ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (19.123-19.202)

Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια·

«ξεῖν᾽, ἦ τοι μὲν ἐμὴν ἀρετὴν εἶδός τε δέμας τε
125 ὤλεσαν ἀθάνατοι, ὅτε Ἴλιον εἰσανέβαινον
Ἀργεῖοι, μετὰ τοῖσι δ᾽ ἐμὸς πόσις ᾖεν Ὀδυσσεύς.
εἰ κεῖνός γ᾽ ἐλθὼν τὸν ἐμὸν βίον ἀμφιπολεύοι,
μεῖζόν κε κλέος εἴη ἐμὸν καὶ κάλλιον οὕτω.
νῦν δ᾽ ἄχομαι· τόσα γάρ μοι ἐπέσσευεν κακὰ δαίμων.
130 ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,
Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,
οἵ τ᾽ αὐτὴν Ἰθάκην εὐδείελον ἀμφινέμονται,
οἵ μ᾽ ἀεκαζομένην μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον.
τῷ οὔτε ξείνων ἐμπάζομαι οὔθ᾽ ἱκετάων
135 οὔτε τι κηρύκων, οἳ δημιοεργοὶ ἔασιν·
ἀλλ᾽ Ὀδυσῆ ποθέουσα φίλον κατατήκομαι ἦτορ.
οἱ δὲ γάμον σπεύδουσιν· ἐγὼ δὲ δόλους τολυπεύω.
φᾶρος μέν μοι πρῶτον ἐνέπνευσε φρεσὶ δαίμων
στησαμένῃ μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὑφαίνειν,
140 λεπτὸν καὶ περίμετρον· ἄφαρ δ᾽ αὐτοῖς μετέειπον·
“κοῦροι, ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς,
μίμνετ᾽ ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος
ἐκτελέσω, μή μοι μεταμώνια νήματ᾽ ὄληται,
Λαέρτῃ ἥρωϊ ταφήϊον, εἰς ὅτε κέν μιν
145 μοῖρ᾽ ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο·
μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιϊάδων νεμεσήσῃ,
αἴ κεν ἄτερ σπείρου κῆται πολλὰ κτεατίσσας.”
ὣς ἐφάμην, τοῖσιν δ᾽ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ.
ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκον μέγαν ἱστόν,
150 νύκτας δ᾽ ἀλλύεσκον, ἐπεὶ δαΐδας παραθείμην.
ὣς τρίετες μὲν ἔληθον ἐγὼ καὶ ἔπειθον Ἀχαιούς·
ἀλλ᾽ ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι,
μηνῶν φθινόντων, περὶ δ᾽ ἤματα πόλλ᾽ ἐτελέσθη,
καὶ τότε δή με διὰ δμῳάς, κύνας οὐκ ἀλεγούσας,
155 εἷλον ἐπελθόντες καὶ ὁμόκλησαν ἐπέεσσιν.
ὣς τὸ μὲν ἐξετέλεσσα, καὶ οὐκ ἐθέλουσ᾽, ὑπ᾽ ἀνάγκης·
νῦν δ᾽ οὔτ᾽ ἐκφυγέειν δύναμαι γάμον οὔτε τιν᾽ ἄλλην
μῆτιν ἔθ᾽ εὑρίσκω· μάλα δ᾽ ὀτρύνουσι τοκῆες
γήμασθ᾽, ἀσχαλάᾳ δὲ πάϊς βίοτον κατεδόντων,
160 γιγνώσκων· ἤδη γὰρ ἀνὴρ οἷός τε μάλιστα
οἴκου κήδεσθαι, τῷ τε Ζεὺς κῦδος ὀπάζει.
ἀλλὰ καὶ ὥς μοι εἰπὲ τεὸν γένος, ὁππόθεν ἐσσί·
οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
165 «ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,
οὐκέτ᾽ ἀπολλήξεις τὸν ἐμὸν γόνον ἐξερέουσα;
ἀλλ᾽ ἔκ τοι ἐρέω· ἦ μέν μ᾽ ἀχέεσσί γε δώσεις
πλείοσιν ἢ ἔχομαι· ἡ γὰρ δίκη, ὁππότε πάτρης
ἧς ἀπέῃσιν ἀνὴρ τόσσον χρόνον ὅσσον ἐγὼ νῦν,
170 πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστε᾽ ἀλώμενος, ἄλγεα πάσχων.
ἀλλὰ καὶ ὣς ἐρέω ὅ μ᾽ ἀνείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς.
Κρήτη τις γαῖ᾽ ἔστι, μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,
καλὴ καὶ πίειρα, περίρρυτος· ἐν δ᾽ ἄνθρωποι
πολλοί, ἀπειρέσιοι, καὶ ἐννήκοντα πόληες·
175 ἄλλη δ᾽ ἄλλων γλῶσσα μεμιγμένη· ἐν μὲν Ἀχαιοί,
ἐν δ᾽ Ἐτεόκρητες μεγαλήτορες, ἐν δὲ Κύδωνες,
Δωριέες τε τριχάϊκες δῖοί τε Πελασγοί·
τῇσι δ᾽ ἐνὶ Κνωσός, μεγάλη πόλις, ἔνθα τε Μίνως
ἐννέωρος βασίλευε Διὸς μεγάλου ὀαριστής,
180 πατρὸς ἐμοῖο πατήρ, μεγαθύμου Δευκαλίωνος.
Δευκαλίων δ᾽ ἐμὲ τίκτε καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα·
ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐν νήεσσι κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω
οἴχεθ᾽ ἅμ᾽ Ἀτρεΐδῃσιν, ἐμοὶ δ᾽ ὄνομα κλυτὸν Αἴθων,
ὁπλότερος γενεῇ· ὁ δ᾽ ἄρα πρότερος καὶ ἀρείων.
185 ἔνθ᾽ Ὀδυσῆα ἐγὼν ἰδόμην καὶ ξείνια δῶκα.
καὶ γὰρ τὸν Κρήτηνδε κατήγαγεν ἲς ἀνέμοιο,
ἱέμενον Τροίηνδε παραπλάγξασα Μαλειῶν·
στῆσε δ᾽ ἐν Ἀμνισῷ, ὅθι τε σπέος Εἰλειθυίης,
ἐν λιμέσιν χαλεποῖσι, μόγις δ᾽ ὑπάλυξεν ἀέλλας.
190 αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενῆα μετάλλα ἄστυδ᾽ ἀνελθών·
ξεῖνον γάρ οἱ ἔφασκε φίλον τ᾽ ἔμεν αἰδοῖόν τε.
τῷ δ᾽ ἤδη δεκάτη ἢ ἑνδεκάτη πέλεν ἠὼς
οἰχομένῳ σὺν νηυσὶ κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω.
τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ᾽ ἄγων ἐῢ ἐξείνισσα,
195 ἐνδυκέως φιλέων, πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων·
καί οἱ τοῖς ἄλλοις ἑτάροις, οἳ ἅμ᾽ αὐτῷ ἕποντο,
δημόθεν ἄλφιτα δῶκα καὶ αἴθοπα οἶνον ἀγείρας
καὶ βοῦς ἱρεύσασθαι, ἵνα πλησαίατο θυμόν.
ἔνθα δυώδεκα μὲν μένον ἤματα δῖοι Ἀχαιοί·
200 εἴλει γὰρ Βορέης ἄνεμος μέγας οὐδ᾽ ἐπὶ γαίῃ
εἴα ἵστασθαι, χαλεπὸς δέ τις ὤρορε δαίμων·
τῇ τρισκαιδεκάτῃ δ᾽ ἄνεμος πέσε, τοὶ δ᾽ ἀνάγοντο.»

***

Τον λόγο πήρε πάλι η Πηνελόπη, φρόνιμο κι έξυπνο μυαλό:
«Ξένε, σ᾽ εμένα τα χαρίσματα, την ομορφιά, το ανάστημα,
όλα τα χάλασαν οι αθάνατοι, τη μέρα εκείνη που αποφάσισαν
το Ίλιο οι Αργείοι να πατήσουν — μαζί τους ο Οδυσσέας έφυγε,
το ταίρι το δικό μου.
Αν ήταν να γυρίσει, αν κυβερνούσε πάλι τη ζωή μου,
τότε κι η δόξα μου θ᾽ ανέβαινε ψηλότερα, όλα θα πήγαιναν
καλύτερα. Μα τώρα εγώ μαραίνομαι, με τόσα βάσανα
που δαίμονας κακός μου φόρτωσε.
130 Όσοι αφεντεύουν, οι καλύτεροι, τα γύρω μας νησιά,
Δουλίχιο και Σάμη, τη δασωμένη Ζάκυνθο,
κι αυτοί που την περίβλεπτη Ιθάκη νέμονται, όλοι με θέλουν,
παρά τη θέλησή μου, στο κρεβάτι τους και σπαταλούν το βιος μου.
Γι᾽ αυτό κι εγώ δεν λογαριάζω πια τους ξένους, τους ικέτες,
ακόμη και τους κήρυκες, όσοι δουλεύουν για τον δήμο.
Του Οδυσσέα ο πόθος εμένα με μαράζωσε, κι όσο για γάμο
βιάζονται αυτοί, τόσο κι εγώ σκαρώνω δόλους.
Ένας θεός πρώτα με φώτισε για κείνο το πανί,
να στήσω μες στην κάμαρή μου τον ψηλό αργαλειό,
αρχίζοντας να υφαίνω φαντό μακρύ κι αραχνοΰφαντο, ενώ τους έλεγα
140 τα λόγια αυτά, για να τους ξεγελάσω:
“Νέοι κι ωραίοι μνηστήρες, αφού ο θείος Οδυσσέας πέθανε,
κάνετε λίγη υπομονή, μην τρέχετε πίσω απ᾽ τον γάμο μου,
ωσότου τούτο το πανί το αποτελειώσω, για να μην παν χαμένες
οι κλωστές μου. Το υφαίνω σάβανο του σεβαστού Λαέρτη,
την ώρα εκείνη που θα πέσει πάνω του θανατερή η μαύρη μοίρα,
για να τον καταλύσει η άσπλαχνη· μήπως βρεθεί
στον κόσμο μας κάποια γυναίκα να με ψέξει
που θα τον άφηνα νεκρό ασαβάνωτο, έναν που του περίσσευαν τα πλούτη.”
Έτσι τους μίλησα, κι αυτοί περήφανοι στα λόγια μου εμπιστεύτηκαν.
Τότε λοιπόν αδιάκοπα, την πάσα μέρα ύφαινα, στημένη
150 στον ψηλό αργαλειό, τις νύχτες όμως ξήλωνα, έχοντας πλάι μου
τις δάδες αναμμένες. Για τρία χρόνια ολόκληρα
τους ξεγελούσα και τους έπειθα ανύποπτους τους Αχαιούς.
Όταν ωστόσο μπήκε η τέταρτη χρονιά, γυρίζοντας κι οι εποχές,
διαβαίνοντας οι μήνες, οι μέρες τρέχοντας απανωτές, τότε οι σκύλες δούλες μου
το μαρτυρούν και επ᾽ αυτοφώρω μ᾽ έπιασαν, ξεστόμισαν
λόγια βαριά, κι έτσι αναγκάστηκα να το τελειώσω,
θέλοντας και μη.
Τώρα πια δεν μπορώ τον γάμο ν᾽ αποφύγω, μήτε και βρίσκω
τέχνασμα άλλο πονηρό, ενώ οι γονείς με σπρώχνουν
κάποιον να παντρευτώ, αλλά κι ο γιος μου βλέπει
το βιός του να του τρων και γίνεται έξαλλος.
160 Γιατί μεγάλωσε, άντρας ολόκληρος, μπορεί να κάνει πια
στο σπίτι του κουμάντο — του δίνει ο Δίας την τιμή αυτή.
Και μολαταύτα, πες μου να μάθω τη γενιά και την πατρίδα σου·
δεν είσαι δα αναβλάστημα της μυθικής βελανιδιάς, μήτε και ξεπετάχτηκες
από κανένα βράχο.»
Της αποκρίθηκε μιλώντας πάλι ο Οδυσσέας πολύγνωμος:
«Ω σεβαστή γυναίκα, του Οδυσσέα ομόκλινη, που τον εγέννησε
ο Λαέρτης, δεν λες να σταματήσεις κι επίμονα ρωτάς για τη γενιά μου.
Λοιπόν θα σου τη φανερώσω, μόνο που βάζεις έτσι κι άλλα βάσανα
στα βάσανα που με κρατούν.
Είναι ωστόσο η μοίρα αυτή του κάθε ανθρώπου που χρόνια έλειψε πολλά
απ᾽ την πατρίδα του μακριά, όσα κι εγώ, περιπλανώμενος κι αλλάζοντας
170 τους ξένους τόπους, να τυραννιέται με τα πάθη του.
Και μολαταύτα, σ᾽ ό,τι ρωτάς να μάθεις αποκρίνομαι:
Κάπου υπάρχει η Κρήτη, νησί στη μέση ενός πελάγου
βαμμένου στο μαβί, πλούσιο κι εύφορο, θαλασσοφίλητο·
το κατοικούν πολλοί, άνθρωποι αναρίθμητοι, σε πόλεις ενενήντα.
Μεικτή η γλώσσα τους κι ανάκατη, ανάλογα με τη φυλή·
άλλοι Αχαιοί, άλλοι οι βέροι Κρητικοί γενναίοι,
εκεί κι οι Δωριείς στα τρία χωρισμένοι, κι ακόμη
οι Κύδωνες κι οι θείοι Πελασγοί.
Ανάμεσά τους η Κνωσός, μεγάλη πόλη, όπου βασίλευε άλλοτε ο Μίνως,
στα εννιά του χρόνια του μεγάλου Δία αγαπημένος,
180 πατέρας του πατέρα μου, του αντρείου Δευκαλίωνα —
ο Δευκαλίων μ᾽ έσπειρε, μαζί και τον Ιδομενέα βασιλιά.
Εκείνος όμως με κυρτά καράβια ξεκίνησε να πάει στην Τροία
ακολουθώντας τους Ατρείδες. Αίθων το όνομά μου,
είμαι ο μικρότερος, ο άλλος μεγαλύτερος και παλληκάρι.
Εκεί λοιπόν είδαν τον Οδυσσέα τα μάτια μου, εκεί τον φιλοξένησα·
όταν του ανέμου η δίνη τον έριξε στην Κρήτη,
καθώς γυρεύοντας τον δρόμο για την Τροία,
στον κάβο του Μαλέα στρίβοντας, έπειτα πόδισε στην Αμνισό,
λιμάνι κακολίμενο, με μια σπηλιά θεάς που τις λεχώνες
προστατεύει — μόλις που γλίτωσε την άγρια θύελλα.
190 Κι ευθύς ανέβηκε τον δρόμο προς την πόλη, για τον Ιδομενέα ρωτώντας —
τον είχε λέει φίλο ξενικό και τιμημένο.
Αλλά στο μεταξύ εκείνος είχε φύγει κιόλας για την Τροία
με τα κυρτά καράβια του, ημέρες δέκα περασμένες πια,
μπορεί και έντεκα.
Έτσι, τον έφερα εγώ στο αρχοντικό, τον υποδέχτηκα καταπώς πρέπει,
τον φίλεψα μ᾽ αγάπη, μ᾽ όσα πολλά αγαθά είχε το σπίτι μας.
Αλλά και τους συντρόφους του, που πήγαιναν μαζί του,
απ᾽ τον λαό μαζεύοντας, τους έδωσα κριθάρι και κρασί φλογάτο,
κι έσφαξα βόδια, να τρων και να χορτάσουν. Εκεί
ξέμειναν μέρες δώδεκα οι ωραίοι Αχαιοί, γιατί σηκώθηκε
200 άγριος βοριάς που τους εμπόδιζε και δεν τους άφηνε
μήτε και στη στεριά να κρατηθούν στα πόδια τους — ένας θεός, ο φοβερός,
τον άνεμο ξεσήκωσε. Πέρασαν έτσι μέρες δεκατρείς,
και τότε μόνο, σαν έπεσε ο αγέρας, εκείνοι σήκωσαν πανιά.»

Η γονική αποξένωση ως εγγενές συστατικό της ενδοοικογενειακής βίας

Οικογενειακή και η ενδοοικογενειακή βία :Η οικογενειακή και η ενδοοικογενειακή βία είναι καταχρηστικές συμπεριφορές κατά τις οποίες ένα άτομο αποκτά εξουσία έναντι ενός άλλου ατόμου όπως:

Η βία από τον σύντροφο-σύζυγο που συνήθως περιλαμβάνει σεξουαλική ή σωματική βία, ψυχολογική επιθετικότητα και καταδίωξη. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πρώην ή νυν στενούς συντρόφους.

Η παιδική κακοποίηση που περιλαμβάνει την άσκηση συναισθηματικής, σεξουαλικής, σωματικής βίας ή την παραμέληση ενός παιδιού κάτω των 18 ετών από έναν γονέα, κηδεμόνα ή φροντιστή που οδηγεί σε πιθανή βλάβη ή απειλή βλάβης.

Η κακοποίηση ηλικιωμένων που είναι μια σκόπιμη πράξη από έναν φροντιστή που προκαλεί ή δημιουργεί κίνδυνο βλάβης σε έναν ηλικιωμένο.

Η συναισθηματική-ψυχολογική κακοποίηση-βία σε παιδιά.

Συναισθηματική κακοποίηση- βία είναι κάθε είδους κακοποίηση που έχει συναισθηματικό και όχι σωματικό χαρακτήρα», αποτελεί μια μορφή ενδοοικογενειακής βίας και μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε ανά πάσα στιγμή στη ζωή του, πολύ δε περισσότερο σε ένα παιδί.

Το γεγονός ότι η συναισθηματική-ψυχολογική βία δεν αφήνει φυσικό αποτύπωμα, δεν σημαίνει ότι η κακοποίηση δεν είναι πραγματική. Αντιθέτως αποτελεί μείζον οικογενειακό-κοινωνικό πρόβλημα, ορατό τα τελευταία χρόνια στο ακαδημαϊκό και πολιτικό πεδίο, ως αποτέλεσμα νέας έρευνας που υποδηλώνει ότι, η παιδική συναισθηματική- ψυχολογική κακοποίηση, μπορεί να είναι ένα είδος ενδοοικογενειακής και οικογενειακής βίας η οποία, μπορεί να αφήσει ανεξίτηλες ουλές, συγκρίσιμες με αυτές της σωματικής κακοποίησης.

Αυτά τα δεδομένα ασκούν αυξανόμενη πίεση στις διεθνείς ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου να αναπτύξουν πολιτικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του ζητήματος, σε ορισμένες δε χώρες η συναισθηματική- ψυχολογική κακοποίηση αναγνωρίζεται ως εγκληματική πράξη και διώκεται ποινικά.

Ο Ομοσπονδιακός Νόμος για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Κακοποίησης Παιδιών (CAPTA) των Η.Π.Α ορίζει ευρέως την κακοποίηση ως: «Οποιαδήποτε πρόσφατη πράξη ή παράλειψη δράσης εκ μέρους γονέα ή φροντιστή που οδηγεί σε θάνατο, σοβαρή σωματική ή συναισθηματική βλάβη, σεξουαλική κακοποίηση ή εκμετάλλευση. ή, οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη δράσης που παρουσιάζει άμεσο κίνδυνο σοβαρής βλάβης.»

Στις 3 Μαΐου 2015 τέθηκε σε ισχύ ο «νόμος περί σοβαρών εγκλημάτων» στο Ηνωμένο Βασίλειο , στο άρθρο 66 του οποίου, ορίζεται ως ποινικό αδίκημα « η σκληρότητα σε παιδιά κάτω των 16 ετών» που περιλαμβάνει τη μη σωματική, καθώς και τη σωματική, κακομεταχείριση-βία. Κατά συνέπεια είναι πλέον ποινικό αδίκημα να βλάψει κανείς σκόπιμα τη «σωματική, πνευματική, συναισθηματική, κοινωνική ή συμπεριφορική ανάπτυξη ενός παιδιού», να προβεί πχ στην χειραγώγηση ενός παιδιού ή στον εξαναγκασμό ενός παιδιού να γίνει μάρτυρας ενδοοικογενειακής βίας, ή στο να γίνει ένα παιδί αποδιοπομπαίος τράγος ή στην επιβολή εξευτελιστικών τιμωριών κ.α.

Παρόλο που δεν υπάρχει ένας καθιερωμένος ορισμός για τη συναισθηματική-ψυχολογική κακοποίηση, εντούτοις αναγνωρίζεται διότι «περιλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται μια σειρά από σκόπιμες ενέργειες όπως την πρόκληση φόβου μέσω εκφοβισμού. απειλητική σωματική βλάβη στον εαυτό, τον σύντροφο, τα παιδιά ή την οικογένεια ή τους φίλους του συντρόφου. καταστροφή κατοικίδιων ζώων και περιουσίας· και εξαναγκάζοντας την απομόνωση από την οικογένεια, τους φίλους ή το σχολείο ή/και την εργασία», με κυρίαρχη την χειραγώγηση που δημιουργούν φόβο, ενοχή, ανασφάλεια, απόρριψη κ.α σε ένα παιδί και βλάπτουν την αξιοπρέπεια και την ψυχολογική του ακεραιότητα.

Ως χειραγώγηση ορίζεται η πρακτική της χρήσης έμμεσων τακτικών, για τον έλεγχο της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων. Η χειραγώγηση ιδιαίτερα στις σχέσεις γονέα-παιδιού μπορεί να προκαλέσει στο παιδί ένα ευρύ φάσμα αρνητικών επιπτώσεων, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να έχει παρόμοια επίδραση με το τραύμα.

Η έρευνα δείχνει ότι τα χρόνια σχεσιακά τραύματα (π.χ. κακοποίηση και παραμέληση της παιδικής ηλικίας) είναι εξίσου βλαβερά για την ψυχική υγεία.

