ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (19.1-19.73)

Ραψωδία Τ' - Μήνιδος ἀπόρρησις

Ἠὼς μὲν κροκόπεπλος ἀπ᾽ Ὠκεανοῖο ῥοάων
ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσιν·
ἡ δ᾽ ἐς νῆας ἵκανε θεοῦ πάρα δῶρα φέρουσα.
εὗρε δὲ Πατρόκλῳ περικείμενον ὃν φίλον υἱόν,
5 κλαίοντα λιγέως· πολέες δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροι
μύρονθ᾽· ἡ δ᾽ ἐν τοῖσι παρίστατο δῖα θεάων,
ἔν τ᾽ ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τέκνον ἐμόν, τοῦτον μὲν ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ
κεῖσθαι, ἐπεὶ δὴ πρῶτα θεῶν ἰότητι δαμάσθη·
10 τύνη δ᾽ Ἡφαίστοιο πάρα κλυτὰ τεύχεα δέξο,
καλὰ μάλ᾽, οἷ᾽ οὔ πώ τις ἀνὴρ ὤμοισι φόρησεν.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα θεὰ κατὰ τεύχε᾽ ἔθηκε
πρόσθεν Ἀχιλλῆος· τὰ δ᾽ ἀνέβραχε δαίδαλα πάντα.
Μυρμιδόνας δ᾽ ἄρα πάντας ἕλε τρόμος, οὐδέ τις ἔτλη
15 ἄντην εἰσιδέειν, ἀλλ᾽ ἔτρεσαν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
ὡς εἶδ᾽, ὥς μιν μᾶλλον ἔδυ χόλος, ἐν δέ οἱ ὄσσε
δεινὸν ὑπὸ βλεφάρων ὡς εἰ σέλας ἐξεφάανθεν·
τέρπετο δ᾽ ἐν χείρεσσιν ἔχων θεοῦ ἀγλαὰ δῶρα.
αὐτὰρ ἐπεὶ φρεσὶν ᾗσι τετάρπετο δαίδαλα λεύσσων,
20 αὐτίκα μητέρα ἣν ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«μῆτερ ἐμή, τὰ μὲν ὅπλα θεὸς πόρεν οἷ᾽ ἐπιεικὲς
ἔργ᾽ ἔμεν ἀθανάτων, μηδὲ βροτὸν ἄνδρα τελέσσαι.
νῦν δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ θωρήξομαι· ἀλλὰ μάλ᾽ αἰνῶς
δείδω μή μοι τόφρα Μενοιτίου ἄλκιμον υἱὸν
25 μυῖαι καδδῦσαι κατὰ χαλκοτύπους ὠτειλὰς
εὐλὰς ἐγγείνωνται, ἀεικίσσωσι δὲ νεκρόν―
ἐκ δ᾽ αἰὼν πέφαται― κατὰ δὲ χρόα πάντα σαπήῃ.»
Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα·
«τέκνον, μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων.
30 τῷ μὲν ἐγὼ πειρήσω ἀλαλκεῖν ἄγρια φῦλα,
μυίας, αἵ ῥά τε φῶτας ἀρηϊφάτους κατέδουσιν·
ἤν περ γὰρ κεῖταί γε τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν,
αἰεὶ τῷ γ᾽ ἔσται χρὼς ἔμπεδος, ἢ καὶ ἀρείων.
ἀλλὰ σύ γ᾽ εἰς ἀγορὴν καλέσας ἥρωας Ἀχαιούς,
35 μῆνιν ἀποειπὼν Ἀγαμέμνονι, ποιμένι λαῶν,
αἶψα μάλ᾽ ἐς πόλεμον θωρήσσεο, δύσεο δ᾽ ἀλκήν.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα μένος πολυθαρσὲς ἐνῆκε,
Πατρόκλῳ δ᾽ αὖτ᾽ ἀμβροσίην καὶ νέκταρ ἐρυθρὸν
στάξε κατὰ ῥινῶν, ἵνα οἱ χρὼς ἔμπεδος εἴη.
40 Αὐτὰρ ὁ βῆ παρὰ θῖνα θαλάσσης δῖος Ἀχιλλεὺς
σμερδαλέα ἰάχων, ὦρσεν δ᾽ ἥρωας Ἀχαιούς.
καί ῥ᾽ οἵ περ τὸ πάρος γε νεῶν ἐν ἀγῶνι μένεσκον,
οἵ τε κυβερνῆται καὶ ἔχον οἰήϊα νηῶν
καὶ ταμίαι παρὰ νηυσὶν ἔσαν, σίτοιο δοτῆρες,
45 καὶ μὴν οἱ τότε γ᾽ εἰς ἀγορὴν ἴσαν, οὕνεκ᾽ Ἀχιλλεὺς
ἐξεφάνη, δηρὸν δὲ μάχης ἐπέπαυτ᾽ ἀλεγεινῆς.
τὼ δὲ δύω σκάζοντε βάτην Ἄρεος θεράποντε,
Τυδεΐδης τε μενεπτόλεμος καὶ δῖος Ὀδυσσεύς,
ἔγχει ἐρειδομένω· ἔτι γὰρ ἔχον ἕλκεα λυγρά·
50 κὰδ δὲ μετὰ πρώτῃ ἀγορῇ ἵζοντο κιόντες.
αὐτὰρ ὁ δεύτατος ἦλθεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
ἕλκος ἔχων· καὶ γὰρ τὸν ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ
οὖτα Κόων Ἀντηνορίδης χαλκήρεϊ δουρί.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντες ἀολλίσθησαν Ἀχαιοί,
55 τοῖσι δ᾽ ἀνιστάμενος μετέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«Ἀτρεΐδη, ἦ ἄρ τι τόδ᾽ ἀμφοτέροισιν ἄρειον
ἔπλετο, σοὶ καὶ ἐμοί, ὅ τε νῶΐ περ ἀχνυμένω κῆρ
θυμοβόρῳ ἔριδι μενεήναμεν εἵνεκα κούρης;
τὴν ὄφελ᾽ ἐν νήεσσι κατακτάμεν Ἄρτεμις ἰῷ,
60 ἤματι τῷ ὅτ᾽ ἐγὼν ἑλόμην Λυρνησσὸν ὀλέσσας·
τῶ κ᾽ οὐ τόσσοι Ἀχαιοὶ ὀδὰξ ἕλον ἄσπετον οὖδας
δυσμενέων ὑπὸ χερσίν, ἐμεῦ ἀπομηνίσαντος.
Ἕκτορι μὲν καὶ Τρωσὶ τὸ κέρδιον· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς
δηρὸν ἐμῆς καὶ σῆς ἔριδος μνήσεσθαι ὀΐω.
65 ἀλλὰ τὰ μὲν προτετύχθαι ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ,
θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ἀνάγκῃ·
νῦν δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ παύω χόλον, οὐδέ τί με χρὴ
ἀσκελέως αἰεὶ μενεαινέμεν· ἀλλ᾽ ἄγε θᾶσσον
ὄτρυνον πόλεμόνδε κάρη κομόωντας Ἀχαιούς,
70 ὄφρ᾽ ἔτι καὶ Τρώων πειρήσομαι ἀντίον ἐλθών,
αἴ κ᾽ ἐθέλωσ᾽ ἐπὶ νηυσὶν ἰαύειν· ἀλλά τιν᾽ οἴω
ἀσπασίως αὐτῶν γόνυ κάμψειν, ὅς κε φύγῃσι
δηΐου ἐκ πολέμοιο ὑπ᾽ ἔγχεος ἡμετέροιο.»

***

Άφηνε του Ωκεανού τα βάθ᾽ η ροδισμένη
Ηώς να φέρει των Θεών το φως και των ανθρώπων·
κι έφερ᾽ η Θέτις του θεού τα δώρ᾽ αυτά στα πλοία.
Ήβρε σιμά στον Πάτροκλο τον ποθητόν υιόν της
5 πικρά να κλαίει, και πολλοί τριγύρω του εθρηνούσαν
σύντροφοι, κι η ασύγκριτη θεά σιμά τους ήλθε.
Το χέρι του ᾽πιασε σφικτά, προσφώνησέ τον κι είπε:
«Παιδί μου, αυτόν ν᾽ αφήσομε, με όλο μας τον πόνο,
να κείτεται ως τον δάμασε η βουλή των αθανάτων·
10 του Ηφαίστου τώρα δέξου εσύ τ᾽ άρματα τα ωραία
που όμοια δεν εφόρεσε κανείς θνητός ακόμη».
Είπε και καθώς έθεσεν εμπρός στον Αχιλλέα
τ᾽ άρματα τα καλότεχνα, κείν᾽ αντηχήσαν όλα.
Οι Μυρμιδόνες τρόμαξαν, κανείς να τ᾽ αντικρίσει
15 δεν ετολμούσε κι έφυγαν· και άμα τα είδ᾽ εκείνος
μέσα του εχόχλασε η χολή βαθύτερα και αστράψαν
ωσάν φωτιά τα μάτια του· κι ευφραίνετο να πιάνει
τα ωραία δώρα του θεού και αφού να τα θωράει
τα εξαίσια κείνα θαύματα μες στην ψυχή του ευφράνθη,
20 είπε προς τη μητέρα του: «Τ᾽ άρματα, ω μητέρα,
τέτοια τα χάρισε ο θεός, καθώς να είναι αρμόζει
έργα θεών, και οπού θνητός δεν τα κατασκευάζει.
Και τώρα εγώ θ᾽ αρματωθώ· μόνον πολύ φοβούμαι
μήπως εις τον ανδράγαθον υιόν του Μενοιτίου
25 στες ανοικτές λαβωματιές αισχρές βοηθήσουν μύγες
και τα σκουλήκια γεννηθούν και τον νεκρόν να φθείρουν,
αφού τον άφησε η ψυχή, και όλο σαπεί το σώμα».
Κι η ασημόποδη θεά σ᾽ εκείνον αποκρίθη:
«Παιδί μου, αυτόν τον στοχασμόν ποσώς μη βάλει ο νους σου.
30 Από τες μύγες, άγριες σπορές που κατοτρώγουν
το σκοτωμένο μαχητήν, εγώ θα τον φυλάξω·
κι εάν σταθεί κειτόμενος, όσο να κλείσει ο χρόνος,
άβλαπτο και καλύτερο θα στέκεται το σώμα.
Κάλεσε ωστόσο εις σύνοδον των Αχαιών τους πρώτους
35 και βάλε κάτω τον θυμόν που έχεις στον Ατρείδη,
κι ευθύς ρίξου στον πόλεμον και περιζώσου ανδρείαν».
Είπε και τον εγέμισεν ανδραγαθία και θάρρος
και στα ρουθούνια του νεκρού ρόδινο στάζει νέκταρ
και αμβροσίαν, άφθαρτο το σώμα να κρατήσει.
40 Και παίρνει την ακρογιαλιάν ο θείος Αχιλλέας
και με κραυγή τρομακτική σηκώνει τους Αργείους.
Και αυτοί που πάντοτ᾽ έμεναν στην περιοχή των πλοίων,
και όσοι τα πλοία κυβερνούν και στρέφουν το πηδάλι,
οι οικονόμοι, οι μοιρασταί του σίτου, ετρέξαν όλοι
45 στην σύνοδον που εφάνηκε και πάλιν ο Πηλείδης
που τόσον έλειπε καιρόν απ᾽ τον σκληρόν αγώνα.
Με χωλό πόδι εβάδιζαν του Άρη δυο βλαστάρια,
Τυδείδης ο ανδράγαθος και ο θείος Οδυσσέας,
και ακούμπαν στα κοντάρια τους, ως ήσαν λαβωμένοι,
50 και της συνόδου εκάθισαν στες έδρες που ᾽ναι οι πρώτες.
Κατόπιν ήλθεν ύστερος ο μέγας Αγαμέμνων,
είχε κι εκείνος λάβωμα που στον σκληρόν αγώνα
με κονταριά τού άνοιξεν ο Αντηνορίδης Κόων
και ως όλοι ομού συνάχθηκαν οι Αχαιοί, σηκώθη
55 στη μέση τους και ομίλησεν ο θείος Αχιλλέας:
«Ατρείδη, τάχα ωφέλησεν εκείνο εμάς τους δύο,
εσέ κι εμέ, ότ᾽ άναψε φαρμακερή διχόνοια
τα σωθικά μας και ο θυμός, εξ αφορμής της κόρης;
Να ᾽χε την σβήσ᾽ η Άρτεμις με βέλος την ημέρα
60 που επόρθησα την Λυρνησσόν, και δούλη την επήρα·
τότε δεν θα εδάγκαναν τόσοι Αχαιοί το χώμα
κάτω απ᾽ τες λόγχες των εχθρών, κι ήτ᾽ ο θυμός μου αιτία.
Ο Έκτωρ απ᾽ την έχθραν μας εκέρδισε και οι Τρώες,
αλλ᾽ οι Αχαιοί πολύν καιρόν θαρρώ θα την θυμούνται.
65Αλλ᾽ ό,τι εγίνη αφήνομεν, αν και μας έχει πλήξει
και πρέπει να δαμάσομεν στα στήθη την ψυχή μας.
Παύω εγώ τώρα την χολήν ότι ποσώς δεν πρέπει
θυμόν να τρέφω αιώνιον· συ μην αργείς ωστόσο
στον πόλεμον τους Αχαιούς αμέσως να σηκώσεις·
70 ότι τους Τρώας άντικρυ θα δοκιμάσω αν θέλουν
να ξενυκτούν στα πλοία μας· θαρρώ που όσοι προφθάσουν
να φύγουν απ᾽ τη λόγχη μου και απ᾽ τον δεινόν αγώνα
πολλή χαρά θενά αισθανθούν τα γόνατα να κλίνουν».

Αιθέρας ο πανταχού παρών

Ο Αιθέρας και η απαγορευμένη θεωρία του

Η ιδέα της υπάρξεως ενός υπέρλεπτου μέσου πού διαπερνά τά πάντα, υπάρχει καταγεγραμμένη ιστορικά από τούς αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Στό μέσο αυτό δόθηκε τό όνομα αιθέρας. Πριν την επικράτηση της θεωρίας της σχετικότητας στο χώρο της Φυσικής ο αιθέρας εθεωρείτο ότι έχει τις ιδιότητες ενός μέσου – με ελαστικές ιδιότητες – που υπήρχε παντού και ήταν απαραίτητο για να διαδίδει την κυματική φύση του φωτός.

Ετυμολογικά η σημασία της λέξεως Αιθήρ είναι το ανώτατον και καθαρότατον στρώμα του αέρος. Παράγεται από το ρήμα αίθω που σημαίνει ανάβω, αναφλέγω, φέγγω, φλέγομαι, καίομαι «αίθω γάρ ού μόνον το καίω, αλλά και το λάμπω» (Ευστάθιος Παρεκβολαί Είς Ιλιάδα Ψ 250). Άλλα παράγωγα της λέξεως είναι η αιθάλη, ο αιθίοψ, και πιθανώς η Αίτνα. Ο Πλάτων στον «Κρατύλο» ετυμολογεί την λέξη λέγοντας ότι παράγεται από «αεί θεί» που σημαίνει αυτό που κινείται συνεχώς. (Κρατύλος 440 b)
Από τα πανάρχαια χρόνια ο Αιθέρας είναι γνωστός στους Ελληνες. Ο Αιθήρ σύμφωνα με την αρχαία ελληνική γραμματεία είναι και το Πυρ που δίνει ζωή, είναι ο σπινθήρας της ζωής για κάθε πλάσμα.

Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν γι αυτόν και τον συναντάμε από τους Ορφικούς και τον Όμηρο, μέχρι τον Αριστοτέλη και τον Πλωτίνο. Ο Πλάτωνας, εκτός από τα τέσσερα γνωστά στοιχεία/ουσίες του Κόσμου – Γη, Αέρας, Πυρ και Ύδωρ – αναφέρει και την πέμπτη ουσία, την Πεμπτουσία,που είναι υπεραισθητή και διαπερνά τα πάντα. Για τους Ορφικούς: «έν δέ δέμας βασίλειον, εν ώ τάδε πάντα κυκλείται, πύρ καί ύδωρ καί γαία καί αιθήρ…»

Ο Αριστοτέλης υποστήριζε πως εκτός από τα τέσσερα στοιχεία (Γη, Ύδωρ, Αήρ και Πυρ) υπήρχε στη Φύση και ο Αιθήρ. Σύμφωνα με την άποψη του ο ουρανός διέφερε θεμελιακά από τον κόσμο, καθώς αποτελούνταν από ένα πέμπτο στοιχείο, τον αιθέρα, που ήταν και η «πέμπτη ουσία» της Φύσης (εξού και η λέξη πεμπτουσία). Ο Αριστοτέλης οδηγήθηκε σ’ αυτό το συμπέρασμα επειδή παρατήρησε πως όλα τα ουράνια σώματα είναι φωτεινά, διαγράφουν ατέρμονους κύκλους, είναι άφθαρτα κι αμετάβλητα. Επομένως κάποια άγνωστη μορφή ενέργειας θα έπρεπε να είναι υπεύθυνη γι’ αυτό. Βασική αρχή της αριστοτέλειας φυσικής είναι η άρνηση οποιασδήποτε ύπαρξης του κενού μέσα στον χώρο. Η ύπαρξη του κενού θεωρείται παράλογη, και ο Αριστοτέλης το αποδεικνύει με μια σειρά επιχειρημάτων, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι κόσμος πρέπει να είναι ένας πλήρης και πεπερασμένος χώρος.

