάμισα ή να μπαινοβγαίνουν στις ζωές των άλλων ή να τους χρησιμοποιούν και να τους πετάνε, χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες, με την προϋπόθεση να περνούν οι ίδιοι καλά.

Δεν λέω ότι πρέπει να χρυσώνουμε το χάπι, αλλά είναι άλλο να εξηγήσει κανείς τους λόγους που δεν επιθυμεί να παραμείνει σε μια σχέση και τελείως άλλο να εξαφανιστεί χωρίς εξήγηση. Είναι άλλο να εξαφανιστεί επειδή νιώθει ενοχές ή δεν αντέχει τις αντιπαραθέσεις και τελείως άλλο να εξαφανιστεί επειδή δεν δίνει δεκάρα για το αν θα αφήσει ξεκρέμαστο έναν άνθρωπο. Είναι άλλο να αμφιταλαντεύεται και να διστάζει να πει ένα ξεκάθαρο όχι, από φόβο ότι θα πληγώσει τον άλλον και τελείως άλλο να έχει αποφασίσει μέσα του ότι δεν θέλει, αλλά να αποφεύγει το ξεκάθαρο όχι επειδή απολαμβάνει την προσοχή και το ενδιαφέρον.

Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι, πολλές φορές, η απόρριψη, όσο και να πληγώνει, είναι το πιο αξιοπρεπές, ειλικρινές και έντιμο πράγμα να κάνει κανείς.



ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΑΨΟΥΜΕ ΝΑ ΝΙΩΘΟΥΜΕ ΘΥΜΑΤΑ
Η διεύρυνση της προοπτικής όταν βιώνουμε μια απόρριψη δεν απομακρύνει τον πόνο, αλλά βοηθά να αναλάβουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης, να δούμε ξεκάθαρα πού βρισκόμαστε σε σχέση με αυτό που ζούμε και να αναρωτηθούμε αν χρειάζεται να αλλάξουμε πράγματα στον εαυτό μας ή να επαναξιολογήσουμε τις επιλογές μας.

Λέγοντας «ο άλλος με απέρριψε», αντί να πούμε «τα πράγματα δεν λειτούργησαν», είναι σαν να αποποιούμαστε τη δική μας ευθύνη και να αποδυναμώνουμε τον εαυτό μας, αναγορεύοντάς τον σε θύμα της κατάστασης, σαν να μην ήμασταν κι εμείς μέρος της δυναμικής της σχέσης, σαν ο άλλος να ήταν ο μόνος που είχε το δικαίωμα να κρίνει, να αποφασίζει και να διαλέγει. Εμείς τι κάναμε εκεί; Δεν κρίναμε; Δεν διαλέγαμε; Δεν αποφασίζαμε;

Με το χέρι στην καρδιά: Πόσο αληθινά υπέροχη ήταν η σχέση που είχαμε και πόσο αληθινά υπέροχος ήταν ο άνθρωπος που μας απέρριψε; Τι παραπάνω δυνατότητες βλέπουμε εμείς που ο άλλος δεν κατάφερε να δει; Πόσο τέλεια και ειδυλλιακά ήταν όλα; Πόσο «ξαφνική» ήταν η απόρριψη; Πόσο ήταν αποκλειστικά δική του απόρριψη; Πόσο ικανοποιημένοι ήμασταν στην πραγματικότητα; Πόσο βλέπαμε κατάματα την αλήθεια, του άλλου ή τη δική μας;

Η προοπτική μάς βοηθά να τοποθετήσουμε τα πράγματα σε πιο ρεαλιστική βάση, αλλά φυσικά δεν ακυρώνει το όχι. Το όχι του άλλου είναι δεδομένο και πολύ αληθινό, και μπορεί μεν να μην σχετίζεται με την αξία μας, αλλά κανείς δεν αμφισβητεί ότι σχετίζεται στενά με τα όνειρα, τις ελπίδες και τις επιθυμίες μας που ματαιώθηκαν.