Η χειραγώγηση ενός παιδιού από τον γονέα του επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους όπως: με υπερβολική αυστηρότητα ή υπερβολική ανοχή, με την δημιουργία ενοχής, με την εξαγορά, με την επιλεκτική εκδήλωση στοργής, με την παθητική επιθετικότητα κ.α.

Στην πραγματικότητα το χειραγωγούμενο παιδί γίνεται εργαλείο το οποίο, χρησιμοποιεί ο χειραγωγός γονέας, προκειμένου να καλύψει τις δικές του εγωιστικές ανάγκες ή προκειμένου να χειραγωγήσει τον σύντροφο-σύζυγο, ιδίως όταν οι οικογένειες είναι διασπασμένες.

Τα αποτελέσματα της χειραγώγησης λειτουργούν βλαπτικά στη συναισθηματική ευημερία όλων των εμπλεκόμενων μερών, στην ψυχική όμως υγεία ιδίως του παιδιού-θύματος είναι ολέθρια διότι, η συναισθηματική κακοποίηση συνίσταται στη χειραγώγηση των συναισθημάτων του, τα οποία αποτελούν θεμέλιο λίθο της ψυχοσωματικής του ευημερίας και εξέλιξης.

Έτσι το παιδί-θύμα μπορεί να αισθάνεται ότι τα συναισθήματά του επηρεάζονται από τον γονέα-θύτη τόσο πολύ που το παιδί μπορεί να μην αναγνωρίζει πλέον ποια είναι τα αυθεντικά συναισθήματά του σχετικά με το «αντικείμενο» που προσπαθεί να ελέγξει ο γονέας-θύτης.

Άλλωστε όπως η έρευνα αναδεικνύει, διάφοροι τύποι πολύπλοκων κλινικών διαταραχών μπορεί να προκύψουν, όπως σύνθετη μετατραυματική διαταραχή στρες (PTSD), αποσυνδετική κατάθλιψη, διαταραχή διαχωριστικής ταυτότητας (DID) και φαινόμενα «οριακά». The Many Faces of Dissociation: Opportunities for Innovative Research in Psychiatry - PMC (nih.gov)

Πέραν των παραπάνω ωστόσο ένας αναδυόμενος κίνδυνος είναι ότι, το κακοποιημένο παιδί - θύμα χειραγώγησης παρουσιάζει αυξημένο το ενδεχόμενο να υιοθετήσει στο μέλλον μια παρόμοια συμπεριφορά

Οι Benner et al., 2018; Frick, 2012, 2016; Kearney, Wechsler, Kaur, & Lemos-Miller, 2010; Latimer et al., 2012, αναφέρουν ότι στην ανάπτυξη ψυχολογικών διαταραχών, συμβάλλουν παράγοντες όπως, η ανεπαρκής παιδική φροντίδα, η αναποτελεσματική οικογενειακή πειθαρχία, η οικογενειακή αναστάτωση, η διάλυση της οικογένειας και το παιδικό τραύμα από κακομεταχείριση και βία.

Σύμφωνα δε με το Center on the developing child του πανεπιστημίου Harvard η «παρατεταμένη έκθεση σε τραύμα και βιολογική απόκριση στρες, επηρεάζει την πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη μετέπειτα εγκεφαλική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένων εκτελεστικών λειτουργιών όπως ο έλεγχος των συναισθημάτων και των παρορμήσεων» και « η επιστήμη δείχνει ότι η πρώιμη έκθεση σε κακομεταχείριση ή παραμέληση μπορεί να διαταράξει την υγιή ανάπτυξη και να έχει δια βίου συνέπειες».

Η γονική αποξένωση προκαλεί τραύμα

Παρατεταμένη έκθεση σε τραύμα αποτελεί και η ακούσια ψυχική και σωματική απομάκρυνση-αποξένωση ενός παιδιού από έναν γονέα που δεν είναι κακοποιητικός.

Η γονική αποξένωση, αποτελεί μια οντότητα που ανιχνεύεται στα όρια των πεδίων της ψυχιατρικής, της κοινωνιολογίας και της δικαιοσύνης, εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει μια αμφιλεγόμενη έννοια, παρά τις νομικές διατάξεις που τη λαμβάνουν υπόψη και αποτελεί αντικείμενο πολύχρονων επιστημονικών ερευνών από τα μέσα του 20 αιώνα μέχρι και σήμερα.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, η γονική αποξένωση αντιπροσωπεύει «την εμπειρία ενός παιδιού να χειραγωγείται από τον έναν γονέα για να στραφεί εναντίον του άλλου (στοχευμένου) γονέα και να αντισταθεί στην επαφή μαζί του.

Αυτή η ευθυγράμμιση με τον έναν γονέα και η απόρριψη του άλλου προκύπτει συχνότερα κατά τη διάρκεια διαφωνιών για την επιμέλεια των παιδιών μετά από διαδικασίες διαζυγίου ή χωρισμού, ιδιαίτερα όταν η δικαστική διαμάχη παρατείνεται ή περιλαμβάνει σημαντικό ανταγωνισμό μεταξύ των μερών».

Ως εκ τούτου, γονική αποξένωση υφίσταται όταν το παιδί απορρίπτει έναν από τους γονείς του και αντιστέκεται στην επαφή μαζί του χωρίς εύλογη αιτία, εκφράζοντας αδικαιολόγητα αρνητικά συναισθήματα Bentley C., Matthewson M. The Not-Forgotten Child: Alienated Adult Childre’s Experience of Parental Alienation. Am. J. Fam. Ther. 2020;48:509–529. doi: 10.1080/01926187.2020.177553. The Not-Forgotten Child: Alienated Adult Children’s Experience of Parental Alienation: The American Journal of Family Therapy: Vol 48, No 5 (tandfonline.com).

Από ιατρικής άποψης, η γονική αποξένωση ως παιδική παθολογία δεν αναγνωρίζεται ομόφωνα.

Ενα από τα επιχειρήματα εναντίον της είναι η απουσία της ως καθεαυτή παθολογικής οντότητας, από τις διεθνείς ταξινομήσεις: DSM, ICD, WHO, ωστόσο έχει αναφερθεί έμμεσα στα υπό στοιχεία v.61.29 του DSM5 «Παιδί που επηρεάζεται από δυσφορία στη γονική σχέση» και Ζ.62.820 του ICD11 «Άλλα καθορισμένα προβλήματα που σχετίζονται με την ανατροφή».

Στις αναλύσεις των κλινικών παρουσιάσεων των προαναφερομένων κριτηρίων περιγράφονται με περισσότερες λεπτομέρειες τέσσερα κοινά σενάρια: α)τα παιδιά μπορεί να αντιδράσουν σε στενοχώρια από τους γονικούς συντρόφους β) στη βία από τους γονικούς συντρόφους γ) σε επίπονο διαζύγιο και δ) στην άδικη απαξίωση του ενός γονέα από τον άλλο.

Οι αντιδράσεις του παιδιού μπορεί να περιλαμβάνουν την εμφάνιση ή έξαρση ψυχολογικών συμπτωμάτων, σωματικά παράπονα, εσωτερική σύγκρουση αφοσίωσης και, στο άκρο, γονική αποξένωση, που οδηγεί σε απώλεια της σχέσης γονέα-παιδιού. [Parental alienation, child psychological abuse and DSM-5] - PubMed (nih.gov), Bernet, W., Wamboldt, M. Z., & Narrow, W. E. (2016).

Η γονική αποξένωση αποτελεί μια μορφή ψυχολογικής κακοποίησης, καθώς το παιδί χειραγωγείται από τον αποξενωτή γονέα και μια μορφή παραμέλησης, διότι συνεπεία της χειραγώγησης. στερείται την βασική συναισθηματική υποστήριξη του ενός γονέα του, που είναι αναγκαία για την φυσιολογική ψυχοσωματική του ανάπτυξη και εξέλιξη.

Από τα προεκτεθέντα προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι τα παιδιά μπορεί να πληγωθούν πολυεπίπεδα από συμπεριφορές ψυχολογικής βίας που είναι εγγενείς στην ενδοοικογενειακή βία και που εδράζονται στην χειραγώγηση, στον καταναγκαστικό έλεγχο, στην απομόνωση στην παραμέληση και στην ακούσια ψυχική και σωματική αποξένωση από τον ένα τους γονέα.

Ενδοοικογενειακή βία και Πολιτεία

Στην Ελλάδα του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, το διαζύγιο δεν ήταν τόσο συνηθισμένο, καθώς αποτελούσε κοινωνικό ταμπού και αιτία αποκλεισμών. Καθώς οι γυναίκες απέκτησαν περισσότερα δικαιώματα και ελευθερίες, το ποσοστό διαζυγίων άρχισε να εκτοξεύεται και με την πάροδο του χρόνου, άρχισαν να εξελίσσονται οι νόμοι για το διαζύγιο, ειδικά εκείνοι που αφορούν στην επιμέλεια των παιδιών και στα δικαιώματα επικοινωνίας.

Η ραγδαία αύξηση του αριθμού των διαφορών για την επιμέλεια των παιδιών λόγω διαζυγίου, υιοθεσίας, ή παρένθετης μητρότητας καθιστά την επιμέλεια των παιδιών ένα από τα πιο έντονα συζητημένα ζητήματα διεθνώς σήμερα και αναδεικνύει την σχέση μεταξύ γονέων, παιδιών και κράτους, που είναι αναμφισβήτητα η πιο θεμελιώδης σχέση σε μια κοινωνία.

Οι κοινωνικές συμπεριφορές και οι νομικοί κανόνες που ενσωματώνονται σε αυτό το τρίγωνο καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και παρέχουν τη βάση της κοινωνικής συνέχειας μέσα σε ένα έθνος.

Αυτή η σχέση συνήθως δεν λειτουργεί όσο καλά θα έπρεπε. Μόνο όταν η οικογένεια καταρρέει, λόγω θανάτου ενός ή και των γονέων, διαζυγίου ή γονικής ανικανότητας ή κακοποίησης, το κράτος παρεμβαίνει για να καταστήσει σαφή την αξία της κοινωνίας αλλά και της κοινωνικής παρέμβασης.

Ό αυξανόμενος όγκος των υποθέσεων διαζυγίου αφενός και τα ακαθόριστα ακόμα πρότυπα, μετά την σαφή διεθνή στροφή από το καθεστώς της «αποκλειστικής επιμέλειας» στο καθεστώς της «συνεπιμέλειας» των παιδιών σε περίπτωση διαζυγίου, ωθούν νομοθέτες και δικαστές να καταφεύγουν όλο και περισσότερο, στους κοινωνικούς επιστήμονες και τους επιστήμονες συμπεριφοράς, προκειμένου αυτοί να δώσουν κατευθυντήριες γραμμές, για το πώς προσδιορίζεται «το καλύτερο συμφέρον του παιδιού», χρησιμοποιώντας πολλές φορές ειδικούς πραγματογνώμονες, για να αξιολογήσουν τη σχέση μεταξύ του γονέα και του παιδιού.

Η ενδοοικογενειακή βία από την άλλη δεν αποτελεί ένα νεοαναδυόμενο κοινωνικό φαινόμενο, ειδικά στην Ελλάδα. Αντιθέτως ανιχνεύεται στον ελληνικό οικογενειακό ιστό σε μεγάλο βάθος χρόνου. Η κουλτούρα όμως που διαμόρφωναν οι κατά εποχές επικρατούσες στερεοτυπικές αντιλήψεις, δεν επέτρεπε την δημοσιοποίηση της και άρα την αναχαίτησή της με κρατική παρέμβαση.

Στην ενδοοικογενειακή βία εμπλέκονται όλα τα μέλη της οικογένειας σύζυγοι, γονείς και παιδιά. Η κρίσιμη όμως παράμετρος, που πρέπει να κατανοήσουμε (και ιδιαίτερα το νομοθετικό και το δικαστικό μας σύστημα) είναι ότι τα παιδιά δεν γίνονται απλώς μάρτυρες ή θύματα περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, αλλά ότι η ανάπτυξή τους διαμορφώνεται από την καταχρηστική δυναμική. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έκθεση στην ενδοοικογενειακή κακοποίηση-βία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως κακοποίηση παιδιών.

Όπως προαναφέρθηκε δεν χρειάζεται να υπάρχει σωματική βία για να επηρεαστούν βαθιά τα παιδιά, η ψυχολογική βία και η χειραγώγηση αφήνουν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στον ψυχισμό τους και τα σημάδια αυτά ανιχνεύονται από την βρεφική ηλικία διότι, όπως η νευροεπιστήμη έχει αποδείξει, η αρχική συναισθηματική κωδικοποίηση, μπορεί να πραγματοποιηθεί στο πρόλεκτικό στάδιο ενός ανθρώπου.

Με απλά λόγια, τα μωρά δεν αγνοούν την κακοποίηση, αντιθέτως βιώνουν πολύ καλά το περιβάλλον τους και αισθάνονται τη περιρρέουσα συναισθηματική κατάσταση ιδίως του κύριου φροντιστή τους.

Αντί Επιλόγου.

Η γονική αποξένωση όπως περιγράφεται στην διεθνή βιβλιογραφία, είναι ένα αναμφισβήτητα υπαρκτό και επώδυνο για παιδιά και ενήλικες κοινωνικό φαινόμενο και αποτελεί παιδική κακοποίηση.

Η ενδοοικογενειακή- οικογενειακή βία αποτελεί ένα επίσης αναμφισβήτητα υπαρκτό και επώδυνο για παιδιά και ενήλικες κοινωνικό φαινόμενο, εγγενές συστατικό της οποίας αποτελεί η γονική αποξένωση.

Η ελληνική πολιτεία οφείλει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατέψει τα παιδιά και κατ΄ επέκταση τον θεσμό της οικογένειας, όπως οφείλει να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την αναχαίτηση και την απάλειψη αυτών των καταστροφικών για την ελληνική κοινωνία φαινομένων, αρχικά νομοθετώντας και στην συνέχεια διασφαλίζοντας την εφαρμογή των νόμων.

Μπρυκνέρ: Αγαπάμε όπως και όσο μπορούμε ως ατελή όντα που είμαστε

Φθάνοντας σε προχωρημένη ηλικία, υποπτευόμαστε ότι ίσως δεν πράξαμε σωστά.

Δεν βρήκαμε τα σωστά λόγια για έναν φίλο που μας είχε ανάγκη, για το παιδί που αναλάβαμε...

Εγκαταλείψαμε ανθρώπους και πληγώσαμε τους αγαπημένους μας.

Φερθήκαμε με δειλία και μικροψυχία, αλλά καμιά φορά και με ευγένεια και γενναιοδωρία.

Τέτοια είναι η αφθονία της καρδιάς, μέσα στη μικρότητα είναι ικανή να μας βελτιώσει, να μας κάνει να υπερβούμε τον εαυτό μας.

Σε όλους όσοι φοβούνται την απογοήτευση και τον χλευασμό πρέπει να επαναλάβουμε:

Μην ντρέπεστε για τις αντιφάσεις σας ή γι’ αυτό που είστε – αφελείς, σαχλορομαντικοί, πιστοί ή άστατοι.

Μην αφήνετε τους άλλους να σας εκφοβίζουν!

Δεν υπάρχει μόνο ένας δρόμος για τη χαρά.

Αγαπάμε όπως και όσο μπορούμε ως ατελή όντα που είμαστε.

Πασκάλ Μπρυκνέρ, Το Παράδοξο του Έρωτα

Η ελπίδα είναι το προσωπικό ουράνιο τόξο του μυαλού

Η ελπίδα είναι μια αντίδραση που υποκινείται από σκέψεις απροσδόκητων θετικών αλλαγών που μπορεί να συμβούν μέσα σε ακραίες δυσκολίες και κρίσεις. Συγκεκριμένα, η ελπίδα ως πτυχή του θαύματος μπορεί να προκύψει από μια αναπάντεχη στιγμή ή σημάδι που μας επιτρέπει να δούμε μια αχτίδα δυνατότητας προς ένα κατά τα άλλα αβέβαιο ή σκοτεινό μέλλον.

Ο ψυχολόγος C.R. Snyder, μιλώντας στο mindbodygreen, προσφέρει μια μεταφορά. Ο Snyder, ο οποίος ανέπτυξε την Κλίμακα Ελπίδας Ενηλίκων, ένα μοντέλο που μετρά το επίπεδο ελπίδας ενός ενήλικα, δήλωσε: «Το ουράνιο τόξο είναι ένα πρίσμα που στέλνει θραύσματα πολύχρωμου φωτός προς διάφορες κατευθύνσεις. Ανεβάζει το ηθικό μας και μας κάνει να σκεφτόμαστε τι είναι δυνατό. Η ελπίδα είναι το ίδιο – ένα προσωπικό ουράνιο τόξο του μυαλού». Είναι μια χαρακτηριστική μεταφορά, διότι το ουράνιο τόξο αποτελεί την κεντρική μελέτη του θαύματος εδώ και αιώνες μεταξύ θεολόγων, φιλοσόφων και επιστημόνων. Η ελπίδα είναι μια εκδοχή ουράνιου τόξου στη ζωή μας.

Τα επιστημονικά τεκμηριωμένα οφέλη της ελπίδας

H ελπίδα ως πτυχή του θαύματος μπορεί να ενισχύσει το σθένος και την ανθεκτικότητα. Η ελπίδα είναι κάτι περισσότερο από μια αισιόδοξη ψυχική κατάσταση, είναι ένα όραμα προσανατολισμένο στη δράση. Αν μπορούμε ακόμα να εντοπίσουμε το θαύμα ενώ αντιμετωπίζουμε τη θλίψη, τις αντιξοότητες, την ασθένεια και άλλες κρίσιμες αναποδιές, η ελπίδα θα μας επιτρέψει να βρούμε σκοπό και δημιουργικότητα ανεξαρτήτως των περιστάσεων.

Αποδεικνύεται ότι υπάρχει μια επιστήμη της ελπίδας που έχει οδηγήσει σε πολλές θεραπευτικές πρακτικές. Πρόσφατες έρευνες συσχετίζουν την ελπίδα με υψηλότερες ακαδημαϊκές και αθλητικές επιδόσεις, υψηλότερα επίπεδα σωματικής και ψυχολογικής ευεξίας, βελτιωμένη αυτοεκτίμηση και βελτιωμένες διαπροσωπικές σχέσεις.

Η ελπίδα είναι η πεποίθηση ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο από το παρόν και η πεποίθηση ότι είμαστε σε θέση να αλλάξουμε ορισμένες πτυχές της κατάστασης. Οι ειδικοί μας λένε ότι για να αποκτήσουμε πραγματική πρόσβαση στην ελπίδα, χρειάζονται τα συστατικά της αισιοδοξίας, η αίσθηση προσωπικής δράσης και σχέδια για το πώς θα δράσουμε. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι που παρουσίαζαν υψηλά ποσοστά σε κλίμακες αισιόδοξης στάσης ήταν πολύ πιο παραγωγικοί.

Οι άνθρωποι που αναπτύσσουν ελπίδα έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Πρώτον, οι αισιόδοξοι άνθρωποι βάζουν στο επίκεντρο μελλοντικούς στόχους, όσο κοντά ή μακριά κι αν βρίσκονται. Η έρευνα δείχνει ότι ορίζουν και επιδιώκουν δύο έως τρεις στόχους με επιμονή. Ακόμα και αν θεωρείτε ότι αποστρέφεστε τους στόχους, σκεφτείτε πώς αυτή η απλή πράξη θα μπορούσε να αλλάξει την εμπειρία σας. Ο καθορισμός και η πραγματοποίηση μικρών βημάτων προς δύο έως τρεις στόχους παρέχει νόημα και σκοπό κάτω από διαφορετικά οδυνηρές κρίσεις ή αναποδιές.

Οι αισιόδοξοι άνθρωποι τείνουν επίσης να ερμηνεύουν τα δυσμενή γεγονότα περισσότερο ως προκλήσεις παρά ως απειλές. Η ελπίδα διαφέρει σημαντικά από την ευχή. Με μια ευχή, η ενέργεια πίσω από τη σκέψη μοιάζει περισσότερο με μαγικό ξόρκι. Δεν συνδέουμε τις ενέργειές μας με το επιθυμητό αποτέλεσμα, γεγονός που μπορεί να μας αποδυναμώσει. Σκεφτείτε το έτσι, μεταφορικά. Είστε αποκλεισμένοι στη μέση ενός ωκεανού. Αν βασίζεστε μόνο στον ευσεβή πόθο και την αισιοδοξία, λέτε απλώς στον εαυτό σας: «Όλα θα πάνε καλά. Όλα θα πάνε καλά».

Η ελπίδα, από την άλλη πλευρά, μας βοηθά να προβλέψουμε πώς θα φτάσουμε από τη μέση του ωκεανού σε μια ασφαλή ακτή και κάνουμε μικρές ενέργειες αναλόγως. Όπως είχε σκεφτεί και ο φιλόσοφος του 17ου αιώνα Μπαρούχ Σπινόζα, τόσο ο φόβος όσο και η ελπίδα είναι απαντήσεις σε ένα αβέβαιο μέλλον. Έγραψε: «Δεν υπάρχει ελπίδα που δεν αναμιγνύεται με φόβο και φόβος που δεν αναμιγνύεται με ελπίδα». Ο φόβος και η ελπίδα μπορούν να αλληλοενισχύονται όταν βρίσκεστε σε κίνδυνο.

Πώς να καλλιεργήσουμε την ελπίδα μέσω της ονειροπόλησης

Ας ανιχνεύσουμε την ελπίδα ένα βήμα παραπέρα με μια πρακτική που σπάνια μιλάμε γι’ αυτή: τη σκόπιμη ονειροπόληση. Ναι, ονειροπόληση. Αν οι γονείς, οι δάσκαλοι ή οι εργοδότες σας σας έχουν επιπλήξει για την ονειροπόληση, τότε μπορείτε να καταλάβετε πως ένα μεγάλο μέρος του πολιτισμού μας είναι εξίσου προκατειλημμένο εναντίον της ονειροπόλησης όσο και εναντίον της ελπίδας.

