ΣΤΟΒΑΙΟΣ - Ἀνθολόγιον δ'

Θαλῆς Ἐξαμίου Μιλήσιος ἔφη·
Ἐγγύα, πάρα δ᾽ ἄτα. Φίλων παρόντων καὶ ἀπόντων μέμνησο. Μὴ τὴν ὄψιν καλλωπίζου, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς ἐπιτηδεύμασιν ἴσθι καλός. Μὴ πλούτει κακῶς. Μή σε διαβαλλέτω λόγος πρὸς τοὺς πίστεως κεκοινωνηκότας. Κολακεύειν γονεῖς μὴ ὄκνει. Μὴ προσδέχου τὸ φαῦλον. Οἵους ἂν ἐράνους ἐνέγκῃς τοῖς γονεῦσι, τούτους αὐτοὺς ἐν τῷ γήρᾳ παρὰ τῶν τέκνων προσδέχου. Χαλεπὸν τὸ εὖ γνῶναι. Ἥδιστον τὸ ἐπιθυμίας τυχεῖν. Ἀνιαρὸν ἀργία. Βλαβερὸν ἀκρασία. Βαρὺ ἀπαιδευσία. Δίδασκε καὶ μάνθανε τὸ ἄμεινον. Ἀργὸς μὴ ἴσθι, μηδ᾽ ἂν πλουτῇς. Κακὰ ἐν οἴκῳ κρύπτε. † Φθονοῦ μᾶλλον ἢ οἰκτείρου. Μέτρῳ χρῷ. Μὴ πᾶσι πίστευε. Ἄρχων κόσμει σεαυτόν.

***
Ο Θαλής, γιος του Εξαμία, από τη Μίλητο είπε:
Δώσε εγγύηση… και η συμφορά είναι δίπλα. Τους φίλους σου να τους θυμάσαι και όταν είναι κοντά σου και όταν βρίσκονται μακριά σου. Να μην καλλωπίζεις την εξωτερική σου εμφάνιση, αλλά να κοιτάζεις να είσαι ωραίος στη συμπεριφορά σου. Να μη πλουτίζεις με άσχημο τρόπο. Να μην επιτρέπεις διαβολές να σε επηρεάζουν σε βάρος προσώπων που κέρδισαν την εμπιστοσύνη σου. Να μη κουράζεσαι να κολακεύεις και να καλοπιάνεις τους γονείς σου. Να μην αποδέχεσαι το κακό. Ό,τι πρόνοιες λάβεις για τους γονείς σου, τέτοιες να περιμένεις κι εσύ στα γηρατειά σου από τα παιδιά σου. Δύσκολη η σωστή γνώμη. Πολύ ευχάριστο πράγμα η πραγματοποίηση μιας επιθυμίας. Δυσάρεστο πράγμα η αργία. Βλαβερό πράγμα να μην ελέγχεις τον εαυτό σου. Βαρύ πράγμα η αμορφωσιά. Δίδασκε και μάθαινε το καλύτερο. Μη μένεις αργός, ακόμη κι αν είσαι πλούσιος. Τα κακά κρύβε τα στο σπίτι σου. Καλύτερα να σε φθονούν παρά να σε οικτίρουν. Να έχεις μέτρο. Μην εμπιστεύεσαι τους πάντες. Ως άρχοντας να κοσμείς τον εαυτό σου.

Σόλων, ο πρώτος μεταρρυθμιστής της ευρωπαϊκής ιστορίας

Γύρω στα 600 π.Χ. η πλειοψηφία του πληθυσμού της Αθήνας βρισκόταν σε άθλια κατάσταση. Όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος  στον βίο του Σόλωνα «την περίοδο αυτή η ανισότητα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς είχε φτάσει στο κορύφωμα της. Όλος ο λαός ήταν χρεωμένος στους πλούσιους. Είτε δηλαδή καλλιεργούσαν τη γη και πλήρωναν σε εκείνους το ένα έκτο από τα εισοδήματα τους και ονομάζονταν γι΄αυτό εκτήμοροι και θήτες, είτε έπαιρναν δάνεια με εγγύηση το σώμα τους και γίνονταν έτσι υποχείριοι στους δανειστές τους, που μπορούσαν να τους κάνουν δούλους στον ίδιο τους τον τόπο ή να τους πουλήσουν στα ξένα. Πολλοί μάλιστα αναγκάζονταν να πουλούν και τα ίδια τους τα παιδιά -γιατί δεν το εμπόδιζε ο νόμος- ή να φεύγουν από την πόλη αναγκασμένοι από την σκληρότητα των δανειστών» (Πλουτ. Σόλων).

 

Ο υπερπόντιος αποικισμός του 8^ου και του 7^ου αιώνα π.Χ. άνοιξε νέους εμπορικούς δρόμους και συσσώρευσε σταδιακά πλούτο στα χέρια όμως των λίγων προνομιούχων ευγενών οι οποίοι τον επένδυσαν στον τοκογλυφικό δανεισμό, ειδικά μετά τον 7^ο αιώνα π.Χ. οπότε και η οικονομία άρχισε σταδιακά να γίνεται νομισματική. Μικροβιοτέχνες και έμποροι έχοντας ανάγκη κεφαλαίων λάμβαναν δάνεια με υποθήκη το σώμα τους και τις οικογένειες τους. Αδυναμία αποπληρωμής σήμαινε ότι ο δανειζόμενος και η οικογένεια του οδηγούνταν στην δουλεία. Και αναλογιζόμενος κανείς τους κινδύνους του εμπορίου τότε, από πειρατές μέχρι και κακοκαιρία, μπορεί να συλλάβει έστω και επιδερμικά το μέγεθος του προβλήματος που σταδιακά γιγαντωνόταν στην αθηναϊκή κοινωνία. Από την άλλη μεριά οι μικροκαλλιεργητές στραγγαλίζονταν από το δίκαιο του κράτους των ευγενών που απαιτούσε από αυτούς να δίνουν το ένα έκτο της παραγωγής τους στους ευγενείς-μεγαλογαιοκτήμονες. Ειδικά για φτωχά εδάφη και μικρούς καλλιεργητές αυτός ήταν ένας βαρύς φόρος. Και στην περίπτωση αυτή αδυναμία καταβολής του ενός έκτου σήμαινε αυτόματα εξανδραποδισμό.  Ουσιαστικά οι ευγενείς νέμονταν αυθαίρετα τα οφέλη της κοινωνικής παραγωγής και μονοπωλούσαν την πολιτική εξουσία έχοντας παγιώσει από τη μια μεριά την φεουδαλικής  μορφής εξάρτηση των εκτημόρων, ενώ από την άλλη μέσω της τοκογλυφικής δανειοδότησης ήλεγχαν ουσιαστικά ολόκληρους παραγωγικούς κλάδους, από τους κάθε λογής βιοτέχνες μέχρι τους εμπόρους. Έτσι ξεκίνησε μια παρατεταμένη περίοδος κοινωνικής αστάθειας, «στάσις», με τον δήμο να ξεσηκώνεται ενάντια στους ευγενείς.