Γενικά ο αιθήρ είναι για τους αρχαίους Ελληνες φιλοσόφους η βάση της επιστήμης. Το πρώτο που εδιδάσκετο ο επιστήμων (εκ του επι + ίσταμαι, στα περίφημα ‘Ελευσίνια μηστύρια’ ήταν το ταξίδι στον αιθέρα. Ο μηυμένος εδιδάσκετο την ‘αστρική προβολή’ ή ‘αστρικό ταξίδι’, δηλαδή την τεχνική του να βγάλει κανείς την ψυχή από το βιολογικό του σώμα, δηλαδή το ταξίδι του πνεύματος – ψυχής στον αιθέρα. Αυτοί ήταν οι πρώτοι ΕΠΙΣΤΗΜΩΝΕΣ, διότι έβλεπαν με τον οφθαλμό της ψυχής τους, τον ΝΟΥ ή ΝΟΑ, το βιολογικό τους σώμα , κάτω στη γη , καθώς έφευγαν στον αιθέρα. ΙΣΤΑΝΤΟ δηλαδή ΕΠΙ του βιολογικού τους σώματος.
Αιθήρ ο πανταχού παρών

Οι επιστήμονες που υποστηρίζουν την θεωρία του Αιθέρα έχουν αποδειχθεί τις εξής αξιωματικές ιδιότητες του, σύμφωνα με τα ως τώρα δεδομένα: Ο Αιθέρας υπάρχει παντού, γεμίζει όλο το σύμπαν, διαπερνά κάθε ύλη, είναι η πηγή κάθε ενέργειας, μεταβάλλεται σε ύλη ή μάζα… Εκπέμπει φως, αλλά είναι διαφανής. Δεν υπάρχει θερμότητα στον αιθέρα, δεν υπάρχει απώλεια ενέργειας. Ο Αιθέρας είναι ακίνητος, στάσιμος και αναπόδεικτος…

Ανάμεσα στους επιστήμονες του 19ου αιώνα που υπεράσπιζαν τη θεωρία του Αιθέρα ήταν ο Никола Тесла, (Νίκολα Τέσλα), ο εφευρέτης του Εναλλασσόμενου Ρεύματος, που έφερε επανάσταση στην ηλεκτρομηχανική, καθώς και πάνω απο 700 πρωτοποριακές ευρεσιτεχνίες. Ο Tesla θεωρούσε πως, «Ένας ασύρματος πομπός δεν παράγει ερτζιανά κύματα, τα οποία είναι ένας μύθος, αλλά ηχητικά κύματα στον αιθέρα, που συμπεριφέρονται με κάθε τρόπο σαν αυτά στον αέρα, εκτός από το ότι, λόγω της μεγάλης ελαστικής δυνάμεως και εξαιρετικά μικρής πυκνότητας του μέσου, η ταχύτητα τους είναι αυτή του φωτός».

Κοσμικός Αιθέρας

Αν και μέχρι τη νεώτερη επιστήμη, οι ιδέες του Αριστοτέλη για το κενό και τον αιθέρα ήταν αναληθείς έως και αλλοπρόσαλλες, θα δούμε ότι σήμερα οι αντιλήψεις της σύγχρονης φυσικής επανέρχονται κατά κάποιο τρόπο στην Αριστοτέλεια φυσική.

Ούτως ή άλλως οι σύγχρονοι αστροφυσικοί επιστήμονες αναφέρουν ότι το «κενό» του διαστήματος δεν είναι και τόσο κενό μιάς και εκεί υπάρχει η λεγόμενη «μεσοαστρική ύλη» (τα υπολείμματα ύλης που δεν σχηματοποιήθηκαν σε κάποιο άστρο). Άρα λοιπόν αυτό που αποκαλούμε ως «διαστημικό κενό» δεν είναι ακριβώς κενό.

Εν τούτοις όμως, σύγχρονες απόψεις που πηγάζουν από την Κβαντομηχανική, έρχονται να διαψεύσουν την αντίληψη αυτή και να αναστήσουν για ακόμα μία φορά την ιδέα του Αιθέρα. Συνεπώς μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. Ούτε καν άδειος χώρος, έννοια που είναι απαράδεκτη, όπως είδαμε και από τα επιχειρήματα του Αριστοτέλη. Αφού μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει τίποτα, τότε θα αγγίζουν το ένα το άλλο και στην πραγματικότητα, ποτέ δεν θα έχουν χωρισθεί! Το άτοπο αυτό αποτέλεσμα απαλείφεται με την εισαγωγή ενός νέου “στοιχείου”, μιας νέας μορφής ύλης, τόσο λεπτής που είναι πολλές φορές μη ανιχνεύσιμη, αλλά απαραίτητης ώστε να γεμίζει τον χώρο μεταξύ των ατόμων και να καθιστά εφικτό τον διαχωρισμό τους. Η πέμπτη ουσία ή αιθέρας ή Πεμπτουσία, όπως ονομάστηκε μόλις στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οφείλει τον ορισμό της στη διατήρηση της αυτοσυνέπειας της Δυναμικής και Κινητικής των σωμάτων και έρχεται να αντίκαταστήσει την “παθολογική” έννοια του κενού. Σύγχρονοι ερευνητές (Δ. Δημόπουλος) ερμηνεύουν το περίφημο «Ε» που βρισκόταν στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, ως αριθμητικά παραπεμπτικό σ’ αυτήν ακριβώς την πέμτη ουσία! Λόγω της “λεπτής” υφής του, δικαιολογημένα ο Αιθέρας έχει συνδυαστεί και με την Ύλη και με το Πνεύμα . Μάλιστα πιστεύεται ότι η αποπομπή του από τη σύγχρονη Επιστήμη έχει σαν έμμεσο αποτέλεσμα την αποπνευματοποίηση και της Επιστήμης και του ανθρώπου γενικότερα. Από την άλλη, η Φυσική του Αιθέρα, που μεσουρανούσε τον περασμένο αιώνα, και που έχει απορριφθεί – δολίως κατά τη γνώμη πολλών – από τη σημερινή επιστήμη, οδηγεί σε αφάνταστες εφαρμογές,κάτι σαν θαύματα ας πούμε. Διότι ο Αιθέρας είναι το υπόβαθρο – η μήτρα – από όπου ξεπηδούν η ύλη, οι ενέργειες όλων των μορφών και η ίδια η ζωή!

Μήπως μπορούμε πλέον αν αντιληφθούμε ότι ο ΑΗΡ και ο ΑΙΘΗΡ, σαν ιδεογράμματα διαφέρουν κατά το Ι και Θ που κραδάζουν ΕΙ Θ = ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΣ; Δήλα δή είναι η διάσταση που κινείται ο Θεός και τα πνεύματά του; Δεξιά. H είσοδος του πλάσματος γίνεται από την περιοχή (18) των Φιλιππίνων (τσουνάμι , μουσώνες κλπ καιρικές διαταραχές) ενώ η έξοδός του γίνεται στο τρίγωνο των Βερμούδων (19) όπου παρατηρούνται συχνές μαγνητικές διαταραχές που προκαλούν εξαφάνιση πλοίων και αεροσκαφών.

Παλαιότερα, ο Βίλχελμ Ράιχ είχε προτείνει την ύπαρξη ενός βασικού αιθέρα (του 5ου στοιχείου ή πεπτουσίας, κατά τους αρχαίους Ελληνες). Πιθανή εικόνα του αιθέρα (γαλάζιο χρώμα) δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Εθνος, το 2005 και φαίνεται παρακάτω) ή ζωτικής δύναμης, της οργόνης, η οποία ταξιδεύει σε σπειροειδή κύματα και δημιουργεί ύλη εκεί όπου δύο σπείρες συναντώνται.

Ο Αιθέρας σχετίζεται με άλλες μορφές ενέργειας, αλλά είναι τελείως διαφορετικός από αυτές. Είναι η θεμελιώδης αιτία δημιουργίας μετεωρολογικών, ηλιακών και βαρυτικών φαινομένων. Είναι η πρωταρχική, αρχέγονη, συμπαντική, κοσμική, ζωική ενέργεια, που ταυτίζεται πρακτικά και φιλοσοφικά με: τον Αιθέρα του Αριστοτέλη, το αίτιο που οδηγεί τους ραβδοσκόπους, την Οργόνη (από το οργασμός) του Βίλχεμ Ράιχ κλπ. Για τη φυσική του 19ου αιώνα, ο Αιθέρας ήταν το αβαρές ρευστό, που υπήρχε παντού στο χώρο και μέσα στα υλικά αντικείμενα. Ήταν το μέσο από το οποίο διαδίδονταν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του φωτός και του ραδιοφώνου. Μιλάμε για τον Φωτοφόρο Αιθέρα. Ήταν «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών», δηλαδή όπως ακριβώς θεωρείται ότι είναι ο Θεός, στη χριστιανική ή και σε άλλες θρησκείες! Ήταν το μέσο που δρούσαν οι δυνάμεις από απόσταση. Η έννοια του αιθέρα φαίνεται να είναι υπερβατική, αλλά δεν είναι μόνο αυτό! Αγγίζει και τον απτό κόσμο μας.

Ψευδοεπιστήμη η μεγάλη συνομωσία

Η ενασχόληση με τον Αιθέρα σήμερα χαρακτηρίζεται ως ψευδοεπιστήμη από την πλειονότητα των φυσικών επιστημόνων, μα όχι όλων. Η σύγχρονη Φυσική έχει απορρίψει την ύπαρξή του, επικαλούμενη το πασίγνωστα πείραμα των Μίκελσον και Μόρλεϊ που έγινε τα 1887. Σε αυτό, αν υπήρχε Αιθέρας, η ταχύτητα του φωτός θα μεταβαλλόταν, ανάλογα με την κατεύθυνση που ταξίδευε στην πειραματική διάταξη. Αν όχι, τότε δεν υπήρχε Αιθέρας. Δεν βρέθηκαν μεταβολές και ο Αιθέρας, ως θεωρία, κατέπεσε. Είναι αλήθεια ότι τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα οι φυσικοί ήταν απόλυτα πεπεισμένοι για την ύπαρξη του Αιθέρα. Ο ίδιος ο μεγάλος Νεύτων είχε υποστηρίξει την ύπαρξή του, όταν “χρειαζόταν” ένα «ακίνητο σύστημα αναφοράς» για να αποδείξει την κίνηση των ουρανίων σωμάτων. Ο Νεύτων είχε ταυτίσει τον πανταχού παρόντα «ακίνητο χώρο», με τον Αιθέρα. Όταν μάλιστα ο, επίσης μεγάλος, Μάξγουελ βρήκε ότι το φως αποτελεί μία «κυματική ανωμαλία» η οποία χρειάζεται ένα μέσον < το οποίο παθαίνει την κυματοειδή κίνηση>, όλοι πείστηκαν ότι το μέσο αυτό ήταν ο ακίνητος Αιθέρας! Επίσημα, Θεωρείται πως οι Μίκελσον και Μόρλε’ι ήθελαν να αποδείξουν και πειραματικά την ύπαρξη του Αιθέρα, αλλά υποτίθεται ότι τα αποτελέσματα του πειράματος τους, τους έπεισαν για τα αντίθετο. Συγκεκριμένα υπέθεσαν πως αν η Γη κινείται μέσα σε μία «ακίνητη θάλασσα Αιθέρα» Θα μπορούσαν να μετρήσουν την ταχύτητά της, όπως ακριβώς ο ναύτης μετράει την ταχύτητα τού πλοίου του σχετικά με την ακίνητη θάλασσα. Τα πειράματα δεν έδειξαν καμία κίνηση και έτσι, ή έπρεπε να εγκαταλειφθεί η θεωρία του Αιθέρα ή αυτή του Κοπέρνικου για την κίνηση της Γης! Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί θεώρησαν ευκολότερη την εγκατάλειψη της θεωρίας του Κοπέρνικου, αφού ο Αιθέρας όχι μόνα είχε πολύ βαθιές ρίζες αλλά είχε επιβεβαιωθεί και από τον Μάξγουελ… Τελικά – όπως είπαμε – απορρίφθηκε ο Αιθέρας.

Όμως αν κάποιος διαβάσει το σχετικό σύγγραμμα των πειραματιστών, θα δει ότι αυτοί αναφέρουν ρητά τη μέτρηση μικρών μεταβολών, πράγμα ακριβώς αντίθετο από αυτό που πιστεύεται σήμερα. Οι μεταβολές αυτές είχαν μάλιστα και εποχικότητα! Το φως ταξίδευε ταχύτερα ή βραδύτερα ανάλογα αν ήταν άνοιξη ή φθινόπωρο, μέρα ή νύχτα! Πρέπει δε να τονίσουμε το γεγονός ότι το πείραμα έγινε με την υπόθεση ότι ο αιθέρας είναι ακίνητος (νεκρός;), σύμφωνα με τη ρήση του Νεύτωνα… Η αντίληψη περί ακίνητου Αιθέρα αποδείχθηκε λανθασμένη από τον φυσικό Ντέιτον Μίλλερ. Αυτός παρατήρησε ότι ο Αιθέρας κινείται, συμπαρασύρεται δηλαδή από την επιφάνεια της Γης καθώς αυτή κινείται στο διάστημα. Δηλαδή όπως ακριβώς ο αέρας της καμπίνας ενός κινούμενου αυτοκινήτου παρασύρεται κατά την κίνησή του, σε αντίθεση με τον εξωτερικό που γυρίζει γύρω σαν καταιγίδα. Έτσι δεν μετράται μεγάλη σχετική κίνηση μεταξύ εσωτερικού αέρα και αυτοκινήτου – μεταξύ επιφανειακού αιθέρα και Γης. Μέσα στα αυτοκίνητο δηλαδή, ο αέρας είναι σχεδόν ακίνητος σχετικά με τα όχημα. Ο Μίλλερ βρήκε ότι α Αιθέρας κινείται πιο γρήγορα σε μεγάλα υψόμετρα και πια αργά σε μικρά. Γι’ αυτό ακριβώς θέλησε να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα του πειράματός του σε μεγαλύτερο υψόμετρα διαλέγοντας το όρος Ουίλσον.

Ο Μίλλερ μίλησε για δυναμικό Αιθέρα και στις αρχές του αιώνα έκανε πολλά πειράματα μέτρησης της ταχύτητας του φωτός στην κορυφή του όρους Ουίλσον που απέδειξαν την ύπαρξη του Αιθέρα! Κανείς δεν μπόρεσε να αντικρούσει τις 200.000 μετρήσεις του Μίλλερ, όσα ζούσε. Σήμερα αν πάει κάποιος στο όρος Ουίλσον θα δει μια πινακίδα που γράφει: «Από εδώ πέρασε Αϊνστάιν»… και ούτε μια λέξη για τον Μίλλερ! Ούτε βεβαίως αναφέρεται για ποια λόγο πήγε ο Αϊνστάιν εκεί. Είχε ανέβει για να παρακολουθήσει από κοντά τα πειράματα του Μίλλερ. Πολλοί σύγχρονοι φυσικοί όπως ο δρ. Π. Παππάς, αποδίδουν την μη επανάληψη του πειράματος σε μια ιδιότυπη συνομωσία επιβαλλόμενης συγκάλυψης και σιωπής, για το μεταβλητό της ταχύτητας του φωτός και άρα της ύπαρξης του αιθέρα. Γι αυτό όταν πέθανε ο Μίλλερ, άφησαν τη λήθη να σκεπάσει το έργο του και με τη μέθοδο των χρηματοδοτήσεων, επέβαλαν τις σύγχρονες θεωρίες (Σχετικότητα, κ.τ.λ)… Και πράγματι βλέπουμε τα γιγαντιαία πειραματικά επιστημονικά κέντρα (C.E.R.N. Γενεύης) να μην έχουν κάνει ποτέ μια επανάληψη του πειράματος του Ντέιταν Μίλλερ στο έδαφος ή και – γιατί όχι; – στο διάστημα! Αντίθετα, βλέπουμε μεγάλα ονόματα επιστημόνων του αιώνα μας, να καταφεύγουν στη θεωρία του Αιθέρα, δίνοντάς του όμως άλλο όνομα, για να εξηγήσουν τα… ανεξήγητα, και να βγουν από τα αδιέξοδα της Σχετικότητας, της Κβαντομηχανικής και του Μεγάλου ( Big-Bang)! Για παράδειγμα: Η “Θάλασσα των νετρίνο” του Ντίρακ (Neutrino sea. Ρ Dirac), η ενέργεια του κενού, η “ενέργεια ταχυονίων”.

Αλλά το πιο συναρπαστικό ήλθε πρόσφατο. Στις εφημερίδες (π.χ. Ελευθεροτυπία) της 18ης Σεπτεμβρίου 2000, διαβάσαμε ότι στο C.E.R.N, φωτογραφήθηκε ένα νέο υποαταμικό σωματίδιο πού κατά 99%(!;) είναι το μποζόνιο, το άπιαστο σωματίδια που οι φυσικοί αναζητούσαν εδώ και 40 χρόνια! Είναι το θεμελιώδες σωματίδιο από το οποίο γεννάται η μάζα των άλλων σωματιδίων και σε τελική ανάλυση, η ύλη του σύμπαντος κόσμου! Μέχρι τώρα το προέβλεπε α Πίτερ Χίνγκς απο το Πανεπιστήμιο του Ενδιβούργου στην ομώνυμη θεωρία του. Σύμφωνα με τον Χίνγκς υπάρχει διάχυτη στο Σύμπαν μια μορφή ενέργειας, γνωστή ως «πεδίο του Χινγκς», η οποία αλληλεπιδρά με τα στοιχειώδη σωματίδια!

Αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης είναι η δημιουργία των εν λόγω μποζονίων, τα οποία προσδίδουν στα κλασικά σωμάτια (πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια) τη μάζα τους. Ο κύριος Xίνγκς; Λεει ότι υπάρχει ενέργεια διάχυτη στο Σύμπαν από την οποία γεννάται η ύλη και κατ επέκταση η ζωή. Μα και ο Αιθέρας – ή όπως αλλιώς ονομάζεται ανά τον κόσμο – αυτό υποτίθεται ότι κάνει. Είναι ο φωτοφόρος Αιθέρας από τον οποία πηγάζουν όλα τα όντα και η ζωή. Και, όπως όλοι οι προηγούμενοι, τον μετονομάζει (εν αγνοία του;) δίνοντας σ’ αυτόν τον παράγοντα το όνομά του. Δηλαδή, τον βαπτίζει σε “πεδίο του Χινγκς” και ίσως πάρει το βραβείο Νόμπελ για αυτό…

Μήπως η σύγχρονη Επιστήμη είναι αναγκασμένη πλέον να επαναανακαλύψει τον Αιθέρα- και το κάνει – αλλά τηρώντας όλα τα προσχήματα που είναι αναγκαία για να μην κλονιστεί όλο το οικοδόμημά τους;

O Αιθέρας επιστρέφει για να εκτοπίσει την σκοτεινή ύλη

Κάποιοι νομίζουν ότι η ιδέα του Αιθέρα στη φυσική πέθανε οριστικά με το πείραμα του Μίκελσον-Μόρλεϊ το 1887.

Όμως νέες επιστημονικές θεωρίες και κοσμολογικά μοντέλα καθώς και ένα πρόσφατο άρθρο του New Scientist έρχονται να τους διαψεύσουν και να ταράξουν τα νερά της σύγχρονης φυσικής.