Ωστόσο, αυτά τα δύο συνδέονται και είναι πολλοί οι ειδικοί που εμπειρικά έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι που ονειροπολούν περισσότερο, βρίσκουν και μεγαλύτερη ελπίδα σε δύσκολες καταστάσεις με έναν δραστικό όμως, από μέρους τους, τρόπο.

Επομένως, αν ονειροπολήσετε σκόπιμα το επιθυμητό μέλλον σας, θα μπορούσατε να αυξήσετε τις πιθανότητες να επιτύχετε τους στόχους σας, σύμφωνα με έρευνα από τη Γερμανία. Στη μελέτη αυτή, φοιτητές καθόρισαν έναν στόχο σπουδών και κράτησαν ημερολόγιο ονειροπολήσεων για δύο εβδομάδες. Η ενεργητική ονειροπόληση βοήθησε εκείνους τους φοιτητές που είχαν ήδη ως στόχο τα επιτεύγματα και την αριστεία. Ήταν η ομάδα που κατάφερε καλύτερα να επιτύχει τους στόχους της έρευνας.

Ποια ονειροπόληση είναι η πιο γόνιμη

Αλλά το πώς ονειροπολούμε φαίνεται κι αυτό να έχει σημασία. Το έργο του ψυχολόγου Jerome L. Singer αμφισβήτησε την προκατάληψη πολλών από τους συναδέλφους του ψυχολόγους απέναντι σε αυτή την ικανότητα περιπλάνησης του νου. Στο βιβλίο του The Inner World of Daydreaming (Ο εσωτερικός κόσμος της ονειροπόλησης), ο Singer διακρίνει τρεις διαφορετικούς τρόπους για να ονειροπολήσει κανείς.

Η πρώτη μορφή που εντοπίζει ο Singer είναι όταν μπορεί να έχετε φτωχό έλεγχο της προσοχής και χρησιμοποιείτε την ονειροπόληση ως έναν τρόπο για να ξεφύγετε από κάποιο είδος προσπάθειας εστίασης. Αυτό το ονομάζει αποσπασματική ονειροπόληση. Το δεύτερο είδος, που ονομάζεται ενοχικο-δυσφορικός τύπος, είναι όταν οι σκέψεις τείνουν προς αγωνιώδεις φαντασιώσεις – περισσότερο σαν καταστροφικοί εφιάλτες παρά σαν παιχνιδιάρικες ονειροπολήσεις. Αυτό που ο Singer αποκαλεί θετική-κατασκευαστική ονειροπόληση είναι το γλυκό σημείο, όπου βρίσκουμε οφέλη στην ονειροπόληση.

Αυτή η τελευταία είναι που ενεργοποιεί τη φαντασία μας για να εξερευνήσουμε τις δυνατότητές μας για ένα καλύτερο μέλλον, όσο μακρινό ή κοντινό κι αν είναι. Αυτό το είδος ονειροπόλησης οδηγεί στη δημιουργία σχεδίων και στην επίλυση προβλημάτων με τρόπο που συμπληρώνει την επιθυμία και προσπάθεια καθορισμού σημαντικών στόχων. Ένα συστατικό στοιχείο της ελπίδας είναι ότι αρχίζουμε να οραματιζόμαστε ενέργειες που θα μας οδηγήσουν στον τελικό μας στόχο.

Περίφανος είναι ο διαφανής, ο κρυστάλλινος και γι’ αυτό τον λόγο έξοχος

Υπάρχουν δύο λέξεις, περιφάνεια (όπως επιφάνεια) και υπερηφάνεια ή υπεραφάνεια.

Η πρώτη σημαίνει το περίβλεπτο (αυτό που φαίνεται γύρω -γύρω), το ευδιάκριτο, το απολύτως φανερό και άρα φωτεινό, καθαρό, ο περιφανής ή περίφανος άνθρωπος.

Η δεύτερη σημαίνει αλαζονεία, τον υπερφίαλο (υπέρ αφανής).

Το ρήμα φαίνω, φαίνομαι αλλά και φάος, φως, με το περί σχηματίζει την πρώτη, με το υπερ (πάνω από) σχηματίζει τη δεύτερη. Έτσι, άλλο η (υ)περηφάνεια ή περηφάνια κι άλλο περιφάνεια.

Τα πράγματα μπερδεύτηκαν πολύ όταν η λέξη υπερηφάνεια έχασε το αρχικό Υ … κι έγινε περηφάνια με αποτέλεσμα να ξεχαστεί η λέξη περιφάνεια. Όμως δεν είναι ένα γράμμα που κάνει τη διαφορά αλλά μία ολόκληρη πρόθεση!

Οι περίφανοι άνθρωποι δεν είναι αλαζόνες, αντίθετα είναι εκείνοι που δεν κρύβουν τις πράξεις τους (έστω και λανθασμένες), που δεν είναι ύπουλοι και ψεύτες, δηλαδή εκείνοι που δεν έχουν κάτι σκοτεινό να κρύψουν στη ζωή τους και στην ιστορία τους, αντίθετα γίνονται φωτεινό παράδειγμα.

Έτσι η περιφάνεια πάει μαζί με την ταπεινοφροσύνη της οποίας αντίθετο είναι η υπερηφάνεια!

ΛΑΟ ΤΣΕ: ΑΝΥΠΕΡΒΛΗΤΗ ΓΝΩΣΗ

Ο άριστος ταξιδευτής δεν αφήνει χνάρια.

Ο άριστος ομιλητής δεν αφήνει τη γλώσσα να παρασυρθεί.

Ο άριστος λογιστής δε χρειάζεται πινάκια.

Η καλύτερη πόρτα δε χρειάζεται μάνταλο,

κι όμως, κανείς δεν μπορεί να την ανοίξει.

Το καλύτερο δέσιμο δε χρειάζεται κόμπους,

κι όμως, κανείς δεν μπορεί να το λύσει.

Γι’ αυτό ο συνετός βοηθά τους πάντες, αδιακρίτως.

Φροντίζει τα πάντα, τίποτα δεν παραμελεί.

Αυτή είναι η απόδειξη της σοφίας του.

Έτσι, ο καλός άνθρωπος

γίνεται δάσκαλος του πλανημένου.

Κι οι πλανημένοι άνθρωποι

γίνονται η πρώτη ύλη στα χέρια του καλού.

Όταν χάνεται ο σεβασμός προς το δάσκαλο

κι όταν λείπει η φροντίδα για το μαθητή γεννιέται σύγχυση,

όσο σοφός κι αν είσαι.

Αυτό είναι το κλειδί του μυστηρίου.

ΛΑΟ ΤΣΕ, ΛΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ

Αργία μήτηρ πάσης κακίας

Η λέξη αργία, μεταξύ άλλων, σημαίνει: το να μην εργάζεται κάποιος, να μην έχει εργασία, δουλειά· η οκνηρία, η φυγοπονία· «το μη σκέπτεσθαι ή το νωθρόν οκνούσα την σκέψιν.», «το μη επαρκώς εργάζεσθαι.», παύση, διακοπή από τις καθημερινές εργασίες. Στον Πλάτωνα βρίσκουμε και τη φράση «δι’ αργίαν διανοίας.»

«Η αργία γεννάει κάθε αμαρτία.»

Ουσιαστικά πρόκειται για μετάφραση-απόδοση του αρχαίου ελληνικού γνωμικού «Αργία μήτηρ πάσης κακίας.»: ο αργός είναι ευεπίφορος προς το κακό, μπορεί να το διαπράξει πιο εύκολα· αυτός που δεν δουλεύει συχνά είναι φτωχός και με «κενές ελπίδες», οπότε στρέφεται προς το κακό για να ικανοποιήσει ακόμα και τις στοιχειώδεις διατροφικές ή άλλες ανάγκες του.

Με παραπλήσια σημασία ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης καταγράφει τις ιταλικές «Η αργία γεννά το ελάττωμα.», «Η αργία είναι η αρχή κάθε κακού.», «Όταν δεν κάνει κανείς τίποτα, μαθαίνει να κάνει το κακό.», «Η ακαμωσιά είναι αιτία χίλιων κακών.», «Η οκνιά (= η τεμπελιά) είναι η μητέρα της δυστυχίας· η δουλειά γεννά τα πλούτη.», «Ο αργός σπανίως είναι καλός άνθρωπος.», «Η οκνιά αυξάνει τα ελαττώματα.», την αγγλική «Η αργία είναι η ρίζα όλων των κακών.», την ισλανδική «Η αργία είναι πολλών κακών μητέρα.», την δανέζικη «Η ακαμωσιά διδάσκει το ελάττωμα.», την γερμανική «Η αργία είναι των αμαρτιών η αρχή.», την αραβική «Η αργία είναι το εργαστήρι του διαβόλου.» και την τουρκική «Η ακαμωσιά γεννά φροντίδες.»

Η φράση «Αργία και κατάλυσις.» λέγεται ειρωνικά, για όσους περνούν τον καιρό τους «εν αφροντισία και ραστώνη»· προήλθε από το «Ωρολόγιο», τους κανονισμούς «διαίτης των μοναχών» κατά τις γιορτές: «Αργία και κατάλυσις οίνου και ελαίου.»]

Ο Ιωάννης Κονδυλάκης γράφει: «Όπως το σίδερο σκουργαίνει, όταν δε δουλεύεται, έτσι και ο άνθρωπος όταν δε δουλεύει. Έπειτα «η αργία είναι μήτηρ της κακίας.» Αυτή δίδει όλας τις κακές συμβουλές εις τους ανθρώπους, ενώ η εργασία σε κάνει τίμιον και χρήσιμον και διατηρεί υγείαν και δύναμιν.»

Αν οι Ναζί κέρδιζαν τον πόλεμο

Τι θα γινόταν αν οι Ναζί κέρδιζαν τον   Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Τα πράγματα δεν είναι αυτά που ξέρετε. Οι Ναζί κέρδισαν το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μαζί με τους Ιάπωνες έχουν κατακτήσει σχεδόν όλο τον κόσμο. Η Ευρώπη είναι κάτω από την γερμανική κυριαρχία. Η Ουκρανία είναι ο σιτοβολώνας των Γερμανών και η Κριμαία η Ριβιέρα τους. Η Ρωσία είναι υποτελής των Γερμανών, ενώ Ρώσοι παρτιζάνοι συνεχίζουν να μάχονται πέρα από τα Ουράλια. Η Μεσόγειος έχει γίνει μια Γερμανική θάλασσα. Η Ιαπωνία καταδυναστεύει την Κίνα και μεγάλο κομμάτι της Ανατολικής Ασίας.

Οι ΗΠΑ είναι το μόνο αντίπαλο δέος που απέμεινε, αλλά η σφαίρα επιρροής τους περιορίζεται στην Αμερικανική ήπειρο και στην Αυστραλία. Οι Ναζί έχουν κατακτήσει την Αφρική κι έχουν εγκαταστήσει τεράστια στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους «υπάνθρωπους» της Μαύρης Ηπείρου, που ακολουθούν την μοίρα των εκατομμυρίων Εβραίων που χάθηκαν στα ναζιστικά Στρατόπεδα Συγκέντρωσης. Οι επεκτατικές φιλοδοξίες τους όμως δεν περιορίζονται μόνο στην Γη. Θέλουν να κατακτήσουν και το διάστημα. Δημιουργούν ναζιστικές βάσεις στην Σελήνη και στέλνουν «Αρίους» αποίκους-εξερευνητές στον Άρη. Στα παγωμένα φεγγάρια του Δία ανεμίζει ήδη η σβάστικα.

Θα ήταν άραγε έτσι ο κόσμος μας αν οι Ναζί κέρδιζαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Ναζιστικοί»Ιπτάμενοι Δίσκοι» (UFOs) παρελαύνουν για την μεγάλη νίκη του Γ’ Ράιχ επί των Συμμαχικών Δυνάμεων, που συνθηκολόγησαν το 1944.

«Achtung!Achtung! Today Poland, tomorrow the Milky Way!»

Γερμανός πιλότος βγαίνοντας από ένα ναζιστικό ιπτάμενο δίσκο.

«Ενώ οι Γερμανοί έστηναν με φούρια τεράστιες κατασκευές ρομπότ στο διάστημα, οι Γιαπωνέζοι έκαιγαν ακόμη τις ζούγκλες στο εσωτερικό της Βραζιλίας, έκτιζαν οκταόροφες πολυκατοικίες με τούβλα για πρώην κυνηγούς κεφαλών. Όταν οι Γιαπωνέζοι θα εκτόξευαν επιτέλους το πρώτο διαστημόπλοιο, οι Γερμανοί θα είχαν ήδη περιζώσει όλο το ηλιακό σύστημα. Στα παλιά γραφικά ιστορικά βιβλία οι Γερμανοί είχαν χάσει την ευκαιρία, ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη έβαζε τις τελευταίες πινελιές στις αποικιακές αυτοκρατορίες της. Αλλά αυτή την φορά δεν θα έρθουν τελευταίοι, έχουν μάθει πια» Philip K. Dick, Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο, 1962

Βερολίνο 30 Απριλίου 1945.

Έχουν περάσει μόλις δέκα μέρες από τα 55α γενέθλια του Αδόλφου Χίτλερ και η καρδιά του Ναζιστικού Ράιχ έχει κατακλυστεί από τον Κόκκινο Στρατό. Στο μπούνκερ του, κάτω από την καγκελαρία ο Χίτλερ δηλητηριάζει την ερωμένη του Εύα Μπράουν, την οποία είχε παντρευτεί μόλις πριν από 36 ώρες, και στην συνέχεια αυτοκτονεί πυροβολώντας το κεφάλι του. Τα σώματά τους μεταφέρονται εσπευσμένα στο προαύλιο της καγκελαρίας, περιλούζονται με βενζίνη και αποτεφρώνονται. Ο Φύρερ λένε, είναι νεκρός. Ο Κόκκινος Στρατός έχει πλέον καταλάβει την «καρδιά του φασιστικού κτήνους».

Η περιβόητη Γερμανία του Γ’ Ράιχ, που μέχρι πριν από δύο χρόνια είχε κατακτήσει ολόκληρη την Ευρώπη, καταρρέει μέσα σε σωρούς από πτώματα, στάχτες και ερείπια. Το όνειρο του Ναζισμού για μια παγκόσμια κυριαρχία εκμηδενίζεται καθώς η κατεστραμμένη Γερμανία συνθηκολογεί άνευ όρων στις 7 Μαΐου του 1945 και διαμελίζεται από τους νικητές συμμάχους. Πέντε μήνες αργότερα η Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας του Χιροχίτο συνθηκολογεί κι αυτή άνευ όρων, αφού προηγουμένως είδε να εξαφανίζονται από το χάρτη της δύο σημαντικές της πόλεις (Χιροσίμα και Ναγκασάκι) και να γίνονται σκόνη μέσα στα πυρηνικά μανιτάρια των αμερικανικών βομβαρδιστικών.

Οι δυνάμεις του Άξονα έχουν νικηθεί. Αμερική και Σοβιετική Ένωση, οι δύο μεγάλοι νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποφασίζουν να μοιράσουν τον κόσμο σε δύο σφαίρες επιρροής. Ένας νέος κόσμος γεννιέται και ταυτόχρονα ένας Ψυχρός Πόλεμος, που διήρκεσε τέσσερις δεκαετίες, ακολουθεί τον θερμό Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που μόλις τελείωσε.

Ένα από τα υποθετικά σενάρια που, περισσότερο απ’ όλα, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των οπαδών της Εναλλακτικής Ιστορίας έχει να κάνει με την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δηλαδή τον πόλεμο που διαμόρφωσε το σημερινό μας κόσμο. Το ερώτημα λοιπόν που βασανίζει πιο συχνά τα μυαλά των μελετητών της Εναλλακτικής Ιστορίας είναι: Τι θα γινόταν αν οι Ναζί κέρδιζαν τελικά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Πως θα έμοιαζε ο κόσμος μας κάτω από την κυριαρχία των Ναζί Γερμανών και των συμμάχων τους;

Ποια μορφή θα είχε ο κυρίαρχος πολιτισμός στον πλανήτη μας; Σ’ αυτά τα υποθετικά ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις επόμενες σελίδες, παρασύροντας σας σε «επικίνδυνες» σκέψεις σχετικά με το πώς θα μπορούσε να είναι ο κόσμος μας. Εγκαταλείψτε τις προκαταλήψεις σας, αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη κι ακολουθήστε μας σε ένα από τα πιο επικίνδυνα μονοπάτια της εναλλακτικής ιστορίας.

Γιατί νίκησαν οι Γερμανοί;

Η Επίθεση στο Περλ Χάρμπορ δεν έγινε ποτέ!!

Κι αν οι Ιάπωνες δεν έπαιρναν την παράτολμη απόφαση να επιτεθούν στον Αμερικανικό Στόλο στο Περλ Χάρμπορ της Χαβάης;

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τέλειωσε πριν από 50 χρόνια, μόνο που δεν τέλειωσε έτσι όπως νομίζετε. Οι Ναζί και οι σύμμαχοί τους νίκησαν! Νίκησαν και επέβαλαν με πυγμή την δική τους «Νέα Τάξη Πραγμάτων». Πως όμως συνέβη κάτι τέτοιο; Ποια γεγονότα εκτροχίασαν την ιστορία και την οδήγησαν σ’ αυτό το αποτέλεσμα;

Το Δεκέμβριο του 1941, κι ενώ ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν σε όλα τα μέτωπα, οι Ιάπωνες στρατηγοί, παίρνοντας σοβαρά την συμβουλή του ναύαρχου Γιαμαμότο, αποφασίζουν να μην πλήξουν αιφνιδιαστικά το λιμάνι του Περλ Χάρμπορ και να καταστρέψουν τον Αμερικανικό Στόλο του Ειρηνικού. Ο Γιαμαμότο ήταν ο μοναδικός ανώτατος στρατιωτικός της Ιαπωνίας που γνώριζε τόσο καλά την Αμερική, μιας και είχε ταξιδέψει πολλές φορές σ’ αυτή.

Ενώ οι άλλοι Ιάπωνες στρατηγοί κραύγαζαν με κομπορρημοσύνη πως μόνον η Αμερική ήταν αντάξιος αντίπαλος για την δόξα και την δύναμη της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, ο Γιαμαμότο, που αντιπροσώπευε την δύναμη της λογικής, τους υπενθύμιζε πως η Αμερική είχε τεράστια έκταση, πλούτο και βιομηχανική δύναμη, και πως αν όλα αυτά επιστρατεύονταν σε μια κοινή πολεμική προσπάθεια όχι μόνο η Ιαπωνία, αλλά ούτε ολόκληρος ο κόσμος δεν θα μπορούσε να την σταματήσει.

Στην κρίσιμη σύσκεψη τους είπε ορθά κοφτά πως αν η Ιαπωνία προκαλούσε αυτή την στιγμή την Αμερική ήταν σαν να υπέγραφε την καταδίκη της. Οι στρατηγοί διαφώνησαν, αντέδρασαν αλλά τελικά πείστηκαν από τον «καλύτερα πληροφορημένο» Γιαμαμότο. Έτσι η αιφνιδιαστική επίθεση, που με τόσο ζέση σχεδίαζαν οι Ιάπωνες στο Περλ Χάρμπορ, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Η ουδετερόφιλη Αμερική δεν σύρθηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά την επιθυμία του Ρούσβελτ και του στενού συμμάχου του Τσόρτσιλ, κι έμεινε ουδέτερη μέχρι το 1943, όταν ο πόλεμος είχε κριθεί πλέον υπέρ των Γερμανών.

Η Μάχη του Στάλινγκραντ του 1942 χάθηκε για τους Ρώσους.

Kι αν έχαναν οι Ρώσοι;

Στο μεταξύ στις ρωσικές πεδιάδες μαινόταν η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, με την γερμανική πολεμική μηχανή να έχει ριχτεί σε μια γιγαντιαία προσπάθεια για την κατάληψη της απέραντης «κόκκινης» Ρωσίας. Από την επίθεση του Ιουνίου του 1941 είχαν περάσει έξι μήνες και οι γερμανικές στρατιές είχαν καθηλωθεί από το «Στρατηγό Χειμώνα». Πολιόρκησαν το Λένινγκραντ, αλλά δεν μπόρεσαν να το καταλάβουν. Έφθασαν μέχρι τα προάστια της Μόσχας, αλλά αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν. Ήταν φανερό πως οι Γερμανοί και οι σύμμαχοι τους έπρεπε να περιμένουν την άνοιξη του 1942 για να επιχειρήσουν μια νέα επίθεση, αυτή την φορά προς νότο, προς την κατεύθυνση του Βόλγα και του Καύκασου.

Η απόφαση των Ιαπώνων στρατηγών να μην επιτεθούν αιφνιδιαστικά στις ΗΠΑ προκάλεσε δυσαρέσκεια στο Γερμανικό Επιτελείο. Όχι όμως και στον αρχηγό του Επιτελείου, Στρατάρχη Γκουντέριαν, που δεν έδειχνε ν’ ανησυχεί ιδιαίτερα. Τουναντίον. Γνώριζε πολύ καλά πως οι Ρώσοι είχαν πολλές μεραρχίες τοποθετημένες στην ανατολική Σιβηρία και ειδικά κατά μήκος του ποταμού Αμούρ, επειδή φοβόντουσαν μια αιφνιδιαστική επίθεση εκ μέρους των Ιαπώνων στη Μαντζουρία.