 

Το 594 π.Χ. οι αντίπαλες παρατάξεις κατέληξαν σε έναν ιστορικό συμβιβασμό εκλέγοντας ως άρχοντα τον Σόλωνα, έναν μετριοπαθή πολιτικό της μεσαίας τάξης.  Όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος ασχολούταν με το εμπόριο, ήταν πολυταξιδεμένος, ασχολούταν με την ποίηση και είχε αναδειχτεί σε ηγετική φυσιογνωμία στον πόλεμο των Αθηναίων ενάντια στους Μεγαρείς για την κατοχή της Σαλαμίνας. Συνεπώς απολάμβανε σημαντικής αναγνώρισης και σεβασμού στην αθηναϊκή κοινωνία. «Στην πραγματικότητα, άλλωστε, ο Σόλων δεν θαύμαζε τον πλούτο ούτε ήθελε το περιττό, πίστευε όμως ότι το αναγκαίο πρέπει κανείς να το επιδιώκει. Του άρεσε να ξοδεύει χρήματα και αγαπούσε τις χαρές της ζωής, για τις οποίες μιλάει στα ποιήματα του» (Πλούτ. Σόλων). Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ως πολιτικός ακολουθούσε τη «μέση οδό» αποβλέποντας μάλλον στο γενικό συμφέρον παρά στην προσωπική προβολή. Το πρώτο νομοθετικό του μέτρο ήταν η διαγραφή των χρεών, η «σεισάχθεια». «Όρισε να διαγραφούν τα χρέη που υπήρχαν ως τότε και στο μέλλον να μην δίνονται δάνεια με ενέχυρο το ανθρώπινο σώμα» (Πλουτ. Σόλων). Όπως αντιλαμβάνεται κανείς επρόκειτο για μια άμεση και βίαιη επέμβαση στα δικαιώματα των δανειστών προς όφελος της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Επίσης με νόμο ο Σόλων έθεσε ένα όριο στην κατοχή γαιών με σκοπό να περιορίσει την υπερβολική και επιβλαβή για το κοινωνικό σύνολο μεγάλη ιδιοκτησία, δίνοντας όμως εγγυήσεις στους μεγαλογαιοκτήμονες για την ασφάλεια της ιδιοκτησίας τους. Η κίνηση αυτή έγινε μάλλον για να περιορίσει τα ριζοσπαστικά στοιχεία που απαιτούσαν αναδασμό της γης και κατανομή ίσων κλήρων (ισομοιρία). Με σύνεση ο Σόλων απέφυγε τα άκρα και ουσιαστικά περιόρισε τη μεγάλη γαιοκτησία ενώ παράλληλα απελευθέρωσε τους αγρότες και τη μικρομεσαία αστική τάξη από τον θανατηφόρο εναγκαλισμό των πλουσίων. Ουσιαστικά ο Σόλων δημιούργησε την Αττική των μικροϊδιοκτητών-οπλιτών. Ενδιαφέρον έχει η αναφορά του Πλουτάρχου στην ύπαρξη ήδη από τα χρόνια του Σόλωνα των σπεκουλαδόρων- κερδοσκόπων που καραδοκούν ανά πάσα στιγμή για να αποκομίσουν κέρδος. «Καθώς ξεκίνησε να ξεγράψει τα χρέη και ζητούσε να βρει τα κατάλληλα επιχειρήματα και τη σωστή αρχή, έκαμε γνωστό στους πιο έμπιστους και στενούς φίλους του, στον όμιλο δηλαδή του Κόνωνα, του Κλεινία και του Ιππόνικου, ότι δεν πρόκειται να θίξει τη γη, σκοπεύει όμως να καταργήσει τα χρέη. Αυτοί προτού εξαγγελθεί το μέτρο, έτρεξαν και δανείστηκαν πολλά χρήματα από τους πλούσιους και αγόρασαν μεγάλες εκτάσεις. Έπειτα όταν δημοσιεύτηκε ο νόμος, εκείνοι εξακολουθούσαν να καρπώνονται τα κτήματα, ενώ δεν έδωσαν πίσω τα χρήματα στους δανειστές τους και έγιναν αιτία να δεχτεί ο Σόλων πολλές κατηγορίες…» (Πλουτ. Σόλων).

 

Καθ’ όλα εύστοχη αξιοποίηση της…«εσωτερικής πληροφόρησης»! Παράλληλα προέβη και σε μια πανέξυπνη κίνηση ρύθμισης της οικονομίας. Κατέφυγε σε αυτό που οι σύγχρονοι οικονομολόγοι ονομάζουν «αναπροσαρμογή  του νομίσματος». Η αργυρή μνα που πριν είχε αξία 73 δραχμών στο εξής αποκτούσε αξία 100 δραχμών. Η δραχμή δηλαδή υποτιμήθηκε. Έτσι όσοι χρωστούσαν έδιναν πίσω το ίδιο ποσό ονομαστικά, κέρδιζαν όμως ένα ποσοστό 27% από το ποσό που όφειλαν. «Έδωσε δηλαδή ο Σόλων στη μνα αξία εκατό δραχμών, ενώ προηγουμένως είχε εβδομήντα τρεις. Με τον τρόπο αυτόν εκείνοι που ξεπλήρωναν τα χρέη τους, έδιναν πίσω το ίδιο ποσό αριθμητικά, μικρότερο όμως σε αξία, και έτσι είχαν μεγάλη ωφέλεια χωρίς να ζημιώνονται εκείνοι που έπαιρναν πίσω τα χρήματα τους» (Πλουτ. Σόλων).

 

Αμέσως μετά ασχολήθηκε με την αναμόρφωση της κοινωνίας χωρίζοντας τους πολίτες σε τέσσερίς τάξεις με βάση τα εισοδήματα τους. Στην κορυφή βρίσκονταν οι πεντακοσιομέδιμνοι. Ακολουθούσαν οι ιππείς, αυτοί δηλαδή που είχαν τη δυνατότητα συντήρησης αλόγου και εισόδημα τριακόσιους μεδίμνους, οι ζευγίτες με εισόδημα διακοσίων μεδίμνων και τέλος βρίσκονταν οι θήτες. Η ταξική διάρθρωση αυτή ήταν και η βάση για τον καθορισμό των πολιτικών δικαιωμάτων των πολιτών. Παλαιότερα τα πολιτικά αξιώματα ήταν προνόμιο των ευγενών. Ο Σόλων αντικατέστησε αυτήν την πρακτική με την αρχή της εκλογιμότητας στα δημόσια αξιώματα με βάση την περιουσία. Πάντως όλα τα αξιώματα του κράτους μονοπωλούνταν από τους πολίτες των τριών πρώτων τάξεων με αυτά του άρχοντα και του ταμία να αφορούν μόνο τους πεντακοσιομέδιμνους. Αυτού του είδους το σύστημα χωρίς να είναι δημοκρατία, οι ιστορικοί το ονόμασαν τιμοκρατία, αποτελούσε ένα σημαντικό κοινωνικό άνοιγμα που χτυπούσε ουσιαστικά το προηγούμενο καθεστώς της «κάστας». Επιπρόσθετα οι πλουσιότερες τάξεις υποχρεώνονταν να προσφέρουν ορισμένες υπηρεσίες στην πόλη τις λεγόμενες «λειτουργίες». Τέτοιες ήταν η «τριηραρχία» δηλαδή ο εξοπλισμός πολεμικών πλοίων, η «χορηγία», η φροντίδα για την παράσταση του χορού στις εορτές κ.α. Παράλληλα ο Σόλων καθιέρωσε και την Βουλή των τετρακοσίων για την οποία λίγα πράγματα γνωρίζουμε. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως τους τετρακόσιους της βουλής ο Σόλων «τους έβαλε να εξετάζουν κάθε θέμα πριν το λαό και να μην αφήνουν καμιά υπόθεση να πηγαίνει στη εκκλησία του δήμου, χωρίς να την έχουν κρίνει από πριν» (Πλουτ. Σόλων).

 

Ουσιαστικά η Βουλή των τετρακοσίων προετοίμαζε το έργο της λαικής συνέλευσης (εκκλησία), για την οποία επίσης μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Πάντως η εκκλησία του δήμου δεν πρέπει να ήταν περισσότερο αντιπροσωπευτική εν συγκρίσει με τις συνελεύσεις που περιγράφονται στον ομηρικό κόσμο της Ιλιάδας. Αργότερα ο Κλεισθένης αντικατέστησε τη βουλή των τετρακοσίων με μια των πεντακοσίων για την οποία όμως γνωρίζουμε αρκετά περισσότερα. Η σπουδαιότητα της Βουλής των τετρακοσίων έγκειται στο γεγονός ότι έδωσε τη δυνατότητα στις πλατιές μάζες για πρώτη φορά να αποκτήσουν πολιτική δύναμη μέσα στην κοινότητα. Με αυτόν τον θεσμό περιόριζε ουσιαστικά και τις αυθαιρεσίες του Άρειου Πάγου, μιας γερουσίας που υπήρχε αρκετά πριν από το 600 π.Χ., και η οποία είχε σκοπό τη διαιώνιση των προνομίων των ευγενών, ενώ ένα μέρος των πολιτικών και διοικητικών εξουσιών του Αρείου Πάγου το πήρε η Βουλή των τετρακοσίων. Πλέον, όπως αναφέρει και ο ιστορικός Simon  Hornblower,  «η συνέλευση είχε θεσμοθετημένη ύπαρξη. Οι συνεδρίες δεν γίνονταν επειδή έτσι αποφάσιζε κάποιος Αγαμέμνων, αλλά πραγματοποιούνταν σε επίσημη σχέση και, υποθέτουμε, υπό τον έλεγχο και την προεδρία ενός μικρότερου και αιρετού σώματος, που δεν είχε ίδιον συμφέρον στην διαιώνιση της αριστοκρατικής εξουσίας». Τέλος καθιερώθηκε και ένα λαικό δικαστήριο η Ηλιαία  που συγκροτούνταν από μέλη όλων των τάξεων. Στην αρχή είχε αρμοδιότητα μόνο για τις εφέσεις εναντίον των αποφάσεων που είχαν εκδώσει οι άρχοντες. Αργότερα έγινε ο υπέρτατος κριτής όλων των διαφορών στην Αθήνα.

