Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΛΥΣΙΑΣ - Πρὸς Αἰσχίνην τὸν Σωκρατικὸν

Ένας φαύλος μαθητής του Σωκράτη

Το απόσπασμα προέρχεται από λόγο που στρέφεται εναντίον του Αισχίνη από τον Σφηττό (της Αττικής), του μαθητή του Σωκράτη που είναι παρών στη δίκη και στο θάνατο του δασκάλου του και που έγραψε με επιτυχία διαλόγους «με τον τρόπο του Σωκράτη», στους οποίους εμφανιζόταν (ως πρωταγωνιστής;) ο ίδιος ο Σωκράτης.

Αφορμή της διαμάχης φαίνεται ότι στάθηκε κάποιο δάνειο που έλαβε ο Αισχίνης από τον ομιλούντα και που δεν το εξόφλησε ποτέ (βλ. σχόλ. 6)· ποιο ακριβώς ήταν όμως το αντικείμενο της δίκης κατά την οποία εκφωνήθηκε ο λόγος αυτός δεν είναι σαφές. Περίεργο είναι το γεγονός ότι ο Αισχίνης εμφανίζεται ως κατήγορος (§ 1). Στο σωζόμενο απόσπασμα ο Αισχίνης παρουσιάζεται με τα μελανότερα χρώματα. Ο ασυνήθιστα δηκτικός τόνος, οι ειρωνικές και σαρκαστικές αναφορές και οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες δίνουν στον λόγο αμεσότητα που σπάνια τη συναντάει κανείς ακόμα και στις καλύτερες στιγμές της δικανικής ρητορικής.

Πρὸς Αἰσχίνην τὸν Σωκρατικὸν (Απόσπασμα 1)

[1] οὐκ ἄν ποτ᾽ ᾠήθην, ‹ὦ› ἄνδρες δικασταί, Αἰσχίνην τολμῆσαι οὕτως αἰσχρὰν δίκην δικάσασθαι, νομίζω δ᾽ οὐκ ἂν ῥᾳδίως αὐτὸν ἑτέραν ταύτης συκοφαντωδεστέραν ἐξευρεῖν. οὗτος γάρ, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὀφείλων ἀργύριον ἐπὶ τρισὶ δραχμαῖς Σωσινόμῳ τῷ τραπεζίτῃ καὶ Ἀριστογείτονι προσελθὼν πρὸς ἐμὲ ἐδεῖτο μὴ περιιδεῖν αὑτὸν διὰ τοὺς τόκους ἐκ τῶν ὄντων ἐκπεσόντα. [2] «κατασκευάζομαι δ᾽» ἔφη «τέχνην μυρεψικήν· ἀφορμῆς δὲ δέομαι, καὶ οἴσω δέ σοι ἐννέ᾽ ὀβολοὺς τῆς μνᾶς τόκους.» πεισθεὶς δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ τοιαῦτα λέγοντος καὶ ἅμα οἰόμενος τοῦτον {Αἰσχίνην} Σωκράτους γεγονότα μαθητὴν καὶ περὶ δικαιοσύνης καὶ ἀρετῆς πολλοὺς καὶ σεμνοὺς λέγοντα λόγους οὐκ ἄν ποτε ἐπιχειρῆσαι οὐδὲ τολμῆσαι ἅπερ οἱ πονηρότατοι καὶ ἀδικώτατοι ἄνθρωποι ἐπιχειροῦσι πράττειν.

…

[3] ἀλλὰ γάρ, ὦ ἄνδρες δικασταί, οὐκ εἰς ἐμὲ μόνον τοιοῦτός ἐστιν, ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους ἅπαντας τοὺς αὐτῷ κεχρημένους. οὐχ οἱ μὲν κάπηλοι οἱ ἐγγὺς οἰκοῦντες, παρ᾽ ὧν προδόσεις λαμβάνων οὐκ ἀποδίδωσι, δικάζονται αὐτῷ συγκλῄσαντες τὰ καπηλεῖα, οἱ δὲ γείτονες οὕτως ὑπ᾽ αὐτοῦ δεινὰ πάσχουσιν ὥστ᾽ ἐκλιπόντες τὰς αὑτῶν οἰκίας ἑτέρας πόρρω μισθοῦνται; [4] ὅσους δ᾽ ἐράνους συνείλεκται, τὰς μὲν ὑπολοίπους φορὰς οὐ κατατίθησιν, ἀλλὰ περὶ τοῦτον τὸν κάπηλον ὡς περὶ στήλην διαφθείρονται. τοσοῦτοι δὲ ἐπὶ τὴν οἰκίαν ἅμα τῇ ἡμέρᾳ ἀπαιτήσοντες τὰ ὀφειλόμενα ἔρχονται, ὥστε οἴεσθαι τοὺς παριόντας ἐπ᾽ ἐκφορὰν αὐτοὺς ἥκειν τούτου τεθνεῶτος. οὕτω δ᾽ οἱ ἐν τῷ Πειραιεῖ διάκεινται, ὥστε πολὺ ἀσφαλέστερον εἶναι δοκεῖν εἰς τὸν Ἀδρίαν πλεῖν ἢ τούτῳ συμβάλλειν· [5] πολὺ γὰρ μᾶλλον ἃ ἂν δανείσηται αὑτοῦ νομίζει εἶναι ἢ ἃ ὁ πατὴρ αὐτῷ κατέλιπεν. ἀλλὰ γὰρ οὐ τὴν οὐσίαν κέκτηται Ἑρμαίου τοῦ μυροπώλου, τὴν γυναῖκα διαφθείρας ἑβδομήκοντα ἔτη γεγονυῖαν; ἧς ἐρᾶν προσποιησάμενος οὕτω διέθηκεν, ὥστε τὸν μὲν ἄνδρα αὐτῆς καὶ τοὺς ὑεῖς πτωχοὺς ἐποίησεν, αὑτὸν δὲ ἀντὶ καπήλου μυροπώλην ἀπέδειξεν. [6] οὕτως ἐρωτικῶς τὸ κόριον μετεχειρίζετο, τῆς ἡλικίας αὐτῆς ἀπολαύων, ἧς ῥᾷον τοὺς ὀδόντας ἀριθμῆσαι ἢ τῆς χειρὸς τοὺς δακτύλους.

***

[1] Ουδέποτε είχα φανταστεί, άνδρες δικαστές, ότι ο Αισχίνης θα αποτολμούσε να κινήσει εναντίον μου μια τόσο αισχρή δίκη· νομίζω μάλιστα ότι πολύ δύσκολα θα μπορούσε να διανοηθεί άλλη συκοφαντικότερη. Αυτός, άνδρες δικαστές, χρωστούσε χρήματα με τόκο τρεις δραχμές¹ στον Σωσίνομο τον τραπεζίτη και στον Αριστογείτονα·² ήρθε λοιπόν και με βρήκε και με παρακαλούσε να μην τον αφήσω να χάσει την περιουσία του εξαιτίας των τόκων. [2] «Ανοίγω», είπε, «εργαστήριο αρωματοποιίας· χρειάζομαι κεφάλαιο· θα σου δίνω τόκο εννέα οβολούς για κάθε μνα».³ Τέτοια έλεγε και εγώ τον πίστεψα, συν τοις άλλοις και επειδή νόμιζα ότι αυτός, που είχε διατελέσει μαθητής του Σωκράτη⁴ και έλεγε πολλά και ηχηρά περί δικαιοσύνης και αρετής,⁵ ποτέ δεν θα επιχειρούσε ούτε θα αποτολμούσε αυτά που επιχειρούν να κάνουν οι πιο φαύλοι και οι πιο άδικοι άνθρωποι.⁶

...

[3] Όμως, άνδρες δικαστές, δεν φέρεται έτσι σε εμένα μόνο· έτσι φέρεται και σε όλους τους άλλους που έχουν δοσοληψίες μαζί του. Δεν έφτασαν οι καταστηματάρχες⁷ της περιοχής του, από τους οποίους εισπράττει προκαταβολές που δεν τις επιστρέφει, να κλείσουν τα καταστήματά τους και να τον τρέχουν στα δικαστήρια; Ή μήπως οι γείτονές του δεν υποφέρουν τόσο εξαιτίας του ώστε να έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και να πηγαίνουν να νοικιάζουν άλλα μακριά απ᾽ αυτόν; [4] Από τις εισφορές πάλι που έχει συγκεντρώσει⁸ δεν καταθέτει τα υπόλοιπα ποσά, αλλά αφανίζονται πάνω σ᾽ αυτόν τον έμπορο όπως πάνω σε στήλη.⁹ Είναι δε τόσοι εκείνοι που καταφθάνουν με το φως της ημέρας στο σπίτι του για να ζητήσουν να τους επιστραφούν τα οφειλόμενα, ώστε να νομίζουν οι διερχόμενοι ότι πέθανε και ότι οι συγκεντρωμένοι έχουν έρθει στην κηδεία του.¹⁰ Εκείνοι πάλι που διαμένουν στον Πειραιά έχουν γι᾽ αυτόν τέτοια γνώμη, ώστε να θεωρούν ότι είναι σαφώς πιο ακίνδυνο να ταξιδεύουν στην Αδριατική θάλασσα¹¹ παρά να κλείνουν συμφωνίες μαζί του· [5] γιατί νομίζει ότι αυτά που δανείζεται του ανήκουν πολύ περισσότερο από εκείνα που του άφησε ο πατέρας του. Εξάλλου, δεν έχει την περιουσία του Ερμαίου του μυροπώλη, αφού του ξεμυάλισε τη γυναίκα στα εβδομήντα της χρόνια; Παριστάνοντας τον ερωτευμένο μαζί της, την είχε τόσο του χεριού του, ώστε τον άντρα της και τους γιους της τους έκανε πάμφτωχους, ενώ του λόγου του από μικρέμπορος έφτασε να γίνει μυροπώλης. [6] Τόσο σφοδρό ήταν το πάθος του για το κοριτσόπουλο· γλεντούσε, βλέπετε, τα νιάτα της, μιας γυναίκας που είναι ευκολότερο να της μετρήσεις τα δόντια παρά τα δάχτυλα του χεριού.
----------------

¹ Εννοεί τρεις δραχμές τον μήνα για κάθε μνα, η οποία ισούται με εκατό δραχμές, δηλ. ο ετήσιος τόκος ήταν 36%.

² Για τον Αριστογείτονα δεν γνωρίζουμε τίποτα. Ο Σωσίνομος πιθανότατα είναι ο τραπεζίτης για τον οποίο παραδίδεται ότι, όταν η τράπεζά του δεν πήγε καλά, χρειάστηκε να δώσει όλη την περιουσία του στους πιστωτές του.

³ Και πάλι εννοεί εννέα οβολούς (= 1,5 δρχ.) τον μήνα. Ο ετήσιος τόκος θα ήταν 18%.

⁴ Από τη διατύπωση «είχε διατελέσει» (γεγονότα) συνάγεται ότι ο λόγος εκφωνήθηκε μετά τον θάνατο του Σωκράτη (399 π .Χ.).

⁵ Ένας από τους διαλόγους που είχε γράψει ο Αισχίνης επιγραφόταν Περὶ ἀρετῆς.

⁶ Ο Αθηναίος (περ. 200 μ.Χ.) , που διασώζει το απόσπασμα, παραλείπει τη συνέχεια και παραθέτει μόνο τις τελευταίες παραγράφους (3-5). Από την περιληπτική αναφορά του στα ενδιάμεσα προκύπτει ότι η επίθεση συνεχίστηκε με ανάλογη σφοδρότητα. Στο παραλειπόμενο τμήμα αναφέρονταν, μεταξύ άλλων, τα εξής: ο Αισχίνης δανείστηκε τα χρήματα, αλλά δεν πλήρωνε τους τόκους ούτε επέστρεψε το κεφάλαιο, καταδικάστηκε γι᾽ αυτό ερήμην και ένας δούλος του κρατήθηκε ως ενέχυρο.

⁷ Στο πρωτότυπο κάπηλοι. Τα αρχαία καπηλεία πουλούσαν και κρασί, όπως τα νεοελληνικά καπηλειά, αλλά διέθεταν και άλλα είδη. Οι κάπηλοι, για τους οποίους οι πληροφορίες που έχουμε δεν είναι πάντα κολακευτικές, πουλούσαν λιανικώς μέσα στην πόλη πράγματα που προηγουμένως είχαν αγοράσει.

⁸ Στο πρωτότυπο ἐράνους συνείλεκται. Ἔρανος ονομάζεται η συμβολή την οποία συμφωνούν να καταβάλουν κάποιοι -συνήθως φίλοι- υπέρ ενός προσώπου. Η εισφορά αυτή (ἔρανος) ήταν πιθανώς άτοκος αλλά απαιτητή. Πάντως, δεν είναι απολύτως σαφές τι ακριβώς εννοεί ο Λυσίας.

⁹ Δεν είναι βέβαιο τι σημαίνει ακριβώς η λέξη "στήλη" στο χωρίο αυτό. Έχει υποστηριχθεί ότι πρόκειται για τη στήλη που ήταν τοποθετημένη στο τόξο του σταδίου, στο (επικίνδυνο) σημείο όπου έκαναν στροφή τα άρματα (βλ. το δεύτερο Κείμενο από την Ηλεκτρα του Σοφοκλή).

¹⁰ Δύο είναι τα στοιχεία που ευνοούν την παρεξήγηση: το πλήθος των συγκεντρωμένων και η ώρα -οι δανειστές έρχονται με το φως της ημέρας, δηλ. την ώρα που γινόταν στην αρχαία Αθήνα η εκφορά του νεκρού (η μεταφορά από το σπίτι στο νεκροταφείο).

¹¹ Η διαβόητη για τις τρικυμίες της Αδριατική θάλασσα (ὁ Ἀδρίας) ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ναυτικών.

Ελέγχουμε τις συγκινήσεις μας

Υπάρχει τρόπος για να ελέγχουμε τις συγκινήσεις. Κατ’ αρχήν θα πρέπει να υιοθετήσουμε μια θετική στάση. Η θετική σκοπιά μάς κάνει ικανούς να σταθμίσουμε την κάθε κατάσταση, να κρατήσουμε μια κάποια απόσταση από το πρόβλημα, ώστε να έχουμε μια πιο πλατιά, πιο αντικειμενική θεώρησή του.

Μπορούμε να αφήσουμε στην άκρη την εγωκεντρική συμπεριφορά μας και να γίνουμε περισσότερο ετεροκεντρικοί, να αποκτήσουμε μεγαλύτερη κοινωνική επίγνωση, πιο πολύ θάρρος. Αυτό θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε από την απλή αντίδραση, τη ζωώδη, προς μια κατάσταση που θα οδηγεί σε δράση. Με άλλα λόγια, να έχουμε εμείς τον έλεγχο του εαυτού μας, αντί να μας ελέγχουν οι άλλοι, και έτσι να κατακτήσουμε την αληθινή ελευθερία, δια μέσου του αυτοέλεγχου.

Ας μην παίρνουμε, λοιπόν, τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά.
Ένα σημαντικό βήμα προς τους στόχους της αυταπάρνησης και της ανάπτυξης θετικής σκέψης είναι η απόφαση να μην παίρνουμε τον εαυτό μας υπερβολικά στα σοβαρά. Βλαβερά είναι τα κύματα των ανεξέλεγκτων συναισθημάτων που μας κατακλύζουν και που ονομάζουμε συγκινήσεις. Η ειρήνη εξαρτάται από το πόσο μικρή σημασία τους δίνουμε, ώσπου να φτάσουμε να απαλλαγούμε εντελώς από αυτά.

Έχοντας «γυμνάσει» το εγώ μας να μην επιδιώκει την πρωτοκαθεδρία, μπορούμε ανεμπόδιστα να εξετάσουμε τις συγκινήσεις μας και τις εγωιστικές ανησυχίες μας, να τις κρίνουμε αμερόληπτα, να φτάσουν να μας διασκεδάζουν. Το εγώ μας μοιάζει με κατοικίδιο ζώο: ζει μαζί μας, αλλά δεν κάνει κουμάντο. Όταν πια καταφέρουμε να αποδεσμευτούμε από το εγώ μας και να μην του δίνουμε μεγάλη σημασία, θα μάθουμε επίσης να γελάμε με τον εαυτό μας, πράγμα που σημαίνει ότι βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο: στο πνευματικό μονοπάτι. Και ότι έχουμε αρχίσει να ζούμε τη συνειδητή, πνευματική ζωή, ότι έχουμε σπάσει το φαύλο κύκλο της αυτο-απορρόφησης.

Βέβαια, ποτέ δε θα διαγράψουμε εντελώς το εγώ μας. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει τελειότητα, για την οποία κανένα ανθρώπινο ον δεν είναι ικανό. Αν κάτι μπορούμε να ελπίζουμε είναι η πνευματική πρόοδος, που θα φέρει το εγώ μας, σταδιακά, κάτω από τον έλεγχο της φωτισμένης, πνευματική μας πλευράς.

H ζήλια ανάμεσα στα αδέρφια

Μία φυσιολογική συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από ανταγωνισμό και ζήλεια είναι ο αδελφικός ανταγωνισμός. Πρόκειται για ένα ζήτημα που έρχονται αντιμέτωποι όλοι οι γονείς που έχουν πάνω από ένα παιδί.

 

Οι παράγοντες που τον προκαλούν είναι πολλοί και ανάμεσα τους συγκαταλέγονται η ηλικία, η θέση στην οικογένεια, η ιδιοσυγκρασία καθώς και το φύλο.

 

Τα αδέρφια μεταξύ τους θέλουν να αποδείξουν στους γονείς ότι είναι π.χ. καλύτερα από τον αδερφό τους, ότι πήραν εξίσου καλούς βαθμούς με εκείνον ή διακρίθηκαν σε κάποιο άθλημα.

 

Αρκετά παιδιά νιώθουν κυρίως ανταγωνισμό επειδή επιζητούν την προσοχή των γονέων τους. Είναι πιθανό ένα από τα παιδιά να αισθανθεί παραμελημένο σε σχέση με το άλλο. Άλλες πάλι φορές δεν έχει να κάνει με την προσοχή των γονέων αλλά με την αυτοεικόνα τους.

 

Πολλές φορές οι γονείς δεν ξέρουν ποια στάση θα πρέπει να κρατήσουν, κατά τη διάρκεια των αδελφικών συγκρούσεων.

• Αναγνωρίστε στα παιδιά σας ότι είναι ξεχωριστές προσωπικότητες και συνεπώς καθένα έχει και τις δικές του ανάγκες, π.χ. το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να πάει για ύπνο πιο αργά από το μικρότερο
• Οι προσδοκίες που έχετε από το κάθε παιδί θα πρέπει να συμβαδίζει με τις ικανότητες του
• Αποφύγετε να συγκρίνετε τα παιδιά μεταξύ τους και ενέργειες που προκαλούν ανταγωνισμό π.χ. «για να δούμε ποιος θα κάνει σωστά την άσκηση»
• Μην πάρετε θέση σε έναν αδελφικό καυγά. Αφήστε να λύσουν μόνα τους το πρόβλημα και μην αποφασίσετε, αντί για εκείνα, ποιος έχει δίκιο ή άδικο
• Αφιερώστε χρόνο στη συζήτηση μαζί με τα παιδιά σας, όταν δημιουργηθεί κάποια σύγκρουση. Ακούστε τι έχουν να σας πουν και συμβουλέψτε τα κατάλληλα
• Επαινείτε τα παιδιά σας όταν συνυπάρχουν αρμονικά και αλληλεπιδρούν
• Αφιερώνετε ξεχωριστό χρόνο καθημερινά στο κάθε παιδί
• Δίνετε το καλό παράδειγμα π.χ. αποφύγετε να φωνάζετε στον σύντροφο σας καθώς τα παιδιά θα σας μιμηθούν

Η αδελφική σχέση είναι από τις σημαντικότερες κληρονομιές που μπορεί να αφήσει κάποιος στο παιδί του. Συνεπώς μπορείτε να ενθαρρύνετε τα αδέρφια στον διάλογο, στη συνεργασία και τον αλληλοσεβασμό.

