Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Εἰρήνη (601-656)

ΚΟΡ. ἀλλὰ ποῦ ποτ᾽ ἦν ἀφ᾽ ἡμῶν τὸν πολὺν τοῦτον χρόνον
ἥδε, τοῦθ᾽ ἡμᾶς δίδαξον, ὦ θεῶν εὐνούστατε.
ΕΡ. ὦ σοφώτατοι γεωργοί, τἀμὰ δὴ ξυνίετε
ῥήματ᾽, εἰ βούλεσθ᾽ ἀκοῦσαι τήνδ᾽ ὅπως ἀπώλετο.
605 πρῶτα μέν γ᾽ ἄτης ὑπῆρξε Φειδίας πράξας κακῶς.
εἶτα Περικλέης φοβηθεὶς μὴ μετάσχοι τῆς τύχης,
τὰς φύσεις ὑμῶν δεδοικὼς καὶ τὸν αὐτοδὰξ τρόπον,
πρὶν παθεῖν τι δεινὸν αὐτός, ἐξέφλεξε τὴν πόλιν
ᾗ ᾽μβαλὼν σπινθῆρα μικρὸν Μεγαρικοῦ ψηφίσματος
610 ἐξεφύσησεν τοσοῦτον πόλεμον ὥστε τῷ καπνῷ
πάντας Ἕλληνας δακρῦσαι, τούς τ᾽ ἐκεῖ τούς τ᾽ ἐνθάδε.
ὡς δ᾽ ἅπαξ τὸ πρῶτον ἄκουσ᾽ ἐψόφησεν ἄμπελος
καὶ πίθος πληγεὶς ὑπ᾽ ὀργῆς ἀντελάκτισεν πίθῳ,
οὐκέτ᾽ ἦν οὐδεὶς ὁ παύσων, ἥδε δ᾽ ἠφανίζετο.
615 ΤΡ. ταῦτα τοίνυν μὰ τὸν Ἀπόλλω ᾽γὼ ᾽πεπύσμην οὐδενός,
οὐδ᾽ ὅπως αὐτῇ προσήκοι Φειδίας ἠκηκόη.
ΧΟ. οὐδ᾽ ἔγωγε, πλήν γε νυνί. ταῦτ᾽ ἄρ᾽ εὐπρόσωπος ἦν,
οὖσα συγγενὴς ἐκείνου. πολλά γ᾽ ἡμᾶς λανθάνει.
ΕΡ. κᾆτ᾽ ἐπειδὴ ᾽γνωσαν ὑμᾶς αἱ πόλεις ὧν ἤρχετε
620 ἠγριωμένους ἐπ᾽ ἀλλήλοισι καὶ σεσηρότας,
πάντ᾽ ἐμηχανῶντ᾽ ἐφ᾽ ὑμῖν τοὺς φόρους φοβούμεναι,
κἀνέπειθον τῶν Λακώνων τοὺς μεγίστους χρήμασιν.
οἱ δ᾽ ἅτ᾽ ὄντες αἰσχροκερδεῖς καὶ διειρωνόξενοι
τήνδ᾽ ἀπορρίψαντες αἰσχρῶς τὸν Πόλεμον ἀνήρπασαν·
625 κᾆτα τἀκείνων γε κέρδη τοῖς γεωργοῖς ἦν κακά·
αἱ γὰρ ἐνθένδ᾽ αὖ τριήρεις ἀντιτιμωρούμεναι
οὐδὲν αἰτίων ἂν ἀνδρῶν τὰς κράδας κατήσθιον.
ΤΡ. ἐν δίκῃ μὲν οὖν, ἐπεί τοι τὴν κορώνεών γέ μου
ἐξέκοψαν, ἣν ἐγὼ ᾽φύτευσα κἀξεθρεψάμην.
630 ΧΟ. νὴ Δί᾽, ὦ μέλ᾽, ἐν δίκῃ ‹γε› δῆτ᾽, ἐπεὶ κἀμοῦ λίθον
ἐμβαλόντες ἑξμέδιμνον κυψέλην ἀπώλεσαν.
ΕΡ. κἀνθάδ᾽ ὡς ἐκ τῶν ἀγρῶν ξυνῆλθεν οὑργάτης λεώς,
τὸν τρόπον πωλούμενος τὸν αὐτὸν οὐκ ἐμάνθανεν,
ἀλλ᾽ ἅτ᾽ ὢν ἄνευ γιγάρτων καὶ φιλῶν τὰς ἰσχάδας
635 ἔβλεπεν πρὸς τοὺς λέγοντας· οἱ δὲ γιγνώσκοντες εὖ
τοὺς πένητας ἀσθενοῦντας κἀποροῦντας ἀλφίτων,
τήνδε μὲν δικροῖς ἐώθουν τὴν θεὸν κεκράγμασιν,
πολλάκις φανεῖσαν αὐτὴν τῆσδε τῆς χώρας πόθῳ,
τῶν δὲ συμμάχων ἔσειον τοὺς παχεῖς καὶ πλουσίους,
640 αἰτίαν ἂν προστιθέντες, ὡς φρονοῖ τὰ Βρασίδου.
εἶτ᾽ ἂν ὑμεῖς τοῦτον ὥσπερ κυνίδι᾽ ἐσπαράττετε·
ἡ πόλις γὰρ ὠχριῶσα κἀν φόβῳ καθημένη,
ἅττα διαβάλοι τις αὐτῇ, ταῦτ᾽ ἂν ἥδιστ᾽ ἤσθιεν.
οἱ δὲ τὰς πληγὰς ὁρῶντες ἃς ἐτύπτονθ᾽, οἱ ξένοι,
645 χρυσίῳ τῶν ταῦτα ποιούντων ἐβύνουν τὸ στόμα,
ὥστ᾽ ἐκείνους μὲν ποῆσαι πλουσίους, ἡ δ᾽ Ἑλλὰς αὖ
ἐξερημωθεῖσ᾽ ἂν ὑμᾶς ἔλαθε. ταῦτα δ᾽ ἦν ὁ δρῶν
βυρσοπώλης. ΤΡ. παῦε παῦ᾽, ὦ δέσποθ᾽ Ἑρμῆ, μὴ λέγε,
ἀλλ᾽ ἔα τὸν ἄνδρ᾽ ἐκεῖνον οὗπέρ ἐστ᾽ εἶναι κάτω·
650 οὐ γὰρ ἡμέτερος ἔτ᾽ ἔστ᾽ ἐκεῖνος ἁνήρ, ἀλλὰ σός.
ἅττ᾽ ἂν οὖν λέγῃς ἐκεῖνον,
κεἰ πανοῦργος ἦν, ὅτ᾽ ἔζη,
καὶ λάλος καὶ συκοφάντης
καὶ κύκηθρον καὶ τάρακτρον,
655 ταῦθ᾽ ἁπαξάπαντα νυνὶ
τοὺς σεαυτοῦ λοιδορεῖς.

***
ΚΟΡ. Μα η Ειρήνη τόσα χρόνια που έλειπε μακριά από μας
πού βρισκόταν; Μάθε μας το, εσύ καλόβουλε θεέ.
ΕΡΜ. Αν ν᾽ ακούσετε ποθείτε πώς η Ειρήνη χάθηκε,
νιώστε αυτά που θα ιστορήσω, μυαλωμένοι εσείς γεωργοί.
Του Φειδία η ατυχία πρώτη στάθηκε αφορμή.
Απ᾽ το φόβο μήπως μπλέξει, κι ο ίδιος τότε ο Περικλής,
που ήξερε το φυσικό σας, πως δαγκώνετε σκληρά,
πριν την πάθει κι ο ίδιος, βάζει στην Αθήνα πυρκαγιά
με το ψήφισμά του εκείνο το μεγαρικό· μικρή
610 σπίθα, μα φυσάει, κι οι φλόγες του πολέμου φούντωσαν,
κι έπνιξε όλη την Ελλάδα πέρα ως πέρα πια ο καπνός.
Κι όταν βρόντηξε το κλήμα στη φωτιά, και με θυμό,
χτυπημένα τα πιθάρια, το ᾽να τ᾽ άλλο κλότσησαν,
τότε ποιός τα σταματάει; Κι έγινε άφαντη η θεά!
ΤΡΥ. Τέτοιο πράμα δε μου το ᾽πε, μα το θεό, ποτέ κανείς
ή πως είχε καμιά σχέση ο Φειδίας ποτέ μ᾽ αυτή.
ΚΟΡ. Και για με πρωτάκουστο είναι. Μα γι᾽ αυτό είναι κι όμορφη·
βλέπετε, συγγένισσά του. Πόσα μας ξεφεύγουνε!
ΕΡΜ. Τότε οι πόλεις που η Αθήνα κυβερνούσε, βλέποντας
620 τέτοιο αγρίεμα μεταξύ σας, τέτοιο τρίξιμο δοντιών,
εναντίον της πάνε —οι φόροι, βλέπετε, τις τρόμαζαν—
και μπουκώνανε με χρήμα τους τρανούς των Σπαρτιατών.
Εκμεταλλευτές των ξένων κι από κέρδους πόθο αισχρό,
την Ειρήνη αυτοί αποδιώχνουν και στον Πόλεμο κολλούν·
όμως του τρανού τα κέρδη στον αγρότη ήταν ζημιά·
τρέχει ο αθηναίικος στόλος στους λακωνικούς γιαλούς
και συκιές αθώων ανθρώπων τις χαλά για εκδίκηση.
ΤΡΥ. Τι καλά! Μια μαύρη εκείνοι μου ρημάξανε συκιά,
που την είχα εγώ φυτέψει και την είχα πώς και πώς.
630 ΚΟΡ. Ναι, σωστό το λες· κι εμένα μου πετροβολήσανε
και μου σπάσαν ένα κιούπι του σταριού εξαμέδιμνο.
ΕΡΜ. Κι όταν οι ξωμάχοι μέσα στην Αθήνα κλείστηκαν,
δεν το νιώθανε πως έτσι τους κορόιδευαν κι αυτούς·
θέλαν σύκα και σταφίδες, αλλά πού; στους ρήτορες
τότε ρίχναν τις ματιές τους· κι αυτοί, ξέροντας καλά
πως ανήμποροι οι φτωχοί ᾽ταν και δεν είχανε ψωμί,
με κραξιές, σα με διχάλες, σπρώχνανε έξω τη θεά,
που συχνά μονάχη ερχόταν απ᾽ τον πόθο αυτής της γης·
κι όσοι σύμμαχοι ήταν πλούσιοι και γεροί, τους τάραζαν
640 γράφοντας στη μήνυσή τους πως φιλολακώνιζαν.
Και το θύμα αυτό σα σκύλοι εσείς το κομματιάζατε·
γιατί η πόλη αλαλιασμένη, κιτρινιάρα, μουλωχτή,
έχαφτε ό,τι της πετούσαν κι έλεγε κι ευχαριστώ.
Βλέποντας το ξύλο οι ξένοι που έπεφτε, βουλώνανε
με λεφτά το στόμα εκείνων που τους έκαναν αυτά·
κι έτσι εκείνοι θησαυρίσαν, μα η Ελλάδα ρήμαξε
δίχως να το νιώσετε. Όλων τούτων ένας ο αυτουργός,
ένας τομαράς. ΤΡΥ. Αχ πάψε, μη μιλάς, Ερμή, γι᾽ αυτόν·
άφησέ τονε στον κάτω κόσμο εκεί που βρίσκεται·
650 τώρα, φίλε, είναι δικός σου, δεν ανήκει πια σ᾽ εμάς.
Όσα κι αν του ψάλεις τώρα,
πως, σα ζούσε, ήταν αχρείος,
φαφλατάς και καταδότης,
σκανταλοανακατωσούρης,
όλα είναι βρισιές για κάποιον
που σου ανήκει τώρα πια.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΝΑΞΟΣ - ΚΥΔΩΝ - ΕΥΛΙΜΕΝΗ

ΝΑΞΟΣ

Όπως και για τον Μίλητο έτσι και για τον Νάξο υπάρχουν τρεις παραδόσεις για την καταγωγή του:
 
1. Γιος του Κάρα Πολέμωνα, οικιστής με Κάρες άποικους του νησιού Δία που μετονομάστηκε προς τιμή του σε Νάξο. Αυτό έγινε δυο γενιές πριν τον Θησέα.
2. Γιος του Ενδυμίωνα και της Σελήνης.
3. Γιος του Απόλλωνα και της κρητικιάς Ακακαλλίδας.
 
ΚΥΔΩΝ, ΕΥΛΙΜΕΝΗ
 
Από τον Ερμή η Ακάλλη απέκτησε τον Κύδωνα, που έγινε βασιλιάς της Κρήτης και ίδρυσε την πόλη Κυδωνία (Χανιά), και εκείνος την Ευλιμένη. Αυτή ενώθηκε κρυφά με τον Κρήτα αρχηγό Λύκαστο, ενώ ο πατέρας της την είχε αρραβωνιάσει με τον αριστοκράτη Άπτερο. Όταν ο πατέρας της Κύδων κινδύνεψε, επειδή ξεσηκώθηκαν πόλεις της Κρήτης εναντίον του, ο άρχοντας πήρε χρησμό να θυσιάσει μια παρθένο. Ο κλήρος έπεσε στην κόρη του, και ο Λύκαστος, για να μην θανατωθεί η αγαπημένη του, αποκάλυψε ότι ήταν έγκυος. Ωστόσο, και πάλι ο λαός ζήτησε τον θάνατο της Ευλιμένης, αυτή τη φορά για τη συμπεριφορά της. Όταν θυσιάστηκε, ο Κύδων ζήτησε από τον ιερέα να της ανοίξουν την κοιλιά για να δουν αν η ίδια και ο Λύκαστος έλεγαν την αλήθεια. Με την αποκάλυψη της εγκυμοσύνης, ο Άπτερος που επρόκειτο να παντρευτεί την Ευλιμένη, είτε επειδή αισθάνθηκε προσβεβλημένος, είτε επειδή φοβήθηκε μια εκδίκηση του Λύκαστου, έστησε καρτέρι και τον σκότωσε. Για την πράξη του αυτή εξορίστηκε στη Λυκία και εγκαταστάθηκε στα Τέρμερα, κοντά στον Ξάνθο ποταμό.

Ο "κρυμμένος" κύκλος των νυμφών

Οι νύμφες των δέντρων και των δασών, Αμαδρυάδες γεννιούνται με το δέντρο που προστατεύουν μοιραζόμενες τη μοίρα του, και πεθαίνουν με αυτό. Παρακαλούν ήρωες να σώσουν το δέντρο τους, και συχνά τιμωρούν αυτόν που θα κόψει ένα δέντρο αγνοώντας τις παρακλήσεις τους. Οι Νύμφες είναι συνυφασμένες με τον κύκλο της ζωής και του θανάτου καθώς αφενός διαφυλάττουν τη ζωή Θεϊκών βρεφών που κινδυνεύουν, αλλά και παρευρίσκονται σε τελετουργικά θανάτου. Η σχέση των Νυμφών με τα δέντρα παραπέμπει στον έντονο συμβολισμό του μοτίβου του δέντρου.

Οι απαρχές του συμβολισμού του δέντρου και η σύνδεσή του με θρησκευτικές τελετουργίες εντοπίζονται στο μεταβατικό στάδιο από την οικονομία του κυνηγιού στην οικονομία της γεωργίας, την περίοδο δηλαδή «της συλλεκτικής οικονομίας και της τροφοσυλλογής από τα δέντρα και τα άγρια φυτά», οπότε η ανάπτυξη του δέντρου και η ωρίμανση των καρπών του συσχετίζεται με τις εναλλαγές των εποχών, και ταυτίζεται τελικά με το σύνολο της φύσης και τον κύκλο της ζωής, γι’ αυτό και αργότερα το ιερό δέντρο πλαισιώνεται από κοσμογονικά σύμβολα (ήλιος, σελήνη) και τυποποιείται εικαστικά.

Το μοτίβο του δέντρου εμφανίστηκε στον Ελληνικό χώρο στη Μινωική κεραμική και σε χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια, άλλοτε ίσως για να τονίσουν τον αγροτικό χαρακτήρα της κοινωνίας των Μινωιτών, άλλοτε με τον ιδιαίτερο συμβολισμό του κύκλου της ζωής.

Η Μεγάλη Θεά, της οποίας η ταύτιση με τη φύση υποβάλλεται στην Κρητομυκηναϊκή τέχνη με ποικίλους τρόπους, εμφανίζεται κάτω από το δέντρο να δέχεται προσφορές υποδεικνύοντας σκηνές υπαίθριας λατρείας, ή λατρευτής φέρνει σφάγιο στο ιερό δέντρο, μπροστά από το οποίο έχει τοποθετηθεί κινητός τραπεζιόσχημος βωμός άλλοτε πάλι το δέντρο, στημένο σε βωμό, μεταφέρεται με πλοίο, ή πλαισιώνεται από δύο αντωπά ζώα. Η επίκληση της θεότητας γίνεται με το άγγιγμα ή το σείσιμο των κλαδιών του δέντρου. Η λατρεία της φύσης διατηρήθηκε, ακόμη κι όταν η Μεγάλη Μητέρα Θεά παραγκωνίσθηκε από τον πολυθεϊσμό της Μυκηναϊκής εποχής που παγιώθηκε αργότερα στο Ολύμπιο δωδεκάθεο.

Ακόμα όμως και σήμερα, είναι γνωστό και επιστημονικά τεκμηριωμένο πως η επαφή με τη φύση φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με τον ίδιο του τον εαυτό, το σώμα του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του. Του προσφέρει μια αίσθηση ελευθερίας και άμεσης ευεξίας.

Κάθε άνθρωπος καταναλώνει κάθε έτος, περίπου 740 κιλά οξυγόνου, όσο οξυγόνο δηλαδή παράγουν επτά ή οχτώ δέντρα ανά έτος. Εάν συνεπώς κάθε ένας από εμάς φύτευε οχτώ τουλάχιστον δέντρα στην ζωή του, εκτός του ότι θα έκανε τον κόσμο μας πολύ πιο όμορφο και πιο πλούσιο, θα εξοφλούσε παράλληλα ένα μέρος του χρέους του πρός την μητέρα φύση..! Και μην ξεχνάτε πως μία κοινωνία γίνεται καλύτερη, όταν οι άνθρωποι της φυτεύουν δέντρα, στην σκιά των οποίων ξέρουν πως δεν θα καθίσουν ποτέ...!