Από το παράθυρο του γραφείου του, ο Γκλέν Στάρκμαν μπορεί να δει την τοποθεσία όπου ο Άλμπερτ Μίκελσον και ο Έντουαρντ Μόρλεϊ πραγματοποίησαν το περίφημο πείραμα του 1887 το οποίο απέκλεισε την παρουσία ενός απανταχού διεισδυτικού «αιθέρα» στο διάστημα, ορίζοντας το σκηνικό για την ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν.

Έτσι μοιάζει ειρωνικό που ο Στάρκμαν, ο οποίος βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Κέις Γουέστερν Ρεζέρβ στο Κλίβελαντ του Οχάϊο, προτείνει τώρα μια θεωρία η οποία θα φέρει τον Αιθέρα στο προσκήνιο. Ενώ αυτό θα αψηφούσε τον Αϊνστάιν, ο αιθέρας του Στάρκμαν θα απαλλάσσονταν από την ανάγκη για σκοτεινή ύλη.

Οι φυσικοί του 19ου αιώνα πίστευαν ότι όπως ακριβώς τα ηχητικά κύματα μετακινούνται διαμέσου του αέρα, τα κύματα του φωτός πρέπει να μετακινούνται διαμέσου μιας απανταχού διεισδυτικής φυσικής ουσίας, την οποία και κάλεσαν φωτοφόρο Αιθέρα. Ωστόσο, το πείραμα των Μίκελσον-Μορλέϊ απέτυχε να βρει οποιαδήποτε ίχνη Αιθέρα, και 18 χρόνια μετά απ’αυτό, η ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν πρότεινε ότι το φως διαδίδεται διαμέσου ενός κενού. Η ιδέα του Αιθέρα εγκαταλείφθηκε – αλλά απ’ότι φαίνεται, δεν απορρίφθηκε εξολοκλήρου.

Ο Στάρκμαν και οι συνάδερφοί του, Τόμ Ζλόσνικ και Πέντρο Φερέϊρα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, επαναφέρουν στο προσκήνιο τον Αιθέρα σε μια νέα μορφή για να λύσει το αίνιγμα της σκοτεινής ύλης, τη μυστηριώδη ουσία που προτάθηκε για να εξηγήσει για ποιο λόγο οι γαλαξίες φαίνεται να περιέχουν πολύ περισσότερο μάζα απ’όσο μπορεί να υπολογιστεί από την ορατή τους ύλη. Διατύπωσαν ως αρχή έναν Αιθέρα ο οποίος είναι ένα πεδίο, αντί μια ουσία, το οποίο διεισδύει στο χωροχρόνο. «Εάν αφαιρέσετε οτιδήποτε άλλο στο σύμπαν, ο Αιθέρας θα παραμείνει εκεί», αναφέρει ο Ζλόσνικ. Αυτό το Αιθερικό πεδίο δεν έχει να κάνει με το φως, αλλά μάλλον είναι κάτι το οποίο ενισχύει την βαρυτική έλξη των αστέρων και των γαλαξιών, κάνοντας τα να μοιάζουν βαρύτερα, αναφέρει ο Στάρκμαν. Αυτό το πετυχαίνει αυξάνοντας την ευελιξία του ίδιου του χωροχρόνου, «Συχνά φανταζόμαστε το χωροχρόνο ως ένα λαστιχένιο σεντόνι το οποίο τυλίγεται από ένα μαζικό αντικείμενο», αναφέρει ο Στάρκμαν. «Ο Αιθέρας κάνει αυτό το λαστιχένιο σεντόνι πιο κυρτό σε τμήματα, ώστε η ύλη να μοιάζει ότι έχει ένα αρκετά μεγαλύτερο βαρυτικό αποτέλεσμα από αυτό που θα περίμενες να έχει από το βάρος της.» Οι υπολογισμοί της επιστημονικής ομάδας δείχνουν ότι αυτή η βαρυτική ενίσχυση που προκαλείται από τον Αιθέρα, θα εξηγήσει τις παρατηρούμενες υψηλές ταχύτητες των αστέρων στους γαλαξίες, που μέχρι στιγμής αποδίδονταν στην παρουσία της σκοτεινής ύλης.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι φυσικοί έχουν προτείνει μεταβολές στη βαρύτητα για να απαλλαχθούν από την αόρατη σκοτεινή ύλη. Η ιδέα προτάθηκε αρχικά από τον Μορδεχάι Μίλγκρομ ενώ ήταν στο πανεπιστήμιο του Πρίνσετον στη δεκαετία του 80. Πρότεινε ότι ο νόμος της βαρύτητας του αντίστροφου τετραγώνου εφαρμόζεται μόνο όπου η επιτάχυνση που προκαλείται από το πεδίο είναι πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο, ας το ορίσουμε ως α0. Κάτω από αυτή την τιμή, το πεδίο διαλύεται πιο αργά, εξηγώντας την παρατηρούμενη επιπλέον βαρύτητα.

«Δεν ήταν πραγματικά μια θεωρία, ήταν μια υπόθεση», αναφέρει ο κοσμολόγος Σον Κάρολ στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο στο Ιλλινόις.

Κατόπιν, το 2004 αυτή η ιδέα των μεταβαλλόμενων Νευτώνειων Δυναμικών (MOND) συμβιβάστηκε με την γενική σχετικότητα από το Τζάκομπ Μπεκενστάϊν στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, στο Ισραήλ (New Scientist 22 Iανουαρίου 2005, σελ. 10), κάνοντας την MOND ένα γνήσιο διεκδικητή στα μάτια ορισμένων φυσικών. «Η δουλειά του Μπεκενστάϊν ήταν λαμπρή, αλλά τρομερά πολύπλοκη, χρησιμοποιώντας πολλά διαφορετικά και αυθαίρετα πεδία και παραμέτρους», αναφέρει ο Φερέϊρα, «Νοιώσαμε ότι κάτι τόσο πολύπλοκο δεν θα μπορούσε να είναι η τελική θεωρία».

Τώρα η ομάδα του Στάρκμαν έχει αναπαράγει τα αποτελέσματα του Μπέκενστάϊν χρησιμοποιώντας μόνο ένα πεδίο – ο νέος Αιθέρας. Ακόμα πιο σκανδαλιστικά, οι υπολογισμοί αποκαλύπτουν μια στενή σχέση μεταξύ του ορίου επιτάχυνσης α0 – το οποίο εξαρτάται απ’τον Αιθέρα – και του ρυθμού επιτάχυνσης του διαστελλομένου σύμπαντος. Οι αστρονόμοι έχουν αποδώσει αυτή την επιτάχυνση σε κάτι που καλούν σκοτεινή ενέργεια, έτσι κατά κάποιο τρόπο ο Αιθέρας σχετίζεται με αυτή την οντότητα. Το ότι βρέθηκε αυτή η σύνδεση είναι πραγματικά κάτι βαθύτερο, αναφέρει ο Μπέκενστάϊν. Η επιστημονική ομάδα τώρα ερευνά το πώς ο Αιθέρας μπορεί να προκαλέσει την επιτάχυνση της διαστολής του σύμπαντος.

Ο Ανδρέας Άλμπερχτ, ένας κοσμολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, πιστεύει ότι αυτό το μοντέλο του Αιθέρα χρίζει περαιτέρω έρευνας. «Πετύχαμε κάποια αληθινά βαθύτερα προβλήματα με την κοσμολογία, με σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια», αναφέρει. «Αυτό μας λέει ότι θα πρέπει να αναθεωρήσουμε την θεμελιώδη φυσική και να δοκιμάσουμε κάτι νέο.»

Και ο Μπεκενστάϊν και ο Άλμπερχτ λένε ότι η ομάδα του Στάρκμαν θα πρέπει τώρα να ελέγξει προσεχτικά εάν η θεωρία του Αιθέρα ταιριάζει με τις κινήσεις των πλανητών μέσα στο ηλιακό μας σύστημα, οι οποίες είναι γνωστές σε μεγάλο βαθμό ακριβείας, και επίσης εξηγούν τι ακριβώς είναι αυτός ο Αιθέρας. Ο Φερέϊρα συμφωνεί: «Το βάρος είναι οπωσδήποτε πάνω σε εμάς, να καθιερώσουμε αυτή τη θεωρία, ώστε να μη μοιάζει ως μία ακόμα φανταστική εξήγηση», αναφέρει.

Ωστόσο, οι φυσικοί μπορεί να είναι διστακτικοί να αναστήσουν οποιοδήποτε είδος Αιθέρα διότι έρχεται σε αντίθεση με την ειδική σχετικότητα σχηματίζοντας ένα απόλυτο πλαίσιο αναφοράς. «Παρουσιάζει ενδιαφέρον, αυτή η αμφιλεγόμενη άποψη θα το κάνει εύκολο να ελεγχθεί πειραματικά», αναφέρει ο Κάρολ.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι οποιος άνθρωπος δεν γνωρίζει περί Αιθέρος, δεν πρόκειται ποτέ να κατασκευάσει μηχανές αντιβαρύτητας. Αρα θα παραμένει εγκλωβισμένος σε αυτόν τον πλανήτη. Ούτε βέβαια θα μπορεί να αντιμετωπίσει τυχόν άλλες οντότητες που θα έχουν τέτοια τεχνολογία…

Μήπως τελικά αυτός είναι ο λόγος που ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΟΝ ΓΗΙΝΟ “ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ” ΘΕΣΜΟΘΕΤΟΥΝ ΘΕΩΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ;

Η ισορροπία στις σχέσεις κρύβεται στις σωστές αποστάσεις

Η ισορροπία στις σχέσεις κρύβεται στις σωστές αποστάσεις.

Υπάρχουν σχέσεις που ισορροπούν σε λίγα μόνο εκατοστά, άλλες σε μερικά μέτρα και κάποιες άλλες σε χιλιόμετρα... και μάλιστα πολλά (μεταφορικά και κυριολεκτικά όλα αυτά βεβαίως).

Ο λαός λέει «από μακριά κι αγαπημένοι» και έχει δίκιο στις περισσότερες περιπτώσεις, αφού οι μεγάλες αποστάσεις αμβλύνουν συνήθως τα συναισθήματα, εξομαλύνοντας έτσι τις διαφορές – έστω επιφανειακά – ή μειώνοντας τις προστριβές και τις αντιθέσεις.

Η απόσταση δρα επουλωτικά δίνοντας τον απαιτούμενο χρόνο για επανορθωτικές κινήσεις και δίνοντας την ψευδαίσθηση μιας νέας αρχής, που πολλές φορές είναι η μόνη ελπίδα διατήρησης ή συντήρησης της σχέσης. Η απόσταση έχει το προσόν να καλύπτει προσωρινά τα σκοτεινά σημεία της σχέσης δύο ανθρώπων, λειτουργώντας σαν επικάλυψη ενός καμένου γλυκού από ζάχαρη άχνη. Πόσο γρήγορα ξεχνάς τι υπάρχει από κάτω αν έχεις υπογλυκαιμία και το αχνισμένο γλυκό μπροστά σου...

Όλες οι σχέσεις χρειάζονται απόσταση για να ισορροπούν. Μικρότερη ή μεγαλύτερη, ανάλογα με το βαθμό και το είδος των αντιθέσεων που τις εμποδίζουν να αναπτύξουν εγγύτητα, να ωριμάσουν και να αναπτυχθούν ουσιαστικά.

Υπάρχουν όμως κι εκείνες οι σχέσεις που δεν στηρίζουν στην απόσταση την ύπαρξή τους και την ισορροπία τους. Εκείνες που ισορροπούν σε απόσταση αναπνοής και το κάνουν με ευκολία. Είναι εκείνες οι λιγοστές που, αν δεν ζεις μια τέτοια κι εσύ, σε κάνουν να ζηλεύεις (στην καλύτερη περίπτωση) ή να κατηγορείς (στη χειρότερη) σαν την αλεπού αυτά που δεν μπορούσε να φτάσει. Εκείνες οι λιγοστές, που ισορροπούν κρατώντας τόση απόσταση μόνο, όση είναι απαραίτητη για την ισορροπία του καθενός ξεχωριστά ώστε να μη γίνεται βάρος ο ένας στον άλλο. Μα μέχρι εκεί.

Δεν είναι όλες οι σχέσεις φυσικά ικανές για την ίδια απόσταση. Ίσως όμως θα έπρεπε να παρατηρούμε την κάθε μία ξεχωριστά και να ελέγχουμε τις αιτίες των αποστάσεων που βάζουμε ανάμεσά μας, ειδικά σε εκείνες που μας είναι σημαντικές.

Γιατί όπως λέει και ο Χαλίλ Γκιμπράν: «Οι κολώνες του ναού πρέπει να στέκουν σε απόσταση η μία από την άλλη για να είναι σταθερό το οικοδόμημα».

Όσο πιο μακριά όμως είναι η μία από την άλλη (θα μου επιτραπεί να συμπληρώσω), τόσο πιο δύσκολο γίνεται να μείνει σταθερό το οικοδόμημα αυτό.

Στην κακεντρέχεια απαντάμε μόνο με την ευτυχία μας

Η Κακεντρέχεια είχε ένα ψεύτικο χαμόγελο. Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που πρόσεξες σε εκείνη, σωστά; Μια αόριστη αίσθηση επιτήδευσης που σου προκαλούσε σχεδόν ασφυξία. Κάθε της λέξη ισοδυναμούσε και με μια επίκριση:

«Ωραίο το πουκάμισό σου όμως σαν να το τσαλάκωσες λιγάκι έτσι όπως κάθισες», παρατήρησε στο πάρτι γενεθλίων σου.

Και φυσικά θυμάσαι ακόμη τη φορά που της ανακοίνωσες την προαγωγή σου στη δουλειά. Σε κοίταξε διερευνητικά από πάνω ως κάτω:

«Εγώ στην ηλικία σου είχα ήδη δύο παιδιά» σου είπε αυστηρά.

Ένιωσες το αίμα να ανεβαίνει στο κεφάλι σου, το πρόσωπό σου να κοκκινίζει, τα χέρια σου να τρέμουν από την ταραχή. Αναρωτήθηκες πώς θα μπορούσες να τη βάλεις επιτέλους στη θέση της. Ασφαλώς, το πιο εύκολο θα ήταν να υποκύψεις στο θυμικό σου, εκτοξεύοντας προς το μέρος της μια αριστοτεχνικά δομημένη προσβολή, που θα προκαλούσε τη σφοδρή σας σύγκρουση. Όμως θα αποδεικνυόταν πιο εύστοχο και σαφώς σοφότερο να της ευχηθείς απλώς μια καλύτερη ζωή, να της χαμογελάσεις και να απομακρυνθείς αποφασιστικά από κοντά της.

Και ύστερα ως αρχιτέκτονάς του πεπρωμένου σου οικοδόμησε τη δική σου πραγματικότητα: Για κάθε όνειρό σου που χλευάστηκε από το μικρό μυαλό της, εσύ ψήλωσε ακόμη περισσότερο. Δες τον εαυτό σου να αγγίζει τον ουρανό με τα χέρια και γέμισε το ποτήρι σου με το νέκταρ των αστεριών. Για εκείνο το «δεν θα τα καταφέρεις» που την άκουσες να διαδίδει, κλείσε τα αυτιά και προχώρα. Είναι η επιμονή που καθίσταται πυξίδα του θριάμβου και είναι οι οραματιστές όσοι κατακτούν τις χίμαιρες των υπολοίπων.

Και αν η Κακεντρέχεια σε συμβούλεψε να μη γίνεσαι υπερβολικός, αγνόησέ την και κινήσου προς το μεγάλο και άπιαστο, προς το μυθιστορηματικό και το συναρπαστικό. Ποιος ορίζει εξάλλου την υπερβολή και τι διαχωρίζει το μέτρο από τη μετριότητα; Γέλα με όλη την καρδιά σου. Συμπεριφέρσου ακόμη και σαν έφηβος κάπου κάπου. Είναι όσοι ξέχασαν το παιχνίδι εκείνοι που λάτρεψαν τους κανόνες του.

Με τα πόδια πάνω στο γραφείο να καταστρώνεις τα πιο τρελά όνειρα. Και ξέρεις κάτι; Πίστεψε τα τόσο πολύ που άλλη επιλογή δεν θα τους απομένει από το να υλοποιηθούν μονάχα για χάρη σου. Δημιούργησε μια ζωή πλημμυρισμένη από αγάπη και έμπνευση, από μουσικές και γέλια, μια ζωή τόσο όμορφη που κανένα δηλητηριώδες σχόλιο δεν θα σταθεί ικανό να την υπονομεύσει. Χτίσε τη δική σου κοινότητα ανθρώπων, μια συντροφιά κεφάτων ψυχών που δεν απειλούνται από το μεγαλείο της ύπαρξης αλλά αντίθετα το υμνούν.

Και κάποτε θα κατανοήσεις και την Κακεντρέχεια. Μέσα της τρέμει. Τόσο δεν αντέχει να διαχειριστεί τα ελλείμματα της που αναγκάζεται να τα προβάλλει άτσαλα στους γύρω της. Στην ουσία κραυγάζει για βοήθεια. Ζητάει μια αγκαλιά να ησυχάσει τα συμπλέγματα κατωτερότητάς της και ένα όνειρο να ξορκίσει τα φαντάσματα των ανομολόγητων επιθυμιών της.

Παρατήρησέ την. Μαζεύει τα ρούχα. Τα διπλώνει προσεκτικά. Τα κάνει όλα τόσο προσεκτικά που ποτέ δε θα βρεις κάτι να της προσάψεις. Μονάχα το βλέμμα της δεν πρόσεξε αρκετά, που είναι πάντα άδειο από ελπίδα. Όμως πάνω από όλα τα ρούχα. Αυτά να πλυθούν καλά, αυτά να διπλωθούν σωστά. «Βάλε μυαλό στο κεφάλι σου» την ακούς πάλι να λέει. Στην ουσία εννοεί να βάλεις το δικό της μυαλό στο κεφάλι σου. Μπας και κάποτε περάσεις και εσύ χειροπέδες στην ευτυχία.