Οι τρόποι για να έχεις καλή σχέση με το παιδί σου

Ρουτίνα, καθημερινό πρόγραμμα, υποχρεώσεις, «μη» και «πρέπει» και «κάνε γρήγορα, μη χαζεύεις» είναι στην καθημερινότητα όλων των γονιών.

 

Μερικές φορές οι γονείς φωνάζουν στα παιδιά τους, πρέπει να τους βάλουν όρια ή να τα τιμωρήσουν, να τους αρνηθούν κάποια χάρη, να τα μαλώσουν, να τους δείξουν το σωστό και να τα βοηθήσουν να αλλάξουν συμπεριφορά- και οι 24 ώρες την ημέρας δεν είναι ποτέ αρκετές για να γίνουν όλα όσα πρέπει!  Μερικές φορές τα παιδιά αισθάνονται ότι πιέζονται, ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος ή ότι οι γονείς είναι «κακοί» ή βγάζουν κάτι αρνητικό.  Οι έρευνες λένε ότι για κάθε αρνητική αλληλεπίδραση με κάποιο άλλο άτομο χρειαζόμαστε πέντε θετικές αλληλεπιδράσεις.  Και αυτές ακριβώς οι καλές στιγμές είναι που εξουδετερώνουν τα αρνητικά που προκύπτουν στη σχέση με τα παιδιά και τελικά μένει η αγάπη, η αίσθηση του ‘μαζί’ και ο γερός οικογενειακός δεσμός.

 

Πώς μπορούν οι γονείς να αυξήσουν τις θετικές στιγμές με τα παιδιά τους μέσα στην καθημερινότητά τους;  Με λίγη… φαντασία!

 

Αν εφαρμόσετε τις 20 παρακάτω απλές και γρήγορες ιδέες, ξεκινώντας σήμερα, σε 30 μέρες θα έχουν παγιωθεί σε μια νέα καλή συνήθεια!  Να λοιπόν τι μπορείτε να κάνετε για να έρθετε πιο κοντά στο παιδί σας:  

 

1. Την ώρα του πρωινού ξυπνήματος αφιερώστε 4-5 λεπτά για αγκαλίτσα στο κρεβάτι του με το κάθε παιδί (ναι, θα πρέπει να βάλετε το ξυπνητήρι λίγο νωρίτερα, αλλά αξίζει 100% τον κόπο!).  Επίσης, κάτι που εφάρμοσα με τεράστια επιτυχία, είναι να ξυπνάω τα παιδιά μου με αγαπημένα τους τραγούδια κάθε πρωί!

 

2. Πάρτε πρωινό μαζί με τα παιδιά σας, κοιτάξτε το καθένα χωριστά στα μάτια, αποκαλέστε το με το όνομά του και ρωτήστε το να σας πει τι περιμένει από τη μέρα του.  

 

3. Καταργήστε τις πρωινές φωνές για να βιαστεί το παιδί!  Είτε παίξτε το παιχνίδι «ας κερδίσουμε το ρολόι» (και να δούμε αν το ρολόι ή το παιδί θα κάνει πιο γρήγορα) είτε χρησιμοποιήστε ένα κολλάζ με φωτογραφίες που δείχνουν τι πρέπει να κάνει το παιδί στην πρωινή του ρουτίνα.  Ενθαρρύνετε το παιδί να γίνει «αρχηγός» και να εκτελέσει όλες τις «αποστολές» σύμφωνα με το κολλάζ.  Ενθαρρύνετέ το με χαμόγελα και λέγοντας τι πρέπει να κάνει στη συνέχεια.

 

4. Σε ένα χρωματιστό χαρτάκι ή σε ένα απλό χαρτί ζωγραφίστε μια καρδιά και γράψτε του «σε αγαπώ» ή ένα μικρό σημείωμα και βάλτε το στην τσάντα του.  Λειτουργεί ακόμα και με μικρά παιδιά που δεν ξέρουν να διαβάζουν!  

 

5. Αν πηγαίνετε εσείς το παιδί στο σχολείο με αυτοκίνητο βάλτε παιδικά τραγούδια και τραγουδήστε μαζί.  Αν στέκεστε στη στάση του σχολικού δοκιμάστε να κάνετε κουτσό παρέα ή να παίξετε ένα παιχνίδι με τα χέρια.  Αν περπατάτε, συζητήστε, πέστε ανέκδοτα, παρατηρήστε διάφορα πράγματα στη διαδρομή…

 

6. Αποχαιρετώντας το παιδί σας για το σταθμό/σχολείο αντί να του δώσετε κάποια συμβουλή να είναι καλό παιδί πέστε του από την καρδιά σας «να περάσεις τέλεια! Θα μου λείψεις ως το μεσημέρι και δε βλέπω την ώρα να γυρίσεις να μου πεις όλα τα ωραία πράγματα που θα κάνεις σήμερα!».

 

7. Δημιουργήστε μικρές οάσεις ηρεμίας για τον εαυτό σας!  Μέσα στη μέρα σας, για λίγα λεπτά κλείστε τα μάτια, αδειάστε το μυαλό σας από σκέψεις, βρείτε μέσα σας το ζεστό εκείνο κομμάτι του εαυτού σας που έχει αγάπη και χαρά ζωής.   Αν και ακούγετε απλό, δε φαντάζεστε πόσο αναζωογονητικό είναι αν δεν το δοκιμάσετε!

 

8. Επιστρέφοντας στο σπίτι ετοιμάστε από πριν μια λίστα με ψώνια/φαγητό/δουλειές ή καθήκοντα που πρέπει να γίνουν.  Πριν ξεκινήσετε να κάνετε όσα πρέπει, αφιερώστε μερικά λεπτά στο παιδί σας και χωρίς άλλους περισπασμούς (πχ να μη τσεκάρετε η-μειλς ή να μην απαντάτε σε sms) ρωτήστε το για τη μέρα του και πείτε του δυο λόγια για τη δική σας.

 

9. Αν τα παιδιά σας αρχίσουν να τσακώνονται μη βάλετε τις φωνές: διατηρήστε την αίσθηση του χιούμορ σας και κάντε τον διαιτητή χωρίς να παίρνετε το μέρος του ενός ή του άλλου, αλλά ενθαρρύνοντάς τα να βρουν μια λύση.  Στη συνέχεια επιβραβεύστε τη συμφωνία και τη συνεργασία τους.

 

10. Όταν το παιδί σας έχει ένα παράλογο ξέσπασμα επειδή πχ η σάλτσα ακούμπησε στο ρύζι μέσα στο πιάτο του, μη σπεύσετε να βάλετε τις φωνές!  Θυμηθείτε ότι το παιδί σας νιώθει δυστυχισμένο, στρεσαρισμένο ή κουρασμένο και δεν έχει ένα κρυφό σχέδιο να σας τη σπάσει προσωπικά!  Μη σπεύσετε να του αλλάξετε πιάτο για να λύσετε το πρόβλημα!  Εφόσον η πραγματική αιτία είναι άλλη από αυτό που φαίνεται, θα πρέπει να ανταποκριθείτε σε αυτό που το παιδί σας χρειάζεται πραγματικά!  Μείνετε κοντά του, δείξτε του κατανόηση, μιλήστε του για τα συναισθήματά του, αγκαλιάστε του.  Ίσως το παιδί κλάψει, ίσως κουρνιάσει στην αγκαλιά σας, αλλά σίγουρα μετά θα νιώσει κι αυτό κι εσείς καλύτερα!  

 

11. Αν το παιδί σας γκρινιάζει για τα μαθήματά του, γκρινιάξτε λίγο κι εσείς μαζί του για τις δυσκολίες της μαθητικής ζωής και στη συνέχεια ενθαρρύνετέ το ή βοηθήστε το να κάνει τα μαθήματά του.  

 

12. Γελάστε με τα ανέκδοτα που σας λέει.

 

13. Βρέστε 10-15 λεπτά μέσα στη μέρα και αφιερώστε τα χωριστά στο κάθε παιδί κάνοντας κάτι μαζί και δείχνοντας την αγάπη σας και την προσοχή σας στο συγκεκριμένο παιδί αποκλειστικά.  Αυτή η καλή συνήθεια μεταμορφώνει τη σχέση γονιού παιδιού!

 

14. Την ώρα του φαγητού μοιραστείτε τα νέα σας.  Το κάθε μέλος της οικογένειας θα πρέπει να πει κάτι για το πώς πέρασε.  Ενθαρρύνετε τα παιδιά να βρουν κάτι θετικό και όμορφο μέσα στη μέρα τους.

 

15. Παίξτε μαξιλαροπόλεμο για 2 λεπτά πριν πάτε για το βραδινό μπάνιο του παιδιού.

 

16. Δυσκολία να σταματήσει το παιχνίδι και να πάει για ύπνο;  Δείξτε του ότι το καταλαβαίνετε, διατηρήστε την αίσθηση του χιούμορ σας, αλλά επιμείνετε σταθερά και οδηγήστε το τελικά για ύπνο.

 

17. Μάθετε να ακούτε από μικρή ηλικία όλα τα προβλήματα με τους φίλους και τις φίλες χωρίς να κρίνετε και χωρίς να προσπαθείτε απαραιτήτως να δώσετε λύσεις. Δείξτε κατανόηση για τις ‘δυσκολίες της ζωής’ και πίστη στις δυνάμεις του παιδιού σας να τα καταφέρει.

 

18. Παρατηρήστε τη δική σας διάθεση προς το τέλος της ημέρας: έχετε κουραστεί;  Έχετε εκνευριστεί;  Νιώθετε ότι θα έχετε ένα ξέσπασμα θυμού επειδή το παιδί δε συνεργάζεται;  Εξηγήστε του πώς νιώθετε, τονίστε ότι έφτασε η ώρα για τη δική σας και τη δική του ξεκούραση και με μια ζεστή καληνύχτα, αγκαλιαστείτε και δώστε ραντεβού το επόμενο πρωί!

 

19. Μάθετε να απολαμβάνετε την ώρα της ανάγνωσης βιβλίου το βράδυ!  Διαλέξτε έναν βολικό χώρο, πχ αγκαλιά στο δικό σας κρεβάτι ή μια αναπαυτική πολυθρόνα ή αν χωράτε μέσα, αλλιώς κολλητά στο κρεβάτι του παιδιού σας.  Απολαύστε τη μυρωδιά των φρεσκολουσμένων μαλλιών του, τη ζεστασιά του, το χαμόγελό του.  Χαλαρώστε μαζί με το παιδί και καληνυχτίστε το δίνοντάς του την αίσθηση ότι το αγαπάτε και ότι είναι ασφαλές.

 

20. Σβήστε το φως και αφιερώστε μερικά λεπτά στο κάθε παιδί: χαϊδεύοντάς του την πλάτη πέστε του πόσο το αγαπάτε, ότι έχει τη δική του σπέσιαλ θέση στην καρδιά σας και ότι νιώθετε πολύ τυχερή/ός που είναι το δικό σας μοναδικό και καταπληκτικό παιδί!

 

Σας φαίνονται δύσκολα;  Δεν είναι! Χρειάζεται να επενδύσετε λίγο χρόνο και ενέργεια για να αλλάξετε τις συνήθειές σας, αλλά, πιστέψτε με, αξίζει τον κόπο, γιατί έτσι θα είστε πιο ήρεμοι, τα παιδιά σας θα έχουν καλύτερη συμπεριφορά και συνεργασία και όταν με το καλό φτάσουν στην εφηβεία θα έχουν μια καλή και ποιοτική σχέση μαζί σας!

Τελομερή και «ευσυνειδητότητα»: τα μυστικά ελιξήρια της νεότητας;

Κύτταρα. Η μικρότερη μονάδα ζωής που μπορεί να αναπαραχθεί ανεξάρτητα. Ονομάζονται και «δομικά στοιχεία της ζωής. Απειροελάχιστα μικρά βιοχημικά εργαστήρια που εργάζονται κάθε λεπτό για να μας κρατάνε στη ζωή. Ακούραστα, συνεργάζονται τέλεια για να κρατάνε όλες τις λειτουργίες του σώματος μας σε ισορροπία.

Στον πυρήνα κάθε κυττάρου τα γονίδια μας είναι διατεταγμένα μέσα σε δίκλωνα μόρια του DNA που ονομάζονται χρωμοσώματα. Στις άκρες κάθε χρωμοσώματος υπάρχουν μικρά «καλύμματα» που ονομάζονται τελομερή, τα οποία προστατεύουν το DNA μας και είναι πολύ πιθανό να κρατούν μυστικά για το πώς γεράζουμε και κατ'επέκταση για το πώς να μείνουμε νέοι.

Kάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται τα τελομερή μικραίνουν, μέχρι που το κύτταρο κάποια στιγμή πεθαίνει. Οπότε όσο πιο γρήγορα μικραίνουν τα τελομερή μας, τόσο πιο γρήγορα πεθαίνουν τα κύτταρα μας με αποτέλεσμα η διαδικασία της γήρανσης να επιτυγχάνεται.

Το 2009 το Νόμπελ στη Φυσιολογία και Ιατρική απονεμήθηκε στους Elizabeth H. Blackburn, Carol W. Greider και Jack W. Szostak για την ανακάλυψη των τελομερών, το ένζυμο τελομεράση και τον τρόπο με τον οποίο τα χρωμοσώματα προστατεύονται από τα τελομερή. Έχει βρεθεί ότι η τελομεράση, το ένζυμο που επιβραδύνει το ρυθμό με τον οποίο τα τελομερή αποικοδομούνται, μπορεί να είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του στρες και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Το στρες κουράζει και γερνά το ανοσοποιητικό μας σύστημα, καθώς η αυξημένη κυτταρική διαίρεση σημαίνει ότι τα τελομερή μικραίνουν.

Κατά ενδιαφέροντα τρόπο, η επιλογή του τρόπου ζωής μας μπορεί να έχει άμεση επίδραση στον τρόπο με τον οποίο τα τελομερή συμπεριφέρονται και τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει τρόπος να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας. Μελέτη του 2014 από ερευνητική ομάδα του Harvard βρήκε ότι η Μεσογειακή διατροφή έχει άμεση επίδραση στο μήκος των τελομερών, διατηρώντας το μήκος τους σε επιθυμητά επίπεδα. Γι'αυτό προτιμήστε μια δίαιτα πλούσια σε ελαιόλαδο, ψάρι, φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς.

Τα τελευταία χρόνια μια καινούργια μορφή χαλάρωσης-διαλογισμού-συγκέντρωσης έχει τραβήξει πολύ ενδιαφέρον. Το λεγόμενο mindfulness δεν έχει ακριβή μετάφραση στα ελληνικά αλλά η πιο κοντινή ερμηνεία του είναι αυτή της ευσυνειδητότητας, δηλαδή της συνειδητής αποδοχής και χωρίς κρίση εστίασης της προσοχής στα συναισθήματα, στις σκέψεις και στις αισθήσεις στον παρόντα χρόνο.

O Mark Williams, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στο Oxford Mindfulness Centre λέει ότι το Mindfulness σημαίνει «να γνωρίζεις άμεσα τι συμβαίνει μέσα και έξω από τον εαυτό σου κάθε στιγμή». Συνεχίζει λέγοντας ότι «είναι εύκολο να σταματήσουμε να παρατηρούμε τον κόσμο γύρω μας και να χάσουμε επαφή με το σώμα μας. Εμπλεκόμαστε σε σκέψεις χωρίς να παρατηρούμε πώς αυτές επηρεάζουν τα συναισθήματα μας και τη συμπεριφορά μας».

Το National Health Service δηλαδή το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας, αναγνωρίζει πλέον επίσημα το mindfulness ως θεραπεία κατά του άγχους και της κατάθλιψης. Μελέτη ερευνητικής ομάδας του Harvard βρήκε ότιάτομα που κάνουν 20 λεπτά ευσυνείδητου στοχασμού την ημέρα έχουν αυξημένη φαιά ουσία στον εγκέφαλό τους. Επίσης ερευνητές από τοUniversity of California Davis-Centre for Mind and Brain μελέτησαν ομάδα ατόμων, τα οποία πήραν μέρος σε τρίμηνη καθημερινή άσκηση mindfulness, και τους βρήκαν αυξημένη δραστηριότητα τελομεράσης. Τέλος, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cancer από την ερευνητική ομάδα της Dr. Linda Carlson, διαπίστωσε ότι το mindfulness βοήθησε στην διατήρηση υγιούς μήκους τελομερών σε άτομα που βρίσκονταν σε ανάρρωση από καρκίνο του μαστού.

Η επιστήμη πλέον αρχίζει να αναγνωρίζει το γεγονός ότι μέσω διαλογισμού, όπως το mindfulness, μπορούμε να μειώσουμε την ταχύτητα με την οποία τα κύτταρά μας γερνούν. Το 2014 το περιοδικό Scientific American είχει δημοσιεύσει άρθρο με τίτλο "Changing Our DNA Through Mind Control" εξερευνώντας την πιθανότητα, με επιστημονικές αποδείξεις για το μήκος των τελομερών, ότι μπορούμε να αλλάξουμε το DNA μας μέσω «σωστής σκέψης».

Αφού λοιπόν η σωστή φροντίδα προς το σώμα και το μυαλό μας διατηρεί τα τελομερή μας σε υγιή επίπεδα και επιβραδύνει την διαδικασία γήρανσης, τι πιο καλή δικαιολογία για να προσέχουμε ακόμα παραπάνω τον εαυτό μας και να γεμίσουμε την καθημερινότητα μας με θετικές και ήρεμες σκέψεις.

Λεύκιος Αμπέλιος «Μνημονικά» Περί των δώδεκα ζωδίων

Εισαγωγή

Ο Λεύκιος Αμπέλιος (Lucius Ampelius) ήταν Ρωμαίος και έζησε κατά τον β΄ ή γ΄ μ.Χ. αιώνα. Εικάζεται ότι ήταν εκπαιδευτικός. Υπό μορφή σημειώσεων και αφιερωμένο σε κάποιον Μακρίνο (Macrinus), σώζεται ένα λατινόγλωσσο μνημονικό βιβλίο του («Liber Memorialis», «Μνημονικά»), ένα είδος επιτομής τού επιστητού, χωρισμένο σε πενήντα κεφάλαια και διαρθρωμένο κατά κλάδους (αστρονομία, κοσμογραφία, ιστορία κ.ά.). Αυτό το έργο χρησιμοποιήθηκε πολύ, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ως διδακτικό – σχολικό – βιβλίο μέχρι και τους νεότερους χρόνους. Γιά τον ίδιο τον συγγραφέα σχεδόν τίποτε άλλο δεν μας είναι γνωστό.

Στην παρούσα Διατριβή παρουσιάζεται, μεταφρασμένο στην νεοελληνική γλώσσα, το δεύτερο κεφάλαιο τού βιβλίου του, το οποίο αναφέρεται στα δώδεκα ζώδια και στην στενή σχέση τους με την ελληνική μυθολογία.

Οδηγίες γιά την ανάγνωση τής μετάφρασης:

1. Το κείμενο τού Λεύκιου Αμπέλιου έχει την μορφή σημειώσεων και ενίοτε η σύνταξή του είναι ελλιπής. Οι εντός αγκύλης συμπληρώσεις έχουν γίνει από τον υποφαινόμενο με σκοπό να διευκολύνουν την ευχερή ανάγνωσή του.
2. Εντός παρενθέσεως έχουν προστεθεί, στην ονομαστική πτώση τού ενικού αριθμού, οι λατινικές ονομασίες των ζωδίων και ορισμένων προσώπων.
3. Οι διευκρινιστικές υποσημειώσεις έχουν συνταχθεί από τον υποφαινόμενο.