Σήμερα στην Αθήνα δυστυχώς, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο αντιστοιχεί μόλις σε 0,96 τετραγωνικά μέτρα πρασίνου (ούτε καν ένα τετραγωνικό μέτρο), την στιγμή που στο Παρίσι αναλογούν 8,54, στη Ρώμη και στο Λονδίνο 9, στη Ζυρίχη 10, στο Βερολίνο 13, ση Βαρσοβία 18, στη Βιέννη 20, στο Άμστερνταμ και στη Χάγη 27, στο Ρότερνταμ 28 και στη Ουάσινγκτον 50.

Αλλάζει ο άνθρωπος και τι υλικά χρειάζεται η αλλαγή;

Για εκείνους που θέλουν αλλά και εκείνους που αρνούνται να αλλάξουν. Για αυτούς που αναλαμβάνουν την προσωπική ευθύνη και για εκείνους, που ρίχνουν πάντα το φταίξιμο στους άλλους.

Οι άνθρωποι αν αφεθούν στο μοιραίο, δεν αλλάζουν επειδή ο καιρός περνάει. Απλώς η φθορά τους αλλοιώνει και γερνούν και πεθαίνουν μέσα στην παραίτηση.

Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή έζησαν κάποια συνταρακτικά γεγονότα. Θα τα ξεχάσουν την επόμενη στιγμή, δίχως να αφήσουν να τους αγγίξουν. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή ερωτεύτηκαν. Θα ξενερώσουν μετά από την πρώτη απογοήτευση.

Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή άλλαξε η οικονομική τους περιουσία. Θα γίνουν απλώς χειρότεροι. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν αν αφεθούν στο μοιραίο, επειδή το βιογραφικό τους θα γεμίζει με πολλούς ακαδημαϊκούς τίτλους. Η ζωή τους θα είναι άδεια.

Οι άνθρωποι, λοιπόν, αλλάζουν αν...;

Αν το θέλουν πραγματικά και αν αποφασίσουν ότι η προηγούμενη κατάσταση της ζωής τους δεν τους συμφέρει.

Αν υπάρξει κάποιος που θα τους εμπνεύσει, αν έχουν ένα βλέμμα που θα τους κοιτάξει με αγάπη, ώστε να μπορέσουν να υπερβούν την αποσταθεροποίηση που δημιουργεί κάθε αλλαγή.

Αν αναρωτηθούν μετά από μια αποτυχία προς τα πού πρέπει να πάνε. Αν ρίχνουν το φταίξιμο για την αποτυχία τους στην μοίρα ή στους άλλους η πιθανότητα να αλλάξουν είναι μηδαμινή.

Τα υλικά της αλλαγής

Η επιθυμία και η συνειδητή απόφαση. Η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης. Η αξιοποίηση του λάθους και της αποτυχίας και τέλος το πείσμα. Το “άγιο πείσμα” όπως το ονομάζω, που σου επιτρέπει να υπερασπιστείς την επιθυμία σου ακόμη και όταν όλα τα δεδομένα είναι εναντίον σου.

Γιατί η αλλαγή του άλλου είναι μια ουτοπία;

Πρόκειται για φαντασίωση, για μια ψευδαίσθηση. Κάνεις μια σχέση και επενδύεις σ’ αυτή την ψευδαίσθηση που σε οδηγεί στη ματαίωση και στον χωρισμό. Για παράδειγμα, οι συμβουλές των γονιών στα παιδιά τους πέφτουν στο κενό. Το ζευγάρι προσπαθεί να αλλάξει ο ένας τον άλλο, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που δεν οδηγεί πουθενά.

Ποιοι δεν θέλουν να αλλάξουν;

Υπάρχουν άνθρωποι που τη μιζέρια, την αρρώστια, την ανημποριά τους τη χρησιμοποιούν για να εξουσιάζουν τους άλλους, δημιουργώντας τους ενοχές. Η αδυναμία τους είναι η δύναμή τους για εξουσία απέναντι στους διπλανούς τους. Υπάρχουν και οι ναρκισσιστές οι οποίοι επίσης δεν αλλάζουν. “Λιβανίζουν” την εικόνα τους, την πουλάνε καθημερινά, θαυμάζουν τον εαυτό τους και δεν ξέρουν να αγαπούν. Υπάρχει άλλη μια κατηγορία, που ολοένα αυξάνεται. Είναι οι εξαρτημένοι. Εξάρτηση δεν έχουμε μόνο από ουσίες, έχουμε για παράδειγμα και από το διαδίκτυο. Παγιδεύονται, λοιπόν, σε μια εικονική πραγματικότητα, μια ψευδαίσθηση ζωής.

Η φυλακή του “πρέπει”

Μέσα τους λαχταρούν να ζήσουν αλλά είναι σαν τους μαθητές που πρέπει πρώτα να κάνουν τα μαθήματά τους τέλεια και μετά να παίξουν. Γίνονται ρομπότ. Αλλά το ζητούμενο είναι να χαιρόμαστε τη ζωή, την ομορφιά της, τις σχέσεις μας, τους φίλους μας, την οικογένειά μας. Το “πρέπει” είναι για πολλούς μια φυλακή. Λένε οι γονείς στα παιδιά ότι πρέπει να διαβάσουν, αλλά το διάβασμα δεν αξίζει να το βλέπεις σαν υποχρέωση, αλλά σαν ένα άνοιγμα σ’ ένα νέο κόσμο.

Για πολλούς το μαγείρεμα είναι ένα βάρος αλλά το μαγείρεμα αξίζει όταν γίνεται με αγάπη, όταν γίνεται με χαρά, όταν μοιράζεσαι το φαγητό σου με ανθρώπους που αγαπάς.

Το δικό μου νόημα της ζωής

Αν κυνηγάμε μόνο τις χαρούμενες στιγμές, χάνεται το κεντρικό νόημα της ζωής και μένει ένας άδειος άνθρωπος. Μετά το κυνήγι της ευχαρίστησης πρέπει να σκεφτούμε και άλλα πράγματα. Για εμένα το νόημα είναι η ανακάλυψη της σοφίας, της προσωπικής τελείωσης, της αυτογνωσίας. Να συμπορεύομαι με ανθρώπους δίπλα μου και ό,τι καλό ανακαλύπτω, να το μοιράζομαι με την οικογένειά μου, με τα αγαπημένα μου πρόσωπα.

Το παράδοξο της σύγκρουσης στις συντροφικές σχέσεις: πώς μέσα από αυτή φτάνουμε στην αποδοχή και την ασφάλεια

Αποτέλεσμα εικόνας για ερεβοκτονοσ ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΟΣΟ ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΙ;“Χάνουμε τον χρόνο μας ψάχνοντας τον τέλειο σύντροφο, αντί να δημιουργούμε την τέλεια αγάπη.” -Tom Robbins
 
Σε μία εποχή που έχει απομυθοποιηθεί το αιώνιο ερωτικό πάθος και τα ζευγάρια έχουν πλέον πολλά παραδείγματα σχέσεων και γάμων που τελείωσαν και πολύ λιγότερων που κατάφεραν να αντέξουν στο χρόνο, οι περισσότεροι από μας αναρωτιούνται τι κάνει δύο ανθρώπους να μένουν μαζί και να είναι ευτυχισμένοι. Ας ξεκινήσουμε με τα άσχημα νέα δεν υπάρχουν δυστυχώς οδηγίες και μυστικά για “επιτυχημένες” σχέσεις αφού το ταίριασμα δύο ανθρώπων είναι κάθε φορά μοναδικό, τα καλά νέα όμως είναι ότι παρατηρούμε κάποια κοινά στοιχεία στις σχέσεις που αντέχουν! 

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο των σχέσεων που αντέχουν είναι η διαφορά στην ποιότητα της επικοινωνίας και στο πως λύνουν τα προβλήματα. Οι σχέσεις αποκτούν ξεχωριστή ποιότητα όταν επιλύονται οι συγκρούσεις και δεν μένουν άλυτα ζητήματα, που αυξάνουν το άγχος και των δύο συντρόφων. Ο φόβος μήπως η σχέση διαλυθεί, οδηγεί συχνά στην ωραιοποίηση των προβλημάτων και στην αποφυγή των συγκρούσεων. Ενώ θα περίμενε κανείς αυτή η τακτική να βοηθά τα ζευγάρια και να προστατεύει τη σχέση τους, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Η ένταση συσσωρεύεται και η σύγκρουση έρχεται μεν αργότερα. αλλά παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις αφού και οι δύο σύντροφοι νιώθουν ήδη πικρία και συναισθήματα αδικίας. 

Έμφαση στο πρόβλημα και όχι στα πρόσωπα. 
Σε αυτές τις στιγμές της σύγκρουσης, είναι πολύ σημαντικό οι σύντροφοι να εστιάζουν στο πρόβλημα, καθώς δεν είναι παραγωγικό για τη σχέση να αναζητείται ποιος “κατηγορείται”. Η συζήτηση είναι σημαντικό να γίνεται σε κλίμα σεβασμού χωρίς προσβολές και ειρωνεία που θα κάνουν ακόμα πιο μεγάλη την απόσταση και θα πυροδοτήσουν νέους καυγάδες. Πολύ σημαντικό είναι να μιλά κανείς στο πρώτο πρόσωπο και να αναφέρεται στα δικά του συναισθήματα και τις δικές του δυσκολίες. Για παράδειγμα “εγώ στεναχωριέμαι γιατί νιώθω ότι δεν περνάμε αρκετό χρόνο μαζί”, αντί για “ποτέ δεν σκέφτεσαι πως θα περάσουμε χρόνο οι δυο μας”. Με αυτό τον τρόπο δίνουμε χώρο και στον άλλο να μιλήσει και εκείνος για τη δική του πλευρά, για το πως αισθάνεται χωρίς να μπαίνει σε θέση αμυνόμενου. 

Αν ο θυμός είναι πιο έντονος από την διάθεση επίλυσης του προβλήματος τότε είναι καλύτερο το ζευγάρι να κάνει ένα διάλειμμα και να συνεχίσει τη συζήτηση όταν θα είναι και οι δύο σύντροφοι πιο ήρεμοι. Όταν θα έχουν πέσει οι τόνοι σίγουρα θα μπείτε στον πειρασμό να βάλετε το πρόβλημα κάτω από το χαλί και να αποφύγετε την ένταση που θα έχει μία εκ νέου συζήτηση για το πρόβλημα, αλλά αυτή δεν είναι καθόλου καλή ιδέα αφού θα έχετε μείνει και οι δύο με εντελώς διαφορετική εντύπωση για το πως έληξε η κουβέντα, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα πολύ σύντομα να βρεθείτε να συγκρούεστε ξανά με αφορμή το ίδιο θέμα! 

Η σύγκρουση είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι των σχέσεων και αποτέλεσμα της καθημερινής τριβής. Είναι σημαντικό να βλέπουμε όμως όχι μόνο τους λόγους της διαφωνίας και της αντιπαράθεσης, αλλά και τους λόγους που είναι σημαντικό να επιμείνουμε στην προσπάθεια μας να τη λύσουμε. Συχνά τα ζευγάρια μέσα από τις αντιπαραθέσεις τους γίνονται πιο δυνατά αφού αυξάνεται η αίσθηση της αποδοχή του ενός από τον άλλο και καταφέρνουν να παραμείνουν μαζί αφού η σχέση γίνεται ο ασφαλής χώρος και των δύο...

Η σημασία της σωματικής εγγύτητας. 
Πολύ συχνά τα ζευγάρια επειδή αφήνουν άλυτες τις συγκρούσεις περνούν περιόδους απόστασης και ψυχρότητας με αποτέλεσμα η δυσαρέσκεια να μεγαλώνει και μαζί να γίνεται πιο έντονος ο φόβος του χωρισμού. Η σημασία της τρυφερότητας και της σωματικής εγγύτητας είναι πολύ μεγάλη και για τα δύο μέλη του ζευγαριού αφού η οικειότητα είναι ένα στοιχείο που βοηθά, αφού το σώμα έχει ανάγκη την αγκαλιά και τη ζεστασιά προκειμένου να χαλαρώσει από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας. Χτίζεται έτσι σταδιακά ένας δεσμός που δεν μοιάζει με κανέναν από αυτούς που είχαν ως τώρα, της πραγματικής αποδοχής του ενός από τον άλλο ανεξάρτητα από τις διαφορές τους. Τέλος, έτσι έρχεται ένα σημείο όπου με αίσθηση ελευθερίας οι σύντροφοι μπορούν να εκφραστούν διαφορετικά σε πολλές πλευρές της σχέσης, όπως αυτή των σεξουαλικών εμπειριών που συχνά δεν έρχεται στην επιφάνεια, και ανοίγεται ο δρόμος για περισσότερη συζήτηση σχετικά με τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΟΣΟ ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΙ;

Γιατί επαναλαμβάνουμε τόσο συχνά τα λάθη μας; Γιατί έχουμε ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, υποκύπτοντας στην παρόρμηση επανάληψης συγκεκριμένων πράξεων, παρά τις προσπάθειές μας να την καταστείλουμε; Γιατί βιώνουμε μονίμως τις ίδιες εσωτερικές συγκρούσεις που ουδέποτε επιλύονται; Γιατί δεν μαθαίνουμε ποτέ; Οι λεπτομέρειες διαφέρουν ανά περίπτωση, αλλά πιστεύω ότι σχεδόν πάντοτε εμπλέκεται κάποιος γενετικός παράγοντας σε όλα αυτά.

Από όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος, εκείνο στο οποίο υπάρχουν τα περισσότερα ενεργά γονίδια- περίπου το 60% του συνόλου των γονιδίων του γονιδιώματος- είναι ο εγκέφαλος. Ως εκ τούτου, πίσω από τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης συμπεριφοράς – μεταξύ των οποίων και η ροπή μας προς την εξαπάτηση και την αυτοεξεπάτηση – πρέπει να κρύβεται μια τεράστια γενετική ποικιλομορφία. Αυτό σημαίνει ότι πολλές από τις ψυχολογικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων πρέπει να έχουν πρωτίστως γενετικές κα όχι περιβαλλοντικές ή κοινωνικές αιτίες. Μόνο μέσα από την ενδελεχή διερεύνηση των γενεαλογικών χαρακτηριστικών μας, ιδίως του άμεσου οικογενειακού μας περιβάλλοντος, θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε την ψυχολογική επίδραση συγκεκριμένων γονιδίων, κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Ως αποτέλεσμα, εξακολουθούμε να μην κατανοούμε τις αιτιακές σχέσεις που κρύβονται πίσω από μεγάλο μέρος της ποικιλομορφίας του κοινωνικού μας περίγυρου.

Μπορεί ο ακριβής τρόπος έκφρασης των γονιδίων μας να είναι δεκτικός σε τροποποιήσεις, αλλά τα ίδια τα γονίδια δεν αλλάζουν. Αν τα γονίδιά μας συνεχίζουν να δρουν με τον ίδιο τρόπο καθ’ όλη τη ζωή μας, αυτό είναι πιθανό να το βιώνουμε ως ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, την οποία αδυνατούμε να αλλάξουμε όσο και αν το προσπαθούμε. Είναι επίσης πιθανόν τα γονίδιά μας να θέτουν, σε νεαρή ηλικία, τα βασικά θεμέλια των επιθυμιών και των παρορμήσεων μας, και να είναι εξαιρετικά δύσκολο τέτοια θεμέλια να τροποποιηθούν. Με άλλα λόγια, η συμπεριφορά μας ενδέχεται να χαρακτηρίζεται από τον ιδιαίτερο γονότυπό μας.

Σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές μας συγκρούσεις, θυμηθείτε ότι τα συμφέροντα των πατρικής και μητρικής προέλευσης γονιδίων μας βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση, η οποία σπανίως επιλύεται προς όφελος της μιας ή της άλλης πλευράς. Από την άλλη, όπως έχουμε δει, με την πάροδο του χρόνου οι συγγενικές μας σχέσεις με τον άμεσο περίγυρό μας γίνονται από τη σκοπιά των πατρικής και μητρικής προέλευσης γονιδίων μας, ολοένα και πιο συμμετρικές (τα πατρικής και μητρικής προέλευσης γονίδιά μας συγγενεύουν εξίσου με τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, αλλά όχι με τα αδέλφια μας και τους γονείς μας). Έτσι, καθώς μεγαλώνουμε, αναμένεται να βιώνουμε λιγότερες εσωτερικές συγκρούσεις, αλλά και να απολαμβάνουμε, μετά τα 60 μας, το φαινόμενο θετικότητας που διακρίνει τους ηλικιωμένους.

Λίγοι ψυχαναγκασμοί είναι ισχυρότεροι ή κανονικότεροι (στον ανδρικό πληθυσμό, τουλάχιστον) από εκείνον της αναζήτησης ερωτικής συντροφιάς τα βράδια, με οποιουσδήποτε όρους. Ένα πολύτιμο δίδαγμα που έχω εμπεδώσει τα τελευταία χρόνια- με καθυστέρηση σαράντα ετών, είναι αλήθεια, από την εποχή που θα μου φαινόταν πραγματικά χρήσιμο- είναι ότι υποφέρει κανείς λιγότερο όταν πέφτει για ύπνο νιώθοντας μοναξιά παρά όταν ξυπνά νιώθοντας ενοχές. Το ότι έχω καταφέρει να διατυπώσω αυτό το συμπέρασμα υπό τη μορφή ενός απλού κανόνα έχει αποδειχθεί ωφέλιμο. Μπορεί να μην τον ακολουθώ πάντοτε πιστά, αλλά τον τηρώ συχνότερα από όσο τον παραβαίνω- και όταν τον παραβαίνω, έχω καλύτερη επίγνωση των ενοχών μου και ισχυρότερη διάθεση να αποφύγω νέα μελλοντικά παραστρατήματα. Η νέα αυτή προσέγγιση με έχει ωφελήσει ποικιλοτρόπως. Ξυπνώντας κάθε πρωί χωρίς ενοχές, έχω αρχίσει να αισθάνομαι πιο δυνατός και πιο σίγουρος για τον εαυτό μου. Νιώθω ότι έχω βάλει τη ζωή μου σε μια καλύτερη τροχιά, η οποία μου προσφέρει σημαντικά οφέλη. Δεν μπορώ ,βέβαια, να ξέρω πόσο θα κρατήσει αυτό, αλλά αν όντως είναι απευκταία κάθε επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που συντελεί στην ανάπτυξη ενοχικών συναισθημάτων, η προσπάθεια περιορισμού της αναμφίβολα αξίζει τον κόπο.