Με τις πολιτειακές του μεταρρυθμίσεις ο Σόλων επιθυμούσε να μετατοπίσει το ενδιαφέρον του πολίτη από το σπίτι και την οικογένεια προς την πόλη και την κοινότητα. Και έδωσε τέτοια σημασία στη συμμετοχή που θέσπισε ειδικό νόμο που ανέφερε «ότι χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα όποιος μένει ουδέτερος σε περίπτωση που θα ξεσπούσε εμφύλια διαμάχη στην πόλη. Ήθελε, όπως φαίνεται, ο Σόλων κανένας πολίτης να μη μένει αδιάφορος και ασυγκίνητος για τα δημόσια ζητήματα κοιτάζοντας μόνο πως να εξασφαλίσει τα δικά του συμφέροντα, ούτε να καυχιέται πως δεν πονά κι αυτός και  δεν πάσχει με τα δεινά της πατρίδας του. Αντίθετα, έπρεπε ο πολίτης από την αρχή να παίρνει θέση πλάι σε αυτούς που ενεργούν πιο σωστά και πιο δίκαια και να κινδυνεύει μαζί τους και να τους βοηθά, αντί να περιμένει ακίνδυνα να δει ποιος θα νικήσει» (Πλουτ. Σόλων). Παράλληλα αναθεώρησε το σύνολο του προϋπάρχοντος ιδιωτικού και ποινικού δικαίου καταργώντας αρχικά τους «αιματογραμμένους» νόμους του Δράκοντα διατηρώντας μόνο εκείνους που αναφέρονταν σε φονικά και κατήργησε τον θεσμό της προίκας. Άφηνε τον πολίτη ελεύθερο να διαθέτει την περιουσία του όπου ήθελε και απαγόρευσε να κακολογούνται οι νεκροί για να μη διαιωνίζονται οι έχθρες. Ποινικοποίησε επίσης την αεργία με σκοπό να τονώσει την παραγωγή ενώ με νόμο επέτρεπε στον υιό να σταματάει να συντηρεί τον πατέρα του αν εκείνος δεν του είχε μάθει κάποια τέχνη. Όλα τα νομοθετήματα, τότε ονομάζονταν θεσμοί, δημοσιεύτηκαν ολόκληρα σε περιστρεφόμενους ξύλινους πίνακες, τους άξονες, στο Πρυτανείον και σε περίληψη μπροστά στη βασιλική στοά σε λίθινες τριγωνικές πυραμίδες, τις κύρβεις. Σε όλους τους νόμους του έδωσε ισχύ για εκατό χρόνια. Και επειδή πλήθος κόσμου συνέρεε να τον συμβουλευτεί για την ερμηνεία του ενός και του άλλου νόμου, προφασιζόμενος εμπορικά ταξίδια έφυγε για δέκα χρόνια ελπίζοντας ότι ο κόσμος θα συνήθιζε σταδιακά τους νόμους του. 

Οι μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα δημιούργησαν το πλαίσιο για την ανάδειξη του «πολίτη» και εν συνεχεία το θρίαμβο της δημοκρατίας. Σταδιακά ανοίγονταν οι δίαυλοι για την ενεργότερη συμμετοχή των πλατιών μαζών στη λειτουργία της κοινότητας. Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων ανήγαγε το συμφέρον της πόλεως σε ύψιστη μέριμνα, ασχέτως κοινωνικής προέλευσης. Παράλληλα η υιοθέτηση της γαιοκτητικής δουλείας για όλους τους πολίτες έκανε ευκολότερη την ενασχόληση με τα δημόσια. Τα «πράγματα», όπως θεωρούσαν τους δούλους οι Αθηναίοι, ανέλαβαν να κάνουν τις δουλειές που πρώτα έκαναν οι πολίτες. Ο εξανδραποδισμός του πολίτη για χρέη μπορεί να απαγορεύτηκε η δουλοκτησία όμως δεν κλονίστηκε καθόλου, και θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ύπαρξη της συνέβαλε ως ένα βαθμό στη γέννηση της δημοκρατίας που όμως αφορούσε την κλειστή «ελίτ» των πολιτών. Ο οπλίτης της φάλαγγας που σε καιρό πολέμου ρίσκαρε τη ζωή του για την πόλη, αποκτούσε λόγο για τα κοινά αναβαθμιζόμενος σε καιρό ειρήνης σε πολίτη. Ο Σόλων δημιούργησε το κύτταρο της δημοκρατικής διαδικασίας, τον συμμετοχικό πολίτη που ζει και πεθαίνει με και για την πόλη του. Ο Σόλων έβαλε σε εφαρμογή ένα πρωτόγνωρο όσο και πρωτοποριακό σύστημα κοινωνικών αλλαγών με σκοπό να επαναφέρει την κοινωνία σε μια δημιουργική ισορροπία με γνώμονα το κοινό συμφέρον των πολιτών και τη λειτουργικότητα της κοινότητας. Δεν δίστασε να έρθει σε ρήξη με το παρελθόν αλλά ούτε και με τους προνομιούχους της εποχής του. Κατενόησε ευθύς εξ αρχής πως θεμέλιος λίθος της πολιτείας των πολιτών δεν είναι το ιδιωτικό συμφέρον αλλά η κοινωνική και ταξική αλληλεγγύη. Εφάρμοσε αυτό που σήμερα ονομάζεται «κοινωνική μηχανική» (social engineering) πριν από περίπου 2.500 χρόνια με αξιοθαύμαστη επιτυχία ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τις μετέπειτα δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη.

Ο γνωστός δεν είναι φίλος

Φίλος; «Από δω ο φίλος μου. Κάθε μέρα μαζί στη δουλειά», «Τη φίλη μου, στη γνώρισα;», «Ποια συνάντησες; Είμαστε φιλαράκια καλά»  κι ένα σωρό άλλες τέτοιες φράσεις ηχούν στα αυτιά μου άσχημα, κάθε φορά που τις ακούω...

Ναι, είναι σύνηθες φαινόμενο ν’ αποκαλούμε «φίλους» ανθρώπους με τους οποίους έχουμε τακτική επικοινωνία, συνεργασία ή ψυχαγωγικό αλισβερίσι, αλλά μήπως ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να το κάνουμε;  Μήπως τελικά ο όρος φιλία έχει χάσει την αξία του, γιατί αποφασίσαμε να βαπτίσουμε τον οποιονδήποτε «φίλο»;  Μήπως βιαστήκαμε όλες αυτές τις προδοσίες, τις απογοητεύσεις και τις πληγές  που αυτοί οι άνθρωποι φέρνουν μαζί τους, να τις χαρακτηρίσουμε έργα φίλων; Μήπως ήρθε η ώρα να τους συστήσεις με το πραγματικό τους όνομα κι ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο θα κάνεις τη σύσταση να είσαι εσύ;

Απλοί γνωστοί είναι κι ο γνωστός δεν είναι φίλος!
Κακώς χαρακτήρισες φίλο τον γείτονα, τον συνάδελφο απ’ τη δουλειά που σε καλύπτει όταν αργείς, τον τύπο απ’ το γυμναστήριο που αποφάσισες να βγεις κάνα-δυο βράδια για ποτό. Ναι, μαζί τους έχεις μοιραστεί στιγμές, έχεις ζήσει καταστάσεις κι ίσως σε στιγμές αδυναμίας έχεις εκμυστηρευτεί και  κανένα μυστικό, αλλά αυτό δεν είναι φιλία.  Αυτό είναι ζωή! Και κάποιοι άνθρωποι, απλά θα περάσουν από αυτή.