Λεύκιος Αμπέλιος «Μνημονικά» Περί των δώδεκα ζωδίων

Ο Κριός (Aries) [έγινε αστερισμός] με την ευλογία τού Ελευθερίου[1] (Liber), που οδηγούσε προς την Ινδία το στράτευμά του, μέσω τής Λιβύης, από μέρη ξηρά και αμμώδη, όπου υπήρχε έλλειψη νερού, και το στράτευμά του υπέφερε από δίψα. Ένας κριός υπέδειξε σ’ αυτούς το νερό και, γι’ αυτό, ονομάστηκε Άμμων Ζευς[2] (Iovis Ammon) από τον Ελευθέριο. Γι’ αυτόν [τον Άμμωνα Δία] κατασκεύασε μεγαλειώδες ιερό[3] σ’ εκείνον τον τόπο, όπου βρέθηκε το νερό, ο οποίος απέχει εννέα μίλια από την Αίγυπτο και από την Αλεξάνδρεια[4]. Γι’ αυτόν τον λόγο ζήτησε από τον Δία (Iovis και Iuppiter) να τον συγκαταλέξει [τον κριό] μεταξύ των αστερισμών. Άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι εκείνος [ο κριός] που μετέφερε την Έλλη και τον Φρίξο[5].

Ο Ταύρος (Toro) [έγινε αστερισμός] με την ευλογία τού Δία. Ο Δίας τον απέκτησε από τον αδελφό του, τον Ποσειδώνα (Neptunus), ως χάρισμα. Κάτω από την μορφή ταύρου είχε φρόνημα ανθρώπου. Με εντολή τού Δία αποπλάνησε την Σιδωνία[6] Ευρώπη, την θυγατέρα τού Αγήνορα[7], και την μετέφερε στην Κρήτη. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Δίας τον αξίωσε να μνημονεύεται αιωνίως μεταξύ των αστερισμών.

Οι Δίδυμοι (Gemini) [ακολουθούν], αυτοί που ενθυμίζουν τους Σαμοθράκες[8], γιά των οποίων τα ζητήματα είναι ανόσιο να εκφέρουν λόγο άλλοι, εκτός από όσους έχουν μυηθεί στις τελετές τους. Άλλοι λένε ότι είναι ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης[9], επειδή πρώτοι αυτοί κατέστησαν την θάλασσα ασφαλή από πειρατές. Υπάρχουν και εκείνοι που λένε ότι είναι ο Ηρακλής και ο Θησέας, που διέπραξαν παρόμοιους άθλους.

Ο Καρκίνος (Cancer) έγινε δεκτός [μεταξύ των αστερισμών] με την ευλογία τής Ήρας (Iuno), αφού την υπηρέτησε, όταν ο Ηρακλής στάλθηκε γιά να θανατώσει την Λερναία ύδρα, την οποία εμείς ονομάζουμε «excetra[10]». Ο καρκίνος[11] διείσδυσε μεταξύ των ποδιών τού Ηρακλή, τού δάγκωνε τα σκέλη και τον ενοχλούσε περισσότερο από την ίδια την ύδρα. Αυτό το κακό ο Ηρακλής το υπέφερε δυσκολότερα. Γι’ αυτό το γεγονός, η Ήρα τον τίμησε [τον καρκίνο, τοποθετώντας τον] μεταξύ των αστερισμών.

Ο Λέων (Leo) [ακολουθεί], αυτός που ανατράφηκε από την Σελήνη (Luna) και στάλθηκε προς όλεθρο τού Ηρακλή, κατόπιν συμβουλής τής Ήρας. Αυτός αφέθηκε στην γη τού Ίναχου[12] και επί μακρόν κρυβόταν σε ένα σπήλαιο. Λέγεται ότι θανατώθηκε από τον Ηρακλή και τον Μόλορχο[13], τον οικοδεσπότη του. Από αυτόν είχε λάβει εκ των προτέρων το ρόπαλο, με το οποίο θανάτωσε τον λέοντα. Έπειτα χρησιμοποίησε το δέρμα του γιά κάλυμμα[14]. Γι’ αυτό το γεγονός μισήθηκε από την Ήρα, ενώ ο λέων τιμήθηκε με ουράνιο αξίωμα.

Η Παρθένος (Virgo), που εμείς ονομάζουμε Δικαιοσύνη (Iustitia), ζούσε με τους ανθρώπους. Αφότου οι άνθρωποι άρχισαν να πράττουν το κακό, ο Δίας την τοποθέτησε μεταξύ των αστερισμών. Υπάρχουν κάποιοι που την θεωρούν ως την Αθηναία Ηριγόνη, την θυγατέρα τού Ικάριου, στης οποίας τον πατέρα ο Ελευθέριος δώρισε τον οίνο, ώστε να τον δώσει στους ανθρώπους γιά να ευφραίνονται. Εκείνοι, στους οποίους τον έδωσε, μέθυσαν και τον θανάτωσαν με λιθοβολισμό. Ένας σκύλος[15], που ήταν μαζί του και τον είδε νεκρό, επέστρεψε με ολολυγμούς στην Ηριγόνη, η οποία, βλέποντάς τον περίλυπο και μόνο, όρμησε ταραγμένη πίσω του, έφτασαν στον τόπο όπου κειτόταν ο Ικάριος, είδε το σώμα τού πατέρα της, το έθαψε με μεγάλους θρήνους στον Υμηττό, ενώ η ίδια απαγχονίστηκε. Ο σκύλος ξάπλωσε επί μακρόν στα πόδια της και εξαντλήθηκε μη έχοντας τροφή. Αργότερα, ασθμαίνοντας από έλλειψη νερού, ρίχτηκε σε ένα πηγάδι. Τότε ο Ελευθέριος, τού οποίου η αυτοκρατορία χανόταν[16], ζήτησε από τον Δία να τοποθετήσει την Παρθένο στην οδό των αστερισμών. Έπειτα, ο Ικάριος ονομάστηκε Αρκτούρος[17], τού οποίου το άστρο, όταν ανατέλλει, ξεσηκώνει συνεχείς θύελλες. Ο σκύλος [έγινε ο] Σείριος[18] (Canicula).

Η Λίτρα (Libra), την οποία οι Έλληνες ονομάζουν Ζυγό, είναι το όνομα ενός άνδρα. Αυτός ήταν γεμάτος από την δικαιοσύνη τής πραότητας, ονομαζόταν Σταθμούχος (Stathmochos[19]) και έλεγαν ότι πρώτος αυτός εφηύρε γιά τους ανθρώπους την πλάστιγγα τής λίτρας[20], που αξιολογήθηκε ως χρησιμότατη γιά τους θνητούς, και γι’ αυτό έγινε δεκτός στον αριθμό των αστερισμών και ονομάζεται Λίτρα.

Ο Σκορπιός (Scorpius), γιά τον οποίο λέγεται ότι γεννήθηκε στο όρος Πελινναίο, στην νήσο Χίο, [έγινε αστερισμός] με θέλημα τής Αρτέμιδας (Diana) και προς όλεθρο τού Ωρίωνα. Ο Ωρίων, λοιπόν, ενώ κυνηγούσε, είδε την Αρτέμιδα και θέλησε να την βιάσει. Εκείνη τού έβαλε από κάτω έναν σκορπιό και τού στέρησε την ζωή. Ο Δίας δέχθηκε μεταξύ των αστερισμών και τον σκορπιό και τον Ωρίωνα.

Ο Τοξότης (Sagittarius): [είναι] ο Κρότος, γιός τής τροφού[21] των Μουσών. Αυτόν πάντοτε οι Μούσες τον αγαπούσαν, επειδή τις διασκέδαζε με τον κρότο και το παιχνίδι των τοξευμάτων του. Άλλοι λένε [ότι είναι] ο Χείρων[22], που ήταν δίκαιος και ευσεβής, σοφός και φιλόξενος. Από αυτόν διδάχθηκε ο Ασκληπιός την ιατρική και ο Αχιλλέας την κιθάρα και πολλά άλλα.

Ο Αιγόκερως (Capricornus), που τ’ όνομά του είναι Παν [ακολουθεί]. Τον καιρό που ο Πύθων[23] κατοικούσε στα σπήλαια τού όρους Ταύρος και έφερε τον πόλεμο[24] στην Αίγυπτο, ο Παν προσέλαβε την μορφή αίγας. Όταν, λοιπόν, οι αθάνατοι θεοί επέβαλαν την πρέπουσα ποινή στον Πύθωνα, τίμησαν τον Πάνα με αυτό το μνημείο μεταξύ των αστερισμών.

Ο Υδροχόος (Aquarius), που εικάζεται ότι είναι ο Γανυμήδης[25] [ακολουθεί]. Λέγεται, εξάλλου, ότι ο Δευκαλίων, ο Θεσσαλός, που μόνον εκείνος με την γυναίκα του, την Πύρρα, διασώθηκαν από έναν μέγιστο κατακλυσμό, τοποθετήθηκε μεταξύ των αστερισμών χάριν τής ευσέβειάς του.

Οι Ιχθύες (Pisces), δηλαδή τα δύο ψάρια, [έγιναν αστερισμός] επειδή η Αφροδίτη (Venus), κατά τον πόλεμο εναντίον των Γιγάντων, ταράχθηκε και μεταμορφώθηκε σε ψάρι. Λέγεται, επίσης, ότι στην όχθη τού ποταμού Ευφράτη ένα περιστέρι εκκόλαπτε επί πολλές ημέρες ένα αυγό ψαριού, από το οποίο γεννήθηκε μία θεά[26] αγαθή και οικτίρμων έναντι τής καλής ζωής των ανθρώπων. Αμφότερες [οι θεές], χάριν ανάμνησης, τοποθετήθηκαν μεταξύ των αστερισμών.
--------------------
[1] Όνομα τού Διονύσου, το οποίο στα λατινικά μεταφράστηκε ως «Liber».
[2] Το διπλό όνομα, με το οποίο λατρευόταν στην Αίγυπτο ο Δίας. Στο πρόσωπο τού κριού ο Διόνυσος αναγνώρισε την σωτήρια παρέμβαση τού πατέρα του.
[3] Σε αυτό το ιερό πραγματοποίησε μία περίφημη επίσκεψή του ο Μέγας Αλέξανδρος.
[4] Προφανώς ο Λατίνος συγγραφέας ήθελε να σημειώσει «από την Αλεξάνδρεια τής Αιγύπτου».
[5] Παιδιά τού βασιλιά τού Ορχομενού Βοιωτίας, Αθάμαντα, και τής Ωκεανίδας Νύμφης Νεφέλης. Από αυτόν τον κριό προήλθε το «χρυσόμαλλο δέρας».
[6] Εννοείται «την καταγόμενη από την πόλη Σιδώνα».
[7] Έλληνας βασιλιάς τής Φοινίκης.
[8] Τους Κάβειρους.
[9] Οι Διόσκουροι.
[10] Που σημαίνει «ύδρα», αλλά και «έχιδνα».
[11] Το λεγόμενο «καβούρι» ή «πάγουρος».
[12] Ο Ίναχος ήταν βασιλιάς τού Άργους.
[13] Βοσκός τής περιοχής εκείνης.
[14] Πρόκειται γιά την περίφημη «λεοντή».
[15] Στα λατινικά ο σκύλος ονομάζεται «canis». Από εδώ προέρχεται η ονομασία «Canicula», που αποτελεί το λατινικό όνομα τού Σείριου.
[16] Επειδή θεωρήθηκε υπεύθυνος γιά τις τραγικές συνέπειες τής άμετρης οινοποσίας των ανθρώπων.
[17] Ονομασία τού άστρου α τού αστερισμού τού Βοώτη. Είναι το φωτεινότερο άστρο τού βόρειου ουράνιου ημισφαιρίου.
[18] Το λαμπρότερο άστρο τού νυχτερινού ουρανού. Ανήκει στον αστερισμό τού Μεγάλου Κυνός.
[19] Το όνομα είναι ελληνικό και σημαίνει πρωτίστως τον ιδιοκτήτη σταθμού, δηλαδή τον πανδοχέα. Καθώς, όμως, τα σταθμά σχετίζονται άμεσα με την ζύγιση, το όνομα θα μπορούσε να ετυμολογηθεί και ως «ο ιδιοκτήτης των σταθμών μέτρησης». Η λατινική γραφή του, ωστόσο, θα έπρεπε να ήταν «Stathmuchos».
[20] Δηλαδή την ζυγαριά.
[21] Πρόκειται γιά την Ευφήμη.
[22] Ο διάσημος Κένταυρος.
[23] Γνωστός και ως Τυφών. Φοβερό, χθόνιο τέρας.
[24] Πρόκειται γιά τον πόλεμο που ξεκίνησε ο Πύθων ή Τυφών εναντίον των Ολύμπιων Θεών μετά το τέλος τής Γιγαντομαχίας.
[25] Ο οινοχόος των Ολύμπιων Θεών.
[26] Πρόκειται γιά την θεά Δερκετώ, την οποία οι Σύριοι λάτρευαν υπό το όνομα Αταργάτη, σε εποχές κατά τις οποίες Έλληνες και Σύριοι, μαζί, μεγαλουργούσαν στον χώρο τής γνώσης και τού πολιτισμού.

Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί

Έχεις σκεφτεί έναν κόσμο δίχως αγάπη;

Πού πάει η αγάπη όταν φεύγει; Που πάνε όλες αυτές οι αγάπες αναρωτιόμουν;

Μήπως σταματούν να έχουν πλέον την ίδια ισχύ που είχαν πριν λίγο καιρό;

Σκεφτόμουν ότι οι αγάπες ταξιδεύουν σε σύννεφα στον ουρανό και αν είσαι τυχερός θα πέσεις και εσύ ξαφνικά σε ένα από αυτά τα σύννεφα και θα έρθεις αντιμέτωπoς με μία έκρηξη που θα συντελεστεί στην ψυχή σου και θα σε ωθήσει να ταξιδέψεις σε μονοπάτια πρωτόγνωρα και μοναδικά.

Οι άνθρωποι σε όλη τους τη ζωή αναζητούν σημάδια αγάπης. Από την βρεφική τους ηλικία αναζητούν την αγάπη και όταν την ανακαλύψουν αρνούνται νομίζω να συμβιβαστούν με κάτι λιγότερο από αυτό που ένιωσαν. Μεγαλώνοντας ο άνθρωπος πέρα από την ανιδιοτελή αγάπη που είναι ευτύχημα να βιώσει από το οικογενειακό του περιβάλλον, συναντά διαφόρων ειδών αγάπες. Αγάπες που κακώς χαρακτηρίστηκαν αγάπες δηλαδή. Μερικές φορές έχοντας βιώσει μία μεγάλη αγάπη, θεωρείς ότι δεν θα βιώσεις κάτι πιο δυνατό.

Την στιγμή που βιώνεις αυτό το υπέροχο συναίσθημα δεν συνειδητοποιείς καν ότι θα μπορούσες να το χάσεις και όπως προείπα εφόσον το έχεις γνωρίσει δεν θα μπορούσες να συμβιβαστείς με κάτι λιγότερο. Και φυσικά δίπλα στην αγάπη εμφανίζεται πολλές φορές και ο έρωτας.

Θυμάμαι στο σχολείο που κυκλοφορούσαν τα τετράδια με τις ερωτήσεις, οι περισσότεροι από εμάς είτε είχαμε φτιάξει ένα λεύκωμα είτε γράφαμε στα λευκώματα των υπολοίπων. Θυμάμαι που υπήρχαν ερωτήσεις όπως ‘Τι εστί αγάπη’, ‘Τι εστί έρως’;

Αυτό που δεν κατανοούσα τότε και πιστεύω και πολλοί από εσάς, ήταν ότι οι λέξεις αγάπη και έρωτας δεν ήταν απλά λέξεις. Και πως αν ξεστομίσεις αυτές τις δύο λέξεις θα έπρεπε τουλάχιστον να είσαι προετοιμασμένος πως μετά από την αγάπη και τον έρωτα το πιο πιθανό είναι να ακολουθήσει η απογοήτευση και ο πόνος.

Μπορείς όμως να ζήσεις σε έναν κόσμο δίχως έρωτα και αγάπη; Μπορείς να συγκρατήσεις την ορμητικότητα αυτών των συναισθημάτων όταν εμφανίζονται; Είσαι ανήμπορος και όταν πιστεύεις ότι τα έχεις κατακτήσει και φυσικά όταν τα χάσεις.

Στην πρώτη περίπτωση είσαι ανήμπορος να τους αντισταθείς, ανήμπορος να μην παρασυρθείς από την τρέλα και την ελευθερία που σου προκαλούν. Στην δεύτερη περίπτωση είσαι και πάλι ανήμπορος εξαιτίας της απώλειας τους.

Πάντα με γοήτευε το μυστήριο των ερωτικών ιστοριών. Γιατί ερωτεύεσαι στη ζωή σου συγκεκριμένα άτομα και γιατί ενώ ξέρεις ότι στο τέλος μπορεί και να τα χάσεις όλα παρασύρεσαι και πέφτεις πάνω σε αυτά με τόση μεγάλη ορμή; Γίνεσαι ίσως ανθεκτικός στην απογοήτευση και στον πόνο. Είναι τόσο αντιφατικό όλο αυτό το σκηνικό. Η αγάπη και ο έρωτας είναι ταξίδι δίχως επιστροφή.

Όμως πρέπει κανείς να συνειδητοποιεί ότι καθώς θα ταξιδεύει θα συναντήσει πολλές φουρτούνες και πολλά εμπόδια. Κανένας δεν μπορεί να σου εγγυηθεί έναν ονειρεμένο ταξίδι και έναν δρόμο σπαρμένο με ροδοπέταλα. Στην πορεία αυτό που μου προκάλεσε την μεγαλύτερη δυστυχία είναι πως στην δική μου περίπτωση αναζητούσα τον δρόμο της επιστροφής, μόνο που δεν θυμόμουν την διαδρομή. Τα ροδοπέταλα που υπήρχαν είχαν μαραθεί και η επιστροφή φαινόταν διαφορετική. Όλα τα σημάδια που έβλεπα τότε είχαν βυθιστεί, είχαν σβηστεί και τώρα πια έπρεπε να χαράξω από την αρχή εγώ ο ίδιος τον γυρισμό. Ξεκινάς το ταξίδι για άλλο προορισμό ή προσπαθείς να βρεις την αρχή; Ή μήπως τελικά προσπαθείς να ξαναβρείς από πού ξεκίνησες για να ξαναγυρίσεις εδώ που βρίσκεσαι τώρα;

Ουράνιες και Χθόνιες Λατρείες

Σύμφωνα με το Αρχαιοελληνικό Ημερολόγιο σήμερα είναι:
6η Αρχομένου ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝΟΣ.
Σε λίγες μέρες, 11, 12, 13, Μεσούντος ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝΟΣ γιορτάζονταν στην Αρχαία Αθήνα τα
ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ, προς Τιμήν του ΔΙΟΝΥΣΟΥ, η Γιορτή της Άνοιξης.
Το Χριστιανικό Τριώδιο (οι Αποκριές) είναι ό,τι «απόμεινε» από τις Αρχαίες Γιορτές.

Από την στιγμή που η ανθρώπινη σκέψη, εδώ και χιλιάδες χρόνια, «διαχώρισε» το Υπερκόσμιο, Αόρατο, Άυλο, Θείο από το κοσμικό, ορατό, υλικό, ανθρώπινο, δεν έπαψε να συσχετίζει, να βρίσκει αναλογίες και να προσπαθεί να ανακαλύψει «γέφυρες» ανάμεσα στους δύο κόσμους.