Γιατί η κακεντρέχεια υπήρξε ανέκαθεν καταφύγιο της δειλίας, μια φθηνή προσπάθεια απαξίωσης της πηγαίας χαράς και των ελεύθερων αναπνοών. Ευχήσου της λοιπόν απλώς μια πιο όμορφη ζωή και μια καρδιά που στο εξής δε θα συγκλονίζεται από μικροπρεπή κουτσομπολιά αλλά από σπουδαίες ιδέες. Και αν ποτέ πιάσεις και τον ίδιο τον εαυτό σου να αντιδρά με κακεντρέχεια, στάσου λίγο και συλλογίσου: «Ποια φωτιά της ψυχής μου άφησα να σβήσει;»

Γιατί επιλέγουμε τον ίδιο τύπο συντρόφου ξανά και ξανά;

Είτε προτιμάτε τις βραχύχρονες σχέσεις, είτε κάνετε μακροχρόνιες, είναι πολύ πιθανό να έχετε συνειδητοποιήσει ότι ακόμα κι όταν τα εξωτερικά χαρακτηριστικά διαφέρουν από σύντροφο σε σύντροφο, η βασική τους προσωπικότητα τείνει να διαθέτει πολλά κοινά σημεία.

Αν ισχύει αυτό, πρέπει να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι. Μετά την ανάλυση δεδομένων μιας έρευνας που διήρκεσε για 9 χρόνια με πάνω από 300 άνδρες και γυναίκες, οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και συγκεκριμένα το τμήμα Ψυχολογίας βρήκε ότι οι άνθρωποι τείνουν να έχουν έναν συγκεκριμένο «τύπο».

Οι ερευνητές μελέτησαν τόσο τους συμμετέχοντες, όσο και τους παροντικούς και παρελθοντικούς ερωτικούς τους συντρόφους για να καθορίσουν πόσο συναφείς ήταν οι προσωπικότητες και τα χαρακτηριστικά των συντρόφων από τη μία σχέση στην άλλη.

Όλοι οι συμμετέχοντες ανέφεραν μέσω ερωτηματολογίων τα δικά τους χαρακτηριστικά προσωπικότητας, όπως σχολαστικότητα, αξιοπιστία, εξωστρέφεια, νευρωτισμός, δεκτικότητα και πόσο ανοιχτό ένιωθαν σε νέες εμπειρίες. Αποκτώντας τα προφίλ των δύο διαφορετικών ομάδων συντρόφων, οι ερευνητές δεν χρειάστηκε να εξαρτώνται μόνο από τη μνήμη και την περιγραφή του ατόμου.

Αν και οι ερευνητές δεν μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί υπήρχαν εμφανείς ομοιότητες, βρήκαν ότι οι άνθρωποι που ήταν πιο εξωστρεφείς ή πιο ανοιχτοί σε εμπειρίες, ήταν λιγότερο πιθανό από τους εσωστρεφείς και τους λιγότερο ανοιχτούς σε εμπειρίες να εμπλακούν σε σχέσεις με τον ίδιο τύπο συντρόφων ξανά και ξανά.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να προβλέψετε το αποτέλεσμα μελλοντικών σχέσεων, ή ότι είστε καταδικασμένοι να επαναλαμβάνετε τα ίδια λάθη, όσον αφορά στην επιλογή συντρόφων; Η ειδικός Yoobin Park τονίζει ότι αυτά τα ευρήματα μπορεί πράγματι να δηλώνουν πως οι άνθρωποι επαναλαμβάνουμε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφορών από το παρελθόν.

«Αλλά είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα αν πρέπει ή όχι να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε αυτά τα παλιά μοτίβα», προσθέτει. «Επειδή κάποια από αυτά – όπως στρατηγικές σύγκρουσης που έχουμε μάθει από πρώην συντρόφους – μπορεί και να είναι θετικά».

Η Park επίσης σημειώνει ότι απλά και μόνο η επίγνωση συμπεριφορών μας που συνεισφέρουν σε έναν χωρισμό και η αλλαγή τους μπορεί να βοηθήσει πολύ στο μέλλον μιας νέας σχέσης. «Το μέλλον οποιασδήποτε σχέσης δεν βασίζεται εξ ολοκλήρου στο ποιο άτομο έχουμε επιλέξει», σημειώνει. «Οπότε δεν είναι σωστό να προβλέπουμε σίγουρη αποτυχία».

Από την άλλη πλευρά βέβαια, μπορεί να επιλέγουμε ανθρώπους με τους οποίους είναι δύσκολο να διατηρήσουμε μια υγιή σχέση. Σε αυτή την περίπτωση έχει νόημα να προσπαθήσουμε να βγούμε έξω από αυτό το μοτίβο.

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΟΡΑΤΙΟΥ

Σαν άνθρωπος, στην εξωτερική του εμφάνιση, μάλλον μικροσκοπικός στο ανάστημα και ιδιαίτερα ευκίνητος, αργότερα εύσαρκος, όπως, περιγράφεται στη Vita του Σουητωνίου 3, 10 έκδ. Klingner, στενομέτωπος, τα μαλλιά του, κατάμαυρα στον καιρό της νιότης του, είχαν αραιώσει και ασπρίσει από αρκετά νωρίς (Epist. 1, 7,26 nigros angusto fronte capillos),είχε, κατά μαρτυρία πάλι δική του εμφάνιση φροντισμένη. Σε κάποια ηλικία παραπονιέται για την αθρίτιδά του (γι’ αυτό, έλεγε, αγαπούσε τον ήλιο) (solibus aptus) και πάσχει από κατάρρο των ματιών του.

Ήταν αξιαγάπητος φίλος, ειλικρινής, αλλά και ευερέθιστος (irasci celer), που γρήγορα ωστόσο κατευνάζονταν οι υπερβολικές του κάποτε εκρήξεις (Epist. 1, 20, 24 κ.ε.), εξωστρεφής και κοινωνικός αλλά διόλου φιλόδοξος για τα αξιώματα, ο αυτοκράτορας Αύγουστος μάταια προσπάθησε να έχει επιτυχία να τον κάμει αυλικό (epistulis scribendis) με το αξίωμα του ιδιαίτερου γραμματέα (Σουητώνιος, ο.π., 2, 10).

Σκεπτικιστής, κριτικός και αυτοκριτικός, “θέλει να είναι, όπως πρέπει να είναι, στις λιγοστές στιγμές οπού θα υπάρξει”

Αγαπά τη ζωή και λυπάται για την προσκαιρότητά της.

Αξιοπρεπής, πότε πότε δηκτικός, αβρός συνήθως, αλλά κάποτε ειρωνικός, μιλεί, όσο περνούν τα χρόνια, με πεποίθηση για την αξία της ποίησής του.

Η αγάπη της μοναξιάς, όταν ωριμάζει πνευματικά, τον κάνει να αποφεύγει – ως το σημείο που μπορεί – την πολυάνθρωπη, θορυβώδικη Ρώμη, και, έχει γύρω στο 33 π.Χ. εγκαταστήσει στους λόφους του αγροτικού του υποστατικού στη Σαβίνη την απομακρυσμένη Αρκαδία του.

Έμεινε στη ζωή εργένης.

Η τάση του προς τη φιλοσοφία ανάγεται σε πολλούς “κοινούς τόπους” της ελληνικής φιλοσοφίας, την οποία γνώριζε, όπως είπαμε, πολύ καλά. Ζηλωτής του αριστοτελικού ιδανικού της μεσότητος, επιδιώκει ο ίδιος και διδάσκει στους άλλους το μέτρον, αναζητεί μαζί με τους περιπατητικούς φιλοσόφους το μέσον. Όχι σπάνια φαίνεται να ενστερνίζεται το λάθε βιώσας του Επίκουρου.

Συνειδητοποιεί ότι ζει μέσα σε έναν ηθικά απορρυθμισμένον κόσμο, σε μια κοινωνία όπου είχαν χρεοκοπήσει οι πατροπαράδοτες “ρωμαϊκές” αξίες, κυριαρχούσε ο εγωισμός, η υπερβολή, οι αγωνίες και οι φόβοι ενός ακράτητου ευδαιμονισμού.

Προβληματίζεται για το αληθινό νόημα της ζωής. Και προσέρχεται να συμβουλέψει ως ένα modus vivendi την τάξη και το συγκράτημα στον κλονισμένο ψυχισμό του ατόμου, να συστήσει την άσκηση του ορθού λόγου, να συμβουλέψει την αγάπη της μετριοπάθειας, να προτρέψει στην ολιγάρκεια και τη λιτή ζωή με την ευθύνη ενός βιοσοφούντος φιλοσόφου.

Μυστικά του Σύμπαντος: Tί ανακάλυψαν επιστήμονες για την τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη

Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να ανακαλύψουμε καλά κρυμμένα μυστικά του Σύμπαντος. Σε δημοσίευσή τους στην επιστημονική επιθεώρηση Physical Review Letters, επιστήμονες από το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης προτείνουν μία ριζοσπαστική μέθοδο για την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. Η μέθοδος αυτή δεν βασίζεται σε κάποιο πολύπλοκη τεχνολογία, αλλά στους νόμους της φύσης, και πιο συγκεκριμένα στην περιφορά της Σελήνης γύρω από τη Γη.

Οι περιορισμοί του συμβολόμετρου

Τα πρώτα βαρυτικά κύματα ανιχνεύτηκαν το 2015 και αποτελούν αγγελιαφόρους μηνυμάτων τα οποία προέρχονται από τα βάθη του Σύμπαντος. Τα συμβολόμετρα είναι τα όργανα τα οποία χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για να ανιχνεύσουν τις ανεπαίσθητες ρυτιδώσεις του χωροχρόνου, δηλαδή τα βαρυτικά κύματα, όταν αυτές φτάνουν στη Γη. Ωστόσο, οι εκπληκτικές αυτές διατάξεις έχουν και τους περιορισμούς τους: μέχρι σήμερα δεν μπορούν να ανιχνεύσουν κύματα στο εύρος των συχνοτήτων microhertz. Η αδυναμία αυτή καθιστά αόρατα κοσμικά συμβάντα τα οποία ενδεχομένως να λαμβάνουν χώρα στο Σύμπαν και να εκπέμπουν βαρυτικά κύματα σε αυτό το εύρος συχνοτήτων.
Ανίχνευση κυμάτων με… φυσικά μέσα

Στην πρόσφατη δημοσίευσή τους οι επιστήμονες πρότειναν ότι το σύστημα Γης-Σελήνης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένας ανιχνευτής ακριβείας για τα βαρυτικά κύματα τα οποία προέρχονται από τις συγκεκριμένες συχνότητες. Καθώς τα βαρυτικά κύματα προσκρούουν σε αυτό το σύστημα, προκαλούνται απειροελάχιστες παρεκκλίσεις στην τροχιά της Σελήνης. Ωστόσο, οι επιστήμονες γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή με εξαιρετική ακρίβεια το σημείο όπου βρίσκεται η Σελήνη σε σχέση με τη Γη, αφού ακτίνες λέιζερ τη «σημαδεύουν» συνεχώς καταγράφοντας την απόστασή της από τη Γη. Μία τέτοια ακρίβεια δίνει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να ανιχνεύσουν την παραμικρή παρέκκλιση από την αναμενόμενη τροχιά.

Βαρυτικά κύματα σε όλες τις συχνότητες

«Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτή η μέθοδος θα μπορέσει ενδεχομένως να λειτουργήσει συμπληρωματικά στις μελλοντικές αποστολές της ESA και της NASA», σημείωσε σε σχετικές δηλώσεις του ο πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης δρ. Ντιέγκο Μπλας, συμπληρώνοντας ότι «θα μπορούσαμε έτσι να έχουμε μία σχεδόν πλήρη κάλυψη των βαρυτικών κυμάτων στις συχνότητες που κυμαίνονται από την κλίμακα του nanohertz μέχρι την κλίμακα του centihertz. Η κάλυψη αυτή είναι ζωτικής σημασίας για να αποκτήσουμε μία πλήρη εικόνα τόσο της εξέλιξης του Σύμπαντος όσο και της σύστασής του».

Όπως σημειώνουν οι ερευνητές στη δημοσίευση, κι άλλα συστήματα πλανητών θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσης για τον ίδιο σκοπό, αυξάνοντας την ακρίβεια ανίχνευσης των βαρυτικών κυμάτων.

Τοξικές σκέψεις στον γάμο / Επιστήθιοι εχθροί

Τα παιδιά έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο και ο Μάρτιν, ο πατέρας τους, αρχίζει να εκνευρίζεται. Στρέφεται προς τη γυναίκα του, τη Μέλανι, και λέει με ύφος απότομο. «Χρυσή μου, δε νομίζεις πως θα έπρεπε να ησυχάσουν τα παιδιά;».

Στην πραγματικότητα σκέφτεται. «Παραείναι ανεκτική μαζί τους».

Η Μέλανι, αντιδρώντας στο θυμό του, νιώθει να την πλημμυρίζει οργή. Το πρόσωπο της σφίγγεται, τα φρύδια της σμίγουν σκυθρωπά και απαντά. «Τα παιδιά διασκεδάζουν. Ούτως ή άλλως, σε λίγο θα πάνε για ύπνο».

Η δική της σκέψη. «Άντε πάλι, μουρμούρα».

Τώρα ο Μάρτιν δείχνει φανερά εκνευρισμένος. Σκύβει απειλητικά, με τις γροθιές σφιγμένες, και λέει με πολύ ενοχλημένο ύφος. «Να τα βάλω τώρα στο κρεβάτι;».

Σκέφτεται. «Μια ζωή αντιρρήσεις. Καλύτερα να αναλάβω εγώ».

Η Μέλανι, τρομαγμένη ξαφνικά από την αγανάκτηση του Μάρτιν, λέει πειθήνια. «Άσε, θα τα βάλω εγώ για ύπνο τώρα».

Σκέφτεται. «Έχει βγει από τα ρούχα του — μπορεί να χτυπήσει τα παιδιά. Ας υποχωρήσω καλύτερα».

Αυτές οι παράλληλες συζητήσεις —οι ανοιχτές και οι σιωπηρές— αναφέρονται από τον Άαρον Μπεκ (ιδρυτή της γνωσιακής θεραπείας) ως παράδειγμα των τύπων σκέψης που μπορούν να δηλητηριάσουν το γάμο. Η πραγματική συναισθηματική ανταλλαγή μεταξύ Μέλανι και Μάρτιν διαμορφώνεται από τις σκέψεις τους, και αυτές οι σκέψεις με τη σειρά τους προσδιορίζονται από ένα άλλο, βαθύτερο υπόστρωμα, το οποίο ο Μπεκ αποκαλεί «αυτόματες σκέψεις». δηλαδή φευγαλέες υπόγειες αντιλήψεις για τον εαυτό μας και για τους ανθρώπους στη ζωή μας που αντιπροσωπεύουν την ενδόμυχη συναισθηματική μας στάση.

Για τη Μέλανι, η υπόγεια σκέψη είναι κάτι σαν. «Πάντα μου προκαλούσε φόβο με την οργή του».

Για τον Μάρτιν, η σκέψη-κλειδί είναι. «Δεν έχει δικαίωμα να μου φέρεται έτσι».

Η Μέλανι αισθάνεται αθώο θύμα του γάμου τους και ο Μάρτιν νιώθει δικαιολογημένη αγανάκτηση με αυτό που θεωρεί άδικη μεταχείριση.

Οι σκέψεις περί αθώου θύματος ή «δικαιολογημένης αγανάκτησης» (ιεράς οργής) είναι χαρακτηριστικές συζύγων που αντιμετωπίζουν προβλήματα με το γάμο τους. Αυτές οι σκέψεις υποθάλπουν την οργή και την προσβολή. Από τη στιγμή που οι καταθλιπτικές σκέψεις, όπως η δικαιολογημένη αγανάκτηση, γίνονται αυτόματα, αυτοεπιβεβαιώνονται. η σύντροφος που αισθάνεται θύμα εξετάζει με μεγάλη προσοχή κάθε τι που κάνει ο σύντροφος της, το οποίο θα μπορούσε να επιβεβαιώσει την άποψη της ότι αυτή είναι το αθώο θύμα, αγνοώντας ή παραβλέποντας κάθε πράξη τρυφερότητας από μέρους του που θα μπορούσε να αμφισβητήσει ή να διαψεύσει την άποψη αυτή.

Αυτές οι σκέψεις είναι πανίσχυρες. Ενεργοποιούν το νευρικό σύστημα συναγερμού. Από τη στιγμή που η σκέψη του συζύγου σχετικά με τη θυματοποίησή του προκαλεί μια συναισθηματική ένταση, εύκολα θα φέρνει στο νου του και θα αναμασάει ένα κατεβατό πίκρες που του θυμίζουν τους τρόπους με τους οποίους εκείνη τον μετέτρεψε σε θύμα, ενώ δε θα θυμάται τίποτα σε όλη τους τη σχέση που θα μπορούσε να κλονίσει την άποψη ότι αυτός είναι ένα αθώο θύμα. Θέτει τη σύζυγο του σε μια προδιαγεγραμμένη μειονεκτική κατάσταση. ακόμα και όσα η σύζυγος κάνει ενσυνείδητα και καλοπροαίρετα μπορούν να παρερμηνευθούν, εφόσον εκείνος τα βλέπει μέσα από έναν αρνητικό παραμορφωτικό φακό και τα απορρίπτει ως αποτυχημένες της απόπειρες να αρνηθεί ότι τον θυματοποιεί.

Οι σύντροφοι που είναι απαλλαγμένοι από τέτοιου είδους καταθλιπτικές απόψεις μπορούν να δώσουν μια πιο καλοπροαίρετη ερμηνεία αντίστοιχων καταστάσεων κι έτσι έχουν λιγότερο κίνδυνο να δεχθούν τέτοια επίθεση, ή και αν ακόμα τη δεχθούν, τείνουν να συνέλθουν πολύ γρηγορότερα. Η γενική θεώρηση των σκέψεων που συντηρούν ή απαλύνουν την κατάθλιψη ακολουθεί τα πρότυπα που αναλύθηκαν στο Κεφάλαιο 6, από τον ψυχολόγο Μάρτιν Σέλιγκμαν για τις αισιόδοξες και απαισιόδοξες απόψεις. Η απαισιόδοξη άποψη είναι ότι τα προβλήματα του συντρόφου είναι εγγενή και επομένως δεν αλλάζουν και εγγυώνται δυστυχία. «Είναι εγωιστής και απορροφημένος με τις έγνοιες του. Έτσι μεγάλωσε κι έτσι θα είναι σ’ όλη του τη ζωή. Περιμένει να στέκομαι δίπλα του, κερί αναμμένο, αλλά δε δίνει δεκάρα για το πώς νιώθω εγώ». Η αντίθετη, αισιόδοξη, άποψη θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι. «Τώρα είναι απαιτητικός, αλλά στο παρελθόν υπήρξε πονετικός. Ίσως έχει κακή διάθεση —αναρωτιέμαι μήπως αντιμετωπίζει προβλήματα στη δουλειά». Αυτή είναι η άποψη που δεν απορρίπτει το σύζυγο (ή το γάμο) ως μια περίπτωση χαμένη που δεν παίρνει γιατριά. Αντίθετα, βλέπει ότι μια κακή στιγμή οφείλεται σε συνθήκες που μπορούν να αλλάξουν. Η πρώτη στάση προκαλεί συνεχή δυστυχία, η δεύτερη ανακούφιση.