Θα βρεθούν στο δρόμο σου κι εσύ στον δικό τους, για να διασκεδάσεις, να συζητήσεις, να μάθεις, να ζήσεις.  Να ζήσεις πλάι τους στιγμές στις οποίες θα έχεις αφήσει στην μπάντα για λίγο το τι ουσιαστικά βιώνεις, αφού μόνο στον αληθινό φίλο μπορείς να το αποκαλύψεις αυτό.

Μάλλον δε χρειάζεται καν να το αποκαλύψεις. Θα το καταλάβει από μόνος του! Ο πραγματικός φίλος ξέρει τι κρύβεται πίσω από κάθε σου χαμόγελο κι αν το χαμόγελό σου είναι  αληθινό. Γιατί σ’ εκείνον θ’ αφήσεις να φανεί το «πονάω» ή το «χαίρομαι». Γιατί σ’ εκείνον δε φιλτράρεις τίποτα, γιατί σ’ εκείνον είσαι ακριβώς όπως είσαι.

Οι γνωστοί μας, είναι ένα διάλειμμα απ’ την καθημερινότητά μας.
Την ουσιαστική καθημερινότητα. Ένα διάλειμμα απ’ τη συναισθηματική φόρτιση που μας γεμίζουν τα προβλήματά μας, οι ανησυχίες μας, τα άγχη μας, οτιδήποτε μοιραζόμαστε με τους πραγματικούς μας φίλους.  Δεν τους χρησιμοποιούμε, δεν υποκρινόμαστε σ’ αυτούς, δεν είμαστε κάποιοι άλλοι σ’ εκείνους. Είμαστε ειλικρινείς όπως και σε οποιονδήποτε άλλον. Απλά δεν αφήνουμε να φανεί σ’ εκείνους το κομμάτι που θα βγάζαμε στον φίλο μας.

Αποφασίζουμε να δώσουμε κάτι απ’ τον εαυτό μας  σε ανθρώπους που δεν είναι κολλητοί μας και να μοιραστούμε μαζί τους μυστικά ή και σκέψεις μας, αλλά θα πρέπει να είμαστε σε θέση να μπορούμε ν’ αντιλαμβανόμαστε τη διαφορά.

Με τους γνωστούς μοιραζόμαστε στιγμές και με τους κολλητούς ψυχές. Τις δικές μας ψυχές!
Είναι απαραίτητοι οι γνωστοί να υπάρχουν στη ζωή μας γιατί χάρη σε αυτούς ξεχωρίζουν και λάμπουν οι αληθινοί φίλοι. Πρέπει να στύψεις χίλιους γνωστούς για να βγει ένας καλός φίλος, λένε, αλλά αξίζει ο κόπος!

Όσα βράδια διασκέδασες, όσες συζητήσεις έκανες, όσες γνωριμίες στη ζωή σου έβαλες, όλες οδήγησαν σ’ αυτόν τον έναν. Τον φίλο  με τον οποίον έχετε φάει ατέλειωτες εργατοώρες αναλύοντας την κοσμοθεωρία σας, τα εσώψυχά σας, τη φιλοσοφία σας γύρω απ’ τα πάντα. Σ’ εκείνον που κάποιες φορές ήθελες να του φωνάξεις «σκάσε πια» μα την επόμενη ώρα του ‘λεγες χιλιάδες «σ’ αγαπώ» γιατί ποτέ δεν «έσκασε». Σ’ εκείνον που μπροστά του έκλαψες, ταπεινώθηκες, ξεφτιλίστηκες κι εκείνος, ακόμη εκεί, δίπλα σου!

Σε κάθε χίλιους, ένας φίλος!
Φίλος, έτσι σκέτο, χωρίς τα επίθετα που πάμε και του κολλάμε. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί βάζουμε τις λέξεις  «αληθινός» ή  «πραγματικός» μπροστά απ’ τον φίλο.  Ο φίλος δεν έχει ανάγκη από επίθετα. Αν δεν είναι φίλος, είναι απλά γνωστός, οπότε τώρα ξέρεις πώς πρέπει να τον συστήνεις….

Η μεγαλύτερη ευλογία είναι να μην γερνά η ψυχή σου

Η μεγαλύτερη ευλογία είναι να έχεις χρόνο.
Χρόνο να γελάσεις, να χαρείς, να ερωτευτείς.
Χρόνο να ονειρευτείς και να παλέψεις για να ενσαρκώσεις τα όνειρα που σε κρατούν ξύπνιο τις νύχτες.
Χρόνο ν’ αγαπήσεις βαθιά και να συγχωρήσεις.
Χρόνο να πέσεις και να ξανασηκωθείς.
Χρόνο να κλάψεις και να ωριμάσεις.
Χρόνο να ταξιδέψεις και να γνωρίσεις τη γη, τους ανθρώπους και τον εαυτό σου.
Τόσο πολύτιμο δώρο ο χρόνος αφήνεται στα χέρια μας να τον χρησιμοποιήσουμε κατά βούληση.
Να τον εξαργυρώσουμε στην τράπεζα της ζωής μέχρι το τελευταίο του δευτερόλεπτο.

Η μεγαλύτερη ευλογία είναι να μεγαλώνεις ζώντας τον χρόνο σου.
Να ανοίγεις και να κλείνεις τους κύκλους σου ένδοξα.
Να πλουτίζεις από εμπειρίες κι όχι να φτωχαίνεις ψυχικά.
Να δίνεις και να δίνεσαι σε ό, τι αξίζει.
Ακόμη και σε ό, τι αποδείχτηκε λιγότερο απ’ αυτό που περίμενες.
Αρκεί να είσαι αληθινός στα λόγια και στα έργα.
Με όλα τα λάθη και τις αδυναμίες σου.
Άλλωστε δεν γεννήθηκες Θεός.
Προσπαθείς όμως να του μοιάσεις.
Κι εδώ έρχεται η τιμή να σου σφραγίσει την ύπαρξη.
Η τιμή της προσπάθειας, η τιμή των όπλων κατά της απανθρωπιάς.

Η μεγαλύτερη ευλογία είναι να διατηρείς την ψυχή σου νεανική μέσα στον χρόνο.
Να βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη και να μην τρομάζεις.
Ν’ αναγνωρίζεις στα μάτια σου το παιδί που έπαιζε στις αλάνες.
Να χαιδεύεις τις ρυτίδες σου με σεβασμό γιατί είναι παράσημα της αντοχής σου.
Να χαμογελάς που κρατάς αναμμένη την φλόγα μέσα σου παρά το φύσηγμα των ανέμων.
Να καμαρώνεις που συνεχίζεις ν’ αφήνεις τα ίχνη σου με αξιοπρέπεια.
Να αγκαλιάζεις το πριν και το μετά σου με δύναμη, γιατί όλα είναι εσύ.
Γύρισε και κοίταξε το ρολόι σου που χτυπάει ακόμη.
Φόρεσε τον καλύτερο εαυτό σου και βγες έξω.
Είσαι νικητής και δεν το ξέρεις.

Στον στίβο της ζωής έχεις τον Χρόνο σύμμαχο κι αρωγό σου.

Εμπειρία και ερμηνείες

Η Πραγματικότητα, σαν Εμπειρία, βρίσκεται πέρα από την σκέψη (κι όσα δημιουργεί η σκέψη), στην Άμεση Επαφή με αυτό που πραγματικά συμβαίνει, σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Η Εμπειρία της Πραγματικότητας, καθώς ανήκει σε ένα υπερδιανοητικό χώρο, δεν μπορεί να μεταφερθεί στο διανοητικό επίπεδο, παρά, ίσως, μόνο με φτωχές αναλογίες. Το λάθος που κάνουν οι άνθρωποι είναι να νομίζουν ότι γνωρίζοντας ένα πράγμα διανοητικά (με «πληροφορίες») το γνωρίζουν. Αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με την Άμεση Εμπειρία.

Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια του ανθρώπου να προσεγγίσει την Πραγματικότητα, αυτό που ονομάζουν θρησκεία, εσωτερική θεώρηση, μυστικό βίωμα, κλπ., εφόσον είναι Άμεση Επαφή με το πραγματικό, βρίσκεται πέρα από την θεωρητική διανοητική εξήγηση, πέρα από θεωρητικές διδασκαλίες, θεολογίες των εννοιών, πέρα από εξωτερικές δραστηριότητες των ανθρώπων. Το Βίωμα, αυτό που ζούμε, είναι η Ουσία της Θρησκείας κι όχι οι θεωρίες, κοσμοθεωρίες, διδασκαλίες, πρακτικές και δραστηριότητες.

Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να προσεγγίσουν πραγματικά το Αληθινό και μένουν στο διανοητικό επίπεδο φτιάχνουν όλες αυτές τις θεωρίες, νομίζοντας ότι αυτό είναι Γνώση, Θεία Γνώση, Θρησκεία, Αλήθεια, ο Δρόμος της ζωής κλπ. Όλα αυτά είναι στην πραγματικότητα διανοητικά σκουπίδια. Δεν βοηθούν καθόλου, κανέναν, να γίνει καλύτερος άνθρωπος, πόσο μάλλον να γίνει Ολοκληρωμένος Άνθρωπος.

Όταν οι άνθρωποι έχουν μια διανοητική εικόνα για τα εξωτερικά πράγματα μπορούν, κατά προσέγγιση να εφαρμόσουν την θεώρηση αυτή στην πράξη, στον εξωτερικό κόσμο. Αλλά εδώ πρόκειται για πράγματα της κοινής εμπειρίας. Όταν όμως οι άνθρωποι, χωρίς να έχουν οι ίδιοι Εμπειρία του Αγνώστου, ακούνε για Αυτό, πληροφορούνται για Αυτό, νομίζουν ότι με μόνο εφόδιο αυτή την διανοητική γνώση και με διαφόρους μεθόδους (διαλογισμό, προσευχή, κλπ.) θα φτάσουν σε Αυτό το Άγνωστο. Ψάχνουν να πραγματοποιήσουν την διανοητική εικόνα που έχουν. Και το μόνο που μπορούν να βρουν είναι ακριβώς η φαντασία τους. Όλη αυτή η διαδικασία δεν υπερβαίνει το διανοητικό επίπεδο, τους κρατά δεμένους στον χώρο της σκέψης.

Προφανώς δεν είναι αυτός ο τρόπος για να φτάσουμε στο Άγνωστο. Κι ούτε ποτέ, κάποιος Σοφός δίδαξε αυτόν τον τρόπο. Αντίθετα Όλοι οι Μεγάλοι Σοφοί, σαν τον Ορφέα, τον Λάο Τσε, τον Βούδα, κλπ., δίδαξαν Πρακτικούς Τρόπους για να Φτάσουμε στην Καρδιά της Πραγματικότητας, όχι μέσω κάποιας δήθεν γνώσης ή με δραστηριότητες, αλλά ξεπερνώντας όλες τις περιοριστικές δραστηριότητες, διαλύοντας τις αυταπάτες, απελευθερώνοντας τον εαυτό μας από τις ψευδαισθήσεις. Ποτέ δεν ξεκινάμε με μια θεωρητική εικόνα, με μια ιδέα περί της Πραγματικότητας, για να την Αναζητήσουμε. Δεν γνωρίζουμε τι θα βρούμε. Αυτό μένει να το βιώσουμε, να το ανακαλύψουμε, να το κατανοήσουμε. Αντίθετα, αντί για μια θετική αναζήτηση (που είναι στην πραγματικότητα ψευδής), πολύ απλά απαλλασσόμαστε από τις αυταπάτες μας, από τις ψευδαισθήσεις και τις αδιέξοδες δραστηριότητες, Μόνο τότε μπορούμε να Φτάσουμε στην Αλήθεια που Αποκαλύπτεται Ασαφής και Θολή στην αρχή, Ολόλαμπρη και στην Πληρότητά της όσο Εμβαθύνουμε στην Πραγματικότητα.

Αν θέλουμε λοιπόν να πάμε στην ουσία των πραγμάτων πρέπει να εγκαταλείψουμε το διανοητικό επίπεδο των θεωρητικών ερμηνειών και των διανοητικών προσπαθειών να πραγματοποιήσουμε το Αληθινό, να εγκαταλείψουμε όλα αυτά τα δημιουργήματα του ανθρώπου που ονομάζουμε θρησκείες και μυστικές διδασκαλίες και να Αναδυθούμε στην Μόνη Αληθινή Θρησκεία του Βιώματος. Αυτή η Θρησκεία, που είναι η μόνη πραγματική προσέγγιση της Αλήθειας είναι ο Μόνος Δρόμος για να περάσουμε από το όνειρο στην Αληθινή Ζωή, όλοι οι άλλοι δρόμοι είναι αδιέξοδοι. Ακριβώς Εδώ Αρχίζει η Αλήθεια, η Ζωή, η Αιωνιότητα, έξω από τον χρόνο.

Να βλέπετε καθαρά, χωρίς καμία παραμόρφωση

Πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι - όχι όπως είμαστε προγραμματισμένοι να τα βλέπουμε.

Δείτε τη διαφορά. Μπορούμε να ελευθερωθούμε από τον προγραμματισμό μας και να κοιτάξουμε; Αν βλέπετε σαν χριστιανός, σαν δημοκρατικός, σαν κομμουνιστής, σοσιαλιστής, καθολικός ή διαμαρτυρόμενος -που όλα είναι ένας σωρός από προκαταλήψεις- τότε δεν θα μπορέσετε να καταλάβετε τον τεράστιο κίνδυνο, την κρίση που αντιμετωπίζουμε.

Αν ανήκετε σε κάποια ομάδα, ή ακολουθείτε κάποιο δάσκαλο, ή έχετε αφοσιωθεί σε κάποια μορφή δράσης, τότε, επειδή έχετε προγραμματιστεί, θα είστε ανίκανος να κοιτάξετε τα πράγματα όπως αυτά είναι στην πραγματικότητα. Και μόνο αν δεν ανήκετε σε καμιά οργάνωση, σε καμιά ομάδα, σε καμιά ιδιαίτερη θρησκεία ή εθνικότητα, μπορείτε πραγματικά να παρατηρήσετε.

Αν έχετε συσσωρεύσει πολλές γνώσεις από τα βιβλία και την πείρα, ο νους σας είναι ήδη γεμάτος, ο εγκέφαλός σας είναι παραφορτωμένος με πείρα, με τις ιδιαίτερες τάσεις σας και τα λοιπά - και όλα αυτά θα σας εμποδίζουν να βλέπετε.

Μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι από όλα αυτά ώστε να δούμε τι πραγματικά συμβαίνει στον κόσμο τώρα; - τη φρίκη και τους τρομερούς θρησκευτικούς αιρετικούς διχασμούς, ένας γκουρού ενάντια σ' έναν άλλο ανόητο γκουρού, τη ματαιοδοξία πίσω απ' όλα αυτά, τη δύναμη, τη θέση, τον πλούτο αυτών των γκουρού, είναι κάτι τρομακτικό.

Μπορείτε να κοιτάξετε τον εαυτό σας - όχι σαν ξεχωριστό άνθρωπο, αλλά σαν ανθρώπινο ον που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά η υπόλοιπη ανθρωπότητα; Το να έχετε ένα τέτοιο αίσθημα σημαίνει ότι έχετε τεράστια αγάπη για τους ανθρώπους. Όταν μπορείτε να δείτε καθαρά, χωρίς καμία παραμόρφωση, τότε αρχίζετε να ερευνάτε τη φύση της συνείδησης, περιλαμβάνοντας και τα πιο βαθιά στρώματά της.

Η ελευθερία της επιλογής

Μεγαλώνοντας καταλαβαίνει κανείς ότι δεν μπορεί να προβλέψει τα γεγονότα που θα προκύψουν στη ζωή του. Δεν είναι εκείνος που θα αποφασίσει αν θα περάσει κάποια ασθένεια ή θα φτάσει ως τα γεράματα υγιής. Έχει όμως τη δυνατότητα να αποφασίσει πως θα αντιμετωπίσει την κάθε κατάσταση. Ποια θα είναι μετάφραση που θα κάνει στα γεγονότα και πως θα τα διαχειριστεί. Ποια θα είναι η στάση που θα κρατήσει.