Η Αντίληψη του Αόρατου κινήθηκε αναγκαστικά ανάμεσα στο Αφηρημένο Υπερβατικό και το Συγκεκριμένο Θείο που σχετίζεται Άμεσα με τον γήινο κόσμο. Δύο ειδών λοιπόν αντιλήψεις του Θείου «καθιερώθηκαν» εξ’ αρχής, που οδήγησαν σε δύο αντιλήψεις του Θεού, σε δύο είδη λατρείας, Υπερβατικές και Ουράνιες (που οδηγούν στην Υπέρβαση και στον Μυστικισμό…) και Συγκεκριμένες και Χθόνιες (που οδηγούν στην Αφοσίωση και την ψυχοσωματική λατρεία…).
Αυτές οι αντιλήψεις σχετίζονται διαλεκτικά και οδηγούν συχνά σε μια Θρησκευτική σύνθεση ή συγχώνευση που σκοπεύει στην Ολική αντίληψη του κόσμου.

Η Ιδέα του Θεού (ακόμα από τον καιρό της πολυθεΐας) διαφυλάχθηκε πάντα μέσα στον «Υπερβατικό Χαρακτήρα» της. Από την άλλη όμως καλλιεργήθηκε (ήδη εδώ και 4000 χρόνια πριν) η αντίληψη του «Θεού» που «Θυσιάζεται» («Κομματιάζεται») για την δημιουργία του κόσμου. Τέτοιοι κοσμικοί μύθοι (αλληγορίες) συναντώνται σε όλες σχεδόν τις θρησκευτικές παραδόσεις. Στην Ινδική Παράδοση ο Πρατζαπάτι (ή ο Κοσμικός Γίγαντας Πουρουσά) θυσιάζεται για να διαμορφώσει τον κόσμο, στην Γερμανική Παράδοση είναι ο Γίγαντας Υμίρ, στην Μεσσοποταμία είναι το Αρχέγονο Τέρας Τιαμάτ, στην Ιρανική Παράδοση ο Πρωτόγονος Ταύρος Εκβαντάτ, κλπ… Ο Κοσμογονικός Μύθος του Ζαγρέα ανήκει σε αυτή την κατηγορία αλληγοριών.

Ακόμα και εποχές που ο Θεός Ανυψώνεται ως τον Υπερβατικό, Ακατάληπτο κι Άρρητο Χώρο και συνεπώς δεν «Σχετίζεται Άμεσα» με την Δημιουργία, υπάρχει η αντίληψη Ενός Θεού, Ενός Γιού του Θεού, δια του Οποίου Γίνονται τα πάντα. Περνώντας από την αλληγορική γλώσσα του μύθου στον χώρο της καθαυτής θεολογίας, στο χώρο της φιλοσοφικής γλώσσας, η αντίληψη αυτή παίζει σημαντικό ρόλο:

Στην θρησκευτική γλώσσα έχουμε μια πανάρχαια παράδοση του «Γιού του Θεού»: Στην Ελλάδα είναι ο Διόνυσος (Διός-νύσος, Διός-κούρος, ο γιός του Δία… «επίθετο» που σιγά-σιγά εξελίσσεται σε «κύριο όνομα»…). Κι ακόμα αιώνες μετά την εποχή του Ορφέα για την οποία μιλάμε, ο Ιησούς (που ταυτίζεται με τον Κοσμικό Λόγο) είναι ο «Γιός του Θεού»…
Στην φιλοσοφική γλώσσα το Παγκόσμιο Πνεύμα που Προέρχεται από το Αόρατο Θείο, είναι η Αρχέγονη Πηγή των Πάντων. Η Βάση πάνω στην Οποία Στηρίζεται η Δημιουργία, οι κόσμοι, οι αόρατοι κι ο φυσικός ορατός κόσμος.
Στην γλώσσα της διαλεκτικής σκέψης είναι η αφηρημένη αντίληψη (ιδέα, έννοια, λέξη) του Είναι που προέρχεται από Το Ακατάληπτο Μηδέν, η οποία περικλείνει κάθε έννοια ύπαρξης…

Ο Ορφέας (σαν όλους τους Μεγάλος Μύστες, τον Λάο Τσε, τον Βούδα, τον Ιησού αργότερα…) ήταν ένας Μεταρρυθμιστής που άντλησε από την Παγκόσμια Θρησκευτική Παράδοση (που πήγαινε πολλές χιλιετηρίδες πίσω…) τις θρησκευτικές ιδέες του, δίνοντας μια νέα σύνθεση, μια Ενιαία θεώρηση της ύπαρξης:
Η Αντίληψη για το Υπερβατικό (το Ακατάληπτο Άρρητο, κλπ.) του Θεού υπήρχε ήδη (και σε πολλές θρησκευτικές παραδόσεις, στην Ινδία, στην Κίνα, στην Εγγύς Ανατολή… και στην Ελλάδα. Το ίδιο κι «Κοσμογονικός Μύθος» της δημιουργίας από τον Θεό που «Θυσιάζεται». Καθώς κι οι αντιλήψεις για τους αόρατους κόσμους (το υπερπέραν) και τον υλικό κόσμο Επίσης οι αναλογίες ανάμεσα στο Κοσμικό Ον και τον άνθρωπο, οι σχέσεις, οι συσχετισμοί και ο προσανατολισμός της ανθρώπινης ζωής (εξαιτίας ακριβώς αυτών των σχέσεων).

Αυτό που έκανε ο Ορφέας ήταν να τα οργανώσει όλα αυτά σε ένα Θεολογικό Σύστημα: Στην Βάση Όλων Βρίσκεται ο Χωρίς Όρια Θεός, το Αρχέγονο Χάος των Μύθων που ενώ διατηρεί Ακέραιο τον Υπερβατικό και Άρρητο Χαρακτήρα του στην θεολογική γλώσσα γίνεται ο Άχρονος Ζευς, το Υπέρτατο Θείον. Ο Θεός «Δημιουργός» (που είναι η Συγκεκριμένη Όψη του Θείου) ταυτίζεται με τον Γιό του Θεού, τον Ζαγρέα του Κοσμογονικού και Τελετουργικού Μύθου, ή αλλιώς τον Διόνυσο, (τον Γονιμοποιό Θεό) των διαφόρων παραδόσεων που ήταν γνωστές σε ολόκληρο το Μεσογειακό Κόσμο. Οι Διάφοροι Μύθοι γύρω από το Πρόσωπο του Θεού Δημιουργού συμπλέκονται αριστοτεχνικά και συχνά ξεφεύγουν από την αυστηρά μυστική ερμηνεία των μυημένων που κατέχουν τον κώδικα της αλήθειας και γίνονται αντικείμενο λαϊκών διηγήσεων που σχετίζονται με την διδασκαλία ή τις λαϊκές γιορτές. Οι κόσμοι ιεραρχούνται και διακρίνεται ήδη ο κόσμους του νου από τον κατώτερο κόσμο της ψυχής και τον φυσικό κόσμο των αισθήσεων.

Όμως ο Ορφέας δεν εργάστηκε μόνο στο θεωρητικό επίπεδο της ερμηνείας του κόσμου και των διαφόρων μύθων μέσα από τους οποίους προσπάθησε ο άνθρωπος να ξεδιαλύνει, εδώ και χιλιάδες χρόνια, το μυστήριο της ύπαρξης. Παράλληλα προσπάθησε να διαφωτίσει, να προσδιορίσει και να καθορίσει, σε ένα καθαρά μυητικό (ανθρώπινο, ψυχικό, ψυχοσωματικό) επίπεδο την Σχέση του Υπερβατικού Θείου με την συγκεκριμένη ανθρώπινη ύπαρξη. Ο Θεός Δημιουργός, ο Ζαγρεύς, ο Διόνυσος, ο Βάκχος, είναι ο Δημιουργός όλων των όντων κι όλα τα όντα είναι προσωπεία του Θεού, και κάθε ον ο Ίδιος ο Θεός. Αυτό δεν ήταν αρκετό να γίνει θεωρητικά κατανοητό αλλά έπρεπε να πραγματωθεί μέσα από την θρησκευτική πρακτική. Η Ψυχή (με την έννοια της συνολικής οντότητας) έπρεπε να επιστρέψει στο Θεό. Αυτή δεν ήταν μια πρωτότυπη αντίληψη (αφού συναντάται και σε άλλες θρησκευτικές παραδόσεις). Ο Ορφέας μίλησε για την Λύσιν της Ψυχής από τα δεσμά του σώματος και την Ανύψωσή της Ως το Θεό. Ο Ορφέας δίδαξε την Ενότητα της Ύπαρξης κι ενοποίησε τον μυστικό χώρο του μεταφυσικού βιώματος. Ενοποίησε τον Χώρο του Ασύλληπτου Θείου με τον Χώρο της Έκστασης που Αποκαλύπτει την Ενότητα του Είναι, με τον χώρο της ανθρώπινης περισυλλογής (του νου), της ψυχικής πειθαρχίας και της ψυχοσωματικής πράξης.

Με άλλα λόγια (και με μια αντίστροφη πορεία και διάταξη) εξήγησε πολύ απλά στους μαθητές του (τους μετέπειτα μύστες) πως ο άνθρωπος βρίσκεται εξ’ αρχής στο Κέντρο της Θείας Ύπαρξης Ενωμένος Διαπαντός με τον Θεό μέσω της Ουσίας του, κι αυτό μπορούσε να το συνειδητοποιήσει, να το βιώσει, να το πραγματώσει ολοκληρωτικά περνώντας τις διάφορες βαθμίδες της μύησης.

Η Πρώτη Μύηση είναι η ψυχοσωματική Κάθαρση, σωματικοί καθαρμοί, αγνείες αποχές κι άλλες υλικές πράξεις (δηλαδή ένας εξορθολογισμός της υλικής ζωής).

Η Δεύτερη Μύηση έχει να κάνει με την απαλλαγή από τα πάθη της ψυχής (απάθεια).

Η Τρίτη Μύηση συνίσταται στην άσκηση της περισυλλογής του νου από όλες τις δραστηριότητες και την επίτευξη της εσωτερικής σιγής που μπορεί να μας αποκαλύψει τον Αληθινό Χαρακτήρα του Είναι.

Η Τέταρτη Μύηση είναι η Έκσταση, η Διάλυση του όντος μέσα στο Είναι, στην Απέραντη Ενότητα και στην Άχρονη Αιωνιότητα, η Ένωση με τον Θεό, ή η μετουσίωση του ανθρώπινου όντος σε Βάκχο.

Η Πέμπτη Μύηση είναι κάτι για το οποίο ελάχιστα μπορούμε να πούμε κι ελάχιστοι έχουν βιώσει, είναι η Διάλυση μέσα Στον Αιώνιο Δία, τον Πατέρα όλων των όντων.

Βεβαίως όλα αυτά ο Ορφέας τα εμπιστεύτηκε σε ελάχιστους έμπιστους ανθρώπους… Αλλά από εδώ θα πηγάσει αργότερα όλη η Ελληνική Θεολογία, η Θεολογία των Μυστηρίων και της Δελφικής Λατρείας και η Αλήθεια των Φιλοσόφων (Πυθαγόρας, Πλάτωνας, κλπ.) που δεν έκαναν τίποτα άλλο από να εκλαϊκεύσουν την Μυστική Γνώση και να την μεταφέρουν στην φιλοσοφική γλώσσα (υποκαθιστώντας όρους όπως Θεός, Δημιουργός, εξέλιξη, κόσμοι, κλπ. με όρους όπως Όντως Είναι, Είναι, νους, ψυχή, σώμα, κλπ.).

Όμως μια τέτοια Μυστική Γνώση, μια τέτοια εσωτερική προσέγγιση της ύπαρξης δεν μπορούσε να διδαχτεί δημόσια. Και ποτέ δεν έγινε αυτό. Η Μυστική Γνώση φυλάχθηκε καλά στην μοναχική πορεία των μυημένων ορφικών, ή στα ιερά της Ελευσίνας και των Δελφών, και κρύφτηκε κάτω από το μυστήριο. Κανένας δεν αποκλείστηκε από την Γνώση, αλλά και κανείς βέβηλος δεν μπορούσε να παραβιάσει τον Ιερό Περίβολο της Ορφικής Θεολογίας, τον Ιερό Ναό του Μυστικού Βιώματος και το Άδυτο της Θείας Έκστασης που μας Ενώνει με τον Θεό. Παρ’ όλα αυτά οι μυημένοι κι οι προϊστάμενοι των Μυστηρίων μετέδιδαν ένα μέρος της Διδασκαλίας, όσο μπορούσε να αντέξει ο απλός κόσμος.

Σαν δικλείδα ασφαλείας για την καθοδήγηση των ανθρώπων στην Αλήθεια ο Ορφέας που έδωσε μια καθαρά εσωτερική ερμηνεία της Διονυσιακής Θρησκείας, θέλησε να ενοποιήσει τον Μυστικό Χώρο του Βιώματος και τον Χώρο της Εξωτερικής Λατρείας. Συσχέτισε τα Μυστικά και Κοσμικά Γεγονότα, της Δημιουργίας και της Εξέλιξης, με το φυσικό περιβάλλον των ανθρώπων, με την κίνηση του Ήλιου (τα Ηλιοστάσια και της Ισημερίες) και με τις Φυσικές Γιορτές του Χειμώνα, της Άνοιξης, του Καλοκαιριού και του Φθινοπώρου. Ερμήνευσε συμβολικά τις διάφορες τελετουργίες (τον κατασπαραγμό, την ωμοφαγία, κλπ.). Έτσι αφομοιώνοντας την εξωτερική λατρεία του Διονύσου (όπως την αντιλαμβανόταν πολύς κόσμος) έδωσε την ευκαιρία ακόμα και στον απλό άνθρωπο να αφομοιώσει Υψηλές Αλήθειες, να υπηρετήσει Ηθικά Ιδεώδη και να Ανυψωθεί, στο μέτρο που του ήταν δυνατό Ως το Θεό. Αργότερα κάποιες από τις Γιορτές που αφομοίωσε ο Ορφισμός, είτε δίνοντάς τους ένα εσωτερικό νόημα, είτε μεταμορφώνοντάς το τελετουργικό τους θα γίνουν επίσημες γιορτές της Κλασσικής Αθήνας.

Ο Ορφέας παρέδωσε το Θεολογικό του Όραμα, την Μυστική Εμπειρία του, τον Ιερό Λόγο του, την Διδασκαλία του στους λίγους μύστες στην αρχή που τον συνάντησαν στη Πατρίδα του στα Λείβηθρα, ή στις λίγες περιπλανήσεις του, όχι μακριά από την Πατρίδα του. Από αυτούς τους λίγους θα προέλθει ένα ολόκληρο κίνημα «θεολόγων» που όχι μόνο θα δώσει την Αληθινή Θρησκεία της Αρχαιότητας, τον Ορφισμό, αλλά θα επηρεάσει και την θρησκευτική ζωή γενικότερα, τη Θεολογία, τα Μυστήρια, και θα δώσει τους βασικούς φιλοσοφικούς όρους (Όντως Ον, Είναι, νους, ψυχή, δημιουργία, άνθρωπος, εξέλιξη, λύτρωση, κλπ.), την πρώτη ύλη, τα θεμέλια της φιλοσοφικής σκέψης.

Στην πραγματικότητα ο Ορφισμός έδωσε τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες θα στηριχθεί ολόκληρη η ελληνική σκέψη. Από αυτή την άποψη ο Ορφισμός αποτελεί ένα φαινόμενο της παγκόσμιας ιστορίας, το ίδιο σημαντικό (αν όχι το σημαντικότερο, όπως θα δείξουμε στην συνέχεια) με τις άλλες θρησκείες, τον Βουδισμό, τον Χριστιανισμό, κλπ.

Γίνεται φανερό από όσα είπαμε μέχρι τώρα ότι η Παράδοση του Αρχέγονου Θεού Πατέρα, του Γιού του Θεού, δηλαδή του Δημιουργού, της Θεϊκής δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου, κλπ. πάει πολλές χιλιετηρίδες πίσω. Ήταν όμως ο Ορφέας, πριν 29 αιώνες, που διατύπωσε ξεκάθαρα μια Θεολογία του Γιού του Θεού, που συσχέτισε το Θείο με τον άνθρωπο και προσέφερε τα μέσα (εσωτερικά και μυστηριακά για όσους μπορούσαν, εξωτερικά και τελετουργικά για όσους μπορούσαν λιγότερο) για να ανυψωθεί ο άνθρωπος Ως τον Θεό.

Πάνω σε αυτή της Θεολογία του Γιού του Θεού (του Διονύσου) θα στηριχθεί αιώνες μετά η θεολογία του Γιού του Θεού των χριστιανών (του Ιησού). Στην πραγματικότητα ο Χριστιανισμός (όχι όπως τον κήρυξε ο Ιησούς και τον βίωσαν οι μυστικοί πατέρες, αλλά όπως τον διαμόρφωσαν οι χριστιανοί θεολόγοι κι η Ιστορία) δεν είναι παρά εκλαϊκευμένος Ορφισμός.

Έτοιμο το διαστημόπλοιο που θα αναζητήσει ίχνη ζωής στην ατμόσφαιρα του Άρη

Οι επιστήμονες της ESA και της Roscosmos, δηλαδή της Ευρωπαϊκής και της Ρωσικής Υπηρεσίας Διαστήματος, έχουν ήδη ξεκινήσει να μετρούν αντίστροφα μέχρι τις 14 Μαρτίου και την εκτόξευση του διαστημοπλοίου Trace Gas Orbiter από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ του Καζακστάν, με προορισμό τον Άρη.

Η εκτόξευση του Trace Gas Orbiter αποτελεί την πρώτη φάση της αποστολής Exomars και στόχος του σκάφους είναι να βρει ποιες περιοχές είναι οι πλέον υποσχόμενες για να αναζητήσουν αρειανούς μικροοργανισμούς οι μελλοντικές διαστημικές αποστολές στον Κόκκινο Πλανήτη.

Γι’ αυτό τον σκοπό θα μελετήσει την αρειανή ατμόσφαιρα, ψάχνοντας για ίχνη μεθανίου και άλλων αερίων που κατά κανόνα παράγονται από βιολογικές διαδικασίες.

«Το διαστημόπλοιο είναι ουσιαστικά μια γιγαντιαία μύτη», λέει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Guardian ο Χοζέ Βάγο, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας του Exomars.

Στην περίπτωση της γήινης ατμόσφαιρας, η μεγαλύτερη ποσότητα μεθανίου παράγεται από μικροοργανισμούς, όπως για παράδειγμα οι τερμίτες ή τα βακτήρια στα έντερα των βοοειδών.

Επομένως, αν το συγκεκριμένο αέριο εντοπιστεί σε αρκετά μεγάλες ποσότητες στην ατμόσφαιρα του Κόκκινου Πλανήτη, οι επιστήμονες θα έχουν στα χέρια τους μία ισχυρή ένδειξη για την ύπαρξη κάποιας μορφής ζωής στον Άρη – ή για το ότι ο Άρης «φιλοξενούσε» ζωή στο παρελθόν.

Μετά από ένα ταξίδι επτά μηνών, το σκάφος αναμένεται να φτάσει στον προορισμό του τον επόμενο Οκτώβριο, ξεκινώντας αμέσως μετά τους ελιγμούς ώστε να τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη.

Αν και ίχνη μεθανίου έχουν εντοπισθεί και από παλαιότερες αποστολές, το Trace Gas Orbiter θα χρησιμοποιήσει από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα εξαιρετικά ευαίσθητα φασματόμετρα, για να μετρήσει τις ποσότητες του αερίου με πρωτόγνωρη ακρίβεια.

Μάλιστα, θα επιστρατεύσει δύο διαφορετικές μεθόδους, χρησιμοποιώντας κατ’ αρχάς τα φασματόμετρα κατά τη διάρκεια της ανατολής και της δύσης του Ήλιου, όταν δηλαδή το ηλιακό φως θα πέφτει πάνω στα όργανα, ώστε να μετρήσει το αέριο σε διαφορετικά ύψη της αρειανής ατμόσφαιρας.