Οι σύντροφοι που τηρούν απαισιόδοξη στάση είναι εξαιρετικά επιρρεπείς σε συγκινησιακές πειρατείες. Θυμώνουν, πληγώνονται ή στενοχωριούνται από τις πράξεις των συζύγων τους, και διατηρούν τον εκνευρισμό τους από τη στιγμή που ξεσπάσει το επεισόδιο. Η εσωτερική τους στενοχώρια και η απαισιόδοξη στάση είναι ακόμα πιο πιθανό να τους κάνει να αντιμετωπίζουν το σύντροφο τους με κριτική και περιφρονητική διάθεση, πράγμα το οποίο με τη σειρά του αυξάνει τις πιθανότητες μιας στάσης άμυνας ή υπεκφυγής από την πλευρά του άλλου.

Ίσως οι πιο επικίνδυνες τοξικές σκέψεις να βρίσκονται στο μυαλό των ανδρών που ασκούν σωματική βία στις γυναίκες τους. Μια μελέτη, που εκπόνησαν ψυχολόγοι στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα πάνω σε βίαιους συζύγους, αποκάλυψε ότι αυτοί οι άνδρες σκέφτονται σαν «παλικαράδες πιτσιρίκοι».

Οσμίζονται εχθρικές προθέσεις ακόμα και στις πιο ουδέτερες πράξεις των γυναικών τους και χρησιμοποιούν αυτή την παρανόηση για να δικαιολογήσουν στον εαυτό τους τη βίαιη συμπεριφορά τους (άνδρες με σεξουαλική επιθετικότητα προς τις φιλενάδες τους κάνουν κάτι παρεμφερές, αντιμετωπίζοντας τις γυναίκες με καχυποψία και αδιαφορώντας για τις αντιρρήσεις τους). Όπως είδαμε στο Κεφάλαιο 7, τέτοιου τύπου άνδρες απειλούνται ιδιαίτερα από την ταπείνωση, την απόρριψη ή τη δημόσια προσβολή από τις γυναίκες τους. Ένα τυπικό σενάριο που προκαλεί σκέψεις «που δικαιολογούν» την επιθετικότητα των βίαιων συζύγων είναι το ακόλουθο. «Βρίσκεσαι σε μια κοινωνική εκδήλωση και συνειδητοποιείς ότι επί μισή και πλέον ώρα η γυναίκα σου κουβεντιάζει και γελάει με τον ίδιο γοητευτικό άνδρα. Φαίνεται πως τη φλερτάρει». Όταν αυτοί οι άνδρες αντιληφθούν ότι οι γυναίκες τους κάνουν κάτι που υπονοεί ότι τους απορρίπτουν ή ότι τους εγκαταλείπουν, οι αντιδράσεις τους από αγανακτισμένες μεταμορφώνονται σε μανιασμένες. Πιθανώς, αυτόματες σκέψεις του τύπου «Θα με εγκαταλείψει» προκαλούν ένα συναισθηματικό «εκβιασμό», στον οποίο οι βίαιοι σύζυγοι αντιδρούν παρορμητικά, με «ακατάλληλες συμπεριφορικές αντιδράσεις», όπως λένε οι ερευνητές ή, και πιο απλά, γίνονται βίαιοι. Το άμεσο αποτέλεσμα αυτών των θλιβερών στάσεων είναι η δημιουργία αδιάκοπων κρίσεων, δεδομένου ότι προκαλούν συχνότερες συναισθηματικές εντάσεις και δυσχεραίνουν την ανάνηψη από το επακόλουθο πλήγμα και την οργή. Ο Γκότμαν χρησιμοποιεί τον ενδεδειγμένο όρο κατακλυσμική διάθεση για αυτή την επιδεκτικότητα προς τη συχνή συναισθηματική κατάθλιψη. Οι κατακλυσμικοί σύζυγοι και των δύο φύλων είναι τόσο συντετριμμένοι από τον αρνητισμό των συντρόφων τους και τη δική τους αντίδραση προς αυτόν, που πνίγονται μέσα σε τρομερά, ανεξέλεγκτα συναισθήματα. Άνθρωποι κατακλυσμικοί δεν μπορούν να ακούσουν χωρίς να διαστρεβλώσουν αυτά που άκουσαν, ή να απαντήσουν με καθαρό μυαλό. Τους φαίνεται δύσκολο να οργανώσουν τη σκέψη τους και καταφεύγουν σε περισσότερο πρωτόγονες αντιδράσεις. Εκείνο που επιθυμούν είναι να σταματήσει αυτή η κατάσταση, ή θέλουν να τρέξουν να σωθούν ή, μερικές φορές, να αντεπιτεθούν. Ο κατακλυσμός είναι μια αυτοδιαιωνιζόμενη «συγκινησιακή πειρατεία».

Μερικοί άνθρωποι έχουν υψηλά όρια κατακλυσμικής διάθεσης, αντέχουν εύκολα το θυμό και την περιφρόνηση, άλλοι άνθρωποι ωστόσο μπορεί να προκαλούνται και μόνο από μια απλή παρατήρηση του συντρόφου τους. Στην τεχνική περιγραφή της κατακλυσμικής διάθεσης περιλαμβάνεται και μια αύξηση των καρδιακών παλμών από τα επίπεδα της ηρεμίας. Σε κατάσταση ηρεμίας οι σφυγμοί της γυναίκας είναι περίπου 82 το λεπτό, του άνδρα περίπου 72 (οι συγκεκριμένοι σφυγμοί διαφέρουν κυρίως ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του ατόμου). Η κατακλυσμική διάθεση αρχίζει με 10 σφυγμούς πάνω από τους σφυγμούς ηρεμίας του ατόμου. Αν η καρδιά φθάσει τους 100 κτύπους το λεπτό, κάτι που εύκολα μπορεί να συμβεί σε καταστάσεις θυμού ή με το κλάμα, τότε το σώμα παράγει αδρεναλίνη και άλλες ορμόνες που διατηρούν τη στενοχώρια σε υψηλά επίπεδα για αρκετή ώρα. Η στιγμή της συγκινησιακής πειρατείας είναι έκδηλη από το ρυθμό της καρδιάς. μπορεί να εκτοξευθεί κατά 10, 20 ως και 30 κτύπους παραπάνω ανά λεπτό. Οι μύες τεντώνονται. Ίσως δημιουργηθεί η αίσθηση της δύσπνοιας. Υπάρχει ένας κατακλυσμός από τοξικά συναισθήματα, ένας δυσάρεστος καταιγισμός φόβου και θυμού που μοιάζει αναπόφευκτος και, υποκειμενικά, θέλει «αιώνες» να ξεπεραστεί. Στο σημείο αυτό —του πλήρους εκβιασμού— τα συναισθήματα του ατόμου είναι τόσο έντονα, η ορατότητα του τόσο περιορισμένη και η σκέψη του τόσο συγχυσμένη, ώστε δεν υπάρχει ελπίδα να δεχθεί την άποψη του άλλου ή να λύσει το πρόβλημα με τρόπο λογικό.

Φυσικά, οι περισσότεροι σύζυγοι, άνδρες και γυναίκες, βιώνουν κατά καιρούς, όταν μαλώνουν, τέτοιες έντονες στιγμές —αυτό είναι φυσικό. Το πρόβλημα σ’ ένα γάμο αρχίζει όταν ο ένας από τους δυο συζύγους βρίσκεται σχεδόν αδιάκοπα σε κατακλυσμική κατάσταση. Τότε ο σύντροφος νιώθει τσακισμένος από τον άλλο σύντροφο, βρίσκεται πάντα σε επιφυλακή για μια επικείμενη συναισθηματική επίθεση ή μια αδικία, γίνεται υπερεπιφυλακτικός απέναντι σε κάθε σημάδι επίθεσης, προσβολής ή στενοχώριας, και σίγουρα αντιδρά υπερβολικά και στο πιο ανεπαίσθητο ερέθισμα. Μια φράση όπως. «Χρυσέ μου, πρέπει να μιλήσουμε» μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση μιας σκέψης του τύπου. «Έλυσε πάλι το ζωνάρι της για καβγά», κι έτσι να δώσει το έναυσμα για το κατακλυσμικό συναίσθημα. Το αποτέλεσμα είναι ότι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να συνέλθει κανείς από τη βιοσωματική διέγερση, η οποία με τη σειρά της ευνοεί την αρνητική αντιμετώπιση και των πιο αθώων γεγονότων καθώς και την πρόκληση νέου κύκλου κατακλυσμικών επεισοδίων.

Αυτή είναι ίσως η πιο επικίνδυνη καμπή σ’ ένα γάμο, μια καταστροφική μεταστροφή της σχέσης. Ο κατακλυσμικός σύντροφος έχει φθάσει πια εκείνη τη στιγμή να σκέφτεται τα χειρότερα για τη σύντροφο, και ερμηνεύει κάθε τι που εκείνη κάνει με τον πιο αρνητικό τρόπο. Ασήμαντα ζητήματα γίνονται αφορμή για ομηρικούς καβγάδες. Προσβολές ανταλλάσσονται αδιάκοπα. Με τον καιρό, ο κατακλυσμικός σύντροφος αρχίζει να θεωρεί όλα τα προβλήματα στο γάμο του εξαιρετικά σοβαρά και άλυτα, αφού το ίδιο το κατακλυσμικό συναίσθημα υπονομεύει κάθε προσπάθεια εξεύρεσης λύσης. Καθώς αυτό συνεχίζεται, η αναζήτηση μιας λύσης αρχίζει να φαίνεται μάταιη, κι έτσι οι σύντροφοι προσπαθούν από μόνοι τους να συνεφέρουν τον ταραγμένο ψυχικό τους κόσμο. Αρχίζουν να έχουν παράλληλη ζωή, ουσιαστικά ζουν απομονωμένοι ο ένας από τον άλλο, και νιώθουν μοναξιά στο γάμο. Πολύ συχνά, ανακαλύπτει ο Γκότμαν, το επόμενο βήμα είναι το διαζύγιο.

Σ’ αυτή την τροχιά προς το διαζύγιο, οι τραγικές συνέπειες της συναισθηματικής ανεπάρκειας είναι ολοφάνερες. Καθώς το ζευγάρι αιχμαλωτίζεται στο φαύλο κύκλο της κριτικής και της περιφρόνησης, της άμυνας και της υπεκφυγής, των καταθλιπτικών σκέψεων και του συγκινησιακού κατακλυσμού, ο ίδιος ο κύκλος αντανακλά μια αποσύνθεση της συναισθηματικής αυτοεπίγνωσης και του αυτοελέγχου, της ενσυναίσθησης και της ικανότητας των συντρόφων να ηρεμούν ο ένας τον άλλον αλλά και τον εαυτό τους.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

7.7.3. Πρωτότυπα χάλκινα αγάλματα

Ελάχιστα πρωτότυπα χάλκινα γλυπτά του 4ου αιώνα π.Χ. σώζονται, είναι όμως σημαντικά γιατί μας επιτρέπουν να συμπληρώσουμε την ατελή εικόνα που έχουμε για τη μνημειακή γλυπτική της περιόδου αυτής. Ένα από τα έργα αυτά είναι το μεγάλο (με ύψος 2,35 m) χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς που βρέθηκε το 1958 στον Πειραιά μαζί με άλλα χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα διαφόρων εποχών, πιθανότατα αποθηκευμένα για να μεταφερθούν. Η απόθεση φαίνεται ότι έγινε στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ. και ίσως σχετίζεται με την πολιορκία και την καταστροφή της Αθήνας από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα. Η θεά φοράει ποδήρη πέπλο που σχηματίζει βαθιές πτυχές γύρω από τα σκέλη, λοξή αιγίδα στο στήθος και στο κεφάλι κορινθιακό κράνος διακοσμημένο με γρύπες και γλαύκες. Στη βάση του λοφίου τυλίγεται ένα φίδι. Η Αθηνά είχε στο προτεταμένο δεξί ένα αντικείμενο που δεν ταυτίζεται με βεβαιότητα, ενώ το κατεβασμένο αριστερό κρατούσε το δόρυ και ταυτόχρονα την άντυγα της ασπίδας της. Τα ένθετα μάτια από υαλόμαζα διατηρούνται (όπως και στα άλλα δύο χάλκινα γλυπτά που θα δούμε) και δίνουν μεγαλύτερη ζωντάνια στο έργο. Η Αθηνά από τον Πειραιά μπορεί να χρονολογηθεί λίγο μετά τα μέσα του 4ου αιώνα (350-340 π.Χ.) και είναι αναμφίβολα έργο ενός σπουδαίου καλλιτέχνη. Τη σημασία του χάλκινου αυτού αγάλματος την υπογραμμίζει το γεγονός ότι σώζεται ένα ελαφρά παραλλαγμένο αντίγραφό του, η λεγόμενη Αθηνά Mattei, που βρίσκεται σήμερα στο Λούβρο.

Λίγο μεταγενέστερο από την Αθηνά του Πειραιά είναι το άγαλμα ενός γυμνού αγένειου άνδρα που ανασύρθηκε το 1900 μαζί με πολυάριθμα άλλα γλυπτά, μαρμάρινα και χάλκινα, από τη θάλασσα κοντά στα Αντικύθηρα. Τα έργα αυτά ήταν το κύριο φορτίο ενός μεγάλου πλοίου, το οποίο ναυάγησε γύρω στο 100 π.Χ. ταξιδεύοντας πιθανόν προς την Ιταλία. Για τον λόγο αυτό το άγαλμα του νέου άνδρα είναι γνωστό ως ο «έφηβος των Αντικυθήρων»· το μέγεθός του (έχει ύψος 1,94 m) δείχνει ότι ο εικονιζόμενος είναι πιθανότατα ένας μυθικός ήρωας, που δεν μπορούμε όμως να τον ταυτίσουμε με βεβαιότητα, καθώς δεν σώζονται τα αντικείμενα που κρατούσε. Η πιθανότερη από τις ερμηνείες που έχουν προταθεί είναι ότι ο νέος εικονίζει τον Περσέα να προτείνει με το δεξί του χέρι το κεφάλι της Μέδουσας, που είχε, όπως ξέρουμε, την ιδιότητα να απολιθώνει όποιον το κοίταζε· στο κατεβασμένο αριστερό του χέρι θα κρατούσε την ἅρπην, το κυρτό μαχαίρι με το οποίο μόλις το είχε κόψει. Οι αναλογίες του σώματος, η διαμόρφωση του προσώπου και της κόμης και η απόδοση της μυϊκής διάπλασης του ρωμαλέου κορμού τοποθετούν τον «έφηβο των Αντικυθήρων» στα χρόνια 340-330 π.Χ.

Ένα άλλο χάλκινο άγαλμα, που βρέθηκε και αυτό στη θάλασσα, στον κόλπο του Μαραθώνα, εικονίζει ένα όρθιο γυμνό παιδί που φοράει στο κεφάλι διάδημα με μια χαρακτηριστική προεξοχή επάνω από το μέτωπο. Το δεξί χέρι εκτείνεται προς τα πλάγια και επάνω και κρατούσε κάτι ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείκτη· το αριστερό, προς το οποίο στρέφεται το βλέμμα του παιδιού, είναι λυγισμένο και κρατούσε ένα επίπεδο αντικείμενο στην ανοιχτή παλάμη. Το «παιδί του Μαραθώνα» είναι μικρότερο από τα δύο προηγούμενα αγάλματα (το ύψος του είναι 1,30 m) και η τεχνοτροπία του θυμίζει έργα του Πραξιτέλη, είναι όμως δύσκολο να αποδοθεί στον ίδιο τον καλλιτέχνη. Το πιθανότερο είναι ότι το κατασκεύασε ένας μαθητής του Πραξιτέλη στα χρόνια 330-320 π.Χ.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΑΙΣΧΙΝΗΣ, ΚΑΤΑ ΤΙΜΑΡΧΟΥ

ΑΙΣΧΙΝ 1.166–176

Σχετικά με το ήθος του Δημοσθένη

Ο ρήτορας παρέθεσε στη διήγησιν του συγκεκριμένα περιστατικά που αποδείκνυαν τη φαυλότητα και ανηθικότητα του Τίμαρχου (ανάμεσα στα άλλα κατασπατάληση της πατρικής περιουσίας και διασπάθιση του δημόσιου χρήματος), ενώ στην πίστιν προσπάθησε να αντικρούσει εκ των προτέρων τα αναμενόμενα επιχειρήματα της υπεράσπισης. Έτσι, στρέφεται πλέον ενάντια στον ομοϊδεάτη και συνήγορο του Τίμαρχου, τον Δημοσθένη.

