Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΛΥΣΙΑΣ - Ὑπὲρ τοῦ Ἐρατοσθένους φόνου ἀπολογία § 6-27

Η απολογία του μοιχοκτόνου

Ο λόγος αυτός, που είναι το αριστούργημα του Λυσία, κατά την κρίση φιλολόγων της ολκής του Dobree (nilin hoc generemelius) και του Wilamowitz (ο «ωραιότερος λόγος» του Λυσία) αποτελεί βασικό κείμενο στις επίκαιρες συζητήσεις για τη θέση της γυναίκας στην Αθήνα της κλασικής εποχής.

Ο λόγος είναι η απολογία του Ευφίλητου, ενός άγνωστου κατά τα άλλα Αθηναίου γεωργού, για τον φόνο του νεαρού Ερατοσθένη, που τον συνέλαβε, όπως ισχυρίζεται, να διαπράττει μοιχεία με τη γυναίκα του μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Ο νόμος δεν επέβαλλε, επέτρεπε όμως στον θιγόμενο να σκοτώσει ατιμωρητί τον μοιχό που συλλαμβανόταν επ᾽ αυτοφώρω. Ο Ευφίλητος παραδέχεται τον φόνο, υποστηρίζει όμως ότι έχει διαπράξει σύννομο φόνο (φόνον δίκαιον). Την εκδοχή του την αμφισβήτησαν οι κατήγοροι (οι συγγενείς του νεκρού), που φαίνεται ότι απέδιδαν τον φόνο σε άλλα κίνητρα και ισχυρίζονταν ότι ο Ερατοσθένης παγιδεύτηκε, οδηγήθηκε διά της βίας μέσα στο σπίτι του Ευφίλητου και σκοτώθηκε, ενώ είχε καταφύγει στην εστία, που παρείχε άσυλο σε όλους. (Στην περίπτωση της μοιχείας φαίνεται ότι επιτρεπόταν το νηποινεὶ κτείνειν, το να σκοτώνει δηλ. κάποιος χωρίς να τιμωρείται, υπό τον όρο ότι ο δράστης δεν είχε παγιδεύσει το θύμα).

Η υπόθεση πιθανότατα εκδικάστηκε στο Δελφίνιο, το δικαστήριο που ήταν αρμόδιο για εκδίκαση υποθέσεων σύννομου φόνου και συνεδρίαζε στο ιερό του Δελφινίου Απόλλωνος. Δεν γνωρίζουμε ποια ήταν η έκβαση ούτε πότε εκφωνήθηκε ο λόγος.

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι η ασυνήθιστα μακρά διήγηση του λόγου (το 40% του συνόλου), η οποία συνιστά αφηγηματικό επίτευγμα. Η διήγηση εν προκειμένω δεν αποτελεί μόνο τη βάση για την απόδειξη, λειτουργεί η ίδια με τρόπο έμμεσο -και γι᾽ αυτό ίσως δραστικότερο- ως απόδειξη, αφού συμβάλλει αποφασιστικά στο να διαγραφεί πειστικά ο χαρακτήρας του Ευφίλητου ως ενός ανθρώπου -συχνά "ανθρωπάκου"- που δεν θα ήταν σε θέση να σχεδιάσει και να εκτελέσει το στυγερό έγκλημα που του αποδίδουν οι κατήγοροι.

Ὑπὲρ τοῦ Ἐρατοσθένους φόνου ἀπολογία § 6-27

[6] ἐγὼ γάρ, ὦ Ἀθηναῖοι, ἐπειδὴ ἔδοξέ μοι γῆμαι καὶ γυναῖκα ἠγαγόμην εἰς τὴν οἰκίαν, τὸν μὲν ἄλλον χρόνον οὕτω διεκείμην ὥστε μήτε λυπεῖν μήτε λίαν ἐπ᾽ ἐκείνῃ εἶναι ὅ τι ἂν ἐθέλῃ ποιεῖν, ἐφύλαττόν τε ὡς οἷόν τε ἦν, καὶ προσεῖχον τὸν νοῦν ὥσπερ εἰκὸς ἦν. ἐπειδὴ δέ μοι παιδίον γίγνεται, ἐπίστευον ἤδη καὶ πάντα τὰ ἐμαυτοῦ ἐκείνῃ παρέδωκα, ἡγούμενος ταύτην οἰκειότητα μεγίστην εἶναι. [7] ἐν μὲν οὖν τῷ πρώτῳ χρόνῳ, ὦ Ἀθηναῖοι, πασῶν ἦν βελτίστη, καὶ γὰρ οἰκονόμος δεινὴ καὶ φειδωλὸς {ἀγαθὴ} καὶ ἀκριβῶς πάντα διοικοῦσα· ἐπειδὴ δέ μοι ἡ μήτηρ ἐτελεύτησε, ἣ πάντων τῶν κακῶν ἀποθανοῦσα αἰτία μοι γεγένηται — [8] ἐπ᾽ ἐκφορὰν γὰρ αὐτῇ ἀκολουθήσασα ἡ ἐμὴ γυνὴ ὑπὸ τούτου τοῦ ἀνθρώπου ὀφθεῖσα, χρόνῳ διαφθείρεται· ἐπιτηρῶν γὰρ τὴν θεράπαιναν τὴν εἰς τὴν ἀγορὰν βαδίζουσαν καὶ λόγους προσφέρων ἀπώλεσεν αὐτήν.