Με λίγα λόγια, δεν μπορεί κανείς να είναι ο συγγραφέας της ζωής του, μπορεί όμως να είναι ο σκηνοθέτης της.

Αν σκεφτεί κανείς ότι είναι στο χέρι του, ο τρόπος που θα κατευθύνει τη ζωή του, τότε αντιλαμβάνεται την ελευθερία της επιλογής. Τι σημαίνει όμως αυτό; Είναι καθένας ελεύθερος να επιλέγει την κάθε του κίνηση, αρκεί να κατανοεί ταυτόχρονα την ελευθερία αυτή. Η κατανόηση της ελευθερίας σημαίνει ότι αναγνωρίζει και την ευθύνη της κάθε επιλογής του.

Γιατί είναι όμως η ευθύνη σημαντική; Διότι η ευθύνη προσδίδει έναν ενεργητικό τρόπο αντιμετώπισης της ζωής. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του, μπορεί να τις χαρεί, ή να διδαχτεί από αυτές. Σε καμία περίπτωση δεν πορεύεται μοιρολατρικά, ούτε αφήνει τους άλλους να τον προσδιορίζουν και τα τον κατευθύνουν. Διαφοροποιείται από την παθητική στάση απέναντι στη ζωή. Απομακρύνεται από τη συνεχή θυματοποίηση του εαυτού του.

Η αδυναμία πολλών ανθρώπων να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού ταυτίζεται με το φόβο της ελευθερίας αυτής. Ο φόβος για την ελευθερία είναι ικανός να προκαλέσει μεγάλο άγχος και να δυσκολεύει το άτομο σε διάφορες πτυχές της ζωής του.

Η απόφαση είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της επιθυμίας του ατόμου και της δράσης. Είναι απαραίτητη η επιθυμία στη ζωή, χωρίς όμως την απόφαση θα παρέμενε σε φαντασιακό επίπεδο.

Κάθε απόφαση εμπεριέχει ένα «ναι» και ένα «όχι». Δηλαδή για κάθε τι που θα επιλέξουμε να κάνουμε υπάρχει κάτι άλλο που θα πρέπει να αφήσουμε πίσω.

Σε ένα θεωρητικό επίπεδο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε απόφαση κρύβει και μια απώλεια. Για να αποφασίσω μία επιλογή, πρέπει να απορρίψω μία άλλη. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα για μεγαλύτερη κατανόηση. Ένας απόφοιτος που μόλις ξεκινάει να εργάζεται πρέπει να αποδεχτεί ότι η διάρκεια των καλοκαιρινών του διακοπών δεν θα είναι εκείνη η τρίμηνη ανεμελιά που είχε ως φοιτητής. Όταν κάποιος επιλέγει να δεσμευτεί με έναν άνθρωπο που αγαπάει, αυτό προϋποθέτει ότι θα αφήσει πίσω τη διαδικασία του φλερτ με άλλα άτομα.

Η καυτή Αφροδίτη ίσως είναι ψυχρή στο εσωτερικό της

Η υψηλή θερμοκρασία της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης, που προκαλείται από την παρουσία στην ατμόσφαιρα των αερίων του θερμοκηπίου, θα μπορούσε στην πράξη να φέρει μια ψύξη στο εσωτερικό του πλανήτη. Μάλιστα οι μελέτες ορισμένων πλανητικών διαδικασιών πάνω στην Αφροδίτη, μπορούν να μας δώσουν σημαντικές πληροφορίες για την αλλαγή του κλίματος στους βραχώδεις πλανήτες, όπως είναι η Γη. Και όπως ξέρουμε η αλλαγή του κλίματος θα μπορούσε να έχει βαθιές συνέπειες για τη μελλοντική κατοικησιμότητα του πλανήτη μας.

Κατανομή της θερμοκρασίας στο εσωτερικό της Αφροδίτης

 

Η θερμότητα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης θα μπορούσε πραγματικά να έχει επιδράσει στο εσωτερικό της και να το έχει παγώσει. Αυτή η αντι-διαισθητική θεωρία βασίζεται σε υπολογισμούς από ένα νέο υπολογιστικό μοντέλο που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πλανητικής Επιστήμης (EPSC) στη Ρώμη.

 

"Επί μερικές δεκαετίες μας είναι γνωστό ότι ο μεγάλος όγκος των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης προκαλεί την υπερβολική ζέστη που παρατηρούμε σήμερα”, εξηγεί η Lena Noack από το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR) στο Βερολίνο, επικεφαλής της μελέτης.

 

“Το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια του θερμοκηπίου που ευθύνονται για τις υψηλές θερμοκρασίες, διοχετεύτηκε στην ατμόσφαιρα από χιλιάδες ηφαίστεια στο παρελθόν. Η σταθερή θερμότητα – σήμερα μετράμε σχεδόν 470 βαθμούς Κελσίου σε μέσα επίπεδα – θα μπορούσε να ήταν πολύ υψηλότερη στο παρελθόν και, αυτό με τη σειρά του οδήγησε σε ακόμη μεγαλύτερη ηφαιστειακή δράση. Αλλά σε κάποιο σημείο αυτή η διαδικασία ανατράπηκε – οι υψηλές θερμοκρασίες προκάλεσαν μια μερική κινητοποίηση του φλοιού της Αφροδίτης, με αποτέλεσμα την δραστική ψύξη του μανδύα, αλλά και την σημαντική μείωση της ηφαιστειακής δραστηριότητας. Αυτή λοιπόν η ψύξη στο εσωτερικό ανάγκασε την επιφάνεια της Αφροδίτης να έχει χαμηλότερες θερμοκρασίες, αν συγκριθούν φυσικά με τη θερμοκρασία του σήμερα, και την παύση της κινητοποίησης της επιφάνειας”.

 

Η πηγή του μάγματος, ή τα λειωμένα βραχώδη υλικά, και τα ηφαιστειακά αέρια βρίσκονται βαθιά μέσα στον μανδύα της Αφροδίτης. Η διάσπαση των ραδιενεργών στοιχείων, που κληρονόμησε η Αφροδίτη από τα δομικά στοιχεία από τα οποία φτιάχτηκαν οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, καθώς και η θερμότητα αποθηκεύονται στο εσωτερικό από την εποχή του σχηματισμού της, παράγουν αρκετή θερμότητα για να δημιουργήσουν μερικώς λιωμένα πυριτικά άλατα, σίδηρο και μάγμα πλούσιο σε μαγνήσιο στον ανώτερο μανδύα. Τα λιωμένα πετρώματα έχουν περισσότερο όγκο, ενώ είναι ελαφρύτερα από το περιβάλλον στερεό βράχο της ίδια σύνθεσης. Το μάγμα επομένως μπορεί να ανέβει προς τα πάνω και, τελικά, μπορεί να διεισδύσει στον σκληρό φλοιό φτάνοντας ψηλά στις εκροές των ηφαιστείων, σκορπώντας έτσι λάβα πάνω στην επιφάνεια και αέρια στην ατμόσφαιρα, ως επί το πλείστον τα γνωστά αέρια του θερμοκηπίου όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO₂), υδρατμούς (H₂O) και το διοξείδιο του θείου (SO₂).

 

Ωστόσο, όσο περισσότερα είναι τα αέρια του θερμοκηπίου, τόσο θερμότερη γίνεται η ατμόσφαιρα – κι αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη ηφαιστειακή δράση. Για να ανακαλύψουν εάν αυτή η ανεξέλεγκτη διαδικασία θα τελείωνε με μία καυτή Αφροδίτη, οι Lena Noack και Doris Breuer, έφτιαξαν για πρώτη φορά ένα μοντέλο όπου η καυτή ατμόσφαιρα είναι «συνδεδεμένη» με ένα 3D μοντέλο του εσωτερικό του πλανήτη. Σε αντίθεση με τη Γη, οι υψηλές θερμοκρασίες στην Αφροδίτη έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση στο σημείο που εφάπτεται με την βραχώδη επιφάνεια, θερμαίνοντας την σε μεγάλο βαθμό.