Επιπλέον, θα «σαρώσει» με τα φασματόμετρα την επιφάνεια του Άρη, για να εντοπίσει τα σημεία από τα οποία είναι πιθανότερο να προέρχονται οι εκπομπές.

Τα όργανα θα μπορούν επίσης να ανιχνεύσουν και άλλα αέρια, κάτι που είναι κρίσιμο για να διαπιστωθεί κατά πόσο το μεθάνιο προέρχεται όντως από μικροοργανισμούς ή γεωλογικές διαδικασίες.

«Αν μαζί με το αέριο εντοπισθούν επίσης περίπλοκοι υδρογονάνθρακες, όπως προπάνιο ή αιθάνιο, θα είμαστε ακόμη πιο σίγουροι για το ότι οφείλεται σε βιολογικές διαδικασίες.

Ωστόσο, αν η παρουσία του μεθανίου συνδυάζεται με αέριο όπως το διοξείδιο του θείου, το οποίο στη Γη σχετίζεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα, θα μπορούμε με αρκετά μεγάλη βεβαιότητα να αποφανθούμε πως έχει γεωλογική προέλευση», συμπληρώνει ο Βάγο.

Το Trace Gas Orbiter έχει πάντως να επιτελέσει κι έναν δεύτερο σκοπό, ο οποίος είναι να προετοιμάσει το έδαφος για το δεύτερο σκέλος της αποστολής Exomars, δηλαδή την εκτόξευση ενός ρομποτικού οχήματος που θα μελετήσει το υπέδαφος του Άρη, σκάβοντας σε βάθος δύο μέτρων.

Γι’ αυτό τον λόγο, το διαστημόπλοιο θα μεταφέρει το μικρότερο μη επανδρωμένο σκάφος Σκιαπαρέλι, το οποίο χρωστά το όνομά του στον Ιταλό αστρονόμο Τζοβάνι Σκιαπαρέλι.

Το σκάφος θα προσεδαφισθεί στον Άρη, παίρνοντας μετρήσεις κατά την κάθοδό του. Αυτές οι μετρήσεις θα βοηθήσουν τους επιστήμονες της αποστολής να σχεδιάσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο το ρομποτικό όχημα θα βρεθεί με ασφάλεια στην επιφάνεια του πλανήτη.

Το θερμόμετρο του Γαλιλαίου

Το θερμόμετρο του Γαλιλαίου, από το όνομα του διάσημου Ιταλού φυσικού, είναι ένα θερμόμετρο που κατασκευάζεται από ένα σφραγισμένο γυάλινο κύλινδρο που περιέχει διαυγές υγρό και μια σειρά από αντικείμενα των οποίων η πυκνότητα αυξάνεται ή μειώνεται με τις αλλαγές της θερμοκρασίας.
Στο υγρό του γυάλινου κυλίνδρου αιωρείται μια σειρά βαρών. Συνήθως αυτά τα βάρη είναι σφαιρίδια με έγχρωμο υγρό για το αισθητικό αποτέλεσμα. Καθώς το υγρό στον κύλινδρο με τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, αλλάζει την πυκνότητά του, η κάθε αιωρούμενη σφαίρα είναι ελεύθερη να κινηθεί και να φτάσει δε μία θέση όπου είτε η πυκνότητά της να είναι ίδια με αυτή του περιβάλλοντος υγρού ή να ανακοπεί από άλλες σφαίρες. Εάν οι σφαίρες διαφέρουν σε πυκνότητα κατά ένα πολύ μικρό ποσό και ταξινομηθούν κατά τρόπο ώστε οι λιγότερο πυκνή να είναι στην κορυφή και πιο πυκνή στο κάτω μέρος, μπορούν να σχηματίσουν μια κλίμακα θερμοκρασίας.

Η θερμοκρασία είναι συνήθως διαβάζεται από ένα εγχάρακτο μεταλλικό δίσκο προσαρτημένο σε κάθε επιπλέουσα σφαίρα. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος θα είναι αυτή της σφαίρα που αιωρείται στη μέση της γυάλινης στήλης. Ο μηχανισμός λειτουργίας είναι απλοϊκός αλλά λίγο δυσνόητος για όσους δεν έχουν τις σχετικές γνώσεις φυσικής. Το όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα όμωγς είναι εύληπτο από όλους.

Ακαδημία Αθηνών: Το Τέλος της Παιδείας το 529

«Μπορούμε εύκολα να συγχωρέσουμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι, η αληθινή τραγωδία της ζωής όμως είναι όταν οι ενήλικοι φοβούνται το φως» Πλάτων

Περί του κλεισίματος της (νεο)Πλατωνικής Ακαδημίας


Έκλεισαν την Ακαδημία το 529 οι χριστιανοί σκοταδιστές

Η διαρρήδην μαρτυρία του Μαλάλα περί της απαγορεύσεως της φιλοσοφίας στην Αθήνα[1] και η άμεση αναφορά του Αγαθία[2] θα έπρεπε να ήταν αρκετές για να συνειδητοποιήσουμε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η ελληνική σκέψη και οι Έλληνες από την εξάπλωση κι επιβολή (με αίμα, διώξεις και βασανιστήρια) του χριστιανισμού. Δυστυχώς αρκετοί αμφισβητούν αυτές τις μαρτυρίες και προσπαθούν να αποδείξουν το αντίθετο, λέγοντας ότι α) η φιλοσοφία εκείνη την εποχή είχε παρακμάσει και ότι το κλείσιμο της σχολής ήταν αποτέλεσμα αυτής της παρακμής και ότι β) η φιλοσοφία διδάσκονταν ακόμα στην Αλεξάνδρεια και άρα δε θα μπορούσε να έχει απαγορευτεί από τον Ιουστινιανό!!! [t.p. Η εθελοτυφλία είναι κύριο χαρακτηριστικό των οργανικών Πυλών] Στο κείμενο παρακάτω εξετάζονται και οι δύο αυτές απόψεις.
Τα επιχειρήματα που αντλούν οι περισσότεροι για να αποδείξουν ότι η Ακαδημία δεν είχε κλείσει προέρχονται κυρίως από τον Alan Cameron και το έργο του «The Last Days of the Academy at Athens»[3] αλλά και από δύο σκόρπιες αναφορές σε κάποιες προσωπικότητες εκείνης της εποχής, τον Τυχικό Βυζάντιο και τον Θεόδωρο (μετέπειτα αρχιεπίσκοπο Canterbury) που υποτίθεται ότι σπούδασαν στην Αθήνα. Ο Cameron υποστηρίζει ότι έκλεισε η Ακαδημία για κάποια έτη και μετά ξαναάνοιξε. Τα επιχειρήματα του Cameron βασίζονται σε δύο κυρίως ενδείξεις:
α) Ότι ενώ, σύμφωνα με τον Μαλάλα, ο Ιουστινιανός απαγόρευσε τη νομική στην Αθήνα υπήρχαν και αλλού νομικές σχολές. Άρα, αν κάνει λάθος ο Μαλάλας σχετικώς με τις νομικές σχολές, τότε κάνει λάθος και σχετικώς με τη φιλοσοφία.
β) Ότι τα διαδοχικά υπήρχαν ακόμα για οποιαδήποτε περίοδο από το 529 μέχρι και περίπου το 560, και άρα, αφού υπήρχανε τα διαδοχικά έπρεπε να υπάρχει και Ακαδημία.
Το α) έχει πλέον καταρριφθεί. Έχουνε περάσει σχεδόν σαράντα έτη από τότε που ο Cameron δημοσίευσε το έργο του και νέες ανακαλύψεις έχουν έλθει στο φως των ερευνών. Η πιο πρόσφατη έρευνα είναι αυτή του Edward Watts στο πρόσφατο (2004) έργο του «Justinian, Malalas and the End of the Athenian Philosophical Teaching in A.D. 529»[4], όπου έχει αποδείξει ότι το χωρίο του Μαλάλα δεν έλεγε «νόμιμα» αλλά «αστρονομίαν». Το σφάλμα οφείλεται στην έκδοση του Dindorf [5] που περιέχει τη λέξη «νόμιμα» και η οποία (η έκδοση του Dindorf) δεν είναι κριτική αφού βασίζεται σε χειρόγραφο του 17ου αιώνος, το οποίο είναι διαφορετικό από άλλα σύγχρονά του. Ο Watts δείχνει ότι η λέξη «αστρονομία» ταιριάζει πιο πολύ, αναλύοντας τις συνθήκες και άλλα χειρόγραφα του 6ου αιώνος. Μία δεύτερη ένδειξη που συνηγορεί υπέρ της λέξεως «αστρονομία» είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες που να αποδεικνύουν ότι υπήρχε νομική σχολή στην Αθήνα εκείνη την εποχή και έτσι είναι λογικό να υποθέσουμε ότι το κείμενο δε μιλά για νομική (που πιθανόν δεν υφίστατο) αλλά για αστρονομία.
Το β) επιχείρημα του Cameron έχει επίσης καταρριφθεί από τον Blumenthal [6]. Ο Cameron αναφέρεται στα «διαδοχικά» και σε ένα απόσπασμα του Ολυμπιοδώρου που λέει ότι «παρά τις συνεχείς δημεύσεις τα διαδοχικά έχουν διατηρηθεί». Η λέξη «διαδοχικά» μπορεί να έχει αρκετές σημασίες, το μισθό του σχολάρχη, την περιουσία της Ακαδημίας ή ακόμα και την πνευματική διαδοχή. Ο Cameron αναφέρει πολλές πιθανές ημερομηνίες για το παραπάνω χωρίο, από το 529 μέχρι και το 560, αλλά όπως τόνισε και ο Whittaker η μετοχή ενεστώτα (του κειμένου του Ολυμπιοδώρου) μπορεί να αναφέρεται σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή της αναφοράς του κυρίως ρήματος, δηλαδή από τότε που ιδρύθηκε η Φιλοσοφική Σχολή από τον Πλάτωνα μέχρι τη στιγμή του γραψίματος του χωρίου.
Το δεύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι δεν υπάρχει καμία άλλη αναφορά, εκτός από μία στο λεξικό Σούδα για τον Πλάτωνα, που να λέει ότι η περιουσία της Ακαδημίας είχε κληρονομηθεί από τον Πλάτωνα. Άρα ο Ολυμπιόδωρος έχει κάνει λάθος να συμπεράνει ότι η περιουσία της Ακαδημίας έχει προέλθει από τον Πλάτωνα. Και αφού κάνει λάθος γι αυτό είναι πολύ πιθανόν να κάνει λάθος στο ότι οι χορηγήσεις υπήρχαν στις μέρες του.
Συνεχίζει ο Blumenthal αναλύοντας διάφορες επιγραφές που βρέθηκαν και αναφέρονται στον Πλούταρχο, τον φιλόσοφο που ξανάρχισε τη διδασκαλία στην Ακαδημία, και αποδεικνύει ότι ήτανε αρκετά πλούσιος, τόσο ώστε είναι πολύ πιο λογικό να υποθέσουμε ότι ο πλούτος βρισκότανε στα χέρια των σχολαρχών παρά το ότι αποτελούσε περιουσία της Ακαδημίας. Και καταλήγει λέγοντας ότι «μέχρι στιγμής μπορούμε να πούμε ότι ο Ολυμπιόδωρος σχεδόν σίγουρα έκανε λάθος σχετικά με την πλατωνική κληρονομιά»[7].’Κάποιοι φυσικά εδώ, αφού πλέον έχει αποδειχτεί ότι τα επιχειρήματά τους είναι ανυπόστατα, θα μπορούσανε να κάνουν ιδεολογικούς ελιγμούς και να πουν «ναι μεν… αλλά», δηλαδή ναι μεν η Ακαδημία μπορεί να έκλεισε από τον Ιουστινιανό, αλλά έτσι κι αλλιώς ήδη είχε πέσει σε μια κατάσταση παρακμής. Ουδέν ψευδέστερον τούτου.

Η Ακαδημία και η φιλοσοφία ανέκαθεν ήταν ακμάζουσες στην Αθήνα, τόσο ακμάζουσες που δεν έκλεισαν ούτε και μετά την καταστροφή της Αθήνας από τους Ερουλιανούς το 267 μ.κ.ε. Ακόμα και τα γενέθλια του Πλάτωνος και του Σωκράτους εορτάζονταν στον 5ο και πιθανώς και τον 6ο αιώνα με συμπόσια και ομιλίες σχετικά με την ελληνική Γραμματεία. Από τη στιγμή που οι φιλοσοφικές σχολές και οι φοιτητές τους αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του Αθηναϊκού πληθυσμού, υπήρχε ελάχιστη πιθανότητα για να αναδειχθεί μια νέα θρησκεία[8].
Μπορεί ο χριστιανισμός να ήτανε η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας αλλά ακόμα και τότε το πιο εντυπωσιακό τμήμα των όσων είχανε απομείνει από την αυτοκρατορία τον 4ο και 5ο αιώνα στην Αθήνα είναι ουσιαστικώς ο παγανιστικός τους χαρακτήρας [9]. Αυτός ο παγανιστικός χαρακτήρας υπήρχε κυρίως λόγω της Νεοπλατωνικής Ακαδημίας, η οποία κυριαρχούσε και ήτανε η πιο κραταιά αντι-χριστιανική δύναμη στην Αθήνα [10]. Εφ’ όσον κυριαρχούσε η Ακαδημία και η ελεύθερη σκέψη δε θα μπορούσε ποτέ να επικρατήσει ο χριστιανισμός. Έπρεπε λοιπόν να «βγει από τη μέση» όπως θα λέγαμε σήμερα.
Δυστυχώς για τους αδαείς που υποστηρίζουν ότι η Ακαδημία είχε παρακμάσει και το κλείσιμό της ήλθε ως φυσική απόρροια του χρόνου και της παρακμής, οι ίδιες οι αρχαιολογικές ανασκαφές (εκτός δηλαδή από τα χωρία του Μαλάλα και την άμεση, πλην σαφή, αναφορά του Αγαθία) τους αποδεικνύουν λάθος. Η Arja Karivieri συσχετίζει το κτήριο που το ονομάζει «Οικία του Πρόκλου» με τη Νεοπλατωνική Ακαδημία και λέει ότι το κτήριο αυτό εγκαταλείφθηκε ξαφνικώς τον έκτο αιώνα [11]. Αυτό είναι κάτι που υποστηρίζεται και από την Frantz από αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στη δεκαετία του ’70. Οι έρευνες αυτές έδειξαν ότι πηγάδια μέσα στην αγορά ήταν ασφυκτικώς γεμάτα με σχεδόν άθικτα αγάλματα και προτομές. Ανέκαθεν στην αρχαιότητα τα πηγάδια χρησίμευαν ως κάδοι απορριμάτων και μπάζων, αλλά είναι εντυπωσιακό να βρίσκουμε ολόκληρα αγάλματα μέσα σε αυτά.

Γιατί κάποιος να ρίξει τα αγάλματα μέσα σε πηγάδια; Αυτό σημαίνει ότι κάτι πρέπει να έγινε εκείνη την περίοδο. Η μόνη πιθανή εξήγηση, η οποία ταιριάζει και με κεραμικά που βρέθηκαν σε πατώματα και άλλα πηγάδια της περιοχής είναι ότι αυτό έγινε με την έκδοση του εδίκτου το 529[12]. Οι εθνικοί εκείνης της εποχής, λόγω του επικείμενου ολέθρου που θα επέφερε το έδικτο του Ιουστινιανού, έκρυψαν τα αγάλματα μέσα σε πηγάδια με σκοπό να τα σώσουν και να τα επαναφέρουν αργότερα, όταν ίσως θα ηρεμούσαν τα πράγματα.

Τα έδικτα του Ιουστινιανού ήτανε τόσο σφοδρά, που ακόμα και ολόκληρο σύμπλεγμα οικιών στη βόρεια κλιτύ του Αρεοπάγου, που ολοφάνερα κατοικείτο από παγανιστές και έχουν ενδεικτικώς συσχετιστεί με τον Δαμάσκιο και τον φιλοσοφικό του κύκλο, ξαφνικά, στις αρχές του έκτου αιώνα, πέρασε στα χέρια χριστιανών ιδιοκτητών[13]. «Φαίνεται σίγουρο», λέει ο Wildberg «ότι ο Δαμάσκιος και ο κύκλος του, αφού έχασαν τις περιουσίες τους, τούς έμεινε μόνο η επιλογή, εξορία ή θάνατος»[14].
Εκτός βεβαίως των παραπάνω η Αθανασιάδη κάνει μία πολύ ενδιαφέρουσα συσχέτιση. Ο Δαμάσκιος όταν ήταν νέος είχε επισκεφθεί την Αφροδισιάδα και εμπνεύστηκε από εκεί ιδέες για την αναζωογόνηση της Ακαδημίας. Το Σεβαστείο της Αφροδισιάδος έδωσε την έμπνευση στον Δαμάσκιο όταν χρειάστηκε να δημιουργήσει το σύμπλεγμα των κτηρίων για να στεγάσει όλους τους καθηγητές της Ακαδημίας. Η Αθανασιάδη προτείνει τις οικίες A, B και C στη βόρεια κλιτύ του Αρεοπάγου ως τις πιο υποψήφιες για το ακαδημαϊκό σύμπλεγμα κτηρίων του Δαμάσκιου, οι οποίες έχουν περιγραφεί από αρχαιολόγους ως εκπαιδευτικές[15].
Υπάρχουν εκπληκτικές ομοιότητες μεταξύ αυτών των οικιών και του Σεβαστείου της Αφροδισιάδος, όπως και μια αξιοσημείωτη συλλογή γλυπτών στις προαναφερθείσες οικίες. Αυτή η συλλογή είναι κυρίως θρησκευτική (και όχι αισθητική) και ρίχτηκε σε δύο πηγάδια το 529, όπως τεκμαίρεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Τα υπόλοιπα αγαλματίδια και γλυπτά, που είτε δε χωρούσαν στα πηγάδια είτε δεν κρύφτηκαν καλά, βρέθηκαν διαμελισμένα, πράγμα το οποίο δείχνει ότι σκοπός εκείνων που το έκαναν ήταν να προσβάλλουν. Ανάμεσα και σε άλλες σημαντικές παραχαράξεις που έκανε ο νέος ιδιοκτήτης το πάτωμα των οικιών ήταν παραποιημένο σε σταυροειδές σχήμα, πράγμα που δείχνει ότι ήθελε να εξαγνίσει το μέρος που πλήγωνε τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Η ιστορία που αποκαλύπτουν τα ερείπια του Αρεοπάγου δε διαφέρει από τις λογοτεχνικές πηγές. Η τονωμένη Ακαδημία του έκτου αιώνος ήταν το πρώτο θύμα στην αντιπαγανιστική προσπάθεια του Ιουστινιανού[16].

Ακόμα και ο ίδιος ο Cameron παραδέχεται ότι μεταξύ του 529 και 531 υπήρξε χωρίς αμφιβολία καταδυνάστευση των Ελλήνων. Οι παρατηρήσεις του βασίζονται σε δύο λογοτεχνικές αναφορές. Η πρώτη αναφέρεται στα σχόλια στο «Εγχειρίδιο» του Επίκτητου που έκανε ο Σιμπλίκιος και που ομολογεί τυραννική περίοδο και κρίση εκείνον τον καιρό («εν προσήκοντι καιρώ τυραννικής περιστάσεως»). Ο Cameron λέει ότι αυτές οι «τυραννικές περιστάσεις» έλαβαν χώρα από τους χριστιανούς μεταξύ των ετών 529 και 531 και συσχετίζονται με το κλείσιμο της Ακαδημίας [17]. Η δεύτερη αναφέρεται σε ανάλυση που κάνει στο λήμμα «εμπρίσαντες» του λεξικού Σούδα το οποίο (το λήμμα) εμφανίζεται στο «Vita Isidori» του Δαμάσκιου και το συσχετίζει με τους διωγμούς των φιλοσόφων εκείνη την εποχή [18].