Αν δεν έχουμε συνείδηση της γενικότερης ροπής των ανθρώπων προς την εξαπάτηση και την αυτοεξεπάτηση, βρισκόμαστε σε εξόχως μειονεκτική θέση. Διατρέχουμε τον κίνδυνο να πιστέψουμε άκριτα όσους μας λένε ψέματα, ιδίως άτομα που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας· να πιστέψουμε ό,τι γράφεται σε εφημερίδες· να πέσουμε θύματα επαγγελματιών απατεώνων· να ενστερνιστούμε αναληθή ιστορικά αφηγήματα. Υψηλός βαθμός συνείδησης σημαίνει επίγνωση των ποικίλων δυνατοτήτων που μπορούν να προκύψουν σε έναν κόσμο ο οποίος βρίθει από φαινόμενα εξαπάτησης και αυτοεξαπάτησης.

Η συνείδηση και η ικανότητα να την ανταλλάξουμε είναι δύο διαφορετικές μεταβλητές. Προσωπικά, έχω επιρρέπεια στην ηθικολογία, στην υπέρμετρη αυτοπεποίθηση και στην απόρριψη της διαφορετικής γνώμης. Καμία έκπληξη έως εδώ. Έχω όμως, συναίσθηση όλων αυτών των μεροληψιών μου. Μπορώ να σας τις περιγράψω με το νι και με το σίγμα. Θα ήθελα να συμπεριφερόμουν διαφορετικά; Ναι. Μπορώ να αλλάξω τη συμπεριφορά μου; Όχι. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το τραγικό παράδοξο της αυτοεξαπάτησης: Αναγνωρίζουμε τις αδυναμίες μας και θέλουμε να τις βελτιώσουμε, αλλά αδυνατούμε να το πράξουμε.

Από την άλλη, αν έχουμε συνείδηση της ροπής μας την εξαπάτηση και τη αυτοεξαπάτηση, μπορούμε να προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε καλύτερα, να τη θέσουμε υπό έλεγχο και, εφόσον το επιθυμούμε, να την αντιπαλέψουμε. Κατά το πλείστον, η συνειδητή επίγνωση μας επιτρέπει να αντιληφθούμε καλύτερα τις διάφορες όψεις του κοινωνικού κόσμου που μας περιβάλλει- από τα ψέματα με τα οποία μας παραπλανούν έως τα ψέματα που λέμε οι ίδιοι στον εαυτό μας και στα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Η πλατωνική θέαση του κόσμου

Κατά το δεύτερο ήμισυ του 5ου π.Χ. αιώνα, γίνεται εμφανής μια στροφή της φιλοσοφίας προς τον άνθρωπο και τα προβλήματα της ζωής. Η ριζική αυτή στροφή εξέφραζε την αντίδραση του κοινού νου κατά του κόσμου που παρουσίαζαν οι φυσικοί φιλόσοφοι, ο οποίος ήταν ακατανόητος και απόμακρος.

Η άνοδος μιας καινούργιας τάξης, εκείνης των σοφιστών, που κέρδιζαν τα προς το ζην καθοδηγώντας τους ανθρώπους σε πρακτικά θέματα, υπήρξε αποτέλεσμα της γενικότερης αυτής ανθρωποκεντρικής στροφής. Τους σοφιστές διέκρινε ο σκεπτικισμός, που έφθανε μέχρι την ειρωνεία, για τις απόλυτες αξίες και την γνώση. Στον μεταβατικό αυτό κόσμο των ιδεών εμφανίσθηκε ο Σωκράτης, που προσπάθησε να αποκαταστήσει το κλονισμένο κύρος της φιλοσοφίας και των ηθικών αξιών· ενώ ο Πλάτων, ο προικισμένος μαθητής του, έκανε έργο ζωής του την διάδοση και την διεύρυνση της σωκρατικής διδασκαλίας –που παρέμενε προφορική– και των ηθικών της διδαγμάτων.

Μετά τον θάνατο του Σωκράτη και πολλές περιπετειώδεις περιπλανήσεις, ο Πλάτων επανακάμπτει στην Αθήνα, όπου ιδρύει ένα είδος φιλοσοφικής σχολής, την φημισμένη Ακαδημία. Έγραψε περί τους 30 διαλόγους, που κινούνται γύρω από την μεταφυσική, την ηθική ή την πολιτική. «Η πλατωνική φιλοσοφία», επισημαίνει ένας βαθύς μελετητής της, ο Βασίλης Κάλφας, «μπορεί να ιδωθεί ως προσπάθεια υπεράσπισης ενός νέου τρόπου ζωής: του φιλοσοφικού βίου απέναντι στον βίο που ευαγγελίζονται αφενός οι ποιητές και αφετέρου οι σοφιστές.

Η πολυσυζητημένη εξορία των ποιητών από την πλατωνική πολιτεία δεν είναι τίποτε άλλο από την απόρριψη μιας παιδείας και ενός τρόπου ζωής που στηριζόταν στην μνήμη, την προφορικότητα και το εθιμικό δίκαιο υπέρ μιας νέας παιδείας που στηρίζεται στο έλλογο επιχείρημα, στην γραφή και στον νόμο». Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τον κορυφαίο σύγχρονο φιλόσοφο Alfred Whitehead, όλη η μεταγενέστερη δυτική φιλοσοφία μπορεί να αναγνωσθεί σαν απλές υποσημειώσεις στον Πλάτωνα. Παρά την φαινομενική του υπερβολή, το σχόλιο αυτό απηχεί το ιστορικό βάρος αλλά και την αντοχή στον χρόνο του πλατωνικού έργου.

Ο Πλάτων δεν ενεργεί σαν αυθεντία: παρακινεί, αντίθετα, στην αναζήτηση της αλήθειας, θέτει αλλεπάλληλα ερωτήματα και προσπαθεί να κλονίσει προϋπάρχουσες βεβαιότητες. Έτσι, επιλέγει ως κεντρικό πρόσωπο των διαλόγων του τον Σωκράτη, όχι απλώς ως αναφορά στον δάσκαλό του, αλλά για να αποκαλύψει με την «μαιευτική μέθοδο» την πλάνη των αισθήσεων και των φαινομένων. Με απαράμιλλο τρόπο, στο έργο του αναδύεται η διαλεκτική πορεία προς τις αιώνιες, αρχετυπικές ιδέες του αγαθού, του κάλλους, της αλήθειας, που μόνον ατελείς απομιμήσεις τους απαντούν στον καθημερινό κόσμο.

Όσον αφορά όμως το φως και την λειτουργία της οράσεως, λίγα έχει να προσθέσει το έργο αυτό σε όσα ο Εμπεδοκλής και οι ατομιστές φιλόσοφοι επρέσβευαν. Αποτελεί, ωστόσο, μια σύνθεση πληρέστερη· και θεωρεί ότι το φως που ξεκινά από το μάτι έχει έναν ρόλο ίσης σπουδαιότητας με το φως του Ήλιου. Σύμφωνα λοιπόν με τον Πλάτωνα, ένα απαλό φως που οφείλεται στην εσώτερη φλόγα του ματιού συνενώνεται με το φως της ημέρας, και σχηματίζει έτσι μια ομοιογενή φωτεινή ουσία. Η ουσία αυτή αποτελεί την γέφυρα που επιτρέπει στις εικόνες του εξωτερικού κόσμου να φθάσουν στην ψυχή. Υπάρχει, επομένως, μια βαθύτερη αρμονία ανάμεσα στην λειτουργία του ματιού και στον Ήλιο. Η ίδια ιδέα ανακλάται, πολλούς αιώνες αργότερα, στους στίχους του Γκαίτε:
Εάν το μάτι δεν ήταν όπως ο Ήλιος πώς θα μπορούσαμε να βλέπομε το φως; Εάν η δύναμη του Θεού και η δική μας δεν ήταν ένα, πώς θα μπορούσε το έργο του να γοητεύει τη ματιά μας;

Όσα πάντως σχετίζονται με τις αισθήσεις απαντούν σε έναν από τους ύστερους διαλόγους του Πλάτωνα, τον Τίμαιο. Εκεί ο φιλόσοφος πραγματεύεται με ποιητική γλώσσα την δημιουργία του κόσμου, και περιγράφει τις θεμελιώδεις δομές του. Τονίζει χαρακτηριστικά: «Το πρώτο όργανο που έπλασαν οι θεοί ήταν τα μάτια που μας φέρνουν το φως… Επέτρεψαν στην ανόθευτη φωτιά, που βρίσκεται μέσα μας και είναι αδελφή της άλλης, να ρέει διαμέσου των ματιών, λεία και πυκνή…»

Όταν λοιπόν υπάρχει ολόγυρα φως της ημέρας, τότε το ρεύμα της όρασής μας βγαίνει από τα μάτια και, καθώς το όμοιο έλκεται από το όμοιο, συνενώνεται με το έξω φως· δημιουργείται έτσι ένα ομοιογενές σώμα, οικείο σε μας, στην ευθεία των ματιών, οπουδήποτε και αν βρίσκεται το εξωτερικό αντικείμενο στο οποίο προσκρούει το ρεύμα αυτό.

Εξαιτίας της ομοιογένειας, το προϊόν της συνένωσης αυτής αποκτά παντού ίδιες ποιότητες, είτε προέρχεται από την πρόσκρουση του ίδιου του ρεύματος σε ένα αντικείμενο είτε από την πρόσκρουση ενός αντικειμένου στο ρεύμα, και μεταφέρει τις κινήσεις που προκαλούνται κατά την πρόσκρουση όλου του σώματος στην ψυχή, με αποτέλεσμα την γέννηση της αίσθησης που ονομάζουμε όραση».

Όπως φαίνεται και από άλλα αποσπάσματα του πλατωνικού έργου, ο φιλόσοφος θεωρεί ότι ένας μηχανισμός απορροών υποστηρίζει την λειτουργία των αισθήσεων. Τα αισθητήρια όργανα διαθέτουν μικροσκοπικούς πόρους και, καθώς τα σωματίδια του ήχου ή του χρώματος έχουν διαφορετικό σχήμα και μέγεθος, διεισδύουν ανάλογα με το αν το όργανο είναι σχεδιασμένο για την όραση ή την ακοή.

Ο μηχανισμός της οράσεως είναι, συνεπώς, πολύπλοκος. Χρειάζεται να συνδέσει τα σωματίδια αυτά με την φλόγα που εκπηγάζει από το μάτι, αποκρυπτογραφεί τα μηνύματα του χρώματος και του σχήματος, και μεταφέρει τις πληροφορίες στην ψυχή. Είναι λοιπόν συχνά σε θέση να δημιουργήσει, κατά τον Πλάτωνα, αυταπάτες ή πλάνες. Μια παρόμοια πλάνη είναι το ουράνιο τόξο: στην πραγματικότητα δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχουν και οι παράδοξες εικόνες των αντικειμένων σε έναν κυρτό καθρέφτη. Μόνον ο αιώνιος, αμετάβλητος κόσμος των ιδεών, που ως μάτι έχει την ψυχή και τον Θεό ως πηγή φωτός, αποτελεί την αδιαμφισβήτητη βάση της αλήθειας.

Ας σημειωθεί ότι ο πλατωνικός θεός είναι μια καλλιτεχνική φύση, που σμιλεύει τον υπαρκτό κόσμο με βάση ένα ιδεατό πρότυπο· και την τελειότητα του προτύπου προσπαθεί να προσεγγίσει με κόπο. Eντυπωσιακή είναι άλλωστε η θέση που επιφυλάσσει ο πλατωνικός διάλογος στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι, κατά κάποιον τρόπο, μια μικρογραφία του Σύμπαντος. Aν ρυθμίσει, συνεπώς, την στάση του με βάση την αρμονία που διέπει το Σύμπαν, η δράση του θα είναι έλλογη και ηθική. Στο πλαίσιο αυτό, είναι χαρακτηριστική η αποστολή της οράσεως, η οποία δεν εξαντλείται στις τετριμμένες ανάγκες της καθημερινότητας:

«Ας πούμε απλώς και μόνον ότι η όραση είναι η αιτία του μέγιστου αγαθού: ο Θεός την ανακάλυψε και μας την δώρισε, για να μπορούμε να παρατηρούμε στον ουρανό τις αδιατάρακτες κυκλικές κινήσεις του νου και να τις προσαρμόζουμε στις συγγενικές αλλά ταραγμένες περιφορές της δικής μας διάνοιας. Η εξοικείωση με τις ουράνιες κινήσεις μας επιτρέπει να κατανοούμε την σύμφυτη ορθότητα των μαθηματικών τους σχέσεων, οπότε μπορούμε να διορθώνουμε την πλάνη των εσωτερικών μας κινήσεων μιμούμενοι τις απλανείς θεϊκές τροχιές».

Η θεωρία των αισθήσεων του Πλάτωνα αποτελεί απειροελάχιστο μόνον ψήγμα του φιλοσοφικού του έργου. Η σχετικά εκτεταμένη αναφορά σε αυτήν, πέραν του ειδικού βάρους που φέρει ο φιλόσοφος, έχει και μια άλλη αιτία. Μέχρι τον 11ο μ.Χ. αιώνα, ο Τίμαιος ήταν ο μόνος μεταφρασμένος στα λατινικά διάλογος του Πλάτωνα, και είχε τεράστια απήχηση στον χριστιανικό και αργότερα στον μουσουλμανικό κόσμο. Ανάμεσα σε άλλα, συνετέλεσε έτσι στην διάδοση των προσωκρατικών ιδεών. Η δημιουργία του κόσμου από μια αγαθοεργό θεότητα ήταν, άλλωστε, σύμφωνη με τα χριστιανικά δόγματα. Δεν είναι λοιπόν τυχαία η ισχυρή επίδραση που ασκεί το πλατωνικό έργο στην χριστιανική σκέψη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, οκτώ αιώνες αργότερα, ο άγιος Αυγουστίνος, στο Περί Γενέσεως σύγγραμμά του, επαναλαμβάνει όσα ο Πλάτων πρεσβεύει για την λειτουργία της οράσεως. Και καταλήγει:

«Πάντως, το φως που υπάρχει στο μάτι, σύμφωνα με όσα λένε οι αυθεντίες, είναι τόσο ασθενικό, που χωρίς την βοήθεια του εξωτερικού φωτός δεν θα βλέπαμε».

Ας σημειωθεί ότι όσα εγνώριζε ο τέταρτος π.Χ. αιώνας γύρω από την ιατρική και την αστρονομία, την ψυχολογία και τις φυσικές επιστήμες, συνοψίζονται με ενάργεια στον πλατωνικό Τίμαιο.

Σήμερα, που η επιστημονική γνώση εμφανίζεται εν πολλοίς στείρα και εξειδικευμένη, ο πλατωνικός διάλογος εξακολουθεί να διδάσκει την ανάγκη της ενοποιητικής ματιάς και της συνολικής θεώρησης του κόσμου.

Η φωτεινή κυριαρχία του Αριστοτέλη

Στην αρχαία Ελλάδα, η σχέση του δασκάλου με τον μαθητή αναδεικνύει συχνά το αρχετυπικό, υπερβατικό της περιεχόμενο. Έτσι, ο Πλάτων καταγράφει, σχολιάζει αλλά και διευρύνει την σωκρατική διδασκαλία. Ο Αριστοτέλης, στην συνέχεια, μαθητής στην Ακαδημία του Πλάτωνα, δεν ασκεί μόνον κριτική στις ιδέες του δασκάλου του.

Σε μεγάλο βαθμό τις ανατρέπει, για να θεμελιώσει το δικό του οικοδόμημα. Θα αποτελέσει έτσι τον δεύτερο κορυφαίο διανοητή της αρχαιότητας που υπερβαίνει γρήγορα τα όρια του χρόνου και του τόπου του. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο δεσμός του δασκάλου με τον μαθητή θα έχει συνέχεια – αυτήν την φορά όμως με παράδοξο τρόπο.

Ο Αριστοτέλης, που είχε γεννηθεί στα Στάγειρα της Μακεδονίας το 384 π.Χ., παρέδιδε επί ένα διάστημα ιδιαίτερα μαθήματα στον Αλέξανδρο, τον γιο του Φιλίππου. Όταν ο Αλέξανδρος κατέκτησε τον μακεδονικό θρόνο, ο Αριστοτέλης δεν έχασε την ευκαιρία της υποστήριξης που του παρείχε ο μαθητής του, και ίδρυσε την περίφημη Περιπατητική Σχολή του στην Αθήνα. Θα διδάξει εκεί μέχρι τον θάνατο του Αλεξάνδρου, αφήνοντας υπό τύπον σημειώσεων ένα μνημειώδες έργο. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας τομέας του επιστητού που να μην θίγεται στο έργο αυτό: ιατρική, φυσιολογία, μετεωρολογία, φυσική, ψυχολογία, καθώς και θέματα βιολογίας ή φυσικής ιστορίας.

Ο Αριστοτέλης καθιέρωσε την συστηματική μελέτη της λογικής, ενώ η Ηθική του συνιστά ανυπέρβλητο έργο. Μεγάλη, επίσης, υπήρξε η συνεισφορά του στην πολιτική θεωρία, αλλά και στην φιλολογική κριτική. Όσον αφορά πάντως την λειτουργία της οράσεως, ο Αριστοτέλης δεν είχε πεισθεί από τις προγενέστερες ερμηνείες, που πρέσβευαν είτε ότι το φως είναι σωματιδιακή ακτινοβολία είτε ότι το μάτι εκπέμπει οπτικές ακτίνες. Δεν συμπαθούσε, γενικότερα, την ατομική θεωρία, αφού αυτή δεν συμβιβαζόταν με τις ιδέες του για τις πρωταρχικές ιδιότητες που ενυπάρχουν στα πράγματα. Ούτε έβρισκε πειστικό τον τρόπο που ο Εμπεδοκλής και ο Πλάτων αιτιολογούσαν την αδυναμία μας να βλέπομε και την νύχτα.