Όσο καιρό οι Ιάπωνες σύμμαχοι των Γερμανών ήταν αναποφάσιστοι για το αν θα επιτεθούν ή όχι στους Αμερικανούς οι Ρώσοι ήταν αναγκασμένοι, καλού κακού, να κρατούν πολλές δυνάμεις απέναντι από την Ιαπωνία. Ο Στάλιν και οι Ρώσοι στρατηγοί έλπιζαν πως οι Ιάπωνες θα επιτίθονταν τελικά στους Αμερικανούς, οι ΗΠΑ θα έμπαιναν στον πόλεμο, κι έτσι θα μπορούσαν να αποσύρουν το μεγαλύτερο τμήμα των στρατιών της ανατολικής Σιβηρίας για να τις μεταφέρουν στα μέτωπα του Δον, εναντίον των Γερμανών. Αυτό όμως τελικά δεν συνέβη. Οι Ιάπωνες δεν επιτέθηκαν στο Περλ Χάρμπορ, οι σοβιετικές μεραρχίες έμειναν καθηλωμένες στις ακτές της Οχοτσικής θάλασσας και οι Γερμανοί μπόρεσαν να συνεχίσουν σχεδόν ανεμπόδιστοι την προέλαση τους προς ανατολάς.

Το καλοκαίρι του 1942 οι Γερμανοί και οι σύμμαχοι τους διέσχισαν τον ποταμό Δον και οι στρατιές τους προωθήθηκαν προς τον Καύκασο και τον Βόλγα. Τέλη Αυγούστου είχαν φθάσει στις παρυφές του Καυκάσου και κατέλαβαν τις πετρελαιοπηγές του Μπακού. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1942 η 6η Στρατιά του Φον Πάουλους έφθασε στα πρόθυρα του Στάλινγκραντ και άρχισε να το πολιορκεί στενά. Για τον Στάλιν το Στάλινγκραντ ήταν μια πόλη-σύμβολο και τυχόν κατάληψή της από τους Ναζί θα σήμαινε αυτομάτως και την κατάρρευση ολόκληρης της Σοβιετικής Ένωσης.

Για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο εξέδωσε μάλιστα και μια διαταγή που έμεινε γνωστή ως «ούτε ένα βήμα πίσω». Παρόλα αυτά, για να κρατηθεί η πόλη χρειαζόταν εφεδρείες και δεν υπήρχαν αρκετές, εφόσον έμεναν καθηλωμένες απέναντι από την Ιαπωνία, για να εξασφαλίσουν τα νώτα από το ενδεχόμενο μιας αιφνιδιαστικής ιαπωνικής επίθεσης. Όταν η γερμανική πολεμική μηχανή άρχιζε να πιέζει ασφυκτικά, οι Ρώσοι αμυνόμενοι, παρά την ηρωική τους αντίσταση, δεν μπόρεσαν ν’ αντέξουν κι εγκατέλειψαν το Στάλινγκραντ στα μέσα του Οκτώβρη. Άρχισαν να υποχωρούν προς τα Ουράλια με την Λουφτβάφε να τους καταδιώκει αδυσώπητα. Ταυτόχρονα δύο γερμανικές στρατιές περικύκλωσαν την Μόσχα κι άρχισαν να την πολιορκούν.

Ο Στάλιν και μια χούφτα ανώτερα κομματικά στελέχη μόλις που κατάφεραν να διασωθούν και να καταφύγουν πέρα από τα Ουράλια, στην ασφάλεια της πόλης Νοβοσιμπίρσκ. Πριν έρθει ο Δεκέμβρης η Σοβιετική πρωτεύουσα έπεσε στα χέρια των Γερμανών και ο Χίτλερ δεν άργησε να τοποθετήσει ως κυβέρνηση της κατεχόμενης Ρωσίας μια ομάδα φιλοναζί «Λευκών Ρώσων», που μισούσαν τυφλά τους κομμουνιστές. Ένα μήνα αργότερα παραδόθηκε και το Λένινγκραντ κι έτσι ολόκληρη σχεδόν η ευρωπαϊκή Ρωσία βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Γερμανών μέχρι την άνοιξη του 1943. Έτσι δημιουργήθηκε η ναζιστική Ρωσία, ένα κράτος-μαριονέτα της Γερμανίας, που περιλάμβανε όλες τις περιοχές γύρω από την Μόσχα, το Λένινγκραντ και τον Βόλγα, με εξαίρεση την Λευκορωσία και την Ουκρανία που διατηρήθηκαν υπό τον άμεσο έλεγχο των Γερμανών κι έγιναν γερμανικές επαρχίες, ο νέος «ζωτικός χώρος» του Ράιχ.

Η ρωσική αντίσταση συνεχιζόταν βέβαια πέρα από τα Ουράλια, αλλά οι συστηματικές επιδρομές των Messerschmitt της Λουφτβάφε λιγόστευαν μέρα με την μέρα την ικανότητα της εναπομείνασας ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας να παράγει όπλα. Ο πόλεμος ήταν ουσιαστικά χαμένος για τους Ρώσους. Ήταν ζήτημα χρόνου ο Στάλιν και η εξόριστη κομμουνιστική ηγεσία να αποφασίσουν την συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Κάτι που συνέβη το 1944, όταν η Σοβιετική Σιβηρία συνθηκολόγησε κι έγινε ένα τεράστιο προτεκτοράτο των Ναζί.

Η Συνθηκολόγηση της Αγγλίας.

Στο μεταξύ. στο μέτωπο της Δύσης, οι Βρετανοί κρατούσαν την ανάσα τους παρακολουθώντας την ανελέητη γερμανική διείσδυση στις ρωσικές στέπες και την αναπάντεχη ήττα των Ρώσων. Τα Βρετανικά νησιά δέχονταν όλο και συχνότερες αεροπορικές επιδρομές της Λούφτβαφε μαζί με καταιγισμούς από πυραύλους V-2 και νυκτερινές επιδρομές των «Feuerballs» ή ναζιστικών UFO. Το Λονδίνο και αρκετές άλλες βιομηχανικές πόλεις της Αγγλίας κόντευαν να μετατραπούν σε σωρούς ερειπίων.

Το ηθικό του αγγλικού λαού έπεφτε, ειδικά όταν έγινε ξεκάθαρο πως δεν μπορούσαν να ελπίζουν σε αμερικανική στρατιωτική παρέμβαση. Σε αντίθεση με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η πρώην αποικία τους (ΗΠΑ) δεν θα έσπευδε να σώσει την πρώην μητρόπολη της. Παρά τις διπλωματικές προσπάθειες του Τσόρτσιλ οι Αμερικανοί είχαν επιστρέψει στον πατροπαράδοτο απομονωτισμό τους. Τα νέα δεν ήταν καθόλου ευχάριστα κι από το μέτωπο της Βόρειας Αφρικής. Το African Corps του Ρόμελ είχε νικήσει στο Ελ Αλαμέϊν και είχε καταλάβει την Αίγυπτο και το Σουέζ. Αμέσως μετά, το Μάιο του 1943, η στρατιά της «Αλεπού της Ερήμου» στράφηκε προς την Παλαιστίνη και την Μεσοποταμία και έθεσε υπό γερμανικό έλεγχο τις πετρελαιοπηγές της Μοσούλης και του Κουβέιτ.

Ο αραβικός κόσμος ξεσηκώνεται κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας και παίρνει το μέρος των Γερμανών. Το πλήγμα για την Βρετανική Αυτοκρατορία ήταν μεγάλο. Ο μεσογειακός δρόμος προς την Ινδία, την βάση της Αυτοκρατορίας, είχε κοπεί. Με αεραποβάσεις και αποβάσεις πεζοναυτών οι Γερμανοί κατέλαβαν την Μάλτα και την Κύπρο μέχρι τον Αύγουστο του 1943. Την ίδια στιγμή η επιτήδεια ουδέτερη Τουρκία αποφάσισε να κηρύξει, εκ του ασφαλούς, τον πόλεμο στους συμμάχους και να ενταχθεί στο στρατόπεδο του Άξονα. Το ίδιο έπραξε και η φιλοναζιστική Ισπανία του Φράνκο, που συνέπραξε ανοικτά με τις δυνάμεις του Άξονα. Ολόκληρη η Ευρώπη, η Βόρεια Αφρική και η Μέση Ανατολή ήταν πλέον υπό τον έλεγχο των Γερμανών.

Η Μεγάλη Βρετανία δεν μπορούσε να συνεχίσει άλλο την αντίσταση. Αν ήθελε να διατηρήσει ένα κομμάτι από την πάλαι ποτέ κραταιά Αυτοκρατορία της θα έπρεπε να βρει έναν τρόπο να συνθηκολογήσει «αξιοπρεπώς» με τον Χίτλερ. Κι εδώ καταλυτικό ρόλο έπαιξε ο Ρούντολφ Ες, που το 1941 είχε πέσει με αλεξίπτωτο στην Σκωτία. Αυτός αρχίζει μυστικές διαπραγματεύσεις με την αγγλική κυβέρνηση, πέτυχε την αποπομπή του Τσόρτσιλ από την πρωθυπουργία και την εξορία του στις ΗΠΑ.

Η Αγγλία συνθηκολόγησε το Δεκέμβριο του 1943. Η ταπείνωση και η λαϊκή δυσαρέσκεια είναι μεγάλη. Με ένα πραξικόπημα οι Άγγλοι Ναζί ανατρέπουν την κυβέρνηση των Τόρις και εγκαθιστούν ένα εθνοσοσιαλιστικό καθεστώς, φιλικά προσκείμενο στο Χίτλερ. Η δημοκρατική Αγγλία είναι πλέον παρελθόν.

Ο Πυρηνικός βομβαρδισμός του Μανχάταν!

Σας θυμίζει τίποτα;

Στο μεταξύ η Αμερική παρατηρεί άναυδη τα γεγονότα και την συνθηκολόγηση της Αγγλίας. Η κοινή γνώμη είναι παραλυμένη και ο πρόεδρος Ρούσβελτ εξαναγκάζεται σε παραίτησε για να πεθάνει λίγο αργότερα. Οι Αμερικανοί είναι χωρισμένοι σε δύο στρατόπεδα: σ’ αυτούς που θέλουν να εισέλθουν οι ΗΠΑ στον πόλεμο κατά των Γερμανών και να αναλάβουν την υπεράσπιση του «Ελεύθερου Κόσμου» και στους απομονωτιστές που επιθυμούν να βρουν έναν τρόπο συνύπαρξης με την «Νέα Τάξη» του Χίτλερ.

Τελικά επικρατούν οι οπαδοί του πολέμου και αμέσως η αμερικανική βιομηχανία αρχίζει τις πολεμικές προπαρασκευές. Η Ουάσιγκτον ήξερε πως θα έπρεπε να διεξάγει έναν μακροχρόνιο αγώνα σε δύο μέτωπα, στον Ειρηνικό κατά των Ιαπώνων, στον Ατλαντικό κατά των Γερμανών, και να βοηθήσει τους Ρώσους αντάρτες της Σιβηρίας καθώς και τους Κινέζους κομμουνιστές του Μάο που μάχονταν κατά των Γιαπωνέζικων κατακτητών.

Η Αμερική κηρύττει τον πόλεμο στις δυνάμεις του Άξονα τον Ιανουάριο του 1944. Ωστόσο, πριν ακόμη προλάβει να επιστρατεύσει τους εφέδρους της και να στείλει τα αεροπλανοφόρα της κοντά στις ατλαντικές ακτές της Ευρώπης την περιμένει μια αναπάντεχη έκπληξη: στις 5 Φεβρουαρίου του 1944 η αεράμυνα της Νέας Υόρκης μπαίνει σε συναγερμό.

Ένα αγνώστου προελεύσεως ιπτάμενο αντικείμενο διασχίζει τον ουρανό, σαν τεράστιο ασημένιο πουλί, από τα ανατολικά. Το ασημένιο πουλί πλησιάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα την καρδιά της Νέας Υόρκης, το νησί Μανχάταν. Μια καταπακτή ανοίγει στην κοιλιά του σκάφους κι ένα αντικείμενο ατρακτοειδές, βάρους 3.600 κιλών αποσπάται από μέσα του και μπαίνει σε τροχιά ελεύθερης πτώσης. Το ασημένιο πουλί κερδίζει αμέσως μετά ύψος, ενώ το ατρακτοειδές αντικείμενο κτυπά το έδαφος του Μανχάταν, στο Σέντραλ Παρκ, και βυθίζεται στο μαλακό χώμα του.

Τα φύλλα πλουτωνίου που περιέχει ενώνονται σε μία μάζα, ενώ η πίεση της κηροζίνης που περιέχει ο κύλινδρος κομματιάζει το κάλυμμα του βλήματος. Ταυτόχρονα με την ανάφλεξη της κηροζίνης, στην καρδιά του βλήματος η πηγή παραγωγής νετρονίων συμπιέζεται, με αποτέλεσμα τον έντονο βομβαρδισμό του σχάσιμου υλικού με έναν καταιγισμό νετρονίων. Μια τρομακτική έκρηξη ακολουθεί, με το ωστικό κύμα να σαρώνει τα πάντα από το σημείο μηδέν, το Σέντραλ Παρκ έως το Κονέκτικατ και το Νιου Τζέρσεϋ και ακόμη περισσότερο. Μα κόλαση δεκάδων χιλιάδων βαθμών απλώνεται σαρώνοντας την Νέα Υόρκη και διαλύοντας τα πάντα στο δρόμο της…

Την επόμενη μέρα ακολουθεί μια ακόμη επίθεση του Silbervogel (Ασημένιο Πουλί), αυτή την φορά στην Βαλτιμόρη. Η καταστροφή είναι εξίσου μεγάλη. Αμήχανες και συντετριμμένες οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αναγκάζονται να συνθηκολογήσουν με τον Άξονα, χωρίς καν να προλάβουν να εμπλακούν σοβαρά σε πόλεμο μαζί του, και να αποδεχθούν την «Νέα Παγκόσμια Τάξη» του Χίτλερ. Αν και διατηρούν εχθρική στάση απέναντι στον Άξονα δεν είναι σε θέση για την ώρα να αντιδράσουν δυναμικά και επιλέγουν το δρόμο της παθητικής αντίστασης και τον περιορισμό των ενδιαφερόντων τους στην βόρεια Αμερική.

Ταυτόχρονα όμως ανασυγκροτούνται, επανεξοπλίζονται, αναζητούν συμμάχους κι ετοιμάζονται να παίξουν το ρόλο του αντίπαλου δέους στο μεταπολεμικό παιχνίδι. Το καλοκαίρι του 1944 οι Γερμανοί Ναζί και οι σύμμαχοι τους είναι πλέον η αδιαμφισβήτητη κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο. Ο Χίτλερ και οι σκοτεινοί μεγαλομανείς σύμβουλοι του μπορούν πλέον να εφαρμόσουν ανεμπόδιστα τα σχέδια τους για την αναδιαμόρφωση του κόσμου μας…

Καλώς ήρθατε στην Ναζιστική “έρημο του πραγματικού”!

Nαζί-προπαγάνδα: Αναζητώντας εναγωνίως εσωτερικούς κι εξωτερικούς εχθρούς.

Κι ερχόμαστε εδώ στο βασικότερο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί: ποια μορφή θα είχε ο σημερινός κόσμος κάτω από τον έλεγχο των Ναζί; Εδώ χρειάζεται να βάλουμε την λογική να δουλέψει μαζί με τη φαντασία μας. Καταρχάς, σε πολιτικό επίπεδο, ξεχάστε την φιλελεύθερη δημοκρατία. Οι Ναζί, δηλαδή οι εθνικοσοσιαλιστές, μισούσαν την «παρακμιακή» δημοκρατία του Μεσοπολέμου, περισσότερο ακόμη κι από τον κομμουνισμό. Ο Χίτλερ εκτιμούσε περισσότερο τον Στάλιν, παρά τους έκφυλους «Αστούς» πολιτικούς της Αγγλίας.

Άλλωστε ο ίδιος ο εθνικοσοσιαλισμός όπως και ο φασισμός, δεν ήταν παρά μια «αίρεση» του κομμουνισμού, με την διαφορά ότι οι Ναζί, σε αντίθεση με τους κομμουνιστές, προσκολλήθηκαν στον καπιταλισμό και στους θεσμούς της αντιδραστικής εξουσίας και δεν πίστευαν στην δυνατότητα «αναμόρφωσης» των ανθρώπων: οι φυλετικοί εχθροί τους δεν μπορούσαν να «αναμορφωθούν», μπορούσαν μονάχα να εξοντωθούν.

Σ΄ έναν ναζιστοκραρούμενο λοιπόν κόσμο δεν θα υπήρχαν θεσμοί που να θύμιζαν δημοκρατία. Η «παρακμιακή» δημοκρατία θα ήταν απαγορευμένη και κατασυκοφαντημένη, όπως είναι σήμερα ο Ναζισμός (οπωσδήποτε όχι αδικαιολόγητα εξαιτίας των φρικτών εγκλημάτων που διέπραξε κατά της ανθρωπότητας). Δεν θα υπήρχαν εκλογές, κόμματα, ελευθερία έκφρασης της γνώμης, και ελεύθερα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι πάντες θα παρακολουθούνταν, από ένα πολυπλόκαμο δίκτυο πληροφοριοδοτών, και θα φοβούνταν μήπως τους «καρφώσουν».

Ακόμη και η σκέψη των πολιτών θα αστυνομεύονταν! Αντίθετα θα υπήρχε ένα πανίσχυρο Υπουργείο Προπαγάνδας που θα χρησιμοποιούσε το υπερόπλο της τηλεόρασης για «πλύση εγκεφάλου» των λαών σε πλανητικό επίπεδο. Στόχος θα ήταν πάντα η κατασκευή εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών. Η ναζιστική προπαγάνδα θα παρουσίαζε το μοναδικό της εναπομείναν αντίπαλο, τις ΗΠΑ, ως μια «διεφθαρμένη, εκφυλισμένη και φτωχή» χώρα.

Το ψέμα θα αναγορεύονταν σε υπέρτατη αλήθεια και η προπαγάνδα στην μέγιστη τέχνη για τον έλεγχο των μαζών, σύμφωνα και με τα λόγια του Υπουργού Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς: «Αν θέλουμε να κάνουμε μια ιδέα να διεισδύσει στις μάζες, πρέπει να την επαναλαμβάνουμε συνεχώς και για πάντα. Η προπαγάνδα δεν γνωρίζει περιορισμούς στην ικανότητα προσαρμογής της». Αυτός που σε τελική ανάλυση θα κυβερνούσε το Ράιχ δεν θα ήταν ο Φύρερ, αλλά το Υπουργείο Προπαγάνδας και ο εκάστοτε υπουργός του.

Ναζιστική γενετοκρατία.

Αν οι Ναζί κυριαρχούσαν σήμερα στον κόσμο, σε μια εποχή που η τεχνολογία έχει τρομακτικές δυνατότητες για τον έλεγχο των μαζών, θα είχαν την δυνατότητα να εγκαθιδρύσουν ένα απόλυτα ολοκληρωτικό καθεστώς, βασιζόμενο στο Mind Control και στην «δικτατορία του DNA», που θα υποβίβαζε τον άνθρωπο σε επίπεδο ζώου. Το βέβαιο είναι πως θα δινόταν μεγάλη έμφαση στις βιολογικές επιστήμες και στην γενετική. Είναι γνωστό σε όλους η εμμονή των Ναζί σε έννοιες όπως «φυλετική καθαρότητα» και «φυλετική υγιεινή».

Έτσι, το κυρίαρχο γνώρισμα του ναζιστικού κόσμου θα ήταν η Γενετοκρατία, η αριστοκρατία των γονιδίων. Όπως και στην ταινία Gattaca (1997) οι άνθρωποι δεν θα χωρίζονται πλέον σε κοινωνικές και οικονομικές τάξεις αλλά σε Έγκυρους (γενετικά «καθαρούς» Αρίους) και σε Άκυρους (όλους τους υπόλοιπους). Η ελίτ της ναζιστικής Αυτοκρατορίας θα αποτελούνταν αποκλειστικά από «φυλετικά καθαρούς» Αρίους, που με την βοήθεια της γενετικής, θα έχουν «καθαρίσει» ακόμη περισσότερο τα γονίδια τους και θα έχουν απαλλαγεί κι από πολλές κληρονομικές και εκφυλιστικές ασθένειες.

Στον αντίποδα θα υπήρχε ένας τεράστιος πυθμένας «γονιδιακά φτωχών», που -συμπτωματικά;- θα είναι απόγονοι «υπανθρώπων», «κατώτερων φυλών» και κατώτερων κοινωνικών τάξεων, που θα αποτελούν και την προλεταριακή μάζα των εργατών-σκλάβων της Ναζιστικής Αυτοκρατορίας.

Είναι γνωστή άλλωστε η χιτλερική «κοσμοθέαση» (Weltanschauung) σύμφωνα με την οποία η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας δεν ήταν παρά μια σειρά φυλετικών αγώνων, που θα τέλειωναν με την επικράτηση και την απόλυτη κυριαρχία της Άριας φυλής, της Herrenvolk (Ανώτερης Φυλής).

Σύμφωνα με το Ναζιστικό μύθο «ενιαίο ανθρώπινο είδος δεν υπάρχει. Ιστορία, αν υπάρχει, είναι μονάχα της Άριας φυλής. Οι άλλοι λαοί έχουν σκοπό να γίνουν φορτηγά ζώα, να υπηρετήσουν την γερμανική φυλή ή να εξοντωθούν για να της αφήσουν ζωτικό χώρο»! Αυτή θα ήταν πιθανότατα και η μοίρα των «κατώτερων φυλών» σ’ ένα ναζιστικό κόσμο. Από την άλλη στο κράτος της Φυλετικής Υγιεινής του Χίτλερ δεν θα υπήρχαν άσυλα ανιάτων και κλινικές ψυχασθενών.

Aryan Sex

Η Αρία φυλή των Γερμανών θα «καθαρίζονταν» εσωτερικά από «βιολογικούς εχθρούς» –ως τέτοιοι εκλαμβάνονταν οι ψυχασθενείς, οι διανοητικά καθυστερημένοι, οι ανάπηροι, οι έχοντες σοβαρές κληρονομικές ασθένειες, οι Εβραίοι, οι «μπάσταρδοι» ακόμη και οι «αθεράπευτα» ομοφυλόφιλοι, που την «μόλυναν» και απειλούσαν την πολύτιμη «φυλετική υγεία» της. Όλοι οι ύποπτοι για κληρονομήσιμα «γενετικά ελαττώματα» θα υφίσταντο υποχρεωτική στείρωση.