Αυτή είναι η πραγματική απώλεια της «απόρριψης» και αυτήν καλούμαστε να διαχειριστούμε και να χωρέσουμε μέσα μας, ο καθένας σε μια δική του προσωπική διαδρομή, συνήθως με πολύ πόνο και πολύ δάκρυ στην πορεία, αλλά και με σπουδαία μαθήματα στο τέλος.

Η καλύτερη «μπίζνα»

Πώς θα σας φαινόταν να έχετε την συμμετοχή ή και τη διαχείριση μέρους μιας τεράστιας πολυεθνικής, με τεράστια κινητή και ακίνητη περιουσία, διασκορπισμένη σε χιλιάδες μικρότερες εταιρείες, στην οποία υπάρχουν μόνιμες σταθερές εισφορές από πολλούς μεγάλους φορείς, σταθερή μισθοδοσία όλων των υπαλλήλων της όχι από τις πωλήσεις και τα έσοδά σας, που και από αυτά θα ωφελείστε, αλλά από τρίτους φορείς, πολλά έξτρα μπόνους, δυνατότητα για δημόσιες επεμβάσεις και δράσεις, επηρεασμό και έλεγχο της τοπικής ή ευρύτερης κοινωνίας σας ακόμα και με ραδιοφωνικά κανάλια και στο μέλλον ίσως και τηλεοπτικά, αν σκεφτείτε ότι το προϊόν είναι σε αρκετές περιοχές σχεδόν μονοπωλιακό;

Πώς θα σας φαινόταν να έχετε συνεχή απαλλαγή από τους περισσότερους φόρους (εσείς και αυτά που θα διαχειρίζεστε), μεγάλες ευκολίες και διευκολύνσεις από άλλους μεγάλους φορείς, δυνατότητα απευθείας επικοινωνίας και επηρεασμού, των πολιτικών, δικαστικών, δημοσιογραφικών ή άλλων σημαντικών φορέων όπως κεφαλαιούχων της περιοχής ή της χώρας για τα συμφέροντά σας, έλεγχο των συνειδήσεων πάρα πολλών πελατών, αφού μεγάλο μέρος από αυτούς είναι ένα έτοιμο και δυναμικό “fun club” που ορκίζεται σε εσάς και την εταιρεία σας και τέλος αναγνώριση και σεβασμό από την ευρύτερη κοινωνία που τελικά αυτή σας χρηματοδοτεί και είναι εν δυνάμει πελάτες σας;
Θα μου πείτε ότι όλα αυτά είναι εκπληκτικά για να είναι αληθινά. Θα υπάρχει προφανώς ένα “αλλά” και σίγουρα υπάρχει, γιατί φυσικά και είναι αληθινά.

Η απλή είσοδος στην εταιρεία καταρχήν (να σημειωθεί η εταιρεία από παράδοση, δέχεται υπαλλήλους μόνο άνδρες, γυναίκες υπάρχουν μόνο σε κάποιες βοηθητικές δευτερεύουσες εργασίες), δεν σας εξασφαλίζει όλα αυτά τα πλεονεκτήματα άμεσα και πλήρως, αλλά χρειάζεται κάποιου είδους ανέλιξη στην πυραμίδα ελέγχου της, ή κάποια διάκριση, που μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους.

Το πρώτο και βασικό κριτήριο για την ανέλιξη είναι ότι δεν μπορείτε να είστε έγγαμος. Οφείλετε να παντρευτείτε μόνο την δουλειά σας στην εταιρεία αυτή και να μην έχετε ή είχατε άλλου είδους οικογενειακές ή σεξουαλικές σχέσεις, εκτός αν το καταφέρετε αυτό να γίνεται τόσο κρυφά που να μην αποκαλυφθεί ποτέ. Ειδάλλως, αν επιμένετε στον γάμο, θα συμμετέχετε ως απλός υπάλληλος με τοπικές μόνο δυνατότητες (που και αυτές δεν είναι λίγες) χωρίς άλλη δυνατότητα ανέλιξης στην εταιρεία αυτή, ή αν είχατε κάποτε σχέση, μπορείτε να γίνετε απλός “farmer” σε μια από τις εκατοντάδες πλούσιες φάρμες της εταιρείας εντός και εκτός της χώρας ή σε άλλα διεθνή παραρτήματα, ή τέλος σε βοηθητικές εργασίες που και αυτές είναι ιδιαίτερα αποδοτικές. Μην ξεχνάτε ότι η εταιρεία είναι πολυεθνική και έχει παραρτήματα σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Ιδιαίτερα αυτή την εποχή υπάρχει ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς στην Αφρική και ΝΑ Ασία και η εταιρεία έχει ανοίξει εκεί πολλά παραρτήματα.