«Είναι ανωφελές να ισχυριζόμαστε, όπως κάνει ο Τίμαιος, ότι κατά τη νύχτα η οπτική ακτίνα σβήνει όταν εξέρχεται από το μάτι. Τί σημαίνει λοιπόν σβήσιμο του φωτός;», αντιτείνει ο Αριστοτέλης. Ο ίδιος δέχεται την ανάγκη υπάρξεως ενός φυσικού μέσου ανάμεσα στο αντικείμενο και στον παρατηρητή. Το μέσο αυτό πρέπει να είναι διαφανές. Έτσι, δεν είναι κάτι που βλέπομε, αλλά κάτι μέσω του οποίου μπορούμε να δούμε. Πληρούται από εικόνες, που με κάποιον τρόπο μεταφέρονται στις αισθήσεις. Όπως συνοψίζει με ενάργεια ο Λάμπρος Σιάσος: «Διευκρινίζοντας την φύση του φωτός, ο Φιλόσοφος υποστηρίζει ότι αυτό είναι κάποιο διαφανές. Διαφανές όμως τοιαύτης φύσεως ώστε να είναι μεν ορατόν πλην ουχί καθ’ αυτό, αλλά εξαιτίας (κάποιου) αλλοτρίου χρώματος. Επικαλούμενος φυσικά παραδείγματα, μεταξύ αυτών του αέρα και του ύδατος, υποστηρίζει ότι αυτά δεν είναι κατά την ουσία τους διαφανή. Αντιθέτως, αυτό που εξασφαλίζει ή καθιστά δυνατή την διαφάνειά τους είναι κάποια φύση που ενυπάρχει η αυτή και σε αυτά τα δύο (τον αέρα, το ύδωρ), και στο αΐδιο άνω σώμα.

Το φως λοιπόν είναι η ενέργεια αυτού του διαφανούς, αυτής της ανώνυμης κοινής φύσης. Το φως είναι κάτι ωσάν το χρώμα του διαφανούς, όταν αυτό ευρίσκεται σε κατάσταση εντελέχειας». Το φως λοιπόν θεωρείται από τον Αριστοτέλη ως μια κατάσταση του διάφανου μέσου, που προκαλεί η παρουσία της φωτιάς ή ενός άλλου φωτεινού σώματος. Αυτό εξηγεί γιατί το φως δεν χρειάζεται χρόνο για να διαδοθεί, αφού συνιστά «κατάσταση» και όχι ουσία. Το χρώμα, τέλος, –όπως εξηγεί στο έργο του Περί αισθήσεως και αισθητών– είναι χαρακτηριστικό των ορατών αντικειμένων, και έχει την ικανότητα να θέτει σε κίνηση το διάφανο μέσο.

Το μαύρο και το άσπρο συνιστούν τις θεμελιώδεις ιδιότητες του χρώματος· η ανάμιξή τους σε μια επιφάνεια παράγει τα άλλα χρώματα. Ουσιαστικά, η αριστοτελική θεωρία της οράσεως παρέχει ένα λεξιλόγιο αναφοράς στην λειτουργία των αισθήσεων. Η αρετή της συνίσταται στο ότι αποτελεί μέρος ενός ευρύτατου συστήματος που επιχειρούσε να ερμηνεύσει με συνέπεια τον φυσικό και πνευματικό κόσμο.

Δεν είναι, συνεπώς, παράδοξο ότι τα κύρια χαρακτηριστικά της θεωρίας απαντούν στο Περί ψυχής έργο του Αριστοτέλη, που είναι μια μεγαλειώδης πραγματεία για το σύνολο της ανθρώπινης φύσης. Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι στα τέσσερα θεμελιώδη στοιχεία του κόσμου που είχε προτείνει ο Εμπεδοκλής –το νερό, την φωτιά, την γη και τον αέρα– ο Αριστοτέλης αισθάνεται την ανάγκη να προσθέσει ένα πέμπτο: την πεμπτουσία. Η πεμπτουσία είναι σταθερή και αμετάβλητη, και συνδέει κατά κάποιον τρόπο τα άλλα τέσσερα στοιχεία, που βρίσκονται σε συνεχή ροή και συνθέτουν τα πράγματα. Εμπνεόμενος μάλιστα από τους αστερισμούς που παρέμεναν αμετάβλητοι κατά την διάρκεια των αιώνιων διαδρομών τους στον ουρανό, ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι η πεμπτουσία είναι φτιαγμένη από την ύλη των αστεριών. «Η υπόθεση αυτή δεν βρίσκεται μακριά από τις αντιλήψεις της σύγχρονης φυσικής», παρατηρεί ο Leonard Shlain, χειρουργός, αλλά και συγγραφέας ενός βιβλίου για την σχέση Φυσικής και Τέχνης. «Η πεμπτουσία», συνεχίζει, «δεν είναι τα αστέρια, αλλά το ίδιο το φως.

Πράγματι: φευγαλέα και αινιγματική, αυτή η πεμπτουσία προκαλεί απορία και σεβασμό σε όλη την διάρκεια της ιστορίας. Είτε πρόκειται για το θαύμα της φωτιάς είτε για τις ζωογόνες ακτίνες του Ήλιου, το φως το ίδιο παραμένει πάντοτε το πιο μυστηριώδες στοιχείο. Κατέχει ξεχωριστή θέση σε όλες τις θρησκείες του κόσμου, και η σύγχρονη φυσική αποκάλυψε ότι αυτό συνδέει τις σημερινές θεμελιώδεις οντότητές της, που είναι πάλι τέσσερεις: ο χώρος, ο χρόνος, η ενέργεια και η ύλη».

Αξίζει άλλωστε να σημειωθεί ότι πρώτος ο Αριστοτέλης κάνει μια σοβαρή προσπάθεια να κατανοήσει το ουράνιο τόξο και την δημιουργία του στον βροχερό ουρανό. Προς τούτο, και παρά τις επιφυλάξεις που είχε εκφράσει, υποθέτει στην Μετεωρολογία του την ύπαρξη ενός είδους οπτικής ακτίνας που ξεκινά από το μάτι. Παρατηρεί, στην συνέχεια, ότι σε μικρά σώματα –όπως, για παράδειγμα, στις σταγόνες δροσιάς που λάμπουν στον Ήλιο– δεν ανακλώνται οι εικόνες των αντικειμένων, αλλά μόνον τα χρώματα. Συμπεραίνει λοιπόν ότι η οπτική ακτίνα φεύγει από το μάτι του παρατηρητή, αναπηδά στις σταγόνες της βροχής που υπάρχουν στα σύννεφα, και κινείται προς την κατεύθυνση του Ήλιου, πίσω από τον παρατηρητή. Στην ερμηνεία του φαινομένου, που εμπλουτίζεται με πολλές λεπτομέρειες, αναγνωρίζει κανείς τα πρώτα ίχνη μιας επιστημονικής μεθόδου. Στους αιώνες πάντως που ακολουθ τις μέρες μας, και η παρουσία των ιδεών του είναι πάντοτε έντονη στον κόσμο της σκέψης και στις ακαδημαϊκές συζητήσεις.

Είναι πάντως αναγκαίο, καθώς ολοκληρώνονται οι αναφορές στην ιστορία του φωτός κατά την εποχή του ελληνικού θαύματος, να υπογραμμισθεί μια αυτονόητη αλήθεια: ότι όσα αναφέρθηκαν εδώ, με συνοπτικό εξ ανάγκης τρόπο, πρέπει να θεωρηθούν απλά ψήγματα ενός κόσμου πλούσιου σε ιδέες και πνευματικά επιτεύγματα. Καθώς όμως τα ψήγματα αυτά εμφανίζονται απομονωμένα και αποσπασματικά, χάνουν συχνά τον συνεκτικό δεσμό τους με το συνολικό έργο του δημιουργού. Μόνον η ίδια η ανάγνωση του Τίμαιου του Πλάτωνα ή του Περί ψυχής του Αριστοτέλη θα αποκαθιστούσε το ειδικό βάρος μιας αναφοράς στην λειτουργία της οράσεως ή ενός μύθου για το φως.

Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι, στην ενασχόλησή τους με την επιστήμη, οι Έλληνες αποφεύγουν τους ποσοτικούς υπολογισμούς και κάποιες, απλές έστω, πειραματικές αποδείξεις. «Το γιατί οι Έλληνες», γράφει ο W.K. Guthrie, «παρά την λαμπρότητα του πνεύματός τους, χρησιμοποίησαν τόσο λίγο τις πειραματικές μεθόδους και δεν σημείωσαν καμία πρόοδο στην ανακάλυψη συσκευών για τον έλεγχο των πειραμάτων είναι ένα ερώτημα πολύπλοκο.

Σε κάποια μικρή έκταση, όσοι ακολουθούσαν την ιωνική παράδοση έκαναν χρήση της παρατήρησης αλλά όχι συστηματικά μέχρι την εποχή του Αριστοτέλη, και δεν είχαν ιδέα για το ελεγχόμενο πείραμα. Η κληροδοσία τους έγκειται αλλού: στις εκπληκτικές δυνατότητες που είχαν για επαγωγικούς συλλογισμούς». Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η ερμηνεία της οράσεως, που πρώτος εισήγαγε ο Εμπεδοκλής και προϋπέθετε την ύπαρξη κάποιου είδους οπτικών ακτίνων, επιβίωσε με διάφορες παραλλαγές για πολλούς αιώνες.

Παράλληλη πορεία ακολούθησε η συμπληρωματική –και εν μέρει ανταγωνιστική– θεωρία, η οποία υποστηρίχθηκε από τους ατομιστές φιλοσόφους και απέδιδε την όραση σε είδωλα που ίπτανται στον χώρο μέχρις ότου συλληφθούν από το μάτι και την ψυχή. Όσο για την αριστοτελική αντίληψη περί διαφανούς μέσου, παρά την αυθεντία του εμπνευστή της και ενώ δεν συγκρούεται ουσιαστικά με την ύπαρξη των οπτικών ακτίνων, ελάχιστα επηρεάζει τα πράγματα. Κινείται υπερβολικά στον χώρο του αφηρημένου, και εντάσσεται στην συνολική προσπάθεια του σπουδαίου φιλοσόφου να κατανοήσει ικανοποιητικά τις αισθήσεις.

Από μια άποψη, αυτό αποτέλεσε πραγματική τύχη για την ιστορία του φωτός. Είναι γνωστό ότι οι αυθεντίες, στην επιστήμη όσο και στην ζωή, παρασύρουν εμάς τους άλλους όχι μόνον στις μεγάλες τους ιδέες, αλλά και στα λάθη τους.

Η ψυχολογία της αυταπάτης

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι συνεχίζουν να υπερασπίζονται τις πεποιθήσεις τους όταν όλες οι αποδείξεις δείχνουν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που πιστεύουν;


Έχετε παρατηρήσει ποτέ να αλλάζουν οι άνθρωποι τις πεποιθήσεις τους όταν τους παρουσιάζετε γεγονότα που είναι αντίθετα προς αυτές; Όχι ε; Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι φαίνεται να υποστηρίζουν πιο ένθερμα τις πεποιθήσεις τους όταν έρχονται αντιμέτωποι με συντριπτικές αποδείξεις εναντίον όσων πιστεύουν. Ο λόγος σχετίζεται με τη θεωρία ότι νιώθουν να απειλούνται από τα αντικρουόμενα δεδομένα.

Για παράδειγμα, οι Δημιουργιστές, όσοι δηλαδή υποστηρίζουν τη δημιουργία του κόσμου από τον Θεό, αμφισβητούν τα υπάρχοντα στοιχεία για την ανθρώπινη εξέλιξη, που έχουν βρεθεί στα απολιθώματα και το DNA, επειδή ανησυχούν ότι οι κοσμικές δυνάμεις παραβιάζουν την θρησκευτική πίστη.

Οι άνθρωποι που είναι κατά των εμβολίων, δεν εμπιστεύονται τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και πιστεύουν ότι τα χρήματα διαφθείρουν την ιατρική, κάτι που τους οδηγεί να πιστεύουν ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, παρά την αποκάλυψη ότι η μία και μοναδική μελέτη που υποστηρίζει μια τέτοια σχέση έχει αποσυρθεί και ο επικεφαλής συγγραφέας της κατηγορείται για απάτη.

Εκείνοι που πιστεύουν στη συνομωσία της 11ης Σεπτεμβρίου, επικεντρώνονται στις μικρολεπτομέρειες, όπως το σημείο τήξης του χάλυβα στα κτήρια του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου που προκάλεσε την κατάρρευσή τους, γιατί νομίζουν ότι η κυβέρνηση ψεύδεται και διεξάγει επιχειρήσεις κρύβοντας την ανάμειξή της προκειμένου να δημιουργήσει μια νέα παγκόσμια τάξη.

Εκείνοι που αρνούνται την κλιματική αλλαγή, μελετούν δακτύλιους δέντρων, πυρήνες πάγου και την πυκνότητα των αερίων του θερμοκηπίου, επειδή είναι παθιασμένοι με την ελευθερία, ιδίως των αγορών και των βιομηχανιών, να λειτουργούν χωρίς να απειλούνται από περιοριστικούς κανονισμούς της κυβέρνησης.

Σε αυτά τα παραδείγματα, οι πιο ισχυροί υποστηρικτές των κοσμοθεωριών θεώρησαν ότι απειλούνταν από τους σκεπτικιστές, καθιστώντας τα γεγονότα τον εχθρό που έπρεπε να σκοτώσουν. Αυτή η δύναμη της πίστης εναντίον των αποδείξεων, είναι το αποτέλεσμα δύο παραγόντων: της γνωστικής ασυμφωνίας και της επίδρασης μπούμερανγκ.

Στο κλασικό βιβλίο του 1956 «Όταν η προφητεία αποτυγχάνει», ο ψυχολόγος Leon Festinger και οι συνεργάτες του περιέγραψαν τι συνέβη σε μια αίρεση που λάτρευε τα UFO, όταν το μητρικό διαστημόπλοιο δεν κατάφερε να φτάσει στην ώρα που πίστευαν ότι θα έρθει. Αντί να παραδεχτούν το σφάλμα τους, «τα μέλη της αίρεσης προσπάθησαν μανιωδώς να πείσουν τον κόσμο για τις πεποιθήσεις τους» και έκαναν «μια σειρά από απελπισμένες προσπάθειες να διαγράψουν την απεγνωσμένη ασυμφωνία τους, κάνοντας συνεχόμενες προβλέψεις με την ελπίδα ότι κάποια από αυτές θα γίνει πραγματικότητα». Ο Festinger το ονομάζει αυτό «γνωστική ασυμφωνία» ή τη δυσάρεστη ένταση που προέρχεται από την ταυτόχρονη κατοχή δύο αντικρουόμενων σκέψεων.

Δύο κοινωνικοί ψυχολόγοι, οι Carol Tavris και Elliot Aronson (πρώην μαθητής του Festinger), στο βιβλίο τους «Έγιναν Λάθη (αλλά όχι από εμένα)» κατέγραψαν χιλιάδες πειράματα που καταδεικνύουν το πώς οι άνθρωποι είναι ικανοί να διαστρεβλώνουν τα ιατρικά γεγονότα για να ενσωματώσουν τις προκατειλλημένες πεποιθήσεις τους ώστε να μειωθεί η ασυμφωνία τους. Οι ερευνητές δημιούργησαν την «πυραμίδα της επιλογής» η οποία είναι ένα σκίτσο που τοποθετεί δύο άτομα δίπλα-δίπλα στην κορυφή της πυραμίδας και δείχνει πόσο γρήγορα αποκλίνουν και καταλήγουν στο κάτω μέρος σε αντικρουόμενες γωνίες, καθώς ο καθένας επιλέγει να υπερασπιστεί μια θέση.

Σε μια σειρά ερευνών από τον καθηγητή Brendan Nyhan του Dartmouth College και τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Έξετερ Jason Reifler, οι ερευνητές προσδιορίζουν ένα σχετικό παράγοντα που αποκαλούν το φαινόμενο μπούμερανγκ, «σύμφωνα με το οποίο οι διορθώσεις που γίνονται στην ομάδα, ουσιαστικά συντελούν στην αύξηση των παρανοήσεων μεταξύ της εν λόγω ομάδας». Γιατί; «Επειδή οι διορθώσεις απειλούν την κοσμοθεωρία τους ή την αυτο-αντίληψη τους».

Για παράδειγμα, οι συμμετέχοντες στις έρευνες έλαβαν πλαστά άρθρα εφημερίδων που επιβεβαιώνουν ευρέως διαδεδομένες παρανοήσεις, όπως ότι υπήρχαν όπλα μαζικής καταστροφής στο Ιράκ. Όταν τους δίνονταν στη συνέχεια ένα διορθωτικό άρθρο ότι τα όπλα μαζικής καταστροφής δεν βρέθηκαν ποτέ, οι φιλελεύθεροι που αντιτάχθηκαν στον πόλεμο δέχθηκαν το νέο άρθρο και απέρριψαν το παλιό, ενώ οι συντηρητικοί που υποστήριζαν τον πόλεμο, έκαναν το αντίθετο... και ακόμη περισσότερα: ανέφεραν ότι είναι ακόμα πιο πεπεισμένοι ότι, μετά τη διόρθωση, υπήρχαν όπλα μαζικής καταστροφής υποστηρίζοντας ότι αυτό από μόνο του απέδειξε ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν τα έκρυψε ή τα κατέστρεψε. Στην πραγματικότητα, οι Nyhan και Reifler σημειώνουν ότι, μεταξύ πολλών συντηρητικών «η πεποίθηση ότι το Ιράκ κατείχε όπλα μαζικής καταστροφής αμέσως πριν από την εισβολή των ΗΠΑ παρέμεινε πολύ καιρό ακόμη και αφού η κυβέρνηση Μπους ανακοίνωσε διαφορετικά συμπεράσματα».

Οπότε, αν τα διορθωτικά γεγονότα κάνουν τα πράγματα χειρότερα, τι μπορούμε να κάνουμε για να πείσουμε τους ανθρώπους για τις εσφαλμένες πεποιθήσεις τους; Αυτά είναι ορισμένα από τα οποία μπορείτε να κάνετε:

1. Κρατήστε τα συναισθήματα εκτός του διαλόγου.
2. Συζητήστε, μην επιτεθείτε (όχι με προσωπικές επιθέσεις για το άτομο που καταθέτει το επιχείρημα).
3. Ακούστε προσεκτικά και προσπαθήστε να αρθρώσετε το αντεπιχείρημα με ακρίβεια.
4. Δείξτε σεβασμό.
5 . Αναγνωρίστε ότι έχετε κατανοήσει γιατί κάποιος θα μπορούσε να έχει αυτή τη γνώμη.
6. Προσπαθήστε να δείξετε ότι η αλλαγή των γεγονότων δεν σημαίνει απαραίτητα αλλαγή κοσμοθεωριών.