Γενικώς εκείνη την εποχή βλέπουμε μια ανεξήγητη αρνητική κινητικότητα όσον αφορά στην Αθήνα. Κτήρια εγκαταλείπονται, αγάλματα κρύβονται στα πηγάδια, εκδίδονται έδικτα κατά των εθνικών, φιλόσοφοι εγκαταλείπουν την Αθήνα. Όπως πολύ ορθώς το έθεσε ο Hallstrom «σφοδρά μέτρα κατά του παγανισμού στην Αθήνα φαίνονται τόσο στη λογοτεχνία (Vita Procli) όσο και στην αρχαιολογία (κτήριο Ωμέγα, πιθανώς η οικία του Πρόκλου) από τον πέμπτο και τις αρχές του έκτου αιώνος. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία στους ερευνητές (σ.σ. scholars στο πρωτότυπο) για το γεγονός ότι ο Ιουστινιανός κατέπνιγε τον παγανισμό όποτε είχε την ευκαρία» [19].
Έχοντας λοιπόν γνώση των αρχαιολογικών και λογοτεχνικών αποδείξεων δεν είναι καθόλου δύσκολο να εξηγήσουμε γιατί τέτοιο μένος κατά της φιλοσοφικής σχολής των Αθηνών, όπως καθόλου δύσκολο δεν είναι να δούμε γιατί η Αλεξάνδρεια (που φέρνουν ως αντεπιχείρημα όσοι δε δέχονται το κλείσιμο της Σχολής) έτυχε καλύτερης μεταχείρισης από τον Ιουστινιανό, τον «μεγαλύτερο καταστροφέα ιδρυμάτων που μπορούσε να υπάρξει» σύμφωνα με τον Προκόπιο[20]. Φυσικά οι γνωστοί θα διαφωνήσουν και θα προσπαθήσουν να μειώσουν την Απόκρυφη Ιστορία (δεν τους συμφέρει που λέει τόσες αλήθειες). Ας είναι, εγώ θα τους παραθέσω τη φράση του Roger D. Scott «Η Απόκρυφη Ιστορία είναι ένα σοβαρό έργο από έναν σοβαρό ιστορικό»[21].

Παρ’ όλο που και στην Αλεξάνδρια (αλλά και στη Γάζα) υπήρχαν σχολές κλασικών σπουδών, καμία δεν έφθανε σε κύρος τη φιλοσοφική σχολή των Αθηνών, όπου είχαν σπουδάσει και οι περισσότεροι από τους χριστιανούς διανοητές [22]. Επιπλέον, στην Αθήνα υπήρχε εύρωστη εθνική παράδοση αιώνων που (την Αθήνα) την έκαναν λιγότερο επιρρεπή στον χριστιανισμό από τις υπόλοιπες πόλεις στα ανατολικά της Μεσογείου. Κατά πάσα πιθανότητα εκκλησίες δε χτίζονταν επισήμως μέχρι και τον έκτο αιώνα, και οι χριστιανοί έτειναν αρχικώς να κρατούν απόσταση από το κλασικό παρελθόν της πόλεως, φοβούμενοι να αμφισβητήσουν τους εδραιωμένους ναούς στα πέριξ της Ακροπόλεως. Το κλείσιμο των ναών άρχισε μόλις στα τέλη του πέμπτου αιώνος και μερικοί κυρίως ναοί, όπως ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο και το Ηφαιστείον ίσως να μην μετατράπηκαν σε ναούς μέχρι και τον έβδομο αιώνα [23]. Η Αθήνα ήταν ένα από τα ελάχιστα μέρη όπου οι εθνικοί μπορούσανε να αισθάνονται ασφάλεια στο να εφαρμόζουν τη θεολογία τους και να διαδίδουν τις διδαχές τους [24].
Ο κύκλος των διανοούμενων που διαμόρφωναν και καθόριζαν τον στοχασμό στην αυτοκρατορία εκείνη την εποχή, πήγαζε κυρίως από την Αθήνα και ιδιαιτέρως τη φιλοσοφική της Ακαδημία. Εκεί υπήρχε αρχαία παράδοση αιώνων και πάμπολλοι εθνικοί ικανοί να συνεχίσουν τη φιλοσοφία και το ελληνικό έθος. Έχοντας περάσει κάποιες κακουχίες λόγω κακών επιλογών σχολαρχών και διαμάχες διαδοχής μεταξύ τους, η Ακαδημία άρχισε να φθίνει στα μέσα του πέμπτου και μέχρι τις αρχές του έκτου αιώνος, έως ότου ανέλαβε σχολάρχης ο Δαμάσκιος[25], ο οποίος άρχισε να επιστρατεύει για την Ακαδημία τους πιο διάσημους φιλοσόφους εκείνη την εποχή[26].
Οι ριζικές αλλαγές που επέφερε ο Δαμάσκιος αναζωπύρωσαν τη φήμη της Ακαδημίας και άρχισε να ελκύει φοιτητές από όλη την αυτοκρατορία. Μέχρι το 520 η Ακαδημία είχε γίνει πάλι ακμαιότατο κέντρο φιλοσοφικής σκέψης[27]. Αυτό υποστηρίζει και ο Καλδέλλης (σε ανάλυση που κάνει για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Ιωάννη Λυδού) λέγοντας με σαφήνεια ότι η Αθήνα ήταν το κέντρο της μη-χριστιανικής σκέψης στην αυτοκρατορία[28] όπως επίσης και η Αθανασιάδη, λέγοντας ότι «κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας η Αθήνα παρέμεινε το μόνο παγκοσμίως αναγνωρισμένο κέντρο παγανιστικής θεολογίας»[29].

Αποδεικνύεται ότι η Ακαδημία ήτανε πραγματικώς ακμάζουσα και ζωής σφύζουσα
Δυστυχώς, όμως, η Αθήνα ανήκε στην Αχαϊκή Επαρχία, όπου η πολιτική της σκηνή άρχισε να διακατέχεται κυρίως από χριστιανούς. Και ακόμα χειρότερα, διοικητικές αλλαγές είχαν δημιουργήσει ένα σύστημα τοπικών κυβερνήσεων, στο οποίο είχαν προτεραιότητα οι χριστιανοί πολίτες και ο χριστιανικός κλήρος. Μέσα σε αυτό το κλίμα οι χριστιανοί άρχισαν να επιτίθενται σε προεξέχοντες φιλοσόφους όπως ο Πρόκλος και ο Ηγίας. Ο Μαρίνος επίσης αναγκάστηκε να καταφύγει στην Επίδαυρο «δια την στάσιν του» όπως μας πληροφορεί ο Δαμάσκιος[30]. Οι πολιτικές περιστάσεις και τα ιστορικά προηγούμενα δείχνουν ότι το κλείσιμο της Σχολής το 529 ήταν η αποκορύφωση ενός αιώνος σποραδικών προσπαθειών των χριστιανών να σπιλώσουν και να επιτεθούν στις ιδέες των εθνικών[31] με διωγμούς, δηώσεις και έδικτα.
Ο Μαλάλας, επίσης, επισημαίνει ότι ο νόμος που έστειλε ο Ιουστινιανός στην Αθήνα και απαγόρευε τη διδασκαλία της αστρονομίας και της φιλοσοφίας ήταν διαφορετικός από τα αντίγραφα του νόμου που στάλθηκαν αλλού. Αναλύοντας αυτή την κίνηση ο Watts συμπεραίνει λέγοντας ότι «η απαγόρευση της διδασκαλίας που επέβαλε αυτός ο νόμος, ήταν έτσι σχεδιασμένη, ώστε να στραγγίξει τη ζωή του ιδρύματος που ο Δαμάσκιος είχε αρχίσει να ανανεώνει» [32].
Το ότι η Αθήνα είχε χειρότερη αντιμετώπιση από τις άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας υποστηρίζεται από πολλούς. Ο Downey προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί ο Ιουστινιανός απαγόρευσε τη φιλοσοφία στην Αθήνα και όχι στην Αλεξάνδρεια, δίνει μία αρκετά λογική εξήγηση. Αφού έγινε αυτοκράτορας ο Ιουστινιανός, εξέδωσε έδικτα που απαγόρευαν αιρετικούς, εθνικούς και Σαμαρείτες από το να διδάσκουν οιοδήποτε θέμα[33]. Φυσικά αυτό έγινε ως τμήμα της προσπάθειάς του να επιτύχει θρησκευτική ενότητα, η οποία, όπως πίστευε ο ίδιος, θα ερχόταν μόνο με την κατάλληλη εκπαίδευση. Οι αιρετικοί ή οι εθνικοί διδάσκαλοι το μόνο που θα έκαναν θα ήτανε να διαφθείρουν τα μυαλά των φοιτητών[34]. Έτσι λοιπόν, όπως σημειώνει ο Downey «το κλείσιμο της Φιλοσοφικής Σχολής ήλθε ως συνέπεια των εθνικών καθηγητών της»[35]. Κάτι που υποστηρίζεται και από τον Browning λέγοντας ότι (μιλώντας για τον Ιουστινιανό) «… σίγουρα δεν είχε κάτι προσωπικό εναντίον του Δαμάσκιου και του Σιμπλίκιου. Αλλά δεν ταίριαζαν στην αυτοκρατορία έτσι όπως την έβλεπε εκείνος. Η διανοητική τους υπεροχή έδινε μια πλασματική αίγλη στις παγανιστικές πεποιθήσεις. Και, ίσως, η μεγάλη περιουσία της Ακαδημίας ήταν πειρασμός για έναν αυτοκράτορα που ήθελε χρηματοδότηση για τα μεγαλεπήβολα έργα του»[36].
Το θέσπισμα του Ιουστινιανού, έτσι όπως σώζεται από τον Μαλάλα, είχε στόχο να επιβάλλει τον περιορισμό της φιλοσοφίας διδασκόμενης από τους Έλληνες (δηλαδή της βλασφημίας, αφού οι διδασκαλίες των Ελλήνων ήτανε «βλάσφημες»). Η διδασκαλία της φιλοσοφίας από χριστιανούς δε θα είχε αυτό το αποτέλεσμα[37].
Κάτι παρόμοιο για τις ιδέες του Ιουστινιανού γράφει και ο Cesaretti «Ήταν αυτή η ορθοδοξία απλώς ένα εργαλείο για δύναμη, που βασιζόταν σε αυτό που ο Ιουστινιανός ονόμαζε «Καισαροπαπισμό»; Αν πούμε ναι, τότε υποτιμούμε το πραγματικό θεολογικό πάθος του Ιουστινιανού, την προσωπική του, συμπαγή, σχεδόν υπαρξιακή του αφοσίωση στην αναζήτηση μιας ιδεατής φόρμουλας πίστης που θα έλυνε όλα τα προβλήματα -τυπικό της ύστερης αρχαιότητας- η οποία θα δημιουργείτο με το να εφαρμόσει τις αρχαίες φιλοσοφικές ιδέες στο χριστιανικό Ευαγγέλιο»[38].
Ο Michael Mass λέει σχετικώς ότι οι χριστιανοί ανέκαθεν αναρωτούνταν «Τί σχέση έχει η Αθήνα με τα Ιεροσόλυμα; Η Ακαδημία με την Εκκλησία;»[39] αλλά κατά τον έκτο αιώνα η ένταση μεταξύ χριστιανικής προσέγγισης και μη-χριστιανικής παράδοσης έγινε ακόμα πιο οξεία, ιδιαίτερα όταν προσεγγιζόταν κάτω από το αυτοκρατορικό πρίσμα. Η προσπάθεια του Ιουστινιανού να δημιουργήσει μια ρωμαϊκή κοινωνία ομοιόμορφης πίστης περνούσε μέσα από την αποδυνάμωση των συνδετικών κρίκων με το παρελθόν. Με το να καταστείλει τον πολυθεϊσμό και να βάλει στο στόχαστρό του τους διανοούμενους, σφράγισε τη μοίρα της κοσμικής μάθησης. Επέβαλε τον μειωτικό όρο «παγανιστικές» σε δραστηριότητες και γνώση που προηγουμένως αποτελούσαν αναπόσπαστο στοιχείο του αξιοθαύμαστου πολιτισμού της αυτοκρατορίας. Με λίγα λόγια, στην αρχή της βασιλείας του Ιουστινιανού παραδόσεις και γνώση, ειδικά στη φιλοσοφία, τις τέχνες και την ιστορία υπήρχαν ανεξαρτήτως από τη χριστιανική ιδιοποίηση. Στο τέλος του έκτου αιώνος αυτές οι αυτόνομες σφαίρες πολιτισμού είχαν σχεδόν εξαφανιστεί[40].

Ο Θεόδωρος και ο Τυχικός
Για να αποκλείσουμε κάθε περίπτωση όμως η σχολή να επαναλειτούργησε, θα πρέπει να αναλύσουμε και κάποιες σκόρπιες αναφορές που υπάρχουν σε κάποιους σπούδασαν υποθετικά φιλοσοφία στην Αθήνα, όπως ο Θεόδωρος της Ταρσού (μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Canterbury) και ο Τυχικός (ο επονομαζόμενος Βυζάντιος).
Για τον Θεόδωρο υπάρχει μία αναφορά, γραμμένη 219 έτη μετά το κλείσιμο της Ακαδημίας, από τον Πάππα Ζαχαρία προς τον Άγιο Βονιφάτιο (Boniface)[41], που λέει ότι γνώριζε φιλοσοφία από την Αθήνα. Για κάποιον που δεν ξέρει τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες εκείνης της εποχής του είναι εύκολο να το πιστέψει. Αν όμως ερευνήσουμε λίγο θα δούμε ότι ο όρος «φιλοσοφία» εκείνη την εποχή χρησιμοποιείτο περισσότερο για να προσδώσει κύρος παρά για να δείξει ότι κάποιος όντως ήταν φιλόσοφος. Ο Guglielmo Cavalo απέδειξε ότι αν κάποιος ήθελε να σπουδάσει εκείνη την εποχή θα μπορούσε να το κάνει κυρίως στην Αλεξάνδρεια και τη Νότιο Ιταλία, αλλά όχι στην Αθήνα[42]. Ο Michael Lapidge σε έρευνα που κάνει για την καριέρα του Θεόδωρου[43], δεν αναφέρει καν την Αθήνα ως όνομα στην πορεία του Θεόδωρου από την Ταρσό στο Canterbury. Ούτε ο Βέδας (Bede) σύγχρονος του Θεόδωρου αναφέρει την Αθήνα στο έργο του «Historia ecclesiastica gentis Anglorum». Πώς, λοιπόν, ο Θεόδωρος σπούδασε στην Αθήνα και μάλιστα Φιλοσοφία;
Γίνεται φανερό ότι το σχόλιο του Πάππα Ζαχαρία σήμαινε απλώς ότι ο Θεόδωρος κατείχε κάποια «ελληνική» μόρφωση[44], ήτοι ότι ήταν κάποιος ευρυμαθής, κάποιος «φιλόσοφος» (τα εισαγωγικά υπάρχουν στο πρωτότυπο) που μπορούσε να διδάσκει και να έχει γνώση πολλών εκπαιδευτικών κλάδων[45], κάποιος ειδήμων στη ρητορική και τη διαλεκτική[46], όχι κάποιος που μπορούσε να κατανοήσει την ελληνική Φιλοσοφία.

Το όνομα της Αθήνας και η έννοια της φιλοσοφίας μπήκαν στο κείμενο μόνο και μόνο για να προσδώσουν κύρος στον Θεόδωρο. Άλλως τε η Αθήνα, μέσα από μια πολιτισμική παράδοση δεκάδων αιώνων, συνέχιζε να υφίσταται ως σύμβολο πολιτισμού και μόνο η αναφορά της αρκούσε για να δώσει αξία σε κάποιον. Διακόσια είκοσι σχεδόν έτη μετά το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών, στην εποχή του Καρλομάγνου, το κλέος και η πολιτιστική εμβέλεια της Αθήνας ήταν τόσο ισχυρή, πού ένα έτος πριν στεφθεί αυτοκράτορας ο Καρλομάγνος, ο Αλκουϊνος (Alcuin) του έγραψε προτρέποντάς τον να «δημιουργήσει μια νέα Αθήνα στη Γαλλία»[47].
Αλλά ακόμα και αν δεχθούμε ότι ο Θεόδωρος σπούδασε για κάποιο διάστημα στην Αθήνα, πουθενά δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι σπούδασε φιλοσοφία, πόσο μάλλον από φιλοσοφική σχολή η οποία λειτουργούσε επισήμως. Ο Γισλένος (Gislenus), σύγχρονος του Θεόδωρου που σπούδασε στην Αθήνα, διδάχθηκε από ιδιωτικούς δασκάλους[48]. Ίσως αυτούς θα μπορούσαμε να τους αποκαλέσουμε «φιλοσόφους» αλλά ήταν; Δε νομίζω. Μάλλον ήταν οι λεγόμενοι γραμματιστές, δηλαδή ιδιωτικοί δάσκαλοι που αναλάμβαναν τη μόρφωση κάποιου, σε καμία όμως περίπτωση φιλόσοφοι.
Για τον Τυχικό, η μόνη πρωτογενής πηγή που υπάρχει είναι στην αυτοβιογραφία του Ανανία από τη Σιράκ[49]. Ο Τυχικός ήταν μοναχός που δίδασκε στο μοναστήρι του Αγίου Ευγενίου και ήταν δάσκαλος του Ανανία, ο οποίος ( Ανανίας) ήταν με τη σειρά του μοναχός της Αρμενικής Εκκλησίας[50]. Ο Τυχικός σπούδασε στην Αρμενία και πέρασε ένα μήνα στα Ιεροσόλυμα, τρία έτη στην Αλεξάνδρεια, ένα έτος στη Ρώμη και μετά από αυτό στην Κωνσταντινούπολη[51]. Ο Ανανίας, επίσης, αναφέρει ότι ο Τυχικός βρήκε στην Αθήνα έναν «διάσημο άνδρα» (δεν αναφέρει το όνομά του) από τον οποίον διδάχθηκε φιλοσοφία[52].
Αυτό φυσικά δε συνηγορεί στην άποψη ότι υπήρχε φιλοσοφική σχολή στην Αθήνα και θέτει κάποια ερωτήματα. Ποιός ήταν αυτός ο «διάσημος άνδρας» που γνώριζε φιλοσοφία και τη δίδασκε; Δεν υπάρχουν πηγές για κάποιον διάσημο φιλόσοφο εκείνη την εποχή στην Αθήνα. Γιατί ο Ανανίας δεν αναφέρει όνομα; Αυτό κάνει τη μαρτυρία του συγκεχυμένη τη στιγμή που αναφέρει άλλες λεπτομέρειες, αλλά όχι μια τόσο σημαντική για τον δάσκαλό του. Πού διδάχθηκε φιλοσοφία, στην Αθήνα ή την Κωνσταντινούπολη; Ο Ανανίας δεν ξεκαθαρίζει αν ο Τυχικός σπούδασε στην Αθήνα ή την Κωνσταντινούπολη, αλλά μόνο ότι βρήκε κάποιον διδάσκαλο στην Αθήνα. Ο Robert H. Hewsen υποστηρίζει ότι ο Τυχικός διδάχτηκε φιλοσοφία στην Κωνσταντινούπολη από τον Αθηναίο διδάσκαλο. Η φήμη του ήτανε τόσο μεγάλη ώστε ακόμα και ο Πατριάρχης τον παρακάλεσε να μείνει εκεί, αλλά ο Τυχικός αρνήθηκε και γύρισε στην Τραπεζούντα, όπου άνοιξε δική του σχολή. Όμως ο θάνατος του διδάσκαλού του ανάγκασε τον ίδιο τον αυτοκράτορα να καλέσει τον Τυχικό πίσω στην Κωνσταντινούπολη να αναπληρώσει την κενή θέση, την οποία ο Τυχικός απέρριψε[53]. Εδώ πλέον γίνεται ξεκάθαρο ότι ο Τυχικός σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, αφού ο αυτοκράτορας τον κάλεσε πίσω στην Κωνσταντινούπολη, όπου προηγουμένως και ο διδάσκαλος του Τυχικού εδίδασκε.

