Δηλώνει τον τρόπο με το οποίον επιτελείται η ενέργεια του κυρίου ρήματος. Επίσης μπορεί να δηλώνει το μέσο ή και τις περιστάσεις. Η τροπική μετοχή είναι η μόνη από τις επιρρηματικές μετοχές που δεν αναλύεται σε πρόταση. Στα ΝΕ αποδίδεται με τη μετοχή -οντας/-ώντας ή με την έκφραση "με" ή "μέσω", "από" και το αντίστοιχο ουσιαστικό ή με τροπικό επίρρημα. Η τροπική μετοχή που εκφέρεται με άρνηση (οὐ) αποδίδεται με το "χωρίς να…":
ΗΡΟΔ 7.210 ὡς ἐσέπεσον φερόμενοι ἐς τοὺς Ἕλληνας οἱ Μῆδοι, ἔπιπτον πολλοί || και όταν οι Μήδοι έπεσαν ορμητικά [με ορμή] πάνω στους Έλληνες, σκοτώνονταν πολλοί.
ΗΡΟΔ 6.135 Μιλτιάδης ἀπέπλεε ὁπίσω οὔτε χρήματα Ἄθηναίοισι ἄγων οὔτε Πάρον προσκτησάμενος || ο Μιλτιάδης γύρισε πίσω με το στόλο του χωρίς ούτε χρήματα να φέρει στους Αθηναίους ούτε την Πάρο να προσθέσει στην επικράτειά τους.
ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.6 τὸ στράτευμα ἐπορίζετο σῖτον ὅπως ἐδύνατο ἐκ τῶν ὑποζυγίων κόπτοντες τοὺς βοῦς καὶ ὄνους || οι στρατιώτες προμηθεύονταν τροφή όπως μπορούσαν από τα υποζύγια, σφάζοντας τα βόδια και τα γαϊδούρια.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 2.3.3 τῶν Χαλδαίων τινὲς λῃζόμενοι ζῶσιν || μερικοί από τους Χαλδαίους ζουν ληστεύοντας, από τη ληστεία [ή: μέσω της ληστείας].
ΠΛ Συμπ 202b καὶ ἣ γελάσασα ἔφη || και αυτή είπε γελώντας.
ΛΥΣ 13.70 φησὶν αὐτὸν Ἀθηναῖον τὸν δῆμον ποιήσαντα, ψευδόμενος || θα ισχυριστεί, λέγοντας ψέμματα, ότι ο λαός τον έκανε αθηναίο πολίτη.
ΔΗΜ 20.110 ὅτε δ' ὑμεῖς, καλῶς ποιοῦντες, καὶ κατὰ τὰς κοινὰς πράξεις καὶ κατὰ τὴν ὁμόνοιαν καὶ κατὰ τἄλλα πάντ' ἄμεινον ἐκείνων πράττετε || αφού όμως εσείς, καλώς πράττοντας, και από της απόψη της διοίκησης των κοινών και της ομόνοιας και ως
προς όλα τα άλλα είστε σε καλύτερη κατάσταση από εκείνους.
Οι μετοχές ἔχων, ἄγων, λαβών, φέρων όταν συντάσσονται με ρήματα που δηλώνουν έλευση ή απέλευση έχουν τη συμβατική σημασία του "με", "μαζί με" δηλώνοντας έτσι τον τρόπο που συντελείται αυτή η κίνηση. Το ἔχων χρησιμοποιείται συνήθως για έμβια ή μη έμβια όντα που έχει κάποιος στην κατοχή του, το ἄγων και το λαβών για έμβια και μη έμβια, ενώ το φέρων μόνο για μη έμβια:
ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.3.1 ἔρχεται ἡ Μανδάνη πρὸς τὸν πατέρα καὶ τὸν Κῦρον τὸν υἱὸν ἔχουσα η Μανδάνη πήγε στον πατέρα της μαζί με τον Κύρο, το γιο της.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.6.10 σὺ δὲ πεζὴν δύναμιν ἐνθένδε ἔχων ἔρχει || φεύγεις από εδώ έχοντας μαζί σου μια δύναμη πεζικού.
ΞΕΝ ΚΑναβ 7.7.53 ταῦτα λαβὼν καὶ τοὺς τῶν ἀδικησάντων σε ὁμήρους προσλαβὼν ἄπιθι || φύγε παίρνοντας μαζί σου αυτά [τα βόδια και τα πρόβατα] και τους όμηρους εκείνων που σε αδίκησαν.
ΟΜ Ιλ 1.13 [ὁ Χρύσης ἦλθε] λυσόμενός τε θύγατρα φέρων τ' ἀπερείσι' ἄποινα || ο Χρύσης ήρθε για να εξαγοράσει την κόρη του με αναρίθμητα λύτρα.
Τροπικές είναι και οι παρονομαστικές μετοχές, οι μετοχές δηλαδή που συνοδεύονται από μια ομόηχη, συνήθως συγγενή ετυμολογικά λέξη ("παρήχηση" ή "ετυμολογικό σχήμα"):
ΞΕΝ ΚΑναβ 2.5.7 τὸν γὰρ θεῶν πόλεμον οὐκ οἶδα οὔτ' ἀπὸ ποίου ἂν τάχους οὔτε ὅποι ἄν τις φεύγων ἀποφύγοι || γιατί στον πόλεμο με τους θεούς δεν ξέρω ούτε με ποια ταχύτητα ούτε σε ποιο καταφύγιο μπορεί κανείς να ξεφύγει.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.1. ἐγώ, ὦ Κῦρε, τῶν μουσουργῶν ἀκούσας ἑσπέρας ὧν σὺ νῦν ἔχεις, ἤκουσα ἡδέως || εγώ, Κύρε, ακούγοντας χθές βράδυ τις γυναίκες μουσικούς που τώρα τις έχεις εσύ πολύ τις χάρηκε το αφτί μου.
ΠΛ ΙππΜ 292a ἂν τύχῃ βακτηρίαν ἔχων, ἂν μὴ ἐκφύγω φεύγων αὐτόν, εὖ μάλα μου ἐφικέσθαι πειράσεται || αν τύχει και έχει καμιά μαγκούρα θα προσπαθήσει, αν δεν του ξεφύγω στα σβέλτα, να μου καταφέρει καμιά ξεγυρισμένη.
§5.34. Χρονική
Το περιεχόμενό της βρίσκεται σε μια χρονική σχέση προς την έννοια του κυρίως ρήματος. Η μετοχή αυτή μπορεί να αποδοθεί με χρονική πρόταση. Η σημασία της διευκρινίζεται και επιτείνεται με χρονικά επιρρήματα όπως το ἅμα, εὐθύς, αὐτίκα, μεταξύ, ἄρτι, ἔτι:
ΗΡΟΔ 1.132 ἐπισχὼν δὲ ὀλίγον χρόνον ἀποφέρεται ὁ θύσας τά κρέα || αφού περιμένει για λίγο, αυτός που κάνει τη θυσία παίρνει τα κρέατα μαζί του.
ΞΕΝ ΚΑναβ 4.4.19 ἀκούσασι τοῖς στρατηγοῖς ταῦτα ἔδοξε τὸ στράτευμα συναγαγεῖν || αφού οι στρατηγοί άκουσαν αυτά αποφάσισαν να συγκεντρώσουν τους στρατιώτες.
ΠΛ Απολ 40b [τὸ θεῖον σημεῖον] πολλαχοῦ δή με ἐπέσχε λέγοντα μεταξύ || το θεϊκό σημάδι με σταματούσε σε πολλά σημεία ενώ μιλούσα [κατά τη διάρκεια του λόγου μου].
ΑΝΔΟΚ 1.9 ἀκροασάμενοι τῆς ἀπολογίας τότε ἤδη ψηφίζεσθε || αφού ακούσετε την απολογία, τότε ψηφίστε.
Συχνή είναι η επανάληψη του ρήματος μιας πρότασης στην ακόλουθη πρόταση σε χρονική μετοχή:
ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.1.37 νῦν μὲν δειπνεῖτε παρ' ἡμῖν∙δειπνήσαντες δὲ ἀπελαύνετε ὅποι ὑμῖν θυμός || τώρα δειπνήστε μαζί μου, και όταν δειπνήσετε πηγαίνετε όπου θέλετε.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.5.78 θάλπους μὲν οὖν καὶ ψύχους καὶ σίτων καὶ ποτῶν καὶ πόνων καὶ ὕπνου ἀνάγκη καὶ τοῖς δούλοις μεταδιδόναι· μεταδιδόντας γε μέντοι πειρᾶσθαι δεῖ ἐν τούτοις πρῶτον βελτίονας αὐτῶν φαίνεσθαι || είναι ανάγκη λοιπόν να μαθαίνουμε τους δούλους και στη ζέστη και στο κρύο και στην πείνα και στη δίψα και στους κόπους και στην αγρύπνια∙αφού όμως τους μάθουμε σε αυτά πρέπει να προσπαθούμε πρώτα να φαινόμαστε εμείς καλύτεροι από αυτούς σε τούτα.
Παγιωμένη είναι η χρήση και η σημασία ορισμένων μετοχών που στα ΝΕ μπορούν να αποδοθούν με επιρρήματα ή επιρρηματικές φράσεις. Τέτοιες περιπτώσεις είναι:
• το ἀρχόμενος (= "αρχικά", "στην αρχή", "πρώτα"):
ΘΟΥΚ 4.64.1 ἅπερ καὶ ἀρχόμενος εἶπον || όπως είπα και στην αρχή.
Το ἀρξάμενος ἀπὸ ή ἔκ τινος χρησιμοποιείται, ωστόσο, με δύο διαφορετικούς τρόπους:
Αφενός δηλώνει το σημείο από όπου αρχίζει κάτι, μια χρονική περίοδος, ένας χώρος ή ένα πράγμα, και το οποίο σημείο είναι η αφετηρία μιας ενέργειας:
ΠΛ Λαχ 186c ἐπιθυμῶ γε τοῦ πράγματος ἐκ νέου ἀρξάμενος || επιθυμώ αυτό το πράγμα ήδη από τότε που ήμουν νέος.
ΗΡΟΔ 9.15 παρῆκε αὐτοῦ τὸ στρατόπεδον ἀρξάμενον ἀπὸ Ἐρυθρέων παρὰ Ὑσιάς || το στρατόπεδό του άρχιζε από τις Ερυθρές και έφτανε ώς τις Υσιές.
ΠΛ Αλκ1 104a οὐδενὸς φῂς ἀνθρώπων ἐνδεὴς εἶναι εἰς οὐδέν∙τὰ γὰρ ὑπάρχοντά σοι μεγάλα εἶναι, ὥστε μηδενὸς δεῖσθαι, ἀπὸ τοῦ σώματος ἀρξάμενα τελευτῶντα ἐς τὴν ψυχήν || λές ότι δεν χρειάζεσαι τίποτα από κανέναν, διότι αυτά που κατέχεις, αρχίζοντας από το σώμα και τελειώνοντας με την ψυχή, είναι τόσα πολλά και μεγάλα ώστε να μην σου λείπει τίποτα.
Αφετέρου στο αντικείμενο, στο οποίο αναφέρεται το ἀπό, αποδίδονται τα πρωτεία έναντι άλλων με την έννοια ότι αυτό παρουσιάζει σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλα το περιεχόμενο του κατηγορήματος. Το ἀρξάμενος έχει έτσι εδώ τη σημασία "προ παντός", "πρώτα πρώτα", "κατεξοχήν":
ΠΛ Συμπ 173d δοκεῖς μοι ἀτεχνῶς πάντας ἀθλίους ἡγεῖσθαι πλὴν Σωκράτους, ἀπὸ σαυτοῦ ἀρξάμενος || μου δίνεις την εντύπωση πως θεωρείς αξιολύπητο όλο τον κόσμο εκτός από τον Σωκράτη ― και πρώτα πρώτα τον εαυτό σου.
• το τελευτῶν (= "τελικά", "στο τέλος"):
ΠΛ Απολ 22c τελευτῶν οὖν ἐπὶ τοὺς χειροτέχνας ᾖα || στο τέλος λοιπόν άρχισα να πηγαίνω στους χειροτέχνες.
• το διαλιπὼν χρόνον, μικρὸν ἐπισχών (= "μετά από λίγο χρόνο", "ύστερα από λίγο"):
ΑΙΣΧΙΝ 3.89 μικρὸν διαλιπὼν χρόνον πάλιν ἧκε φερόμενος εἰς τὴν ἑαυτοῦ φύσιν || μετά από λίγο χρόνο έσπευσε να επανέλθει στη φύση του.
ΑΙΣΧΙΝ 3.10 ὁ δὲ αὐτὸς ἀνὴρ μικρὸν ἐπισχὼν ἔξεισιν ἐκ τοῦ δικαστηρίου || ύστερα από λίγο ο ίδιος άνθρωπος βγαίνει από το δικαστήριο.
Η μετοχή αυτή εκφράζει παραχώρηση ή αντίθεση προς ό,τι δηλώνει το κύριο ρήμα. Η σημασία της ενδέχεται να διευκρινίζεται και να επιτείνεται με επιρρήματα όπως το καί, περ, καίπερ, μερικές φορές και με το ὅμως που επιτάσσεται της μετοχής. Και αυτή μπορεί να αναλυθεί σε εναντιωματική πρόταση:
ΕΥΡ Ηλ 551 πολλοὶ γὰρὄντες εὐγενεῖς εἰσιν κακοί || πολλοί, αν και είναι αριστοκρατικής καταγωγής, είναι κακοήθεις.
ΕΥΡ Τρ 1223 θανῇ γὰρ οὐ θανοῦσα σὺν νεκρῷ || θα μοιραστείς, μολονότι δεν πέθανες, τον θάνατο με το νεκρό παδί.
ΗΡΟΔ 2.65 ἐοῦσα δὲ Αἴγυπτος ὅμουρος τῇ Λιβύῃ οὐ μάλα θηριώδης ἐστί || αν και συνορεύει με τη Λιβύη, η Αίγυπτος δεν έχει πολλά ζώα.
ΘΟΥΚ 4.41.3 [Λακεδαιμόνιοι] καίπερ οὐ βουλόμενοι ἔνδηλοι εἶναι τοῖς Ἀθηναίοις, ἐπρεσβεύοντο παρ' αὐτούς || οι Λακεδαιμόνιοι αν και δεν ήθελαν να φανερωθούν, έστελναν πρέσβεις στους Αθηναίους.
ΞΕΝ Ελλ 6.5.20 Ἀγησίλαος καὶ μάλαβουλόμενος ἀπάγειν τὸ στράτευμα, καὶ γὰρ ἦν μέσος χειμών, ὅμως ἐκεῖ κατέμεινε τρεῖς ἡμέρας ο Αγησίλαος αν και πολύ το επιθυμούσε να φύγει με τους στρατιώτες, γιατί ήταν μεσοχείμωνο, παρέμεινε εκεί για τρεις μέρες.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.3.2 [Ἀβραδάτας] πρόσθεν θαμίζων ἐφ' ἡμᾶς νῦν οὐδαμοῦ φαίνεται || ενώ ο Αβραδάτας πριν ερχόταν συχνά να με επισκεφτεί, τώρα δεν φαίνεται πουθενά.
ΞΕΝ ΛακΠολ 1.1 ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη ἐν τῇ Ἑλλάδι ἐφάνη || η Σπάρτη μολονότι είναι από τις πόλεις με τον μικρότερο πληθυσμό, αποδείχτηκε η πιο ισχυρή στην Ελλάδα.
ΠΛ Ιων 541c ὃν Ἀθηναῖοι πολλάκις ἑαυτῶν στρατηγὸν ᾕρηνται ξένον ὄντα || τον οποίον οι Αθηναίοι εξέλεξαν στρατηγό τους μολονότι ήταν ξένος.
ΛΥΚΟΥΡ Λεωκ 75ἄξιον γὰρ ὅμως καίπερ πρὸς εἰδότας διελθεῖν || γιατί αξίζει, αν και τα γνωρίζετε, να σας μιλήσω γι' αυτά.
ΔΗΜ 21.205 ἐγὼ μὲν οὐδὲ πεπονθὼς κακῶς ἐχθρὸν εἶναί μοι τοῦτον ὁμολογώ || εγώ, παρ' όλα όσα τράβηξα, δεν δέχομαι ότι αυτός είναι εχθρός μου.
§5.36. Αιτιολογική
Το περιεχόμενό της αιτιολογεί αυτό που δηλώνεται με το κατηγόρημα της πρότασης. Επιδέχεται ανάλυση σε αιτιολογική πρόταση. Προς διευκρίνιση ή ενίσχυση της σημασίας της και όταν η αιτία είναι πραγματική συνοδεύεται από το ἅτε, οἷα, οἷον. Όταν πρόκειται για αιτία σύμφωνα με τη γνώμη του υποκειμένου, συνοδεύεται από το ὡς, ὥσπερ:
ΣΟΦ Φιλ 1035-1036 κακῶς ὄλοισθ'· ὀλεῖσθε δ' ἠδικηκότες τὸν ἄνδρα τόνδε || κακό τέλος να έχετε∙και θα το έχετε, γιατί έχετε αδικήσει τούτον εδώ τον άνδρα [δηλαδή εμένα, τον Φιλοκτήτη].
ΗΡΟΔ 1.86 τοῦδε εἵνεκεν ἀνεβίβασε [τὸν Κροῖσον] ἐπὶ τὴν πυρήν, βουλόμενος εἰδέναι εἴ τις μιν δαιμόνων ῥύσεται || γι΄ αυτό ακριβώς ανέβασε τον Κροίσο στην πυρά, επειδή ήθελε να δει αν κάποιος από τους θεούς θα τον γλύτωνε.
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.1.4 Παρύσατις ἡ μήτηρ ὑπῆρχε τῷ Κύρῳ, φιλοῦσα αὐτὸν μᾶλλον ἢ τὸν βασιλεύοντα Ἀρταξέρξην || η Παρύσατις, η μητέρα τους, υποστήριζε από την αρχή τον Κύρο επειδή τον αγαπούσε περισσότερο από τον Αρταξέρξη που ήταν βασιλιάς.
ΞΕΝ ΚΑναβ 6.3.3 ἅτε ἐξαίφνης ἐπιπεσόντες ἀνδράποδά τε πολλὰ ἔλαβον καὶ πρόβατα πολλά περιεβάλοντο || επειδή λοιπόν επετέθηκαν αιφνιδιαστικά, και πολλούς αιχμάλωτους πιάσανε και πολλά πρόβατα περικύλωσαν και τα πήραν μαζί τους.
ΠΛ Απολ 29a [τὸν θάνατον] δεδίασι δ' ὡς εὖ εἰδότες ὅτι μέγιστον τῶν κακῶν ἐστι || τον θάνατο τον φοβούνται διότι τάχα [ή: σαν να, λες και] γνωρίζουν πως είναι το πιο μεγάλο κακό.
Ενίοτε το κατηγόρημα της πρότασης όπου ανήκει η αιτιολογική μετοχή συνοδεύεται από τα οὕτω (= "έτσι", "υπ' αυτές τις συνθήκες", "γι' αυτόν τον λόγο"), διὰ τοῦτο, ἐκ τούτου (= "έτσι", "υπ' αυτές τις συνθήκες", "γι' αυτό"), που χρησιμοποιούνται ανακλητικά:
ΘΟΥΚ 6.61.4 βουλόμενοι αὐτὸν ἐς κρίσιν ἀγαγόντες ἀποκτεῖναι πέμπουσιν οὕτω τὴν Σαλαμινίαν ναῦν || επειδή ήθελαν να τον περάσουν από δίκη και να τον καταδικάσουν σε θάνατο, γι'αυτό έστειλαν την Σαλαμινία.
ΠΛ Λαχ 178b ὑμᾶς δὲ ἡμεῖς ἡγησάμενοι καὶ ἱκανοὺς γνῶναι καὶ γνόντας ἁπλῶς ἂν εἰπεῖν ἃ δοκεῖ ὑμῖν, οὕτω παρελάβομεν ἐπὶ τὴν συμβουλὴ περὶ ὧν μέλλομεν ἀνακοινοῦσθαι || επειδή θεωρήσαμε ότι εσείς είστε και ικανοί να γνωρίσετε το ορθό και, αφού το γνωρίσετε, να πείτε απερίφραστα ό,τι πιστεύετε, γι' αυτό σας προσκαλέσαμε στη σύσκεψη σχετικά με τα πράγματα που θέλουμε να σας ανακοινώσουμε.
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.7.3 νομίζων ἀμείνους καὶ κρείττους πολλῶν βαρβάρων ὑμᾶς εἶναι, διὰ τοῦτο προσέλαβον || σας πήρα μαζί μου επειδή έχω τη γνώμη ότι είστε πιο ανδρείοι και ανώτεροι από πολλούς βαρβάρους.
§5.37. Υποθετική
Η μετοχή εκφράζει εδώ μια υπόθεση ή έναν όρο με τα οποία συναρτάται η ισχύς του κατηγορήματος. Η μετοχή αυτή μπορεί να αναλυθεί σε υποθετική πρόταση:
ΘΟΥΚ 1.118.3 ἐπηρώτων τὸν θεόν, εἰ πολεμοῦσιν ἄμεινον ἔσται ρωτούσαν τον θεό μήπως θα ήταν καλύτερα αν πολεμήσουν.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 8.7.28 τοὺς φίλους εὐργετοῦντες καὶ τοὺς ἐχθροὺς δυνήσεσθε κολάζειν || αν ευεργετείτε τους φίλους σας, θα μπορέσετε να τιμωρείτε και τους εχθρούς σας.
ΠΛ Συμπ 193d οὗ δὴ τὸν αἴτιον θεὸν ὑμνοῦντες δικαίως ἂν ὑμνοῖμεν Ἔρωτα || αν θέλουμε να υμνήσουμε τον θεό που είναι υπεύθυνος γι' αυτό, είναι δίκαιο να υμνήσουμε τον Έρωτα.
ΑΡΙΣΤ Ρητ 1407a38 Κροῖσος Ἅλυν διαβὰςμεγάλην ἀρχὴν καταλύσει || ο Κύρος αν περάσει τον Άλυ θα καταστρέψει ένα μεγάλο βασίλειο.
§5.38. Τελική
Με τη μετοχή αυτή δηλώνεται ο σκοπός του κατηγορήματος. Εξαρτάται συνήθως από ρήματα που σημαίνουν "πηγαίνω", "έρχομαι", "στέλνω", κτό.. Ενίοτε συνοδεύεται από το ὡς και τίθεται πάντα σε χρόνο μέλλοντα. Αναλύεται σε δευτερεύουσα τελική πρόταση:
ΟΜ Ιλ 2.48-49 Ἠὼς προσεβήσετο φόωςἐρέουσα || πρόβαλε η Ηώς για να αναγγείλει το φως.
ΗΡΟΔ 6.70 ἐς Δελφοὺς χρησόμενος τῷ χρηστηρίῳ πορεύεται || πηγαίνει στους Δελφούς για να πάρει χρησμό.
ΘΟΥΚ 2.7.1. οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς πολεμήσοντες || οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν για να πολεμήσουν.
ΞΕΝ ΚΑναβ 7.6.8 ἀνίσταταί τις τῶν Ἀρκάδων τοῦ Ξενοφῶντος κατηγορήσων σηκώθηκε κάποιος από τους Αρκάδες για να κατηγορήσει τον Ξενοφώντα.
ΞΕΝ ΚΑναβ 2.6.2 [Κλέαρχος] ἐξέπλει ὡς πολεμήσων || ο Κλέαρχος εξέπλευσε για να πάει να πολεμήσει.
ΠΛ Κριτ 51b ἐάντε [πατρὶς] εἰς πόλεμον ἄγῃ τρωθησόμενον ἢ ἀποθανούμενον αν η πατρίδα σε καλέσει σε πόλεμο για να τραυματιστείς ή να σκοτωθείς.
ΛΥΣ 12.16 ἐκεῖνον πέμπω εἰς ἄστυ, πευσόμενον περὶ τοῦ ἀδελφοῦ || τον έστειλα στην πόλη για να μάθει τι έγινε ο αδελφός μου.
Κατά την αρχαιότητα, από την Ιερά Πύλη που βρισκόταν στον χώρο του Κεραμεικού διερχόταν λαμπαδηδρομία, η πορεία με αναμμένες λαμπάδες (θύρσους) των Αθηναίων οι οποίοι διέσχιζαν νύχτα το Αιγάλεω μέχρι την Ελευσίνα για την τέλεση των Ελευσινίων Μυστηρίων (μύθος Δήμητρας Περσεφόνης, αναγέννηση φύσεως). Από αυτούς μόνο οι μυημένοι συνέχιζαν μέχρι το Τελεστήριο.
Η «Πομπή των Παναθηναίων» (λατρεία της θεάς Αθηνάς), ξεκινούσε από το «Πομπείον» (4ος αι. Οι λαμπάδες (θυρσοί -λυχνάρια) ήταν και το σύμβολο των Καβείρων. Κατά την τέλεση των Καβειρίων μυστηρίων στην Λήμνο επίσης, πριν από τις τελετές έσβηναν κάθε φωτιά στο νησί, έως ότου έρθει η ιερή φλόγα την Δήλου.
Οι μύησεις γινόταν τη νύχτα, υπό το φως των δαδιών και λυχναριών των μυημένων που παραβρίσκονταν στην τελετή. Πλήθος είναι τα λυχνάρια που βρέθηκαν στις ανασκαφές με εγχάρακτο το γράμμα «Θ» δηλωτικό των Μεγάλων Θεών.
Στα Ασκληπιεία της αρχαιότητας επίσης, οι πυροφόροι έφεραν δάδες. Σε επιγραφές ιαμάτων, καλείται ο πυροφόρος και παις ο των θεών πυρφορών. Οι πυρφόροι ήταν βοηθοί στις ιατρικές εργασίες, οι οποίες λάμβαναν χώρα στα φημισμένα Ασκληπιεία.