Οι στρατηγικές αυτές μπορεί να μην αλλάζουν τα μυαλά μυαλών των ανθρώπων, αλλά τώρα που η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται μέσα σε μια αναζήτηση πολιτικών αληθειών, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της περιττής διχαστικότητας.

Γνωστική ασυμφωνία

Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας αναπτύχθηκε από τον Leon Festinger (1919-1989), έναν Αμερικανό εκπαιδευτικό και κοινωνικό ψυχολόγο, και εδράζεται στην ανακολουθία στάσεων-συμπεριφοράς, δηλαδή, σε αυτό που συμβαίνει όταν βιώνουμε ασυμφωνία ανάμεσα σ' αυτό που πιστεύουμε και σ’ αυτό που κάνουμε.

Όταν ο Φέστινγκερ έμαθε ότι τα θύματα ενός σεισμού στην Ινδία ήταν τρομοκρατημένα καθώς πίστευαν ότι θα συνέβαινε ένας ακόμη πιο δυνατός σεισμός, παρά τις ενδείξεις για το αντίθετο, θεώρησε ότι οι άνθρωποι αυτοί πίστευαν τις συγκεκριμένες φήμες επειδή χρησίμευαν για να δικαιολογήσουν το φόβο που ένιωθαν ήδη.

Από την πεποίθηση αυτή, ο Φέστινγκερ, ανέπτυξε τη θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας, μία κατάσταση δυσφορίας την οποία το άτομο βιώνει όταν έχει δύο αντικρουόμενες απόψεις.
Η γνωστική ασυμφωνία συχνά πηγάζει από τις αξίες του ατόμου και μπορεί να εντοπιστεί όταν το άτομο, λόγω των υφιστάμενων συνθηκών, εξαναγκάζεται να συμπεριφερθεί με τρόπο που έρχεται σε σύγκρουση με τις αξίες και πεποιθήσεις του. Όταν, λοιπόν, το άτομο συμμετέχει σε πρακτικές ή δραστηριότητες που γνωρίζει ότι είναι επιβλαβείς για τον εαυτό του ή τους άλλους, όπως το κάπνισμα ή η μοιχεία, μπορεί να βιώσει μία κατάσταση γνωστικής ασυμφωνίας.

Όταν οι πεποιθήσεις διαψεύδονται...

Στο βιβλίο «Όταν η προφητεία αποτυγχάνει», ο Φέστινγκερ και οι συνάδελφοί του μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους από τη διείσδυσή τους σε μία μικρή αίρεση η οποία πίστευε ότι το τέλος του κόσμου ήταν επικείμενο. Το βιβλίο εξετάζει τις επιπτώσεις που προκύπτουν όταν οι πεποιθήσεις των ανθρώπων διαψεύδονται από αποδεικτικά στοιχεία. Ο Φέστινγκερ παρατήρησε ότι όταν οι προφητείες για την καταστροφή του κόσμου αποδεικνύονται λανθασμένες, αυτό δεν μεταπείθει τα μέλη της ομάδας. Αντιθέτως, τα άτομα αυτά θεωρούν ότι οι πεποιθήσεις τους ήταν η αιτία αποτυχίας ολοκλήρωσης της προφητείας.

 Βασικές αρχές της θεωρίας Γνωστικής Ασυμφωνίας

Η βασική πρόταση της θεωρίας του Festinger (1957) είναι ότι: το άτομο έχει την τάση να μειώνει την ασυμφωνία που μπορεί να δημιουργηθεί μεταξύ δύο γνωστικών στοιχείων το ένα με το άλλο.

Ας επεξηγήσουμε, λοιπόν, ορισμένα σημεία αυτής της πρότασης. Γνωστικό στοιχείο, είναι οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο γνώσης για κάποιο άτομο: συμπεριφορά, γνώμες, πεποιθήσεις, ποινές, αίσθηση πόνου κλπ. Ασυμφωνία, υπάρχει όταν, μεταξύ δύο στοιχείων που εμφανίζονται μαζί στο γνωστικό πεδίο του ατόμου, το ένα συνεπάγεται την άρνηση του άλλου. Αυτή, όμως, η έλλειψη συμβατότητας δεν είναι λογική αλλά κοινωνικό- λογική: δύο στοιχεία είναι δηλαδή ασύμφωνα, όταν, για τον έναν ή τον άλλο λόγο, τα άτομα που είναι εξοικειωμένα με την υπό μελέτη κοινωνική συνθήκη, εκτιμούν γενικά ότι αυτά τα δύο στοιχεία δεν θα έπρεπε να συνδέονται μεταξύ τους.

Έτσι, όταν ορισμένοι πιστέψουν ότι μια συγκεκριμένη μέρα θα έρθει η συντέλεια του κόσμου, η οποία τελικά δεν έρχεται, θα νιώσουν γνωστική ασυμφωνία. Το ίδιο θα συμβεί, όταν κάποιοι φοιτητές περάσουν μια δύσκολη δοκιμασία για να συμμετάσχουν σε μερικές ανούσιες συγκεντρώσεις, ή όταν χωρίς κανένα λόγο απαγορεύσουμε σ' ένα παιδί να παίξει μ' ένα παιχνίδι που αγαπάει. Είναι σαφές πως σ' όλα αυτά τα παραδείγματα που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες πειραματικές διερευνήσεις, ο ορισμός της γνωστικής ασυμφωνίας είναι ιδιαίτερα ευρύς.

Τί συμβαίνει στην κατάσταση γνωστική ασυμφωνίας

Το ίδιο συμβαίνει και με τον ορισμό της "κατάστασης" γνωστικής ασυμφωνίας: δύο στοιχεία παρουσιάζουν γνωστική συμφωνία όταν το ένα είναι απόρροια του άλλου ή όταν, μ' άλλα λόγια, το ένα είναι η ψυχολογική συνέπεια του άλλου. Ο ερευνητής, δηλαδή, πρέπει να  γνωρίζει πολύ καλά το σύνολο της συνθήκης που μελετάει, ώστε να μπορέσει να καταλήξει κατά πόσο η συνθήκη αυτή είναι (γνωστικά) σύμφωνη ή ασύμφωνη.

Σύνοψη της θεωρίας της γνωστικής ασυμφωνίας

Μπορούμε, λοιπόν, να συνοψίσουμε ως εξής τη θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας:
Η γνωστική ασυμφωνία είναι μια δυσάρεστη κατάσταση.

Το άτομο προσπαθεί να μειώσει ή να εξαλείψει τη γνωστική ασυμφωνία, και να αποφεύγει καθετί που μπορεί να την αυξήσει.
Όταν βρίσκεται σε κατάσταση γνωστικής συμφωνίας, το άτομο αποφεύγει οτιδήποτε είναι σε θέση να δημιουργήσει ασυμφωνία.
Η ένταση της γνωστικής ασυμφωνίας είναι συνάρτηση:
  • της σπουδαιότητας των γνωστικών στοιχείων 
  • της αναλογίας των ασύμφωνων γνωστικών στοιχείων
Η ένταση των τάσεων που αναφέρονται στα σημεία 2 και 3 έχουν άμεση σχέση με την ένταση της γνωστικής συμφωνίας.

Η γνωστική ασυμφωνία μπορεί να ελαττωθεί ή να εξαλειφθεί:
  • προσθέτοντας νέα γνωστικά στοιχεία.
  • μετατρέποντας τα ήδη υπάρχοντα γνωστικά στοιχεία.
Η προσθήκη των γνωστικών στοιχείων μειώνει τη γνωστική ασυμφωνία, όταν:
  • τα νέα στοιχεία ενισχύουν τα γνωστικά σύμφωνα στοιχεία και αποδυναμώνουν τα γνωστικά ασύμφωνα στοιχεία
  • τα νέα στοιχεία μειώνουν τη σπουδαιότητα των γνωστικών στοιχείων που μπλέκονται στη γνωστική ασυμφωνία.
Η μετατροπή των ήδη υπαρχόντων γνωστικών στοιχείων μειώνει τη γνωστική ασυμφωνία, όταν:
  • το νέο τους περιεχόμενο τα καθιστά λιγότερο αντιφατικά
  • μειώνει τη σπουδαιότητά τους.
Αυτή η αυξομείωση των γνωστικών στοιχείων γίνεται εφικτή με την ενεργό μετατροπή των γνωστικών πλευρών του περιβάλλοντος.

H συνδρομή της θεωρίας του Festinger στην κοινωνική ψυχολογία

Η θεωρία του Festinger μπορεί να μην έχει μέλλον, έχει όμως παρελθόν και μεγάλη επιρροή στις έρευνες που αναπτύχθηκαν στο γνωστικό πεδίο της κοινωνικής ψυχολογίας. Και έπειτα, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το βασικό της πλεονέκτημα: έβγαλε στην επιφάνεια και μελέτησε με σπάνια συστηματικότητα ένα από τα πιο περίεργα και -επιφανειακά- παράλογα φαινόμενα. Έδειξε, δηλαδή, πως όταν δεν μπορούμε να αναγκάσουμε κάποιον να προσαρμόσει τη νέα του συμπεριφορά στις παλιές του πεποιθήσεις, μπορούμε, πάντοτε, να κάνουμε το αντίθετο: να τον αναγκάσουμε να προσαρμόσει τις παλιές του πεποιθήσεις στην καινούργια του συμπεριφορά.

Οι αστρικοί άνεμοι, το αρχικό υλικό για το σύμπαν, είναι πυκνοί και σβολιασμένοι

Τα δεδομένα που καταγράφηκαν από το παρατηρητήριο ακτίνων X Chandra της NASA για ένα άστρο νετρονίων, καθώς περνούσε μέσα από ένα πυκνό στρώμα αστρικού ανέμου – που προέρχεται από ένα τεράστιο αστέρι – έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για τη δομή και τη σύνθεση τους αλλά και για το περιβάλλον του ίδιου του άστρου νετρονίων. Η δημοσίευση που περιγράφει την έρευνα, υπό την ηγεσία των αστρονόμων του Πολιτειακού Πανεπιστημίου Penn, εμφανίστηκε στο περιοδικό Μηνιαίες ειδοποιήσεις της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.
 
Εικονογράφηση ενός δυαδικού συστήματος ακτίνων Χ μεγάλης μάζας που αποτελείται από ένα συμπαγές, απίστευτα πυκνό αστέρι νετρονίων σε συνδυασμό με ένα τεράστιο «κανονικό» υπερκείμενο αστέρι.

«Οι αστρικοί άνεμοι είναι το γρήγορο υλικό που αποτελείται από πρωτόνια, ηλεκτρόνια και άτομα μετάλλων – που εκτοξεύονται από αστέρια», δήλωσε ο ερευνητής αστρονομίας και αστροφυσικής Pragati Pradhan. «Αυτό το υλικό εμπλουτίζει το περιβάλλον του αστέρα με μέταλλα, κινητική ενέργεια και ιοντίζουσα ακτινοβολία. Είναι το αρχικό υλικό για το σχηματισμό των άστρων. Μέχρι την τελευταία δεκαετία, θεωρήθηκε ότι οι αστρικοί άνεμοι ήταν ομοιογενείς, αλλά αυτά τα δεδομένα της Chandra παρέχουν άμεση απόδειξη ότι οι αστρικοί άνεμοι είναι πυκνοί σβώλοι.»
 
Ο παρατηρούμενος αστέρας νετρονίων είναι μέρος ενός δυαδικού συστήματος ακτίνων Χ μεγάλης μάζας – το συμπαγές, απίστευτα πυκνό αστέρι νετρονίων συνοδεύεται από ένα τεράστιο «κανονικό» υπερκείμενο αστέρι. Τα αστέρια νετρονίων σε δυαδικά συστήματα παράγουν ακτίνες Χ όταν υλικό από το συνοδό αστέρι πέφτει προς το άστρο νετρονίων και επιταχύνεται σε υψηλές ταχύτητες. Ως αποτέλεσμα αυτής της επιτάχυνσης, παράγονται ακτίνες Χ που μπορούν να αλληλεπιδρούν με τα υλικά του αστρικού ανέμου για να παράγουν δευτερογενείς ακτίνες Χ, σε διάφορες αποστάσεις από το αστέρι νετρονίων. Τα ουδέτερα άτομα σιδήρου, για παράδειγμα, παράγουν ακτίνες φθορισμού με ενέργεια 6,4 keV, ή περίπου 3000 φορές την ενέργεια του ορατού φωτός. Οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν φασματοφωτόμετρα, όπως το όργανο στο Chandra, για να συλλάβουν αυτές τις ακτίνες Χ και να τις χωρίσουν με βάση την ενέργεια τους για να μάθουν για τις συνθέσεις των αστεριών.
 
«Τα ουδέτερα άτομα σιδήρου είναι ένα πιο συνηθισμένο συστατικό των αστεριών, και όταν εξετάσαμε τα δεδομένα ακτίνων Χ από το δυαδικό σύστημα γνωστό ως OAO 1657-415 είδαμε ένα ασυνήθιστο χαρακτηριστικό. Αυτό δηλώνει ότι οι ακτίνες Χ από τον ουδέτερο σίδηρο σκεδάζεται από πυκνή ύλη που περιβάλλει το αστέρι. Αυτό το δυαδικό σύστημα ακτίνων Χ μεγάλης μάζας  είναι το δεύτερο όπου έχει ανιχνευθεί ένα τέτοιο χαρακτηριστικό, που υποστηρίζει τη συσσώρευση (σβόλιασμα) των αστρικών ανέμων.»

Σπάρτακος ο Έλληνας

Σπάρτακος «του γένους ελληνικώτερος».

Σπάρτακος ο μεγαλύτερος Ελλην στρατηγός κι επαναστάτης όλων των εποχών.

Ο Πόλεμος του Σπάρτακου είναι μία από τις μεγαλύτερες και μαζικότερες εξεγέρσεις όλων των εποχών «του γένους ελληνικώτερον», του Έλληνα Σπάρτακου. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την τραγική της κατάληξη, ενέπνευσε πολλά κινήματα αλλά και διανοούμενους και καλλιτέχνες κατά την διάρκεια των αιώνων, πολλοί εκ των οποίων ερμήνευσαν ποικιλοτρόπως και κατά πως τους βόλευε, τον χαρακτήρα της «Επανάστασης του Σπάρτακου» κι άλλοι δεν χρησιμοποίησαν ούτε το όνομα του Σπάρτακου, ούτε την ιστορία του, για να δηλώσουν την δήθεν «ριζοσπαστικότητα» των ενεργειών τους. Κλεφτρόνια κι απατεώνες, έκλεψαν την ιστορία του Σπάρτακου και την ιδιοποιήθηκαν. Ονομάζουν δε, ως επαναστάτες κάτι λουκουμάδες στυλ Τσε Γκεβάρα, Βελουχιώτη, Λένιν και Στάλιν που αιματοκύλισαν τις χώρες τους και είναι κατά συρροή δολοφόνοι και παραδείγματα προς αποφυγή, ως όνειδος κι αποτροπιασμό.

Πολλοί θεωρούν την εξέγερση του Σπάρτακου κοινωνική ή και ταξική, όμως το βασικό αίτημα του ήταν η απελευθέρωση των δούλων και η επιστροφή στις πατρίδες τους, ήταν εθνικό θέμα ο πόλεμος του κι όχι ταξικός. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι οι σκλάβοι ήταν συνήθως αιχμάλωτοι πολέμου, προσθέτει μία εθνική πλευρά στον λαϊκό αγώνα του. Γεγονός που θα μπορούσε να μετατρέψει τον Έλληνα επαναστάτη σε είδωλο του εθνικιστικού και πατριωτικού κινήματος, αντί να αφήνει να τον εκμεταλλεύεται ο μαρξισμός.

Ο Σπάρτακος ήταν Αριστοκράτης, (Αριστος, Αρειος, Αρης) μονομάχος κι επαναστάτης, πολεμιστής Θρακικής καταγωγής «Καταλλήλως ελληνικά» σύμφωνα με τον Πλούταρχο, που ηγήθηκε μεγάλης επανάστασης δούλων και άλλων κοινωνικώς καταπιεσμένων εναντίον των Ρωμαίων. Μάλιστα με τον στρατό του έφτασε μια ανάσα από την σχετικά ανοχύρωτη Αιώνια Πόλη! Σχεδόν όλες οι γνώσεις μας για τον Σπάρτακο περιορίζονται στα γεγονότα της επανάστασης που ηγήθηκε (73 π.κ.ε. – 71 π.κ.ε.) γνωστής και ως «Επανάσταση του Σπάρτακου» ή «Επανάσταση των Μονομάχων», την μεγαλύτερη και σπουδαιότερη της γνωστής ιστορίας των κοινωνικών ανθρώπων. Στην Ελληνική Ιστορία ο Θραξ ήταν ο πολεμικότερος γιός του Θεού Άρη. Στην Αλκηστι ο Ευριπίδης αναφέρει ότι ένα από τα ονόματα του ίδιου του Άρη ήταν Θραξ, καθώς θεωρείτο προστάτης της Θράκης (η χρυσή ασπίδα του φυλασσόταν στον ναό του στην Βιστονία της Θράκης). Ήταν εξαιρετικοί ιππείς, άριστοι πολεμιστές και τεχνίτες κοσμημάτων. Πολλά κοσμήματα στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας είναι φτιαγμένα απο Θράκες τεχνίτες, αφού και η τελευταία γυναίκα του Φιλίππου ήταν Θρακιώτισσα.