Το δεύτερο κριτήριο, είναι η πιστή, όσο γίνεται εκ των πραγμάτων, τήρηση συγκεκριμένης στάσης και ιδεολογίας που προέρχεται από την μακρόχρονη παράδοση της εταιρείας, την οποία οφείλετε να μάθετε και να τηρείτε τουλάχιστον στους τύπους. Σε αυτά περιλαμβάνονται εκτός από το συγκεκριμένο “dress code”, οι πειστικές νουθεσίες προς το fun club και τους πελάτες, με βάση αυτή την παράδοση της εταιρείας, όταν γίνονται οι αντίστοιχες πωλήσεις για να γίνουν καλύτεροι πελάτες.

Το τρίτο κριτήριο, είναι το πόσο καλά γράφετε στο πλήθος των πελατών, αφού πολλοί υπάλληλοι της συγκεκριμένης εταιρείας εξελίχθησαν, από το πόσο ευχαριστημένους αφήνουν τους πελάτες της μετά από μια σειρά καλών πωλήσεων. Μην ξεχνάτε, επειδή οι πελάτες συνήθως δεν πληρώνουν το προϊόν την στιγμή της αγοράς, νομίζουν ότι οι υπηρεσίες σας είναι δωρεάν, άρα κατά κανόνα είναι ευχαριστημένοι, ενώ ταυτόχρονα αγοράζουν από μικρομάγαζα ή θυγατρικές της περιοχής και έτσι ο κύκλος εργασιών του ομίλου (γιατί υπάρχει και όμιλος όπως είδαμε γύρω από την εταιρεία) μεγαλώνει.

Ο “διαδρομισμός” παίζει και εδώ σημαντικό ρόλο εξέλιξης. Οι καλές σχέσεις με τα σωστά ανώτερα διευθυντικά ή και άλλα αφανή στελέχη της εταιρείας, μπορεί να δώσει άλματα προόδου, αφού αυτοί θα αποφασίσουν ή θα επηρεάσουν το συμβούλιο που θα αποφασίσει, σε τι μερίδιο αγοράς της εταιρείας θα δουλέψετε, και επειδή και εδώ υπάρχουν κλίκες, η συμμετοχή στην καλύτερη από αυτές, μπορεί να σας εξασφαλίσει μακροημέρευση. Φυσικά θα πρέπει και εσείς να βοηθήσετε τα μέλη της κλίκας σας, όταν φθάσει η ώρα. Οι κλίκες αυτές επεκτείνονται σε όλα τα κλιμάκια, τόσο των απλών υπαλλήλων όσο και στις φάρμες και επηρεάζουν ακόμα και πολλούς από τους πελάτες της εταιρείας.

Τέλος και σημαντικότερο θα πρέπει να είστε καλός πωλητής. Με βάση την παράδοση της εταιρείας και την πληθώρα ακόμα και αντιφατικών εγχειριδίων που θα έχετε στην διάθεσή σας, θα πρέπει να επιλέγετε την καλύτερη ατάκα για να προωθήσετε το προϊόν στην κατάλληλη στιγμή. Δεν έχει σημασία αν υπάρχουν και άλλες ατάκες που μπορεί να βλάψουν την πώληση· η πειθώ και ο λόγος σας θα είναι αυτά που θα πείσουν τους πελάτες να παραμείνουν στην εταιρεία σας, στηριζόμενοι επιπλέον στην μακρόχρονη παρουσίας της στην αγορά και στο καλό όνομα που αυτοί νομίζουν ότι έχει η εταιρεία. Αυτό και μόνο φτάνει στους περισσότερους πελάτες για να συνεχίζουν να είναι στο “fun club” της. Μην ξεχνάτε οι πωλήσεις γίνονται εύκολα από την πλευρά σας, συνήθως χωρίς την δυνατότητα αντίλογου, και πάντα με την παρουσία πολλών συνεργατών από το “fun club” για υποστήριξη. Έτσι σπάνια θα έχετε αντιδράσεις στον τρόπο πώλησης που επιλέγετε.