Ο πυροφόρος προσφέρει πολλά αναθήματα στους θεούς, το ίδιο βέβαια και ο ιερεύς πολλές φορές προσφέρει από κοινού μετά από τον ιερέα (Επιδ. επιγρ. 56, 59) και άλλοτε εις το όνομα του ιερέως με αναγραμμένο και το δικό του όνομα για να δηλωθεί η χρονολογία στο ανάθημα. Ο πυροφόρος δεν μπορεί να τελέσει για δεύτερο έτος ή να γίνει ισόβιος. Το αξίωμα του είναι ενιαύσιο και σε μεταγενέστερη περίοδο γίνεται σπουδαίο.
Λόγω της σχέσης του θεού Ασκληπιού με τα μυστήρια στην Ελευσίνα και το ιερό της λατρείας των Ελευσίνιων θεών, κατά την μεταγενέστερη ρωμαϊκή περίοδο, οι ιερείς του Ασκληπιού φέρουν και τίτλους του ιερατικού αξιώματος των ιερέων της Ελευσίνος.
Έτσι ο ιερεύς του Ασκληπιού ονομάζεται και δαδούχος των Ελευσίνιων μυστηρίων, ο δε ιερεύς Διογένης,ο οποίος φέρει και τα περισσότερα αναθήματα, ονομάζεται σε αυτά Δηούς πρόπολος και ταυτόχρονα και ιεροφάντης.
Επανερχόμενος στο «Πομπείον» ο Παυσανίας, ομιλεί περί κτίσματος που χρησίμευε για την προπαρασκευή των πομπών (προφανώς εννοεί την πομπή των Παναθηναίων).
Πολυάριθμα ίχνη από τρύπες πασσάλων, διασκορπισμένα σε μεγάλη ακτίνα εντός του χώρου, αποτελούν σαφείς ενδείξεις ότι πριν από την ανέγερση του κλασσικού Πομπείου κατασκευάζονταν εκεί προσωρινά καταλύματα (σκηνές ή τέντες), που χρησιμοποιήθηκαν ως εγκαταστάσεις για την διοργάνωση της εορτής των Παναθηναίων.
Τα λείψανα που διατηρούνται σήμερα κατά χώρας αποκαθιστούν το Πομπείον ως μακρόστενο κτίριο ορθογώνιας κάτοψης με περίστυλη εσωτερική αυλή, δυτικά και βορείως της οποίας ανοίγονταν εφαπτόμενες με αυτήν συνεχόμενες αίθουσες συμποσίων, και με μνημειακό πρόπυλο στο βόρειο τμήμα της ανατολικής πλευράς του.
Στην περιβαλλόμενη από κίονες αυλή θα μπορούσε να χωρέσει το πλοίο της πομπής των Παναθηναίων, στα ιστία του οποίου αναρτούσαν τον πέπλο της θεάς Αθηνάς, με τον οποίο θα έντυναν το πανάρχαιο λατρευτικό ξόανό της στην Ακρόπολη.
Οι αίθουσες συμποσίων πιθανότατα προορίζονταν για την συνάθροιση των αξιωματούχων της πόλης για την εορταστική συνεστίαση προς τιμήν της Αθηνάς, στην οποία συμμετείχε και ο υπόλοιπος λαός, που συγκεντρωνόταν μάλλον σε γειτονικό χώρο (στην μεγάλη αυλή του Διπύλο.
Εάν κρίνουμε από την ευρύχωρη περίστυλη αυλή και τις επιγραφές εφήβων στην εσωτερική πλευρά της, το Πομπείον πρέπει να λειτούργησε και ως γυμνάσιο για την άθληση των νέων, ίσως ακόμα και ως σιταποθήκη σε περιόδους που παρουσιαζόταν ανάγκη.
Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, φαίνεται ότι η είσοδος στον χώρο του ήταν ελεύθερη για όλους· αυτό συνάγεται και από την μαρτυρία του Διογένους του Λαέρτιου, ο οποίος μας πληροφορεί ότι στο Πομπείον ήταν στημένος ένας χάλκινος ανδριάντας του Σωκράτους, έργο του Λυσίππου, και ότι εκεί διέτριβε κατά διαστήματα ο φιλόσοφος Διογένης.
Τέλος, ο Πλούταρχος αναφέρει την ύπαρξη μιας τοιχογραφίας, όπου απεικονιζόταν ο ρήτορας Ισοκράτης, μαζί με άλλες τοιχογραφίες κωμωδιογράφων, μεταξύ των οποίων θα συγκαταλεγόταν και ο Μένανδρος, του οποίου το όνομα σώζεται στο εσωτερικό του κτιρίου, δίπλα από την μικρή θύρα.
Με την εισβολή των Ρωμαίων του Σύλλα το 86 π.Χ. το Πομπείον καταστράφηκε, για να αντικατασταθεί, έπειτα από μία μακρά περίοδο ερήμωσης, κατά τον 2ο αι. μ.Χ., μάλλον επί αυτοκράτορος Αντωνίνου Πίου (138-161 μ.Χ.), από ένα νέο ευρύχωρο τρίκλιτο κτίσμα με στοές, το λεγόμενο «κτίριο των αποθηκών».
Το οικοδόμημα αυτό ισοπεδώθηκε κατά την εισβολή των Ερούλων το 267 μ.Χ. Έναν περίπου αιώνα αργότερα, την θέση του πήραν δύο επιμήκεις στοές εμπορικού χαρακτήρα, οι οποίες στέγαζαν καταστήματα και έφεραν αψιδόμορφη πύλη σε σχήμα θριαμβικού τόξου.
Σύμφωνα με το λεξικό, προσδοκία είναι η αναμονή ή η ελπίδα ότι θα συμβεί κάτι καλό. Αν αναλύσουμε τις λέξεις αρχικά θα δούμε πως όταν έχω μια προσδοκία, αναμένω να συμβεί κάτι συγκεκριμένο. Ίσως να ελπίζω στην αρχή να συμβεί, σαν επιθυμία.
Έχουμε λοιπόν μια επιθυμία για κάτι, θέλουμε να την ισχυροποιήσουμε οπότε, της δίνουμε περισσότερες πληροφορίες, την κάνουμε συγκεκριμένη, ορίζουμε τι θέλουμε να συμβεί και πολλές φορές και με ποιόν τρόπο θα συμβεί. Για να αντέξουμε την αναμονή της προσδοκίας δημιουργούμε στο μυαλό μας λογικές σκέψεις σε συνάρτηση, έτσι ώστε να έχει περισσότερες πιθανότητες να συμβεί η προσδοκία μας.
Σύμφωνα με την ψυχολογία της ηθικής, οι προσδοκίες μας βασίζονται σε μια σιωπηρή κοινωνική σύμβαση, χωρίς να έχουμε λάβει υπόψιν τον άνθρωπο από τον οποίο συνήθως εξαρτάμε μια προσδοκία. Έτσι έχουμε μια σιωπηρή συμφωνία σε μια σχέση, χωρίς όμως να έχουμε συζητήσει τα χαρακτηριστικά της συμφωνίας μεταξύ μας.
Συνταγή για προσδοκίες
Χρειαζόμαστε μια ανάγκη να την αναγνωρίσουμε ώστε να γίνει επιθυμία. Ας πούμε πως αυτή η ανάγκη είναι να ερωτευτούμε. Στη συνέχεια θα περιμένουμε να εμφανιστεί η συνθήκη μέσα στην οποία θα μπορεί να πραγματοποιηθεί η επιθυμία.
Το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί για να συμβεί αυτό, η επιθυμία μας θα μεγαλώνει και θα γίνεται σχεδόν επιτακτική, αν φροντίσουμε να απασχολεί το μυαλό μας συχνά.
Γνωρίζουμε λοιπόν, έναν άνθρωπο που υπάρχει αμοιβαίο ερωτικό ενδιαφέρον. Βγαίνουμε μαζί του και περνάμε κάποιες στιγμές. Σε κανονικές συνθήκες θα ήμασταν επιφυλακτικοί και θα επιθυμούσαμε αργούς ρυθμούς σε αυτή την γνωριμία, ώστε να είμαστε σίγουροι.
Όμως η ανυπομονησία μας θα είναι αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους της ανάγκης μας. Βέβαια, είναι κατανοητό πως εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς πόσο θα μεγαλώσουμε αυτή την ανάγκη. Για παράδειγμα, αν το προηγούμενο διάστημα λέμε συνεχώς πως θα ήμουν καλύτερα αν ερωτευόμουν, θα δούλευα με περισσότερο κέφι, θα ήταν πιο όμορφα τα σαββατοκύριακα μου αν ερωτευόμουν κ.ο.κ.
Τότε στο μυαλό μας η ανάγκη γίνεται επιτακτική σε βαθμό που εξαρτάμε την ευτυχία μας από αυτή. Με αυτά τα υλικά θα φτιάξουμε τις προσδοκίες μας.
Το cup cake που έγινε τούρτα
Στην αρχή της γνωριμίας λοιπόν, θα έπρεπε να έχουμε προσδοκίες από έναν άλλον άνθρωπο στο μέγεθος ενός cup cake. Με λίγα και κλασικά υλικά, να είναι ευγενικός, ειλικρινής, και να μας αρέσει, ακόμη και να ταιριάζουμε ίσως λίγο στην αρχή. Όμως εμείς θα ξεκινήσουμε με ένα μεγάλο παντεσπάνι και θα βάζουμε επάνω του διάφορα υλικά.
Θα σκεφτούμε πως μάλλον αυτός/τη είναι ο άνθρωπος που περιμέναμε πάντα και θα ζήσουμε έναν μεγάλο έρωτα, όπως έχουμε πείσει τον εαυτό μας το προηγούμενο διάστημα, πως χρειαζόμαστε και μας αξίζει για να είμαστε ευτυχισμένοι. Μόλις συμβεί αυτό στο μυαλό μας, αυτόματα ο άλλος άνθρωπος γίνεται πολύ σημαντικός για την ευτυχία μας.
Προκειμένου να ησυχάσουμε την ψυχολογική μας αγωνία πως δεν κάνουμε λάθος, θα βάλουμε πάνω στο παντεσπάνι πολλά υλικά, που προκύπτουν από "λογικές" συναρτήσεις που κάνει το μυαλό μας και περιλαμβάνουν την λέξη ‘’άρα’’. Αφού είναι ελεύθερος, θα έχουμε αρκετά σαββατοκύριακα στην διάθεση μας να πηγαίνουμε ταξίδια. Τσουπ, το βάλαμε πάνω στην τούρτα. Αφού του αρέσουν οι τέχνες, θα πηγαίνουμε μαζί σε μουσεία και θέατρα, και ύστερα θα πίνουμε το κρασί μας συζητώντας σχετικά με αυτά. Τσουπ, βάζουμε και αυτό από πάνω. Αφού διαβάζει λογοτεχνία και ποίηση, θα είναι συναισθηματικός και θα ξέρει να με αγαπά. Άρα μαζί του/της θα ζήσω υπέροχες στιγμές γεμάτες με ό,τι επιθυμώ για να ερωτευτώ.
Θα βάζουμε υλικά συνεχώς με την ίδια λογική, από κάθε πληροφορία που λαμβάνουμε και εμείς την μετατρέπουμε σε ταιριαστό υλικό για την τούρτα μας. Σε λιγότερο από ένα μήνα αντί για το cup cake, θα έχουμε φτιάξει μια τριώροφη μεγάλη χρωματιστή τούρτα γεμάτη με τις προσδοκίες μας. Μόλις την ετοιμάσουμε θα περιμένουμε φυσικά να τη γευτούμε.
Όμως, στην παραπάνω δημιουργία ο άλλος άνθρωπος έχει ελάχιστη συμμετοχή και φυσικά δεν έχει καθόλου γνώση για τις λογικές συναρτήσεις και προσδοκίες που έχουμε εμείς δημιουργήσει. Λειτουργεί χωρίς αυτή την γνώση και είναι λογικό να μην ανταποκριθεί στις άγνωστες προσδοκίες μας.
Εμείς όμως, έχουμε φτιάξει μια τεράστια τούρτα φάντασμα και δεν μπορούμε να την γευτούμε. Οι γεύσεις και στιγμές που μας προσφέρει ο άλλος μοιάζουν λίγες και μας δημιουργούν το αίσθημα του ανικανοποίητου.
Ενώ είμαστε μαζί και μοιραζόμαστε στιγμές, συνεχώς έχουμε την αίσθηση πως κάτι λείπει. Αποκλείοντας το γεγονός να έχουμε κάνει λάθος στις προσδοκίες μας, ψάχνουμε συνεχώς στον άλλον το κάτι παραπάνω που θα επιβεβαιώσει την μοναδικότητα του.
‘’Δεν μας απογοητεύουν οι άνθρωποι και τα γεγονότα αλλά η αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα. Είναι η δική μου προσωπική αντίληψη για την πραγματικότητα που καθορίζει την ευτυχία μου και τις απογοητεύσεις μου’’ - Stefan Zweig, Αυστριακός συγγραφέας.
Ο λαβύρινθος της προσδοκίας
Σε αυτή την φάση, είναι πιθανό να προσκολληθούμε στον άλλο, ζητώντας περισσότερο από την προσοχή και τον χρόνο του. Να θέλουμε διαρκώς να μας επιβεβαιώνει τα συναισθήματα και την επιθυμία του.
Θα γίνουμε πιεστικοί, γκρινιάρηδες και γεμάτοι παράπονα θα ζητάμε όσα ο άλλος λογικά δεν γνωρίζει ότι έπρεπε να έχει και να δίνει.
Αρνούμενοι να αποδεχθούμε την αλήθεια του για να μην χαλάσει η τούρτα μας, θα είναι αδύνατο να τον αποδεχθούμε για αυτό ακριβώς που είναι και να τον αγαπήσουμε.
Η αποδοχή είναι το δυσκολότερο βήμα στην αγάπη
Αυτή η συμπεριφορά μας είναι συνήθως ασυνείδητη γιατί έχουμε μάθει να την ‘’νομιμοποιούμε’’ με την ανασφάλεια και τις ανάγκες μας. Χωρίς να βλέπουμε τα προβλήματα που δημιουργούμε στην επικοινωνία αλλά και στην εξέλιξη της σχέσης, θα δείξουμε ένα χαρακτήρα στον σύντροφο μας που και εκείνος λογικά αγνοούσε στην αρχή.
Αφού δεν γνωρίζει όσα εμείς σιωπηρά υποθέσαμε δεν θα ξέρει και τι κάνει λάθος, όσο θα αντιμετωπίζει έναν άνθρωπο που δεν ικανοποιείται εύκολα, θα κουραστεί και θα αρχίσει να απομακρύνεται. Όσο εκείνος θα απομακρύνεται, τόσο εμείς κάτω από το βάρος της τεράστιας τούρτας θα κάνουμε συναισθηματικές υπερβάσεις για να αποκτήσουμε αυτό που θέλουμε.
Έτσι φτιάχνεται ένας κύκλος με λάθος συμπεριφορές και παρανοήσεις, που δεν είναι εύκολο να διαλυθεί γιατί ο καθένας θα υποστηρίζει την δική του συναισθηματική αλήθεια με βάση την δική του οπτική.
Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τις προσδοκίες που φτιάξαμε στην αρχή, να πιάσουμε το νήμα σε κάθε μια από αυτές και βήμα - βήμα να βγούμε από τον λαβύρινθο. Να δούμε τον άλλο άνθρωπο όπως είναι και όχι όπως μας βολεύει να είναι.
Να τον αποδεχθούμε και να τον αγαπήσουμε τόσο για τις απαλές όσο και για τις σκληρές πλευρές του. Όταν το κατανοήσουμε αυτό θα μας δοθεί η ευκαιρία να είμαστε και εμείς αληθινοί και όσο το δυνατό περισσότερο ο εαυτός μας. Και είναι υπέροχο αυτό, και είναι αρκετό για την αγάπη, μόνο μέσα από την αλήθεια ευδοκιμεί η αγάπη. Μια αληθινή σχέση, δεν είναι ένα ιδανικό νησί τον Αύγουστο, για δέκα μέρες.
Έχει λιακάδες, συννεφιές, μπόρες, ξαστεριά, όμορφες ανατολές και θλιμμένα ηλιοβασιλέματα. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι ο μοναδικός τόπος που φτιάχνουμε μαζί, ώστε να αντέχει και να απολαμβάνει κάθε καιρό. Και αυτό είναι σπουδαίο.
Μόλις αποδεσμεύσουμε τις προσδοκίες από τις ανάγκες και τις πληγές του παρελθόντος, θα μπορέσουμε ‘’καθαροί’’, και να γνωρίσουμε έναν άλλο άνθρωπο, και να ζήσουμε διαφορετικές και καινούριες στιγμές. Μοναδικά και δυνατά συναισθήματα που θα στηρίζονται στην αμοιβαιότητα και την αποδοχή. Απαλλαγμένοι από πολυφορεμένα πρέπει και δανεικές πεποιθήσεις.
Στην αγάπη όσες φορές πάμε πρέπει να είμαστε ένα άγραφο χαρτί, χωρίς μουντζούρες και αστερίσκους.
Ο Πυθαγόρας ήταν αυτός που ανακάλυψε το συμπαντικό νόμο της αλληλεξάρτησης και της αμοιβαίας έλξης, για τον οποίο χρησιμοποίησε τον απλό όρο φιλία. Η φιλία είναι η παγκόσμια δύναμη που έλκει όλα τα στοιχεία της Φύσης σε αρμονικές σχέσεις. Βοηθά να διατηρείται η τάξη των πλανητών καθώς αυτοί κινούνται στο στερέωμα και ενθαρρύνει τους άντρες και τις γυναίκες, αφού καθαρθούν οι ψυχές τους, να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον.
Κάθε άτομο έχει μια ευθύνη, δίδασκε ο Πυθαγόρας, να παρατηρεί το νόμο της φιλίας σε κάθε άποψη της ζωής. Οι μαθητές του καλλιεργούσαν τη φιλία μεταξύ των θεών και των ανθρώπων, για παράδειγμα, μέσα από αναίμακτες θυσίες και άλλες τελετές, και αυτήν μεταξύ του σώματος και των τριών μερών της ψυχής μέσα από τη φιλοσοφική έρευνα. Τη φιλία μεταξύ των πολιτών και μεταξύ των κρατών τη διατηρούσαν μέσα από νόμους και συνθήκες, και αυτήν ανάμεσα σε σύζυγο, γυναίκα, παιδιά και γείτονες μέσα από μια αναγνώριση του κοινού τους σκοπού.
Ο Πυθαγόρας θεωρούσε όλους όσους ενστερνίζονταν αυτόν τον τρόπο ζωής φίλους και συντρόφους. Τους αγαπούσε και δίδασκε στους μαθητές του να κάνουν το ίδιο μέσα από επιγραμματικές φράσεις όπως «Τα αγαθά των φίλων είναι κοινά» και «Ο φίλος μου είναι το άλλο μου μισό». Όσο οι φίλοι του ήταν υγιείς, αντλούσε ευχαρίστηση από τη συντροφιά τους και από τη συζήτηση μαζί τους. Αν αρρώσταιναν, τους περιέθαλπε. Αν ήταν αποθαρρημένοι ή στενοχωρημένοι, τους παρηγορούσε με τραγούδια και ψαλμωδίες. Τόσο γνωστοί ήταν οι μαθητές του για την φροντίδα του ενός προς τον άλλον, που μέχρι την εποχή του Χριστιανισμού οι Έλληνες αποκαλούσαν κάθε άτομο εξαιρετικής ευγένειας «Πυθαγόρειο».
Ο Πυθαγόρας δίδασκε ότι η αντιζηλία και, πάνω απ’ όλα, ο θυμός πρέπει να εκλείπουν από τη φιλία. Η κριτική έπρεπε να ασκείται μόνο από τους μεγαλύτερους προς τους νεότερους, πάντα με προσοχή και με καθαρή πρόθεση. Επίσης, η εμπιστοσύνη ενός φίλου δεν έπρεπε ποτέ να βεβηλώνεται, ούτε ακόμη για αστεία, διότι αν γινόταν αυτό μια φορά, δεν θα μπορούσε ποτέ να επανορθωθεί.
Το ότι ο Πυθαγόρας τιμούσε τόσο πολύ τη φιλία φαίνεται από την ακόλουθη ιστορία.
Ο Φιντίας, ένας πυθαγόρειος από τις Συρακούσες, γνωστός για τον καλό του χαρακτήρα, κατηγορήθηκε ότι συνωμότησε στην απόπειρα δολοφονίας του τυράννου Διονυσίου. Οι πολιτικοί αντίπαλοι συσπειρώθηκαν για να φέρουν ψευδείς αποδείξεις εναντίον του. Ο Διονύσιος είχε συλλάβει τον Φιντία, ισχυρίστηκε ότι είχε αδιάτρητες αποδείξεις για την εγκληματική του ενέργεια και τον καταδίκασε σε θάνατο. Ο Φιντίας αποκρίθηκε ότι η εκτέλεσή του ήταν αναπόφευκτη και θα εκτιμούσε, ως τελευταίο αίτημα, αν του δινόταν άδεια για το υπόλοιπο της ημέρας έτσι ώστε να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του. Πρότεινε ως εγγυητή το φίλο του Δάμωνα, έναν Πυθαγόρειο, με τον οποίο είχε ζήσει και μοιραστεί τα πάντα.
Ο Διονύσιος εξεπλάγη από αυτό το αίτημα και ρώτησε γιατί ο Δάμωνας ή οποιοσδήποτε άλλος θα ήταν πρόθυμος να δεχτεί να φυλακιστεί, με την πιθανότητα να εκτελεστεί στη θέση κάποιου άλλου. Ο Φιντίας τον διαβεβαίωσε ότι θα το έκανε, και ο Δάμωνας ήρθε. Μόλις έμαθε την κατάσταση, αμέσως συμφώνησε να παραμείνει υπό φρούρηση μέχρι να ταχτοποιήσει ο Φιντίας τις υποθέσεις του.
Καθώς η μέρα περνούσε, οι εχθροί του Φιντία προσπάθησαν να αποθαρρύνουν τον φυλακισμένο τους λέγοντας ότι ο φίλος του είχε φύγει απ’ την πόλη, ο Δάμωνας όμως έμενε ανεπηρέαστος. Τότε, καθώς πλησίαζε η δύση του ήλιου, ο Φιντίας ήρθε για να πεθάνει. Ο Διόνυσος ένιωσε τόση κατάπληξη από αυτή την επίδειξη απίστευτης αφοσίωσης που αγκάλιασε τους δύο άνδρες και, αφού ελευθέρωσε τον Φιντία, ρώτησε αν θα μπορούσε να γίνει δεκτός ως τρίτο μέλος στη φιλία τους. Εκείνοι… αρνήθηκαν το αίτημά του και επέστρεψαν σπίτι σώοι.
Οι πρώτες ντομάτες που καλλιεργήθηκαν στο Διάστημα φτάνουν στη Γη αυτό το Σαββατοκύριακο μετά την ολοκλήρωση πειράματος της NASA για την καλλιέργεια ζαρζαβατικών από αστροναύτες.
Η σοδειά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού θα προσεδαφιστεί το Μεγάλο Σάββατο με σκάφος της SpaceX που μεταφέρει σχεδόν δύο τόνους πειραματικών υλικών.
Στο πλαίσιο του πειράματος Veg-05, το πλήρωμα του πολυεθνικού τροχιακού εργαστηρίου καλλιέργησε τοματάκια σε ένα μίνι θερμοκήπιο.
Τρεις διαδοχικές σοδειές θα φτάσουν κατεψυγμένες στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι για να υποβληθούν στη συνέχεια σε αναλύσεις, αναφέρει η NASA σε ανακοίνωσή της.
Οι ντομάτες αναπτύχθηκαν σε μίνι θερμοκήπιο κάτω από ειδικά φώτα LED (NASA)
«Η ικανότητα καλλιέργειας φυτών στο Διάστημα και η βελτίωση της εμπειρίας διαβίωσης για τους αστροναύτες έχει σημασία για τις μελλοντικές αποστολές μεγάλης διάρκειας» εξηγεί η υπηρεσία.
Το μίνι θερμοκήπιο που χρησιμοποιήθηκε στο πείραμα μπορεί να τροποποιηθεί για χρήση στη Γη ώστε να επιτρέψει την καλλιέργεια λαχανικών σε σπίτια που δεν διαθέτουν κήπο, προσθέτει η υπηρεσία.
Για λόγους εξοικονόμησης ρεύματος, το θερμοκήπιο δεν χρησιμοποιεί λευκά φώτα αλλά LED που εκπέμπουν μόνο τα μπλε και κόκκινα μήκη κύματος που απορροφούν τα φίλτρα.
Αρκετές διαστημικές υπηρεσίες πειραματίζονται με την καλλιέργεια φυτών στο Διάστημα από τη δεκαετία του 1980, όταν τα πρώτα άνθη παρήχθησαν στον σοβιετικό διαστημικό σταθμό Salyut 7.
Πέρυσι, κινέζοι αστροναύτες καλλιέργησαν για πρώτη φορά ρύζι από σπόρους. Ήταν η πρώτη φορά που το φυτό ολοκλήρωσε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του στο Διάστημα,
Η επιστροφή του σκάφους Dragon της SpaceX θα προβληθεί ζωντανά από της NASA το Μεγάλο Σάββατο στις 17.45 ώρα Ελλάδας.
Καθώς οι «πράσινες» ελίτ του Νταβός στοχεύουν στον παγκόσμιο έλεγχο των τροφίμων.
Θα ακολουθήσουν οι ΗΠΑ.