Θλίψη προκαλεί ο λόγος του Βολταίρου για την επαναστατική δράση του Σπάρτακου και την εν γένει δραστηριότητά του: «Ο πιο δίκαιος πόλεμος όλων των αιώνων, ο μόνος δίκαιος πιθανώτατα, ήταν ο πόλεμος του Σπάρτακου και των δούλων συντρόφων του εναντίον των Ρωμαίων»

«ηγεμόνας είλοντο τρεις, ων πρώτος ην Σπάρτακος,
ανήρ Θράξ του Μαιδικού γένους, ου μόνον φρόνημα
μέγα και ρώμην έχων, αλλά και συνέσει και πραότητι
της τύχης αμείνων και του γένους ελληνικώτερος».
Πλούταρχος, Κράσσος 9, 2

Πηγές για τον Σπάρτακο και την «Επανάσταση των Μονομάχων» αποτελούν ο Πλούταρχος στον βίο «Μάρκος Κράσσος», ο Γάιος Κρίσπος Σαλλούστιος στα περισωθέντα τμήματα του έργου του Historia, το έργο Rerum Romanorum libri IV (ή Epitome de Gestis Romanorum) του Γάιου Ανναίου Ιούλιου Φλώρου, και του Αππιανού το Εμφυλίων Α’-Ε’.

Για τον πρότερο βίο του Σπάρτακου ελάχιστα είναι γνωστά δημόσια, οι πληροφορίες γι’ αυτόν τον μοναδικό Έλληνα Πολεμιστή, τον μεγαλύτερο επαναστάτη όλων των εποχών, είναι σκοπίμως ομιχλώδεις και εντέχνως κεκαλυμμένες. Όσον αφορά την καταγωγή του, κι όπως μας δηλώνει ρητά ο Πλουταρχος που προσδίδει στον Σπάρτακο Θρακική καταγωγή «Καταλλήλως ελληνικα» είναι από το γένος των Μαιδών (ή Μαίδων ή Μαιδοβιθυνών, Θρακικής φυλής στις όχθες του Στρυμόνα). Οι Μαίδοι ήταν ιλλυρικό φύλο από την Θράκη, το οποίο κατοίκησε την πάνω κοιλάδα του Στρυμόνα περίπου τον 14ο αιώνα π.κ.ε. Το 356 π.κ.ε. υποτάχθηκαν στον Φίλιππο τον Β’. Επαναστάτησαν αργότερα για να επανακτήσουν την ανεξαρτησία τους, αλλά η απόπειρα τους καταπνίγηκε από τον Αλέξανδρο, ο οποίος για να τους τιμωρήσει κατέστρεψε την πρωτεύουσα τους Ιαμφορίνα. Ο ηγέτης των σκλάβων ήταν αριστοκρατικής καταγωγής, αφού οι Θράκες βασιλείς έφεραν το όνομα Σπάρτακος ή Σπάρτοκος. Ηταν αιχμάλωτος πολέμου από την σύγκρουση των Ρωμαίων με την Θρακική δυναστεία των Σπαρτακιδών, αρχικά δούλος σε ορυχείο ο οποίος κατόπιν κατέληξε στην σχολή μονομάχων του Γναίου Λέντουλου Βατιάτου (Gnaeus Lentulus Batiatus) στην Καπύη της Καμπανίας.

Οι εκπαιδευόμενοι μονομάχοι σχημάτιζαν ομάδες (familia gladiatorium), κάτω από τον απόλυτο έλεγχο ενός διοικητή (lanista), ο οποίος είχε και την ευθύνη για την στρατολόγηση, την εκπαίδευση και τις ίδιες τις μονομαχίες. Οι σχολές μονομάχων λειτουργούσαν ταυτοχρόνως και ως στρατώνες και σε κάποιες περιπτώσεις και ως φυλακές, με τους ετοιμοπόλεμους και καλά εκπαιδευμένους μονομάχους να κρατούνται τιθασευμένοι υπό το άγρυπνο μάτι του ρωμαϊκού νόμου.

Η πόλη της Καπύης ήταν περίφημη για τις σχολές μονομάχων που φιλοξενούσε, οι περισσότεροι των οποίων ήταν Γαλατικής και Θρακικής καταγωγής, λάφυρα πολέμου και σκλάβοι, μονομάχοι. Διακόσιοι μονομάχοι, μεταξύ αυτών κι ο Σπάρτακος, κατέστρωσαν ένα σχέδιο απόδρασης που όμως διέρρευσε. Ωστόσο μερικές δεκάδες μονομάχων (78 κατά τον Πλούταρχο) κατάφεραν να δραπετεύσουν (73 π.κ.ε.) χρησιμοποιώντας ως όπλα μαγειρικά σκεύη και την ρώμη τους. Στο δρόμο πήραν όπλα από μια εφοδιοπομπή που μετέφερε οπλισμό μονομάχων σε κάποια άλλη πόλη. Έπειτα κατέφυγαν στις πλαγιές του Βεζούβιου κι εκτελούσαν επιδρομές και επιθέσεις εναντίον των γύρω ρωμαϊκών κτημάτων, αποκομίζοντας στρατιωτικό οπλισμό με τον οποίο αντικαθιστούσαν τον οπλισμό των μονομάχων που τον θεωρούσαν υποτιμητικό. Ο Σπάρτακος ήταν ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός τους, (ήταν κι ο μόνος που διέθετε στρατηγικό μυαλό) ενώ από τους υπόλοιπους μονομάχους ξεχώρισαν ως ικανοί μαχητές οι Γαλάτες Κρίξος και Οινόμαος.

Οι σκλάβοι, οι αναξιοπαθούντες, οι κατατρεγμένοι και οι άποροι βρήκαν ελπίδα στην «Επανάσταση των Μονομάχων» και προσχωρούσαν μαζικά φέρνοντας και τα γυναικόπαιδά, με τους μονομάχους να εκπαιδεύουν άντρες και γυναίκες στην μάχη και να εξαπολύουν επιδρομές στα ρωμαϊκά χωριά για ανεφοδιασμό και στρατιωτικές προμήθειες. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ένας μικρός αλλά ετοιμοπόλεμος στρατός πλαισίωνε τον Σπάρτακο, με τους Ρωμαίους να υποτιμούν την έκταση και την ένταση της εξέγερσης και να αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους, καθώς το κύριο σώμα του ρωμαϊκού στρατού επιχειρούσε εκτός Ιταλίας.

Ενας λησμονημένος Έλλην, «του γένους ελληνικώτερος» όπως λέει ο Πλούταρχος στο έργο του για τον Κράσσο, είναι ασφαλώς και ο μεγαλύτερος επαναστάτης όλων των αιώνων, ο ελληνικής, αριστοκρατικής καταγωγής Σπάρτακος. Εζησε την εποχή που κυβερνούσε την Ρώμη ο Μάρκος Κράσσος (1ος αιών π.κ.ε.), σύμφωνα με πληροφορίες όχι μόνον του Πλουτάρχου, αλλά και πολλών άλλων αρχαίων Ελλήνων και ξένων ιστορικών, όπως για παράδειγμα ο Αθήναιος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Ηρωδιανός, ο Αππιανός, ο Συνέσιος, ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος, ο Στέφανος ο Γραμματικός.

Ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος (Marcus Licinius Crassus Dives, 115 π.κ.ε. – 53 π.κ.ε.) Ρωμαίος αριστοκράτης πολιτικός και ο πλουσιότερος άνθρωπος στην Ρωμαϊκή ιστορία. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πολιτική της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας σχηματίζοντας την πρώτη τριανδρία. Ιούλιος Καίσαρας, Πομπήιος και Κράσος, μοίρασαν την εξουσία της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, με τον Πομπήιο και τον Κράσσο να έχουν την ίδια εξουσία με τον Καίσαρα. Υποστήριξε τον Ιούλιο Καίσαρα στην σταδιοδρομία του, έγινε διοικητής και διακρίθηκε κυρίως μετά την δικτατορία του Σύλλα και την κατάπνιξη της «Επανάστασης του Σπάρτακου» αργότερα, έγινε μέλος της τριανδρίας που αποτελούνταν από τον ίδιο, τον Καίσαρα και τον Πομπήιο και ενώ είχε καλές σχέσεις με τον πρώτο, δεν είχε τις ίδιες με τον δεύτερο. Το 55 π.κ.ε έγινε στρατηγός στην ανατολή όπου είχαν της κτήσεις τους οι Πάρθοι (οι ισχυρότεροι εχθροί των Ρωμαίων στην ανατολή) που απείλησαν τις κτήσεις των Ρωμαίων οργανώνοντας εκστρατεία εναντίον τους που κατέληξε σε αποτυχία.

Ο ίδιος ο Κράσσος σκοτώθηκε στην Μάχη των Καρρών, του οποίου το κεφάλι οι Πάρθοι τοποθέτησαν σε λόγχη και το έδειχναν στους Ρωμαίους. Ακόμη διέλυσαν τις λεγεώνες και πήραν τους αετούς των λεγεώνων (Aquila) για λάφυρα, πράγμα που οι Ρωμαίοι έφεραν βαρέως ως ύστατη στρατιωτική ατίμωση για πολλές δεκαετίες μετά, καθώς αυτό ήταν κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά χωρίς προηγούμενο. Ο βασιλιάς των Πάρθων, ο Ορόδης Β’ σκότωσε τον Σουρένα, τον νικητή στρατηγό του, γιατί πίστευε πως μετά την μεγάλη του νίκη θα έπαιρνε μεγάλη εξουσία και ίσως και τον θρόνο του. Η μάχη των Καρρών θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ένα από τα μεγαλύτερα στρατηγικά σφάλματα της ιστορίας.
 
Σπάρτακος ο Προκλητικά Αήττητος Ημίθεος.
Η «Επανάσταση του Σπάρτακου» από τον Πλούταρχο.
«Η επανάσταση των μονομάχων και η λεηλασία της Ιταλίας, που πολλοί την ονομάζουν Σπαρτάκειο πόλεμο, άρχισε τότε από την εξής αιτίαν: Κάποιος Λέντλος Βατιάτης, έτρεφε μονομάχους στην Καπύη, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Γαλάτες και Θράκες. Επειδή όμως αφότου τους αγόρασε τους είχε κατάκλειστους, όχι γιατί έφταιξαν σε κάτι, αλλά άδικα, και για να τους αναγκάζει να μονομαχούν, διακόσιοι απ’ αυτούς συνεννοήθηκαν να δραπετεύσουν. Αλλά τους πρόδωσαν, και όσοι το αντιλήφθηκαν και πρόλαβαν, όλοι-όλοι εβδομήντα οκτώ από τους διακόσιους, άρπαξαν από κάποιο δημόσιο μαγειρείο μαχαίρια και μικρές σούβλες, κι έφυγαν. Όταν στο δρόμο συνήντησαν μερικά αμάξια, που μετέφεραν όπλα μονομάχων σε άλλη πόλη, τα λεηλάτησαν και οπλίσθηκαν.

Αφού δε κατέλαβαν κάποιο οχυρό μέρος, διάλεξαν τρεις αρχηγούς, από τους οποίους πρώτος ήταν ο Σπάρτακος, που καταγόταν από την Θράκη. Αυτός δεν διακρινόταν μόνο για το υψηλό και ανδρείο φρόνημά του, αλλά και για την σύνεσή και την πραότητά του, ήταν καλύτερος από την τύχη του, και πιο Ελληνικός από το γένος του. Γι’ αυτόν διηγούνται ότι, όταν για πρώτη φορά αγοράσθηκε και μεταφέρθηκε στην Ρώμη, ενώ κοιμόταν παρουσιάσθηκε ένας δράκοντας που τυλίχθηκε γύρω στο πρόσωπό του. Η γυναίκα του, που ήταν από την ίδια φυλή, και γνώριζε την μαντική και τα όργια του Διονύσου, του είπε ότι αυτό το όνειρο του φανέρωνε μια μεγάλη και φοβερή δύναμη, που δεν θα κατέληγε σ’ ευτυχισμένο τέλος. Αυτή τότε συζούσε μαζί του και έφυγε μ’ αυτόν.

Στην αρχή αφού απέκρουσαν εκείνους και ήλθαν εναντίον τους από την Καπύη, κι εκυρίευσαν πολλά πολεμικά όπλα, τα έπαιρναν με χαρά, και πετούσαν σαν άτιμα και βαρβαρικά τα όπλα των μονομάχων. Κατόπιν ήρθε εναντίον τους ο στρατηγός Κλώδιος, που στάλθηκε από την Ρώμη. Αυτός τους επολιόρκησε σ’ ένα βουνό, που είχε ένα μόνο δύσκολο και στενό ανέβασμα, που το φρουρούσε, στα δε υπόλοιπα μέρη είχε απότομους γκρεμούς και γλυστερές πέτρες, κι επάνω στην επιφάνεια ένα μεγάλο άγριο αμπέλι.

Απ’ αυτό οι μονομάχοι έκοψαν κλήματα όσα θα μπορούσαν να τους χρειασθούν, κι έπλεξαν μ’ αυτά σκάλες δυνατές και τόσο μακριές, ώστε όταν τις κρεμούσαν από πάνω σύρριζα στους γκρεμούς, να φθάνουν έως κάτω στο ίσιο μέρος. Έτσι κατέβηκαν όλοι σίγουρα, εκτός από έναν, που έμεινε επάνω για τα όπλα, κι αφού όλοι κατέβηκαν, άφησε τα όπλα να γλυστρήσουν προς το μέρος τους, κι αφού τα έρριξε όλα, σώθηκε κι αυτός τελευταίος. Αυτά δεν τα έμαθαν οι Ρωμαίοι, και γι’ αυτό όταν περικυκλώθηκαν, ένοιωσαν κατάπληξη για την αιφνιδιαστική κύκλωση κι ετράπησαν εις φυγήν, ενώ οι μονομάχοι εκυρίευσαν το στρατόπεδο. Και τότε ήρθαν με το μέρος τους πολλοί από τους γύρω βουκόλους και βοσκούς, που ήσαν άνδρες ρωμαλέοι και έτρεχαν πολύ γρήγορα. Απ’ αυτούς άλλους τους όπλισαν, κι άλλους τους μεταχειρίζονταν σαν ελαφρά οπλισμένους και στην εμπροσθοφυλακή.

Εναντίον τους (οι Ρωμαίοι) έστειλαν και δεύτερο στρατηγό, τον Πούπλιο Βαρίνο. Στην αρχή προσέβαλαν τον υποστράτηγό του Φούριο, που είχε δύο χιλιάδες στρατιώτες και τον έτρεψαν εις φυγήν. Επειτα τον σύμβουλό του και συνάρχοντά του Κισσίνιο, που τον είχαν στείλει με πολύ στρατό, τον παραφύλαξε ο Σπάρτακος, όταν λουζόταν κοντά στις Σαλίνες, και παρά λίγο να τον αιχμαλωτίση, κατόρθωσε όμως εκείνος να διαφύγη μόλις με δυσκολία. Τότε ο Σπάρτακος κατέλαβε αμέσως τις αποσκευές του, και καταδιώκοντάς τον κατά πόδας, σκότωσε πολλούς κι εκυρίευσε το στρατόπεδο, όπου έπεσε κι ο Κοσσίνιος. Και τον ίδιο τον στρατηγό τον νίκησε σ’ άλλες πολλές μάχες, και τέλος έπιασε και τους ραβδούχους του και το άλογό του, κι έγινε πια μεγάλος και φοβερός!

Επειδή, όμως, ο Σπάρτακος δεν περίμενε να επικρατήση μπροστά στον στρατό των Ρωμαίων, σκέφθηκε σωστά κι έφερε προς τις Άλπεις τον στρατό του, νομίζοντας ότι πρέπει να τις περάσουν, και να φύγουν στις πατρίδες τους, άλλοι στην Θράκη, κι άλλοι στην Γαλατία. Αλλά οι υπόλοιποι, επειδή ήσαν δυνατοί ως προς το πλήθος και λογάριαζαν να κάνουν μεγάλα πράγματα, δεν υπάκουαν αλλά γυρνούσαν σ’ όλη την Ιταλία και την λεηλατούσαν. Έτσι δεν ενοχλούσε την Σύγκλητο μόνον το αισχρό κι ανάξιο της αποστασίας, αλλά κι ο φόβος πια κι ο κίνδυνος, και γι’ αυτό έστειλαν και τους δύο υπάτους, σαν να επρόκειτο για έναν από τους πιο δύσκολους και μεγαλύτερους πολέμους!

Από αυτούς ο Γέλιος επετέθηκε ξαφνικά εναντίον του Γερμανικού σώματος, που είχε αποχωρισθή από τους λοιπούς Σπαρτακικούς, από περιφρόνηση και υπεροψία, και το κατέστρεψε ολόκληρο! Ο δε Λέντλος περικύκλωσε με μεγάλες δυνάμεις τον Σπάρτακο, ο οποίος όμως όρμησε ραγδαία και ύστερα από μάχη νίκησε τους υποστρατήγους, κι εκυρίευσε όλες τις αποσκευές τους! Καθώς δε έσπευδε προς τις Άλπεις, τον συνήντησε ο Κάσσιος, ο στρατηγός της Γαλατίας κοντά στον Πάδο, που είχε μαζί του δέκα χιλιάδες στρατιώτες. Εκεί συγκροτήθηκε ισχυρή μάχη, στην οποία νικήθηκε ο Κάσσιος, ο οποίος έχασε πολλούς στρατιώτες και μόλις κατόρθωσε ο ίδιος να διαφύγη!

Όταν τα άκουσε αυτά η Βουλή των Ρωμαίων, τους μεν υπάτους τους διέταξε οργισμένα να μείνουν ήσυχοι, και διάλεξε στρατηγό για τον πόλεμο τον Κράσσο. Μαζί μ’ αυτόν εξεστράτευσαν πολλοί επίσημοι εξ αιτίας της δόξης του και της φιλίας που του είχαν. Αυτός λοιπόν έμεινε μπροστά στην περιοχή της Πικηνίδος για να περιμένη τον Σπάρτακο, που νόμιζε ότι θα κατευθυνόταν προς τα εκεί. Και τον υποστράτηγο Μόμμιο, που διοικούσε δύο τάγματα, τον έστειλε γύρω από τα μέρη αυτά και τον διέταξε να παρακολουθή τους εχθρούς, αλλά να μη συμπλακή μαζί τους, ούτε ν’ αρχίσουν ακροβολισμούς. Ο Μόμμιος, όμως, μόλις του παρουσιάσθηκε η πρώτη ελπίδα, συγκρότησε μάχη και νικήθηκε!