 

"Είναι ενδιαφέρον, ότι λόγω της ανόδου της επιφανειακής θερμοκρασίας, η επιφάνεια κινητοποιείται και έτσι η μονωτική δράση του φλοιού μειώνεται”, λέει η Noack. “Ο μανδύας της Αφροδίτης χάνει μεγάλο μέρος της θερμικής ενέργειας του προς τα έξω. Κι έτσι το εσωτερικό της Αφροδίτης ψύχεται πάρα πολύ οπότε ο ρυθμός της ηφαιστειακής δραστηριότητας σταματάει. Το μοντέλο μας δείχνει ότι μετά από αυτή την «καυτή» εποχή της ηφαιστειακής δραστηριότητας, η επιβράδυνση της ηφαιστειακής δραστηριότητας οδηγεί σε μεγάλη μείωση των θερμοκρασιών στην ατμόσφαιρα. "

 

Αλλά όταν η ατμόσφαιρα ψύχεται, η κινητικότητα της επιφάνειας σταματάει. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν κάποια ενεργά ηφαίστεια που εμφανίζουν μερικά σημεία με ροές λάβας. Μερικά δε ηφαίστεια μπορεί να είναι ενεργά ακόμα και σήμερα, όπως είδε η αποστολή Venus Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Αυτό το σκάφος ανίχνευσε «καυτά σημεία», ή ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες στην επιφάνεια σε ηφαίστεια που παλαιότερα θεωρούνταν εξαφανισμένα. Μέχρι στιγμής υπάρχει απλώς «η κάνη που καπνίζει» για ενεργά ηφαίστεια στην Αφροδίτη – αλλά δεν είναι απίθανο ότι το Venus Express ή μελλοντικές διαστημικές αποστολές να εντοπίσουν το πρώτο ενεργό ηφαίστειο στον γείτονα της Γης.

 

Αφροδίτη και Γη: δύο δίδυμοι πλανήτες στο Ηλιακό Σύστημα αλλά με εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες. Η Αφροδίτη είναι παρόμοια μεν με τη Γη σε μέγεθος (το 95% της Γης) και σε μάζα (80%), αλλά ο πλανήτης αυτός έχει μια παχιά ατμόσφαιρα θερμοκηπίου που κάνει τον πλανήτη αφιλόξενο για τη ζωή, όπως φυσικά την ξέρουμε.

 

Ωστόσο, οι επιστήμονες αναρωτιούνται εδώ και δεκαετίες για τους λόγους τους οποίους οι δύο πλανήτες έχουν αναπτυχθεί τόσο διαφορετικά:

 

• Εδώ, στον ‘γαλάζιο’ πλανήτη, υπάρχει ένας θησαυρός από νερό που φιλοξενεί τη ζωή. Το μόριο του νερού συνδέεται πολύ φιλικά με ιόντα άλλων ατόμων και μορίων (δεσμοί υδρογόνου).

• Εκεί, στην κολασμένη Αφροδίτη, δεν υπάρχει νερό σε υγρή μορφή στην επιφάνεια, όπου αυτή είναι πάρα πολύ καυτή. Η Αφροδίτη είναι τυλιγμένη με ένα παχύ και ζεστό στρώμα διοξειδίου του άνθρακα, όπου σύννεφα θειικού οξέος εμποδίζουν οποιαδήποτε παρατήρηση της επιφάνειας από το εξωτερικό. Από την Αφροδίτη τελικά μάθαμε πώς λειτουργεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου: η ηλιακή ενέργεια επανεκπέμπεται από την επιφάνεια, απορροφάται από τα αέρια του θερμοκηπίου όπως το CO₂, και έτσι ανεβαίνει η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. Αν και η ίδια διαδικασία λαμβάνει χώρα και στη Γη, αυτή έχει πολύ μικρότερη διάσταση εδώ από ό,τι στην Αφροδίτη.

• Το γεγονός ότι στην Αφροδίτη δεν υπάρχει υγρό νερό δείχνει ότι κάτι διαφορετικό συνέβη  εκεί πάνω, όταν διαμορφώθηκε περίπου πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Από τις παρατηρήσεις με ραντάρ έχουμε μια πλήρη επισκόπηση των χαρακτηριστικών της επιφάνειας της Αφροδίτης. Αυτές μας δείχνουν ότι φαίνεται να έχουν αναδιαμορφωθεί χιλιάδες ηφαίστεια στο μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του πλανήτη, η οποία είναι κατά μέσο όρο περίπου 500 εκατομμυρίων ετών.

Η Αφροδίτη ίσως ήταν ο πρώτος κατοικήσιμος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος

Την αποκαλούν «κακή δίδυμη αδελφή» της Γης. Ο λόγος για την Αφροδίτη, τον πιο «καυτό» πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος που οι επιστήμονες λένε πως κάποτε ίσως και να είχε ιδανικές συνθήκες για την εμφάνιση ζωής.

Καλλιτεχνική απεικόνιση κεραυνού στην Αφροδίτη. Η Ιαπωνική αποστολή στην Αφροδίτη παρακολουθεί τις καιρικές συνθήκες του πλανήτη με πρωτοφανείς λεπτομέρειες.

 

Σήμερα, η επιφάνειά της είναι τόσο θερμή που μπορεί να λιώσει μόλυβδο. Οι ουρανοί της είναι καλυμμένοι από πυκνά, τοξικά σύννεφα θειικού οξέως και το τοπίο θυμίζει μεσσαιωνική απεικόνιση της κολάσεως. Μόνο που έρευνα του Ινστιτούτου Goddard της Nasa στην Νέα Υόρκη έρχεται να καταρρίψει όλα όσα πιστεύαμε για την Αφροδίτη. Ο πλανήτης φαίνεται ότι ήταν ο πρώτος κατοικήσιμος πλανήτης της ηλιακής «γειτονιάς» μας.

Η έρευνα, η οποία πρόκειται να παρουσιαστεί στην επικείμενη συνάντηση της Αμερικανικής Αστρονομικής Κοινότητας στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πριν από τρία δισεκατομμύρια χρόνια, όσο στην Γη αναπτύσσονταν ακόμα μικροοργανισμοί, η Αφροδίτη πρέπει να διέθετε κλίμα παρόμοιο με εκείνο στις τροπικές ζώνες του πλανήτη μας. Ακόμα, διέθετε ωκεανούς βάθους 2.000 μέτρων.

Ο πλανήτης βέβαια δεν θα «έβλεπε» συχνά καθαρούς, καταγάλανους ουρανούς. Ο καιρός θα ήταν βροχερός και ο ουρανός μονίμως συννεφιασμένος, όμως θα μπορούσε να χαρεί κανείς την θέα του ηλιοβασιλέματος, το οποίο θα ήταν μάλλον πιο εντυπωσιακό από εκείνο της Γης. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι ο πλανήτης διέθετε ωκεανούς έως και πριν από 715 εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες εξηγούν αναλυτικά τους τρόπους με τους οποίους κατέληξαν σε αυτά τα συμπεράσματα στο περιοδικό «Geophysical Research Letters».