Οι Ολλανδοί αγρότες παλεύουν για τις φάρμες τους, τα προς το ζην και τις ζωές τους. Για εβδομάδες έχουν αποκλείσει αυτοκινητόδρομους, δρόμους, σούπερ μάρκετ και κυβερνητικά κτίρια με τα τρακτέρ τους. Η Ολλανδική κυβέρνηση — ακολουθώντας την καθοδήγηση των Ηνωμένων Εθνών, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ιδρύματος Bill & Melinda Gates — επιβάλλει νέες «πράσινες» πολιτικές που η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι θα θέσει εκτός λειτουργίας πολλούς αγρότες. Υπό το πρόσχημα της προστασίας του περιβάλλοντος και της παγκόσμιας «βιοποικιλότητας», οι αγρότες αντιμετωπίζουν πρόστιμα και αυστηρούς περιορισμούς στην χρήση λιπασμάτων και πολλοί λαμβάνουν εντολή να θανατώσουν δραστικά τα κοπάδια βοοειδών τους, κατά 25 με 95 τοις εκατό.
Μετά τον καταστροφικό αντίκτυπο του lockdown του Covid, οι νέες εντολές αγροκτημάτων απειλούν να καταστρέψουν πολλούς από τους αγρότες της Ολλανδίας, οι οποίοι είναι οι πιο καινοτόμοι και παραγωγικοί αγρότες στην Ευρώπη και οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων της ηπείρου. Στην πραγματικότητα, η μικροσκοπική Ολλανδία – μόνο ελαφρώς μεγαλύτερη σε έκταση από το Μέριλαντ – είναι δεύτερη μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες (που είναι 237 φορές μεγαλύτερη) στις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων. Αλλά η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Mark Rutte είναι αποφασισμένη να εξαλείψει τους ανεξάρτητους αγρότες της Ολλανδίας και να τους αντικαταστήσει με εταιρικά megafarms που λειτουργούν στο πλαίσιο της Food Action Alliance (FAA), ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε πρόσφατα η λέσχη δισεκατομμυριούχων της παγκοσμιοποίησης, γνωστή ως World Economic Forum (WEF).
Οι δρακόντειοι νέοι γεωργικοί κανονισμοί που ανακοίνωσε η κυβέρνηση Rutte τον Ιούνιο τέθηκαν σε εφαρμογή ενάμιση χρόνο νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 2021, στην ετήσια εκδήλωση διασημοτήτων του WEF στο Νταβός της Ελβετίας. Ως ένας από τους συμμετέχοντες στο WEF στο πρόγραμμα με τίτλο «Μετασχηματίζοντας τα συστήματα τροφίμων και την χρήση της γης», ο πρωθυπουργός Rutte αποκάλυψε με περηφάνια ότι η Ολλανδική πόλη Wageningen είχε επιλεγεί από το WEF για να φιλοξενήσει την νέα Παγκόσμια Γραμματεία Συντονισμού του WEF (GCS) για τους κόμβους καινοτομίας τροφίμων της FAA του.
Ένα σύντομο απόσπασμα της δήλωσης του Rutte στην Εβδομάδα Ατζέντας του Νταβός 2021 μπορείτε να δείτε στο παρακάτω βίντεο.
«Μεταμορφώνοντας τα συστήματα τροφίμων και τη χρήση γης».
Όπως ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, ένας νέος παγκόσμιος ηγέτης του WEF που χαρακτήρισε τους ειρηνικούς Καναδούς φορτηγατζήδες ως «ρατσιστές» και επιτέθηκε βάναυσα στις διαμαρτυρίες τους με στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις, ο Ρούτε δεν δίστασε να εκφονήσει τους Ολλανδούς αγρότες ως «μαλάκες» και να στείλει ο στρατός και η αστυνομία εναντίον τους. Ο Rutte, ο οποίος βρίσκεται στην τέταρτη θητεία του ως πρωθυπουργός και αρχηγός μιας κυβέρνησης συνασπισμού, βλέπει ξεκάθαρα τον εαυτό του ως υπηρέτη του WEF, όχι των Ολλανδών πολιτών και φορολογουμένων που τον εξέλεξαν.
Εφαρμογή της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ
Τον Σεπτέμβριο του 2021, εννέα μήνες μετά την εμφάνιση του Rutte στο πάνελ «Food Systems» του WEF, τα Ηνωμένα Έθνη πραγματοποίησαν την σύνοδο κορυφής για τα συστήματα τροφίμων στην έδρα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη, με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες να προεδρεύει και την καθηγήτρια Louise Fresco του Πανεπιστημίου Wageningen. & Research (η νέα Γραμματεία του WEF Hub) ως αντιπρόεδρος της Επιστημονικής Ομάδας της συνόδου κορυφής.
Όπως γίνεται γρήγορα φανερό, το WEF και τα Ηνωμένα Έθνη ακολουθούν την ίδια κατεύθυνση όταν πρόκειται για τον έλεγχο των παγκόσμιων “συστημάτων τροφίμων”. Και τα σχέδιά τους για τον έλεγχο δεν προμηνύουν τίποτα καλό για την ανθρώπινη ζωή και την ελευθερία σε αυτόν τον πλανήτη Ο Γκουτέρες, ο οποίος ήταν πρόεδρος του Διεθνούς ακροαριστερού Σοσιαλισμού από το 1999 έως το 2005, συμμετέχει τακτικά στο WEF εδώ και δεκαετίες με διάφορες ιδιότητες: ως πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και τώρα γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.
Το 2019, ο Γκουτέρες επισημοποίησε την μακροχρόνια σχέση μεταξύ του WEF και του ΟΗΕ υπογράφοντας ένα Πλαίσιο Στρατηγικής Συνεργασίας με τον ιδρυτή και εκτελεστικό πρόεδρο του WEF Klaus Schwab. Σύμφωνα με δελτίο τύπου του WEF, η συμφωνία περιγράφει «τομείς συνεργασίας για την εμβάθυνση της θεσμικής δέσμευσης και την από κοινού επιτάχυνση της εφαρμογής της Ατζέντας 2030 για την Βιώσιμη Ανάπτυξη».
Και βρίσκουμε στην ιστοσελίδα του WEF Food Action Alliance ότι «Η Ατζέντα 2030 για την Βιώσιμη Ανάπτυξη ενημερώνει την φιλοδοξία της FAA να παρέχει μια διαρκή και μακροπρόθεσμη πλατφόρμα για δράση πολλών ενδιαφερομένων στα συστήματα τροφίμων για την επίτευξη των ΣΒΑ».
Οι ΣΒΑ που αναφέρονται παραπάνω είναι, φυσικά, οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Αυτοί οι στόχοι προέρχονται από την Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για την Γη το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Όπως αναφέρει ο ιστότοπος του ΣΒΑ του ΟΗΕ: «Οι ΣΒΑ βασίζονται στην δουλειά δεκαετιών των χωρών και των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένου του Τμήματος Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ».
Στη Σύνοδο Κορυφής για την Γη το 1992, περισσότερες από 178 χώρες υιοθέτησαν την Ατζέντα για τον 21ο αιώνα – γνωστή ως Ατζέντα 21 – ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης «για την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας εταιρικής σχέσης για την βιώσιμη ανάπτυξη για την βελτίωση της ανθρώπινης ζωής και την προστασία του περιβάλλοντος».
Αυτό είναι το σκεπτικό του ΟΗΕ. Ωστόσο, όπως έχουμε αναφέρει εκτενώς όλα αυτά τα χρόνια, η Ατζέντα 21 (και τώρα ο διάδοχός της, η Ατζέντα 2030) είναι μια ολοκληρωτική ατζέντα για τον πλήρη έλεγχο και την διοικητισμό ολόκληρου του πλανήτη — και κάθε ατόμου σε αυτόν.
Το όραμα της Ατζέντας 21 του ΟΗΕ για πλανητική ρύθμιση, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους ρύθμισης της παραγωγής τροφίμων, έλαβε μια τεράστια ώθηση με την πρωτοβουλία του WEF “Νέο Όραμα για τη Γεωργία” (New Vision for Agriculture – NVA). Το 2010, σε συνεργασία με την McKinsey & Company, τον μεγαλύτερο όμιλο διαχείρισης/συμβουλευτικών υπηρεσιών στον κόσμο, το WEF δημοσίευσε την έκθεσή του NVA με τίτλο [“Realizing a New Vision for Agriculture: A Roadmap for Stakeholders” (Πραγματοποίηση ενός νέου οράματος για τη γεωργία: Ένας οδικός χάρτης για τους ενδιαφερόμενους.)]
Απαιτείται ένα νέο όραμα για την γεωργία, λένε οι παγκοσμιοποιητές του WEF, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, της αύξησης του πληθυσμού και της ανάγκης προστασίας της βιοποικιλότητας. Ενώ μιλούν για προσεγγίσεις «βασισμένες στην αγορά» και «προσανατολισμένες στην αγορά», καθώς και υποτιθέμενη ανησυχία για τις «μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις» και τους «μικροϊδιοκτήτες» αγρότες, είναι προφανώς σαφές ότι το «Νέο Όραμα» του WEF είναι το ίδιο παλιό δυστοπικό όραμα της οργάνωσης για έναν κόσμο που διοικείται από άψυχους εταιρικούς ολιγάρχες. «Η πρωτοβουλία New Vision for Agriculture του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ διοικείται από 17 παγκόσμιες εταιρείες που είναι βιομηχανικοί εταίροι του φόρουμ», παραδέχεται η έκθεση του WEF/McKinsey. Συνεχίζει:
Οι 17 παγκόσμιες εταιρείες που υποστήριξαν την πρωτοβουλία είναι οι Archer Daniels Midland, BASF, Bunge, Cargill, The Coca-Cola Company, DuPont, General Mills, Kraft Foods, Metro, Monsanto Company, Nestlé, PepsiCo, SABMiller, Syngenta, Unilever, Wal- Mart Stores και Yara International.
Εκτός από την οικονομική υποστήριξη από αυτούς τους ξύπνιους κορπορατιστές, η NVA του WEF έχει λάβει γενναιόδωρη χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates και το Ίδρυμα Rockefeller, δύο από τους μεγαλύτερους ενισχυτές του παγκόσμιου πολιτικού ελέγχου επί του πληθυσμού και της παραγωγής και διανομής τροφίμων. (Έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν για τους μακροχρόνιους δεσμούς Rockefeller/WEF και την έκθεση Rockefeller Foundation με τίτλο Reset the Table: Meeting the Moment to Transform the US Food System, που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2020 για να συμπέσει με την Μεγάλη Επαναφορά του WEF. Δείτε: Bill Gates, Οι ελίτ του Νταβός ωθούν τον παγκόσμιο έλεγχο των τροφίμων υπό το πρόσχημα της «ασφάλειας τροφίμων»)
Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Εφαρμογή της Μεγάλης Επαναφοράς του WEF
Τα Ηνωμένα Έθνη και το WEF προετοιμάζουν αυτά τα προγράμματα ελέγχου των τροφίμων εδώ και πολλά χρόνια, αλλά οι καταστροφικές νέες εντολές που επιβάλλονται στους Ολλανδούς αγρότες έρχονται μέσω των «πράσινων» προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστά ως Natura 2000 και Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Το Natura 2000 φιλοδοξεί να προστατεύσει ένα δίκτυο ευαίσθητων οικοτόπων και υδάτινων οδών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση από διάφορες μορφές και πηγές ρύπανσης. Είναι η μυστική εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Σύμβασης του ΟΗΕ για την Βιοποικιλότητα που προέκυψε από την Σύνοδο Κορυφής για την Γη το 1992. Λίγοι κάτοικοι της ΕΕ γνωρίζουν καν το πρόγραμμα ή συνειδητοποιούν ότι διεθνείς τεχνοκράτες και περιβαλλοντικοί ακτιβιστές έχουν ορίσει τις τοπικές τους περιοχές για αυστηρή «προστασία». Οι Ολλανδοί αγρότες κατηγορούνται ότι έριξαν πολύ οξείδιο του αζώτου και αμμωνία στον αέρα και στην απορροή νερού κοντά σε τοποθεσίες Natura 2000. Εάν οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες της ΕΕ στις Βρυξέλλες έχουν τον τρόπο τους, θα εντείνουν τις πιέσεις. Η στρατηγική της ΕΕ για την βιοποικιλότητα για το 2030 αναφέρει: «Η ΕΕ θα διευρύνει τις υφιστάμενες περιοχές Natura 2000, με αυστηρή προστασία των περιοχών με πολύ υψηλή βιοποικιλότητα και κλιματική αξία».
Ωστόσο, οι αγρότες της Ολλανδίας διαμαρτύρονται ότι έχουν μειώσει θεαματικά τα οξείδια του αζώτου και την αμμωνία εδώ και δεκαετίες, ακόμη και όταν αύξησαν σημαντικά την παραγωγή κρέατος. Ο συγγραφέας Michael Shellenberger, ο ιδρυτής της Environmental Progress, λέει ότι οι αγρότες έχουν την επιστήμη με το μέρος τους. Επικαλείται στατιστικά στοιχεία της Ολλανδικής κυβέρνησης που δείχνουν μια σταθερή μείωση της ρύπανσης τόσο από το οξείδιο του αζώτου όσο και από την αμμωνία από την δεκαετία του 1990. «Τα δεδομένα δείχνουν ότι η αμμωνιακή ρύπανση από την κοπριά έχει ήδη μειωθεί κατά σχεδόν 70% από το 1990. Και οι αγρότες λένε ότι θα συνεχίσουν να μειώνουν την ρύπανση καθώς εφαρμόζουν λύσεις χαμηλού κόστους και κοινής λογικής», λέει ο Shellenberger, ένας φιλελεύθερος που περιγράφει τον εαυτό του ως ένας «οικομοντερνιστής».
Ο Jan Cees Vogelaar, πρώην πρόεδρος της εθνικής ένωσης γαλακτοπαραγωγών, λέει ότι πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα προσχηματικό ζήτημα που υποδαυλίζεται από τους μαχητικούς ακτιβιστές χορτοφάγων/vegan στον πόλεμο τους κατά του κρέατος. “Υπάρχει μια μικρή ομάδα αριστερών ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους είναι χορτοφάγοι, οι οποίοι εδώ και 35 χρόνια προβάλλουν πολλά επιχειρήματα για την μείωση της κτηνοτροφίας” λέει. Ο Δρ. Jaap Hanekamp, αναπληρωτής καθηγητής χημείας στο University College Roosevelt στην Ολλανδία, αμφισβητεί την «επιστήμη» που χρησιμοποιείται για να επιτεθεί στους αγρότες. «Οι χημικές ουσίες του αζώτου είναι θρεπτικά συστατικά – τα χρειάζεστε για την καλλιέργεια φυτών», επεσήμανε σε συνέντευξή του στους The Epoch Times. Ο Hanekamp αμφισβητεί επίσης τον χαρακτηρισμό “κρίσιμο φορτίο” αζώτου που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει την τιμωρητική ρύθμιση των αγροτών και έχει συντάξει μια μελέτη εξετάζοντας τα πειράματα και τις αναφορές που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη των κριτηρίων κρίσιμου φορτίου.
Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στην θανάτωση ορυκτών καυσίμων με το πρόσχημα της αναχαίτισης της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ο ιστότοπός της εξηγεί ότι «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια σειρά προτάσεων για να καταστήσει τις πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα, την ενέργεια, τις μεταφορές και την φορολογία κατάλληλες για την μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990».
Ξεχάστε το κρέας και τα γαλακτοκομικά, θα τρώτε ζωύφια.
Αυτό που νιώθουν οι Ολλανδοί αγρότες είναι οι επιπτώσεις της Μεγάλης Επαναφοράς, του μεγαλομανούς σχεδίου του WEF για «επαναφορά» (δηλαδή, αναδιάρθρωση ή μεταμόρφωση) ολόκληρου του πλανήτη και ολόκληρης της ανθρωπότητας πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, ηθικά, τεχνολογικά, πνευματικά και βιολογικά. Το WEF κινητοποιεί με τα ισχυρά του δίκτυα πολιτικών, ακαδημαϊκών, επιστημόνων, τιτάνων των επιχειρήσεων, συμμάχων των μέσων ενημέρωσης, θρησκευτικών ηγετών και ακτιβιστών του AstroTurf για να μας οδηγήσουν στο Οργουελικό μέλλον της Ατζέντας 21.
Σε αυτό το μέλλον που οραματίζονται οι ελίτ του UN-EU-WEF, εσείς και εγώ (και άλλοι σαν εμάς) θα τρώμε ζιζάνια και ζωύφια και «έξυπνα» εργαστηριακά τρόφιμα από ζιζάνια, ζωύφια, φύκια και βακτήρια. Αλλά μην ανησυχείτε. θα φτιαχτεί να μοιάζει, να μυρίζει, να αισθάνεσαι ότι έχει γεύση σαν αληθινό κρέας ή έτσι μας διαβεβαιώνουν. Εν τω μεταξύ, μην στοιχηματίζετε ότι το μενού τους θα περιλαμβάνει το ίδιο φαγητό. Τα γιοτ, τα τζετ, τα ρετιρέ και τα ανακτορικά κτήματα του Νταβός σίγουρα θα συνεχίσουν να σερβίρουν την κουζίνα πέντε αστέρων που έχουν συνηθίσει και την οποία πιστεύουν ότι δικαιούνται.
Τον Ιανουάριο του 2019, το WEF κυκλοφόρησε με την έκθεσή του για τις Εναλλακτικές Πρωτεΐνες, μέρος της σειράς του «”Κρέας: το μέλλον”(Meat: the Future)». Σύμφωνα με αυτήν την έκθεση του WEF, η διατροφή με βάση τα ζωύφια έχει πολλά να προσφέρει – για τον μαζάνθρωπο, δηλαδή:
Τα έντομα έχουν επίσης λάβει μεγάλη προσοχή, ιδίως επειδή μπορούν να εκτραφούν με ζωοτροφές που είναι ακατάλληλες για τα ζώα και οι οποίες διαφορετικά θα σπαταλούνταν ή θα είχαν χαμηλή οικονομική αξία, συμβάλλοντας έτσι σε μια πιο «κυκλική» αγροτική οικονομία. Η καινοτομία σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνει την ανακάλυψη και την διερεύνηση νέων ειδών εντόμων με αξία για την παραγωγή τροφίμων και τις εξελίξεις στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να παραχθούν οικονομικά σε κλίμακα. Τα έντομα μπορούν να καταναλωθούν στην φυσική τους κατάσταση, αν και για να αυξηθεί η αποδοχή σε καλλιέργειες όπου η κατανάλωση εντόμων δεν είναι παραδοσιακή, υπάρχει επίσης έρευνα για την ανάπτυξη νέων προϊόντων που περιέχουν έντομα σε διαφορετική μορφή, για παράδειγμα ως αλεύρι.
Το promo του WEF για το 2019 για νόστιμα ζωύφια με στόχο τη διάδοση μιας ιδέας που υπάρχει εδώ και μερικά χρόνια. Το 2013, για παράδειγμα, το The New American έγραψε σε μια νέα έκθεση με τίτλο «Βρώσιμα έντομα» που δημοσιεύτηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) για να πουλήσει τους κρεατοφάγους πληθυσμούς του ανεπτυγμένου κόσμου με βάση μιας “βιώσιμης” διατροφής με ερπετά και έντομα. δίαιτα crawly. Είναι ενδιαφέρον ότι η έκθεση του FAO δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Wageningen στην Ολλανδία. Ναι, το ίδιο Wageningen που είναι ο ιστότοπος της νέας Παγκόσμιας Γραμματείας Συντονισμού (GCS) του WEF για τους Κόμβους Καινοτομίας στα Τρόφιμα της Συμμαχίας Δράσης για τα Τρόφιμα (FAA).
Χωρίς αγρότες, χωρίς φαγητό.
Ίσως αρχίζετε να καταλαβαίνετε ότι πρόκειται για ένα παγκόσμιο θέμα και όχι μόνο για τους Ολλανδούς αγρότες. Οι αγρότες στην Δανία, το Βέλγιο, την Γερμανία και την Γαλλία αντιμετωπίζουν την ίδια μοίρα, όπως και οι αγρότες στον Καναδά, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, την Σρι Λάνκα, την Γκάνα, την Βραζιλία, την Αιθιοπία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι παντού γίνονται στόχος των παγκοσμιοποιητών για καταστροφή και αφομοίωση σε «επεκτάσιμες» εταιρικές μεγαλοκαλλιέργειες-μονοκαλιέργειες τύπου Κίνας.
Αν επιτραπεί στους παγκοσμιοποιητές να πετύχουν, εκατομμύρια ανεξάρτητες οικογενειακές αγροτικές εκμεταλλεύσεις σε όλο τον κόσμο θα εξαφανιστούν και θα αντικατασταθούν από μερικές δεκάδες κυβερνητικά ευνοημένες εταιρίες. Στην συνέχεια, με βάση κάτι που μοιάζει με το σύστημα «κοινωνικής πίστης» της κομμουνιστικής Κίνας, το πολιτικό γραφείο κυβέρνησης-εταιρειών θα είναι σε θέση να καθορίσει εάν εσείς και η οικογένειά σας παίρνετε φαγητό, καθώς και πότε το παίρνετε, τι είδη φαγητού παίρνετε και σε ποιες ποσότητες.
Αυτή είναι μια συνταγή για την απόλυτη τυραννία και κάτι που όλοι μας πρέπει να πολεμήσουμε με κάθε τρόπο.
Μετά το ψεύτικο κρέας εργαστηρίου και το αλεύρι από έντομα έρχεται το ανακυκλωμένο φαγητό από πλαστικά που πετάμε στα σκουπίδια.
Να θυμηθώ να σας βάλω και μια συνταγή στο τέλος του άρθρου τι να φτιάξετε με την παλιά σας σφουγγαρίστρα και τον πλαστικό σας κουβά, που πρόκειται να πετάξετε.
«Aν θέλετε να δημιουργήσετε μπριζόλα από πλαστικό, ολόκληρος ο μηχανισμός στην μία πλευρά αυτού του δοχείου θα μπορεί να παράγει μπριζόλα από πλαστικό ή στήθος κοτόπουλου».
To έργο χρηματοδοτείται από το The Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) – μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση πίσω από την καινοτομία στις ΗΠΑ. Οι ερευνητές λοιπόν σε μια startup που ονομάζεται Beehex εργάζονται σε έναν τρόπο για να μετατρέψουν τα πλαστικά απόβλητα σε βρώσιμη βιομάζα.
Πώς; Με την βοήθεια ενός εργαστηριακού μηχανικού βακτηρίου που τρώει πλαστικά.
«Αυτό που βλέπετε εδώ είναι ένα εμπορευματοκιβώτιο αποστολής… το έχουμε αλλάξει εντελώς», είπε ο ιδρυτής Anjan Contractor παρουσιάζοντας την συσκευή για πρώτη φορά τον Ιανουάριο (2023) στην Έκθεση Consumer Electronics (CES), σύμφωνα με την Interesting Engineering.
“Από την μία πλευρά, συλλέγονται πλαστικά απόβλητα, τα οποία θα τεμαχιστούν. Τελικά θα μετακινηθούν στον βιοαντιδραστήρα, ο οποίος περιέχει πολύ συγκεκριμένα κατασκευασμένα βακτήρια. Έτσι, αν θέλετε να δημιουργήσετε μπριζόλα από πλαστικό, ολόκληρος ο μηχανισμός στην μία πλευρά αυτού του δοχείου θα μπορεί να παράγει μπριζόλα από πλαστικό. Η ιδέα είναι να τοποθετήσουμε πρώτα αυτόν τον τύπο κοντέινερ σε επιχειρήσεις παροχής βοήθειας σε περιπτώσεις καταστροφών τροφίμων, όπως αυτές που σχετίζονται με την FEMA (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης), ή σε τοποθεσίες όπου υπάρχουν καταυλισμοί προσφύγων».
Μια νεοσύστατη επιχείρηση προτείνει την μετατροπή των πλαστικών αποβλήτων σε βρώσιμα τρόφιμα. Με την βοήθεια ενός βακτηρίου που τρώει πλαστικό και μια μηχανή τρισδιάστατης εκτύπωσης έτοιμη να αναδημιουργήσει όλα τα πιθανά σχήματα και γεύσεις.
Ο βιολόγος Stephen Techtmann θέλει οι άνθρωποι να τρώνε πλαστικό.
“Η πλαστική ρύπανση είναι ένα κολοσσιαίο πρόβλημα παγκοσμίως. Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ, οι άνθρωποι δημιουργούν πλαστικά απόβλητα περισσότερο από ποτέ από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, με περίπου 400 εκατομμύρια τόνους να παράγονται ετησίως. Μεγάλο μέρος αυτών των αποβλήτων κυκλοφορεί στις υδάτινες οδούς και τους ωκεανούς μας, όπου υπάρχουν κυριολεκτικά σκουπιδότοποι που συναγωνίζονται το μέγεθος του Τέξας. Ενώ ο καθαρισμός είναι εφικτός και υπάρχουν διάφορες οργανώσεις που ασχολούνται με το έργο αυτό, δεν είναι χωρίς προκλήσεις, τόσο από άποψη κλίμακας όσο και ανακυκλωσιμότητας. Μόνο το 9% των πλαστικών απορριμμάτων ανακυκλώνεται πραγματικά. Μεγάλο μέρος αυτού έχει να κάνει με το πόσο απαιτητική και δαπανηρή είναι η διαδικασία.”
Όμως οι επιστήμονες, όπως ο Techtmann, προσανατολίζονται προς την βιοαποικοδόμηση και την επαναχρησιμοποίηση του πλαστικού. Στο εργαστήριό του στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, βακτήρια με ανθεκτικά “στομάχια” αντιμετωπίζονται σαν μικροβιακά πειραματόζωα, τα οποία μασουλάνε επεξεργασμένο πλαστικό για να παράγουν ένα βρώσιμο, πλούσιο σε πρωτεΐνες υποπροϊόν. Η ιδέα, βασικά, είναι ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν μια μέρα να καταναλώσουν αυτό το υποπροϊόν. Αλίμονο καλέ ότι μας πείτε πως κάνει καλό στο περιβάλλον θα τα φάμε.
Η χρήση οργανισμών, είτε μεγάλων είτε μικρών, για να κάνουν την βρώμικη δουλειά της ανακύκλωσης δεν είναι μια νέα ιδέα. Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και αρκετό καιρό ότι – οι προνύμφες του σκαθαριού αλευρώδης – αρέσκονται να τρώνε πολυστυρένιο, γνωστό και ως φελιζόλ (Αααα πες έτσι, να ακόμα ένας λόγος που ενέκρινε η ΕΕ στις αρχές του 2023 να υπάρχει ο οικιακός γρύλος στα τρόφιμα).
Πρόσφατα, ερευνητές στην Ισπανία ανακάλυψαν ένα ένζυμο στο σάλιο των αλευρωδών σκουληκιών που μπορεί να αποικοδομήσει το πολυαιθυλένιο (ή ΡΕ), το οποίο αντιπροσωπεύει έως και το 30% του πλαστικού καθημερινής χρήσης.
“Το υπόβαθρό μου ήταν πάντα η προσπάθεια να μελετήσω βακτήρια από το περιβάλλον και πώς μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για την επίλυση προβλημάτων”, δήλωσε ο Techtmann σε συνέντευξή του. “Εργαζόμουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στον καθαρισμό πετρελαιοκηλίδων, όταν σκέφτηκα πώς το πετρέλαιο και το πλαστικό έχουν πολλά κοινά στοιχεία. Αφού όπως ήδη ξέρουμε το πλαστικό προέρχεται από το πετρέλαιο, αρχικά”.
Δεδομένου ότι υπάρχουν αρκετά βακτήρια στην φύση, όπως το Alcanivorax borkumensis, τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για τον καθαρισμό πετρελαιοκηλίδων, ο Techtmann αναρωτήθηκε αν αυτοί οι μικροσκοπικοί μικροοργανισμοί θα μπορούσαν να στρέψουν τις αδηφάγες ορέξεις τους στο πλαστικό. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα: Θα μπορούσαν άραγε να μετατρέψουν το πλαστικό σε φαγητό; (Τι σκέφτηκε ο άνθρωπος ρε!). Σε αυτό το όραμα του μέλλοντος, δεν θα τρώτε απευθείας πλαστικό, αλλά μάλλον τα κύτταρα που παράγονται όταν τα βακτήρια τρέφονται από το πλαστικό. (Οκ, μια ανακούφιση την ένιωσα τώρα).
“Αν το σκεφτείτε από μοριακό επίπεδο, τα συστατικά των βακτηρίων μοιάζουν πολύ με τα τρόφιμα που ήδη τρώμε. Υπάρχει πολλή πρωτεΐνη σε αυτά- έχουν λιπίδια, λίπη και βιταμίνες. Το προϊόν που παράγουμε στο τέλος μοιάζει πολύ με μια σκόνη πρωτεΐνης που έχει ήδη υποστεί επεξεργασία. Έτσι, αυτό που απομένει είναι μικροβιακά κύτταρα, αλλά κανένα από αυτά δεν είναι ζωντανό. Στην πραγματικότητα τα χρησιμοποιείτε μόνο για τις πρωτεΐνες και τα λιπίδια που παρέχουν” δήλωσε ο Techtmann.
Πώς λειτουργεί λοιπόν; Το πλαστικό, το πολυπροπυλένιο και το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο, το οποίο χρησιμοποιείται στα μπουκάλια- πρέπει να υποστεί χημική προεπεξεργασία για μερικές ώρες σε έναν αντιδραστήρα, όπως ακριβώς τα πουλιά προμασούν την τροφή για τα μωρά τους. Αυτή η διαδικασία μετατρέπει το πλαστικό σε μια ελαιώδη λάσπη, η οποία επιτρέπει στα βακτήρια να μεταβολίσουν το υλικό πιο γρήγορα, μέσα σε λίγες ημέρες έναντι ετών. (Πες κι άλλα τέτοια μου άνοιξε η όρεξη).
Από αυτά τα πιο εύχρηστα κομμάτια πλαστικού τροφοδοτούνται στην συνέχεια σε μια ποικιλόμορφη κοινότητα βακτηρίων, είδη όπως η Pseudomonas και ο Rhodococcus. Τα βακτήρια αυτά καταβροχθίζουν αυτόν τον πραγματικό “μπουφέ”, πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό τους και δημιουργώντας περισσότερα βακτηριακά κύτταρα, τα οποία αποτελούνται κατά 55% από πρωτεΐνες.
Μόλις καταναλωθεί όλη η πλαστική λάσπη, τα βακτήρια στέλνονται στο μικροβιακό σφαγείο.
“Από την μία πλευρά, συλλέγονται πλαστικά απόβλητα, τα οποία θα τεμαχιστούν. Τελικά θα μετακινηθούν στον βιοαντιδραστήρα, ο οποίος περιέχει πολύ συγκεκριμένα κατασκευασμένα βακτήρια. Έτσι, αν θέλετε να δημιουργήσετε μπριζόλα από πλαστικό, ολόκληρος ο μηχανισμός στην μία πλευρά αυτού του δοχείου θα μπορεί να παράγει μπριζόλα από πλαστικό. Προσθέτοντας γεύσεις θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε κομμάτια κρέατος, λαχανικών, φρούτων, ψωμιού, πατάτες τηγανιτές και επιδόρπια”, υπόσχεται ο Anjan Contractor.
Η πρώτη δοκιμή θα μπορούσε να γίνει στη Σελήνη.
Η ιδέα τους δηλαδή είναι ότι μια μέρα, οι αστροναύτες σε μακροχρόνιες αποστολές στο βαθύ διάστημα θα μπορούσαν να εκτυπώσουν τρισδιάστατα θρεπτικά γεύματα από μη αλλοιώσιμο πλαστικό. Καθώς η έλλειψη τροφίμων και η ανασφάλεια συνεχίζουν να αυξάνονται κατά εκατομμύρια, ο Techtmann και η ομάδα του ελπίζουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα τα προβλήματα της πείνας και των πλαστικών απορριμμάτων. Αυτό ξέρετε βέβαια τι πάει να πει. Πρώτα θα το φάνε οι αστροναύτες, μετά οι άνθρωποι στις χώρες του τρίτου κόσμου, μετά θα διανεμηθεί στους καταυλισμούς των μεταναστών, μετά θα τα προσφέρουν οι ομάδες βοήθειας τροφίμων σε εκείνους που πληγήκανε από μια φυσική καταστροφή και ούτω καθεξής… Ώσπου να φτάσει στο πιάτο του κάθε πολίτη με κανονισμό της ΕΕ.
Το μεγάλο όραμά τους αυτό έχει κάποιες προκλήσεις, μία από αυτές είναι να θέλουν να βεβαιωθούν ότι δεν είναι δηλητηριώδες. (Μικρές λεπτομέρειες δηλαδή που “εύκολα λύνονται”) Και αν νομίζετε το να μπορούμε να εκτυπώσουμε τροφή είναι μακριά στο μέλλον και επιστημονική φαντασία κάντε μια αναζήτηση για την εταιρεία Sugar Lab ένα ζαχαροπλαστείο που παράγει γλυκά με τρισδιάστατη εκτύπωση.
Κάποτε σαν μικρά παιδιά παίζαμε με τα πλαστικά ψεύτικα τρόφιμα με τους φίλους μας και τα αδέλφια μας, τα βάζαμε σε όμορφα μικρά πιατάκια κάναμε πως τα κόβαμε και τα τρώγαμε με το χρωματιστό μικρό πλαστικό πιρουνάκι. Να που αυτό πλέον δεν θα είναι ένα απλό κοινό παιχνίδι των μικρών, μα μια τροφική πραγματικότητα μικρών και μεγάλων.
Σε κάθε περίπτωση μην ξεχνάτε:
Δεν μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους αν δεν τα αγοράσετε και δεν τα φάτε.–
Δεν είναι η εξουσία που διαφθείρει τον πολιτικό, είναι ο ίδιος διεφθαρμένος και ασχολείται με την εξουσία. Κάπως έτσι το είπε ο μετρ του είδους Νικολό Μακιαβέλι.
Αυτοί οι διεφθαρμένοι κάθε είδους, χρώματος, κόμματος κι αποκόμματος, εξαρτημένοι κι ανεξάρτητοι και κάθε καρυδιάς αποτυχημένο καρύδι, σε καλεί λοιπόν να το ψηφίσεις για να σε σώσει. Όχι, α πα πα, όχι φυσικά, για τα χιλιάρικα που θα εισπράττουν χωρίς να κάνουν τίποτα, όχι δα … ποιος κακόβουλος λέει τέτοιο πράγμα, για να σε σώσουν τρέχουν, ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΣΟΥΝ ΕΣΕΝΑ ΕΙΔΙΚΑ ΚΙ ΟΛΟΥΣ ΜΑΖΙ ΓΕΝΙΚΑ ΚΙ ΑΟΡΙΣΤΑ … ΚΑΤΕΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΒΟΘΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ … (ουπς, στον στίβο ήθελα να πω)
Ο ψεύτικος φόβος των μαζανθρώπων είναι η ασφαλέστερη οδός προς την δικτατορία, ολιγαρχία, κομμουνισμό, φασισμό και λοιπά καλούδια της δημοκρατίας τους.
Ένας από τους πρώτους που το πήραν χαμπάρι, ήταν ο Κράσος (Marcus Licineus Crassus), που το ‘χε μαράζι και καημό να κυβερνήσει την Ρώμη, τον 1ο π.κ.ε. αιώνα. Το 70 π.κ.ε. όμως, η Ρώμη ήταν ακόμη δημοκρατία και είχε αυστηρούς κανόνες για το τι μπορούσε και τι ΔΕΝ μπορούσε να κάνει κάποιος που γούσταρε εξουσία.
Ο Κράσος, λοιπόν, σκαρφίστηκε να εκφοβίσει τα ανθρώπινα ζώα της εποχής, για να του δώσει την εξουσία, ακριβώς όπως προσπαθεί να μας φοβίσει το σημερινό κατεστημένο, με το αν πάμε σε εκλογές, θα θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός και χίλια δυο άλλα πράγματα, για να τους πούμε, να τους ικετεύσουμε παρακαλώντας τους: «Πάρτε την εξουσία και σώστε μας, και δείτε αν χωράμε κι εμείς κάπου, σε καμιά γωνίτσα».
Ο Κράσος, σκαρφίστηκε έναν αποτελεσματικό τρόπο να εκφοβίσει την μάζα για να του δώσει την εξουσία. Το σχέδιό του απλό και διαχρονικό. Χρησιμοποίησε τον φόβο που έτρεφαν οι Ρωμαίοι για τον Σπάρτακο, που είχε ήδη νικήσει μια στρατιωτική μονάδα.
Ο Σπάρτακος ήξερε (ή δεν ήθελε) ότι δεν μπορούσε να χτυπήσει την Ρώμη. Το μόνο που ήθελε, ήταν να φύγει με τους άνδρες του, ελεύθερος κι αυτός κι εκείνοι. Κανόνισε έναν μικρό μισθοφορικό στόλο για να τον πάρει με την παρέα του σ’ άλλη γη, σ’ άλλα μέρη.
Ο Κράσος, όμως, δεν το ήθελε αυτό. Οχι, δα! Ήθελε να μείνει ο Σπάρτακος, για να εκφοβιστεί και να εκβιαστεί ο μαζάνθρωπος. Πήγε λοιπόν ο Κράσος κι εξαγόρασε τους μισθοφόρους καπετάνιους και τα πληρώματα τους που σάλπαραν, (ο Κράσος ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρώμης και χαλούσε πολλά εκατομμύρια στις ΜΚΟ της εποχής του για να πετύχει τους σκοπούς του … κάτσε να δεις ποιόν μου θυμίζει !!!!) αφήνοντας τον Σπάρτακο με τα εισιτήρια στο χέρι! Στην συνέχεια τοποθέτησε δυο λεγεώνες με τέτοιο τρόπο, που ο Σπάρτακος δεν είχε άλλη επιλογή, παρά να επιτεθεί προς την Ρώμη! και μάλιστα κερδίζοντας μερικές μάχες!!!! Ήταν η μόνη ανοικτή διέξοδος.
Ο φραγκάτος κόσμος της Ρώμης τα χρειάστηκε, έκαναν τον Κράσο πραίτορα και σύντομα κυβερνούσε την Ρώμη η τριανδρία Κράσου, Πομπήιου και Ιουλίου Καίσαρα. Από δημοκρατία δηλαδή, η Ρώμη έγινε ολιγαρχία! Και κατόπιν ακολούθησαν οι αυτοκράτορες για την πλήρη εγκαθίδρυση του νέου πολιτικού ολιγαρχικού και δικτατορικού καθεστώτος.
ΣΩΣΤΕ ΜΑΣ ΚΑΛΕΕΕΕ!!
Τι θυμίζει αυτό το κόλπο του Κράσου σήμερα; Μα αυτό που κάνουν οι σημερινοί Κράσοι, οι Ιούλιοι και οι λακέδες τους.Τρομοκρατούν τον μαζάνθρωπο. Απλή, δοκιμασμένη και διαχρονικά επιτυχημένη συνταγή. Ετσι παπαγαλίζουν οι λακέδες τις εντολες που παίρνουν από τον σύγχρονο Κράσο … «Οι Νεοέλληνες δεν είσαστε συνέχεια των αρχαίων προγόνων, αντίθετα εισαστε μπάσταρδοι, είσαστε πτωχευμένοι, είσαστε τεμπέληδες χαραμοφάηδες, ανίκανοι και λαμόγια» !!!
Υπάρχει κανένας που πιστεύει ότι η Ελλάδα μπορεί να παραμείνει στην ευρωζώνη, χωρίς να σέβεται τους κανόνες της και να τηρεί τις δεσμεύσεις της; Η (σκόπιμη) κρίση με αφορμή την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας πριν καιρό και το τριπάκι “υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για ανεπανόρθωτη ζημιά στην ελληνική οικονομία” η σύγχρονη καραμέλα στο στόμα όλων των λακέδων κάθε κόμματος κι αποκόμματος.
«Δύσκολα τα πράγματα, οι ευρωπαίοι εταίροι ζητούν ακόμη μεγαλύτερες περικοπές και πιέζουν για περικοπές σε μισθούς και συντάξεις» !
«Είναι απαραίτητο να πάρουμε τα μέτρα για να μην καταστραφούμε τελείως και μας πετάξουν εκτός ευρωζώνης. Και τότε θα πεινάσουμε κι εμείς και τα δισέγγονά μας».
Κάθε αποτυχημένος σε οποιοδήποτε επάγγελμα και κάθε ανεπάγγελτος κατεβαίνει (και δεν ανεβαίνει) για δημοτικός, νομαρχιακός ή ευρωπαϊκός λακές. Δηλαδή θα τον χρυσοπληρώνεις ΕΣΥ ΜΑΛΑΚΑ για να σε σώσει υπογράφοντας με τυφλό σύστημα ότι του λένε τα μεγάλα αφεντικά του στην Ευρωκαταβόθρα. Πιστεύεις ό,τι σου λένε οι λακέδες που θα πας να ψηφίσεις; Μα λένε ότι τους επιβάλλεται να πουν οι Κρασοι και οι Ιούλιδες. Ψήφισε όποιον λακέ κάνεις κέφι να τον πληρώνεις για να σε σώσει.
Όταν λοιπόν ο απλός αμόρφωτος υποτακτικός, βαριά φορολογούμενος ο μέσος άνθρωπος, η γιαγιά και ο παππούς που έχουν ζήσει στα νιάτα τους παρόμοιες περιόδους εξαθλίωσης, βλέπουν να τους αναλύουν την κατάσταση “έγκριτοι δημοσιογράφοι” και “πολιτικοί με σπουδές και θήτευση σε μεγάλα πανεπιστήμια”, πείθονται ότι είμαστε ένα βήμα πριν τον όλεθρο και την καταστροφή και το μόνο που ζητούν είναι να δώσει κάποιος την λύση και να αποφευχθεί η «οικονομική συντέλεια».
«Πάρτε την ρημάδα την εξουσία και σώστε μας».
Ο φόβος της μάζας είναι μεγάλο όπλο, μεγάλη υπόθεση, για να αφεθεί ανεξέλεγκτη από τους εξουσιαστές του μαζάνθρωπου.
Η ιστορία που θα διαβάσετε γράφτηκε το 100 π.Χ. απ’ τον Αριστείδη τον Μιλήσιο. Ο Αριστείδης είναι -απ’ όσο γνωρίζουμε- ο πρώτος άνθρωπος που έγραψε διηγήματα. Ως διήγημα εννοούμε μικρά κείμενα μυθοπλασίας, όχι μύθους, χωρίς ημίθεους, χωρίς Ατρείδες.
Εκείνη την εποχή, καθώς οι Ρωμαίοι κατακτούν ολόκληρο τον γνωστό κόσμο, αυτού του είδους οι ιστορίες αποκαλούνταν «μιλήσια». Κι όπως θα διαπιστώσετε η θεματολογία τους και ο τρόπος ανάπτυξης των χαρακτήρων θυμίζει σύγχρονα διηγήματα.
Το συγκεκριμένο, Η Χήρα της Εφέσου, μεταγράφτηκε από πολλούς. Τον Πετρώνιο στη Ρώμη, τον Salisbury τον 12ο αιώνα, τον La Fontaine τον 17ο αιώνα, τον Βολταίρο τον 18ο αιώνα, τον Fry στον 20ο αιώνα. Κι έτσι έφτασε μέχρι την εποχή μας.
Ο Νίκος Γκάτσος γνώριζε την ιστορία, όπως φαίνεται απ’ τον στίχο «Μια χήρα από την Έφεσο δεν ήμουνα ποτές δεν είχα στρατιώτες για εραστές».
Την ξαναγράφω, 2120 χρόνια μετά -και πιθανότατα για πρώτη φορά στο διαδίκτυο.
Η Μαριάνθη ήταν κορίτσι από καλή οικογένεια της Εφέσου, με τα λατινικά της και τη λύρα της. Ήταν δεκαεφτά χρονών όταν γνώρισε τον Φειδία.
Εκείνος ήταν πλούσιος απ’ τα γεννοφάσκια του. Ο πατέρας του ήταν έμπορος μαρμάρου. Έφερνε στην Έφεσο τα καλύτερα μάρμαρα απ’ τις Κυκλάδες, για να χτίζουν τους ναούς και τα μέγαρα.
Όμορφος και νέος ο Φειδίας, πεντάμορφη η Μαριάνθη, ερωτευτήκανε σφόδρα. Ο γάμος τους ήταν σπουδαίο κοινωνικό γεγονός της πόλης, και παρευρέθηκαν στρατηγοί, φιλόσοφοι και ποιητές, απ’ όλη την Ιωνία, την Ελλάδα και τη Ρώμη.
Όμως η ευτυχία τους κράτησε πολύ λίγο. Πριν καλά καλά τελειώσει ο μήνας του μέλιτος ο Φειδίας αρρώστησε. Όσο και να προσπάθησαν με αφαιμάξεις και βεντούζες, με ομοιοπαθητικά του Ιπποκράτη και θυσίες στους θεούς, ο νέος ξεψύχησε μια μέρα του Απρίλη, που όπως λέει ο ποιητής είναι ο πιο σκληρός μήνας.
Τον σαβάνωσαν, τον έκλαψαν και τον έβαλαν σ’ έναν υπέργειο τάφο, λίγο έξω απ’ τα προάστια της Εφέσου.
Σαν τέλειωσε η τελετή όλοι ξεκίνησαν να γυρίσουν στα σπίτια τους, θλιμμένοι σίγουρα, μα χαρούμενοι απ’ την άλλη που ήταν ακόμα ζωντανοί.
Μα η Μαριάνθη δεν μπορούσε να φύγει. Έμεινε μέσα στο τάφο, δίπλα στο πτώμα του νεαρού της συζύγου μοιρολογώντας. Οι γονείς της προσπάθησαν να την πάρουν, αλλά εκείνη δεν ήθελε. Αφού κουράστηκαν να την τραβολογούν άφησαν μια υπηρέτρια να την προσέχει κι έφυγαν κι εκείνοι.
Πέρασε η πρώτη μέρα κι η Μαριάνθη δεν σταμάτησε τις οιμωγές. Φαΐ δεν ήθελε να βάλει στο στόμα της, ούτε νερό ούτε να πλαγιάσει να ξεκουραστεί.
«Θα πεθάνω εδώ μαζί σου», φώναζε στο πτώμα.
Τη δεύτερη μέρα οι γονείς της προσπάθησαν να την πάρουν με τη βία. Αλλά βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια μαινάδα, που επιτέθηκε ακόμα και στην ίδια της τη μάνα. Και αφού την άφησαν συνέχισε να κλαίει.
Στην Έφεσο όλοι έμαθαν για την αφοσίωση και το δράμα της χήρας. Οι πεθερές έλεγαν στους γιους της πώς θα ‘θελαν να 'μοιαζε η νύφη τους με τη Μαριάνθη. Κι οι ανύπαντροι ονειρεύονταν να έβρισκαν κι εκείνοι μια τέτοια γυναίκα, πιστή μέχρι θανάτου.
Την τρίτη μέρα σταύρωσαν σ’ ένα χωράφι παρακείμενο στον τάφο του Φειδία τρεις αντάρτες. Ο Ρωμαίος τοποτηρητής έβαλε και εικοσιτετράωρη σκοπιά, για να μην πάνε οι συγγενείς των ληστών να κλέψουν τα πτώματα, και πουν μετά ότι αναστήθηκαν.
Το πρώτο βράδυ είχε βάρδια στους σταυρούς ένας νέος λεγεωνάριος, με καταγωγή απ’ τη Σικελία, ο Φάμπιους. Εκείνος ήταν φτωχικής καταγωγής, με άλλα δώδεκα αδέλφια στην οικογένεια. Είχε καταταγεί για να γλιτώσει απ’ το φάσμα της φτώχειας, αλλά και για να γνωρίσει τον κόσμο, που τότε οι Ρωμαίοι τον είχαν κατακτήσει ολόκληρο.
Όπως στεκόταν κάτω απ’ τους σταυρούς ο Φάμπιους άκουσε κλάματα και θρήνους. Πήγε προς το μέρος όπου ακούγονταν κι είδε φως να τρεμοπαίζει σ’ έναν μισάνοιχτο τάφο. Μπήκε μέσα και βρήκε τη Μαριάνθη να οδύρεται, ενώ η υπηρέτρια προσπαθούσε να την ηρεμήσει -μπας και καταφέρει να φύγει από κει.
Σαν είδε την Μαριάνθη ο Φάμπιους τυφλώθηκε. Η χήρα είχε σκίσει λίγο το ένδυμα της και το αριστερό της βυζί ξεπρόβαλε όλο ζωή και σφρίγος. Και το πρόσωπό της, παρά τη θλίψη και το κλάμα, ήταν όμορφο σαν της Αφροδίτης. Άλλωστε η θλίψη των γυναικών πάντα κάνει τους άντρες να συγκινούνται, ειδικά αν συνδυάζεται μ’ ένα γυμνό στήθος.
Ο Φάμπιους έμαθε την ιστορία της χήρας απ’ την υπηρέτρια. Καθώς κι ότι είχαν τρεις μέρες να φάνε και να πιουν. Έφυγε τρέχοντας στη σκοπιά κι έφερε το φαγητό του κι ένα ασκί με κρασί μπρούσκο.
Το πρότεινε στη χήρα, μιλώντας όσο καλύτερα μπορούσε τα ελληνικά (που ήταν παγκόσμια γλώσσα εκείνα τα χρόνια).
«Σταμάτα, κυρά μου, να θρηνείς», της είπε.
«Θα θρηνώ μέχρι να πεθάνω», απάντησε η Μαριάνθη.
«Μα ο άντρας σου δεν θα ήθελε κάτι τέτοιο. Θα ήθελε να ζήσεις όσα εκείνος έχασε.»
«Ο άντρας μου!» έκανε η Μαριάνθη. «Ο Φειδίας μου!»
Κι άρχισε να κλαίει ξανά και να σχίζει τα ιμάτια της.
Ο Φάμπιους έμεινε μήπως κι έβγαινε και τίποτα άλλο στη φόρα. Έπιασε την κουβέντα με την υπηρέτρια, της πρότεινε κι εκείνης να φάει και να πιει. Η υπηρέτρια, που καημό άλλο δεν είχε απ’ το να γυρίσει σπίτι και να φάει, ξεκίνησε να κατεβάζει το μπρούσκο με το παστό, χωρίς δεύτερη σκέψη.
Σαν την είδε να τρώει και να πίνει, η Μαριάνθη πείνασε κι εκείνη. Πήρε δειλά και κλαίγοντας μια μπουκιά πίτα στην αρχή, μετά λίγο κρέας. Τρώγοντας ανοίγει η όρεξη. Ξεκίνησε να τρώει και να πίνει -κι ήταν σαν να έτρωγε πρώτη φορά στη ζωή της.
Σαν τη ζάλισε λιγάκι το κρασί, που ήταν νεμεώτικο κοκκινέλι, πρόσεξε καλύτερα τον Φάμπιους. Τον είδε που ήταν όμορφος και νέος, της θύμισε τον μακαρίτη τον άντρα της. Είχε και καλούς τρόπους, ευγενικός, Ρωμαίος, στρατιώτης. Είχε μαύρα μάτια κάρβουνα, σισελιάνικα, κι ωραίες μπούκλες. Κι όπως είχε βγάλει τον θώρακα για να φάει έβλεπε να διαγράφονται οι μυς.
Ήπιε λίγο ακόμα η Μαριάνθη, κι όπως ήταν άμαθη με το ποτό, μέθυσε. Πήγε λίγο πιο κοντά στον Φάμπιους, ακούμπησε στο στήθος του για να την παρηγορήσει. Ένιωσε τον χτύπο της καρδιάς της και το δυνατό του χέρι στην πλάτη της. Κι όταν εκείνος της είπε ένα ρητό του Επίκουρου για της ζωή (κάτι που έμοιαζε με You only live once, yolo), δεν βαστήθηκε και ξεκίνησε να τον φιλάει.
Ξάπλωσαν οι δυο τους δίπλα στο πτώμα του μακαρίτη κι έκαναν όσα κάνουν οι άνθρωποι και τα ζώα. (Για την υπηρέτρια ο Αριστείδης δεν αναφέρει τι έκανε, αν πήρε μέρος στην ερωτική συνεύρεση ή αν μόνο κρατούσε -κυριολεκτικά- το φανάρι.)
Σαν χόρτασαν έρωτα σηκώθηκε ο Φάμπιους και πήγε στη σκοπιά του να φέρει κι άλλο φαΐ. Κι εκεί αντιλήφθηκε έντρομος ότι κατά την απουσία του κάποιοι είχαν πάει κι είχαν κλέψει έναν σταυρωμένο.
Γύρισε στον τάφο του Φειδία συντετριμένος. Αυτή η κλοπή σήμαινε την καθαίρεση του απ’ τη λεγεώνα, την ατίμωση του. Είπε στη Μαριάνθη ότι την αγαπάει κι έβγαλε το ξίφος. Δεν υπήρχε άλλος δρόμος απ’ την αυτοκτονία.
Η Μαριάνθη του έπιασε το χέρι και του είπε λάγνα: «Απ’ το να πεθάνει ένας ζωντανός προτιμώ να σταυρωθεί ένας πεθαμένος.»
Δεν χρειάστηκε να πει κάτι άλλο. Κι οι τρεις τους έπιασαν να ξεντύνουν τον σαβανωμένο. Πήραν το πτώμα του Φειδία και το σταύρωσαν στη θέση του κλεμμένου ληστή. Σφράγισαν τον τάφο για να μπει κανείς ποτέ ξανά.
Έτσι η ζωή κι ο έρωτας θριάμβευσαν. Έκαναν έρωτα μερικές φορές ακόμα, αλλά μετά χώρισαν οι δρόμοι τους. Η Μαριάνθη είχε πολλούς εραστές και πέθανε χαμογελώντας, σε βαθιά γεράματα. Ο Φάμπιους κατάφερε να γίνει εκατόνταρχος.
Όσο για την υπηρέτρια… Εκείνη διηγήθηκε αυτή την ιστορία σε μένα, στον Αριστείδη τον Μιλήσιο.
Η τελετή του Αγίου Φωτός γίνεται στις 12 η ώρα το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου και αποτελείται από τρία στάδια:
α. Λιτανεία
β. Την είσοδο του Πατριάρχη στον Πανάγιο Τάφο και
γ. Τις προσευχές του Πατριάρχη για να βγει το Άγιο Φως.
Προετοιμασία του Πανάγιου Τάφου
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πριν από την τελετή του Αγίου Φωτός γίνεται πρώτα ένας σχολαστικός έλεγχος του Παναγίου Τάφου και αμέσως μετά τον σφραγίζουν με το μελισσοκέρι που είχε ετοιμαστεί το πρωί. Ο έλεγχος γίνεται για να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει οτιδήποτε μέσα στον Πανάγιο Τάφο το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει φωτιά. Αφού σφραγιστεί ο Πανάγιος Τάφος με το μελισσοκέρι οι αρχές τοποθετούν πάνω στο κερί τις σφραγίδες τους.
Μεγάλο ενδιαφέρον για τον έλεγχο δείχνουν και τα άλλα δόγματα τα οποία έχουν από παλιά αποκτήσει δικαιώματα στον Πανάγιο Τάφο. Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Αν τύχει κάποια χρονιά να μη βγάλει το Άγιο Φως ο Ορθόδοξος Πατριάρχης τότε θα αναλάβουν το προβάδισμα της τελετής του Αγίου Φωτός άλλοι.
Ο έλεγχος αρχίζει στις 10 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και τελειώνει στις 11. Όσο γίνεται ο έλεγχος, Ορθόδοξοι Άραβες νέοι διαδηλώνουν μέσα στον Ιερό Ναό υπέρ των ορθοδόξων δικαιωμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι τον έλεγχο του Παναγίου Τάφου παρακολουθούν εκπρόσωποι των Αρμενίων και άλλων δογμάτων. «Βικιπαίδεια»
Η ιστορία του «θαύματος»
Oι πρώτες αναφορές για την τελετή ανάγονται στον 2ο αιώνα μ.Χ. και μιλούν για μια απλή συμβολική αναπαράσταση και τίποτε άλλο. Αυτή η ιστορία κράτησε χρόνια. Μέχρι που έφτασαν διάφοροι Φράγκοι παπάδες και τυχοδιώκτες, σαν εκείνο τον απερίγραπτο (και μεταγενέστερο βεβαίως) καλόγερο, τον Κουκούπετρο, που διαβάζαμε στα σχολικά βιβλία. Αυτοί κατάλαβαν πως η υπόθεση κρύβει χρυσάφι και το γύρισαν στα…θαύματα! Μάλιστα, για να μαζέψουν κόσμο για τις σταυροφορίες, επικαλούνταν και το «θαύμα» του Αγίου Φωτός! Έτσι, η απλή τελετή με τον συμβολισμό της έδωσε τη θέση της στη δεισιδαιμονία και τον σκοταδισμό.
Οι Άραβες του Ααρούν Αλ Ρασίντ παρέδωσαν στους παπικούς καλογήρους τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων (μαζί με τα σχετικά προνόμια, που σήμαιναν και πολύ χρυσάφι) στα χρόνια του Καρλομάγνου (768-814 μ.Χ.). Όταν πέθανε ο χαλίφης, το 889 μ.Χ., τα προνόμια των καλογήρων καταργήθηκαν.
Το 1118 μ.Χ. ο Άραβας κυρίαρχος Σαλάχ Ελ Ντιν παραχώρησε στους ορθόδοξους μοναχούς τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων. Ο Ελ Ντιν όριζε ότι «ο πατριάρχης των Ελλήνων θα είναι ο κύριος του Καμαρέ (ναού του Παναγίου Τάφου) και αυτός θα παίρνει από τον τάφο του Ικάς το Άγιον Φως για να το μοιράζει στους ναζωραίους (χριστιανούς)».
Έτσι πέρασε στους Έλληνες η δικαιοδοσία του Αγίου Φωτός και ο έλεγχος αυτής της «χρυσοτόκου τελετής», όπως τη χαρακτηρίζει ο ιστορικός Κυριάκος Σιμόπουλος. Και βεβαίως άρχισε και το παραμύθιασμα των χιλιάδων «χατζήδων», που ψάχνουν τη σωτηρία της ψυχής τους ταξιδεύοντας στους Αγίους Τόπους.
Όταν ο έλεγχος των προσκυνημάτων αποδόθηκε στους ορθοδόξους, συνεχίστηκε το ίδιο βιολί της εκμετάλλευσης των πιστών. Με μια διαφορά: Διάφοροι Λατίνοι συγγραφείς και περιηγητές κατήγγειλαν τους ορθοδόξους ρασοφόρους για θεομπαιξία ξεχνώντας πως αυτοί ήταν οι πρώτοι διδάξαντες στο «άθλημα» αυτό. Κι όσο κι αν φώναζαν μεγάλες μορφές της Εκκλησίας, τ’ αφτί των «φρουρών του Παναγίου Τάφου» δεν ίδρωνε.
Τον 18ο αιώνα έχουμε μια διαφωτιστική αναφορά για το ιστορικό της «θαυματουργού καθόδου του Αγίου Φωτός» από τον ιησουίτη μισιονάριο (απεσταλμένο) Du Bernart. Το 1771 έστειλε από το Κάιρο υπόμνημα στον άμεσο προϊστάμενο του καθολικό επίσκοπο της Τουλούζης. Στο πρώτο μέρος αναφέρεται στο ιστορικό της τελετής, σημειώνει πως ήταν εφεύρεση των Λατίνων βασιλιάδων της Ιερουσαλήμ στα χρόνια των σταυροφοριών και προσθέτει πώς στη συνέχεια αξιοποιήθηκε από τους ορθόδοξους παπάδες:
Ιδού το ιστορικό αυτού του δήθεν Αγίου Φωτός. Ο Foulcher de Chartres, εξομολογητής του Βaudouin Α’, δεύτερου βασιλιά της Ιερουσαλήμ, διηγήθηκε ένα θαύμα που έγινε μπροστά σ’ ολόκληρο τον λαό της Ιερουσαλήμ και που ο ίδιος είδε με τα μάτια του. Έλεγε πως το Μεγάλο Σάββατο, παραμονή του Πάσχα, ο Θεός, θέλοντας να τιμήσει τον τάφο του Ιησού και να αναθερμάνει την πίστη των χριστιανών, έστειλε από τον ουρανό μια φλόγα που κατέβηκε στον Άγιο Τάφο και άναψε όλα τα καντήλια, που, σύμφωνα με τα εκκλησιαστικά έθιμα, ήταν σβηστά από τη Μεγάλη Παρασκευή. Αυτή η φλόγα, πετώντας από τη μια άκρη στην άλλη, άναψε όλα τα καντήλια του ναού. Έλεγε, επίσης, ότι κάποτε ο Θεός, θέλοντας να δοκιμάσει την πίστη των χριστιανών και να τιμωρήσει ίσως τον κλονισμό της ευσέβειας τους, καθυστέρησε μερικές ώρες την πραγματοποίηση του θαύματος. Τελικά η κάθοδος του Αγίου Φωτός έγινε την ημέρα του Πάσχα ύστερα από επίσημη λιτανεία όλων των χριστιανών με επικεφαλής τον ίδιο τον βασιλιά. Όλοι βάδιζαν ανυπόδητοι με θρήνους και δάκρυα. Κραυγές αγωνίας εκλιπαρούσαν τον Ύψιστο να κάνει το θαύμα του.
Το θαύμα συνεχιζόταν και επί βασιλείας του Βaudouin Β’, όπως βεβαιώνουν οι Βaronius και Sponde. Ο πάπας Ουρβανός Β’, δημηγορώντας στο κονσίλιο της Κλερμόν το 1095. αυτό ακριβώς το Θαύμα επικαλέστηκε στην προσπάθεια του να πείσει τους χριστιανούς πρίγκιπες της Ευρώπης να ενώσουν τους στρατούς τους και να εκστρατεύσουν για την απελευθέρωση της γης που με τέτοιο θαύμα τιμούσε ο Θεός. Αλλά κατά τα φαινόμενα το θαύμα σταμάτησε λίγο ύστερα από τους πρώτους βασιλιάδες της Ιερουσαλήμ.
Ο ζήλος των πριγκίπων της χριστιανοσύνης είχε υποχωρήσει και η ευλάβεια των καθολικών είχε εκφυλισθεί. Και ενώ οι καθολικοί παραδέχονται πως το θαύμα δεν γίνεται πια, οι σχισματικοί (σ.σ.: εννοεί τους Έλληνες ορθοδόξους) βρήκαν ευκαιρία να το διαιωνίσουν.
Παπάδες και πατριάρχες εκμεταλλεύονται την ευπιστία του ποιμνίου που προσμένει την άγια ουράνια φλόγα τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου. Εφτά έως οχτώ χιλιάδες πιστοί, ερεθισμένοι από την περιέργεια, συρρέουν στην Ιερουσαλήμ για να παρακολουθήσουν το θέαμα. Αυτό το πλήθος αποτελεί σημαντική πηγή πόρων για τους σχισματικούς’Ελληνες, που εξασφαλίζουν έτσι την επιβίωση τους και την κανονική καταβολή των φόρων στους Τούρκους.
Τελετή του Αγίου Φωτός
Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση, το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου ο ορθόδοξος πατριάρχης με την συνοδεία του -αρχιερείς, ιερείς και διακόνους- αλλά και τον Αρμένιο πατριάρχη μπαίνει στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, ενώ οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα. Από την εσωτερική είσοδο του ναού του Αποστόλου Ιακώβου μπαίνει ο πατριάρχης στο Ιερό Βήμα του Καθολικού και κάθεται στον πατριαρχικό θρόνο. Από αυτό το σημείο περνάνε και ασπάζονται το χέρι του πατριάρχη οι εκπρόσωποι των Αρμενίων, των Αράβων, των κοπτών και άλλων για να τους δοθεί το Άγιο Φως. Σύμφωνα με τα προνόμια, αν δεν ασπαστούν το χέρι του ορθόδοξου πατριάρχη δεν έχουν το δικαίωμα να λάβουν το Άγιο Φως από τα χέρια του. Αμέσως μετά αρχίζει η Ιερή Λιτανεία η οποία περιφέρεται τρεις φορές γύρω από τον Πανάγιο Τάφο και μετά ο πατριάρχης σταματάει μπροστά στον Πανάγιο Τάφο όπου βρίσκονται και οι επίσημοι.
Μετά τη Λιτανεία αποσφραγίζεται ο Πανάγιος Τάφος και ο πατριάρχης βγάζει την αρχιερατική στολή του και μένει μόνο με το λευκό στιχάριο. Στην συνέχεια πατριάρχης Ιεροσολύμων λαμβάνει τους σβηστούς πυρσούς και εισέρχεται μαζί με τον Δραγουμάνο των Αρμενίων στο Ιερό Κουβούκλιο. Όλα τα κανδήλια είναι σβηστά και υποτίθεται πως τίποτα δεν είναι αναμμένο στον Ιερό Ναό. Στην συνέχεια ο πατριάρχης μπαίνει στον Πανάγιο Τάφο για να προσευχηθεί.
Η μυστική προσευχή
Γύρω από τη συγκεκριμένη προσευχή έχουν υφανθεί φοβεροί μύθοι και θρύλοι, με κοινό παρονομαστή την πεποίθηση ότι πρόκειται για κάποια μυστική δέηση που μόνο ο Έλληνας πατριάρχης γνωρίζει. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα: Η εν λόγω ευχή δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1933 από τον αρχιμανδρίτη (διδάκτορα τού Πανεπιστημίου Αθηνών) Κάλλιστο Μηλιαρά και αναδημοσιεύτηκε το 1967 στο περιοδικό «Νέα Σιών», επίσημο όργανο δημοσιευμάτων τού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Δεν μιλάμε λοιπόν για κάποιο επτασφράγιστο, φοβερό μυστικό στο οποίο κανείς άλλος δεν έχει πρόσβαση πλην τού ορθόδοξου πατριάρχη.
Όμως, τί λέει άραγε η προσευχή αυτή; Τί δέεται ο πατριάρχης μέσα στο Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου; Μα τι άλλο -θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς- παρά να συμβεί αυτό που (υποτίθεται ότι) κάθε φορά συμβαίνει: Να κατέλθει δηλαδή το Άγιο Φως θαυματουργικά από τον ουρανό και να φωτίσει όλη την οικουμένη! -Όμως αλίμονο, η προσευχή είναι ξεκάθαρη και δηλώνει με απόλυτη σαφήνεια ότι η φωταψία είναι απλώς μια τελετή συμβολικού χαρακτήρα και ότι το φως που εμφανίζεται κάθε Μ. Σάββατο στα Ιεροσόλυμα δεν κατέρχεται εξ ουρανού, αλλά έχει απολύτως φυσική προέλευση, χαρακτηρίζεται δε άγιο επειδή εξάγεται από τον Πανάγιο Τάφο.
Το συμπέρασμα αυτό όπως θα καταδειχθεί παρακάτω, προκύπτει αβίαστα με την απλή ανάγνωση και μόνο τής ευχής, κάτι που παραδέχεται και ασπάζεται ακόμα και ο π. Μεταλληνός(!), τα στοιχεία δε που παρατίθενται αντλήθηκαν από το βιβλίο του «ΦΩΤΟΜΑΧΙΚΑ – ΑΝΤΙΦΩΤΟΜΑΧΙΚΑ» καθώς και από «ΤΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΩΤΟΣ» τού Κ.Δ. Καλοκύρη, έργα δηλαδή ανθρώπων που το τελευταίο για το οποίο θα μπορούσε κανείς να τούς κατηγορήσει είναι ότι επιβουλεύονται την Ορθοδοξία.
Μερικά από τα επίμαχα σημεία τής ευχής στα οποία ο αναγνώστης προτρέπεται να εστιάσει την προσοχή του:
μνείαν ποιούμεθα και τής εν Άδου καθόδου σου, τη αστραπή τής σης θεότητος φωτός πληρώσας τα καταχθόνια. Όθεν κατά τούτο το υπερευλογημένον Σάββατον σε το όντως ιλαρόν και εφετόν φως εν τοις καταχθονίοις θεϊκώς επιλάμψαν, εκ τάφου δε θεοπρεπώς αναλάμψαν αναμιμνησκόμενοι, φωτοφάνειαν ποιούμεθα, σου την προς ημάς συμπαθώς γενόμενην θεοφάνειαν, εικονίζοντες. Διά τούτο, εκ τού επί τούτον τον φωτοφόρον σου Τάφον ενδελεχώς και αειφώτως εκκαιομένου φωτός ευλαβώς λαμβάνοντες, διαδιδόαμεν τοις πιστεύουσιν εις σε το αληθινό φως και παρακαλούμεν και δεόμεθά σου, Παναγιότατε Δέσποτα, όπως αναδείξης αυτό αγιασμού δώρον και πάσης θεϊκής σου χάριτος πεπληρωμένον, διά της χάριτος τού Παναγίου και φωτοφόρου Τάφου σου˙ Αμήν.
Ολόκληρη η ευχή, όπως έχει δημοσιευθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων:
Όπως επισημαίνει ο Καλοκύρης «η ευχή είναι πολύ διαφωτιστική». Πράγματι θέλει προσπάθεια για να καταλάβει κανείς κάτι διαφορετικό. Πουθενά δεν γίνεται λόγος για θαυματουργικά εμφανιζόμενο φως, αλλά «νοείται μόνο φως φυσικό, που ανάβεται στην ανάμνηση τού αναστάντος Χριστού, τού αληθινού φωτός τού κόσμου». Εις ανάμνησιν λοιπόν τού θαύματος εκείνου, ο πατριάρχης δημιουργεί -ο ίδιος- εμφάνιση φωτός, εικονίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη θεοφάνεια τού Χριστού που βίωσαν οι άνθρωποι. «Και η Ευχή (…) προχωρεί και εξηγεί το από πού παίρνεται το φως για να ανάψουν οι λαμπάδες και, στη συνέχεια, να μεταδοθεί στούς πιστούς. Και είναι ο τόπος αυτός ο άγιος Τάφος και πηγή τού φωτός το οποίο ευλαβώς λαμβάνει ο πατριάρχης, είναι η ιερή λυχνία πού ΣΥΝΕΧΩΣ και πάντοτε καίει εκεί».
Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του ο Καλοκύρης, τονίζει με ιδιαίτερη έμφαση τη λέξη «αναδείξεις» «η οποία δηλώνει καθαρά ότι το φως (όχι μόνο δεν είναι ουρανόπεμπτο, αλλά) δεν έχει ακόμα αναδειχθεί ιδιαίτερον αγιασμού δώρον. […] Εάν όμως, με άλλα λόγια, το φως ήταν ουρανόπεμπτο, τότε δεν θα παρακαλούσε ο πρωθιεράρχης όπως το αναδείξει ο Θεός. Και πώς θα γίνει αυτή η ανάδειξη; Επεξηγεί η ευχή: Διά της χάριτος τού Παναγίου Τάφου».
Ο μύθος τού σωματικού ελέγχου
Όσον αφορά τώρα στην (από εξονυχιστική έως και…διακριτική) σωματική έρευνα στην οποία (υποτίθεται ότι) υποβάλλεται ο πατριάρχης πριν από την είσοδό του στο Κουβούκλιο, κατά τον Καλοκύρη όλα αυτά «είναι ένας θρύλος, προïόν κατώτερης λαïκής ευσεβόφρωνος αφέλειας που υποβιβάζει σε “απάτη” την έντιμη και ακατάκριτη συμπεριφορά του, και τον παρουσιάζει έτσι ως συνεργό στην εμφάνιση ενός ψευδοθαύματος…».
Διότι, «η αφαίρεση των αμφίων και η εμφάνισή του μόνο με το στιχάριο αποτελεί μέρος τού σχετικού τυπικού τής Εκκλησίας. Δηλαδή πρόκειται για διαδικασία η οποία σημαίνει ότι ο πατριάρχης, εκφράζοντας ταπείνωση και άκρα ευλάβεια, πριν πλησιάσει και περάσει στο Πανάγιο Άδυτο απεκδύεται τα δηλωτικά τού επισκοπικού αξιώματος άμφια…» μένοντας με «το στιχάριο (το απλούστερο και κοινό άμφιο για κάθε βαθμίδας κληρικό)».
Ο μύθος της παλαιότητας της προσευχής
Πολλοί -μεταξύ των οποίων και εσείς- επιχειρώντας να γεφυρώσουν το χάσμα των «άφωτων» αιώνων και να προσδώσουν στο «θαύμα» μεγαλύτερη παλαιότητα απ’ ό,τι στην πραγματικότητα τού αναλογεί, μιλούν για «χρονική συνέχεια που εκτείνεται μέχρι τον 1ο αιώνα (!), όταν ο Απόστολος Πέτρος βλέπει (;) το Φως μέσα στον Τάφο τού Ιησού» και μέμφονται τον Κοραή που στον «Διάλογό» του τοποθετεί την πρώτη μαρτυρία για το Φως ως θεόπεμπτο όχι νωρίτερα από το έτος 870. Και πράγματι η μαρτυρία τού Βερνάρδου δεν είναι η αρχαιότερη׃ Σύμφωνα με τον Μοσχέμιο, ήδη τον 8ο αιώνα ο πρεσβύτερος Οθμάρος από το Πικτάβιο είδε το υπερφυσικό φως με τα ίδια του τα μάτια. Η μαρτυρία τής Αιθερίας ωστόσο (κατ’ άλλους Σύλβιας τής Ακουιτανίας) όπως είδαμε σε καμία περίπτωση δεν περιγράφει το Φως ως θεόπεμπτο.
Άνευ αντικειμένου είναι επίσης η αναφορά τού Ιωάννη τού Δαμασκηνού (κάθισμα Όρθρου, του πλαγίου δ´ ήχου τής Παρακλητικής) και κατ’ επέκταση κι αυτή τού Γρηγορίου Νύσσης («Περί της Αναστάσεως τού Χριστού», ΛΟΓΟΣ Β´), πρώτον επειδή η σύνδεσή τους μ’ αυτό καθαυτό το Άγιο Φως είναι «τραβηγμένη από τα μαλλιά», κυρίως δε επειδή στο σχετικό ευαγγελικό εδάφιο (το οποίο εσείς μνημονεύετε ως την αρχαιότερη μαρτυρία και ουσιαστικά απαρχή τού θαύματος) δεν γίνεται πουθενά λόγος περί Φωτός, η έκπληξη δε του Πέτρου προέρχεται όπως ξεκάθαρα αναφέρεται, από τη θέα των κενών περιεχομένου οθονίων!
Την απουσία οποιασδήποτε μνείας περί Φωτός στην εν λόγω ευαγγελική περικοπή αντιπαρέρχονται μεν οι απολογητές, με το επιχείρημα ότι εφόσον ο Πέτρος έφτασε στον τάφο «σκοτίας έτι ούσης» και μολαταύτα μπόρεσε να διακρίνει τα «οθόνια κείμενα μόνα», τότε λογικά θα πρέπει να υπήρχε εκεί κάποια άλλη πηγή φωτός που δεν προερχόταν από τους Αγγέλους, ξεχνώντας όμως ότι το Ευαγγέλιο, όπως εύστοχα επισήμανε ο Αγιορίτης αρχιμανδρίτης Προκόπιος Δενδρινός περί το 1833, δεν λέει ότι ο Πέτρος ήταν αυτός που έφθασε στο μνήμα «σκοτίας έτι ούσης», αλλά η Μαγδαληνή.
Εκτός αυτού μέχρι να ειδοποιηθεί ο Πέτρος και να μεταβεί κι αυτός με τη σειρά του στον τάφο, το σκοτάδι λογικά θα είχε παρέλθει, οπότε…όπως γίνεται λοιπόν σαφές, με λεκτικές ακροβασίες και εικασίες επί εικασιών, τα πράγματα δεν αλλάζουν׃ Οι μεγάλοι πατέρες τής Εκκλησίας αλλά και όλες εκείνες οι στρατιές περιηγητών και προσκυνητών που επί αιώνες όργωναν σπιθαμή προς σπιθαμή τούς Άγιους Τόπους, εξακολουθούν να σιωπούν σαδιστικά γύρω από το υποτιθέμενο θαύμα, αφήνοντας τούς πιστούς μ’ ένα πελώριο γιατί. Η απάντηση όμως είναι απλή׃ Επειδή δεν υπήρχε κανένα θαύμα!
Η αφή του Αγίου Φωτός
Η τέλεσή της, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί προνόμιο του ελληνορθόδοξου πατριάρχη Ιεροσολύμων, που επαναλαμβάνεται κάθε Μέγα Σάββατο μεσημέρι στη λειτουργία της Αναστάσεως, στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Την παρακολουθούν χριστιανοί από όλα τα δόγματα αλλά και αλλόθρησκοι.
Σύμφωνα με μαρτυρίες πιστών, το Άγιο Φως εμφανίζεται στον θόλο εντός του Ναού της Αναστάσεως αλλά και κατ΄ άλλους έξω από αυτόν και διαρκεί μερικά λεπτά. Εμφανίζεται σαν λευκογάλανες οριζόντιες ταινιώδεις αστραπές, περιστρεφόμενες ανταύγειες ή κινούμενες φλόγες που κανείς δεν γνωρίζει από που προέρχονται. Στον ναό δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτροφωτισμός. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι πολλές λαμπάδες των πιστών και κανδήλες ανάβουν μόνες τους, ενώ η φλόγα δεν τους καίει τα πρώτα λεπτά. Ορισμένα βίντεο δείχνουν ιερείς ή πιστούς να κινούν το κερί κοντά στα γένια τους ή στα χέρια τους και να μην παθαίνουν τίποτα.