Οι ερωτικές σχέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές «φυλές» π.χ. ανάμεσα σε «Αρίους» και Σλάβους, θα απαγορεύονταν και θα τιμωρούνταν αυστηρά. Το ίδιο και οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Γενικώς το σεξ δεν θα ήταν «ιδιωτική υπόθεση» αλλά θα αφορούσε το Κράτος, το οποίο θα ήταν έντονα πατερναλιστικό και θα ενδιαφερόταν για το τι κάνει ο κάθε Γερμανός πολίτης στο κρεβάτι του.

Στο κράτος της φυλετικής υγιεινής των Ναζί θα διέπρεπαν οι εγκληματολόγοι-βιολόγοι, που θα ερευνούσαν για «εγκληματικούς τύπους», εντοπίζοντας ύποπτες γενεαλογίες και συγκροτώντας ειδικές τράπεζες πληροφοριών, που θα μετεξελίσσονταν σε τράπεζες γενετικών δεδομένων. Στόχος θα ήταν πάντα η «φυλετική υγεία» της γερμανικής Εθνολαϊκής Κοινότητας (Volksgemeinschaft), διαμέσου της εξάλειψης των εσωτερικών «βιολογικών εχθρών».

Η πολιτική των εξοντώσεων, των γενοκτονιών και των στειρώσεων θα ήταν στην ημερήσια διάταξη. Την μοίρα των Εβραίων θα ακολουθούσαν κι άλλοι λαοί (τσιγγάνοι, μαύροι κ.α.), ενώ κάποιες «κατώτερες φυλές», όπως οι Σλάβοι, θα αναγκάζονταν να περάσουν από επώδυνες διαδικασίες για την «φυλετική τους εξυγίανση» μόνο και μόνο για να συνεχίσουν να υπάρχουν ως υποζύγια και εργάτες-σκλάβοι των κυρίαρχων Γερμανών.

Το Ναζιστικό κράτος θα φρόντιζε ώστε οι υγιείς Γερμανοί πολίτες να παντρεύονται σε νεαρή ηλικία την ανάλογη υγιή και σύζυγο και να κάνουν το λιγότερο τρία παιδιά, ώστε να υπάρχει διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό «Αρίων» για τον αποικισμό των απέραντων πεδιάδων της Ανατολικής Ευρώπης. Ναζιστικές οργανώσεις, όπως η «Kraft durch Freude», θα ενθάρρυναν τις Γερμανίδες συζύγους να μην εργάζονται –άλλωστε θα υπάρχουν εκατομμύρια διαθέσιμοι σκλάβοι-εργάτες για κάθε είδους δουλειές– και να μένουν σπίτι, ώστε να κάνουν ακόμη περισσότερα ροδομάγουλα παιδιά.

Χορτοφαγία ÜBER ALLES

Κι όμως οι Ναζί δεν προσπάθησαν ν’ αλλάξουν τον κόσμο με το πιρούνι τους…

Παρά την αντίθετη πεποίθηση οι Ναζί δεν ήταν λάτρεις της βαριάς βιομηχανίας και του σύγχρονου αστικού τρόπου ζωής. Ήταν οπαδοί της «επιστροφής στη Φύση». Λάτρευαν την ζωή στις, ανέγγιχτες από το σύγχρονο «μολυσματικό» τρόπο ζωής, φάρμες της υπαίθρου. Ένα από τα αγαπημένα τους χόμπι ήταν η φυσική άσκηση και συγκεκριμένα να κάνουν γυμναστική έξω στον καθαρό αέρα και μάλιστα ημίγυμνοι.

Το ίδιο και οι γυναίκες τους, που χόρευαν με ανάλαφρες γυμναστικές ασκήσεις στην μητέρα Φύση (κάτι που αναμφίβολα αποκάλυπτε κι ένα κρυφοπαγανιστικό προφίλ). Οι Ναζί λάτρευαν τα ζώα, ειδικά τα άλογα και τους σκύλους ράτσας, ενώ περιφρονούσαν τις άλλες ανθρώπινες φυλές.

Σ’ έναν κόσμο που θα προέκυπτε μέσα από την κυριαρχία των Ναζί θα υπήρχε, μαζί με ένα σωρό αρνητικά πράγματα, κι ένα θετικό: ο κόσμος αυτός θα ήταν πιο ευαισθητοποιημένος σε θέματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος, ο οικολογικός τρόπος ζωής και οι βιοκαλλιέργειες. Θα δινόταν μεγαλύτερη σημασία στην καθαρότητα του αέρα, των υδάτινων αποθεμάτων και στην ποιότητα της τροφής που καταναλώνεται. Θα υπήρξε μεγαλύτερος σεβασμός για την Φύση, άσχετα αν την ίδια στιγμή θα υπήρχε καταπίεση και εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπινων πλασμάτων.

Δεν θα υπήρχαν Fast Food και «πλαστικό φαγητό». Θα υπήρχε επίσης μια σταδιακή εγκατάλειψη της κρεοφαγίας ή ακόμη και απαγόρευσή της, και μια προώθηση της χορτοφαγίας. Ο ίδιος ο Χίτλερ ήταν ένας φανατικός χορτοφάγος, άλλη μια απόδειξη ότι όποιος είναι χορτοφάγος δεν σημαίνει απαραίτητα πως αγαπά την ζωή και τους ανθρώπους. Όπως άλλωστε είπε χαρακτηριστικά για τον Χίτλερ και ο υπασπιστής του Χίμλερ, ο Χέρμαν Φένγκελέιν, στην καταπληκτική ταινία του Oliver Hirschbiegel Η Πτώση (Der Untergang, 2004): «Τι να περιμένει κανείς από έναν αντιαλκοολικό αντικαπνιστή χορτοφάγο;»

Το κτίριο του χιλιόχρονου Ράιχ.

Η ζωή στις γερμανοκρατούμενες πόλεις δεν θα ήταν και το καλύτερο που θα εύχονταν για τον εαυτό τους οι ανώτεροι αξιωματούχοι των Ναζί. Θα προτιμούσαν να ζουν σε πολυτελείς επαύλεις και φάρμες στην ύπαιθρο σε επαφή πάντα με τον καθαρό αέρα και την Φύση, έχοντας πάντα άφθονους εργάτες-σκλάβους για όλες τις άχαρες δουλείες. Όμως στο Βερολίνο θα άξιζε να ζει κανείς. Η πρωτεύουσα του Γ’ Ράιχ θα ήταν ένα θησαυροφυλάκιο τέχνης και πολιτισμού, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα, σύμφωνα με τα σχέδια και τις μακέτες του μεγαλοφυούς αρχιτέκτονα Άλμπερτ Σπεερ, πάνω στις οποίες ο Χίτλερ περνούσε αμέτρητες ώρες οραματιζόμενος το μέλλον.

Σημείο αναφοράς του αυτοκρατορικού Βερολίνου θα ήταν το κτίριο του «χιλιόχρονου Ράιχ», ένα κτίριο-μαμούθ που θα φαινόταν από παντού και θα έφτανε σε ύψος τα 320 μέτρα. Αυτό που θα κατασκευάζονταν στην Πλατεία Αδόλφου Χίτλερ (Adolf-Hitler-Platz), δίπλα στο Reichstag, θα ήταν το κόσμημα του Βερολίνου και κάτω από το θόλο του θα χωρούσαν 180.000 άνθρωποι!

Επίσης στο Βερολίνο, στην «πρωτεύουσα των πρωτευουσών», θα φιλοτεχνούνταν και μια γιγαντιαία Αψίδα του Θριάμβου, με τα ονόματα όλων Γερμανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Θα υπήρχε επίσης και μια πελώρια Μεγάλη Λεωφόρος διακοσμημένη με τρόπαια σοβιετικών πυροβόλων και γιγαντιαία αγάλματα Ναζιστικών αετών. Επειδή θα υπήρχε πάντα ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου με τις ΗΠΑ, πολλά κτίρια του Βερολίνου θα διαθέτουν ισχυρά πυρηνικά καταφύγια. Μάλιστα το Reichsarchiv, το κτίριο του Αρχείου του Ράιχ θα διαθέτει ισχυρή θωράκιση που θα μπορούσε να αντέξει ακόμη κι από ένα πυρηνικό πλήγμα.

Arbeit Macht Frei !

«Η Εργασία Απελευθερώνει» έγραφε παραπλανητικά έξω από τα Ναζιστικά Στρατόπεδα Εξόντωσης.

Οι ναζιστικές πόλεις, ειδικά εκείνες που κατακτήθηκαν από άλλους λαούς και προσαρτήθηκαν στο Ράιχ, θα ήταν τυποποιημένες, αν και θα έμοιαζαν περισσότερο με εκτροχιασμένα πειράματα κοινωνικού Δαρβινισμού. Θα ήταν βιομηχανικές πόλεις που θα κατοικούνταν κυρίως από τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις καθώς και από «υπανθρώπους» που δεν θα ήταν ακόμη για εξόντωση, αλλά θα εργάζονταν εξοντωτικά για την παραγωγικότητα του Συστήματος.

Τα εργοστάσια θα ήταν απέραντα και άχαρα συγκροτήματα, που δεν θα απέπνεαν καμιά χαρά και δεν θα πρόσφεραν καμιά ικανοποίηση στους εργάτες, οι οποίοι θα εργάζονταν υποχρεωτικά 12ωρα σ’ αυτά, έξι μέρες τη βδομάδα και χωρίς πολυήμερες άδειες. Εκτός από εμβατήρια που θα έπαιζαν στα μεγάφωνα θα υπήρχαν παντού επιγραφές με το ειρωνικό αλλά αγαπημένο σλόγκαν των Ναζί: Arbeit Macht Frei («Η Εργασία Απελευθερώνει»).

Η πολεοδομία των Ναζί θα ήταν μια πολεοδομία του φόβου, που δεν θα διέφερε όμως και πολύ από την δικιά μας πολεοδομία. Όσο κι αν ακούγεται κυνικό αν οι Ναζί γνώριζαν την σύγχρονη πολεοδομία θα είχαν μετατρέψει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης σε συγκροτήματα άθλιων τσιμεντένιων κτιρίων με φτηνό ενοίκιο!

Ναζιστικά UFO κι εναλλακτικές μορφές ενέργειας!

Ένας τομέας που θα άνθιζε σίγουρα στην ελεγχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη θα ήταν οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Αυτό θα οφείλονταν στο συνδυασμό της οικολογικής μανίας και φυσιολατρίας των Ναζί με την έλλειψη πετρελαίου στην Ευρώπη. Ως γνωστόν οι Γερμανοί, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (του πραγματικού και όχι της εναλλακτικής ιστορίας που προαναφέραμε) έμειναν κυριολεκτικά από πετρέλαιο στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν πετρέλαιο!

Δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν τις πετρελαιοπηγές του Καυκάσου και αναγκάστηκαν να παραγάγουν συνθετικά καύσιμα. Έτσι οι Γερμανοί υπήρξαν οι εφευρέτες του τεχνητού ή συνθετικού πετρελαίου. Θα εξελίσσονταν αναμφίβολα σε πρωτοπόρους στην παραγωγή βιοκαυσίμων καθώς και ενέργειας από υδρογόνο. Τα φουτουριστικά Mercedes S-2000 των Ναζί δεν θα κινούνταν με βενζίνη, αλλά με κυψέλες καυσίμου υδρογόνου. Οι πόλεις τους θα θερμαίνονταν επίσης με υδρογόνο, ενώ θα υπήρχε ακόμη μεγαλύτερη εκμετάλλευση της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας.

Από την άλλη δεν θα υπήρχε και τόσο μεγάλη ανάπτυξη στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Αν και θα είχαν ανακαλύψει, και πιθανότατα χρησιμοποιήσει, την ατομική βόμβα, οι Ναζί θα προτιμούσαν τις ήπιες εναλλακτικές μορφές ενέργειας σε αντίθεση με την πυρηνική ενέργεια. Η «βάρβαρη» σχάση θα τους απωθούσε –όντας «φυσιολάτρες»– την στιγμή που οι ίδιοι θα έκαναν απείρως περισσότερες βαρβαρότητες πάνω σε «κατώτερους» ανθρώπους.

Αντίθετα θα τους προσέλκυαν άλλες περισσότερο εξωτικές μορφές ενέργειας, όπως οι Δυναμικές Δίνες του Δρ. Βίκτωρ Σάουμπεργκερ, η Ψυχρή Σύντηξη, η «Ενέργεια του Μηδενικού Σημείου», οι «Κβαντικές Διακυμάνσεις του Κενού» κ.α.

Τα οχήματα των Ναζί θα ήταν βαριά, με μηχανές μεγάλης ισχύος, αλλά με οικολογικούς κινητήρες, που θα εξέπεμπαν μικρές ποσότητες καυσαερίων. Η αεροπορία τους πιθανότατα να ήταν ο κλάδος με τη μεγαλύτερη εξέλιξη. Η Λουφτβάφε θα κατασκεύαζε κάθε λογής αεροσκάφη, που θα βασίζονταν όχι μόνο στους κινητήρες εσωτερικής καύσης αλλά ακόμη και σε εξωτικές τεχνολογίες, όπως οι Δίνες (Vortex) του Δρ. Σάουμπεργκερ, ακόμη και στην αντιβαρύτητα! Τα ναζιστικά Foo Fighters, δηλαδή τα Ναζί-UFO, θα κυκλοφορούσαν συχνά στους ουρανούς της Ευρώπης και οι άνθρωποι θα ήταν τόσο εξοικειωμένοι με το θέαμα των ιπτάμενων δίσκων, που δεν θα τα απέδιδαν στις επισκέψεις εξωγήινων. Έτσι η ουφολογία, όπως την γνωρίζουμε, δεν θα υπήρχε. Θα τίθονταν σε εντελώς διαφορετικές βάσεις.

Αφού «τακτοποιούσαν» και σταθεροποιούσαν τα εξωτερικά τους μέτωπα οι Ναζί θα άρχιζαν να ασχολούνται και με την εξερεύνηση του διαστήματος από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Θα έστελναν τον πρώτο τους τεχνητό δορυφόρο σε τροχιά το 1956 από την βάση τους στο Peenemunde, αφήνοντας πίσω τις ΗΠΑ. Την επόμενη δεκαετία θα έστελναν και τον πρώτο άνθρωπο στο Φεγγάρι και η ναζιστική σημαία θα «κυμάτιζε» στην θάλασσα της Γαλήνης. Στον τομέα αυτό θα ανταγωνίζονταν έντονα τις ΗΠΑ, που δεν θα άντεχαν στην ιδέα ότι κοιμούνται στην σκιά ενός «ναζιστικού Φεγγαριού».

Deros στο Βερολίνο;

Η «Ανωτέρα Φυλή» χαιρετά την «Ανωτάτη», μόνο που δεν είναι εξωγήινη αλλά υποχθόνια.

Η ναζιστική κοσμοθέαση είναι γνωστό πως έδινε λιγότερη σημασία στον χριστιανισμό σε σχέση με το παγανιστικό παρελθόν, το οποίο είχε την τάση να εξιδανικεύει. Ως οπαδός του Νίτσε ο Χίτλερ περιφρονούσε τον χριστιανισμό. Σ’ ένα ναζιστοκρατούμενο κόσμο η δύναμη του χριστιανισμού θα εξασθένιζε σημαντικά, ενώ θα επανεμφανίζονταν δυναμικά ο παγανισμός και ο μεσαιωνικός μυστικισμός (κάτι που συμβαίνει άλλωστε, αν και σε μικρότερο βαθμό και στις μέρες μας).

Υπό μία έννοια ο 21ος αιώνας θα συνυπήρχε με τον 13ο αιώνα! Οι Ναζί δεν θα ήταν και ιδιαίτεροι λάτρες του ορθολογισμού και της κριτικής σκέψης. Μέσα στους ουρανοξύστες και στα βιομηχανικά συγκροτήματα τους θα υπήρχαν δεκάδες γραφεία μέντιουμ, αστρολόγων και κάθε λογής αποκρυφιστών. Επιδέξιοι πιλότοι που θα οδηγούσαν εκπληκτικά ναζιστικά UFO θα φορούσαν κάτω από την στολή τους φυλακτά. Οι επιστήμονες των εργαστηρίων θα συζητούσαν στα διαλείμματα τους για θέματα όπως η «ιερότητα» της φυλής και τον «μυστικισμό του αίματος». Διάφορες αποκρυφιστικές αδελφότητες, όπως η γνωστή «Εταιρεία της Θούλης», θα εμπλέκονταν ανοικτά στο πολιτικό παιχνίδι προωθώντας μέλη της σε ανώτατες κυβερνητικές θέσεις.

Αρκετοί Ναζί ήταν οπαδοί της θεωρίας της Κούφιας Γης, και έτρεφαν μεγάλη περιέργεια για την εξερεύνηση του εσωτερικού της γης. Θα ήταν αναμενόμενες λοιπόν κάποιες εσωγήινες αποστολές, που μπορεί να αποκάλυπταν πολλές εκπλήξεις. Ίσως μάλιστα στο ζωολογικό κήπο του Βερολίνου, στο Tiergarten, ανάμεσα στα εκθέματα να υπήρχαν και μερικοί Deros, που θα είχαν απαγάγει κατά τις εξερευνήσεις τους οι Γερμανοί εξερευνητές των εσωγήινων κοιλοτήτων!

H Μεγάλη Γερμανία και η Αυτοκρατορία των Ναζί.

Ο Χάρτης της Γερμανικής Αυτοκρατορίας του Γ’ Ράιχ.

Η Ευρώπη υπό την κυριαρχία των Ναζί θα ήταν ουσιαστικά μια τεράστια Γερμανική Αυτοκρατορία με πρωτεύουσα το Βερολίνο, το οποίο και θα αριθμούσε περισσότερους από δέκα εκατομμύρια κατοίκους. Στον πυρήνα αυτής της αυτοκρατορίας θα ήταν το Greater German Reich (Μεγάλο Γερμανικό Ράιχ), που θα περιλάμβανε έκταση τετραπλάσια της σημερινής Γερμανίας, ενώ θα διέθετε και πολλές εξαρτημένες κτήσεις και επαρχίες στα ανατολικά, μέχρι τα Ουράλια. Ο πληθυσμός του Μεγάλου Γερμανικού Ράιχ θα ξεπερνούσε τα 250 εκατομμύρια, εκ των οποίων το 75% θα ήταν Γερμανοί.

Στα εδάφη του Μεγάλου Γερμανικού Ράιχ θα περιλαμβάνονταν (εκτός από την παραδοσιακή Γερμανία), η Αυστρία (το «Ostmark»), η Αλσατία και η Λορένη (που θα απόσπονταν από την Γαλλία), το Λουξεμβούργο («Moselland»), τα προτεκτοράτα της Βοημίας και της Μοραβίας, το μεγαλύτερο τμήμα της Σλοβενίας, ολόκληρη η Πολωνία. Τα καταληφθέντα εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι τα Ουράλια θα χωρίζονταν σε πέντε Reichkommissariats: στο Ostland, που θα περιλάμβανε την Λευκορωσία και τις Βαλτικές χώρες, στην Ουκρανία, στη Muscovy (από την Μόσχα μέχρι τα Ουράλια), στον Caucasus (Καύκασο) και στο Generalkommissariat Taurida (νότια Ουκρανία και χερσόνησο της Κριμαίας).

Εκτός από το Βερολίνο, άλλες μεγάλες πόλεις θα ήταν το Αμβούργο, το Μόναχο, η Βιέννη, το Νταντσίχ και από τις κατακτημένες και προσαρτημένες πόλεις θα ξεχώριζαν η Αγία Πετρούπολη, η Μόσχα, η Ρίγα, το Gotenburg (Συμφερούπολη) και το Theodorichshafen (πρώην Σεβαστούπολη).

Η υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη, εκτός από την Ελβετία που θα συνέχιζε να είναι «ουδέτερη» και ανεξάρτητη –στην ουσία η τελευταία ελεύθερη χώρα της Ευρώπης–, θα συγκροτούσε μια «Ευρωπαϊκή Κοινότητα» που θα ήταν ανίσχυρη και υποτελής στην Ναζιστική Αυτοκρατορία. Η υποτελής φιλοναζιστική «Ευρωπαϊκή Κοινότητα» θα είχε την τυπική έδρα της στο Βερολίνο και θα περιλάμβανε τις παρακάτω χώρες: Μεγάλη Βρετανία (χωρίς την Βόρειο Ιρλανδία), Ιρλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Φιλανδία (ενισχυμένη με ρωσικά εδάφη), την Δανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, την Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία, η οποία θα ξέπεφτε μετά το θάνατο του Μουσολίνι.

Τα καθεστώτα όλων αυτών των χωρών θα ήταν δικτατορικά και συγγενή ιδεολογικά με το ναζιστικό κόμμα. Ορισμένα μάλιστα από αυτά θα ήταν καθεστώτα-μαριονέτες, που θα υπάκουαν άμεσα στις διαταγές του Βερολίνου. Άλλες χώρες που θα βρίσκονταν κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο της Ναζιστικής Αυτοκρατορίας θα ήταν η Σλοβακία, η Κροατία, που θα προσαρτούσε τη Βοσνία & Ερζεγοβίνη, η μικρή Σερβία, η Αλβανία, η Ουγγαρία, που θα προσαρτούσε την Τρανσυλβανία και την Βοϊβοντίνα, η Βουλγαρία, που θα προσαρτούσε την Μακεδονία και την Θράκη από την Ελλάδα, η Ελλάδα μέχρι και την Θεσσαλονίκη, η Ρουμανία, που θα έχανε την Τρανσυλβανία αλλά θα κέρδιζε την Βεσσαραβία και, τέλος, η Τουρκία.