Φιλοσοφία και Ιδεολογία: Πλάτων -Χέγκελ-Χάιντεγκερ

Τι είναι ιδεολογία;

§1

Είναι η φιλοσοφία ιδεολογία; Ή μήπως η ιδεολογία ιδιάζει στη φιλοσοφία; Για ν’ απαντήσει κανείς σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει πρώτα να ρωτήσει: τι είναι και τι δεν είναι φιλοσοφία; Προς την ίδια κατεύθυνση: τι είναι ιδεολογία;

Ι. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η φιλοσοφία συνάπτεται με την ιδέα του αγαθού, ως το αμετάβλητο, το ανυπόθετα, απαράλλακτα αμετάβλητο και αναλλοίωτο (Πολιτεία 473 κ.εξ.). Ενδημεί στον υπερουράνιο τόπο (Φαίδρος), όπου βασιλεύει απόλυτη αρμονία και δεν βλασταίνουν πια άσκοπες πολυπραγμοσύνες, δόλιες υστεροβουλίες, βάρβαροι ανταγωνισμοί, υβριστικές ψευδολογίες, πονηρές εξαπατήσεις ή ακατανόητες αυταπάτες. Η αληθινή φιλοσοφία, όπως απαράμιλλα μας λέει ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, συνυφαίνεται με τον διαλεκτικό λόγο και ως εκ τούτου με τα μεγάλα και ωραία έργα. Και κάθε ωραίο έργο θα είναι, για τον άνθρωπο και δη για τον νέο,

«σαν αύρα από έναν τόπο καλό που θα φέρνει υγεία, και χωρίς καν να το καταλάβουν, από παιδιά κιόλας, θα οδηγούνται για να συνάπτουν φιλία και να συναναστρέφονται τον ωραίο λόγο. Ο ωραίος λόγος, η ωραία αρμονία, ο ωραίος ρυθμός μαρτυρούν την αγαθότητα του χαρακτήρα, όχι εκείνη που κατ’ ευφημισμό τη λέμε αγαθότητα, ενώ στην πράξη είναι βλακεία, αλλά εκείνο τον λογισμό που έχει λεπτό και ευγενικό ήθος… Δεν συμφέρει στους δυνάστες να φωλιάζουν στις ψυχές των νέων υψηλά φρονήματα ούτε να δημιουργούνται ανάμεσά τους ισχυρές φιλίες και δεσμοί» (Πολιτεία, ό.π.).

ΙΙ. Σύμφωνα με το Χέγκελ, η φιλοσοφία δεν σχετίζεται με ατέρμονες διηγήσεις, με ανεξήγητες ιδιοτυπίες, με διχαστικές λογικές, αλλά με τον ένα, τον ενοποιητικό, καθολικό Λόγο. Η φιλοσοφία αναδεικνύεται ως αναγκαία εκεί και τότε, όπου και όταν βασιλεύει ο διχασμός (Werke 2, 20). Ο διχασμός βασιλεύει εκεί όπου τον πρώτο λόγο για τη ζωή έχει η ιδεολογία, όπως θα δούμε πιο κάτω, όταν θα μιλήσουμε για την ιδεολογία:

«Η ανάγκη για φιλοσοφία ανακύπτει, όταν από τη ζωή των ανθρώπων εξαφανίζεται η δύναμη της ενοποίησης, οι δε αντιθέσεις έχουν χάσει τη ζωντανή τους σχέση και αλληλεπίδραση και αποκτούν αυτονομία» (ό.π., 22).

Στην ιστορία της φιλοσοφίας, αποφαίνεται με περισσή διαύγεια λόγου πως η φιλοσοφία είναι μόνο μία και μπορεί να είναι μόνο μία, διότι ο Λόγος είναι μόνο ένας. Εννοεί πως ο Λόγος δεν είναι διχαστικός, ιδεολογικός, εξοντωτικός, αλλά ενοποιητικός, έτσι ώστε οι διάφορες μορφές εκδίπλωσής του να είναι μορφές ή τρόποι της αυτογνωσίας του και όχι ακύρωσης της αλήθειας του:

«δεν μπορεί ανάμεσα στο Λόγο και την αυτογνωσία του να υψωθεί ένας τοίχος, με τη βοήθεια του οποίου η αυτογνωσία του θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί ουσιαστικά από την εμφάνισή της… Ο Λόγος, όταν εξετάζεται απόλυτα και γίνεται αντικείμενο του ίδιου του εαυτού του μέσα στην πράξη αυτογνωσίας του … γίνεται φιλοσοφία».

ΙΙΙ. Ο Χάιντεγκερ επίσης συνοψίζει ως εξής την ουσία της φιλοσοφίας:

«1. Φιλοσοφία είναι ο ακατάπαυστος αγώνας του ερωτάν για την ουσία και το Είναι των όντων.
2. Ετούτο το ερωτάν εντός εαυτού, αυτό καθεαυτό, είναι ιστορικό, τουτέστιν η απαίτηση, η έριδα [=ο αγώνας], η πρόκληση και η τιμή ενός λαού για χάρη της αυστηρότητας και της διαύγασης του πεπρωμένου του.
3. Η φιλοσοφία δεν είναι: επιστήμη, κατασκευή κοσμοθεωρίας, θεμελίωση γνώσης»

Η φιλοσοφία συνάπτεται με την ουσία των όντων εντός της ιστορίας του Είναι. Τούτο νοείται περαιτέρω ότι συνδέεται με την ιστορία και το πεπρωμένο του λαού, πράγμα που σημαίνει δυο τινά:

1. Η ίδια η φιλοσοφία δεν λειτουργεί ως κομματική ή πολιτική ιδεολογία του ενός ή του άλλου υποκειμένου ή οποιασδήποτε κοινωνικο-πολιτικής ομάδας·
2. Η ίδια προσλαμβάνει τον χαρακτήρα του πνευματικού αγώνα, της ερμηνευτικής αναμέτρησης, που διαυγάζει την πραγματικότητα, το αυθεντικό Είναι των ανθρώπων, αυτού τούτου του λαού, και τον αποτρέπει από το να άγεται ως όχλος από τον κάθε επίδοξο εξουσιαστή.

§2

Ι. Η έννοια ή ο όρος ιδεολογία ανάγει την ετυμολογική της/του προέλευση από: την Ιδέα συν τον Λόγο [=θεωρία-διδασκαλία] και υποδηλώνει πρωταρχικά τη διδασκαλία, τη θεωρία, την «επιστήμη» των ιδεών. Αυτή η «επιστήμη», θεωρία ή διδασκαλία, ως ενιαίο σύστημα, διεκδικεί μια αληθινή αποτύπωση, εικόνα, της πραγματικότητας. Η θεωρία ωστόσο του Φρ. Μπέικον (1561-1626) περί ειδώλων, ως κριτική της ψευδούς, της εξαπατημένης από κοινωνικές κι άλλες προκαταλήψεις συνείδησης, καθώς και η διατύπωση, υπό τον όρο ιδεολογία, μιας ανάπτυξης ιδεών από τον Ντεστού Ντε Τρασύ (1754-1836), για να αντικρούσει την κυρίαρχη τότε θεολογική μεταφυσική της πίστης και της αυθεντίας, προετοίμασαν το έδαφος για τη σύγχρονη χρήση της ιδεολογίας.

ΙΙ. Στη νεωτερική εποχή, έως και σήμερα, η ιδεολογία αποτελεί ό,τι το πιο αρνητικό. Παραποιεί την πραγματικότητα και εμποτίζει το κοινωνικό και πολιτικό σώμα με ιδιοτέλεια, με φανατισμό, με δογματισμό, με εχθρική διάθεση για την ετερότητα. Η παραποίηση έγκειται στο ότι παρουσιάζει τα επί μέρους συμφέροντα της μιας ή της άλλης κοινωνικής ομάδας ως καθολικά, ως συμφέροντα όλης της κοινωνίας και προβάλλει την ορισμένη κοσμοθεωρία ή κοσμο-αντίληψη ως συμπαντική αλήθεια. Έτσι διχάζει τον λογισμό και τη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου. Το ένα ημισφαίριο του νου του τελευταίου τρέφεται με ιδεολογικές αυταπάτες, παραληρεί σε βαθμό ψυχασθένειας και συνάμα απονεκρώνει το άλλο ημισφαίριο: όλος ο εσωτερικός κόσμος του εν λόγω ιδεολογιστή τότε μετατρέπεται σε βάρβαρο εργαλείο, που θέλει να εξοντώσει όποιον και ό,τι δεν ομιλεί τη δική του γλώσσα της αγριότητας και του βανδαλισμού. Ο Μαρξ, ειδικά στο έργο του Γερμανική Ιδεολογία, στρέφεται ενάντια στην ιδεολογία. Ωστόσο, ο ιστορικός μαρξισμός καταδείχθηκε ως η πιο ωφελιμιστική ιδεολογία, που παρήγαγε και παράγει πολιτικούς απατεώνες, ψευδείς συνειδήσεις, αντι-επιστημονικές υποκειμενικότητες, αρρωστημένα Εγώ και ό,τι ανήκει στον ανεστραμμένο κόσμο της λογικής.