Τότε ο Κράσσος και τον Μόμμιο τον δέχθηκε απότομα, και τους στρατιώτες αφού τους όπλισε πάλι, τους ζητούσε εγγυητάς ότι θα φυλάξουν τα όπλα τους. Τους πεντακοσίους δε από τους πρώτους, και μάλιστα εκείνους που πέταξαν τα όπλα τους, τους διήρεσε σε πενήντα δεκάδες, και εσκότωσε από καθεμία έναν, σ’ όποιον έπεσε ο κλήρος! ΄Ετσι ύστερα από πολύν καιρό επανέφερε την αρχαία αυτή και πατροπαράδοτη στρατιωτική τιμωρία, η οποία προξενεί την καταισχύνη με τον τρόπο του θανάτου, γιατί γίνονται πολλά φρικιαστικά και τρομερά κατά την τιμωρία μπροστά στα μάτια όλων. Έτσι λοιπόν τιμώρησε τους άνδρες, και τους οδήγησε πάλι εναντίον των εχθρών.

Ο Σπάρτακος, λοιπόν, υποχωρούσε δια μέσου της Λευκανίας προς την θάλασσα. Κι όταν συνήντησε στον πορθμό μερικά πειρατικά πλοιάρια Κιλικιανά, απεφάσισε να πάη στην Σικελία, κι αφού ρίξη δύο χιλιάδες άνδρες στο νησί, να ξανανάψη πάλι τον πόλεμο των δούλων, που πριν λίγο είχε σβήσει κι είχε ανάγκη από μία μικρή μονάχα αφορμή. Συμφώνησαν λοιπόν οι Κίλικες μαζί του, αλλά, αφού πήραν τα δώρα, τον εξηπάτησαν κι απέπλευσαν!

Έτσι, λοιπόν, ο Σπάρτακος πάλι απομακρύνθηκε από την θάλασσα κι εστρατοπέδευσε στην χερσόνησο των Ρηγίνων. Τότε ήρθε εναντίον του ο Κράσσος, ο οποίος από την φύση του τόπου οδηγήθηκε τι πρέπει να κάμη, κι άρχισε να περιτειχίζη τον ισθμό. Μ’ αυτή την ενέργειά του σταμάτησε συγχρόνως και την αργία των στρατιωτών, και την προμήθεια των εφοδίων από τους εχθρούς. Η επιχείρηση αυτή ήταν βέβαια μεγάλη και δύσκολη. Την τελείωσε όμως, και την πέτυχε ανέλπιστα μέσα σε λίγο καιρό, αφού παρενέβαλε ένα χαντάκι από θάλασσα σε θάλασσα επάνω στο λαιμό, σε μήκος 300 στάδια, πλάτος δε και βάθος 15 πόδια. Επάνω από το χαντάκι σήκωσε ένα τείχος αξιοθαύμαστο για την δύναμή του και το ύψος.

Για όλα αυτά στην αρχή αδιαφορούσε ο Σπάρτακος και τα καταφρονούσε. Όταν όμως τέλειωσαν τα λάφυρα και θέλησε να προχωρήση, κατάλαβε ότι ήταν περιτειχισμένος, και ότι δεν μπορούσε να πάρη τίποτε από την χερσόνησο. Τότε παραφύλαξε την νύκτα, που έρριχνε χιόνι και φύσαγε ο αέρας χειμωνιάτικος, πρόσχωσε ένα μικρό μέρος από το χαντάκι με χώμα και ξύλα και κλαδιά, και πέρασε το ένα τρίτο από τον στρατό του.

Στην αρχή ο Κράσσος φοβήθηκε μήπως έρθη στον Σπάρτακο η ιδέα να ορμήση αμέσως εναντίον της Ρώμης! Ησύχασε, όμως, όταν είδε ότι πολλοί, που ήρθαν σε ρήξη μαζί του, απεστάτησαν κι εστρατοπέδευσαν στην λίμνη Λευκανίδα. Εναντίον αυτών επετέθηκε ο Κράσσος και τους έδιωξε από την λίμνη, δεν μπόρεσε όμως να τους σκοτώση, ούτε να τους διώξη, γιατί ξαφνικά παρουσιάσθηκε ο Σπάρτακος κι αναχαίτισε την φυγή τους. Προηγούμενα ο Κράσσος είχε γράψει στην πόλη, ότι πρέπει και τον Λούκουλλο να καλέσουν από την Θράκη, και τον Πομπήϊο από την Ισπανία. Μετάνοιωσε όμως και θέλησε να επισπεύση την τελική μάχη από φόβο μην του κλέψουν οι άλλοι την δόξα.

Έτσι, λοιπόν, ο Κράσσος απεφάσισε πρώτα να επιτεθή εναντίον εκείνων που χωρίσθηκαν και εξεστράτευσαν μόνοι τους, με αρχηγούς τον Γάϊο Καννίκιο και τον Κάσσιο. Γι’ αυτό έστειλε 6.000 άνδρες να καταλάβουν προηγουμένως ένα λόφο, και τους διέταξε να προσπαθήσουν να μην ανακαλυφθούν. Αυτοί, για να μη γίνουν αντιληπτοί, σκέπασαν τις περικεφαλαίες τους. Τους είδαν όμως δύο γυναίκες, που έκαναν θυσία υπέρ των εχθρών, και θα διέτρεχαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο, αν δεν φαινόταν γρήγορα ο Κράσσος και δεν συγκροτούσε την πιο ισχυρή μάχη, στην οποία σκότωσε 12.300 εχθρούς! Ανάμεσα σ’ αυτούς βρήκε δύο μόνον πληγωμένους στα νώτα τους. ΄Ολοι οι άλλοι σκοτώθηκαν ενώ στέκονταν ακλόνητοι στις γραμμές τους και πολεμούσαν κατά των Ρωμαίων!

Ύστερα από την ήττα αυτών ο Σπάρτακος έφυγε προς τα βουνά Πετηλίνα, όπου τον κατεδίωξαν και τον παρακολουθούσαν ο Κόϊντος και ο ταμίας Σκρώφας, διοικηταί από το περιβάλλον του Κράσσου. Ξαφνικά όμως ο Σπάρτακος στράφηκε εναντίον των Ρωμαίων και τους έτρεψε εις μεγάλην φυγήν, ώστε μόλις που κατόρθωσαν να σωθούν, αφού άρπαξαν τον ταμία που πληγώθηκε! Αυτό το κατόρθωμα του Σπάρτακου ήταν, φαίνεται, καταστρεπτικό, αφού το πήρανε επάνω τους οι δραπέτες και δεν καταδέχονταν πια ν’ αποφεύγουν τη μάχη, ούτε πειθαρχούσαν πλέον στους αρχηγούς των.

Κι ενώ πια ήσαν στο δρόμο, τους περικύκλωσαν ένοπλοι, και τους ανάγκασαν να τους φέρουν πίσω πάλι, δια μέσου της Λευκανίας εναντίον των Ρωμαίων, βοηθώντας έτσι το σχέδιο του Κράσσου, μιας και είχε γίνει γνωστό πως ο Πομπήϊος έφθασε, για να δρέψη, προφανώς, τις δάφνες της νίκης του πολέμου. Σπεύδοντας, λοιπόν, ο Κράσσος να προλάβη ν’ αγωνισθή, εστρατοπέδευσε κοντά στους εχθρούς, κι άρχισε να σκάβη μία τάφρο μέσα στην οποίαν πηδούσαν οι δούλοι και πολεμούσαν με εκείνους που εργάζονταν.

Κι επειδή οι περισσότεροι έτρεχαν πάντοτε σε βοήθεια κι από τα δύο στρατόπεδα, ο Σπάρτακος είδε την ανάγκη, και παρέταξε ολόκληρο το στράτευμα. Στην αρχή, όταν του έφεραν το άλογο, έσυρε το ξίφος του, και λέγοντας ότι αν μεν νικήση, θα έχη πολλά και καλά άλογα από τους εχθρούς, αν δε νικηθή δεν του χρειάζεται το άλογο, το οποίο και έσφαξε. Έπειτα ενώ ζητούσε να φθάση τον Κράσσο ανάμεσα από πολλά όπλα και πληγές, εκείνον μεν δεν τον πέτυχε, σκότωσε όμως δύο εκατοντάρχους, που συγκρούσθηκαν μαζί του!! Τελικώς, ενώ όλοι γύρω του έφυγαν, αυτός στάθηκε ακλόνητος μοναχός του, κι αφού περικυκλώθηκε από πολλούς κι αμύνθηκε σαν ήρωας, κατασφάχθηκε.» Πλούταρχος στον «Μάρκος Κράσσος»

Η Ηττα ακολουθεί πάντοτε την Αφροσύνη.
Γεμάτοι νίκες οι επαναστάτες έγιναν υπερφίαλοι κι αλαζόνες. Ξαναζήτησαν να προσπαθήσουν να περάσουν στην Σικελία. Ο Λούκουλος όμως είχε καταφθάσει στην περιοχή κι ο Πομπήιος αναμενόταν. Μπροστά σ’ αυτό το ενδεχόμενο, ο Σπάρτακος θέλησε να κάμει μια πολιτικο-στρατιωτική συμφωνία με τον Κράσσο. Οι «μεθυσμένοι από νίκες» όμως σύντροφοί του, τον απέτρεψαν και με τα ξίφη τους τον υποχρέωσαν να δώσει νέα μάχη. Η τελική μάχη εδόθη στα Βασιλικάτα Λουκανίας, στις όχθες του ποταμού Σιλάρου. Ήταν άνοιξη του 71 π.κ.ε. Περίπου 35.000 επαναστάστες έδωσαν πολύωρη και αιματηρή μάχη, την οποία φαινόταν στην αρχή πως την κέρδιζαν.

Ο Σπάρτακος ως άλλος Μ. Αλέξανδρος, αναζητώντας να φονεύσει τον ίδιο τον Κράσσο, πιθανόν σκοτώθηκε. Το πτώμα του δεν αναγνωρίσθηκε ποτέ και δεν βρέθηκε ποτέ. Συνελήφθησαν περίπου 6.000 επαναστάτες, οι οποίοι και σταυρώθηκαν κατά μήκος της Αππίας Οδού! Οι σταυροί τους, με τα αποσυντιθέμενα πτώματα «κοσμούσαν» για χρόνια την μεγάλη ρωμαϊκή οδό, προς παραδειγματισμόν. Διέφυγαν μόνο 5.000 περίπου δούλοι, οι οποίοι διαλύθηκαν εύκολα από τον Πομπήιο.

Αλλά επειδή έχει πολύ μεγάλη σημασία, η υστεροφημία του ηγέτη, είναι χαρακτηριστικό πως όταν ο Κράσσος συνέλαβε αιχμαλώτους όσους επαναστατημένους δούλους επέζησαν της ήττας τους, ζήτησε να του δείξουν ποιος είναι ο Σπάρτακος και εις αντάλλαγμα θα τους χάριζε την ζωή. «Αυτός είναι ο Σπάρτακος!» φώναξε ένας κι έδειξε έναν άλλον. «Αυτός είναι ο Σπάρτακος!» φώναξε ένας άλλος κι έδειξε άλλον. «Αυτός είναι ο Σπάρτακος!» φώναζαν εν συνεχεία όλοι κι έδειχναν όλους. Έτσι, ο Κράσσος τους σταύρωσε όλους, αλλά η ηχώ τους έμεινε στους αιώνες…

Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη και η σημαντικότερη εξέγερση εντός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, μέσα στα σπλάγχνα της. Εξ αιτίας της άρχισαν οι σκλάβοι να αξιοποιούνται, ανάλογα με την τέχνη και την μόρφωσή τους. Μειώθηκε ο αριθμός των σκλάβων, καλυτέρεψαν οι συνθήκες διαβιώσεώς τους, αυξήθηκε ο αριθμός παιδιών που μπορούσαν να γεννήσουν δούλοι γονείς, αυξήθηκαν οι απελεύθεροι, κλπ. Ο Θραξ Σπάρτακος, λοιπόν, ηγήθηκε μεγάλης επαναστάσεως εναντίον των Ρωμαίων, σε μια εποχή που έμοιαζε ότι τίποτε δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην εξάπλωση της ρωμαϊκής πολεμικής δυνάμεως και την εδραίωσή της στην Μεσόγειο.

Αλλοι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο Σπάρτακος δεν πέθανε σε εκείνη την μάχη, αλλά δεν δίνουν πληροφορίες του τι απέγινε. Είναι γεγονός ότι δεν έχουμε καμία πληροφορία για το τέλος του Σπάρτακου, ούτε καν για το όνομα του, αφού ούτε και για την ζωή του έχουμε πολλές πληροφορίες. Όταν ο μύθος μπλέκει με την ιστορία, σκόπιμα, τότε μπορούμε να βάλουμε το ένστικτο στην θέση της γραμμικής λογικής και να βγάλουμε δικά μας συμπεράσματα, ειδικά αφού ξέρουμε ό,τι την ιστορία την γράφουν οι νικητές εις βάρος των ηττημένων και οι ιστορικές αλήθειες αλλάζουν και τροποποιούνται επίσης κατά το δοκούν. Δες πως κλέβουν σήμερα την ιστορία, την γλώσσα και τον πολιτισμό της Μακεδονίας, και ο ιστορικός του μέλλοντος θα αναφέρει ως αναξιόπιστους αυτούς που θα γράφουν ότι η Μακεδονία είναι Ελλάδα, εδώ αυτό το ζούμε ήδη σήμερα, σκέψου μετά από 1.000 χρόνια !! όποιος θα αναφέρει την λέξη Ελλάδα και Ελληνες θα θεωρείται γραφικός και συνομωσιολόγος.
 
Η ζωή του Σπάρτακου έγινε θρύλος με κινηματογραφικές ταινίες και αφιερώματα για την ένδοξη δράση του! Ο Χάουαρντ Φάστ ακολουθώντας τις μαρξιστικές πεποιθήσεις, έχει γράψει το βιβλίο με τίτλο «Ο Σπάρτακος» και είναι γνωστή η χολιγουντιανή ταινία Σπάρτακος (1960) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ με τον Κερκ Ντάγκλας στην παραγωγή και τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ενώ η σειρά Spartacus με πάθος, ρεαλιστική βία, άγριο σεξ, προδοσία, αγωνία, αίγλη των Ρωμαίων, η άμμος της αρένας, ο ιδρώτας των Μονομάχων, ο Αγώνας για Ελευθερία είναι τα χαρακτηριστικά της, ίσως, πιο μεγαλειώδους ιστορικής σειράς της αμερικανικής τηλεόρασης. Η σειρά χωρίζεται σε 4 σεζόν. Blood and Sand (1η), Gods Of The Arena (prequel), Vengeance (2η) και War of the Damned (3η). Το Gods of the Arena (2011) είναι η σεζόν η μηδενική της σειράς ή αλλιώς το Prequel. Η σειρά έγινε εκτάκτως λόγω του γεγονότος ότι ο ηθοποιός Andy Whitfield πέθανε από λευχαιμία κι έψαχναν αντικαταστάτη του. Η σεζόν, μας δείχνει πως έφτασε ο Crixus στη σχολή του Batiatus και μας λύνει τις απορίες για πρόσωπα που αλλά και τα καινούργια πρόσωπα που συναντάμε στην 2η σεζόν.

Τα ξύλινα σπαθιά για την εκπαίδευση των μονομάχων, δείχνουν ελαφρύτερα από τα κανονικά σπαθιά μέσα στην σειρά. Ιστορικά όμως, τα ξύλινα σπαθιά ήταν πολύ πιο βαριά από τα αληθινά, προκειμένου οι μονομάχοι να εξασκούνται σε αυτό το βάρος. Οι σκηνές μάχης που γίνονται στην σειρά, είναι στο στυλ των 300, καθώς αυτή ήταν η επιθυμία του σκηνοθέτη Steven De Knight. Όπως και στην πραγματικότητα, έτσι και στην σειρά, δεν αναφέρεται κανένα όνομα ως το αληθινό όνομα του Σπάρτακου. Ακόμα και στην τελευταία του σκηνή, λέει ξεψυχώντας όταν τον αποαλούν ως Σπάρτακο, «αυτό δεν είναι το όνομά μου» και δεν το λέει.

Στον κατά Αρθουρ Καίστλερ Σπάρτακο, από την άλλη, ξεδιπλώνεται η λογοτεχνική δύναμη του Καίστλερ που καταφέρνει να αναπλάσει μια ιστορική εποχή παρακολουθώντας μια προσωπικότητα που κινείται ανεξέλεγκτα χωρίς όμως να υποκύπτει ούτε στην ελάχιστη μυθοποίηση. Γιατί ο Καίστλερ ενδιαφέρεται μόνο για την αλήθεια και δεν μπορεί να παρασυρθεί ούτε από επικές μυθοπλασίες, ούτε από διθυράμβους χολιγουντιανού τύπου. Ο Καίστλερ, σε μια απόλυτη αντιστροφή, διαλύει όλους τους μύθους υπηρετώντας την ιστορική αλήθεια και ταυτόχρονα δημιουργεί έναν νέο μύθο, το μύθο του Σπάρτακου που χτίζεται εξ’ αρχής πάνω σε καθαρά ανθρώπινη βάση. Γιατί ο Σπάρτακος παρουσιάζεται με όλους του τους φόβους.

Γιατί διστάζει να αντιμετωπίσει τις ανόητες και αρπακτικά διασπαστικές διαθέσεις του Κρίξου που φαίνονται σχεδόν απ’ την αρχή. Γιατί βρίσκεται υπόλογος μπροστά νστρατό του και παίρνει σκληρές αποφάσεις για την διατήρηση της πειθαρχίας. Γιατί απ’ την αρχή γνωρίζει το τέλος χωρίς την ελάχιστη αυταπάτη. Γιατί μεγάλο κομμάτι του στρατού δεν τον υπακούει και ισοπεδώνει το Μεταπόντιο παρά την θέλησή του. Γιατί βλέπει τον στρατό να χωρίζεται ανάλογα με τις εθνότητες και να γεννιούνται μίση. Γιατί προσπαθεί μέχρι το τέλος να βρει συνεργασίες δημιουργώντας ένα κοινό μέτωπο και βλέπει τα πάντα να ναυαγούν. Γιατί οι πειρατές τον εξαπατούν και του κλέβουν τα λεφτά, αφήνοντάς τον περικυκλωμένο στο Ρήγιον, στο έλεος του Κράσσου. Ο Καίστλερ είναι ξεκάθαρος: «Από τη στιγμή που έμαθε το θάνατο του Κρίξου και τη διάλυση του στρατού του, ο Σπάρτακος έπαψε να έχει αυταπάτες. Ήξερε πως στο εξής, ο δρόμος οδηγούσε στο βάραθρο». Γιατί στη συνάντηση με τον Κράσσο ο αγνός ιδεαλισμός του συντρίβεται μπροστά στον κυνισμό του Ρωμαίου άρπαγα. Τελικά, το κατά Καίστλερ πορτρέτο του Σπάρτακου που τσαλακώνεται μέσα στη δίνη της ιστορίας, είναι ίσως η πιο ηρωική προοπτική που του αποδόθηκε ποτέ.