Εκτός Ευρώπης ο μόνος αξιόλογος και αξιόμαχος αντίπαλος της Ναζιστικής Αυτοκρατορίας θα ήταν οι ΗΠΑ, με την οποία θα βρισκόταν σε Ψυχρό Πόλεμο από το 1946. Ο ανταγωνισμός θα ήταν έντονος και σε όλα τα επίπεδα, από την πολιτική και την οικονομία, μέχρι τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και την διαστημική εξερεύνηση. Αν η Ιαπωνία νικούνταν από τις ΗΠΑ, εξαιτίας της αμερικανικής ατομικής βόμβας, υπήρχε πιθανότητα να γινόταν υποτελής σύμμαχος της Ουάσιγκτον και να στρεφόταν κατά της Ναζιστικής Αυτοκρατορίας.

Η Κίνα θα ήταν μια σχετικά αδύναμη χώρα, που θα ήταν ουδέτερη, ενώ η Σοβιετική Ρωσία θα συνέχιζε να υπάρχει πέρα από τα Ουράλια με πρωτεύουσα το Ομσκ. Οι ΗΠΑ θα εφοδίαζαν τους ανυπότακτους Ρώσους της Σιβηρίας με άφθονα πολεμοφόδια ώστε να μην σταματήσουν ποτέ να παρενοχλούν με το αντάρτικό τους τις ανατολικές επαρχίες της Ναζιστικής Γερμανίας. Τέλος η βόρεια Αφρική θα είναι υπό τον άμεσο έλεγχο της Ναζιστικής Αυτοκρατορίας, ενώ η υπόλοιπη Αφρική και Ασία θα ελέγχεται από τις παλιές αποικιακές δυνάμεις της Ευρώπης, που θα είναι όμως υποτελείς στο Βερολίνο.

Ωστόσο ο Καναδάς (όπου θα κατέφευγε ο Τσόρτσιλ και η εξόριστη βασιλική οικογένεια της Βρετανίας), η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία θα απελευθερώνονταν από τον βρετανικό έλεγχο και θα συμμαχούσαν με τις ΗΠΑ, δημιουργώντας έτσι ένα ισχυρό αγγλοσαξονικό μπλοκ.

Ο «Θεός» Αδόλφος Χίτλερ

Αδόλφος Χίτλερ: Η Επιστροφή Ενός Τεύτονα «Θεού»

Στην Ναζιστική Αυτοκρατορία ο ιδρυτής του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος και δημιουργός του Γ’ Ράιχ θα λατρεύονταν κυριολεκτικά ως Θεός. Η προσωπολατρία του Αδόλφου Χίτλερ θα ήταν άνευ προηγουμένου στην ανθρώπινη ιστορία. Σε κάθε σπίτι θα υπήρχαν τα πορτρέτα του με διάφορες πόζες, καθώς και τα βιβλία με τις «ιδέες» και τους λόγους του. Σε κάθε δημόσια υπηρεσία θα υπήρχαν προτομές του, συνθήματά τους στους τοίχους των σχολείων και σχεδόν κάθε μεγάλη γερμανική πόλη θα χάριζε σε μια μεγάλη λεωφόρο της το όνομά του. (Αυτό γίνεται στην Τουρκία με τον Ατατούρκ Κεμάλ)

Όσο θα ζούσε τα γενέθλιά του (20 Απριλίου) θα γιορτάζονταν ως «εθνική εορτή», ενώ μετά τον θάνατό θα τελούνταν κάθε χρόνο πολυήμερες εορτές προς τιμήν του. Το μαυσωλείο του στο Βερολίνο θα ήταν «τόπος προσκυνήματος» για τα μέλη και τους οπαδούς του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος.

Δεν είναι σίγουρο πόσα χρόνια θα ζούσε ακόμη ο Χίτλερ, επειδή στα 1945 η υγεία του ήταν ήδη σοβαρά κλονισμένη. Αν όμως οι Γερμανοί γιατροί και η «επιστήμη» τους –που «προόδευσε» χάρη στα απάνθρωπα πειράματα που έκανε στους εγκλείστους των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης– έκανε το θαύμα της θα μπορούσε να φθάσει μέχρι 75 χρονών, δηλαδή να πέθαινε στα 1965. Μετά το θάνατο του Χίτλερ οι ισχυροί ανώτατοι αξιωματούχοι του Ράιχ θα συγκρούονταν για την διαδοχή του.

Ο Γκέρινγκ, ο Γκαίμπελς και ο Χίμλερ ήταν οι τρεις πιθανότεροι υποψήφιοι, ενώ γι’ αυτό το ρόλο δεν θα έπρεπε να αποκλειστεί ο Σπέερ, ακόμη κι ο Ρόμελ (αν ζούσε). Ποιος θα ήταν άραγε ο επόμενος Φύρερ; Όποιος και να ήταν πάντως αυτός που θα αναλάμβανε το τιμόνι του Γ’ Ράιχ θα είχε να αντιμετωπίσει διαφορετικά προβλήματα απ’ ότι ο προκάτοχός του και κυρίως να βρει τρόπους να διαχειριστεί την ανερχόμενη μεσαία τάξη της Αυτοκρατορίας, η οποία και θα αμφισβητούσε το ολοκληρωτικό καθεστώς ζητώντας περισσότερη ελευθερία και δημοκρατία.

Τα πράγματα δεν είναι αυτό που φαίνονται.

Πολλά μπορούμε να υποθέσουμε και να φανταστούμε για να περιγράψουμε την μορφή που θα είχε ένας κόσμος στον οποίο θα είχαν νικήσει οι Γερμανοί Ναζί. Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε πως σ’ έναν τέτοιο κόσμο δεν θα είχαν θέση οι Εβραίοι, οι ψυχασθενείς, οι κομμουνιστές, οι μαύροι, οι τσιγγάνοι, οι ανάπηροι και πολλοί ακόμη «ανεπιθύμητοι». Ίσως να μην είχατε θέση εσείς κι εγώ.

Για να μην το παιδεύουμε κι άλλο το ζήτημα πρέπει να επισημάνουμε πως η επιστημονική φαντασία έχει ασχοληθεί με την εναλλακτική ιστορία του Ναζισμού. Ο μεγάλος συγγραφέας ε.φ. Philip K. Dick δημοσίευσε το 1962 το βιβλίο του “Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο”, χάρη στο οποίο κέρδισε το βραβείο HUGO. Σ’ αυτό το βιβλίο ο Dick περιέγραφε έναν εναλλακτικό κόσμο στον οποίο οι Ναζί κέρδισαν το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Ιάπωνες βρίσκονται στην Καλιφόρνια και οι Γερμανοί στην Νέα Υόρκη, εξαπλώνονται στο φεγγάρι και κατακτούν τους πλανήτες.

Αλλά ας δούμε ένα ενδιαφέρον απόσπασμα που πιστεύω πως λέει πολλά:

«Φαίνεται πως οι Γερμανοί έφταιγαν γι’ αυτή την κατάσταση. Είχαν την τάση να δαγκώνουν μεγαλύτερο κομμάτι απ’ όσο μπορούσαν να μασήσουν. Μόλις κατόρθωσαν να κερδίσουν τον πόλεμο ξεκίνησαν αμέσως την κατάκτηση του ηλιακού συστήματος. Η ιδέα τουλάχιστον ήταν καλή. Και στο κάτω-κάτω με τους Εβραίους, τους Τσιγγάνους και τους Μελετητές της Γραφής είχε πετύχει. Και οι Σλάβοι ταξίδεψαν χιλιάδες χρόνια πίσω, στην καρδιά της μεγάλης πατρίδας τους, στην Ασία, στην εποχή που καβαλούσαν βουβάλια και κυνηγούσαν με τόξο και βέλος.

Στα απίθανα, γυαλιστερά περιοδικά που τυπώνονταν στο Μόναχο και κυκλοφορούσαν παντού, έβλεπες γαλανομάτηδες και ξανθομάλληδες Άριους αποίκους που όργωναν, ξεβοτάνιζαν, καλλιεργούσαν μ’ επιμέλεια την γη του μεγάλου σιτοβολώνα της Ουκρανίας. Φαινόντουσαν οπωσδήποτε ευτυχισμένοι. Έλαμπαν από καθαριότητα οι φάρμες και τα αγροτόσπιτά τους.

Η Αφρική όμως; Εκεί πραγματικά οι Ναζί έδειξαν μεγαλοφυΐα: φανέρωσαν τον καλλιτέχνη που κρύβουν μέσα τους. Η Μεσόγειος εμφιαλώθηκε, αποστραγγίστηκε και μεταμορφώθηκε σε εύφορη πεδιάδα με την βοήθεια της ατομικής ενέργειας. Τι τόλμη! Χρειάστηκαν διακόσια χρόνια για να εξουδετερωθούν οι Αμερικάνοι ιθαγενείς, ενώ η Γερμανία τους αποτέλειωσε στην Αφρική μέσα σε μόλις δεκαπέντε» Philip K. Dick, “Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο”, (1962)

Κι όμως…

Παραμύθια …και ζήσαν αυτοί καλά

Αποδομώντας την κληρονομιά των παραμυθιών.

Είναι επιβλαβές το να λέμε στα παιδιά παραμύθια καθώς «εμποτίζουν μια άποψη για τον κόσμο που περιλαμβάνει τον υπερφυσικό χαρακτήρα»; Γιατί όμως να στερήσουμε τα παιδιά να δημιουργήσουν τους δικούς τους μαγικούς κόσμους δανεισμένους από πανάρχαια μαγευτικά παραμύθια; Ο εξελικτικός βιολόγος, ο καθηγητής Ρίτσαρντ Ντόκινς αμφισβητήσει -και σωστά- εάν το να λέμε παραμύθια στα παιδιά είναι επιβλαβές επειδή «εμποτίζουν μια άποψη για τον κόσμο που περιλαμβάνει τον υπερφυσικό». Έχει δίκιο;

Τι είναι το παραμύθι;

Ένα παραμύθι είναι μια ιστορία, που συχνά προορίζεται για παιδιά, που παρουσιάζει φανταστικά και θαυμαστά πλάσματα. Αυτές οι ιστορίες είναι συνήθως παραδοσιακές και έχουν περάσει από αφηγητή σε αφηγητή πριν γραφτούν. Τα περισσότερα παραμύθια έχουν δύο κριτήρια. Πρώτον, μια γυναίκα πρωταγωνίστρια που υπόκειται σε κατάρα μάγισσας ή κάποιο άλλο παράλογο βασανιστήριο. Δεύτερον, πρέπει να υπάρχει ένας άνδρας πρωταγωνιστής που εμφανίζεται ως ένας λαμπρός ιππότης έφιππος και σώζει τον αβοήθητο γυναικείο χαρακτήρα στο κόλπο του χρόνου.

Υπό την ακριβή έννοιά του το παραμύθι είναι μια σύντομη ή λαϊκή ιστορία που ενσωματώνει το έθος, το οποίο μπορεί να εκφραστεί ρητά στο τέλος του ως αξιωματική αρχή. Συγγενές του μύθου αλλά διαφοροποιημένο εννοιολογικά το παραμύθι είναι εξαρχής μια επινόηση, μια μυθιστοριογραφία, μια φαντασιακή αφήγηση η οποία ορισμένες φορές χρησιμοποιεί μεταφορικά κάποιο ζώο ως κεντρικό χαρακτήρα του ή εισάγει στερεότυπους χαρακτήρες, όπως ο κατεργάρης.

Πολύ συχνά γίνεται ανατρεπτική αλληγορία ενάντια στον φεουδαρχισμό ή την εκάστοτε άρχουσα τάξη, ή μια σύγκρουση του ανθρώπινου με το αόρατο βασίλειο. Προσωποποιεί και εξατομικεύει διαφορετικά στοιχεία πέρα από τη λογική του χώρου και του χρόνου και επεκτείνεται αδιάκριτα από τον οργανικό στον ανόργανο κόσμο, από τον άνθρωπο και τα ζώα στα δέντρα, τα λουλούδια, τις πέτρες, τα ρεύματα και τους ανέμους. Το παραμύθι κάνει χρήση συμβόλων, τα οποία με ποιητικό, λυρικό αλλά και αλληγορικό τρόπο εκφράζονται και αποδίδουν νόημα στις μεταφορές του.

Τα αφηγηματικά χαρακτηριστικά του παραμυθιού

Ως είδος το παραμύθι ακολουθεί τρεις γενικές αρχές, προκειμένου να αναφερθεί στον χρόνο, στον τόπο και στα πρόσωπα, που αφορούν το περιεχόμενό του. Συγκεκριμένα:

*Στο παραμύθι ο χρόνος είναι αόριστος.
*Επίσης αόριστος είναι και ο τόπος της δράσης.
*Η δράση εκτυλίσσεται σχεδόν εξολοκλήρου μέσα από την ανωνυμία των προσώπων.

Το 1908 ο Δανός λαογράφος Άξελ Όλρικ (Axel Olrik) κατέληξε στην επισήμανση κάποιων αφηγηματικών αρχών για το παραμύθι, τους αποκαλούμενους επικούς νόμους:

Επικοί νόμοι

*Ένα παραμύθι δεν ξεκινά με το σπουδαιότερο σημείο της δράσης και δεν τελειώνει απότομα. Προηγείται μια ήρεμη εισαγωγή, ενώ η ιστορία συνεχίζεται και μετά την κορύφωση, για να κλείσει τον κύκλο σε ένα σημείο ηρεμίας και σταθερότητας.
*Οι επαναλήψεις είναι συχνές, όχι μόνο για να δώσουν ένταση στην πλοκή, αλλά και για να προσδώσουν όγκο στην ιστορία.
*Την ίδια στιγμή, παρόντα στο ίδιο επεισόδιο βρίσκονται συνήθως μόνο δύο πρόσωπα.
*Οι αντίθετοι χαρακτήρες βρίσκονται αντιμέτωποι.
*Αν εμφανίζονται στον ίδιο ρόλο δύο πρόσωπα, πρόκειται για μικρούς και αδύνατους. Συχνά είναι δίδυμοι και όταν δυναμώσουν γίνονται συχνά ανταγωνιστές.
*Ο χειρότερος ή πλέον αδύναμος μιας ομάδας αποδεικνύεται στο τέλος ο καλύτερος.
*Οι χαρακτηρισμοί είναι απλοί: αναφέρονται μόνο οι ιδιότητες που έχουν άμεση σχέση με την υπόθεση. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη για τη ζωή των προσώπων εκτός πλοκής,
*Η πλοκή είναι απλή και λέγεται μία ιστορία τη φορά. Όταν εκτυλίσσονται παράλληλα δύο ή περισσότερα επεισόδια, τότε πρόκειται για λόγιο προϊόν.
*Όλα θίγονται με τον απλούστερο δυνατό τρόπο. Παρόμοια αντικείμενα περιγράφονται όσο γίνεται πιο όμοια. Η ποικιλομορφία δεν επιχειρείται καν.

Μη ρεαλιστικές προσδοκίες

Τα παραμύθια ολοκληρώνονται πάντα με την ουσία του «να ζει κανείς ευτυχισμένος για πάντα», όταν όλα τα προβλήματα έχουν επιλυθεί τέλεια όταν ο ήρωας και η ηρωίδα παντρευτούν. Τα μικρά παιδιά έχουν την εντύπωση ότι όλες οι δυσκολίες θα εξαφανιστούν μόλις παντρευτούν. Δημιουργεί ψευδείς προσδοκίες για έναν εξωπραγματικό κόσμο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε τρομερές απογοητεύσεις αργότερα στην ζωή. Γνωρίζουμε καλά ότι η ζωή μπορεί να είναι αρκετά δύσκολη και χρειάζεται μεγάλη δύναμη και ανθεκτικότητα για να ξεπεράσει τις δυσκολίες ή να αποδεχτεί πραγματικότητες που δεν μπορούν να αλλάξουν. Δεν θα ήταν καλύτερο να κάνουμε τα μικρά παιδιά να αντιληφθούν αυτό το γεγονός αντί να χτίζουμε ανακριβείς εντυπώσεις μέσα από παραμύθια για ένα ρόδινο μέλλον με έναν ιδανικό σύντροφο ζωής;

Στερεότυπα φύλου: Ιστορίες όπως η Σταχτοπούτα φαίνεται να προβάλλουν ότι ο γάμος είναι ο μόνος προορισμός της ζωής μιας νεαρής κοπέλας, ενώ η επαγγελματική της επιτυχία ή οι επαγγελματικοί της στόχοι είναι απαραίτητες. Άλλωστε, σε ιστορίες όπως η Ωραία Κοιμωμένη ή η Χιονάτη, η γυναίκα πρωταγωνίστρια φαίνεται να μην έχει την ευφυΐα ή την ευφυΐα για να σωθεί από τους κόπους της. Αντίθετα, συνεχίζει να περιμένει έναν άντρα να την σώσει. Τα νεαρά κορίτσια θα μεγάλωναν νομίζοντας ότι είναι λιγότερο ικανά από τα αγόρια και μόνο οι άνδρες έχουν την δύναμη να τα βγάλουν από ενοχλητικές καταστάσεις.

Ταυτόχρονα, τα νεαρά αγόρια μπορεί να έχουν την εντύπωση ότι όλοι οι άντρες αναμένεται να είναι φαλλοκρατικοί και να λύνουν όλα τα προβλήματα και ότι οι γυναίκες εξαρτώνται πάντα από αυτούς. Αντί να μεγαλώνουμε με ανοιχτά μυαλά, η συμβίωση με στερεότυπα μοντέλα φύλου θα μπορούσε να γίνει ένα ψυχολογικό εμπόδιο που θα οδηγήσει σε κοινωνική κακή προσαρμογή αργότερα.

Οι γυναίκες πρέπει να είναι υποτακτικές: Η οικειότητα των γυναικείων χαρακτήρων δοξάζεται σε αρκετά παραμύθια. Η Χιονάτη γίνεται η αγαπημένη των νάνων γιατί τους καθαρίζει, μαγειρεύει και ράβει. Δείχνει ότι οι γυναίκες, όσο όμορφες ή ταλαντούχες κι αν είναι, αναμένεται να είναι υποταγμένες και οικιακές βοηθοί. Τα νεαρά μυαλά μπορεί να έχουν την εντύπωση ότι το να είναι παθητικό, ευγενικό και δουλοπρεπές είναι επιθυμητές ιδιότητες στα νεαρά κορίτσια και ότι το να είναι ειλικρινές, ισχυρό μυαλό ή να εργάζονται έξω από το σπίτι δεν είναι αποδεκτά χαρακτηριστικά.

Αδύνατα πρότυπα ομορφιάς: Μια άλλη ενοχλητική πτυχή είναι τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς που περιγράφονται στις ιστορίες. Χρειάζεται όλες οι γυναίκες πρωταγωνίστριες να είναι λεπτές, όμορφες με μακριά χρυσαφένια μαλλιά και ανοιχτόχρωμο δέρμα; Γιατί δεν μπορούν οι πριγκίπισσες να έχουν σκούρο δέρμα ή η Σταχτοπούτα να είναι ένα παχουλό κορίτσι με μια κοιλιά που προεξέχει κάτω από το όμορφο φόρεμά της; Οι μόνοι χαρακτήρες στις ιστορίες που φορούν μεγάλα ρούχα είναι οι κακοί ανταγωνιστές ή οι συμπονετικές μητρικές φιγούρες. Αυτά τα παραδείγματα θα μειώσουν μόνο την αυτοεκτίμηση των νεαρών κοριτσιών και πιθανώς θα τα ωθήσουν προς έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής για να επιτύχουν αυτά τα αδύνατα ιδανικά ομορφιάς.

Αν και συμφωνώ με αυτές τις δυσμενείς πτυχές των παραδοσιακών παραμυθιών, ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να σκεφτούμε. Είμαστε πολύ βιαστικοί στο να αφήσουμε τα παραμύθια; Κάνουμε το λάθος να πετάξουμε το μωρό έξω με το νερό του μπάνιου; Πρέπει να μπει γενική απαγόρευση στα παραμύθια;

Παραμύθι είναι μία ιστορία στην οποία τα πάντα μπορούν να συμβούν. Ως προς αυτό, τουλάχιστον, το παραμύθι μοιάζει με την ζωή. Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι τα χαρακτηριστικά μοτίβο των παραμυθιών αποτελούν και χαρακτηριστικά ζητήματα της ζωής: η ύπαρξη του καλού και του κακού και η μεταξύ τους σύγκρουση, το παιχνίδι της άγνοιας και της γνώσης και η απρόσμενη αποκάλυψη της αλήθειας, η ολοκληρωτική αφοσίωση σε έναν υψηλό στόχο και η τελική καρποφορία της προσπάθειας, τα διλήμματα και οι καθοριστικές αποφάσεις, ο αμοιβαίος αλλά καταδικασμένος έρωτας, οι έντονες ανατροπές…

Τι είναι τα παραμύθια;

Ας δούμε αν οι ιδέες σε αυτά αντιτίθενται στο αποδεκτό νόημα της ιστορίας. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, η νεράιδα νονά της Σταχτοπούτας έχει τόσο μαγικές υπερδυνάμεις που είναι σε θέση να μετατρέψει μια κολοκύθα σε άμαξα και τα ποντίκια σε άλογα. Τότε πώς γίνεται που δεν μπορεί να κάνει την μαγεία της να διαρκέσει πέρα ​​από τα μεσάνυχτα; Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την αποδεκτή πεποίθηση ότι μια νεράιδα νονά μπορεί να κάνει τα πάντα με τις δυνάμεις της, έτσι δεν είναι;

Θυμάστε τον Pied Piper του οποίου η μουσική με φλάουτο δελεάζει ποντίκια και παιδιά; Γιατί έβαλε στο στόχαστρο τα παιδιά της πόλης; Δεν θα ήταν καλύτερα να παρασύρει τον δήμαρχο και τους αξιωματούχους της πόλης; Δεν θα ήταν ωραίο αν μπορούσαμε να απαλλαγούμε τόσο εύκολα από τους κακούς διευθυντές της πόλης μας;

Επιστρέφοντας στη Σταχτοπούτα, τι γίνεται με τις άσχημες θετές αδερφές της; Αν μόνο η ομορφιά αξίζει την ευτυχία, είναι προορισμένοι να είναι για πάντα δυστυχισμένοι. Πού ήταν η νεράιδα νονά τους; Νομίζω ότι οι αδερφές χρειάζονταν περισσότερη βοήθεια από τη Σταχτοπούτα στο τμήμα εμφάνισης. Το μόνο που χρειαζόταν η Σταχτοπούτα ήταν ένα makeover και όμορφο φόρεμα, οι αδερφές θα χρειάζονταν εκτεταμένη πλαστική χειρουργική!