Το Άγιο Φως αμέσως μετά την αφή του, ο πατριάρχης Ιεροσολύμων το μεταδίδει στους εκπροσώπους άλλων εκκλησιών και στους πιστούς που παρευρίσκονται στον Ναό του Παναγίου Τάφου. Στη συνέχεια ο έξαρχος του Παναγίου Τάφου της Αθήνας παραλαμβάνει το ιερό ή ανέσπερον φως και με ειδική πτήση το μεταφέρει στην Αθήνα όπου με απόδοση βασιλικών τιμών ή «τιμών αρχηγού κράτους» ακολουθεί η υποδοχή και μεταφορά του στην Μητρόπολη Αθηνών καθώς και σε ένα μεγάλο αριθμό άλλων μητροπόλεων.
Σύμφωνα με πολυάριθμες και…άκρως διαφωτιστικές μαρτυρίες που φτάνουν μέχρι και το 745, αυτό που λάμβανε χώρα κάθε Μ. Σάββατο ήταν απλώς μια τελετή ευλογίας ενός φυσικού (και συνεπώς ΚΤΙΣΤΟΥ) φωτός προερχόμενου από μία ή και περισσότερες λυχνίες που έκαιγαν νυχθημερόν στο εσωτερικό τού Πανάγιου Τάφου! Κάποια στιγμή όμως, πιθανότατα περί τα τέλη τού 8ου αιώνα, η τελετή αυτή μυθοποιήθηκε κι έτσι προέκυψε το «θαύμα». Αυτά δεν είναι απλώς εικασίες, αλλά το συμπέρασμα που αβίαστα προκύπτει μελετώντας τη για τούς περισσότερους από εμάς, πιστούς και μη, άγνωστη προϊστορία τού Αγίου Φωτός.
Η αμφισβήτηση του θαύματος
Σύμφωνα με τον καθηγητή της Ελληνικού Κολεγίου-Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού της Βοστόνης πρωτοπρεσβύτερο, Αλκιβιάδη Καλύβα, οι πιστοί των πρώτων χριστιανικών χρόνων άναβαν λαμπάδες κάθε βράδυ, αλλά και το πρωί για να εξυμνείται με αυτό τον τρόπο ο Χριστός ο οποίος είναι «φως ιλαρόν».
Στο έργο του «Η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία», ο καθηγητής αναφέρει ότι το άναμμα της λαμπάδας της Αναστάσεως με το Άγιο Φως διασώζει δύο κυρίως χριστιανικές παραδόσεις: Πρώτον, το άναμμα της κανδήλας στην Ακολουθία του Εσπερινού και, δεύτερον, το άναμμα της καινούργιας φλόγας που άναβε μόνο τις ημέρες του Πάσχα. Κατά τη διάρκεια του 10ου και του 11ου αιώνα πίστευαν ότι το φως «παράγεται» με θαυματουργικό τρόπο. Την ίδια εκείνη περίοδο, στον καθεδρικό ναό της Ιερουσαλήμ ο πατριάρχης Ιεροσολύμων άρχισε να εισέρχεται στον Πανάγιο Τάφο και, αφού πρώτα προσευχόταν, έδινε στον αρχιδιάκονό του το Φως. Εκείνος με τη σειρά του το προσέφερε στον λαό. Αυτός είναι ο λόγος που ακόμη και στις ημέρες μας το Φως από τον Πανάγιο Τάφο μεταφέρεται από εκεί στις υπόλοιπες ορθόδοξες εκκλησίες. Έτσι, σε χιλιάδες ορθόδοξους ναούς σε ολόκληρο τον κόσμο οι ιερείς παίρνουν το Φως από την «Ακοίμητη Κανδήλα», η οποία βρίσκεται πάνω στην Αγία Τράπεζα του ναού τους και συμβολίζει τον τάφο του Ιησού.
Σε δημοσίευμα του πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου π. Γεωργίου Τσέτση, επιβεβαιώνεται η θέση του καθηγητή Κωνσταντίνου Καλοκύρη ότι «πρόκειται για έναν θρύλο», ο οποίος αναπτύχθηκε στους Αγίους Τόπους μετά την εισβολή των Σταυροφόρων και μέσα στα πλαίσια της διαμάχης που υπήρχε μεταξύ των ορθοδόξων, των Λατίνων και των Αρμενίων, καθένας από τους οποίους διεκδικούσε για τον εαυτό του το προνόμιο τού «λαμβάνειν εξ ουρανού» το Άγιο Φως.
Υπάρχει, αιώνες τώρα, διάχυτη η πεποίθηση στον ευσεβή μεν, αλλά θεολογικά και λειτουργικά απαίδευτο ορθόδοξο πιστό, που ψάχνει για «θαύματα» προκειμένου να πληρώσει το πνευματικό του κενό, ότι κατά την τελετή της αφής το Άγιον Φως κατέρχεται θαυματουργικά «ουρανόθεν» για να ανάψει την λαμπάδα του πατριάρχου.
Όπως όμως αναφέρει ο διαπρεπής καθηγητής Κωνσταντίνος Καλοκύρης, στο περισπούδαστο σύγγραμμά του «Το αρχιτεκτονικό συγκρότημα του ναού της αναστάσεως Ιεροσολύμων και το θέμα του Αγίου Φωτός», πρόκειται για έναν θρύλο, ο οποίος καλλιεργήθηκε στους Αγίους Τόπους μετά την εισβολή των σταυροφόρων και στο πλαίσιο της διαμάχης ορθοδόξων, Λατίνων και Αρμενίων, που ο καθείς διεκδικούσε δι’ εαυτόν το προνόμιο του «λαμβάνειν εξ ουρανού» το ανέσπερο φως!
Η ευχή την οποία αναπέμπει ο πατριάρχης προ της αφής μέσα στο «ιερό κουβούκλιο» είναι σαφέστατη και δεν επιδέχεται καμιά παρερμηνεία.
Ο πατριάρχης δεν προσεύχεται για την διενέργεια θαύματος. Απλώς, «αναμιμνήσκεται» της θυσίας και της τριημέρου αναστάσεως του Χριστού και απευθυνόμενος σ’ Αυτόν λέγει: «εκ του επί τούτον τον φωτοφόρον σου Τάφον εκκαιομένου φωτός ευλαβώς λαμβάνοντες, διαδιδόαμεν τοις πιστεύουσιν εις σε το αληθινόν φως, και δεόμεθά σου όπως αναδείξης αυτό αγιασμού δώρον…».
Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ο πατριάρχης ανάβει την λαμπάδα του από την Ακοίμητη Κανδήλα που βρίσκεται πάνω στον Πανάγιο Τάφο.
Όπως ακριβώς πράττει ο κάθε πατριάρχης και ο κάθε κληρικός την μέρα της Λαμπρής, όταν παίρνει φως Χριστού από την Ακοίμητη Κανδήλα, που βρίσκεται υπεράνω της συμβολίζουσας τον τάφο του Κυρίου, Αγίας Τράπεζας.
Το μυστήριο όμως που καλλιεργήθηκε γύρω από το τελετουργικό της αφής του Αγίου Φωτός και οι λαϊκές περί αυτού αντιλήψεις στις μέρες μας, συνετέλεσαν στην οικειοποίηση και εκμετάλλευση από εξωεκκλησιαστικούς κύκλους της άκρως συμβολικής και κατανυκτικής αυτής λειτουργικής πράξεως της Εκκλησίας μας… (Εφημερίδα «Βήμα», 21/4/2006)
Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Εφραίμ Β΄ (1766-1771) χαρακτήρισε την παρουσίαση του Αγίου Φωτός «χειροποίητον μηχανουργίαν» και, καθώς ο ίδιος γνώριζε από την προσωπική του εμπειρία τον μηχανισμό εμφάνισής του, το περιέγραψε ως το «το χειροποίητον εκείνο φως, ού καγώ, φησί, την δραματουργίαν αυτοψεί κατανοήσας» («Μνημεία της ιστορίας των Αθηναίων», τόμος Β’, σελ. 234, Δημητρίου Γρ. Καμπούρογλου, έκδοση 1890).
Ο Άγγλος περιηγητής και διπλωμάτης Robert Curzon καταγράφει ότι κατά την επίσκεψη του στην Ιερουσαλήμ το 1833, την ίδια χρονιά που οι Αρμένιοι είχαν αποτύχει για άλλη μια φορά να πάρουν διά της βίας τα δικαιώματα του Παναγίου Τάφου, ο Αρμένιος ορθόδοξος πατριάρχης είχε απευθυνθεί στο εκκλησίασμά του και «εξήγησε ότι ήταν ψεύδος το θαύμα του Αγίου Φωτός», προς έκπληξη όλων, «οι οποίοι για αιώνες είχαν αμετακίνητη πίστη σε αυτό το ετήσιο θαύμα ως ένα από τα πρωτεύοντα άρθρα της πίστης τους». Περιγράφει ότι «η συμπεριφορά των προσκυνητών ήταν ταραχώδης σε υπερβολικό βαθμό σαν να ήταν δαιμονισμένοι» και ότι αποτελούσε «σκηνικό απερίγραπτης αταξίας και βεβήλωσης».
Άλλοι θεωρούν ότι, εκτός του ότι δεν πρόκειται για θαυματουργική φλόγα, πρόκειται για απάτη και το αποδίδουν σε τέχνασμα των κληρικών του ελληνορθόδοξου πατριαρχείου με σκοπό την εκμετάλλευση των πιστών.
Ο Διδάσκαλος του Γένους και πρωτεργάτης της απελευθέρωσης της Ελλάδος από τον οθωμανικό ζυγό, Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833) κατήγγειλε το Άγιο Φως ως απάτη (δες παρακάτω) και προέτρεψε την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία να διακόψει αυτές τις τελετές υποστηρίζοντας ότι «η αληθής θρησκεία όχι μόνο δεν διασφαλίζεται με την απάτην αλλά και τρέχει μέγαν κίνδυνον να καταφρονηθεί παντάπασι και να συναριθμηθεί με τας ψευδείς θρησκείας όπότε μεταχειρίζεται αυτά εκείνα μέσα- (δηλαδή όταν χρησιμοποιεί απάτες)…», ονόμαζε το «Αγιο Φως» «όνειδος και αίσχος στρατηγούμενον από θρασύτατους θαυματοπλάστες» και δήλωνε κατηγορηματικά ότι «αληθής θρησκεία δεν έχει χρεία τοιούτων θαυμάτων»… Με βαθειά θλίψη ο Έλληνας διαφωτιστής διαπιστώνει ότι, ενώ οι Έλληνες έχουν προς φωτισμό μόνο το «Άγιο Φως» οι Ευρωπαίοι «ζουν μεταξύ αληθινών σοφών, περικυκλωμένοι από ακαδημίες και λύκεια από πάσης τέχνης και επιστήμης διδακτήρια. Έχουν ανοιχτές λαμπρές, δημόσιες βιβλιοθήκες και τα πιεστήρια των τυπογραφείων τους βουΐζουν καθημερινά και ασταμάτητα».
Ο πάπας Γρηγόριος Η’ (Αρχιερατεία: 1227-1241) αποκήρυξε το Άγιο Φως ως απάτη και απαγόρευσε στους Φραγκισκανούς να έχουν οποιαδήποτε σχέση με αυτό. Επακολούθησε η καταγραφή χρονικών των Αγίων Τόπων στα οποία οι Φραγκισκανοί καυτηρίαζαν μαρτυρίες σχετικά με την τελετή. Ένας Φραγκισκανός του 15ου αιώνα, ο Φραντσέσκο Σουριάνο (Fra Francesco Suriano), εξιστόρησε λεπτομερώς την απείθαρχη έξαψη συναισθημάτων της οποίας υπήρξε μάρτυρας πριν καταγράψει την εξής παρατήρηση: «Η λεγόμενη φωτιά, όμως, δεν κατέρχεται αληθινά (και κατά τη δική μας γνώμη, των μοναχών), αν και όλα τα έθνη εξαιτίας ημών των μοναχών προσποιούνται ότι αυτό το ψεύδος είναι αληθές».
Ο Αιγύπτιος σιίτης χαλίφης Χακίμ (Αλ-Χακίμ μπι-αμρ-Αλλάχ, 996-1021), διώκτης των χριστιανών αν και γιος χριστιανής, διέταξε το 1009 να καταστραφεί ολοκληρωτικά ο Ναός του Αγίου Τάφου. Άραβες χρονικογράφοι αναφέρουν ο ναός του Αγίου Τάφου ήταν αξιοκατάκριτος καθώς «εξαπατούσε τους πιστούς» μέσω του «”θαύματος” του Αγίου Φωτός» καθώς οι αυτοκράτορες, οι στρατηγοί και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι κυρίως από το Βυζάντιο έφερναν σε πομπές χρήματα και άλλα τιμαλφή για να τα προσφέρουν στον ναό αλλά και «οι πιο αδαείς προσκυνητές οι οποίοι πίστευαν ότι το Πάσχα το Άγιο Φως κατέρχεται θαυματουργικά από τον ουρανό και ανάβει τα κεριά του ναού». Ο λόγος για αυτή του την ενέργεια ήταν ότι το θαύμα του Αγίου Φωτός (που ήδη υφίστατο εκείνη την εποχή) αποτελούσε μια «σκανδαλώδη απάτη». Η είδηση για την καταστροφή των κτισμάτων, όταν έφτασε στην Ευρώπη, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις οι οποίες οδήγησαν τελικά στην Πρώτη Σταυροφορία.
Σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του Ρώσου ορθόδοξου αρχιμανδρίτη (και επιστήμονα) Πορφύριου, που εκδόθηκε σε οκτάτομο βιβλίο με τον τίτλο «Το βιβλίο της ύπαρξης μου»: «Ένας ιεροδιάκονος που κατάφερε να μπει στο ιερό του Τάφου, την περίοδο κατά την οποία θεωρείτο ότι το Φως κατεβαίνει από τον ουρανό, διαπίστωσε με τρόμο ότι το Άγιο Φως προήρχετο από ένα καντήλι το οποίο ποτέ δεν σβήνει. Μου το είπε ο ίδιος σήμερα» («Το βιβλίο της ύπαρξής μου» Τόμος: 1, σελ. 671).
Ο Πορφύριος επίσης, στο ίδιο βιβλίο, αναφέρει ένα περιστατικό το οποίο διηγήθηκε σ’ αυτόν ο μητροπολίτης Ιεροσολύμων. Σύμφωνα με τη διήγηση, όταν ο στρατιωτικός διοικητής της Αιγύπτου Ιμπραΐμ Πασάς (ναι! ο γνωστός μας από την Ελληνική Επανάσταση στον Μοριά) βρισκόταν στα Ιεροσόλυμα, ζήτησε να του επιτραπεί η είσοδος στο ναό, προκειμένου να επιβεβαιώσει ο ίδιος της αυθεντικότητα του «θαύματος» και δήλωσε ότι αν όντως επρόκειτο για θαύμα τότε θα έκανε μια μεγάλη δωρεά στο ταμείο της εκκλησίας, διαφορετικά, αν επρόκειτο για απάτη, θα απεκάλυπτε την απάτη αυτή σε όλη την Ευρώπη και θα προέβαινε σε κατάσχεση όλης της περιουσίας του πανάγιου τάφου, η οποία είχε συγκεντρωθεί από δωρεές και τάματα των πιστών όλα αυτά τα χρόνια!
Σύμφωνα πάντα με τον Προφύριο, ο Μιχαήλ, μητροποπολίτης της Πέτρας, ο Δανιήλ μητροπολίτης της Ναζαρετ, και ο Διονύσιος επίσκοπος Φιλαδέλφειας (έτσι λεγόταν τότε το Αμμάν), ζήτησαν αμέσως συνάντηση με τον Ιμπραήμ, προκειμένου να έρθουν σε κάποια…συμφωνία. Στη συνάντηση αυτή ο Μιχαήλ παραδέχτηκε την απάτη της αφής του φωτός από αναμμένο καντήλι και ζήτησε από τον Ιμπραήμ να μην επιχειρήσει να αποκαλύψει το μυστικό και να μην ανακατεύεται με τα της Εκκλησίας, διότι κάτι τέτοιο θα…δυσαρεστούσε τον Τσάρο Νικόλαο της Ρωσίας, με απρόβλεπτες για τον Ιμπραήμ πολιτικές και στρατιωτικές συνέπειες! Ενόψει του πιο πάνω εκβιασμού, ο Ιμπραήμ θεώρησε σκόπιμο να «θάψει» το όλο θέμα…
Και συνεχίζει ο Πορφύριος: «…ο μητροπολίτης πρόσθεσε ότι μόνο από τον Θεό τον ίδιο περιμένουμε συγχώρεση για το ψέμα αυτό, διότι σε περίπτωση που το αποκαλύπταμε στους πιστούς ζητώντας απ’ αυτούς συγχώρεση, είναι βέβαιο ότι οι πιστοί θα μας διαμέλιζαν εκεί έξω στην είσοδο του ναού!» («Το βιβλίο της ύπαρξής μου» Τόμος: 3, σελ. 299-301).
Σύμφωνα επίσης με μαρτυρία Κύπριου ιεροψάλτη σε τηλεοπτική εκπομπή:
Θέλω να σας δώσω μιαν ειλικρινή μαρτυρία. Προς το παρόν ανωνύμως. Όμως, αυτά που θα σας πω, είμαι έτοιμος αν κληθώ να τα καταθέσω επωνύμως και ενόρκως, είτε ενώπιον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου είτε ενώπιον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν ειρωνείες εκεί, αλλά δεν με ενδιαφέρουν. Είμαι θρησκευόμενος και πιστεύω ακράδαντα στα θαύματα. Όσα βεβαίως είναι πραγματικά θαύματα. Στην προσωπική μου ζωή, δυο φορές γνώρισα το θαύμα και την θεία πρόνοια. Όσον αφορά την συγκεκριμένη περίπτωση, του λεγομένου θαύματος του Αγίου Φωτός, που συμβαίνει κάθε χρόνο το άγιο Σάββατο εις τον ιερό ναό της Αναστάσεως εις Ιεροσόλυμα, έτυχε να μάθω την αλήθεια από χείλη αρχιερέως, ο οποίος επίσης την ήκουσε με τα ίδια του τα αφτιά, από χείλη αρχιερέων του πατριαρχείου Ιεροσολύμων.
Ο (εν λόγω) αρχιερεύς, εις μια των επισκέψεων του στο σπίτι μου, για δείπνο και φιλική συζήτηση επί θρησκευτικών και πνευματικών θεμάτων, μου εκμυστηρεύθηκε ότι τις ημέρες εκείνες, έμαθε κάτι που τον αναστάτωσε και τον εσκανδάλησε. Χρησιμοποιώ τα ίδια τα λόγια του αρχιερέως, χωρίς να αφαιρέσω ή να προσθέσω οτιδήποτε. Μου αφηγήθη λοιπόν τα εξής:
Αυτές τις μέρες φιλοξενούμε στην ιεράν αρχιεπισκοπήν, κλιμάκιο από μητροπολίτες από το πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Ένα βράδυ μετά το δείπνον, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος επρότεινε να πάρουμε το καφεδάκι μας στο Μέγα Συνοδικόν. Εκεί λοιπόν συζητώντας διάφορα θέματα ρώτησε ο Μακάριος τους φιλοξενούμενους μητροπολίτες: «Άγιοι αδελφοί, τώρα που είστε εδώ, είναι ευκαιρία να μου λύσετε μια απορία που έχω». Του είπαν, «Στην διάθεση σου Μακαριότατε αν μπορούμε, γιατί όχι;». Και τους είπε ο Μακάριος: «Άγιοι αδελφοί πέστε μου σας παρακαλώ, τί γίνεται με το θαύμα του Αγίου Φωτός, είναι πράγματι θαύμα;».
Οι μητροπολίτες απ’ τα Ιεροσόλυμα εμειδίασαν και του είπαν: «Μακαριότατε, κοροϊδεύουμε τον κόσμο, είναι ντροπή μας να κοροϊδέψουμε και εσένα». Ο Μακάριος είπε: – «Μα δηλαδή, θέλετε να πείτε πως δεν είναι θαύμα;». – «Όχι δεν είναι θαύμα!». – «Ε, τί είναι λοιπόν;». – «Μακαριότατε είναι μια τελετή η οποία γίνεται κάθε Μέγα Σάββατο εις τον ιερό ναό της Αναστάσεως». – «Και γιατί δεν λέτε την αλήθεια εις τον κόσμο;». – «Μακαριότατε, ποιος τολμά να πει την αλήθεια εις τον κόσμο; Θα μας λιντσάρουν».
Αυτή ήταν η αφήγηση του αρχιερέως.
Αποκαλυπτική είναι και η μαρτυρία του τοποτηρητή του πατριαρχικού θρόνου Ιεροσολύμων, μητροπολίτη Πέτρας Κορνήλιου. Την Μ. Τετάρτη 11-4-2001 στο κανάλι «Mega» στην εκπομπή «Γκρίζες Ζώνες» παρουσιάστηκε συνέντευξη του εν λόγω τοποτηρητή, ο οποίος μεταξύ άλλων δήλωσε:
α) Ο πατριάρχης απεκδύεται πάσης στολής και μένει με λευκό εσώρασο, όχι για να ελεγχθεί για τυχόν εύφλεκτες ύλες, αλλά για να παραμείνει με την λευκή στολή, που συμβολίζει την στολή των αγγέλων.
β) Ο πατριάρχης εισέρχεται στον Τάφο με λαμπάδα και προσεύχεται λέγοντας μια ειδική ευχή και ανάπτει το Φως από το φως της Ακοίμητης Κανδήλας, το δε φυσικό φως της Κανδήλας με την ειδική αυτή ευχή μετατρέπεται σε Άγιον Φως. Έτσι το φυσικό φως καθαγιάζεται και μετατρέπεται σε Άγιο Φως. Τότε εξέρχεται του Τάφου και παραδίδει το Άγιο Φως στο πλήρωμα του Ιερού Ναού και δι’ αυτού σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Άκρως διαφωτιστικός, ήταν κι ο αρχιδιάκονος του Παναγίου Τάφου, Χαράλαμπος Κατενίδης, σε ηχογραφημένη συνέντευξη που έδωσε στον χριστιανό εκκλησιαστικό συγγραφέα, Στυλιανό Χαραλαμπάκη, στις 7 Σεπτεμβρίου 1965…
Θα σας κάνω εν ολίγοις, μίαν περίληψιν της τελετής, της ονομαζομένης τελετής του Αγίου Φωτός. Λοιπόν… Μεγάλη Παρασκευή και μετά την περιφοράν του Επιταφίου, γύρω του Παναγίου Τάφου, ο πατριάρχης εφόσον τοποθετήσει τον Επιτάφιον επί του Παναγίου Τάφου, σβήνουν όλα τα κανδήλια, τα εντός και εκτός του Τάφου. Πριν σφραγιστεί ο Τάφος -διότι σφραγίζεται με κορδέλες, τις οποίες σφραγίζει με βουλοκέρι κατόπιν ο διοικητής των Ιεροσολύμων-, ο Σκευοφύλαξ του Παναγίου Τάφου, προσκομίζει από το σκευοφυλάκιον ειδικό κανδήλιον, ειδική αναμμένη κανδήλα, η οποία τοποθετείται εντός του Παναγίου Τάφου, εφόσον έχουν προηγουμένως σβησθεί όλαι αι άλλαι… Η κανδήλα έχει κάλλυμα αργυρούν. Αυτή η κανδύλα, μένει στον Πανάγιο Τάφο, μέσα, μέχρι το πρωί στις 10 του Σαββάτου. Το πρωί στις 10 του Σαββάτου, εφόσον γίνει η λιτανεία πέριξ του Αγίου Τάφου, ψάλλοντες το «φως ιλαρόν», ανοίγονται οι πύλες του Παναγίου Τάφου, εισέρχεται ο λαός εις την εκκλησία του Παναγίου Τάφου. Το κουβούκλιον του Παναγίου Τάφου, μένει πάντοτε σφραγισμένο, με την κανδήλα συνεχιζομένη, βέβαια, ν’ ανάβει εντός του Παναγίου Τάφου… Το κανδήλι μπορεί ν’ ανάβει σφραγισμένο, επειδή έχει οπές, γλώσσες… Λοιπόν… Ανάβει το κανδήλι, δέκα η ώρα, ως επί το πλείστον δεκάτην πρωινήν, ανοίγουν την πύλη του Παναγίου Τάφου μέσα, εισέρχεται ο πατριάρχης εφόσον τυπικώς, φαινομενικώς έτσι, αφαιρεί τα αρχιερατικά ενδύματα και μένει απλώς μόνο με το στιχάριον. Εισέρχεται εντός του Παναγίου Τάφου και μετά από μία σχετική, όπως λέγουν, προσευχή, βγάζει το Άγιο Φως. Αυτή είναι όλη η διαδικασία… Το δήθεν μυστήριον, εφόσον δεν είναι μυστήριο. Δεν είναι μυστήριον, διότι έχει ήδη προηγηθεί η προεργασία αυτή και είναι και φανερό, φως φανάρι.