[9] πρῶτον μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες, (δεῖ γὰρ καὶ ταῦθ᾽ ὑμῖν διηγήσασθαι) οἰκίδιον ἔστι μοι διπλοῦν, ἴσα ἔχον τὰ ἄνω τοῖς κάτω κατὰ τὴν γυναικωνῖτιν καὶ κατὰ τὴν ἀνδρωνῖτιν. ἐπειδὴ δὲ τὸ παιδίον ἐγένετο ἡμῖν, ἡ μήτηρ αὐτὸ ἐθήλαζεν· ἵνα δὲ μή, ὁπότε λοῦσθαι δέοι, κινδυνεύῃ κατὰ τῆς κλίμακος καταβαίνουσα, ἐγὼ μὲν ἄνω διῃτώμην, αἱ δὲ γυναῖκες κάτω. [10] καὶ οὕτως ἤδη συνειθισμένον ἦν, ὥστε πολλάκις ἡ γυνὴ ἀπῄει κάτω καθευδήσουσα ὡς τὸ παιδίον, ἵνα τὸν τιτθὸν αὐτῷ διδῷ καὶ μὴ βοᾷ. καὶ ταῦτα πολὺν χρόνον οὕτως ἐγίγνετο, καὶ ἐγὼ οὐδέποτε ὑπώπτευσα, ἀλλ᾽ οὕτως ἠλιθίως διεκείμην, ὥστε ᾤμην τὴν ἐμαυτοῦ γυναῖκα πασῶν σωφρονεστάτην εἶναι τῶν ἐν τῇ πόλει. [11] προϊόντος δὲ τοῦ χρόνου, ὦ ἄνδρες, ἧκον μὲν ἀπροσδοκήτως ἐξ ἀγροῦ, μετὰ δὲ τὸ δεῖπνον τὸ παιδίον ἐβόα καὶ ἐδυσκόλαινεν ὑπὸ τῆς θεραπαίνης ἐπίτηδες λυπούμενον, ἵνα ταῦτα ποιῇ· ὁ γὰρ ἄνθρωπος ἔνδον ἦν· ὕστερον γὰρ ἅπαντα ἐπυθόμην. [12] καὶ ἐγὼ τὴν γυναῖκα ἀπιέναι ἐκέλευον καὶ δοῦναι τῷ παιδίῳ τὸν τιτθόν, ἵνα παύσηται κλᾶον. ἡ δὲ τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἤθελεν, ὡς δὴ ἀσμένη με ἑορακυῖα ἥκοντα διὰ χρόνου· ἐπειδὴ δὲ ἐγὼ ὠργιζόμην καὶ ἐκέλευον αὐτὴν ἀπιέναι, «ἵνα σύ γε» ἔφη «πειρᾷς ἐνταῦθα τὴν παιδίσκην· καὶ πρότερον δὲ μεθύων εἷλκες αὐτήν.» [13] κἀγὼ μὲν ἐγέλων, ἐκείνη δὲ ἀναστᾶσα καὶ ἀπιοῦσα προστίθησι τὴν θύραν, προσποιουμένη παίζειν, καὶ τὴν κλεῖν ἐφέλκεται. κἀγὼ τούτων οὐδὲν ἐνθυμούμενος οὐδ᾽ ὑπονοῶν ἐκάθευδον ἄσμενος, ἥκων ἐξ ἀγροῦ. [14] ἐπειδὴ δὲ ἦν πρὸς ἡμέραν, ἧκεν ἐκείνη καὶ τὴν θύραν ἀνέῳξεν. ἐρομένου δέ μου τί αἱ θύραι νύκτωρ ψοφοῖεν, ἔφασκε τὸν λύχνον ἀποσβεσθῆναι τὸν παρὰ τῷ παιδίῳ, εἶτα ἐκ τῶν γειτόνων ἐνάψασθαι. ἐσιώπων ἐγὼ καὶ ταῦτα οὕτως ἔχειν ἡγούμην. ἔδοξε δέ μοι, ὦ ἄνδρες, τὸ πρόσωπον ἐψιμυθιῶσθαι, τοῦ ἀδελφοῦ τεθνεῶτος οὔπω τριάκονθ᾽ ἡμέρας· ὅμως δ᾽ οὐδ᾽ οὕτως οὐδὲν εἰπὼν περὶ τοῦ πράγματος ἐξελθὼν ᾠχόμην ἔξω σιωπῇ. [15] μετὰ δὲ ταῦτα, ὦ ἄνδρες, χρόνου μεταξὺ διαγενομένου καὶ ἐμοῦ πολὺ ἀπολελειμμένου τῶν ἐμαυτοῦ κακῶν, προσέρχεταί μοί τις πρεσβῦτις ἄνθρωπος, ὑπὸ γυναικὸς ὑποπεμφθεῖσα ἣν ἐκεῖνος ἐμοίχευεν, ὡς ἐγὼ ὕστερον ἤκουον· αὕτη δὲ ὀργιζομένη καὶ ἀδικεῖσθαι νομίζουσα, ὅτι οὐκέτι ὁμοίως ἐφοίτα παρ᾽ αὐτήν, ἐφύλαττεν ἕως ἐξηῦρεν ὅ τι εἴη τὸ αἴτιον. [16] προσελθοῦσα οὖν μοι ἐγγὺς ἡ ἄνθρωπος τῆς οἰκίας τῆς ἐμῆς ἐπιτηροῦσα, «Εὐφίλητε» ἔφη «μηδεμιᾷ πολυπραγμοσύνῃ προσεληλυθέναι με νόμιζε πρὸς σέ· ὁ γὰρ ἀνὴρ ὁ ὑβρίζων εἰς σὲ καὶ τὴν σὴν γυναῖκα ἐχθρὸς ὢν ἡμῖν τυγχάνει. ἐὰν οὖν λάβῃς τὴν θεράπαιναν τὴν εἰς ἀγορὰν βαδίζουσαν καὶ διακονοῦσαν ὑμῖν καὶ βασανίσῃς, ἅπαντα πεύσῃ. ἔστι δ᾽» ἔφη «Ἐρατοσθένης Ὀῆθεν ὁ ταῦτα πράττων, ὃς οὐ μόνον τὴν σὴν γυναῖκα διέφθαρκεν ἀλλὰ καὶ ἄλλας πολλάς· ταύτην γὰρ {τὴν} τέχνην ἔχει.» [17] ταῦτα εἰποῦσα, ὦ ἄνδρες, ἐκείνη μὲν ἀπηλλάγη, ἐγὼ δ᾽ εὐθέως ἐταραττόμην, καὶ πάντα μου εἰς τὴν γνώμην εἰσῄει, καὶ μεστὸς ἦν ὑποψίας, ἐνθυμούμενος μὲν ὡς ἀπεκλείσθην ἐν τῷ δωματίῳ, ἀναμιμνῃσκόμενος δὲ ὅτι ἐν ἐκείνῃ τῇ νυκτὶ ἐψόφει ἡ μέταυλος θύρα καὶ ἡ αὔλειος, ὃ οὐδέποτε ἐγένετο, ἔδοξέ τέ μοι ἡ γυνὴ ἐψιμυθιῶσθαι. ταῦτά μου πάντα εἰς τὴν γνώμην εἰσῄει, καὶ μεστὸς ἦν ὑποψίας. [18] ἐλθὼν δὲ οἴκαδε ἐκέλευον ἀκολουθεῖν μοι τὴν θεράπαιναν εἰς τὴν ἀγοράν, ἀγαγὼν δ᾽ αὐτὴν ὡς τῶν ἐπιτηδείων τινὰ ἔλεγον ὅτι ἐγὼ πάντα εἴην πεπυσμένος τὰ γιγνόμενα ἐν τῇ οἰκίᾳ· «σοὶ οὖν» ἔφην «ἔξεστι δυοῖν ὁπότερον βούλει ἑλέσθαι, ἢ μαστιγωθεῖσαν εἰς μυλῶνα ἐμπεσεῖν καὶ μηδέποτε παύσασθαι κακοῖς τοιούτοις συνεχομένην, ἢ κατειποῦσαν ἅπαντα τἀληθῆ μηδὲν παθεῖν κακόν, ἀλλὰ συγγνώμης παρ᾽ ἐμοῦ τυχεῖν τῶν ἡμαρτημένων. ψεύσῃ δὲ μηδέν, ἀλλὰ πάντα τἀληθῆ λέγε.» [19] κἀκείνη τὸ μὲν πρῶτον ἔξαρνος ἦν, καὶ ποιεῖν ἐκέλευεν ὅ τι βούλομαι· οὐδὲν γὰρ εἰδέναι· ἐπειδὴ δὲ ἐγὼ ἐμνήσθην Ἐρατοσθένους πρὸς αὐτήν, καὶ εἶπον ὅτι οὗτος ὁ φοιτῶν εἴη πρὸς τὴν γυναῖκα, ἐξεπλάγη ἡγησαμένη με πάντα ἀκριβῶς ἐγνωκέναι. καὶ τότε ἤδη πρὸς τὰ γόνατά μου πεσοῦσα, καὶ πίστιν παρ᾽ ἐμοῦ λαβοῦσα μηδὲν πείσεσθαι κακόν, κατηγόρει πρῶτον μὲν ὡς μετὰ τὴν ἐκφορὰν αὐτῇ προσίοι, [20] ἔπειτα ὡς αὐτὴ τελευτῶσα εἰσαγγείλειε καὶ ὡς ἐκείνη τῷ χρόνῳ πεισθείη, καὶ τὰς εἰσόδους οἷς τρόποις προσιεῖτο, καὶ ὡς Θεσμοφορίοις ἐμοῦ ἐν ἀγρῷ ὄντος ᾤχετο εἰς τὸ ἱερὸν μετὰ τῆς μητρὸς τῆς ἐκείνου· καὶ τἆλλα τὰ γενόμενα πάντα ἀκριβῶς διηγήσατο. [21] ἐπειδὴ δὲ πάντα εἴρητο αὐτῇ, εἶπον ἐγώ, «ὅπως τοίνυν ταῦτα μηδεὶς ἀνθρώπων πεύσεται· εἰ δὲ μή, οὐδέν σοι κύριον ἔσται τῶν πρὸς ἔμ᾽ ὡμολογημένων. ἀξιῶ δέ σε ἐπ᾽ αὐτοφώρῳ ταῦτά μοι ἐπιδεῖξαι· ἐγὼ γὰρ οὐδὲν δέομαι λόγων, ἀλλὰ τὸ ἔργον φανερὸν γενέσθαι, εἴπερ οὕτως ἔχει.» ὡμολόγει ταῦτα ποιήσειν. [22] καὶ μετὰ ταῦτα διεγένοντο ἡμέραι τέτταρες ἢ πέντε, *** ὡς ἐγὼ μεγάλοις ὑμῖν τεκμηρίοις ἐπιδείξω. πρῶτον δὲ διηγήσασθαι βούλομαι τὰ πραχθέντα τῇ τελευταίᾳ ἡμέρᾳ. Σώστρατος ἦν μοι ἐπιτήδειος καὶ φίλος. τούτῳ ἡλίου δεδυκότος ἰόντι ἐξ ἀγροῦ ἀπήντησα. εἰδὼς δ᾽ ἐγὼ ὅτι τηνικαῦτα ἀφιγμένος οὐδὲν καταλήψοιτο οἴκοι τῶν ἐπιτηδείων, ἐκέλευον συνδειπνεῖν· καὶ ἐλθόντες οἴκαδε ὡς ἐμέ, ἀναβάντες εἰς τὸ ὑπερῷον ἐδειπνοῦμεν. [23] ἐπειδὴ δὲ καλῶς αὐτῷ εἶχεν, ἐκεῖνος μὲν ἀπιὼν ᾤχετο, ἐγὼ δ᾽ ἐκάθευδον. ὁ δ᾽ Ἐρατοσθένης, ὦ ἄνδρες, εἰσέρχεται, καὶ ἡ θεράπαινα ἐπεγείρασά με εὐθὺς φράζει ὅτι ἔνδον ἐστί. κἀγὼ εἰπὼν ἐκείνῃ ἐπιμέλεσθαι τῆς θύρας, καταβὰς σιωπῇ ἐξέρχομαι, καὶ ἀφικνοῦμαι ὡς τὸν καὶ τόν, καὶ τοὺς μὲν ‹οὐκ› ἔνδον κατέλαβον, τοὺς δὲ οὐδ᾽ ἐπιδημοῦντας ηὗρον. [24] παραλαβὼν δ᾽ ὡς οἷόν τε ἦν πλείστους ἐκ τῶν παρόντων