Αθήνα – Αλεξάνδρεια
Γιατί όμως η Αθήνα και όχι η Αλεξάνδρεια; Αν δούμε τις κοινωνικοθρησκευτικές συνθήκες της Αλεξάνδρειας εκείνη την εποχή, θα καταλάβουμε πολύ εύκολα τον λόγο. Στην Αλεξάνδρεια άρχισε να αναπτύσσεται ένας νέος τύπος διδασκάλου, αυτός του χριστιανού «φιλοσόφου» (ενός τύπου που υπάρχει ακόμα και στις μέρες μας). Στην Αλεξάνδρεια, οι μαθητές μάθαιναν από τη μία Όμηρο και Θουκυδίδη, αλλά από την άλλη -και αυτό είναι το πιο σημαντικό- οι χριστιανοί διδάσκαλοι τους υποχρεώναν να ασχοληθούν με χριστιανικά θέματα[54].
Κάτω από αυτό το πλαίσιο η Αθήνα είχε γίνει αναχρονιστική (αφού οι διδάσκαλοι ήταν ακραιφνείς εθνικοί και όχι χριστιανοί) και έπρεπε να κλείσουν οι φιλοσοφικές σχολές. Οι σχολές εκεί ήταν το αγκάθι στο πρόγραμμα εκχριστιανισμού της αυτοκρατορίας. Δεν ήταν η διδασκαλία της φιλοσοφίας αυτή καθεαυτή που εύρισκε επικίνδυνη ο Ιουστινιανός, αλλά το ότι αυτή διδασκόταν από εθνικούς καθηγητές οι οποίοι διόλου δεν ενδιαφέρονταν να χτίσουν τη νέα χριστιανική κουλτούρα που χρειαζόταν ο αυτοκράτορας για την εδραίωση της χριστιανικής πολιτείας[55], ένα αμάλγαμα δηλαδή χριστιανισμού με φιλοσοφικές ιδέες, που τόσο πολύ τις είχε ανάγκη για να ορθοποδήσει ο ανώριμος χριστιανισμός.
Και όπως είναι γνωστό, οι Έλληνες καθηγητές που αρνήθηκαν να γίνουν χριστιανοί, έφυγαν πρόσφυγες στην αυλή του βασιλιά της Περσίας[56]. Εδώ όμως τίθεται και μία άλλη ερώτηση. Γιατί αυτό το νέο είδος χριστιανού «φιλοσόφου» άρχισε να αναπτύσσεται στην Αλεξάνδρεια και όχι στην Αθήνα; Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό.

Οι διώξεις και η αποδυνάμωση του [Β-Δ] ελληνισμού άρχισε επί Πτολεμαίου Ζ’, όταν εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό κατά των Ελλήνων και ελληνιζόντων στην Αλεξάνδρεια κατά την ελληνιστική περίοδο. Ήδη από τότε έχουμε τις πρώτες βίαιες πράξεις συντριβής του ελληνισμού σε αυτόν τον συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, με αποτέλεσμα ο ελληνισμός να αρχίσει σιγά σιγά να χάνει τη ρώμη του και να γίνει εύκολο θύμα στις απηνείς διώξεις που ακολούθησαν.
Ένας άλλος λόγος είναι και γεωγραφικός και κατά συνέπεια και οικονομικός. Η Αλεξάνδρεια, όντας κτισμένη σε εύφορη περιοχή, ήταν ο κύριος προμηθευτής καλαμποκιού, ελαιόλαδου και σιταριού της «δεύτερης Ρώμης», δηλαδή της Κωνσταντινούπολης. Ήτανε ζωτικής σημασίας τα φορτηγά πλοία να μεταφέρουνε τρόφιμα στην Κωνσταντινούπολη ανεμποδίστως και αδιακόπως. Και αφού η αυτοκρατορία εκχριστιανιζόταν, οι αυτοκράτορες δεν το διακινδύνευαν καθόλου να βρίσκεται η Αλεξάνδρεια υπό αλλόθρησκη επιρροή (δηλαδή ελληνική). Έτσι έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στον χριστιανισμό και κατόρθωσαν από νωρίς να δημιουργήσουν μια δυνατότερη χριστιανική κοινότητα, αναδεικνύοντας αιμοσταγείς επισκόπους στον επισκοπικό θώκο[Β -Δ].
Διαβάζουμε χαρακτηριστικώς: «στα τέλη του 350 στην Αλεξάνδρεια ένας από τους πλέον αντι-παγανιστές επισκόπους, ο Αρειανός Γεώργιος, ανέβηκε στο θρόνο της επισκοπής του Αθανάσιου. Ο Γεώργιος χρησιμοποίησε όλες τις μεθόδους που μπορεί να φανταστεί ανθρώπινο μυαλό για να αφανίσει την εθνική λατρεία. Αλαζόνας και προκλητικός, όπου του το επέτρεπαν οι συνθήκες, αλλά κυρίως ύπουλος και δουλοπρεπής, μετέτρεψε ναούς σε εκκλησίες, οργάνωσε δημόσιες παρελάσεις στις οποίες χλευάζονταν ιερά παγανιστικά αντικείμενα, εσκεμμένως προσέβαλλε εθνικούς κατά τη διάρκεια λατρείας τους και, τέλος, έστειλε το στρατό κατά του τελειότερου ναού της Αιγύπτου, το Σεραπείο. Και αφού δεν κορέστηκε με τη δήωση των μνημείων, ο Γεώργιος στράφηκε και σε διώξεις ανθρώπων, προξενώντας και την εξορία πολλών σημαίνοντων διδασκάλων, όπως του ιατροσοφιστή Ζήνωνος»[57].
Σε όλες αυτές τις καταστροφές συνέβαλε και η ιστορία του χριστιανισμού στην Αλεξάνδρεια. Από τις μέρες ακόμα των Αποστόλων, οι κεντρικές επισκοπές του χριστιανισμού υπήρχαν στα τρία ηγετικά χριστιανικά κέντρα, τη Ρώμη, την Αλεξάνδρεια και την Αντιόχεια[58], (η Κωνσταντινούπολη έγινε ηγετικό κέντρο δυό αιώνες αργότερα). Ο Ευαγγελιστής Μάρκος είχε πάει το Ευαγγέλιο στην Αλεξάνδρεια και ο πατριάρχης της Αλεξάνδρειας θεωρείτο πάπας αφού ήταν απ’ ευθείας διάδοχος του Μάρκου. Πολλοί έβλεπαν την Αλεξάνδρεια ως την υψηλότερη εκκλησιαστική αρχή, το προπύργιο της χριστιανικής πίστεως[59].

Γενικώς στην Αλεξάνδρεια από την εμφάνιση του χριστιανισμού και εξής υπήρχε ανέκαθεν ισχυρό ανθελληνικό κλίμα. Tο 380 έχουμε άγριες εξορμήσεις κατά των εθνικών. Πάλι το 385-386 με τον Κυνήγιο και τον Θεόφιλο, όπου με τις μανιασμένες ορδές φανατικών παππάδων κατάστρεψαν ελληνικούς ναούς και αγάλματα. Το 415 η φιλόσοφος Υπατία [Α] διαμελίστηκε στην κυριολεξία από τον Κύριλλο και τα φανατισμένα στίφη ιερέων που όπως πολύ σωστά αναφέρει η Αθανασιάδη «η μοίρα της Υπατίας απέτρεψε τους νέους από το να σπουδάζουν φιλοσοφία»[60]. Στα τέλη του πέμπτου αιώνος, λίγες μόνο δεκαετίες πριν το κλείσιμο της Ακαδημίας των Αθηνών, ο παγανιστής φιλόσοφος Ωραπόλλων εξαναγκάσθηκε να παραιτηθεί και να φύγει από την πόλη λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων[61]. Ο φιλόσοφος Ηραΐσκος καταδιώχτηκε σε θάνατο από τον Νικομήδη[62]. Ακόμα και ναούς εθνικών Αιγυπτίων κατάστρεψαν για να σταματήσουν τη λατρεία της Ίσιδος στη Μέμφιδα (Menouthis)[63].
Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι εναπομείναντες Έλληνες είχαν δύο επιλογές. Ή να αλλαξοπιστήσουν (ή να προσποιηθούν πως αλλαξοπίστησαν) σε χριστιανούς ή να φύγουν. Η πρώτη λύση ήταν και η ευκολότερη αν σκεφτούμε ότι από εδώ και πέρα οι κλασικές επιστήμες θα προσεγγίζονταν (δηλ. θα εκφυλίζονταν) μόνο κάτω από τον χριστιανικό τρόπο σκέψης[64].
Κάτι τέτοιο έκανε και ο Ολυμπιόδωρος, προκειμένου να σώσει τη θέση του και τη ζωή του. Αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με τη χριστιανική διδασκαλία σε αρκετές θέσεις[65]. Και όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Tarrant (μιλώντας για τον Ολυμπιόδωρο) «εν τέλει πρέπει να τον σκεφτούμε ως πολύ δεκτικό στις χριστιανικές θέσεις. Ο Westerink αναφέρεται στην αρκετά ευέλικτη προσαρμοστικότητα του δόγματός του. Ο Ολυμπιόδωρος είχε λίγη από τη μεγαλειότητα του Σωκράτη, αλλά τουλάχιστον ήξερε σαν τον Σωκράτη πως να αποφεύγει τις τεχνικές λεπτομέρειες της ιδεολογίας του»[66].
Κάτι παρόμοιο ως προς το αποτέλεσμα υποστηρίζει και ο Wildberg λέγοντας ότι ο Ολυμπιόδωρος, εν αντιθέσει με το σύγχρονό του Σιμπλίκιο, δεν ήταν το ίδιο Έλληνας. Ήλπιζε για κάποιου είδους συνύπαρξης. Μια ματιά στα σχόλιά του στον Φαίδωνα, Αλκιβιάδη Α και Γοργία μας δείχνουν τον ανούσιο (σ.σ. toothless στο πρωτότυπο) πλατωνισμό του. Ένας σύγχρονος ερευνητής λέει για τα απογοητευτικά του σχόλια «βρίθει από αναπολήσεις και ανέκδοτα για τον Αμμώνιο, ενώ η πραγματική τους ουσία είναι πολύ φτωχή»[67]. Φυσικά, όπως προειπώθηκε, αυτό δεν είναι σφάλμα του Ολυμπιοδώρου. Ο άνθρωπος προσπαθούσε να σώσει τη ζωή του από τους διωγμούς που εξαπέλυσαν οι χριστιανοί, έπρεπε να είναι προσεχτικός με αυτά που έλεγε και αυτά που έγραφε, διαφορετικώς οι χριστιανικές αρχές θα του επέβαλαν βασανισμούς με μεταλλικά όργανα[68].
Η αλήθεια είναι ότι πολλοί ιστορικοί συγκλίνουν στην άποψη ότι η φιλοσοφία στην Αλεξάνδρεια άρχισε να χριστιανοποιείται. Η φιλοσοφική ατμόσφαιρα στην Αλεξάνδρεια ήταν αναμφιβόλως περισσότερο Αριστοτελική από την Αθήνα, και λιγότερο μαχητική υπέρ του παγανισμού[69] και έτσι άρχισε να χριστιανοποιείται[70]. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι οι Αλεξανδρινοί φιλόσοφοι πληρώνονταν από τις αρχές της Αλεξάνδρειας και όχι από την περιουσία των φιλοσοφικών σχολών[71]. Έτσι, οι χριστιανοί της Αλεξάνδρειας ανέχονταν τους κρυφο-εθνικούς διδάσκαλους οι οποίοι δεν ήταν απροκαλύπτως αντι-χριστιανοί (όπως οι φιλόσοφοι των Αθηνών) και οι οποίοι έδειχναν ενδιαφέρον για τον Αριστοτελισμό με αποτέλεσμα να «απεμπολήσουν τις μοχθηρές θεοσοφικές εικοτολογίες του νεοπλατωνισμού»[72].

Αριστοτελισμός λοιπόν, το φιλοσοφικό σύστημα το οποίο (μαζί και με τον Πλατωνισμό) σοφίστηκαν οι χριστιανοί, παράφρασαν και εγκολπώθηκαν προκειμένου να εδραιώσουν το άγουρο ακόμα δόγμα τους. Ήταν προς όφελος των χριστιανών μια «φιλοσοφική» σχολή στην Αλεξάνδρεια, την οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν προς εδραίωση των ιδεών τους. Τα έργα του Φιλόπονου και του Ζαχαρία είναι παραδείγματα χριστιανικής ιδιοποίησης της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας με σκοπό να δώσουν στη χριστιανική δοξασία λογικό έρεισμα[73]. Φυσικά, κανένα από αυτά τα έργα ή τα σχόλια δεν είχαν σχέση με τις ιδέες του Αριστοτέλη. Μπορεί να διέδωσαν την αριστοτέλεια σκέψη, αλλά αποτελούσαν μία αξιοσημείωτη αναίρεση των φιλοσοφικών διδαχών του Αριστοτέλη, αν τα συγκρίνουμε δίπλα-δίπλα με τα πρωτότυπα [74].
Ας μην ξεχνάμε ότι η εποχή για την οποία γίνεται η έρευνα είναι γεμάτη όχι μόνο από διωγμούς εθνικών αλλά και από διωγμούς αιρετικών χριστιανών. Τα πιο επείγοντα ζητήματα έπαψαν να είναι οι εθνικοί και η διδασκαλία τους. Τώρα υπήρχαν πιο χειροπιαστά ζητήματα να λύσουν και αυτά ήταν οι «άλλοι χριστιανοί» και οι διαμάχες μεταξύ του Σεβήρου (πατριάρχη Αντιόχειας) και του Ιουλιανού (Αλικαρνασσού) για το αν το σώμα του Ιησού είχε φθαρεί πριν την ανάστασή του ή όχι (αφθαρτοδόκησις). Αυτά ήταν σοβαρότερα ζητήματα από τις διώξεις των εναπομεινάντων Ελλήνων.
Άλλη μια λογική απάντηση στο γιατί η φιλοσοφική σχολή της Αλεξάνδρειας παρέμεινε ανοιχτή, βρίσκεται στο γεγονός ότι η μελέτη της φιλοσοφίας ήτανε απαραίτητη για να διατυπωθεί και να κατανοηθεί ο χριστιανισμός. Η Βίβλος δε δίνει πληροφορίες για το αν ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι της ίδιας ουσίας. Ούτε για το πώς το θεϊκό και το ανθρώπινο στοιχείο συνδυάστηκαν στον Χριστό. Όποιοι μελετούσαν αυτά τα θέματα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν την αριστοτέλεια λογική, καθώς και τις βασικές έννοιες της πλατωνικής οντολογίας όπως υπόσταση, φύση, ουσία, ψυχή και νους. Φαίνεται ότι ο χριστιανισμός έκανε επιτακτική την ανάγκη της φιλοσοφίας και μπορούμε να πούμε ότι αυτή επιβίωσε στην Αλεξάνδρεια, διότι έδινε βάση στις διαφορετικές χριστιανικές κοινότητες που τη χρησιμοποιούσαν.
Αλλά ακόμα και αυτό δε μας δίνει μια τελική απάντηση. Σε πολύ γενικές γραμμές η απάντηση είναι ότι ο χριστιανισμός έφερε μαζί του μία επινόηση παντελώς άγνωστη στον αρχαίο κόσμο, την εξ αποκαλύψεως αλήθεια, που όσο σκανδαλώδης και αν ήταν, έπρεπε να κατανοηθεί.
Οι φιλόσοφοι ανέκαθεν ενοποιούσαν τη λογική με τη θεολογία με τέτοιο τρόπο, ώστε πάντοτε ξεκινούσαν από τον Λόγο και, αμφισβητώντας, κατέληγαν στην πεποίθηση σχετικώς με το όντως ον, τους θεούς και την αθανασία της ψυχής. Στον χριστιανισμό όμως αυτό το συμπέρασμα αποκαλύπτονταν. Και ήταν αυτή η αποκάλυψη -με την υπόσχεση μιας παγκόσμιας σωτηρίας μέσω κάποιου που από θεός έγινε άνθρωπος, πέθανε στο σταυρό και αναστήθηκε- που αψηφούσε τη λογική. Αυτό που έλειπε αρχικώς από τον χριστιανισμό ήταν ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτές οι ιδέες θα μπορούσανε να κατασκευαστούν, να συζητηθούν και να υποστηριχθούν, αλλά κανείς άλλος δεν πρόσφερε ένα τέτοιο πλαίσιο παρά μόνον η παγανιστική φιλοσοφία. Για αυτόν τον λόγο η κλασική φιλοσοφία μέσα στην αυτοκρατορία ήταν αμφίσημη, εχθρός και σύμμαχος μαζί [75].

Η πορεία των Φιλοσόφων μετά το κλείσιμο της Φιλοσοφικής Σχολής
Όπως αναφέρει ο Αγαθίας μετά το κλείσιμο της Σχολής ο Δαμάσκιος και έξι ακόμα φιλόσοφοι φύγανε και αναζήτησαν καταφύγιο στην αυλή του Χοσρόη, στην Περσία. Σύμφωνα πάντα με τον Αγαθία (που είναι εγκυρότατος αφού μας έχει διασώσει ακόμα και τα ονόματα των φιλοσόφων) οι φιλόσοφοι ήταν η αφρόκρεμα «το άκρον άωτον» της εποχής και έφυγαν γιατί τα θεολογικά τους πιστεύω τους έκανε να μην μπορούνε να ζήσουν πλέον στην αυτοκρατορία. Εδώ όμως τίθεται ένα άλλο ερώτημα. Ο Χοσρόης δεν έγινε βασιλιάς παρά στις 13 Σεπτεμβρίου του 531, η Φιλοσοφική Σχολή έκλεισε το 529, τι έγινε στα δύο αυτά έτη μεταξύ 529 και 531;
Φαίνεται ότι μετά τον περιβόητο ανθελληνικό νόμο οι φιλόσοφοι μείνανε στην Αθήνα, περιμένοντας ότι ίσως τα πράγματα θα άλλαζαν. Βεβαίως λογικό είναι να υποθέσουμε ότι μετά τον ανθελληνικό αυτόν νόμο ο Δαμάσκιος και ο κύκλος του θα ήταν ο επόμενος στόχος των χριστιανών και θα έπρεπε να κάνουνε αυτό που θα έκανε ο καθένας μας, να το βάλουνε στα πόδια. Αλλά αυτό θα ήταν αντίθετο προς την ιδεολογία του Δαμάσκιου, του ανθρώπου που έλεγε ότι «τίποτα δεν αξίζει περισσότερο από την καθαρή συνείδηση»[76]. Δε θα μπορούσε να κάνει πίσω, ακόμα και στο κλείσιμο της Φιλοσοφικής Σχολής, τη στιγμή που οι ίδιες του οι φιλοσοφικές του διδαχές εγκωμίαζαν την εμμονή άλλων φιλοσόφων στις προγονικές παραδόσεις[77].
Δεν υπήρχε συμβιβασμός. Αυτό ήταν κάτι που το είχε κάνει και στο παρελθόν[78], όταν διάλεξε εξορία αντί για συνεργασία[79]. Έτσι παρέμεινε στην Αθήνα, περιμένοντας να αλλάξουν τα πράγματα. Αλλά δυστυχώς οι νόμοι 1.11.9 και 1.11.10 αλλά και 1.11.10.3 του Ιουστινιανού που εκδόθηκαν δύο έτη αργότερα[80] δηλαδή το 531, σύμφωνα με τους οποίους τα περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων θα κατάσχονταν από τον αυτοκράτορα, έκαναν τον Δαμάσκιο και τον κύκλο του να εγκαταλείψουν την Αθήνα και να βρουν καταφύγιο στην αυλή του Χοσρόη και από εκεί στις Κάρρες της Μεσοποταμίας[81].
Μαζί τους έσβησαν και τα Φώτα της Παιδείας.-

Ακαδημία Αθηνών Πλάτωνος
Η Ακαδημία ιδρύθηκε στην Αθήνα γύρω στο 387 π.κ.ε. από τον Πλάτωνα μετά το πρώτο ταξίδι του (398-390 π.κ.ε.) στη Σικελία και την αγορά των εγγράφων του μεγάλου φιλόσοφου Πυθαγόρη. Βρίσκονταν σε ένα άλσος του προαστίου των Αθηνών, την Ακαδήμεια, αφιερωμένο στον Αθηναίο ήρωα Ακάδημο, από το όνομα του οποίου προέρχεται και η ονομασία της. Ο χώρος θεωρούνταν Ιερός γιατί ο Θησέας είχε κρύψει εκεί την Ελένη και από σεβασμό για την μακρά παράδοση και την ταύτισή του με τους Διόσκουρους, οι Σπαρτιάτες δεν θα τον κατέστρεψαν όταν εισέβαλαν το 413 π.κ.ε. στην Αττική. Η Ακαδημία συνέχισε τη λειτουργία της σε όλην την περίοδο της ελληνιστικής περιόδου για να διακοπεί η λειτουργία της για τέσσερα χρόνια κατά τον Πρώτο Μιθριδατικό Πόλεμο και την φυγή του Φίλωνα της Λάρισας στο 88 π.κ.ε. στη Ρώμη. Έκλεισε οριστικά το 529, μετά από σχεδόν 10 αιώνες συνεχούς παρουσίας, όταν καταργήθηκε από τον Βυζαντινό χριστιανό αυτοκράτορα Ιουστινιανό και την Χριστιανική Βυζαντινή Πανούκλα.