Κάποτε, εντός της Συνόδου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, μερικοί δήθεν θεοσεβούμενοι, θεοφοβούμενοι κληρικοί και συνοδικοί, μεταξύ αυτών ήτο και ο Σκευοφύλαξ του Παναγίου Τάφου, Κυριακός λεγότανε, Σάμιος την καταγωγή. Είχε την απαίτηση, στα προγράμματα των ιεροτελεστιών τής Μεγάλης Εβδομάδος, εκεί που γράφουν «Τελετή του Αγίου Φωτός»…να γράψουν «Τελετή του Μυστηρίου του Αγίου Φωτός»… Ήθελαν να το κάνουν μυστήριο, αλλά ευτυχώς που υπάρχει κάποιος εκεί πέρα, ο οποίος πολύ λίγο διαφέρει από τους άλλους, αλλά λόγω του σχήματος δεν μπορεί να εξωτερικευθεί κι αυτός, να τα πει φανερά και λέει, «Όχι κύριοι, αυτό δεν είναι δυνατόν, διότι δεν είναι μυστήριον» και αυτό το πρόσωπο είναι ο Κυριακουπόλεως Αριστόβουλος (Αριστείδης Μουσικίδης)… Είπε, «κύριοι, δεν είναι μυστήριον, δεν μπορούμε να το ονομάσουμε μυστήριο, διότι ο κόσμος μάς βλέπει, μας έχει πάρει πια χαμπάρι. Εκτός τα όλα όσα έχουν δει τα μάτια τους, βλέπουν κι αυτό… Βλέπουν ότι ο Σκευοφύλαξ, την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ, φέρνει το καντήλι μέσα. Πώς είναι δυνατόν να το ονομάσουμε μυστήριο; Και δεν μπορεί να το φέρει, βλέπετε, κρυφά, ώστε να μην γίνει αντιληπτό, αλλά το φέρνει μπροστά σε χιλιάδες προσκυνητάς».
Μια χρονιά, το 1956, εγώ ήμουν διάκονος του πατριάρχου, αρχιδιάκονος του θρόνου. Και ο ιερεύς, ο Άραβας, ορθόδοξος ιερέας, ο οποίος εστέκετο αριστερών του Παναγίου Τάφου, επήρε το Άγιον Φως, πριν ακόμα βγει ο πατριάρχης να πει «Δεύτε, λάβετε φως», από την θυρίδα η οποία είναι στο αριστερό μέρος του Παναγίου Τάφου. Πώς είναι δυνατόν; Έβαλε το χέρι του μέσα από την οπή -έχει μία ειδική οπή- και πήρε το Φως και βγήκε έξω και ο πατριάρχης ακόμα δεν είχε βγει. Διότι, για να βγει ο πατριάρχης μέσα από τον Τάφο, ήθελε, τουλάχιστον, τρία λεπτά…
Mια ενδιαφέρουσα και ζωντανή περιγραφή των όσων διαδραματίζονται κατά την αφή του Αγίου Φωτός έδωσε ένας περιηγητής, ο Γάλλος κληρικός Ντουμντάν, που ταξίδεψε στην Παλαιστίνη το 1561. Ο Ντουμντάν γράφει ότι οι «σχισματικοί» (έτσι αποκαλούσαν οι ρωμαιοκαθολικοί τους ορθοδόξους) αρχιερείς της Ανατολής άναβαν τη λυχνία με το τσακμάκι:
Ο πατριάρχης με πέντε ή έξι μονάχα μητροπολίτες ζυγώνει στην πύλη του Αγίου Τάφου όπου του αφαιρούν το φαιλόνιο για να μπει. Εκείνη τη στιγμή ξεσπάει καινούργιο πανδαιμόνιο. Αντηχεί τόσο βροντερά που είναι αδύνατον ν’ ακούσεις και τους φοβερώτερους κεραυνούς. Χιλιάδες στόματα κραυγάζουν, με μανία, ουρλιάζουν «Ελέησον! Ελέησον». Τα χέρια υψώνονται ψηλά με τις λαμπάδες, τα μάτια είναι στυλωμένα στον θόλο του ναού σε αγωνιώδη προσμονή της στιγμής που θα κατέβη το Άγιο Φως. Και στις εξέδρες οι γυναίκες πολλαπλασιάζουν τα ξεφωνητά και τους στεναγμούς, σαλεύουν τα χέρια τους σε δέηση προς τον ουρανό, λες κι εκλιπαρούν τον Θεό να στείλει, επί τέλους, αυτό το φως που με τόση λαχτάρα προσμένουν. Μέσα σ’ αυτήν την οχλοβοή ο πατριάρχης μπαίνει στον Άγιο Τάφο. Οι γενίτσαροι φρουρούν αυστηρά την είσοδο ώστε να μη δει κανείς τι συμβαίνει στο εσωτερικό. Εκεί, ο πατριάρχης μ’ ένα τσακμάκι δίνει φωτιά κι ανάβει τα καντήλια και μια δέσμη λαμπάδες που κρατάει στα χέρια του. Βλέποντας τον τα πλήθη να βγαίνει με το πολυφίλητο φως ξεσπούν σε επιφωνήσεις ευτυχίας, σε κραυγές χαράς, σε ομαδικό παραλήρημα ενθουσιασμού που είναι αδύνατον να περιγραφή. Κι ορμούν κατεπάνω του για ν’ ανάψουν τις λαμπάδες τους από τις δικές του, για να ‘χουν μια αμεσότητα επαφής με το Άγιο Φως. Δέκα βήματα πρέπει να διατρέξει για να φθάσει στο ιερό. Αλλά γι’ αυτά τα δέκα βήματα χρειάστηκε ένα τέταρτο της ώρας. Τον έχουν κυκλώσει από όλες τις μεριές, τον συμπιέζουν, τον συνθλίβουν. Είναι σκεπασμένος από δάσος χεριών και από λαμπάδες, έτσι που δεν διακρίνεται πια καθόλου. Εκείνοι που βρίσκονται δεκαπέντε βήματα πίσω, απλώνουν τα χέρια τους ν’ αρπάξουν τις λαμπάδες από τους κοντινούς, οι λαμπάδες θρυμματίζονται γίνονται κομμάτια, δεν απομένει ούτε μια γερή. Οι ραβδούχοι που αγωνίζονται να επιβάλουν την τάξη, άλλους σημαδεύουν κι άλλους χτυπάνε. Κι ο πατριάρχης που κρατάει υψωμένα τα κεριά δέχεται συνεχώς χτυπήματα στα χέρια.
Στο μεταξύ, το πανδαιμόνιο συνεχίζεται, κι όσο περνά η ώρα εντείνεται ολοένα. Τέλος, ο αρχιερέας φθάνει σ’ έναν πέτρινο βωμό, ανεβαίνει με δυο επισκόπους, παίρνει δύο νέες δέσμες κεριών αναμμένων και ύστερα άλλες κι άλλες. Και τα πλήθη συνωθούνται μετά μανίας για να πάρουν φως από τα χέρια του πατριάρχη. Εκείνοι που το κατορθώνουν δεν κρύβουν τη χαρά τους, ακτινοβολούν, πανηγυρίζουν και προσφέρουν το φως που απέκτησαν ύστερα από τόση μάχη στους άλλους με αγαλλίαση και κυρίως στις γυναίκες που δεν μπορούν να πλησιάσουν. Μερικοί, είτε από κάποια ειδική εύνοια, είτε ύστερα από μερικούς ραβδισμούς, είτε με μερικά πιάστρα που δίνουν στους γενίτσαρους μπαίνουν στον ίδιο τον Άγιο Τάφο, ανάβουν τις λαμπάδες από τα ίδια τα καντήλια που πρωτοδέχτηκαν το Άγιο Φως και βγαίνουν υπερήφανοι και πανευτυχείς. Δεν λογαριάζουν ούτε τους κόπους ούτε τα χρήματα που τους στοίχισε αυτή η επιτυχία. Μέσα σ’ ένα τέταρτο της ώρας άναψαν όλα τα καντήλια του ναού (τα υπολόγισα σε οχτακόσια). Οι σκηνές που διαδραματίστηκαν ανάμεσα στους Έλληνες για τη διανομή του Αγίου Φωτός επαναλαμβάνονται τώρα στα παρεκκλήσια των Αρμενίων, των κοπτών, των Σύρων και των Αιθιόπων, θαρρείς πως ο ναός πήρε φωτιά, ότι τον κατατρώει μια πελώρια πυρκαγιά…
Τα αυτοαναφλεγόμενα κεριά
Υπάρχει η άποψη ότι πρόκειται για μια απόκρυφη εφαρμογή που οργανώνουν οι κληρικοί του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων εδώ και αιώνες. Μία εκδοχή που προβάλλεται σύμφωνα με την άποψη αυτή είναι ότι τα κεριά έχουν εμβαπτιστεί προηγουμένως σε φωσφόρο, ο οποίος έχει την ιδιότητα της αυτοανάφλεξης μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Ο φωσφόρος από την άλλη ως χημικό στοιχείο ανακαλύφθηκε κατά τον 17ο αιώνα και δεν απαντάται ελεύθερος στη φύση. Για τους υποστηρικτές αυτής της άποψης ήταν παρ’ όλα αυτά γνωστές από πολύ παλαιότερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής κάποιες «θαυματουργές ουσίες» ή «κρήνες» (πηγές) που παρουσίαζαν τέτοιου είδους φαινόμενα. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να σημαίνει ότι είτε ολόκληρος ο Πανάγιος Τάφος βρίσκεται σε μια τέτοια περιοχή είτε ότι χρησιμοποιείται αυτούσια κάποια πανάρχαιη «θαυματουργή ουσία» (χημική ένωση) της οποίας το όνομα και η σύσταση διατηρούνται μέχρι σήμερα ως ιερατικό «επτασφράγιστο» μυστικό. Εντούτοις, όπως υποστηρίζεται από πιστούς, η φλόγα που προέρχεται από το Άγιο Φως φέρεται να φωτοβολεί αλλά να μην προκαλεί καύση κατά τα πρώτα 33 λεπτά, σε αντίθεση με τη φυσική δράση της φωτιάς. Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση καταφανής είναι η σύγκριση που γίνεται αναφορικά όχι με το φως αλλά με τη φωτιά.
Ο συγγραφέας Μιχάλης Καλόπουλος έχει δημοσιεύσει έρευνα που υποδεικνύει ότι τα αυτοαναφλεγόμενα υλικά και η θρησκευτική πυροτεχνουργία που ήταν γνωστή στην αρχαιότητα είναι επαρκή για να παράγουν το αποτέλεσμα που περιγράφεται ως «Άγιο Φως». Όπως ο ίδιος αναφέρει:
Με τη συνδρομή του Εργαστηρίου Χημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης προσδιορίσαμε ότι η καταλληλότερη ουσία για μια τέτοια χρήση είναι ο λευκός φωσφόρος. Πώς όμως θα μπορούσε κανείς να καθυστερήσει αυτή την αυτόματη ανάφλεξη ώστε να συμβεί με ελεγχόμενο τρόπο σε προκαθορισμένη στιγμή; Απλά, εάν ο φωσφόρος που συνήθως φυλάγεται κάτω από νερό για να μην αναφλεγεί, διαλυθεί σε κάποιο κατάλληλο οργανικό διαλύτη και μετά ένα πανί ή κερί βουτηγμένο στο διάλυμα αυτό εκτεθεί στον ατμοσφαιρικό αέρα, η αυτοανάφλεξη δεν γίνεται αμέσως αλλά καθυστερεί έως ότου εξατμιστεί σχεδόν τελείως ο διαλύτης. Στη συνέχεια το υλικό αρχίζει πρώτα να καπνίζει και τέλος αναφλέγεται, με ζωηρή φλόγα. Σημειώστε τη λεπτομέρεια της αργής προοδευτικής ανάφλεξης που ταιριάζει με τις περιγραφές των αυτοπτών μαρτύρων: «Φωτιές ανάβουν σποραδικά αυτόματα σε κεριά και σε καντήλια, με θεία παρέμβαση, αφού αρχίσουν να καπνίζουν πριν για λίγη ώρα». Αν όμως ο ίδιος ο παντοδύναμος Θεός άναβε θαυματουργικά κάθε χρόνο τα κεριά και τις καντήλες, τί ανάγκη είχε να τα κάνει να καπνίζουν για ώρα μέσα στην κατάμεστη από πιστούς, ασφυκτικά γεμάτη εκκλησία και δεν τα ανάβει δια μιας; Τα πειράματά μας έδειξαν ότι η αυτόματη ανάφλεξη των κεριών μπορεί να επέλθει με ελεγχόμενη χρονοκαθυστέρηση ημίσειας ώρας και άνω εξαρτώμενης από την πυκνότητα του διαλύματος του φωσφόρου και του τύπου του οργανικού διαλύτη που χρησιμοποιεί κανείς.
Επιδείξαμε κατ’ επανάληψη με επιτυχία το πείραμα με τα κεριά, προς κατάπληξη των παρευρισκομένων εκπροσώπων της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η αμηχανία τους ήταν έκδηλη, παρ’ όλο που δεν προφασιστήκαμε κάποια ανταγωνιστική υπερφυσική δύναμη αλλά ξεκαθαρίσαμε άμεσα και ευθέως τη φυσική βάση της διαδικασίας. Σε πρόσφατη μάλιστα επίδειξη που μεταδόθηκε από το κανάλι EXTRA την Παρασκευή 16 Απριλίου, ένας εκ των εκπροσώπων της Εκκλησίας διάβαζε την ώρα του πειράματος…τους εξορκισμούς του Αγίου Βασιλείου…ανεπιτυχώς. Η πηγή προέλευσης του λευκού φωσφόρου στην αρχαιότητα μπορεί να ήταν αρκετά απλή. Ένας κατάλογος από τα πιθανά διαθέσιμα υλικά για την παραγωγή φωσφόρου μας εισάγει κατευθείαν στο βασίλειο της μαγείας και μάλιστα της μαύρης καθώς η συνήθης πηγή για την παραγωγή φωσφόρου είναι τα…κόκκαλα, τα κόπρανα και τα ούρα. Και που αλλού μπορείτε να φανταστείτε ότι θα βρίσκαμε τέτοιες δυσώδεις αλχημιστικές συνταγές μαγειρικής παρά στο… ιερό βιβλίο της Βίβλου».
Η σχισμένη κολόνα
Ένα άλλο σημείο στο οποίο θα πρέπει να σταθούμε, είναι η περιβόητη σχισμένη κολόνα και το θαύμα που (θρυλείται ότι) συνδέεται μ’ αυτήν. Ακόμα και σκληροπυρηνικοί απολογητές στην περίπτωση αυτή συνιστούν επιφυλακτικότητα.
Λέγεται πως το 1549 μ.Χ. οι Αρμένιοι δωροδόκησαν τον σουλτάνο Μουράτ για να τους δώσει την άδεια να εισέλθουν στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως και να βγάλουν αυτοί από τον Πανάγιο Τάφο το Άγιο Φως. Πράγματι, ο σουλτάνος τους έδωσε την άδεια και οι Αρμένιοι μπήκαν μέσα στον ναό και τον κλείδωσαν. Γεμάτος απελπισία ο ορθόδοξος πατριάρχης όταν είδε τους Αρμένιους να βρίσκονται μέσα στον Πανάγιο Τάφο, γονάτισε έξω στην είσοδο του ναού κοντά σε μία από τις κολόνες. Ξαφνικά η κολόνα σχίστηκε και βγήκε το Άγιο Φως ανάβοντας τις λαμπάδες του πατριάρχη. Ο Αγαρηνός Εμίρης παρακολουθούσε τα γεγονότα από τον μιναρέ του τζαμιού που βρίσκονταν απέναντι από τον ναό. Μόλις είδε τα γεγονότα φώναξε «Μεγάλη η πίστη των χριστιανών! ‘Ένας είναι ο αληθινός Θεός, ο Θεός των χριστιανών. Πιστεύω στον Αναστάντα εκ νεκρών Χριστόν. Τον προσκυνώ ως Θεό μου». Μετά από αυτή την ομολογία του πήδησε από τον μιναρέ. Κατά την πτώση του όμως δεν έπαθε τίποτα. Τότε οι μουσουλμάνοι τον έπιασαν και τον αποκεφάλισαν.
Εδώ όμως προκύπτουν κάποιοι προβληματισμοί. Το σχίσιμο της κολόνας για παράδειγμα (το οποίο εστιάζεται κυρίως στο κατώτερο τμήμα της) δεν είναι διαμπερές. Συνεπώς, θα πρέπει να δοθεί μια λογική εξήγηση για το πώς (αλλά κυρίως ΓΙΑΤΙ) το φως διαπερνώντας το υλικό εμπόδιο τού κίονα άφησε τα ίχνη του μόνο από την εξωτερική πλευρά. Εκτός κι αν…το σχίσιμο προκλήθηκε από έξω προς τα μέσα, και όχι από μέσα προς τα έξω.
Ο Ιάσων Ευαγγέλου στο «Θρησκευτικό φαινόμενο» κάνει λόγο για φθορά «από την πυρκαγιά του 1808», ενώ ο Καλοκύρης υποστηρίζει ότι επρόκειτο για λάμψη κεραυνού, χωρίς ωστόσο να δίνει περαιτέρω πληροφορίες ή να διευκρινίζει πόθεν τούτο τεκμαίρεται.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει η εικασία του ότι ο θρύλος περί θαυματουργικής εμφάνισης τού φωτός μέσα από την κολόνα πιθανόν να σχετίζεται με την παλαιά παράδοση που διασώζει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς κατά την οποία ο Θεός «και τω πυρί δεδίττεται -δηλαδή εκπλήσσει, φοβίζει- τους ανθρώπους ανάπτων εκ κίονος την φλόγα…». Και εδώ όμως ο Θεός «δεδίττεται» με τη φλόγα του κεραυνού που… έσχισε την κολόνα.
Ο προβληματισμός σε σχέση με την αυθεντικότητα τού εν λόγω «θαύματος», γίνεται όμως ακόμα πιο βασανιστικός, όταν αναρωτιόμαστε, πώς είναι δυνατόν οι Αρμένιοι να βίωσαν μπροστά στα μάτια τους αυτό το απίστευτο θαύμα, κι όμως αντί να αποκηρύξουν πάραυτα τα σφαλερά τους πιστεύω και να ασπαστούν το ορθόδοξο δόγμα, απλώς έφυγαν με σκυμμένο το κεφάλι; Γιατί δεν έκαναν αυτό που έκανε ο μουσουλμάνος μουεζίνης;
Και καλά, για τον άλφα ή για τον βήτα λόγο, δεν το έκαναν. Έκτοτε όμως έχουν παρέλθει πάνω από 400 χρόνια και οι Αρμένιοι έχουν βιώσει το θαύμα ισάριθμες φορές, και μάλιστα από απόσταση αναπνοής! Ακόμα να πιστέψουν;
Εδώ πράγματι, όπως με χιούμορ σχολιάζει ο Μιχάλης Καλόπουλος στο βιβλίο του «ΘΑΥΜΑ Ή ΑΠΑΤΗ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΦΩΣ ΤΗΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ;», ο Αρμένιος παρατηρητής πρέπει σίγουρα να είναι «ο πιο δύσπιστος χριστιανός όλων των εποχών! […] Μόνο ο Διάβολος θα είχε τόσο αρνητισμό!».
Η ακαΐα
Η εξελικτική πορεία τού Αγίου Φωτός μέσα στον χρόνο, δεν ήταν βέβαια δυνατόν να μην αγγίξει και την κατά πολλούς εντυπωσιακότερη ιδιότητα του: Την περιβόητη ακαΐα. Αρχικά, λέει, η φλόγα δεν καίει, και μόνο μετά την πάροδο 33 ολόκληρων λεπτών, αποκτά τις φυσικές της ιδιότητες!
Το εκπληκτικό δε είναι ότι η ακαΐα ΔΕΝ συνδέεται με τον βαθμό πίστης ή τις γενικότερες θρησκευτικές πεποιθήσεις τού ατόμου, έτσι ώστε να μπορεί να βιωθεί ακόμα και από ανθρώπους που δεν πιστεύουν καν στο Άγιο Φως! Μάλιστα… Φαίνεται λοιπόν, πως και εδώ υπήρξαν σημαντικές τροποποιήσεις προϊόντος τού χρόνου… Διότι, τουλάχιστον την εποχή του ιερομονάχου και ιεροδιδασκάλου Γαβριήλ (1755-1815), όπως ο ίδιος μας διαβεβαιώνει, η ακαΐα εξαρτάτο ΑΜΕΣΑ από τον βαθμό τής πίστης με την οποία προσερχόταν κανείς στο φως: Ευλαβείς και ενάρετοι προσκυνητές «το εβάστασαν μετά πίστεως ώρα ικανήν και εις τας χείρας και εις τούς κόλπους και εις το πρόσωπον και δεν εκάησαν. Αλλ˙ ήρχισες να διστάζεις (…) και να δοκιμάζεις όχι με πίστιν, αλλά με αμφιβολίαν; Καίει, το ομολογώ»!
Τί ισχύει λοιπόν τελικά; Τί θα πρέπει επιτέλους να πιστέψουμε; Γιατί το «θαύμα» δεν χαρακτηρίζεται από επιβλητική απλότητα και αναλλοίωτη συνέχεια; Γιατί όλες αυτές οι ανακολουθίες; Είναι κι αυτά τα τόσο συμβολικά, υποτίθεται διά θαύματος εμφανιζόμενα 33 λεπτά ακαΐας που πραγματικά πρέπει να παλέψει κανείς για να μην κολαστεί! Διότι άσχετα με την (αντικειμενική ή υποκειμενική) υπόσταση τού φαινομένου, γεννάται το ερώτημα: Γιατί 33, 23, 13 ή οσαδήποτε λεπτά και όχι πάντα; Γιατί το θαύμα στη γένεσή του να είναι τόσο εντυπωσιακό, τόσο υπέρλογο, μα στη συνέχεια να υπόκειται σε φυσικούς περιορισμούς;
Είναι γνωστό, ότι η αυτοανέφλεξη του φωσφόρου που περιγράφεται παραπάνω, δεν προκαλεί θερμότητα στην αρχή και η φλόγα είναι σχετικά ψυχρή. Έτσι εξηγείται επιστημονικά το φαινόμενο της ακαΐας.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, για να έχετε μια ιδέα, πως ακριβώς εννοείται η ακαΐα που επικαλούνται αρκετοί, παρακολουθήστε μερικά από τα βίντεο που εμφανίζουν πιστούς να μην καίγονται.
Προσέξτε ότι στην συντριπτική πλειοψηφία κανένας δεν κρατά σταθερά τη φλόγα σε ένα σημείο, αλλά μετακινούν με σχετική ταχύτητα, είτε το κερί, είτε το «δοκιμαζόμενο» σημείο του σώματος. Σημειώστε επίσης, ότι τα περισσότερα βίντεο που σχετίζονται με αυτό το θέμα, δεν διαρκούν παρά ελάχιστα δευτερόλεπτα, ενώ κάποια απ’ αυτά αναπαράγονται σε αργή κίνηση για να δίνουν την ψευδαίσθηση της παρατεταμένης διάρκειας.
Με λίγα λόγια, ακόμα και στην περίπτωση που η φλόγα δεν παράγεται από φωσφόρο, συμβαίνει ότι πάνω-κάτω και με τους Αναστενάρηδες στη Δράμα, ένα φαινόμενο το οποίο έχει εξηγηθεί επιστημονικά. Θα πρέπει να αναφερθεί τέλος, πως το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, σε σχέση με την θαυματολογία, ενώ μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του του, μέχρι το 2013 δεν έπαιρνε επίσημη θέση και τηρούσε μια στάση ουδετερότητας (ουδεμία αναφορά έκανε σε «θαύματα»), έκτοτε αναπαράγει κι αυτό την σχετική παραφιλολογία και το «θαυματουργικό» του όλου πράγματος.
Η υποδοχή του Αγίου Φωτός με τιμές αρχηγού κράτους
Δεν θα μπορούσε να μην σχολιάσει κανείς την υπερβολή που διαπράττεται, καθώς και το ότι με δαπάνες του ελληνικού κράτους κι όχι της Εκκλησίας, διεκπεραιώνεται ένα κακόγουστο θέαμα, που αφ’ ενός παραβιάζει την συνταγματική αρχή της ανεξιθρησκείας, αφ’ ετέρου συμβάλλει στην συντήρηση και την τουλάχιστον έμμεση ενίσχυση της παραφιλολογίας περί «θαύματος».
Η «παράδοση» της μεταφοράς του Φωτός έχει ως εξής: Το Μεγάλο Σάββατο, με ειδική πτήση της Ολυμπιακής, μεταβαίνει στα Ιεροσόλυμα ο έξαρχος του Παναγίου Τάφου, ένας, δυο υπουργοί (ανάλογα με την ευσέβεια της κυβέρνησης) και τμήμα της προεδρικής φρουράς. Η επίσημη αποστολή επιστρέφει μαζί με το Άγιο Φως, πάλι με ειδική πτήση. Στο αεροδρόμιο, το Άγιο Φως γίνεται δεκτό ως…αρχηγός κράτους: Στρώνεται κόκκινο χαλί, ενώ μικτός λόχος με μπάντα αποδίδει τιμές (στο…Φως).
Αφού γίνει δεκτό με τιμές αρχηγού κράτους, το Άγιο Φως μεταφέρεται με συνοδεία μοτοσικλετιστών της ΕΛΑΣ στο Μετόχι του Παναγίου Τάφου στην Πλάκα. Παράλληλα, από το αεροδρόμιο ξεκινά νέος γύρος δεκαέξι(!) ειδικών πτήσεων της Ολυμπιακής, διά των οποίων μεταφέρεται στις Ιερές Μητροπόλεις της χώρας. Ελικόπτερο του Ναυτικού μεταφέρει το Φως σε νησιά χωρίς αεροδρόμιο. Υπάρχουν πράγματα που νομίζει κάποιος, πως συμβαίνουν επειδή συνέβαιναν πάντα. Λέγονται και «παραδόσεις».
Ως το 1988, το Φως ερχόταν στην Ελλάδα με βαπόρι μια εβδομάδα μετά την Ανάσταση! Μέχρι που ένας ταξιδιωτικός πράκτορας έπεισε το κράτος να μετατρέψει μια θρησκευτική τελετή σε εθνική παράδοση: Ήταν ο Ιάκωβος Οικονομίδης, ο οποίος έκτοτε φέρει τον τίτλο του Μεγαλόσταυρου του Παναγίου Τάφου, ιδιοκτήτης ταξιδιωτικού γραφείου στην οδό Νίκης 23, που οργάνωνε (μέχρι το 2004 που έκλεισε) εκδρομές στους Αγίους Τόπους.