Παρά αυτές τις παράλογες ανατροπές, η ιστορία της Σταχτοπούτας ήταν ελκυστική στα παιδιά ανά τους αιώνες, οπότε γιατί δεν μπορούμε να τους επιτρέψουμε να την απολαύσουν χωρίς να σπάσουμε το κεφάλι μας να την αναλύσουμε; Εξάλλου, τα παραμύθια δεν έχουν καλά μαθήματα να διδάξουν;

Μαθαίνοντας το σωστό από το λάθος

Στην πρώιμη παιδική ηλικία, το άκουσμα ή η παρακολούθηση παραμυθιών εισάγει την έννοια του καλού και του κακού στα παιδιά. Αυτός είναι ο τρόπος που μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το σωστό από το λάθος. Ένας κακός κάνει λάθος πράγματα και τιμωρείται ενώ ο καλός βοηθάει ανθρώπους που έχουν ανάγκη.

Μέσα από τα παραμύθια έρχονται και απλά ηθικά διδάγματα. Το Goldilocks and the Three Bears διδάσκει στα παιδιά ότι είναι λάθος να εισβάλλουν στο σπίτι κάποιου. Η Κοκκινοσκουφίτσα τους διδάσκει να μην εμπιστεύονται αγνώστους. Αυτά είναι μαθήματα ζωής που τα παιδιά παίρνουν μέσα από τα παραμύθια.

Τι γίνεται με την ανιδιοτέλεια;

Στην Μικρή Γοργόνα, οι αδερφές της Άριελ διαπραγματεύονται με την θαλάσσια μάγισσα για να της μετατρέψουν την πλάτη σε γοργόνα. Αν η Άριελ παραμείνει άνθρωπος, είναι βέβαιο ότι θα πεθάνει με την ανατολή του ηλίου, επειδή ο πρίγκιπας είχε επιλέξει να παντρευτεί ένα άλλο κορίτσι. Το αλίευμα είναι ότι η Άριελ μπορεί να επιστρέψει στην θάλασσα μόνο σκοτώνοντας τον πρίγκιπα. Αλλά η Άριελ αρνείται να το κάνει και πεθαίνει με την ανατολή του ηλίου. Η ανιδιοτελής απόφασή της κερδίζει στην Άριελ μια αθάνατη ψυχή μετά θάνατον.

Τι θα λέγατε για την υπομονή;

Οι κατάρες κρατάνε πολύ στα παραμύθια. Αυτές οι μακριές κατάρες οδηγούν στην σημασία της υπομονής. Δεν είναι εύκολο να περιμένεις 100 χρόνια να τελειώσει μια κατάρα, αλλά οι πρωταγωνιστές στα παραμύθια το κάνουν συνέχεια. Αυτοί που δεν είναι υπομονετικοί συχνά καταλήγουν να τιμωρούνται για την ανυπομονησία τους. Σήμερα όλα όσα επιθυμείτε είναι διαθέσιμα λίγα μόλις κλικ μακριά και τα μικρά παιδιά γνωρίζουν ότι η δημοτικότητα μετριέται με τα likes στο Facebook. Όταν η στιγμιαία ικανοποίηση γίνεται ο κανόνας, είναι απαραίτητο να δείξουμε στα παιδιά την αξία της υπομονής που κάνουν τα παραμύθια.

Να σταθούμε στη θέση μας όταν οι πιθανότητες είναι στοιβαγμένες

Η κλασική εικόνα που βλέπουν οι περισσότεροι όταν σκέφτονται τα παραμύθια είναι ένας ιππότης με λαμπερή πανοπλία να πολεμά έναν δράκο. Αυτό συμβαίνει γιατί τα περισσότερα παραμύθια ενσταλάζουν την σημασία της γενναιότητας και του θάρρους. Οι ήρωες και οι ηρωίδες αντιμετωπίζουν κάθε είδους κινδύνους στα παραμύθια, από κακούς δράκους έως κακές μάγισσες. Αυτά τα παραδείγματα θάρρους δείχνουν συχνά τους πρωταγωνιστές να στέκονται στην θέση τους ακόμα και όταν είναι απελπιστικά ξεπερασμένοι. Τα μαθήματα για να βρουν θάρρος μέσα τους είναι σημαντικά ειδικά όταν τα παιδιά σήμερα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τους δράκους των ναρκωτικών, του αλκοόλ, της βίας και της πίεσης από τους συνομηλίκους. Πρέπει να μάθουν να στέκονται στην θέση τους και να αντεπιτίθενται σε ό,τι θα τους βλάψει.

Ενίσχυση στην δημιουργικότητα

Πιστεύω ότι το μεγαλύτερο όφελος των παραμυθιών είναι ότι ενισχύουν την φαντασία των παιδιών που είναι ένα ισχυρό και μοναδικό στοιχείο. Όχι μόνο τους βοηθά να φτιάξουν ιστορίες και παιχνίδια, αλλά η φαντασία είναι επίσης η ρίζα της δημιουργικότητάς τους και πιθανώς καθορίζει το είδος της εκπαίδευσης, της καριέρας ή της ζωής που θα καταλήξουν. Εξάλλου, τα παραμύθια συχνά αφορούν διαφορετικούς πολιτισμούς και έθιμα. Τα παιδιά μαθαίνουν για τις πολιτισμικές διαφορές των κόσμων εκτός του δικού τους, γεγονός που τους δίνει μια υγιή περιέργεια να μάθουν και να βιώσουν νέα πράγματα.

Διδάσκει την κριτική σκέψη

Ο Ντόκινς αργότερα διευκρίνισε ότι το σχόλιό του αναφερόταν σε θρησκευτικές ιστορίες και όχι σε παραμύθια. Ήθελε να πει ότι τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται από νωρίς την επιστημονική αυστηρότητα. Στην συνέχεια, τα παραμύθια διδάσκουν στα παιδιά κριτική σκέψη. Όταν βλέπουν τι συμβαίνει στους χαρακτήρες με βάση τις επιλογές που κάνουν, συνειδητοποιούν ότι όλα εξαρτώνται από τις αποφάσεις του καθενός. Οι λανθασμένες επιλογές οδηγούν σε άσχημα πράγματα και οι σωστές επιλογές κάνουν όλα να πάνε καλά.

Διαχειρίζεται το παιδικό άγχος

Όχι μόνο τα παραμύθια βοηθούν στην λήψη των σωστών αποφάσεων, αλλά βοηθούν επίσης τα παιδιά να διαχειριστούν τις εσωτερικές συγκρούσεις ή το άγχος. Τα περισσότερα παιδιά είναι ακόμα πολύ μικρά για να εκφράσουν την δυστυχία τους. Αλλά όταν επιτίθενται σε ένα παραμύθι και φαντάζονται ότι έχουν νικήσει το κακό ως ήρωας της ιστορίας, ηρεμεί την εσωτερική τους ανησυχία.

Τα παραμύθια, όπως όλα τα άλλα, έχουν και ελαττώματα και αρετές. Πιστεύω ότι τα παραδοσιακά παραμύθια μπορούν να συνεχίσουν να είναι αγαπητά, αν ξαναγραφτούν ή ξαναειπωθούν. Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε τα οφέλη τους και να διορθώσουμε τα ελαττώματα τους, ώστε τα παιδιά μας να συνεχίσουν να τα απολαμβάνουν;

Σπασμένα παραμύθια

Σήμερα, υπάρχει μια αναδυόμενη τάση δημιουργίας σπασμένων παραμυθιών ή αποδομημένων ιστοριών. Για παράδειγμα, στην ιστορία της Μοάνα, μια εύθυμη νεαρή κοπέλα ξεκινά μια αποστολή για να σώσει τον λαό της και να πολεμήσει τα τέρατα στον ωκεανό, χωρίς να περιμένει τον Πρίγκιπα της Γοητευτικό να ανέβει πάνω σε ένα άσπρο άλογο. Η Mulan είναι μια άλλη ιστορία που καταπολεμά την ιδέα μιας «κοπέλας σε στενοχώρια» και αψηφά όλες τις πιθανότητες στέλνοντας το μήνυμα της ατομικότητας και της ανεξαρτησίας στο κοινό. Όταν άλλα νεαρά κορίτσια βλέπουν ένα άλλο κορίτσι να είναι ατρόμητο και να χρησιμοποιεί το πνεύμα και την δύναμή του για να βγει νικητής μπροστά στις αντιξοότητες, φυσικά τους προκαλεί τα ίδια συναισθήματα. Το Frozen είναι μια ακόμη ιστορία της Disney που δείχνει την αδελφική αγάπη να ξεπερνά όλα τα εμπόδια.

Εναλλακτικές καταλήξεις

Μια άλλη τεχνική είναι η αλλαγή του τέλους της ιστορίας. Αυτό μπορεί να γίνει με την εισαγωγή άλλων ιδεών στην πλοκή. Τι θα γινόταν αν η Κοκκινοσκουφίτσα και η γιαγιά της ήταν μαύρες ζώνες καράτε ή νίντζα; Τι θα είχε συμβεί τότε με τον λύκο; Πώς θα τελείωνε η ​​ιστορία;

Από τη σκοπιά των ανταγωνιστών

Τι γίνεται με τους ανταγωνιστές στα παραμύθια; Μπορεί να ειπωθεί η ιστορία από την δική τους οπτική γωνία; Πώς πιστεύετε ότι ένιωσε το Baby Bear όταν ο Goldilocks έσπασε την καρέκλα του, έφαγε το κουάκερ του και λέρωσε το κρεβάτι του, αλλά κανείς δεν την επέπληξε; Πιστεύεις ότι ο γίγαντας έκανε λάθος που κυνήγησε τον Τζακ που είχε σκαρφαλώσει στο κοτσάνι και έκλεψε την κότα του που γεννούσε χρυσά αυγά; Είναι δυνατόν ο κακός λύκος να ήρθε επίσκεψη στα Τρία Γουρουνάκια επειδή ήταν μόνος και ήθελε να κάνει φίλους μόνο με τα γουρουνάκια;

Επομένως, παραμύθι είναι ένας έξυπνος τρόπος για να πεις την αλήθεια και να δημιουργήσεις προβληματισμούς.

Παραμύθι είναι μια μαγική ιστορία με σύμβολα, που αν τα αποκωδικοποιήσουμε βρίσκουμε μια πραγματική ιστορία ζωής.

Φρίντριχ Νίτσε: Εμείς οι φιλόλογοι

Να πάτε να κρύψετε τα καλά έργα σας και να ομολογήσετε στους ανθρώπους τα αμαρτήματα σας. -Βούδας

Ένα άσχημο πνευστό: πρέπει πρώτα να αρχίσει να ηχεί.

Πόσο λίγο διέπει τα ανθρώπινα πράγματα το λογικό, πόσο πολύ τα διέπει η σύμπτωση, τούτο γίνεται φανερό από την αναντιστοιχία που παρατηρείται ανάμεσα στο λεγόμενο επάγγελμα και την εμφανή έλλειψη κλίσης προς αυτό: οι ευτυχείς περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση, όπως και οι ευτυχισμένοι γάμοι — που κι αυτοί δεν οφείλονται στο λογικό.

Ο άνθρωπος επιλέγει το επάγγελμα σε μια στιγμή που δεν είναι ακόμα σε θέση να κάνει επιλογές· δε γνωρίζει τα διαφορετικά επαγγέλματα, δε γνωρίζει τον ίδιο του τον εαυτό- περνάει έπειτα τα πιο δραστήρια χρόνια του σ’ αυτό το επάγγελμα, χρησιμοποιεί εκεί όλη του τη στοχαστικότητα, γίνεται πιο έμπειρος. Όταν φτάσει στο κορύφωμα της γνώσης, είναι πια, συνήθως, πολύ αργά να ξεκινήσει κάτι καινούργιο, κι η σοφία είχε σχεδόν πάντοτε εδώ στη γη κάτι από την ανημποριά του γέροντα κι από τη μειωμένη μυϊκή δύναμη.

Το ζητούμενο είναι, ως επί το πλείστον, να επανορθώσει κατά κάποιον τρόπο κανείς τις έμφυτες αδυναμίες του φυσικού προικισμού του· πολλοί θα διαπιστώσουν ότι το υστερότερο κομμάτι της ζωής το χαρακτηρίζει μια αποφασιστικότητα που έχει αναδυθεί από κάποιαν αρχική δυσαρμονία· βιώνεται δύσκολα. Ωστόσο στο τέλος της ζωής έχει πια κανείς συνηθίσει – μπορεί κανείς τότε να πλανάται σχετικά με τη ζωή του και να παινεύει τη βλακεία του: bene navigavi cum naufragium feci, και να αρχίσει μάλιστα να ψέλνει ύμνους στην «Πρόνοια».

Ρωτώ σχετικά με τη γένεση του φιλολόγου και ισχυρίζομαι ότι:Ο νέος άνθρωπος δεν μπορεί καν να γνωρίζει τι είναι οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι,
δεν ξέρει αν ο ίδιος είναι κατάλληλος να τους ερευνήσει,
και προπαντός δεν ξέρει κατά πόσο είναι κατάλληλος να διδάξει με εργαλείο αυτή τη γνώση. Αυτό επομένως που επιδρά καθοριστικά επάνω του δεν είναι η επίγνωση για τον εαυτό του και την επιστήμη του, αλλά

α) μίμηση,

β) νωθρότητα, καθώς εξακολουθεί να ασχολείται με ό,τι ασχολιόταν στο σχολείο,

γ) σιγά-σιγά και ο σκοπός του βιοπορισμού.

Έχω τη γνώμη ότι οι 99 στους 100 φιλολόγους δε θα έπρεπε να ήσαν φιλόλογοι.

Ορισμένες αυστηρότερες θρησκείες ζητούν από τον άνθρωπο να εννοεί τη δραστηριότητα του ως μέσο ενός μεταφυσικού σχεδίου: έτσι, μια αποτυχημένη επιλογή επαγγέλματος «εξηγείται» ως δοκιμασία του ατόμου. Οι θρησκείες νοιάζονται μόνο για τη σωτηρία του ατόμου: είτε για δούλο πρόκειται ή για ελεύθερο, έμπορο ή σπουδαγμένο, ο σκοπός της ζωής του δεν έγκειται στο επάγγελμα του, κι έτσι μια λαθεμένη επιλογή δεν είναι καμιά μεγάλη συμφορά.

Τούτο αποτελεί παρηγοριά για τους φιλολόγους· οι γνήσιοι ωστόσο φιλόλογοι έχουν ξεκάθαρη επίγνωση: τι θα γίνει με μια επιστήμη που τη θεραπεύει ένα τέτοιο 99 τοις εκατό; Αυτή η ουσιαστικά ακατάλληλη πλειονότητα ρυθμίζει την επιστήμη και θέτει απαιτήσεις ανάλογες με τις ικανότητες και τις κλίσεις της πλειονότητας: με αυτότυραννάει τον πραγματικά ικανό, εκείνο τον εκατοστό. Αν συμβαίνει να έχει στα χέρια της την αγωγή, την ασκεί ακολουθώντας συνειδητά ή ασύνειδα το δικό της πρότυπο. Τι θα απογίνει λοιπόν με τον κλασικό χαρακτήρα των Ελλήνων και των Ρωμαίων;

Προς απόδειξη:

Α. Η αναντιστοιχία ανάμεσα στους φιλολόγους και τους Αρχαίους.

Β. Η ανικανότητα των φιλολόγων να ασκήσουν παιδευτικό έργο με τη βοήθεια των Αρχαίων.

Γ. Η νόθευση της επιστήμης εξαιτίας (της ανικανότητας) των πλειονοτήτων, των λαθεμένων απαιτήσεων, της απάρνησης των ουσιαστικών στόχων αυτής της επιστήμης.

Oλ’ αυτά αφορούν τη γένεση του τωρινού φιλολόγου: σκεπτικά μελαγχολική θέση. Πώς αλλιώς όμως πλάθονται φιλόλογοι;

Μίμηση της αρχαιότητας: δεν πρόκειται άραγε για μιαν αρχή (Prinzip) που τελικά έχει αναιρεθεί;

Φυγή από την πραγματικότητα στους αρχαίους: με αυτό δε νοθεύεται η αντίληψη για την αρχαιότητα;

Μένει ακόμη ένα είδος θεώρησης: να εννοήσουμε πώς τα μεγαλύτερα παράγωγα του πνεύματος έχουν ένα τρομερό και κακό βάθος· η σκεπτική θεώρηση: ο ελληνικός κόσμος εξετάζεται ως το ωραιότερο παράδειγμα της ζωής.

Δύσκολο να κρίνει κανείς σωστά.

Κάτι παρηγορητικό από εμένα ειδικά για τους τυραννισμένους Διαλεχτούς: θα χρησιμοποιούν όλες εκείνες τις πλειονότητες απλά ως βοηθούς τους, κι επίσης θα αξιοποιούν προς όφελος τους την προκατάληψη – που ακόμη υπάρχει – υπέρ της διδασκαλίας των κλασικών μαθημάτων χρειάζονται πολλούς εργάτες. Είναι ωστόσο απολύτως απαραίτητο να έχουν οι ίδιοι επίγνωση των στόχων τους.

Η φιλολογία ως επιστήμη για την αρχαιότητα δεν έχει, φυσικά, αιώνια διάρκεια – το υλικό της θα εξαντληθεί. Αυτό που δε θα εξαντληθεί είναι η διαρκώς νέα προσαρμογή κάθε εποχής στην αρχαιότητα, η αναμέτρηση της με αυτήν. Αν ανατεθεί στο φιλόλογο ως έργο του να κατανοήσει καλύτερα, διαμέσου της αρχαιότητας, τη δική του εποχή, τότε το έργο του είναι αιώνιο. – Αυτή είναι η αντινομία της φιλολογίας: στην πραγματικότητα η αρχαιότητα γινόταν πάντοτε κατανοητή μόνο με βάση το παρόν – και πρέπει τώρα να γίνει το παρόν κατανοητό με βάση την αρχαιότητα;

Πιο σωστά: η εξήγηση της αρχαιότητας γινόταν με βάση αυτό που είχε βιωθεί, και με βάση την αρχαιότητα, που την είχαμε προσεγγίσει κατ’ αυτό τον τρόπο, γινόταν η ταξινόμηση, η αξιολόγηση αυτού το οποίο είχε βιωθεί. Έτσι, το βίωμα αποτελεί, βέβαια, την απαραίτητη προϋπόθεση για έναν φιλόλογο – τούτο όμως σημαίνει: ότι πρώτα θα είναι άνθρωπος, και μόνον έπειτα θα γίνει γόνιμος ως φιλόλογος. Από αυτό έπεται ότι κατάλληλοι για φιλόλογοι είναι οι ωριμότεροι άνθρωποι, εφόσον στη βιωματικά πιο πλούσια περίοδο της ζωής τους δεν ήσανφιλόλογοι.

Γενικώς όμως: μόνο με τη γνώση του παρόντος μπορεί κανείς να λάβει την παρόρμηση προς την κλασική αρχαιότητα. Δίχως αυτή τη γνώση – πούθε θα ερχόταν η παρόρμηση; Αν προσέξει κανείς πόσο λίγοι φιλόλογοι υπάρχουν πέρα από εκείνους που ζουν από αυτό το επάγγελμα, μπορεί να συμπεράνει τι συμβαίνει με εκείνη την παρόρμηση προς την αρχαιότητα – σχεδόν δεν υπάρχει· γιατί δεν υπάρχουν ανιδιοτελείς φιλόλογοι.

Πρέπει, έτσι, να τάξουμε ως έργο: να πάρουμε από τα χέρια των φιλολόγων την καθολική παιδευτική επίδραση που ασκούν! Μέσο: περιορισμός της τάξης των φιλολόγων αμφιλεγόμενο το κατά πόσο θα φέρουμε σε επαφή τη νεολαία με αυτή την τάξη. Κριτική του φιλολόγου. Η αξιοπρέπεια της αρχαιότητας: βουλιάζει μαζί σας: πόσο βαθιά πρέπει να ‘χετε βουλιάξει, αφού αυτή η αξιοπρέπεια έχει κατεβεί τώρα τόσο χαμηλά!

Ένα μεγάλο πλεονέκτημα για το φιλόλογο είναι ότι η επιστήμη του έχει κάνει τόσο μεγάλη προεργασία, προκειμένου να πάρει αυτός στα χέρια του, αν μπορέσει, την κληρονομιά — δηλ. να επιχειρήσει την αποτίμηση του ελληνικού στοχασμού στο σύνολο του. Όσο καταπιανόταν κανείς με επιμέρους ζητήματα, οδηγείτο σε μια παρανόηση των Ελλήνων. Τους αναβαθμούς αυτής της παρανόησης πρέπει να τους σημειώσουμε: Σοφιστές του 2ου αι., οι φιλόλογοι-ποιητές της Αναγέννησης, ο φιλόλογος ως δάσκαλος των ανώτερων τάξεων (Goethe – Schiller).

Το να εκφέρει κανείς κρίση είναι εξαιρετικά δύσκολο.

Πώς είναι κανείς καταλληλότατος για αυτή την αποτίμηση;

— Οπωσδήποτε όχι όταν προετοιμάζεται ως φιλόλογος με τον τρόπο που γίνεται τώρα. Να ειπωθεί πώς τα μέσα καθιστούν εδώ τον τελικό στόχο αδύνατον.