[166] Ἀλλ’ ὅμως οὕτω σαφῶς τούτων διωρισμένων, πολλαὶ
παρεμβολαὶ λόγων ὑπὸ Δημοσθένους εὑρεθήσονται. καὶ
ταῖς μὲν ὑπὲρ τοῦ πράγματος κακοηθείαις λεγομέναις
ἧττον ἄν τις ἀγανακτήσειεν· ἃ δὲ ἔξωθεν ἐπεισάξεται
λυμαινόμενος τὰ τῆς πόλεως δίκαια, ἐπὶ τούτοις ἄξιόν
ἐστιν ὀργισθῆναι. πολὺς μὲν γὰρ ὁ Φίλιππος ἔσται, ἀνα-
μειχθήσεται δὲ καὶ τὸ τοῦ παιδὸς ὄνομα Ἀλεξάνδρου. καὶ
γὰρ πρὸς τοῖς ἄλλοις κακοῖς ἄμουσός τις οὗτος καὶ ἀπαί-
δευτος ἄνθρωπός ἐστι. [167] τὸ μὲν γὰρ εἰς τὸν Φίλιππον τῷ
λόγῳ πλημμελεῖν ἀμαθὲς μὲν καὶ ἄκαιρον, ἔλαττον δ’ οὗ
μέλλω λέγειν ἁμάρτημα· ὁμολογουμένως γὰρ εἰς ἄνδρα,
καίπερ οὐκ ὢν αὐτὸς ἀνήρ, τὰς βλασφημίας ποιήσεται·
ὅταν δὲ ταῖς εἰς τὸν παῖδα πεπραγματευμέναις μεταφο-
ραῖς ὀνομάτων αἰσχρὰς ὑποψίας παρεμβάλλῃ, καταγέ-
λαστον τὴν πόλιν ποιεῖ. [168] ὡς γὰρ τὰς ἐμὰς εὐθύνας βλά-
πτων, ἃς ὑπὲρ τῆς πρεσβείας μέλλω διδόναι, φησί με,
ὅτ’ αὐτὸς πρώην ὑπὲρ τοῦ παιδὸς Ἀλεξάνδρου διεξῄει,
ὡς ἔν τῳ πότῳ ἡμῶν κιθαρίζοι καὶ λέγοι ῥήσεις τινὰς
καὶ ἀντικρούσεις πρὸς ἕτερον παῖδα, καὶ περὶ τούτων ἃ
δή ποτε αὐτὸς ἐτύγχανε γιγνώσκων πρὸς τὴν βουλὴν
ἀπεφήνατο, οὐχ ὡς συμπρεσβευτήν, ἀλλ’ ὡς συγγενῆ
τοῖς εἰς τὸν παῖδα σκώμμασιν ἀγανακτῆσαι. [169] ἐγὼ δ’
Ἀλεξάνδρῳ μὲν εἰκότως διὰ τὴν ἡλικίαν οὐ διείλεγμαι,
Φίλιππον δὲ νῦν μὲν διὰ τὴν τῶν λόγων εὐφημίαν ἐπαινῶ·
ἐὰν δ’ ὁ αὐτὸς ἐν τοῖς πρὸς ἡμᾶς ἔργοις γένηται, οἷος νῦν
ἐστιν ἐν τοῖς ἐπαγγέλμασιν, ἀσφαλῆ καὶ ῥᾴδιον τὸν καθ’
αὑτοῦ ποιήσεται ἔπαινον. ἐπετίμησα δ’ ἐν τῷ βουλευτη-
ρίῳ Δημοσθένει οὐ τὸν παῖδα ἐκθεραπεύων, ἄλλ’ ἐὰν τὰ
τοιαῦτα ἀποδέχησθε, ὁμοίαν νομίζων τὴν πόλιν φανήσε-
σθαι τῇ τοῦ λέγοντος ἀκοσμίᾳ.

[170] Ὅλως δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰς ἔξωθεν τοῦ πράγ-
ματος ἀπολογίας μὴ προσδέχεσθε, πρῶτον μὲν τῶν
ὅρκων ἕνεκα οὓς ὠμόσατε, δεύτερον δὲ ὑπὲρ τοῦ μὴ
παρακρουσθῆναι ὑπὸ ἀνθρώπου τεχνίτου λόγων. μι-
κρὸν δ’ ἄνωθεν ἄρξομαι διδάσκειν ὑμᾶς. Δημοσθένης
γάρ, ἐπειδὴ τὴν πατρῴαν οὐσίαν ἀνήλωσε, περιῄει τὴν
πόλιν θηρεύων νέους πλουσίους, ὧν οἱ μὲν πατέρες ἐτε-
τελευτήκεσαν, αἱ δὲ μητέρες διῴκουν τὰς οὐσίας. πολ-
λοὺς δ’ ὑπερβὰς ἑνὸς τῶν δεινὰ πεπονθότων μνησθή-
σομαι. [171] κατιδὼν γὰρ οἰκίαν πλουσίαν καὶ οὐκ εὐνομου-
μένην, ἧς ἡγεμὼν μὲν ἦν γυνὴ μέγα φρονοῦσα καὶ νοῦν
οὐκ ἔχουσα, νεανίσκος δὲ ὀρφανὸς ἡμιμανὴς διεχείριζε
τὴν οὐσίαν, Ἀρίσταρχος ὁ τοῦ Μόσχου, τούτου προσποιη-
σάμενος ἐραστὴς εἶναι, καὶ τὸ μειράκιον εἰς τὴν φιλαν-
θρωπίαν ταύτην προκαλεσάμενος, ἐλπίδων κενῶν ἐμ-
πλήσας, ὡς αὐτίκα δὴ μάλα τῶν ῥητόρων πρωτεύσοντα,
κατάλογον ἀποφαίνων, [172] τοιούτων εἰσηγητὴς αὐτῷ καὶ
διδάσκαλος ἔργων ἐγένετο, ἐξ ὧν ἐκεῖνος μὲν φεύγει τὴν
πατρίδα, οὗτος δ’ αὐτοῦ τὰ τῆς φυγῆς ἐφόδια προλαβὼν
τρία τάλαντα ἀπεστέρηκε, Νικόδημος δ’ ὁ Ἀφιδναῖος
ὑπ’ Ἀριστάρχου τετελεύτηκε βιαίῳ θανάτῳ, ἐκκοπεὶς
ὁ δείλαιος ἀμφοτέρους τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὴν γλῶτταν
ἐκτμηθείς, ᾗ ἐπαρρησιάζετο πιστεύων τοῖς νόμοις καὶ
ὑμῖν.

[173] Ἔπειθ’ ὑμεῖς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, Σωκράτην μὲν τὸν
σοφιστὴν ἀπεκτείνατε, ὅτι Κριτίαν ἐφάνη πεπαιδευκώς,
ἕνα τῶν τριάκοντα τῶν τὸν δῆμον καταλυσάντων, Δημο-
σθένης δ’ ὑμῖν ἑταίρους ἐξαιρήσεται, ὁ τηλικαύτας τιμω-
ρίας λαμβάνων παρὰ τῶν ἰδιωτῶν καὶ δημοτικῶν ἀνθρώ-
πων ὑπὲρ τῆς ἰσηγορίας; ᾧ παρακεκλημένοι τινὲς τῶν
μαθητῶν ἥκουσιν ἐπὶ τὴν ἀκρόασιν· κατεπαγγέλλεται
γὰρ πρὸς αὐτούς, ἐργολαβῶν ἐφ’ ὑμᾶς, ὡς ἐγὼ πυνθάνο-
μαι, λήσειν μεταλλάξας τὸν ἀγῶνα καὶ τὴν ὑμετέραν
ἀκρόασιν, [174] καὶ περιστήσειν τῷ μὲν φεύγοντι θαρρεῖν, ὅταν
αὐτὸς δεῦρο παρέλθῃ, ἐκπεπλῆχθαι δὲ τῷ κατηγόρῳ καὶ
πεφοβῆσθαι περὶ αὑτοῦ, τοσούτους δὲ καὶ τηλικούτους
ἐκκαλεῖσθαι παρὰ τῶν δικαστῶν θορύβους, παρεμβάλλων
τὰς ἐμὰς δημηγορίας καὶ ψέγων τὴν εἰρήνην τὴν δι’ ἐμοῦ
καὶ Φιλοκράτους γεγενημένην, ὥστ’ οὐδὲ ἀπαντήσεσθαί
με ἐπὶ τὸ δικαστήριον ἀπολογησόμενον, ὅταν τῆς πρε-
σβείας τὰς εὐθύνας διδῶ, ἀλλ’ ἀγαπήσειν, ἐὰν μετρίῳ
τιμήματι περιπέσω καὶ μὴ θανάτῳ ζημιῶμαι. [175] μηδενὶ δὴ
τρόπῳ καθ’ ὑμῶν αὐτῶν γέλωτα τῷ σοφιστῇ καὶ διατριβὴν
παράσχητε, ἀλλ’ ὑπολαμβάνεθ’ ὁρᾶν εἰσεληλυθότα ἀπὸ
τοῦ δικαστηρίου οἴκαδε καὶ σεμνυνόμενον ἐν τῇ τῶν μει-
ρακίων διατριβῇ, καὶ διεξιόντα ὡς εὖ τὸ πρᾶγμα ὑφείλετο
τῶν δικαστῶν· «Ἀπαγαγὼν γὰρ αὐτοὺς ἀπὸ τῶν περὶ Τί-
μαρχον αἰτιῶν, ἐπέστησα φέρων ἐπὶ τὸν κατήγορον καὶ
Φίλιππον καὶ Φωκέας, καὶ φόβους ἐπήρτησα τοῖς ἀκρο-
ωμένοις, ὥσθ’ ὁ μὲν φεύγων κατηγόρει, ὁ δὲ κατηγορῶν
ἐκρίνετο, οἱ δὲ δικασταί, ὧν μὲν ἦσαν κριταί, ἐπελάθοντο,
ὧν δ’ οὐκ ἦσαν, περὶ τούτων ἤκουον.» [176] ὑμέτερον δ’ ἐστὶν
ἔργον πρὸς ταῦτα ἀντιτετάχθαι, καὶ πανταχῇ παρακο-
λουθοῦντας μηδαμῇ παρεκκλίνειν αὐτὸν ἐᾶν, μηδὲ τοῖς
ἐξαγωνίοις λόγοις διισχυρίζεσθαι· ἀλλ’ ὥσπερ ἐν ταῖς
ἱπποδρομίαις εἰς τὸν τοῦ πράγματος αὐτὸν δρόμον εἰσ-
ελαύνετε. κἂν ταῦτα ποιῆτε, οὐ καταφρονηθήσεσθε, καὶ
τὴν αὐτὴν ἕξετε γνώμην νομοθετοῦντες καὶ δικάζοντες·
εἰ δὲ μή, δόξετε μελλόντων μὲν γίγνεσθαι τῶν ἀδικημά-
των προαισθάνεσθαι καὶ ὀργίζεσθαι, γεγονότων δὲ οὐκέτι
φροντίζειν.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (18.541-18.617)

Ἐν δ᾽ ἐτίθει νειὸν μαλακήν, πίειραν ἄρουραν,

εὐρεῖαν τρίπολον· πολλοὶ δ᾽ ἀροτῆρες ἐν αὐτῇ
ζεύγεα δινεύοντες ἐλάστρεον ἔνθα καὶ ἔνθα.
οἱ δ᾽ ὁπότε στρέψαντες ἱκοίατο τέλσον ἀρούρης,
545 τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἐν χερσὶ δέπας μελιηδέος οἴνου
δόσκεν ἀνὴρ ἐπιών· τοὶ δὲ στρέψασκον ἀν᾽ ὄγμους,
ἱέμενοι νειοῖο βαθείης τέλσον ἱκέσθαι.
ἡ δὲ μελαίνετ᾽ ὄπισθεν, ἀρηρομένῃ δὲ ἐῴκει,
χρυσείη περ ἐοῦσα· τὸ δὴ περὶ θαῦμα τέτυκτο.
550 Ἐν δ᾽ ἐτίθει τέμενος βασιλήϊον· ἔνθα δ᾽ ἔριθοι
ἤμων ὀξείας δρεπάνας ἐν χερσὶν ἔχοντες.
δράγματα δ᾽ ἄλλα μετ᾽ ὄγμον ἐπήτριμα πῖπτον ἔραζε,
ἄλλα δ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐν ἐλλεδανοῖσι δέοντο.
τρεῖς δ᾽ ἄρ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐφέστασαν· αὐτὰρ ὄπισθε
555 παῖδες δραγμεύοντες, ἐν ἀγκαλίδεσσι φέροντες,
ἀσπερχὲς πάρεχον· βασιλεὺς δ᾽ ἐν τοῖσι σιωπῇ
σκῆπτρον ἔχων ἑστήκει ἐπ᾽ ὄγμου γηθόσυνος κῆρ.
κήρυκες δ᾽ ἀπάνευθεν ὑπὸ δρυῒ δαῖτα πένοντο,
βοῦν δ᾽ ἱερεύσαντες μέγαν ἄμφεπον· αἱ δὲ γυναῖκες
560 δεῖπνον ἐρίθοισιν λεύκ᾽ ἄλφιτα πολλὰ πάλυνον.
Ἐν δὲ τίθει σταφυλῇσι μέγα βρίθουσαν ἀλωὴν
καλὴν χρυσείην· μέλανες δ᾽ ἀνὰ βότρυες ἦσαν,
ἑστήκει δὲ κάμαξι διαμπερὲς ἀργυρέῃσιν.
ἀμφὶ δὲ κυανέην κάπετον, περὶ δ᾽ ἕρκος ἔλασσε
565 κασσιτέρου· μία δ᾽ οἴη ἀταρπιτὸς ἦεν ἐπ᾽ αὐτήν,
τῇ νίσοντο φορῆες, ὅτε τρυγόῳεν ἀλωήν.
παρθενικαὶ δὲ καὶ ἠΐθεοι ἀταλὰ φρονέοντες
πλεκτοῖς ἐν ταλάροισι φέρον μελιηδέα καρπόν.
τοῖσιν δ᾽ ἐν μέσσοισι πάϊς φόρμιγγι λιγείῃ
570 ἱμερόεν κιθάριζε, λίνον δ᾽ ὑπὸ καλὸν ἄειδε
λεπταλέῃ φωνῇ· τοὶ δὲ ῥήσσοντες ἁμαρτῇ
μολπῇ τ᾽ ἰυγμῷ τε ποσὶ σκαίροντες ἕποντο.
Ἐν δ᾽ ἀγέλην ποίησε βοῶν ὀρθοκραιράων·
αἱ δὲ βόες χρυσοῖο τετεύχατο κασσιτέρου τε,
575 μυκηθμῷ δ᾽ ἀπὸ κόπρου ἐπεσσεύοντο νομόνδε
πὰρ ποταμὸν κελάδοντα, παρὰ ῥοδανὸν δονακῆα.
χρύσειοι δὲ νομῆες ἅμ᾽ ἐστιχόωντο βόεσσι
τέσσαρες, ἐννέα δέ σφι κύνες πόδας ἀργοὶ ἕποντο.
σμερδαλέω δὲ λέοντε δύ᾽ ἐν πρώτῃσι βόεσσι
580 ταῦρον ἐρύγμηλον ἐχέτην· ὁ δὲ μακρὰ μεμυκὼς
ἕλκετο· τὸν δὲ κύνες μετεκίαθον ἠδ᾽ αἰζηοί.
τὼ μὲν ἀναρρήξαντε βοὸς μεγάλοιο βοείην
ἔγκατα καὶ μέλαν αἷμα λαφύσσετον· οἱ δὲ νομῆες
αὔτως ἐνδίεσαν ταχέας κύνας ὀτρύνοντες.
585 οἱ δ᾽ ἤτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων,
ἱστάμενοι δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ὑλάκτεον ἔκ τ᾽ ἀλέοντο.
Ἐν δὲ νομὸν ποίησε περικλυτὸς ἀμφιγυήεις
ἐν καλῇ βήσσῃ μέγαν οἰῶν ἀργεννάων,
σταθμούς τε κλισίας τε κατηρεφέας ἰδὲ σηκούς.
590 Ἐν δὲ χορὸν ποίκιλλε περικλυτὸς ἀμφιγυήεις,
τῷ ἴκελον οἷόν ποτ᾽ ἐνὶ Κνωσῷ εὐρείῃ
Δαίδαλος ἤσκησεν καλλιπλοκάμῳ Ἀριάδνῃ.
ἔνθα μὲν ἠΐθεοι καὶ παρθένοι ἀλφεσίβοιαι
ὠρχεῦντ᾽, ἀλλήλων ἐπὶ καρπῷ χεῖρας ἔχοντες.
595 τῶν δ᾽ αἱ μὲν λεπτὰς ὀθόνας ἔχον, οἱ δὲ χιτῶνας
εἵατ᾽ ἐϋννήτους, ἦκα στίλβοντας ἐλαίῳ·
καί ῥ᾽ αἱ μὲν καλὰς στεφάνας ἔχον, οἱ δὲ μαχαίρας
εἶχον χρυσείας ἐξ ἀργυρέων τελαμώνων.
οἱ δ᾽ ὁτὲ μὲν θρέξασκον ἐπισταμένοισι πόδεσσι
600 ῥεῖα μάλ᾽, ὡς ὅτε τις τροχὸν ἄρμενον ἐν παλάμῃσιν
ἑζόμενος κεραμεὺς πειρήσεται, αἴ κε θέῃσιν·
ἄλλοτε δ᾽ αὖ θρέξασκον ἐπὶ στίχας ἀλλήλοισι.
πολλὸς δ᾽ ἱμερόεντα χορὸν περιίσταθ᾽ ὅμιλος
τερπόμενοι· μετὰ δέ σφιν ἐμέλπετο θεῖος ἀοιδὸς
605 φορμίζων· δοιὼ δὲ κυβιστητῆρε κατ᾽ αὐτοὺς
μολπῆς ἐξάρχοντες ἐδίνευον κατὰ μέσσους.
Ἐν δὲ τίθει ποταμοῖο μέγα σθένος Ὠκεανοῖο
ἄντυγα πὰρ πυμάτην σάκεος πύκα ποιητοῖο.
Αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τεῦξε σάκος μέγα τε στιβαρόν τε,
610 τεῦξ᾽ ἄρα οἱ θώρηκα φαεινότερον πυρὸς αὐγῆς,
τεῦξε δέ οἱ κόρυθα βριαρὴν κροτάφοις ἀραρυῖαν,
καλὴν δαιδαλέην, ἐπὶ δὲ χρύσεον λόφον ἧκε,
τεῦξε δέ οἱ κνημῖδας ἑανοῦ κασσιτέροιο.
Αὐτὰρ ἐπεὶ πάνθ᾽ ὅπλα κάμε κλυτὸς ἀμφιγυήεις,
615 μητρὸς Ἀχιλλῆος θῆκε προπάροιθεν ἀείρας.
ἡ δ᾽ ἴρηξ ὣς ἆλτο κατ᾽ Οὐλύμπου νιφόεντος,
τεύχεα μαρμαίροντα παρ᾽ Ἡφαίστοιο φέρουσα.