Λόγω της σχέσης του με τον τότε έξαρχο του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα (και μετά πατριάρχη) Ειρηναίο, συνέλαβε την ιδέα και έπεισε το κράτος να ναυλώσει αεροσκάφος της Ολυμπιακής για τη μεταφορά του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα στην Αθήνα. Επί προεδρίας Σαρτζετάκη, προστέθηκαν…εύζωνοι και σταδιακά φτάσαμε στο να του αποδίδονται (του…Φωτός!) τιμές αρχηγού κράτους.
Φυσικά, κανένα άλλο ορθόδοξο κράτος στον κόσμο (από τη Ρωσία και τη Σερβία μέχρι την Αρμενία) δε ναυλώνει αεροσκάφος για να μεταφέρει το Φως, ούτε το υποδέχεται ως αρχηγό κράτους… Ο ίδιος ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, Ιεροθέος, ήταν επικριτικός για το τελετουργικό αυτό, το οποίο είχε χαρακτηρίσει (για άλλους λόγους βεβαίως), σαν «πρόκληση»:
Συνηθίζεται να υποδεχόμαστε τους αρχηγούς κρατών με ιδιαίτερες τιμές, ανάλογες με το αξίωμα που κατέχουν και την διακονία που έχουν μέσα στην κοινωνία. Και ακόμη μερικούς ανθρώπους που έχουν μια υπεύθυνη θέση, όπως τον Οικουμενικό Πατριάρχη –πού ασκεί υπεύθυνη εκκλησιαστική διακονία– τους υποδεχόμαστε με τιμές αρχηγού Κράτους. Αυτό είναι επιβεβλημένο, γιατί δεν πρέπει να υπονομεύουμε τους θεσμούς, αφού κάθε υπονόμευση των θεσμών οδηγεί στην αναρχία και την ανταρσία. Θεωρούμε δε κάθε εξουσία ως μεταπτωτικό φαινόμενο, που χρειάζεται για την πεπτωκυία κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, την θεωρούμε σαν ένα αναγκαίο κακό, όπως και τον θάνατο.
Όμως δεν μπορούμε να θέσουμε το Άγιον φως στην ίδια θέση με τον αρχηγό κράτους, διότι δεν αποτελεί μια εξουσία τεταγμένη για να εξυπηρετή μεταπτωτικές καταστάσεις. Μάλιστα οι δημοσιογράφοι που «εκάλυπταν ζωντανά» το γεγονός της υποδοχής του Αγίου Φωτός άλλοτε έλεγαν ότι υποδεχόμαστε το Φως με τιμές αρχηγού Κράτους, και άλλοτε ότι το Άγιο Φως είναι ο πρώτος αρχηγός κράτους στο νέο Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος»!
Η εικόνα της υποδοχής που είδα στην τηλεόραση μου δημιούργησε έντονο προβληματισμό. Η παρουσία της μουσικής μπάντας που παιάνιζε, το άγημα που απέδιδε τιμές, οι μοτοσυκλετιστές που συνόδευαν τον «αρχηγό κράτους» και ο επίσκοπος που κρατούσε τις λαμπάδες αναμμένες και με αυτές ευλογούσε τους πιστούς, και μάλιστα πολλές φορές οι λαμπάδες έσβηναν και χρειαζόταν να τις ανάψη εκ νέου, με προκάλεσαν.
Θα ήταν δυνατόν να αποδοθούν συμβολικές τιμές για το μεγάλο γεγονός με σεμνότητα και σοβαρότητα που επιβάλλει το θαυματουργικό αυτό σημείο, αλλά δεν είναι ορθό να θεωρείται αρχηγός κράτους το Άγιο Φως, γιατί τότε παραθεωρείται η αποφατικότητα του γεγονότος και το μυστηριακό στοιχείο του.
Παρομοίως, ο πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Γεώργιος Τσέτσης, έκανε λόγο για «διαπόμπευση του Αγίου Φωτός» και «διασυρμό των Θείων»…
Ο λόγος τώρα για την διαπόμπευση του Αγίου Φωτός με την οργανωμένη αεροπορική μεταφορά του στον ελλαδικό χώρο, συνοδεία κυβερνητικών παραγόντων, τιμητικών αγημάτων, ευζώνων και προσκόπων (και φυσικά τηλεοπτικών συνεργείων!), προκειμένου όπως ο Νεοέλληνας γιορτάσει «αυθεντικό ελληνικό Πάσχα».
Ωσάν οι πρόγονοί μας να μη γιόρταζαν Ανάστασιν Χριστού προτού εφευρεθεί το αεροπλάνο!
Ή ωσάν οι ανά τα πέρατα της οικουμένης ορθόδοξοι, να μην εορτάζουν Πάσχα Κυρίου, μια και η «Ολυμπιακή» δεν «πετά» ως τις χώρες τους!
Επέστη όμως καιρός να τερματισθεί ο διασυρμός των Θείων.
Είναι δε σόλοικο και αποτελεί ασέβεια το να αποδίδει κανείς «τιμές αρχηγού κράτους» στο άγιον φως, το οποίο προέρχεται από τον τάφο Εκείνου που δήλωσε ότι «η Βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου».
Α. Κοραής: Απάτη το «Άγιο Φως»
Όσο υπάρχουν πρόβατα (ποίμνιο) πάντα θα υπάρχουν και τσοπάνοι (ποιμένες) και τσοπανόσκυλα (μπαμπούλες)
Ω Ναι ! Είναι Π Ο Λ Λ Α τα Λ Ε Φ Τ Α και της μπίζνας του “αγίου φωτός”
Ο διδάσκαλος του γένους Αδαμάντιος Κοραής αναφέρει ότι « …οι χριστιανοί Πατέρες δεν αναφέρουν τίποτα μέχρι τον 9ο μ.κ.ε αιώνα περί του αγίου φωτός» και αποκαλεί τους Αγιοταφίτες ιερείς λαοπλάνους. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Εφραίμ Β΄ (1766-1771) κατάργησε την τελετή του αγίου φωτός ως «χειροποίητον μηχανουργίαν». Η τελετή αποτελεί “ιερό” κατασκεύασμα προσέλκυσης τουριστών-προσκυνητών και των οικονομιών τους. Τα τεράστια έσοδα του Πατριαρχείου τα διαχειρίζονται ιδιοτελώς οι αξιωματούχοι Αγιοταφίτες.
Ω Ναι ! Είναι Π Ο Λ Λ Α τα Λ Ε Φ Τ Α και της μπίζνας του “αγίου φωτός”
Αντικληρικισμός και αντικομουνισμός
[Αυτές οι δύο αντί-θέσεις (συγγενείς, όπως θα δούμε) θεωρούνται ως αντιδραστικές και δογματικές τοποθετήσεις. Στις τελευταίες δεκαετίες, έφτανε να κολλήσεις σε κάποιον την ετικέτα του «αντικομουνιστή» για να τον εξουδετερώσεις παρομοιάζοντάς τον με φασίστα. Πράγμα που κατά κόρον έκανε το ΚΚΕ. Στην πραγματικότητα ούτε αντιδραστικές, ούτε δογματικές είναι. Αντίθετα, είναι προοδευτικές και φιλελεύθερες. Και ιδού γιατί: Ο αντικληρικός δεν είναι απαραίτητα άθεος, ούτε καν εναντίον της θρησκείας. Είναι εναντίον του κλήρου – δηλαδή αντίθετος με τους τρόπους και τις πρακτικές της εκκλησίας. Στην ακρότατη περίπτωση και εναντίον της ύπαρξής της. Μπορεί να την θεωρεί περιττή. Δεν χρειάζεται μεσολαβητές ανάμεσα στον εαυτό του και τον Θεό. Δύναται να είναι κανείς πιστός Χριστιανός χωρίς μητροπολίτες, εικόνες, καντήλια και εξαπτέρυγα. Ίσως μάλιστα να είναι πιο σωστός αυτός που ακολουθεί απλώς την Επί του Όρους Ομιλία. Αλλά και ο αντικομουνιστής δεν είναι απαραίτητα αντίθετος με τις απόψεις του Μαρξ. Απλώς μπορεί να μην συμφωνεί με το μεταγενέστερο κλειστό Δόγμα (π.χ. του Διαλεκτικού και Ιστορικού Υλισμού) ή με το μονολιθικό, ασάλευτο και αυταρχικό κόμμα.
Έβαλα αυτές τις έννοιες μαζί γιατί, όπως αρκετοί γνωρίζουν, είναι συγγενείς. Ήδη στην δεκαετία του σαράντα ο Bertrand Russell, στην «Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας», είχε κάνει μία λεπτομερέστατη παρουσίαση του κομμουνισμού ως θρησκείας: με δόγμα, ιερατείο, μεσσία, αιρετικούς – ως και Δευτέρα Παρουσία. Για μένα και οι δύο αυτές – υποθετικά αρνητικές – έννοιες μπορεί να είναι θετικές. Να υποδηλώνουν άνθρωπο ελεύθερο, ανοιχτό και αδογμάτιστο. Που είναι ενάντιος στα κλειστά συστήματα.
Φυσικά, όταν προκαλούνται από άλλους χειρότερους δογματισμούς είναι απλώς τοσύμπτωμα αντίθετου ιδεολογικού καρκινώματος. Κάποιος που είναι αντικομουνιστήςεπειδή είναι φασίστας, απλώς αλλάζει ένα δόγμα με άλλο – αλλά δεν είναι ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος. Ενώ για μένα αυτά τα δύο «αντί-» μπορεί να είναι βήματα απελευθέρωσης. Όσο πλησιάζει το Πάσχα και σκέπτομαι πως πάλι θα ξοδέψουμε χρήματα για να φέρουμε το (δήθεν) Άγιο Φως και να το υποδεχθούμε με τιμές αρχηγού κράτους, γίνομαι εμμανής αντικληρικός. Και υποθέτω πως το ίδιο θα γινόταν και ο Ιησούς, που από ότι ξέρουμε, δεν πίστευε σε ειδωλολατρικά σύμβολα – και μάλλον θα μοίραζε τα χρήματα στους φτωχούς.]
Αυτή την προσωπική του γνώμη δημοσίευσε ο Νίκος Δήμου δημόσια και αν ήταν δυνατόν να τον γδάρουν ζωντανό, επίσης δήμοσια, στην πλατεία οι «χριστιανοί άνθρωποι της αγάπης» θα το έκαναν με εκστατική χαρά και θα ‘λεγαν πως είναι «θέλημα θεού». Η γνωστή παράνοια του προβάτου που το μόνο που γνωρίζει καλά είναι να βελάζει, να διαμαρτύρεται και να προσκυνάει υπάκουο και ταπεινό.
Ιστορική αναδρομή της απάτης του «Άγιου Φωτός»
Οι Άραβες του Ααρούν Αλ Ρασίντ παρέδωσαν στους παπικούς καλογήρους τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων (μαζί με τα σχετικά προνόμια, που σήμαιναν πολύ χρυσάφι) στα χρόνια του Καρλομάγνου (768-814 μ.κ.ε). Όταν πέθανε ο χαλίφης, το 889 μ.κ.ε τα προνόμια των καλογήρων καταργήθηκαν.
Το 1118 μ.κ.ε. ο Άραβας κυρίαρχος Σαλάχ Ελ Ντιν παραχώρησε στους ορθόδοξους μοναχούς τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων. Ο Ελ Ντιν όριζε ότι «ο πατριάρχης των Ελλήνων θα είναι ο κύριος του Καμαρέ (ναού του Παναγίου Τάφου) και αυτός θα παίρνει από τον τάφο του Ικάς το Άγιον Φως για να το μοιράζει στους Ναζωραίους (χριστιανούς)».
Έτσι πέρασε στους Έλληνες η δικαιοδοσία του Αγίου Φωτός και ο έλεγχος αυτής της «χρυσοτόκου τελετής», όπως τη χαρακτηρίζει ο ιστορικός Κυριάκος Σιμόπουλος. Και βεβαίως άρχισε και το παραμύθιασμα των χιλιάδων «χατζήδων», που ψάχνουν τη σωτηρία της ψυχής τους ταξιδεύοντας στους Αγίους Τόπους.
Όταν ο έλεγχος των προσκυνημάτων αποδόθηκε στους ορθοδόξους, συνεχίστηκε το ίδιο βιολί της εκμετάλλευσης των πιστών. Με μια διαφορά: διάφοροι Λατίνοι συγγραφείς και περιηγητές κατήγγελλαν τους ορθοδόξους ρασοφόρους για θεομπαιξία ξεχνώντας πως αυτοί ήταν οι πρώτοι διδάξαντες στο «άθλημα» αυτό. Κι όσο κι αν φώναζαν μεγάλες μορφές της Εκκλησίας, τ’ αυτί των «φρουρών του Παναγίου Τάφου» δεν ίδρωνε.
Τον 18ο αιώνα έχουμε μια διαφωτιστική αναφορά για το ιστορικό της «θαυματουργού καθόδου του Αγίου Φωτός» από τον ιησουίτη μισιονάριο (απεσταλμένο) Du Bernart. Το 1771 έστειλε από το Κάιρο υπόμνημα στον άμεσο προϊστάμενο του καθολικό επίσκοπο της Τουλούζης. Στο πρώτο μέρος αναφέρεται στο ιστορικό της τελετής, σημειώνει πως ήταν εφεύρεση των Λατίνων βασιλιάδων της Ιερουσαλήμ στα χρόνια των σταυροφοριών και προσθέτει πώς στη συνέχεια αξιοποιήθηκε από τους ορθόδοξους παπάδες:
«Ιδού το ιστορικό αυτού του δήθεν Αγίου Φωτός. Ο Foulcher de Chartres, εξομολογητής του Βaudouin Α’, δεύτερου βασιλιά της Ιερουσαλήμ, διηγήθηκε ένα θαύμα που έγινε μπροστά σ’ ολόκληρο τον λαό της Ιερουσαλήμ και που ο ίδιος είδε με τα μάτια του. Ελεγε πως το Μεγάλο Σάββατο, παραμονή του Πάσχα, ο Θεός, θέλοντας να τιμήση τον τάφο του Ιησού και να αναθερμάνει την πίστη των χριστιανών, έστειλε από τον ουρανό μια φλό¬γα που κατέβηκε στον Άγιο Τάφο και άναψε όλα τα καντήλια, που, σύμφωνα με τα εκκλησιαστικά έθιμα, ήταν σβηστά από τη Μεγάλη Παρασκευή. Αυτή η φλόγα, πετώντας από τη μια άκρη στην άλλη, άναψε όλα τα καντήλια του ναού.
Έλεγε, επίσης, ότι κάποτε ο Θεός, θέλοντας να δοκιμάσει την πίστη των χριστιανών και να τιμωρήση ίσως τον κλονισμό της ευσέβειας τους, καθυστέρησε μερικές ώρες την πραγματοποίηση του θαύματος. Τελικά η κάθοδος του Αγίου Φωτός έγινε την ημέρα του Πάσχα ύστερα από επίσημη λιτανεία όλων των χριστιανών με επικεφαλής τον ίδιο τον βασιλιά. Ολοι βάδιζαν ανυπόδητοι με θρήνους και δάκρυα. Κραυγές αγωνίας εκλιπαρούσαν τον ‘Υψιστο να κάνει το θαύμα του.
Το θαύμα συνεχιζόταν και επί βασιλείας του Βaudouin Β’, όπως βεβαιώνουν οι Βaronius και Sponde. Ο πάπας Ουρβανός Β’, δημηγορώντας στο κονσίλιο της Κλερμόν το 1095. αυτό ακριβώς το Θαύμα επικαλέστηκε στην προσπάθεια του να πείση τους χριστιανούς πρίγκιπες της Ευρώπης να ενώσουν τους στρατούς τους και να εκστρατεύσουν για την απελευθέρωση της γης που με τέτοιο θαύμα τιμούσε ο Θεός. Αλλά κατά τα φαινόμενα το θαύμα σταμάτησε λίγο ύστερα από τους πρώτους βασιλιάδες της Ιερουσαλήμ.
Ο ζήλος των πριγκίπων της χριστιανοσύνης είχε υποχωρήσει και η ευλάβεια των καθολικών είχε εκφυλισθή. Και ενώ οι καθολικοί παραδέχονται πως το θαύμα δεν γίνεται πια, οι σχισματικοί (σ.σ.: εννοεί τους Έλληνες ορθοδόξους) βρήκαν ευκαιρία να το διαιωνίσουν. Παπάδες και πατριάρχες εκμεταλλεύονται την ευπιστία του ποιμνίου που προσμένει την άγια ουράνια φλόγα τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου. Εφτά ώς οχτώ χιλιάδες πιστοί, ερεθισμένοι από την περιέργεια, συρρέουν στην Ιερουσαλήμ για να παρακολουθήσουν το θέαμα. Αυτό το πλήθος αποτελεί σημαντική πηγή πόρων για τους σχισματικούς’Ελληνες, που εξασφαλίζουν έτσι την επιβίωση τους και την κανονική καταβολή των φόρων στουςΤούρκους».
Ο Αδαμάντιος Κοραής ο πατέρας του Ελληνικού διαφωτισμού στον περίφημο «Διάλογο περί του εν Ιεροσολύμοις Αγίου Φωτός Άτακτα 1825 Τόμος Γ» κάνει μια σφοδρή επίθεση στην όλη ιστορία γύρω από το Άγιο Φώς για την οποία έχουν υπάρξει διάφορες απαντήσεις. Η επίσημη Εκκλησία δεν τόλμησε να υποκύψει τότε, στις παρανοϊκές φωνές των χριστιανοταλιμπάν και να τον χαρακτηρίσει αιρετικό και αισχρό άθεο όπως εισηγήθηκε στον Πατριάρχη Κωνστάντιο μια οργισμένη μερίδα του εβραιοχριστιανικού κλήρου. Ο Πατριάρχης φοβούμενος, το τεράστιο και διεθνές κύρος του Κοραή φοβήθηκε να κινηθεί εναντίον του και το 1833 όταν ο Κοραής πέθανε στο Παρίσι έδωσε άδεια τελέσεως επιμνημόσυνης τελετής στην Κωνσταντινούπολη.
Αποσπάσματα από τον περίφημο «Διάλογο» του Κοραή για το Άγιο Φώς:
«Δοκίμασε να κηρύξης εις τους προσκυνητάς, ότι ματαίως εξοδεύουν τόσα χρήματα, ματαίως κοπιάζουν ταξιδεύοντες μακράν δια θαύμα, δοκίμασε να διδάξης την τόσην απλήν αλήθειαν ταύτην, και θέλεις ιδεί στράτευμα προσκυνητών μεθυσμένων, ή ώς δέν αισχύνονται να ονομάζωνται Χατζήδων, στρατηγούμενον απο ολίγους θρασυτάτους γόητας, πνέοντας τον όλεθρον σου, ώς ανατροπέως των καθεστώτων»
«θαύμα αισχροκέρδιας, μηχανουργήματα λαοπλάνων ιερέων» και «ψευδοκαταίβατα φώτα της Ιερουσαλήμ»
«Αναίσχυντη θαυματοποιία και πλάσμα του μεσαίωνα, κατασκευασμένο από σκοταδιστές Καπουτσίνους»
«Της Ελλάδος ο κοινός λαός, μωρός ότι πιστεύει το άγιον φως»
«Ιερείς και λαός να καθαρισθώσιν από της δεισιδαιμονίας το όνειδος»
«Οι ποιμένες, πρώτοι αυτοί το γέννημα του σκότους να σβέσωσι και τους τρέχοντας εις θέαν και προσκύνησιν αυτού, να εμποδίζωσιν».
«Μοναχοί θρασύτατοι γόητες επινόησαν το θαύμα του αγίου φωτός, για να ενισχύσουν τον ηλίθιο ζήλο των προσκυνητών»
«Όνειδος και αίσχος, στρατηγούμενον από θρασύτατους θαυματοπλάστες. Αξιοθρήνητοι οι κατ έτος τρέχοντες μωροί και πλανημένοι προσκυνητές του θαύματος»
«Τέτοιων θαυμάτων έχουν ανάγκη οι ψευδοθρησκείες»
«Ασυγχώρητον, με παντοειδείς δόλους να υπερασπίζεται η θρησκεία πλαστά θαύματα και πάσης λογής ανομήματα»
«Ελευθερώστε την Ανατολική εκκλησία από το όνειδος του αισχρού θαυματουργήματος»
«Το άγιον φως είναι πλάσμα ασεβές και αναίσχυντον, πλάσμα Λατίνων μοναχών και φραγγοπατερικόν γέννημα»
«Μην πιστεύετε λοιπόν όσα λέγουν περί του αγίου φωτός»
«Το Υπουργείο Εξωτερικών νομίζει ότι ικανοποιώντας τους αγιοταφίτες μοναχούς, θα ενισχύσει και θα διαφυλάξει την Ελληνική παρουσία και περιουσία στο Ισραήλ. Ας γνωρίζει, όμως, ότι όσο χαϊδεύει τους μοναχούς, τόσο αυτοί αποθρασύνονται και ξεπουλάνε κάθε τι ελληνικό και ιερό. Πρόσφατο παράδειγμα ο ηγούμενος παπάς Εφραίμ του “Αγίου Όρους”.
Το Πατριαρχείο Iεροσολύμων “είναι ο μεγαλυτερος ιδιοκτήτης ακίνητης περιουσίας στο Iσραήλ, μετά το ίδιο το κράτος του Iσραήλ”. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 20% έως 30% των ακινήτων στην Παλιά Πόλη της Iερουσαλήμ ανήκει στο Πατριαρχείο. Aνάμεσά τους τα τρία πιο σημαντικα μνημεία των “Aγίων Tόπων” αλλά και τα πιο σημαντικά κτίρια του Iσραήλ: H ίδια η Bουλή (Kνέσετ), η Mεγάλη Συναγωγή και η κατοικία του πρωθυπουργού. Σύνολο αξίας, δεκάδες δισεκατομμύρια δολαρίων. (Eφημερίδα Eλευθεροτυπία 27.02.2005, «Eιρηναίου “Γης Mαδιάμ”»)
«Δυστυχώς, οι μοναχοί και το ιερατείο, έχοντας με το μέρος τους τις μάζες του ηλίθιου λαού (πρόβατα-αμνούς) και τους δουλοπρεπείς πολιτικούς, εξακολουθούν να κυριαρχούν στην κοινωνική, οικονομική και θρησκευτική ζωή της κοινωνίας, διατηρώντας τον άνθρωπο στο σκοτάδι, την ειδωλολατρία και τον παγανισμό»
«Eίκοσι εκατομμύρια δολάρια «αγνοούνταν» στο Πατριαρχείο Iεροσολύμων, τουλάχιστον μέχρι το 2005: Tο ποσό αυτό ήταν το αντίτιμο που πλήρωσε η ισραηλινή κυβέρνηση το 2000, προκειμένου να ανανεωθεί για 999 (!) χρόνια η ενοικίαση των εκτάσεων, ιδιοκτησίας του Πατριαρχείου, στις οποίες έχει κτισθεί η Kνεσέτ (το Kοινοβούλιο και η προεδρική κατοικία του Iσραήλ. (Βλ. Eφημερίδα TA NEA 26.2.2005: «20 εκατομμύρια δολάρια έκαναν… φτερά. O κλέψας του κλέψαντος στο Πατριαρχείο Iεροσολύμων»)
Ως το 1988, το Φως ερχόταν στην Ελλάδα με βαπόρι μια εβδομάδα μετά την Ανάσταση! Μέχρι που ένας ταξιδιωτικός πράκτορας έπεισε το κράτος να μετατρέψει μια θρησκευτική τελετή σε εθνική παράδοση: Ήταν ο Ιάκωβος Οικονομίδης, ο οποίος έκτοτε φέρει τον τίτλο του Μεγαλόσταυρου του Παναγίου Τάφου, ιδιοκτήτης ταξιδιωτικού γραφείου στην οδό Νίκης 23, που οργάνωνε (μέχρι το 2004 που έκλεισε) εκδρομές στους Αγίους Τόπους.
Λόγω της σχέσης του με τον τότε Έξαρχο του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα (και μετά Πατριάρχη) κ. Ειρηναίο, συνέλαβε την ιδέα και έπεισε το κράτος να ναυλώσει αεροσκάφος της Ολυμπιακής για τη μεταφορά του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα στην Αθήνα. Επί προεδρίας Σαρτζετάκη, προστέθηκαν… εύζωνοι και σταδιακά φτάσαμε στο να του αποδίδονται (του … Φωτός!) τιμές αρχηγού κράτους. Φυσικά, κανένα άλλο ορθόδοξο κράτος στον κόσμο, από τη Ρωσία και τη Σερβία μέχρι την Αρμενία, δε ναυλώνει αεροσκάφος για να μεταφέρει το “Φως” ούτε φυσικά το υποδέχεται ως αρχηγό κράτους!
Σκέψεις όπως, τι δουλειά έχει ο Έλληνας με τις εβραϊκές δοξασίες και τα σιωνιστικά δρώμενα, ούτε που περνάει από τον νου του προβάτου.
Το άγιο φως της Αναστάσεως προέρχεται από την αρχαία ελληνική παράδοση του «ιλαρού φωτός» των Ελευσινίων Μυστηρίων
440 ΚΟΡ. Παίζοντας μπείτε στον ιερό περίβολο της Δήμητρας, στ᾽ ανθισμένο το άλσος, πανηγυριώτες της γιορτής που οι θεοί αγαπούνε. Με τις κοπέλες πάω εγώ και με τις γυναίκες, που κάνουν την ολονυχτιά, φως ιερό να δώσω. ΧΟΡ. Στα πολύανθα τα λιβάδια πάμε, τα γεμάτα ρόδα, 450 για τα ξέχωρα παιχνίδια του πανέμορφου χορού μας, που τον στήνουν οι όλβιες Μοίρες. Είναι ο ήλιος και το φως του ιλαρά για μας μονάχα, για τους μύστες, που η ζωή τους στάθηκε γεμάτη ευλάβεια και για ντόπιους και για ξένους.