Επομένως ο φιλόλογος δεν αποτελεί αυτός καθαυτόν τον τελικό σκοπό της φιλολογίας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δε λογαριάζουν, προφανώς, διόλου τον εαυτό τους για άτομο· αυτό δείχνει η ζωή τους. Η χριστιανική απαίτηση να συλλογίζεται καθένας τη σωτηρία του και μόνον αυτή, έχει αντίθετη της την ανθρώπινη ζωή γενικά, όπου καθένας ζει μόνο σαν ένα σημείο ανάμεσα σε σημεία, όχι μόνο πέρα για πέρα ως το αποτέλεσμα παλαιότερων γενεών αλλά και ως κάτι που ζει με το βλέμμα στραμμένο σ’ αυτούς που έρχονται.

Μόνο σε τρεις μορφές της ύπαρξης ο άνθρωπος παραμένει άτομο: ως φιλόσοφος, ως άγιος, ως καλλιτέχνης. Αρκεί να δει κανείς πώς χαραμίζει τη ζωή του ένας άνθρωπος της επιστήμης: τι σχέση έχουν τα μόρια της αρχαίας ελληνικής με το νόημα της ζωής; — Βλέπουμε έτσι και εδώ πόσο αναρίθμητα πολλοί άνθρωποι ουσιαστικά ζουν μόνο και μόνο για να προετοιμάσουν έναν πραγματικό άνθρωπο: παραδείγματος χάριν οι φιλόλογοι για να προετοιμάσουν το φιλόσοφο, ο οποίος ξέρει να αξιοποιήσει την κοπιαστική δουλειά τους, προκειμένου να αποφανθεί για την αξία της ζωής. Βεβαίως, όταν δεν υπάρχει οδήγηση, το μεγαλύτερο μέρος εκείνης της κοπιαστικής εργασίας είναι χωρίς νόημα και περιττό.

Εκτός από το πλήθος των ατάλαντων φιλολόγων υπάρχει, αντίστροφα, και ένας αριθμός «γεννημένων» φιλολόγων, οι οποίοι για τον ένα ή τον άλλο λόγο εμποδίζονται να γίνουν κάτι. Το σημαντικότερο εμπόδιο όμως που σταματάει αυτούς τους γεννημένους φιλολόγους είναι η κακή εκπροσώπηση της φιλολογίας από τους ατάλαντους φιλολόγους.

Ας αναλογιστεί κανείς πόσο διαφορετικά αναπαράγεται μια επιστήμη και πόσο διαφορετικά ένα ειδικό ταλέντο μέσα σε μια οικογένεια. Σωματική αναπαραγωγή της επιμέρους επιστήμης είναι κάτι εντελώς σπάνιο. Θα ‘ταν άραγε εύκολο τα παιδιά των φιλολόγων να γίνουν φιλόλογοι; Dubito. Δεν προκύπτει καμιά συσσώρευση φιλολογικών ικανοτήτων, όπως, ας πούμε, συνέβαινε με τις μουσικές ικανότητες στην οικογένεια του Beethoven. Οι περισσότεροι ξεκινούν από την αρχή: και μάλιστα με βιβλία, όχι με ταξίδια κλπ. Ίσως όμως αγωγή.

Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται προφανώς κατά τύχη στον κόσμο: δε διαφαίνεται επάνω τους καμιά αναγκαιότητα υψηλότερης μορφής. Καταπιάνονται μ’ αυτό και μ’ εκείνο, το ταλέντο τους είναι μέτριο. Τι παράξενο! Ο τρόπος που ζουν δείχνει ότι θεωρούν τον εαυτό τους ένα τίποτα, τον χαλαλίζουν καθώς επιδίδονται σε τιποτένια πράγματα (είτε για μικροπρεπή πάθη πρόκειται ή για ασήμαντα μικροπράγματα του επαγγέλματος τους).

Στα λεγόμενα βιοποριστικά επαγγέλματα που καθένας οφείλει να διαλέξει, είναι αποτυπωμένη μια ολιγάρκεια των ανθρώπων: σαν να λένε με το επάγγελμα τους ότι προορισμός μας είναι να φανούμε χρήσιμοι στους συνανθρώπους μας και να τους υπηρετήσουμε, κι ο γείτονας μας επίσης, το ίδιο κι εκείνου ο γείτονας. Κι έτσι καθένας υπηρετεί τον άλλο, κανένας δεν ασκεί ένα επάγγελμα για τον εαυτό του αλλά πάντοτε για χάρη κάποιων άλλων.

Έχουμε έτσι μια χελώνα ακουμπισμένη επάνω σε μιαν άλλη που κι αυτή πάλι έχει ακουμπήσει σε μιαν άλλη και ούτω καθεξής. Όταν καθένας εντοπίζει το σκοπό του σε κάποιον άλλο, τότε κανένας τους δεν έχει ένα δικό του σκοπό για τον οποίο να υπάρχει· κι αυτό το «να υπάρχουμε ο ένας για τον άλλο» είναι η κωμικότερη κωμωδία.

Ματαιοδοξία είναι η αβίαστη κλίση να εμφανίζεται κανείς ως άτομο, ενώ δεν είναι- να εμφανίζεται δηλαδή ως ανεξάρτητος, ενώ είναι εξαρτημένος. Η σοφία είναι το αντίθετο: εμφανίζεται ως εξαρτημένη, ενώ είναι ανεξάρτητη.

Οι ομηρικές σκιές του Άδη – με πρότυπο ποιας λογής ύπαρξη είναι ζωγραφισμένες; Πιστεύω ότι αποτελούν την περιγραφή του φιλολόγου· κάλλιο μεροκαματιάρης παρά μια αναιμική ανάμνηση από τα περασμένα – τα μεγάλα και τα μικρά (θυσία πολλών προβάτων).

Η στάση του φιλολόγου απέναντι στην αρχαιότητα είναι στάση απολογητική ή, ακόμη, καθορίζεται από την πρόθεση του να εντοπίσει στην αρχαιότητα ό,τι εκτιμά η δική μας εποχή. Το σωστό αφετηριακό σημείο είναι το αντίθετο: να ξεκινάς δηλαδή από την επίγνωση για τα στραβά που υπάρχουν στη νεότερη εποχή και να κοιτάς προς τα πίσω – πάρα πολλά πράγματα που μας σκανδαλίζουν στην αρχαιότητα προβάλλουν τότε ως βαθυστόχαστη αναγκαιότητα.

Πρέπει να το αντιληφθεί κανείς ξεκάθαρα ότι γινόμαστε εντελώς παράλογοι όταν υπερασπιζόμαστε την αρχαιότητα και την εξωραΐζουμε: τι είμαστε εμείς!

Αποτελεί λανθασμένη αντίληψη να λέει κανείς ότι πάντοτε υπήρχε μια κάστα που κρατούσε στα χέρια της τη μόρφωση ενός λαού – επομένως, ότι οι άνθρωποι των γραμμάτων είναι απαραίτητοι. Γιατί οι άνθρωποι αυτοί κατέχουν απλώς τη γνώση σχετικά με τη μόρφωση (κι αυτό μόνο στην καλύτερη περίπτωση). Κάπως πιο μορφωμένοι άνθρωποι θα υπάρχουν και σ’ εμάς, κάστα όχι· αυτοί όμως θα είναι ελάχιστοι.

Μεγάλο μέρος της αξίας της αρχαιότητας έγκειται στο ότι τα κείμενα της είναι τα μόνα τα οποία οι σύγχρονοι άνθρωποι εξακολουθούν να τα διαβάζουν προσεκτικά.

Υπερένταση του μνημονικού – κάτι πολύ συνηθισμένο στους φιλολόγους- περιορισμένη ανάπτυξη της κρίσης.

Όποιος δεν έχει καμιά αίσθηση για το συμβολικό δεν έχει και για την αρχαιότητα: η φράση αυτή έχει την εφαρμογή στους νηφάλιους φιλολόγους.

Σκοπός μου είναι: να ανάψω μεγάλη έχθρα ανάμεσα στον τωρινό «πολιτισμό» και στην αρχαιότητα. Όποιος θέλει να υπηρετήσει το πρώτο πρέπει να μισήσει το δεύτερο.

Κοιτάζοντας προσεκτικά προς τα πίσω οδηγούμαστε στην επίγνωση ότι είμαστε ένας πολλαπλασιασμός πολλών παρελθόντων: πώς θα ήτανε, λοιπόν, δυνατόν να αποτελούμε και τον τελικό στόχο; — Γιατί όμως όχι; Τις περισσότερες ωστόσο φορές διόλου δε θέλουμε να είμαστε ένας τέτοιος σκοπός, ξαναμπαίνουμε αμέσως στη σειρά, δουλεύουμε σε μια γωνίτσα και ελπίζουμε ότι το έργο μας δε θα πάει εντελώς χαμένο για τους επιγενόμενους.

Τούτο όμως είναι πραγματικά πίθος των Δαναΐδων: δεν οδηγεί πουθενά, πρέπει να κάνουμε τα πάντα ξανά από την αρχή για μας και μόνο για μας και, για παράδειγμα, να μετρήσουμε την επιστήμη επάνω μας, θέτοντας το ερώτημα: Τι είναι για εμάς η επιστήμη; Κι όχι: Τι είμαστε εμείς για την επιστήμη;

Στ’ αλήθεια παίρνει κανείς στη ζωή του τον εύκολο δρόμο, αν εκλάβει τον εαυτό του έτσι απλά με ιστορικό πρίσμα και τον θέσει στην υπηρεσία της ιστορίας. «Πάνω απ’ όλα είναι η σωτηρία του εαυτού σου», πρέπει να πούμε μέσα μας, και δεν υπάρχει θεσμός άλλος που να πρέπει να τον σεβαστείς παρεκτός από τη δική σου την ψυχή.

Αλλά τώρα ο άνθρωπος, καθώς μαθαίνει τον εαυτό του, τον βρίσκει αξιολύπητο, τον περιφρονεί, χαίρεται να ανακαλύπτει κάτι αξιοτίμητο έξω από αυτόν. Κι έτσι πετάει σαν κάτι άχρηστο τον εαυτό του, καθώς τον εντάσσει σε κάτι άλλο, και «εκτίει» τη ζωή του εκπληρώνοντας αυστηρά το καθήκον του. Ξέρει ότι δεν εργάζεται για τον εαυτό του· θα βοηθάει όσους τολμούν να υπάρχουν για λογαριασμό τους — όπως ο Σωκράτης.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αιωρούνται σαν ένα σμάρι μπαλόνια κάθε πνοή του ανέμου τους μετακινεί πότ’ εδώ και πότε εκεί.

Συμπέρασμα: επιστήμονας πρέπει να γίνεται κανείς από αυτογνωσία, άρα από αυτοπεριφρόνηση, πρέπει δηλαδή να έχει συναίσθηση ότι είναι υπηρέτης ενός Ανωτέρου από αυτόν, που θα ‘ρθει ύστερα από αυτόν. Διαφορετικά είναι πρόβατο.

Δουλειά του ελεύθερου ανθρώπου είναι να ζει για τον εαυτό του και όχι εν αναφορά προς άλλους. Για τούτο οι Έλληνες θεωρούσαν αναξιόπρεπο να ασκεί κανείς ένα επάγγελμα.

Η Ελληνική αρχαιότητα δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί, ως ολότητα· είμαι βέβαιος ότι αν κατά παράδοση δεν την περιέβαλλε αυτός ο άκριτος θαυμασμός, οι σύγχρονοι άνθρωποι θα την τίναζαν από πάνω τους με αποστροφή: η αίγλη της, επομένως, είναι κίβδηλη, από χρυσόχαρτο.

Ο ανειλικρινής ενθουσιασμός για την αρχαιότητα, με τον οποίο ζουν πολλοί φιλόλογοι. Στην πραγματικότητα η αρχαιότητα εισβάλλει επάνω μας, όσο είμαστε νέοι, μ’ ένα πλήθος από τετριμμένα πράγματα, ιδίως πιστεύουμε ότι είμαστε πέραν της ηθικής. Ο Όμηρος και ο Walter Scott — ποιος θα ‘παιρνε το βραβείο; Ας είμαστε ειλικρινείς! Αν ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος, δύσκολα θα αναζητούσε κανείς εκεί το επάγγελμα του. Εννοώ: μόνον αργότερα αρχίζει να αχνοφαίνεται τι μπορούν να μας δώσουν οι Έλληνες: όταν πια θα ‘χουμε βιώσει πολλά και θα ‘χουμε στοχαστεί πολύ.

Πιστεύουν ότι η φιλολογία έχει τελειώσει – κι εγώ πιστεύω ότι δεν έχει ακόμη καν αρχίσει.

Τα μεγαλύτερα γεγονότα που έχουν συμβεί στη φιλολογία είναι η εμφάνιση του Goethe, του Schopenhauer και του Wagner: με αυτούς μπορεί κανείς να ρίξει ένα βλέμμα που να φτάνει ως πιο πέρα. Μπορούμε τώρα να ανακαλύψουμε τον 5ο και τον 6ο αιώνα.

Πού γίνεται φανερή η επίδραση της αρχαιότητας; Ούτε στη γλώσσα, ούτε στη μίμηση κάποιου πράγματος, ούτε καν σε κάτι στραβό, όπως αυτό με το οποίο φανέρωσαν αυτή την επίδραση οι Γάλλοι. Τα μουσεία μας κατακλύζονται από κόσμο· νιώθω αηδία όταν βλέπω γυμνές φιγούρες σε ελληνικό στυλ: όταν έχω μπροστά μου αυτό τον Φιλισταϊσμό που θέλει να τα καταπιεί όλα.

Il faut dire la vérité et s’immoler. Voltaire

Ας υποθέσουμε προς στιγμήν ότι υπήρχαν κάποια πιο ελεύθερα και ανώτερα πνεύματα, που δε θα ικανοποιούνταν με τη μόρφωση που είναι τώρα της μόδας και που θα την έσυραν στα δικαστήρια τους να τη δικάσουν. Τι θα είχε να τους πει η κατηγορουμένη;

Προπαντός τούτο: «Ανεξάρτητα από το αν έχετε ή όχι δικαίωμα να με κατηγορείτε, μην τα βάζετε μαζί μου, αλλά με αυτούς που με έπλασαν· αυτοί έχουν χρέος να με υπερασπιστούν, κι εγώ το δικαίωμα να σιωπήσω: είμαι απλώς το δημιούργημα τους».

Θα άρχιζε τότε η ανάκριση των δημιουργών, κι ανάμεσα τους θα ξεχώριζε κανείς και μιαν ολόκληρη τάξη, αυτήν των φιλολόγων. Η τάξη αυτή απαρτίζεται αφενός από ανθρώπους, οι οποίοι χρησιμοποιούν τη γνώση τους γύρω από την ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα για να παιδαγωγήσουν με αυτήν νέους δεκατριών έως είκοσι χρόνων, και αφετέρου από ανθρώπους που ως έργο τους έχουν να μορφώνουν διαρκώς τέτοιους δασκάλους, δηλαδή από παιδαγωγούς των παιδαγωγών οι φιλόλογοι της πρώτης κατηγορίας διδάσκουν στα γυμνάσια, της δεύτερης είναι καθηγητές στα πανεπιστήμια.

Στους πρώτους εμπιστευόμαστε διαλεχτούς νέους που έγκαιρα έχει γίνει φανερό ότι διαθέτουν ταλέντο και ευγενικό φρόνημα και που οι γονείς τους μπορούν να ξοδέψουν αρκετό χρόνο και χρήματα- αν τους εμπιστευθεί κανείς και άλλους νέους που δεν πληρούν αυτούς τους τρεις όρους, είναι στο χέρι των δασκάλων να μη τους δεχθούν.

Η δεύτερη κατηγορία, αυτή που την απαρτίζουν οι φιλόλογοι του πανεπιστημίου, αναλαμβάνει τους νέους ανθρώπους, που νιώθουν την ανάγκη να αφιερωθούν στο πιο υψηλό και πιο απαιτητικό επάγγελμα: να γίνουν δάσκαλοι και παιδαγωγοί του ανθρώπινου γένους- και αυτοί πάλι έχουν τη δυνατότητα να βάλουν κατά μέρος τους παρείσακτους. Οσάκις λοιπόν καταγγέλλεται η παιδεία μιας εποχής, τούτο ισοδυναμεί με επίθεση κατά των φιλολόγων: είτε δηλαδή σκόπιμα επιδιώκουν εκείνην ακριβώς την κακή παιδεία, επειδή – λόγω διεστραμμένης αντιλήψεως – τη θεωρούν καλή, είτε πάλι δεν την επιδιώκουν αλλά είναι οι ίδιοι πάρα πολύ αδύναμοι για να επιβάλλουν το καλό, που γνωρίζουν ποιο είναι. Η ευθύνη τους επομένως έγκειται στην ελλειμματική γνώση τους ή στην αδυναμία της βούλησης τους. Στην πρώτη περίπτωση θα λέγατε ότι δεν ξέρουν τίποτε καλύτερο, στη δεύτερη ότι δεν μπορούν.

Καθώς όμως οι φιλόλογοι ασκούν το παιδαγωγικό έργο με τη βοήθεια κυρίως της ελληνικής και της ρωμαϊκής αρχαιότητας, η ελλειματική γνώση τους που δεχτήκαμε στην πρώτη περίπτωση θα μπορούσε να εκδηλωθεί είτε με το ότι οι φιλόλογοι δεν κατανοούν την αρχαιότητα, είτε πάλι όμως και με το ότι τη μεταφέρουν κακώς στην εποχή μας ως το πιο σημαντικό τάχα μέσο αγωγής, δεδομένου ότι η αρχαιότητα δεν έχει ή δεν έχει τώρα πια μορφωτική αξία.

Αν αντιθέτως καταλογίσει κανείς στους φιλολόγους αδυναμία της βούλησης τους, σωστά τότε αυτοί θα αναγνώριζαν στην αρχαιότητα εκείνη την παιδευτική σημασία και ισχύ, δε θα ήσαν όμως οι φιλόλογοι τα κατάλληλα εργαλεία, με τα οποία θα ήταν δυνατό να εκδηλώνει η αρχαιότητα αυτή την ισχύ. Πράγμα που σημαίνει ότι κακώς θα ήσαν δάσκαλοι και ότι βρίσκονται σε λαθεμένη θέση. Πώς βρέθηκαν όμως εκεί; Εξαιτίας μιας πλάνης σχετικά με τον εαυτό τους και τον προορισμό τους.

Για να καταλογίσει επομένως κανείς στους φιλολόγους το μέρος της ευθύνης που τους ανήκει για την κακή κατάσταση της σύγχρονης παιδείας θα μπορούσε να συγκεφαλαιώσει τις διαφορετικές δυνατότητες στην ακόλουθη πρόταση.


Τρία πράγματα οφείλει να κατανοήσει ο φιλόλογος προκειμένου να αποδείξει την αθωότητα του: την αρχαιότητα, το παρόν, τον εαυτό του. Η ενοχή του έγκειται στο ότι είτε την αρχαιότητα δεν κατανοεί, είτε το παρόν, είτε τον εαυτό του. Ερώτημα πρώτο: κατανοεί ο φιλόλογος την αρχαιότητα;
----------------------
Σημείωση

Wir Philologen [Εμείς οι φιλόλογοι] είναι ο τίτλος ενός ακόμη ανολοκλήρωτου Παράκαιρου Στοχασμού. Όπως διαφαίνεται από τις σωζόμενες καταγραφές, ο Nietzsche θα επιχειρούσε εκεί μια συνολική κριτική αποτίμηση της κλασικής φιλολογίας και των φορέων της, των κλασικών φιλολόγων, θα προσπαθούσε να προσδιορίσει τους στόχους των κλασικών σπουδών, θα ανασκεύαζε λανθασμένες αντιλήψεις για την κλασική – ιδίως την Ελληνική – αρχαιότητα, θα αμφισβητούσε την αξίωση των φιλολόγων ότι πρέπει να έχουν αυτοί υπό τον έλεγχο τους την εκπαίδευση, κυρίως όμως θα τόνιζε ότι σε τελική ανάλυση η κλασική φιλολογία είναι επιστήμη «χαμηλών προδιαγραφών», η οποία πάντοτε θα χρειάζεται να τη στεφανώνει ένα πλατύτερο φιλοσοφικό όραμα· στο πλαίσιο αυτό ο Νίτσε θα προσπαθούσε ακόμη να αποσαφηνίσει και τη δική του θέση απέναντι στην επιστήμη του.

Οι κατάλοιπες καταγραφές ανάγονται στο χρονικό διάστημα από το φθινόπωρο του 1874 ως το καλοκαίρι του επομένου έτους, ανήκουν δηλαδή στην περίοδο που ο Νίτσε ήταν καθηγητής της κλασικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας (1869-1879), και απλώνονται σε εκατό, περίπου, σελίδες του 8ου τόμου τηςKritische Studienausgabe (Βερολίνο 1980). Από τα σημειώματα αυτά μεταφράσαμε εδώ όσα έχει συμπεριλάβει ο K. Schiechta στον τελευταίο τόμο της δικής του τρίτομης έκδοσης των Απάντων του Νίτσε.

Σχετικά με αυτά τα περισσότερο ή λιγότερο πρόχειρα σχεδιάσματα (ορισμένα αποτελούν απλώς στηρίγματα της μνήμης), ο αναγνώστης πρέπει να έχει υπ’ όψη του ότι δεν πρόκειται για καθαυτό αποσπάσματα, δηλαδή σπαράγματα από ένα ολοκληρωμένο έργο, αλλά για απομεινάρια από το προζύμι με το οποίο πλαθόταν κάτι που έμελλε να μην ολοκληρωθεί ποτέ – που. όμως, ακόμη και σε αυτή την ατελή μορφή του διατηρεί την αξία του. Γιατί αν αναλογιστούμε ότι στα εκατόν είκοσι χρόνια που κύλισαν από τότε η κλασική φιλολογία δεν έχει, ουσιαστικά, αλλάξει τροχιά, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτά τα ταπεινά απομεινάρια εξακολουθούν να είναι και επίκαιρα και προφητικά!

Φρίντριχ Νίτσε, ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