Ο Διογένης Λαέρτιος διαιρεί την ιστορία της Ακαδημίας σε τρεις περιόδους την Παλιά, τη Μέση επικεφαλής της οποίας ορίζει τον Αρκεσίλαο και τη Νέα με πρώτο τον Λακύδη. Από την ίδρυσή της και μέχρι τις αρχές του πρώτου αιώνα π.κ.ε. η Ακαδημία λειτουργούσε χωρίς προβλήματα, ωστόσο, όταν άρχισε το 88 π.κ.ε. ο Πρώτος Μιθριδατικός Πόλεμος, ο Φίλων ο Λαρισαίος εγκατέλειψε την Αθήνα και κατέφυγε στη Ρώμη, όπου φαίνεται να παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του. Το 86 π.κ.ε. ο Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας πολιόρκησε την Αθήνα προκαλώντας μεγάλη καταστροφή. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας «έβαλε τα χέρια του πάνω στα ιερά άλση, και λεηλάτησε την Ακαδημία που ήταν τοποθετημένη στα πιο δασώδη προάστια της πόλης, καθώς και το Λύκειο».
Η καταστροφή της Ακαδημίας φαίνεται να ήταν τόσο σοβαρή ώστε η ανακατασκευή και επαναλειτουργία της ήταν σχεδόν αδύνατη. Όταν ο Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης επέστρεψε στην Αθήνα από την Αλεξάνδρεια το 84 π.κ.ε. άρχισε πάλι τη λειτουργία της, αλλά όχι στην Ακαδημία μα στο Λύκειο. Ο Κικέρων, που υπήρξε και μαθητής του Φίλωνα, περιγράφει μια επίσκεψη στο χώρο της Ακαδημίας ένα απόγευμα, που ήταν «ήσυχη και έρημη εκείνη την ώρα της ημέρας». Στους επόμενους αιώνες συνεχίστηκε η παρουσία της Ακαδημίας η οποία κατά καιρούς υπολειτουργούσε, παράκμαζε αλλά και ανανεωνόταν. Τελικά, την ταφόπλακα έβαλε το χριστιανικό ανθρώπινο ζώο το 529 ο Βυζαντινός Σκοταδιστής Ιουστινιανός. Σύμφωνα με τον Αγαθία τα εναπομείναντα μέλη της, μεταξύ των οποίων και ο Σιμπλίκιος, αναζήτησαν προστασία στην αυλή του Χοσρόη Α΄ στην Περσία. Μαζί τους μετέφεραν παπύρους λογοτεχνικών, φιλοσοφικών κι επιστημονικών. Με τη συνθήκη ειρήνης Περσίας και Βυζαντίου το 532 τέθηκε υπό εγγύηση η προσωπική τους ασφάλεια.
Στην Ακαδημία υπήρχαν διάφοροι επιστημονικοί τομείς με αντικείμενα μελέτης την φιλοσοφία, τα μαθηματικά, τις φυσικές και τις πολιτικές επιστήμες. Στο υπέρθυρο της Ακαδημίας αναγραφόταν η Πυθαγόρεια φράση «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω» δηλαδή να μην εισέρχεται κανένας που δεν γνωρίζει Γεωμετρία. Ο Πλάτων, αφού μελέτησε τα έργα του Πυθαγόρη έμαθε ότι η γεωμετρία και τα μαθηματικά ήταν ο μόνος και ασφαλής δρόμος για να προσεγγίσει κανείς τον Κόσμο των Ιδεών και τον Θεό.

Σημαντικό φιλοσοφικό και μαθηματικό έργο: Επιστήμονες με μαθηματικό προσανατολισμό που θήτευσαν στην Ακαδημία ήταν ο Αριστοτέλης, ο Θεόδωρος ο Κυρηναίος, ο Λεωδάμας ο Θάσιος, ο Θεαίτητος ο Αθηναίος, ο Εύδοξος ο Κνίδιος, ο Δεινόστρατος και ο αδελφός του Μέναιχμος από την Προκόννησο της Θράκης, ο Ευκλείδης, ο Πρόκλος και πολλοί άλλοι. Η κύρια συνεισφορά της Ακαδημίας στα μαθηματικά συνίσταται στο ότι συγκέντρωσε τις μέχρι τότε μαθηματικές γνώσεις που προέρχονταν κυρίως από τους Πυθαγορείους και τη Σχολή της Χίου, τις ταξινόμησε, τις εμπλούτισε, τις επέκτεινε και τις έθεσε σε ένα λογικό αποδεικτικό σύστημα. Ακόμη, τελειοποίησε τις αποδεικτικές μεθόδους και ανάπτυξε τη μαθηματική λογική. Συμπύκνωση όλων αυτών ήταν τα Στοιχεία του Ευκλείδη, που αν και γράφτηκαν στην Αλεξάνδρεια, είναι αποκλειστικό έργο της Ακαδημίας. Ο Πρόκλος στο έργο του «Σχόλια στο 1ο βιβλίο των Στοιχείων αναφέρει σχετικά ότι «το σύστημα που επέλεξε ο Ευκλείδης για τα Στοιχεία ήταν Πλατωνικό [σύμφωνο με τις επιταγές του Πλάτωνα] και αφού είχε αποδεχθεί την Πλατωνική φιλοσοφία έθεσε σαν σκοπό της συγγραφής των Στοιχείων την κατασκευή των Πλατωνικών στερεών».

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ακαδημίας: Ο σημερινός επισκέπτης της Αθήνας μπορεί να επισκεφτεί τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας που βρίσκεται εκατέρωθεν της οδού Κρατύλου στην περιοχή Κολωνού και Ακαδημίας Πλάτωνος. Εκεί βρίσκονται τα σημαντικά μνημεία, κάποια προγενέστερα της Ακαδημίας, όπως η ιερά οικία γεωμετρικών χρόνων, το γυμνάσιο του πρώτου π.κ.ε. – πρώτου μ.κ.ε αιώνα, όπου αθλούνταν οι μαθητές-φοιτητές, η πρωτοελλαδική αψιδωτή οικία και το περίστυλο κτίριο τους 4ου π.κ.ε. αιώνας. Εκεί, αν ο νεορωμιός νοσεί από την χριστιανική πανούκλα ίσως αρχίσει να συναισθάνεται το λάθος του κι αν θεραπευτεί μπορεί ακόμα και να ξαναγίνει Έλληνας. Διαφορετικά έχει να αντιμετωπίσει μετά την ΥΒΡΗ που διαπράττει, την ΝΕΜΕΣΗ.
----------------------------
Παραπομπές Σημειώσεις
[1] Ιωάννης Μαλάλας, Χρονογραφία, εκδόσεις Ηλιοδρόμιο, Λόγος 18ος, σελ. 358
[2] Αγαθίας, Ιστορίαι 2.30.3
[3] Alan Cameron, The Last Days of the Academy at Athens, Proceedings of the Cambridge Philological Society, vol. 195, 1969
[4] Justinian, Malalas and the End of the Athenian Philosophical Teaching in A.D. 529, Journal of Roman Studies, vol. 94, 2004, σελ. 168-182 [5] L. Dindorf, Ioannis Malalae Chronographia, Accedunt Chilmeadi Hodiique Annotationes et. Ric. Bentleii Epistola ad Io. Millium ? 1831
[6] «529 and its Sequel: What Happened to the Academy?» Byzantion xlviii (1978), σελ. 369-385
[7] ό.π. σελ. 375
[8] Alison Frantz, Pagan Philosophers in Christian Athens, Proceedings of the American Philological Society, vol. 119, 1975, σελ. 30
[9] ο.π. σελ. 31
[10] ό.π. σελ. 31
[11] Arja Karivieri, The House of Proclus on the Southern Slope of the Acropolis: A contribution, Post-Herulian Athens: Aspects of Life and Culture in Athens A.D. 267-529, ed. by P. Castr?n
[12] Alison Frantz, Pagan Philosophers in christian Athens, Proceedings of the American Philological Society, vol. 119, 1975, σελ. 36-37 και H.J. Blumenthal, 529 and its Sequel: What Happened to the Academy, Byzantion xlviii (1978), σελ. 376-377
[13] Alison Frantz, The Athenian Agora, XXIV. Late Antiquity, AD 267-700, Princeton, N.J. 1988, σελ. 86-92 και John M. Camp, The Philosophical Schools of Roman Athens, The Greek Renaissance in the Roman Empire, ed. S. Walker and Averil Cameron, Bulletin of the Institute for Classical Studies 55, 1989, σελ. 50-55
[14] Christian Wildberg, Philosophy in the Age of Justinian, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, Cambridge University Press 2005, σελ. 333
[15] Esperia xlii (1973) 156-164 (T.L. Shear Jr), A. Frantz (n.1) 37-48, J. Mc.k. Camp, The philosophical Schools of Roman Athens, S. Walker-Averil Cameron (eds), The Greek Renaissance in the Roman Empire (BICS Suppl. 1v (1989) 50-55
[16] Polymnia Athanassiadi, Persecution and Response in Late Paganism ? The evidence of Damascius, Journal of Hellenic Studies, 1993, vol. 113, σελ. 23-24
[17] Alan Cameron, The Last days of the Academy at Athens, Proceedings of the Cambridge Philological Society, vol. 195, 1969, σελ. 14 και 16
[18] ό.π. σελ. 15
[19] Gunnar af Hallstrom, The Closing of the Neoplatonic School in A.D. 529: An Additional Aspect, Post-Herulian Athens: Aspects of Life and Culture in Athens A.D. 267-529, ed. by P. Castr?n, σελ. 157
[20] Απόκρυφη Ιστορία 6.21
[21] Roger D. Scott, Malalas, the Secret History and Justinian’s Propaganda, DOP, vol. 39, 1985, σελ. 108
[22] Julian and Justinian and the Unity of Faith and Culture, Granville Downey, Church History, vol. 28, 1959, σελ. 345
[23] Garth Fowden, The Pagan Holy Man in the Late Antique Society, The Journal of Hellenic Studies, vol. 102, 1982, σελ. 43
[24] ό.π. σελ. 44
[25] Justinian, Malalas and The end of the Athenian Philosophical Teaching in A.D. 529, Edward Watts, Journal or Roman Studies, vol. 94, 2004, σελ. 168-169
[26] Αγαθίας, Ιστορίαι, 2.30.3
[27] Justinian, Malalas and The end of the Athenian Philosophical Teaching in A.D. 529, Edward Watts, Journal or Roman Studies, vol. 94, 2004, σελ. 170 και Alan Cameron, The Last Days of the Academy at Athens, Proceedings of the Cambridge Philological Society, vol. 195, 1969, σελ. 29
[28] The religion of Ioannis Lydos, Anthony Kaldellis, Phoenix, vol. 57, 2003, σελ. 305
[29] Persecution and Response in late Paganism: The Evidence of Damascius, Polymnia Athanassiadi, Journal of Hellenic Studies, vol. 113, 1993, σελ. 5
[30] Δαμάσκιος, Vita Isidori, 277 (EP)=fr. 266
[31] Justinian, Malalas and The end of the Athenian Philosophical Teaching in A.D. 529, Edward Watts, Journal or Roman Studies, vol. 94, 2004, σελ. 170-171
[32] ό.π. σελ. 176
[33] Codex Justinianus 1.5.18.4, 1.11.10.2
[34] Cod. Just. 1.5.18.4
[35] Julian and Justinian and the Unity of Faith and Culture, Granville Downey, Church History, vol. 28, 1959, σελ. 345
[36] Robert Browning, Justinian and Theodora (revised edition), 1987, σελ. 62
[37] Christian Wildberg, Philosophy in the Age of Justinian, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, Cambridge University Press 2005, σελ. 331 [38] Paolo Cesaretti, Theodora: Empress of Byzantium, Vendome Press, 2004, σελ. 170
[39] Τερτυλλιανός, De Praescr. Haer 7, το κείμενο λέει «Τί σχέση έχει η Αθήνα με τα Ιεροσόλυμα; Η Ακαδημία με την Εκκλησία; Δε χρειαζόμαστε την αναζήτηση τώρα που έχουμε τον Ιησού Χριστό? ούτε τη έρευνα τώρα που έχουμε το Ευαγγέλιο.»
[40] Roman Questions, Byzantine Answers, Michael Maas, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, ed. Michael Maas, Cambridge University Press, 2005, σελ. 17
[41] S. Bonifatii et Lullii Epistolae, ed. M. Tangl, MGH, Epist. Sel. I (Berlin 1916), 173
[42] Guglielmo Cavallo, Theodore of Tarsus and the Greek Culture of his Time, Cambridge Studies in Anglo-Saxon England, Archibishop Theodore
[43] Michael Lapidge, The Career of Archbishop Theodore, Cambridge Studies in Anglo-Saxon England, Archibishop Theodore
[44] Michael Lapidge, The School of Theodore and Hadrian, Anglo-Saxon Literature 600-899, London, The Hambledon Press, 1996, πρώτη σελίδα, υποσημείωση 1
[45] Guglielmo Cavallo, Theodore of Tarsus and the Greek Culture of his Time, Cambridge Studies in Anglo-Saxon England, Archibishop Theodore, σελ. 66
[46] William Reany D.D., St. Theodore of Canterbury, B. Herder Book Co. 1944, σελ. 34
[47] Alcuin, Epistolae 100
[48] Albert Stanburrough Cook, Theodore of Tarsus and Gislenus of Athens, Philological Quarterly, 1923, σελ. 20
[49] Ananias of Shirak (A.D. 600-650), Autobiography (1897) Byzantinische Zeitschrift 6, pp.572-4, Translated by F. C. Conybeare (δες και Byzantine civilization, Steven Runciman, εκδόσεις University Paperbacks, σελ. 225)
[50] Science in the Seventh-Century Armenia: Ananias of Sirak, Isis, vol. 59, Spring 1968, σελ. 34
[51] ό.π. σελ. 35
[52] Ananias of Shirak (A.D. 600-650), Autobiography (1897) Byzantinische Zeitschrift 6, pp.572-4, Translated by F. C. Conybeare, σελ. 573
[53] Science in the Seventh-Century Armenia: Ananias of Sirak, Isis, vol. 59, Spring 1968, σελ. 35
[54] Julian and Justinian and the Unity of Faith and Culture, Granville Downey, Church History, vol. 28, 1959, σελ. 345
[55] ό.π. σελ. 346
[56] ό.π. σελ. 346
[57] Persecution and Response in late Paganism: The Evidence of Damascius, Polymnia Athanassiadi, Journal of Hellenic Studies, vol. 113, 1993, σελ. 13
[58] Byzantine Civilization, Steven Runciman, σελ. 109
[59] Theodora, Empress of Byzantium, Paolo Cesaretti, σελ. 117
[60] Persecution and Response in late Paganism: The Evidence of Damascius, Polymnia Athanassiadi, Journal of Hellenic Studies, vol. 113, 1993, σελ. 16
[61] Ζαχαρίας Σχολαστικός, Vita Severi, PO 2,1, 15-35
[62] Δαμάσκιος, Vita Isidori 277, frr. 313-314, 317, 334
[63] Ζαχαρίας Σχολαστικός, Vita Severi, pp. 15-35 ή και Fowden σελ. 54
[64] Roman Questions, Byzantine Answers, Michael Maas, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, ed. Michael Maas, Cambridge University Press, 2005, σελ. 17-18
[65] H.A.S. Tarrant, Cultural and religious continuity: 2. Olympiodorus and the Surrender of Paganism, in L. Garland (ed.), Conformity and Non-conformity in Byzantium, Byzantinische Forschungen XXIV (1997), σελ. 191
[66] ό.π. σελ. 192
[67] Christian Wildberg, Philosophy in the Age of Justinian, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, Cambridge University Press 2005, σελ. 321
[68] Alan Cameron, The Last days of the Academy at Athens, Proceedings of the Cambridge Philological Society, vol. 195, 1969, σελ. 15
[69] Garth Fowden, The Pagan Holy Man in the Late Antique Society, The Journal of Hellenic Studies, vol. 102, 1982, σελ. 38
[70] Guglielmo Cavallo, Theodore of Tarsus and the Greek Culture of his Time, Cambridge Studies in Anglo-Saxon England, Archibishop Theodore, σελ. 58
[71] Alan Cameron, The Last Days of the Academy at Athens, Proceedings of the Cambridge Philological Society, vol. 195, 1969, σελ. 9
[72] Garth Fowden, The Pagan Holy Man in the Late Antique Society, The Journal of Hellenic Studies, vol. 102, 1982, σελ. 46, υποσημείωση 103
[73] Christian Wildberg, Philosophy in the Age of Justinian, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, Cambridge University Press 2005, σελ. 323
[74] Guglielmo Cavallo, Theodore of Tarsus and the Greek Culture of his Time, Cambridge Studies in Anglo-Saxon England, Archibishop Theodore, σελ. 60
[75] Christian Wildberg, Philosophy in the Age of Justinian, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, Cambridge University Press 2005, σελ. 335-336 [76] Philosophical History, 146B
[77] ό.π. 45B, 117C, 119J
[78] ό.π. σελ. 126B, 126C-E
[79] Polymnia Athanassiadi, Persecution and Response in Late Paganism, the Evidence of Damascius, Journal of Hellenic Studies, vol. 133, 1993, σελ. 20
[80] Edward Watts, Justinian, Malalas and the End of Athenian Philosophical Teaching in A.D. 529, Journal or Roman Studies, vol. 94, 2004, σελ. 180
[81] Edward Watts, Where to Live the Philosophical Life in the Sixth Century: Damascius, Simplicius, and the Return from Persia, Greek, Roman, and Byzantine Studies 45 (2005), pp. 285-315