***

Έβαλε αλλού τριόργητο και μαλακό χωράφι
εκτεταμένον, κάρπιμο και μέσα ζευγολάτες
πολλοί με τα ζευγάρια τους το εσχίζαν άνω κάτω.
Και όταν γυρίζαν κι έφθαναν στου χωραφιού την άκρην,
545 άνθρωπος τους επρόσφερνε ποτήρι όλο γεμάτο
γλυκό κρασί, κι εγύριζαν στες αυλακιές εκείνοι
πρόθυμοι του μεγάλου αγρού να φθάσουν εις την άκρην.
Μαυρίζει όπισθεν η γη και δείχνει αλετρεμένη
μ᾽ όλον οπού ᾽ναι ολόχρυση, της τέχνης μέγα θάμα.
550 Φραγμένο κτήμα θέτει αλλού που ᾽χε υψηλά τα στάχια
και μέσα εργάτες θέριζαν με κοφτερά δρεπάνια.
Και άλλες χεριές επανωτές στες αυλακιές επέφταν,
και άλλες με καλαμόσχοινα τες δέναν επιστάτες
τρεις διορισμένοι, ενώ παιδιά κατόπι τους σηκώναν
555 χερόβολα στες αγκαλιές και αδιάκοπα τα εδέναν·
και ο κύριος στην αυλακιά με σκήπτρον εις το χέρι
σιωπηλός εστέκονταν κι εχαίρετο η ψυχή του.
Παρέκει κάτω από ᾽να δρυ σφακτό μεγάλο βόδι
για το τραπέζι ετοίμαζαν· και ωστόσον οι γυναίκες
560 πλήθος αλεύρια μούσκευαν φαγί για τους εργάτες.
Αμπέλι μέγα έβαλαν αλλού καρπόν γεμάτο,
καλό, χρυσό κι εμαύριζαν ολούθε τα σταφύλια·
τα κλήματ᾽ ήσαν σ᾽ αργυρά σταλίκια στυλωμένα.
Και λάκκον από χάλυβα και κασσιτέρου φράκτην
565 έσυρε γύρω και άνοιξε στην άκρην μονοπάτι
για να περνούν, όταν τρυγάν το αμπέλι, οι καρποφόροι.
Και αγόρια, κόρες λιγερές, αμέριμνα στην γνώμην
εφέρναν τον γλυκύν καρπόν μέσα εις τα καλάθια.
Γλυκιάν κιθάραν έπαιζε στην μέσην τους αγόρι
570 και με την λυγερή λαλιά τον λίνον τραγουδούσε
μελωδικά, και όλοι μαζί τριγύρω του εσκιρτούσαν
και τες φωνές τους έσμιγαν με το γλυκό τραγούδι.
Αγέλην έκαμεν αλλού ταύρων ορθοκεράτων,
και οι ταύροι επλάσθηκαν χρυσού και κασσιτέρου ακόμη·
575 και απ᾽ την αυλήν μουγκρίζοντας προς την βοσκήν κινούσαν
εις το ποτάμι, οπού βροντά στα τρυφερά καλάμια.
Χρυσοί βαδίζαν τέσσεροι μ᾽ εκείνους βοδηλάτες,
κι εννέα σκύλοι φύλακες γοργόποδες τριγύρω.
Και από τους πρώτους της κοπής δυο τρομερά λιοντάρια
580 βαρβάτον ταύρον άρπαξαν που εμούγκρα ενώ τον σέρναν.
Και οι σκύλοι επάνω εχούμησαν και ομού τα παλικάρια.
Και αφού του ταύρου έκοψαν το δέρμα τα θηρία
αίμα του ερούφαν κι άντερα· του κάκου οι βοδηλάτες
επάνω τα γοργόποδα σκυλιά παρακινούσαν.
585 Δεν εκοτούσαν δάγκαμα να δώσουν στα λεοντάρια,
αλύχταν μόνο από σιμά και πάλι αναμερίζαν.
Κι έναν πλατύν βοσκότοπον λευκόμαλλων προβάτων
έκαμ᾽ ο ένδοξος χωλός μέσα εις καλό λαγκάδι,
στάνες, καλύβες σκεπαστές, και μανδριά μεγάλα.
590 Κι έναν χορόν ιστόρησεν ο μέγας ζαβοπόδης,
όμοιον μ᾽ αυτόν που ο Δαίδαλος είχε φιλοτεχνήσει
της Αριάδνης της λαμπρής εις της Κνωσού τα μέρη.
Αγόρια εκεί, πολύπροικες παρθένες εχορεύαν
κι εγύριζαν χεροπιαστοί· και οι κόρες εφορούσαν
595 λινά ενδύματα λεπτά, κι είχαν τα παλικάρια
από το λάδι λαμπερούς καλόγνεστους χιτώνες.
Λαμπρά στεφάνια είχαν αυτές, είχαν χρυσά εκείνοι
μαχαίρια που απ᾽ αργυρούς κρεμιόνταν τελαμώνες·
και πότ᾽ ετρέχαν κυλητά με πόδια μαθημένα,
600 ωσάν σταμνάς, οπού τροχόν αρμόδιον στην παλάμην
την τριγυρνά καθήμενος να δοκιμάσει αν τρέχει,
και πότε αράδα έτρεχαν αντίκρυ στην αράδα.
Και τον ασύγκριτον χορόν τριγύρω εδιασκεδάζαν
πολύς λαός και ανάμεσα ο αοιδός ο θείος
605 κιθάριζε· και ως άρχιζεν εκείνος το τραγούδι
δυο χορευτές στη μέση τους πηδούσαν κι εγυρίζαν.
Τον ποταμόν Ωκεανόν και δυνατόν και μέγαν
γύρω στον κύκλον έθεσε της στερεής ασπίδος.
Και την τρανήν ως του ᾽καμεν ασύντριφτην ασπίδα,
610 θώρακα κάμνει π᾽ άστραφτεν όσο η φωτιά δεν λάμπει,
κράνος κατόπι στερεόν αρμόδιον στο κεφάλι,
καλότεχνο με ολόχρυσο στην κορυφήν του λόφον,
και από λεπτόν κασσίτερον μορφώνει τες κνημίδες.
Και όλα τα όπλα ως έκαμε τα σήκωσε ο τεχνίτης
615 και του Αχιλλέως τα ᾽βαλεν εμπρός εις την μητέρα.
Και αυτή με τ᾽ όπλα π᾽ άστραφταν, του Ηφαίστου δώρο, εχύθη
ωσάν νεράκι απ᾽ την κορφήν του χιονισμένου Ολύμπου.

Διαταραχή Μετατροπής - Υστερία

Ο Αμερικανικός Ψυχιατρικός Σύλλογος αποκαλεί σήμερα διαταραχή μετατροπής μια κατάσταση που για χρόνια ήταν γνωστή ως υστερία ή υστερική μετατροπή.

Διαγνωστικά κριτήρια Διαταραχής Μετατροπής

Σύμφωνα με το DSM-IV-TR (APA, 2000), προκειμένου να δοθεί η διάγνωση της διαταραχής μετατροπής, θα πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα κριτήρια:

Ένα ή περισσότερα συμπτώματα ή ελλείμματα που επηρεάζουν την εκούσια κινητική ή αισθητηριακή λειτουργία και υποδηλώνουν την ύπαρξη νευρολογικής ή άλλης γενικής σωματικής κατάστασης.

Κρίνεται ότι με το σύμπτωμα ή το έλλειμμα συνδέονται ψυχολογικοί παράγοντες επειδή προηγούνται συγκρούσεις ή άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες πριν από τηνέναρξη ή την όξυνση του συμπτώματος ή του ελλείμματος.

Το σύμπτωμα ή το έλλειμμα δεν μπορεί να ερμηνευθεί πλήρως, μετά την κατάλληλη διερεύνηση, από μια γνωστή γενική σωματική κατάσταση ή από τις άμεσες δράσεις μιας ουσίας ή ως πολιτισμικά παγιωμένη συμπεριφορά ή εμπειρία -το παραπάνω αποκλείει κάποιες από τις σωματόμορφες εκδηλώσεις άλλων ψυχολογικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη.

Οι άνθρωποι με διαταραχή μετατροπής εμφανίζουν συχνά εντυπωσιακά νευρολογικά συμπτώματα, όπως αδυναμία, έλλειψη συντονισμού, τρέμουλο, παράλυση, διαταραχές στην αισθητηριακή λειτουργία ή απώλεια μνήμης, χωρίς να υπάρχει κάποια παθολογία που θα μπορούσε να ευθύνεται γι' αυτά.

Λιγότερο σύνηθη συμπτώματα είναι οι σωματοαισθητικές διαταραχές και οι αλλαγές στο δέρμα. Πολλοί άνθρωποι με διαταραχή μετατροπής μοιάζουν να μην ενδιαφέρονται για τα συμπτώματά τους - χαρακτηριστικό που ορισμένες φορές αποκαλείται μακάρια αδιαφορία.

Στατιστικά στοιχεία για την υστερία

Ο Perkin (1989) εκτιμά ότι από διαταραχή μετατροπής πάσχει ποσοστό μεγαλύτερο του 4% των ασθενών που επισκέπτονται εξωτερικά νευρολογικά ιατρεία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι Bendadis & Allen Hauser (2000) υπολόγισαν ότι 10% με 20% των ασθενών που παραπέμπονται για θεραπεία επιληψίας στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν «μη επιληπτικές ψυχογενείς κρίσεις».

Η επικράτηση της διαταραχής μετατροπής στον γενικό πληθυσμό είναι πολύ πιο δύσκολο να εκτιμηθεί από ό,τι σε ειδικούς ιατρικούς πληθυσμούς.

Οι Faravelli και συνεργάτες (1997) πάντως αναφέρουν ποσοστό 0,3% σε ένα μικρό δείγμα 673 ατόμων. Η συγκεκριμένη κατάσταση εμφανίζεται συνήθως μαζί με άλλες διαταραχές.

Οι Crimlisk & Ron (1997) εκτιμούν ότι στο 50% και πλέον των ατόμων με διαταραχή μετατροπής θα μπορούσε να δοθεί επίσης η διάγνωση της κατάθλιψης και στο 16% και πλέον θα μπορούσε να δοθεί επίσης η διάγνωση του άγχους. Η πρόγνωση δεν είναι καλή. Οι Crimlisk και συνεργάτες (1998) παρακολούθησαν για 6 χρόνια 73 ανθρώπους με κινητικά συμπτώματα τα οποία δεν μπορούσαν να εξηγηθούν ιατρικά.

Εκείνη την περίοδο μόνο σε τρία άτομα δόθηκε κάποια διάγνωση και αυτό λόγω λανθασμένης αρχικής εκτίμησης. Στο 75% δόθηκε η διάγνωση της «ψυχιατρικής διαταραχής», ενώ το 45% διαγνώστηκε με διαταραχή προσωπικότητας. Στο 14% των ατόμων τα συμπτώματα παρέμειναν σταθερά, ενώ στο 38% επιδεινώθηκαν.

Προέλευση του όρου υστερία

Ο όρος «υστερία» έχει μακρά ιστορία. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη υστέρα, που σημαίνει μήτρα. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει μια κατάσταση όπου η μήτρα κυριολεκτικά περιπλανιόταν μέσα στο σώμα, προκαλώντας ποικίλα συμπτώματα, όπως αίσθημα πνιγμού, βηχά, εκρήξεις θυμού, παράλυση των άκρων, μπερδεμένο λόγο, ξαφνική αδυναμία ομιλίας, επίμονους εμετούς και αδυναμία πρόσληψης τροφής.

Η θεραπεία συνίστατο στην «ενθάρρυνση της μήτρας μέσω της άσκησης πίεσης σε διάφορες περιοχές του σώματός της ασθενούς ώστε να επιστρέψει στην αρχική της θέση».

Σοκ βομβαρδισμού

Η διαταραχή κατέλαβε εξέχουσα θέση, ειδικά κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, όταν πολλοί στρατιώτες που είχαν βρεθεί στα χαρακώματα εμφάνιζαν μια κατάσταση γνωστή ως σοκ βομβαρδισμού. Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα αυτής της κατάστασης ήταν τύφλωση, παράλυση, μυϊκοί σπασμοί, αφωνία, αναισθησια και πλήρης αμνησία.

Η αρχική εξηγήση που δόθηκε ήταν ότι τα συμπτώματα οφείλονται σε αιμορραγία του εγκεφάλου λόγω του ωστικού κύματος από την έκρηξη των οβίδων -εξ ου και ο όρος «σοκ βομβαρδισμού». Στη συνέχεια όμως οι ιατροί παρατήρησαν ότι οι περισσότεροι από τους στρατιώτες που ήταν σε αυτή την κατάσταση δεν είχαν βρεθεί κοντά σε βομβαρδισμούς.

Επιπλέον, δεν υπήρχαν ενδείξεις για αιμορραγία του εγκεφάλου στους στρατιώτες που πέθαναν και υποβλήθηκαν σε νεκροψία, Τέλος, η κατάσταση αυτή μπορούσε να εμφανιστεί ακόμη και σε νεοσύλλεκτους που δεν είχαν βρεθεί ποτέ στο πεδίο της μάχης.

Όλα αυτά οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη κατάσταση συνδέεται περισσότερο με ψυχολογικούς παρά με σωματικούς παράγοντες.

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι τη διάγνωση και την πορεία του προβλήματος μετά τον εντοπισμό του φαίνεται να επηρεάζουν κοινωνικοί παράγοντες.

Οι αξιωματούχοι είχαν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τέτοια προβλήματα συγκριτικά με τους στρατιώτες. Εάν όμως εκδήλωναν, ήταν πιο πιθανό να απομακρυνθούν από τα χαρακώματα και να υποβληθούν σε πολύ πιο μακροχόνια θεραπεία συγκριτικά με τους στρατιώτες, ακόμη και όταν τα συμπτώματά τους ήταν σχετικά ήπια.

Το παράδοξο μονοπάτι προς το νόημα της ζωής

Συχνά αναρωτιόμαστε ποιο είναι το αληθινό νόημα της ζωής. Συνηθίζουμε, μάλιστα, να τοποθετούμε την ανακάλυψή του σε έναν μελλοντικό και αόριστο χρόνο. Όταν βρούμε την ιδανική εργασία και τον καταπληκτικό σύντροφο, θα λυθούν όλες μας οι εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις και εμείς θα απολαύσουμε επιτέλους την καθημερινότητα που ονειρευόμαστε. Είναι πράγματι έτσι όμως; Υπάρχει ένα καλό τζίνι που στρώνει με ροδοπέταλα τον δρόμο μας προς την ευτυχία;

Το μόνο τζίνι που μπορούμε να εμπιστευτούμε: Tον εαυτό μας.

«Γιατί όμως δε νιώθω γεμάτος;» αναρωτιέται.

Εγκέφαλος: Μια πολύπλοκη μηχανή δημιουργίας νοήματος

Ποιος είναι λοιπόν ο κόσμος; Υπάρχει άραγε μια αντικειμενική και απόλυτη θεώρησή του; Στην πραγματικότητα ο εγκέφαλός μας συνιστά μια πολύπλοκη μηχανή δημιουργίας νοήματος, καθώς η αλήθεια που βιώνουμε είναι απόρροια του τρόπου που εκπαιδευτήκαμε να ερμηνεύουμε τα οπτικά σήματα. Συνεπώς, στη λεωφόρο της ζωής βλέπουμε τα φανάρια πράσινα, κόκκινα ή πορτοκαλί αναλόγως των προσωπικών εμπειριών μας και των δεδομένων συνθηκών. Έφτασε όμως η στιγμή να αναρωτηθούμε: Το φανάρι είναι όντως κόκκινο; Τα εμπόδια που ορθώνονται μπροστά μας υπάρχουν ή απλώς τρέμουμε την ταχύτητα που συνεπάγεται ένα πράσινο φανάρι;

Και αν ο εγκέφαλός μας ισοδυναμεί με την ουσιαστική όρασή, πως ακριβώς ερμηνεύονται τα συναισθήματα; Είναι αυτά που νιώθουμε ή εκείνα που δημιουργούμε; Ας υποθέσουμε ότι ταλαιπωρούμαστε από μια κρίση πανικού. Τα χέρια μας ιδρώνουν, τα πόδια μας τρέμουν, η αναπνοή μας κόβεται και η καρδιά μας πάει να σπάσει. Είμαστε πεπεισμένοι ότι πεθαίνουμε, παρόλο που κανένας υπαρκτός κίνδυνος δεν μας απειλεί. Η πραγματικότητα δεν μας καθησυχάζει, αφού στην ουσία το πώς νιώθουμε έρχεται σε πλήρη συνάρτηση με το τι νομίζουμε ότι σημαίνουν οι σωματικές μας ενοχλήσεις.

Όταν συνηθίζουμε να κατηγοριοποιούμε τις αισθήσεις μας μονάχα σε καλές η κακές, τότε πιθανότατα να ακροβατούμε συνεχώς ανάμεσα στην ευφορία και την απόγνωση. Τι θα γινόταν, όμως, αν δοκιμάζαμε να εμπλουτίσουμε το συναισθηματικό μας λεξιλόγιο διαχωρίζοντας, για παράδειγμα, τη λύπη από την απελπισία; Τότε ο εγκέφαλος μας θα εκπαιδευόταν στην κατασκευή νέων εννοιών ερμηνείας των σωματικών αισθήσεων, προσφέροντάς μας αποτελεσματικότερες οδηγίες για τη διαχείρισή τους.

Το άγχος ως πηγή δύναμης

Η κατανόηση των σωματικών αισθήσεων δεν θα μας απαλλάξει οριστικά από το άγχος. Όσο και αν τα εγχειρίδια αυτογνωσίας και οι γκουρού της εποχής επιμένουν να προτείνουν μαγικές λύσεις για την εξαφάνισή του, εκείνο θα εξακολουθεί να υφίσταται, αποτελώντας τη φυσική συνέπεια της ανάμειξής μας με καταστάσεις σημαντικές για εμάς.

Αφού λοιπόν μοιραία συμπορευόμαστε μαζί του, γιατί δε δοκιμάζουμε να το μετατρέψουμε από εχθρό σε σύμμαχό μας, καθιστώντας το πηγή δύναμης; Όταν η κατάσταση φαντάζει απειλητική, έχουμε πάντα τη δυνατότητα να επιλέξουμε την απόκρισή μας σε αυτήν. Ένας συγγραφέας που βυθίζεται στο έργο του βιώνει τη θετική επίδραση του άγχους στον οργανισμό του, νιώθοντας ενθουσιασμό και ενεργοποίηση, αφού στην ουσία περισσότερο από το άγχος μας επηρεάζει ο τρόπος που το νοηματοδοτούμε.