Εξάλλου, η ήττα του Σερτώριου στην Ισπανία κατέστησε σαφές στο Σπάρτακο ότι έμεινε μόνος κι ότι δεν υπήρχαν ελπίδες γι’ αυτόν. Η συνέχεια γνωστή. Την εξόντωση του Σπάρτακου αναλαμβάνει ο Κράσσος που καταφέρνει να τον εγκλωβίσει στο Ρήγιον χτίζοντας μία τάφρο 53ών χιλιομέτρων. Ο Σπάρτακος πληρώνει τους πειρατές να τον μεταφέρουν στη Σικελία, οι οποίοι παίρνουν τα λεφτά και τον προδίδουν. Καταφέρνει και πάλι να ξεφύγει γεμίζοντας χώμα ένα αφύλακτο σημείο της τάφρου, προκαλώντας στον Κράσσο κατάπληξη. Η τελική πράξη παίχτηκε στην περιοχή της Λουκανίας, όπου ο Κράσσος διέλυσε το στρατό των δούλων μετά από πολύωρη κι αιματηρή μάχη: «Το μεσημέρι, ο μισός στρατός του Σπάρτακου είχε εκμηδενιστεί. Οι υπόλοιποι μάχονταν γυμνοί ενάντια σε σιδερόφραχτους άντρες, ξύλο ενάντια στο σίδερο, σάρκα ενάντια στο μέταλλο. Ήταν πιότερο μια σφαγή, παρά μια μάχη. Τα θύματα φαίνονταν γοητευμένα από το θάνατο».

Κι ανάμεσα στα γεγονότα ο Καίστλερ παραβάλλει επεισόδια από τα λουτρά της Καπύης μέσα απ’ το βλέμμα του μικροαστού υπαλληλίσκου γραφειοκράτη Κουίντου Απρόνιου, «που συνεχώς επιδιώκει την κοινωνική άνοδο και συνεχώς ματαιώνεται. Που αγανακτεί με όλους τους εξεγερμένους και τους ψευδορήτορες των λουτρών οι οποίοι καταγγέλλουν την φρικαλέα διεφθαρμένη ρωμαϊκή εξουσία κι οραματίζονται έναν δίκαιο κόσμο. Που κάνει τα πάντα για ένα δωρεάν εισιτήριο για την αρένα του Λέντουλου Βατιάτου, για να συμμετέχει κι αυτός στον άρτο και τα θεάματα, όπως όλοι οι επιφανείς, και που μένει διαρκώς στο περιθώριο.

Η δειλία, η νωθρότητα, οι γελοίες φιλοδοξίες και η κίβδηλη εντιμότητα του Απρόνιου παίρνει διαστάσεις εξοργιστικές μπροστά στα βουνά της δυστυχίας και της κοινωνικής ανισότητας που ξετυλίγονται. Κι αυτό ακριβώς είναι το κλίμα της εποχής. Οι καλλιεργητές χάνουν την γη τους γιατί τα γεωργικά προϊόντα φτάνουν με μηδαμινό κόστος από τις κατακτημένες χώρες – αποικίες και η καλλιέργεια γίνεται ασύμφορη. Περιφέρονται ρακένδυτοι μέσα στην Ρώμη και διατρέφονται από το συσσίτιο της πόλης. Μοναδική προοπτική γι’ αυτούς είναι ο στρατός. Η συγκλητική εξουσία είναι η μεγάλη αρένα της διαφθοράς και του παζαρέματος όλων των συμφερόντων.

Ο πλούτος συγκεντρώνεται σε μια ολιγάριθμη ελίτ και η αυτοκρατορία, πέρα από στρατό δεν παράγει τίποτε. Μοναδική κερδοφόρα επιχείρηση είναι το θέαμα και κυρίως οι αρένες των μονομάχων. Οι δούλοι συμβάλλουν επιπλέον στην εξαθλίωση του κόσμου που πλέον είναι αδύνατο να βρει το παραμικρό μεροκάματο. Παρακολουθούμε μια αποκτήνωση που στηρίζεται στην στρατοκρατία, την πολιτική διαφθορά, την εκτόνωση της αρένας, την απελπισία του κόσμου και την εκμετάλλευση όλων των περιοχών που προσαρτήθηκαν βίαια στην αυτοκρατορία. Τα λόγια του Κράσσου απέναντι στον Κάτωνα – που εκπροσωπεί τον κούφιο ιδεαλισμό της εξιδανίκευσης του παρελθόντος – είναι ακριβώς αυτός ο καθρέφτης. Είναι η ισχύς μιας πρώιμης και αδυσώπητης παγκοσμιοποίησης που ισοπεδώνει τους ανθρώπους.»

«Η πειθαρχία και οι αρετές του παλιού καιρού, όλα αυτά είναι ωραία και καλά! Όμως τι μπορούν να κάνουν ενάντια στην αγροτική κρίση ή ενάντια στον εξευτελισμό της ιδιοκτησίας; Η υπέρτατη πονηρία του ρωμαϊκού κράτους συνίσταται στο ότι λαβαίνει εμπορεύματα απ’ τις αποικίες του χωρίς να πληρώνει στην ουσία ούτε ένα σηστέρτιο. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι οι εξαγωγές της Ασίας μεταφέρονται απλώς σε πίστωση αυτών των αποικιών και έναντι των μελλοντικών φόρων. Μ’ άλλα λόγια έχουμε τα πάντα για τίποτα και, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, το σύστημα αυτό είναι κι ο κύριος αίτιος της σημερινής μας κατάστασης. Ο ρωμαίος πολίτης δεν έχει πια κανένα κέρδος απ’ τη δική του παραγωγή.

Πώς θα πολεμήσει ο αγρότης ενάντια στο φτηνό στάρι που μας έρχεται απ’ έξω; Πώς θα αντέξει ο τεχνίτης τον ανταγωνισμό των σκλάβων, δηλαδή των χεριών που δεν πληρώνονται; Γι’ αυτό στις μέρες μας ο ελεύθερος πληθυσμός είναι άνεργος. Δεν του απομένει παρά να πουλήσει το χωράφι του και να ‘ρθει στην πρωτεύουσα όπου οι δωρεάν διανομές σταριού θα τον εμποδίσουν να πεθάνει από την πείνα. Αφού του απαγορεύουν να εργάζεται, έχει το δικαίωμα να ζητιανεύει! Έτσι, οι πραγματικοί αφέντες του ρωμαϊκού κράτους είναι οι αγρότες των φόρων, οι δημοσιολόγοι, οι χρηματιστές, οι κερδοσκόποι, οι αντιπρόσωποι των ορυχείων κι οι έμποροι σκλάβων. Εκείνοι αποφασίζουν για την ειρήνη ή τον πόλεμο, εκείνοι ρυθμίζουν ανάλογα με τα κέφια τους την ευημερία ή την καταστροφή της χώρας». ( Άρθουρ Καίστλερ «ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ»)
 
Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΗΜΙΘΕΟΥ ΣΠΑΡΤΑΚΟΥ
Γενικά για την ρωμαϊκή άρχουσα τάξη, η μορφή του Σπάρτακου (και λογικότατα) συνδέθηκε και παρομοιάστηκε με τις χειρότερες συμφορές σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε το όνομα του Θράκα Αριστοκράτη να μετατραπεί σε ύβρη. «Σπάρτακο» αποκάλεσε ο Μάρκος Αντώνιος τον νεαρό Οκταβιανό για να στρέψει εναντίον του τους μεγαλοϊδιοκτήτες δούλων, ενώ με τον ίδιο χαρακτηρισμό ο Κικέρων καταφερόταν εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων. Ο ιστορικός Ευτρόπιος (4ος αι. μ.κ.ε.) συνέκρινε την εξέγερση του Σπάρτακου με τις εκστρατείες του Αννίβα!

Επίσης από τις περιγραφές, ο Σπάρτακος διέθετε αξιοσημείωτη στρατηγική αντίληψη κι ευφυΐα. Νίκησε επανειλημμένως και με στρατηγικά ευφυέστατα τεχνάσματα όσους στρατούς, υπό διάφορους διοικητές, έστειλε εναντίον του η Σύγκλητος. Ακόμη και για τον έμπειρο και πάμπλουτο Κράσσο η πάταξη της επανάστασης δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Καθώς φαίνεται όμως, κυρίως από τις περιγραφές του Πλουτάρχου, δεν ασκούσε ισχυρό έλεγχο επί των λιγότερο ευφυών και πολεμοχαρών συντρόφων του με αποτέλεσμα την τελική ήττα. Άλλωστε οι επαναστάσεις ξεκινούν από έναν· αλλά δεν εγκαθιδρύονται από έναν.

Οι περιγραφές αυτές, δείχνουν την αξία του ως στρατηγού, που ενδεχομένως να είναι ακόμη μεγαλύτερη από τις στρατιωτικές και διοικητικές αρετές που του αποδίδονται από άλλες πηγές στην υπηρεσία του στις τάξεις του ρωμαϊκού στρατού. Ως αιτία θανάτου αναφέρεται ότι, «έπεσε στο καθήκον» και οι πληροφορίες σχετικά με τις ασχολίες του τον ονομάζουν ως «Μονομάχος και Στρατιωτικός Ηγέτης» κι αυτό ήταν, ένας αντάξιος και προκλητικά αήττητος γόνος του Αρη, του Ελληνικού Θεού του Πολέμου και της Δόξας.

Άρης ή Αρεύς ή Αρειος <ριζα αρ> υπερθετικός Αριστος, ο Ανώτατος, ουσιαστικό άρσις, το σήκωμα, η ανύψωση, μεταφορικά η εναντίωση. Αντιστοιχα ‘αρεία φυλή’ κι ‘άρειος πάγος’. Συγγενικό με το λατινικό Mars όπου το αρχικό M- είναι νώθο, προερχόμενο από το λατινικό καταληκτικό -m. Γι’ αυτό αντίστοιχα Ιράν και όχι Μιράν. Από την αναζήτηση και διεκδίκηση του ιδανικού προκυπτουν οι έριδες και ο πόλεμος. Ο Άρης είναι ο Ελληνας Θεός του Πολέμου, συμβολίζοντας την διεκδικηση της ανώτατης θέσης, σαν γενεσιουργό αιτία της αντιπαλότητας. Δεν πρέπει να συγχέεται με τις βεδικές θεότητες maruts που είναι σύνολο θεοτήτων της θύελλας, από την ΙΕ ρίζα *mer- (= πεθαίνω) ενώ η αντίστοιχη λατινική λέξη για τον θάνατο είναι πάντοτε Mors και όχι Mars. Αντίστοιχα ο μήνας Μάρτιος που σημαίνει ο αρχικός κι όχι ο θανατηφόρος, ή το αγγλικό march που σημαίνει ξεκινώ.

Συνήθως ο Θεός Άρης μάχεται πεζός σπάζοντας με την ορμή του τα άρματα και ανατρέποντας τα τείχη. Άλλες φορές είναι σε άρμα με δύο (Δείμος και Φόβος) ή τέσσερις μεγαλοπρεπείς ίππους (παιδιά του Βορέα και της Ερινύας) (Φόβος, Αίθωνας, Φλόγιος και Κόναβος όπως τους ονομάζει ο Κόιντος ο Σμυρναίος). Ο Άρης, σύμφωνα με τους ποιητές, έχει πελώριο σώμα (όταν έπεσε από το κτύπημα μιας πέτρας που του πέταξε η Αθηνά κάλυψε εννιά πλέθρα γης), είναι ισχυρός και ορμητικός. Στην μάχη ορμά μαινόμενος με τρομακτικά μάτια. Κραυγάζει δυνατά όσο εννέα ή δέκα χιλιάδες άνθρωποι που πολεμούν. Στην μανία του είναι ακόρεστος στο αίμα και στην σφαγή. Αδιαφορεί για το δίκαιο και δεν αναγνωρίζει κανέναν νόμο. Κατά τον Τρωικό πόλεμο βοηθά τους Τρώες αν και είχε υποσχεθεί να βοηθήσει τους Αχαιούς στην Ήρα και την Αθηνά, γι’ αυτό υβρίζεται από την Αθηνά σαν αλλοπρόσαλλος. Η πολεμική του μανία τον κάνει μισητό ακόμη και στον Δία. Γι’ αυτό και δεν του έχτιζαν ναούς ποτέ και πουθενά. Αλλωστε ο Θεός Αρης αποκαλείται και βροτοκτόνος !!!

«Άρρηκτε, ομβριμόθυμε, μεγασθενή, άλκιμε δαίμονα, οπλοχαρή, αδάμαστε, βροτοκτόνε, τειχεσιπλήτα, Άρες άναξ, οπλόδουπε, αεί απαλαγμένε από τους φόνους, που χαίρεσε με ανδρόφονο αίμα, πολεμόκλονε, φρικτέ, που ποθείς τα ξίφη και άμουσον δόρι μάχης. Που στήνεις λυσσώσα έριδα, και στέλνεις αλγεσίθυμον πόνο, νέυσε στον πόθο της Κύπριδος και τους κώμους του Λυαίου και άλλαξε την αλκή των όπλων στα έργα τις Δηούς, ποθόντας κουροτρόφο ολβιοδώτη ειρήνη.» Ομηρικός ύμνος Άρεα.

Εμφανέστατη η ομοιότητα του με τον γόνο του Σπάρτακο.

Ο Σπάρτακος είναι Ένας θρυλικός Υιός ενός θρυλικού Θεού απόγονος.
Η μορφή του Σπάρτακου πέρασε στον θρύλο και ενέπνευσε κινήματα, οργανώσεις και καλλιτέχνες κατά τους νεότερους χρόνους. Ενδεικτικά αναφέρονται οι αριστεροί Σπαρτακιστές της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης που δραστηριοποιήθηκαν έντονα κατά την Γερμανική Επανάσταση του 1918. Ο Σπάρτακος έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης κι εκμετάλλευσης από κομμουνιστικού  προσανατολισμού οργανώσεις, καθεστώτα κλπ. εξαιρετικά ιλαρό, αν σκεφτούμε την ανικανότητα τους να αντιληφθούν το θεϊκό κι αριστοκρατικό αίμα (Αρειο) που κυλούσε στις φλέβες του.

Το όνομα «Σπάρτακος» το χρησιμοποίησαν οι Ιλλουμινάτι για να εξοντώσουν τις βασιλείες και τις θρησκείες, (ιερατεία κάθε είδους) ονομαζόμενοι κι ως «Σπαρτακιστές». Εμφανίστηκαν αργότερα και κάποιοι αυτοαποκαλούμενοι ως Σπαρτακιστές (κομμουνιστικά καθιζήματα) στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης αλλά με διαφορετική ατζέντα, μάλλον κάποιο παρακλάδι τους. Ως «Δημοκρατία της Βαϊμάρης» χαρακτηρίζεται η περίοδος εκείνη της γερμανικής ιστορίας που οριοθετείται χρονικά από το τέλος της Επανάστασης του Νοέμβρη του 1918, μέχρι την ανάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ το Γενάρη του 1933. Η Γερμανία βρισκόταν στην μέση μιας μεταπολεμικής εξέγερσης και δύο από τις αντιληπτές πορείες, ήταν είτε η σοσιαλδημοκρατία, είτε μια σοβιετική δημοκρατία· παρόμοια μ’ αυτή που είχε καθιερωθεί από το Μπολσεβίκικο κόμμα στην Ρωσία. Δηλαδή είτε κομμουνισμός, είτε κομμουνισμός.

Η εξέγερση ήταν πρωτίστως μια διαμάχη για την εξουσία των δύο πολιτικών μορφωμάτων, που διέλυσαν την ισχυρή Γερμανία, του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (SPD) με επικεφαλής τον Φρίντριχ Έμπερτ και των ριζοσπαστών κομμουνιστών του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, υπό την ηγεσία του Καρλ Λίμπκνεχτ και της Ρόζα Λούξεμπουργκ, που προηγουμένως είχαν ιδρύσει και διοικούσαν την Ένωση Σπάρτακος (Spartakusbund). Αυτός ο συμμοριτοπόλεμος για την εξουσία ήταν το αποτέλεσμα της παραίτησης του Κάιζερ Γουλιέλμου Β’ και της παραίτησης του καγκελάριου Μαξ Φον Μπάντεν, ο οποίος είχε παραδώσει την εξουσία στον Έμπερτ, καθώς ήταν επικεφαλής του μεγαλύτερου κόμματος στο γερμανικό κοινοβούλιο. Έχει ενδιαφέρον όμως ως θέμα, ιστορικά μα και μεταφυσικά, που δεν θα συζητηθεί εδωνά.

Κι όμως!! Αυτόν τον ‘Ελληνα ήρωα, τον θρυλικό Σπάρτακο, τον έχουν ιδιοποιηθεί οι Βούλγαροι με ένα 3μετρο χάλκινο άγαλμα, που παριστάνει τον μεγάλο στρατιωτικό ηγέτη, τον επαναστάτη να σπάζει τις αλυσσίδες του, ενώ εμείς οι Έλληνες τον αγνοούμε και δεν τον τιμούμε, οι περισσότεροι μάλιστα, δεν τον γνωρίζουν καν, κι ελάχιστοι τον γνωρίζουν μονάχα ως όνομα μέσα από τις ταινίες. Υπάρχουν φυσικά και τα μαρξιστικά αναλφάβητα κι αμόρφωτα καρκινώματα που λένε πως δεν είναι Ελληνες οι Θράκες, ούτε οι Μακεδόνες …

Σπάρτακος ο Ελληνας Ηγέτης Ημίθεος που γεννήθηκε Ελεύθερος και πέθανε ακόμη πιο Ελεύθερος.

ΜΟΝΟ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΓΟΝΟΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

ΜΟΝΟ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ.

Οσο για τους σημερινούς κλαρινογαμπρούς ορθό(δο)λοξους νεοελληναράδες … ΚΑΛΟΦΑΓΩΤΟΙ