Βέβαια, για να ευοδωθούν οι σκοποί της εταιρείας και να διατηρηθούν ή και να αυξηθούν οι πωλήσεις στο μέλλον, δεν είναι καλό οι πελάτες να έχουν ιδιαίτερα εξελιγμένη την δυνατότητα σκέψης ή διάκρισης και στραφούν σε ανταγωνιστές σας ή ακόμα χειρότερα, καταλάβουν ότι δεν έχουν ανάγκη το προϊόν σας και βγουν τελείως από το πεδίο της αγοράς, μειώνοντάς έτσι και το μερίδιο της εταιρείας σας σε αυτήν, άρα και το κέρδος της, άρα και τα δικά σας οφέλη. Για τον λόγο αυτό οφείλετε να χρησιμοποιήσετε την επιρροή, που ήδη έχει η εταιρεία σας στους διάφορους φορείς, ώστε το επίπεδο γνώσης και σκέψης των πελατών, και οι διαφημίσεις και επιρροές των ανταγωνιστών, να είναι στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο.

Ιδιαίτερη φροντίδα οφείλετε να δώσετε για τα παιδιά των πελατών σας, ή και των μη πελατών που καλό θα ήταν και αυτοί να γίνουν πελάτες. Πρέπει να υποστούν την κατάλληλη διαφήμιση από την στιγμή που θα γεννηθούν και για όλο το διάστημα που δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί η κριτική σκέψη, για να είναι και αυτοί μελλοντικοί σας και σίγουροι πελάτες και ή δυνατόν να γίνουν ακόμα και μέλη του “fun club” ή να συμμετέχουν στις φάρμες της εταιρείας. Ο πιο σίγουρος τρόπος δέσμευσης από αυτά, είναι μόλις γεννηθούν να γίνει μια μικρή συμβολική τελετή από τους γονείς, που θα υπόσχεται ο μελλοντικός πελάτης ότι θα είναι πιστός στην εταιρεία σας και τους σκοπούς της. Μια συνήθεια που ευτυχώς ήδη υπάρχει και δεν πρέπει να σταματήσει ποτέ για το καλό της εταιρείας σας, αφού ψυχολογικά ο μελλοντικός σας πελάτης αισθάνεται υποχρεωμένος να αγοράζει το προϊόν σας και δύσκολα θα πάει σε ανταγωνιστές ή θα αρνηθεί τις υπηρεσίες σας στο μέλλον.
Αν πείσετε πολλούς πελάτες και άλλους υπαλλήλους για την καλή σας πρόθεση για το μέλλον της εταιρείας, και αν είστε ένας βαθιά οραματιστής και δραστήριος υπάλληλος, μπορέσετε δε να πείσετε για την αυθεντικότητα του οραματισμού σας αυτού, και αποκτήσετε το προσωπικό σας δυναμικό “fun club”, τότε μπορεί η εταιρεία να σας επιβραβεύσει με την ανώτερη διάκριση του “καλού οραματιστή” για να θυμούνται όλοι την εξαιρετική σας δράση για το καλό της εταιρείας, και θα είναι απόδειξη στους πελάτες της, πόσο καλά δουλεύει το προϊόν που αυτή πουλάει. Η διάκριση αυτή μπορεί να δοθεί και μετά θάνατον.

Ποιο θα είναι το προϊόν που θα πουλάτε ακόμα δεν είπαμε και το όνομα της πολυεθνικής εταιρείας που το πουλάει...

Το προϊόν είναι η “ελπίδα” ότι υπάρχει Παράδεισος μετά τον θάνατο και η “διαβεβαίωσή” σας ότι εσείς θα διευκολύνετε άμεσα ή έμμεσα την μετάβαση των καλών πελατών σας εκεί μόλις πεθάνουν. Η πολυεθνική εταιρεία λέγεται Εκκλησία.