Είναι όμως εφικτό να εξουδετερώσουμε τις αρνητικές σκέψεις, που μας εγκλωβίζουν συχνά στον φαύλο κύκλο της αυτο-αμφισβήτησης; Παλεύουμε διαρκώς μαζί τους, επιδιώκοντας να λάβουμε τον έλεγχο και ξεχνάμε το σημαντικότερο: Ο εγκέφαλος μας δεν στοχεύει στην ευτυχία αλλά στην επιβίωσή μας και, συνεπώς, τείνει να εστιάζει στον εντοπισμό των πιθανών απειλών, προκειμένου να μας προστατεύσει.

Είναι ανέφικτο να ανατρέψουμε τον τρόπο λειτουργίας του νου μας, εντούτοις αν σταματήσουμε να τρέφουμε με συναισθήματα τις αρνητικές σκέψεις τότε εκείνες θα πάψουν να μας φοβίζουν, σαν μια ταινία θρίλερ που παίζει στην κινηματογραφική αίθουσα δίχως να κερδίζει την προσοχή του κοινού. Εξάλλου, το 90% των φόβων μας αντιστοιχούν σε παρελθόντα απειλητικά μοντέλα και συνιστούν απόρροια των συναισθηματικών φίλτρων που υποσυνείδητα κατασκευάσαμε από την παιδική ακόμη ηλικία.
Δημιουργώντας το νόημα της ζωής μας

Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το νόημα της ζωής μας ξεναγεί στο πολύχρωμο σύμπαν της αυτογνωσίας. Και εμείς στο τέλος της περιπλάνησης, δεν είμαστε πια οι ίδιοι. Καταρρίπτει διαδεδομένες θεωρίες και στερεότυπα περπατώντας θαρραλέα συντροφιά μας έναν άλλον δρόμο, λιγότερο ταξιδεμένο αλλά ολοκληρωτικά μεταμορφωτικό. Έχουμε τελικά πράγματι ανάγκη από κάποια μαγική συνταγή αυτοπεποίθησης προκειμένου να κατακτήσουμε τους στόχους μας;

Καθώς εκπαιδευόμαστε στο αναπτυξιακό πλαίσιο της σκέψης αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πως με την κατάλληλη υποστήριξη, στρατηγική και προσπάθεια μπορούμε να δημιουργήσουμε τον εαυτό που επιθυμούμε. Αν, για παράδειγμα, είμαστε πολύ ντροπαλοί για να μιλήσουμε σε εκείνον τον συνάδερφο από τη δουλειά που μας ενδιαφέρει, ίσως το μόνο που χρειαζόμαστε να είναι λίγη περισσότερη εξάσκηση. Στο τέλος της ημέρας, σημασία έχει το να αναλάβουμε την ευθύνη του πεπρωμένου μας, κατανοώντας πως η ελευθερία δεν ισοδυναμεί μόνο με τα χαρίσματά μας αλλά και με τη γνώση των περιορισμών μας.

Συνδυάζοντας τις τελευταίες έρευνες της νευροεπιστήμης, της νέας επιστήμης του άγχους και της επιστήμης της κινητοποίησης με την Ψυχολογία και την Υπαρξιακή Φιλοσοφία που εξερευνά την ίδια του την αλήθεια της ανθρώπινης φύσης, καθιστώντας μας κοινωνούς μιας μεταμορφωτικής εμπειρίας. Και επιτέλους αντιλαμβανόμαστε πως το νόημα της ζωής δεν θα το ανακαλύψουμε αλλά θα το επινοήσουμε, με πυξίδα τις σημαντικές μας αξίες. Ένα μόνο βήμα εσωτερικής απελευθέρωσης για όσους τολμούν να αναθεωρήσουν την ιστορία τους, μια τρυφερή διαδρομή προς την αυτοσυμπόνοια και μια λυτρωτική υπενθύμιση πως ο κόσμος μας αλλάζει ακριβώς τη στιγμή που αποκτάμε επίγνωση του παραμορφωτικού φακού μέσα από τον οποίο τον αντικρίζουμε.

Η Αναζήτηση

Αν πιάναμε τη ζωή από την αρχή της τότε ποιο θα ήταν το νόημα της; Το βρήκες; Τώρα που ξεκίνησες από τη μέση; Το γνωρίζεις έτσι; Η ημιμάθεια είναι η φθορά της μονάδος και προς επέκταση του συνόλου. Στη ζωή σου, στη καθημερινότητά σου, στο σπίτι σου, στη δουλειά σου, στις σχέσεις σου με την οικογένειά σου και με τους γύρω σου. Το νόημα της ζωής δε κρύβεται ούτε στην αρχή, ούτε στη μέση, ούτε στο τέλος. Είναι μέσα μας, χωρίς τη ζωτική ενέργεια, το θάνατο, τη γέννηση, τη δημιουργία. Δε θα υπήρχε αρχή και τέλος. Ξέρεις αν με ρωτούσες εσύ, δε θα σου απαντούσα ολοκληρωμένα γιατί θα έλειπε το δικό σου σκέλος της απάντησης.

Όλοι είμαστε τόσο γεμάτοι μα και τόσο κενοί ταυτόχρονα. Τι σημαίνει όμως γεμάτος και τι κενός; Τι σημαίνει η φράση νιώθω πλούσιος; Τι σημαίνει η φράση νιώθω μόνος; Η κοινωνικότητα και η μοναχικότητα πόσο σε βοηθάνε και πόσο σε φθείρουνε ταυτόχρονα; Έχεις αναρωτηθεί ποτέ; Έχεις κάτσει να ζυγίσεις πόσες φορές ξεπέρασες τον εαυτό σου και αν αυτό άξιζε; Έμαθες κάτι ή έμεινες αποσβολωμένος μπροστά στο κενό σου; Το κενό που προσπαθούσε ένα κομμάτι σου να σε αποτραβήξει, όμως ένα άλλο σου έλεγε να συνεχίσεις. Το γιατί το αναρωτήθηκες; Γιατί; Να συνεχίσεις;

Πως ένιωσες όταν άνοιξες τα μάτια σου για πρώτη φορά; Τα άνοιξες; Τότε; Τι είδες; Πότε ένιωσες πραγματικά εσύ; Έχεις καθίσει να σκεφτείς; Ποιος έχει τον έλεγχο; Κανείς; Η κάποιος;

Πόσες φορές ένιωσες να περνάνε στιγμές δευτερόλεπτα, λεπτά, ώρες και μέρες και συ να μένεις στάσιμος στο ίδιο σημείο. Απλά να κινείσαι σαν εκκρεμές δεξία, αριστερά, δεξία και αριστερά. Ζαλισμένος από τα πρέπει, από φωνές και γυρνάς στο τέλος που; Σε ένα ζεστό στρώμα; Η μια ψυχρή αγκαλιά; Προσπαθείς να ξεφύγεις να αποδράσεις, μα δε ξέρεις από που και από τι; Ποιος είναι ο εχθρός σου; Ποιος σε κυνηγάει; Θέλεις το τίποτα γιατί τα 'χεις όλα; Η τα θέλεις όλα γιατί νομίζεις πως δεν έχεις τίποτα;

Προσπαθείς να σκεφτείς και να ζυγίσεις πράγματα και καταστάσεις. Να δώσεις ορισμούς στη χαοτική τάξη των ενεργειών που πάνε και έρχονται όμως κλείσε τα χέρια σου, τα μάτια σου άνοιξε το μυαλό σου. Χάος εκεί μέσα ε;

Επικεντρώσου στο τίποτα και τότε θα βρεις τα πάντα.

Α. Καμύ: Έχουμε χάσει το φως, τα πρωινά, την αθωότητα εκείνου που συγχωρεί μόνος του τον εαυτό του

Πρόκειται για τον συγκλονιστικό μονόλογο του Γάλλου δικηγόρου Ζαν-Μπατίστ Κλαμάνς, ευχαριστημένου του ίδιου από τον εαυτό του, από τη ζωή και την επιφανειακή ηθική του θωράκιση απέναντι στην ανελέητη ρουτίνα της καθημερινότητας, που συνθλίβει ψυχές και κορμιά άλλων…

Όχι εκείνου, διότι εκείνος έχει αναπτύξει μια θεατρινίστικη προσαρμοστικότητα, που ξεπερνώντας τα όρια του ηθικοφανούς και παθητικού χαμαιλεοντισμού, τον οποίο εκπαιδεύεται ο τυπικός σύγχρονος μέσος δυτικός, καταφεύγει, για να επιβιώσει στο να τρέφει την (μικρο)αστική ματαιοδοξία του με τις συμφορές των άλλων… αυτά ώσπου μια νύχτα, ο τέλειος αυτός τύπος, το πρότυπο έξυπνου, δραστήριου, κυρίως μη ανέντιμου λευκού και χορτασμένου, αφήνει μια γυναίκα να πέσει στα νερά του ποταμού, χωρίς να κάνει τίποτα, αυτός ο μέχρι πρότινος τόσο σπλαχνικός!

Γιατί, πώς, τί του συνέβη; Τί ψυχή είχε χτίσει όλα αυτά τα χρόνια της μεγαλοστομίας του ο κίβδηλος φιλάνθρωπος; Από πού ξεπήδησαν και ποιά εμπόδια στην κρίσιμη στιγμή και δείλιασε; Δείλιασε;

«Ξέρετε τι είναι η γοητεία; Ένας τρόπος να ακούς να σου απαντούν ναι, χωρίς να ‘χεις κάνει καμιά συγκεκριμένη ερώτηση»

«Μόνο που, να, η επιβεβαίωση δεν είναι ποτέ οριστική, πρέπει να την κάνεις πάλι από την αρχή με κάθε πλάσμα. Κάνοντάς την πάλι από την αρχή, σου γίνεται συνήθεια. Σύντομα σου ‘ρχονται τα λόγια χωρίς να τα σκεφτείς, κι ακολουθεί η κίνηση αντανακλαστικά: μια μέρα βρίσκεσαι να παίρνεις, δίχως να ποθείς πραγματικά. Πίστεψε με, για μερικά τουλάχιστον πλάσματα, το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο είναι να μην παίρνεις ό,τι δεν ποθείς»

«Να λοιπόν τι δε μπορεί ν’ ανεχτεί κανείς (εκτός από αυτούς που δεν ζουν, θέλω να πω: τους εγκρατείς). Η μόνη άμυνα βρίσκεται στην κακεντρέχεια. Οι άνθρωποι λοιπόν σπεύδουν να κρίνουν για να μην κριθούν οι ίδιοι. Τι τα θέλετε; Η πλέον φυσική ιδέα στον άνθρωπο, αυτή που του έρχεται αυθόρμητα, σαν από τα βάθη της φύσης του, είναι η ιδέα της αθωότητάς του….

Το ουσιώδες είναι να μείνουν αθώοι, να μην μπορούν να τεθούν υπό αμφισβήτησιν οι έμφυτες αρετές τους, και τα σφάλματά τους, αποκυήματα μιας παροδικής δυστυχίας, να είναι πάντοτε προσωρινά. Σας το ‘πα, το ζήτημα είναι να γλιτώσεις απ’ την κρίση. Επειδή είναι δύσκολο να της γλιτώσεις και απαιτεί μεγάλη επιδεξιότητα να καταφέρεις να θαυμάζουν και να συγχωρούν ταυτόχρονα τη φύση σου, επιδιώκουν όλοι να’ ναι πλούσιοι.

Γιατί; Αναρωτιέστε; Για τη δύναμη, φυσικά. Κυρίως όμως γιατί ο πλούτος απαλλάσσει από την άμεση κρίση, σε τραβάει από το πλήθος του μετρό για να σε κλείσει σ ένα νικέλινο αμάξι, σε απομονώνει σε απέραντα φυλαγμένα πάρκα, σε βαγκόνλι, σε καμπίνες πολυτελείας. Ο πλούτος, αγαπητέ μου φίλε, δεν είναι ακόμα η αθώωση, αλλά η αναστολή που ‘ναι πάντα καλό να παίρνεις…»

«Καμιά φορά τα χάνεις, αμφιβάλλεις για το ολοφάνερο, ακόμα κι όταν έχεις ανακαλύψει το μυστικό μιας καλής ζωής. Η λύση μου, φυσικά, δεν είναι η ιδανική. Όταν όμως δεν αγαπάς τη ζωή σου, όταν ξέρεις πως πρέπει να αλλάξεις ζωή, δεν έχεις περιθώρια επιλογής, δεν είναι; Τι να κάνεις για να ‘σαι ένας άλλος; Αδύνατο. Θα ‘πρεπε να μην είσαι πια κανένας, να ξεχάσεις τον εαυτό σου για κάποιον, έστω και για μια φορά. Πώς όμως; Μη με παραφορτώνετε. Είμαι σαν εκείνον το γερό-ζητιάνο που δεν ήθελε ν αφήσει το χέρι μου, μια μέρα έξω σ ένα καφενείο:

«Αχ κύριε» έλεγε, «δεν είναι που ‘σαι κακός, είναι που χάνεις το φως σου».

Ναι, έχουμε χάσει το φως, τα πρωινά, την άγια αθωότητα εκείνου που συγχωρεί μόνος του τον εαυτό του.»

Αλμπέρ Καμί, Πτώση

Το πιο όμορφο τοπίο είναι η ψυχή σας, όπως και οι άνθρωποι που αγαπάτε

Αν οι πληγές σας παραμένουν ανοιχτές, ένα κομμάτι του εαυτού σας πιστεύει ότι αυτό που σας αξίζει είναι να πληγώνεστε.

Πλησιάζετε τους ανθρώπους όχι με αίτημα να συνδεθείτε εκφράζοντας την επιθυμία σας για εκείνους, αλλά με αίτημα να μην σας πληγώσουν. Ή μπορεί να εκφράζετε αυτό που θέλετε, αλλά τους κοιτάτε με τρόμο, στέλνοντας μη λεκτικό μήνυμα «θα με πληγώσεις κι εσύ;».

Αυτό το κομμάτι του εαυτού σας σας υποβάλλει σε απαξίωση και κάθε διαφοροποίηση που σας φέρνει σε επαφή με την αξία σας σας φοβίζει.

Πλησιάζετε τους ανθρώπους με αίτημα «να μην σας πληγώσουν» γιατί στην πραγματικότητα διστάζετε να ανοιχτείτε στις ελεύθερες πλευρές του εαυτού σας. Ο άνθρωπος που θα κάνει τα πάντα για σας, άρα «δεν θα σας πληγώσει», θα γίνει εκείνος που θα εξυπηρετήσει τις προσδοκίες σας να ζήσετε εκ νέου το παρελθόν σας, εκ νέου την παιδική σας ηλικία.

Αυτό που σας πληγώνει δεν είναι αυτό που φαντάζεστε. Αυτό που θα μπορούσε να σας πληγώσει πραγματικά είναι να μην έρθετε σε επαφή με την αλήθεια σας, με αυτό που είστε που είστε, με αυτό που αξίζετε.

Επηρεάζεστε συναισθηματικά από συμπεριφορές άλλων, εξαρτάστε από τις επιπτώσεις που έχουν οι συμπεριφορές τους στα συναισθήματά σας, για να μην εκθέσετε τον εαυτό σας στις βαθύτερες επιθυμίες σας. Να ξεδιπλώσετε την αλήθεια σας. Να εμπιστευτείτε τις δυνατότητες σας. Να αναλάβετε την ευθύνη σας. Να δεσμευτείτε με τον μοναδικό εαυτό σας.

Εγκλωβίζετε τον εαυτό σας σε εξαρτητικές καταστάσεις, σε καταστάσεις που δεν υποστηρίζετε την αξία σας, όπου ανακυκλώνετε αυτό που αισθάνεστε για σας και δεν ελευθερώνεστε.

Δεν βλέπετε τους άλλους ανθρώπους όπως είναι, αλλά παρατηρείτε αν μπορούν να ανταποκριθούν στο αίτημά σας «να μην πληγωθείτε». Αναζητάτε όμως τελικά την «ασφάλεια» σε περιβάλλοντα όπου η αξία σας δεν αναγνωρίζεται και φυσικά δεν υποστηρίζεται. Παραμένετε έτσι νοσταλγός μιας παιδικής ηλικίας που δεν ζήσατε. Δεν ωριμάζετε, δεν κατακτάτε τα ύψη των δυνατοτήτων σας. Φαντασιώνεστε, ονειροπολείτε ταξιδεύοντας, δεν οργανώνεστε όμως στα ταξίδια σας ώστε να τα χαίρεστε αληθινά.

Επουλώνετε τις πληγές σας αγαπώντας τις. Εκτιμώντας τον εαυτό σας, δίνετε σε όλα αυτά που ζήσατε την αξία που έχουν. Νιώθετε σημαντική τη ζωή που ζήσατε. Χαίρεστε γιατί διαπιστώνετε πως το καθετί που ζήσατε είχε το νόημά του, σας έφερε πιο κοντά στην προσωπική σας αλήθεια, πιο βαθιά στην αξία σας.

Όταν επουλώνετε τις πληγές σας, έρχεστε σε επαφή με τον εαυτό σας. Με αυτό που αληθινά είστε. Δεν μπορεί κανείς να επηρεάσει τα συναισθήματά σας γιατί τίποτα δεν μπορεί να επηρεάσει την εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας, την εκτίμηση που αισθάνεστε για σας. Δεν νιώθετε την ανάγκη να προβάλετε αλλού αυτό που νιώθετε για τον εαυτό σας γιατί δεν φοβάστε να είστε εσείς. Δεν φοβάστε μη χάσετε ανθρώπους αν είστε ο εαυτός σας, γιατί νιώθετε βέβαιοι πως οι άνθρωποι που επιλέγετε σας αγαπούν με τις πληγές σας.

Είστε ειλικρινείς με τους ανθρώπους, εκφράζετε αυτό που θέλετε χωρίς το φόβο πως θα σας απορρίψουν, ακούτε τις ανησυχίες, τους φόβους τους, σέβεστε αυτό που οι ίδιοι θέλουν, όπως και αυτό που είναι. Ανακαλύπτετε πως το πιο όμορφο τοπίο είναι η ψυχή σας, όπως και το πιο όμορφο τοπίο είναι οι άνθρωποι που αγαπάτε.