ἐβάδιζον. καὶ δᾷδας λαβόντες ἐκ τοῦ ἐγγύτατα καπηλείου εἰσερχόμεθα, ἀνεῳγμένης τῆς θύρας καὶ ὑπὸ τῆς ἀνθρώπου παρεσκευασμένης. ὤσαντες δὲ τὴν θύραν τοῦ δωματίου οἱ μὲν πρῶτοι εἰσιόντες ἔτι εἴδομεν αὐτὸν κατακείμενον παρὰ τῇ γυναικί, οἱ δ᾽ ὕστερον ἐν τῇ κλίνῃ γυμνὸν ἑστηκότα. [25] ἐγὼ δ᾽, ὦ ἄνδρες, πατάξας καταβάλλω αὐτόν, καὶ τὼ χεῖρε περιαγαγὼν εἰς τοὔπισθεν καὶ δήσας ἠρώτων διὰ τί ὑβρίζει εἰς τὴν οἰκίαν τὴν ἐμὴν εἰσιών. κἀκεῖνος ἀδικεῖν μὲν ὡμολόγει, ἠντεβόλει δὲ καὶ ἱκέτευε μὴ ἀποκτεῖναι ἀλλ᾽ ἀργύριον πράξασθαι. [26] ἐγὼ δ᾽ εἶπον ὅτι «οὐκ ἐγώ σε ἀποκτενῶ, ἀλλ᾽ ὁ τῆς πόλεως νόμος, ὃν σὺ παραβαίνων περὶ ἐλάττονος τῶν ἡδονῶν ἐποιήσω, καὶ μᾶλλον εἵλου τοιοῦτον ἁμάρτημα ἐξαμαρτάνειν εἰς τὴν γυναῖκα τὴν ἐμὴν καὶ εἰς τοὺς παῖδας τοὺς ἐμοὺς ἢ τοῖς νόμοις πείθεσθαι καὶ κόσμιος εἶναι.» [27] οὕτως, ὦ ἄνδρες, ἐκεῖνος τούτων ἔτυχεν ὧνπερ οἱ νόμοι κελεύουσι τοὺς τὰ τοιαῦτα πράττοντας, οὐκ εἰσαρπασθεὶς ἐκ τῆς ὁδοῦ, οὐδ᾽ ἐπὶ τὴν ἑστίαν καταφυγών, ὥσπερ οὗτοι λέγουσι· πῶς γὰρ ἄν, ὅστις ἐν τῷ δωματίῳ πληγεὶς κατέπεσεν εὐθύς, περιέστρεψα δ᾽ αὐτοῦ τὼ χεῖρε, ἔνδον δὲ ἦσαν ἄνθρωποι τοσοῦτοι, οὓς διαφυγεῖν οὐκ ἐδύνατο, οὔτε σίδηρον οὔτε ξύλον οὔτε ἄλλο οὐδὲν ἔχων, ᾧ τοὺς εἰσελθόντας ἂν ἠμύνατο;

***
[6] Εγώ, που λέτε, Αθηναίοι, αφού πήρα την απόφαση να παντρευτώ και τελικά παντρεύτηκα, τον πρώτο καιρό τηρούσα τέτοια στάση απέναντι στη γυναίκα μου, ώστε μήτε να την δυσαρεστώ μήτε όμως και να παραείναι ελεύθερη να κάνει ό,τι θέλει· την παρακολουθούσα, όσο ήταν δυνατό, και επαγρυπνούσα, όπως ήταν φυσικό. Από τότε όμως που γεννήθηκε το παιδί, της είχα πλέον εμπιστοσύνη και της παρέδωσα ό,τι είχα και δεν είχα, επειδή πίστευα ότι το παιδί αποτελεί τον πιο ισχυρό δεσμό. [7] Τον πρώτο καιρό λοιπόν, Αθηναίοι, ήταν όντως η καλύτερη απ᾽ όλες· νοικοκυρά φοβερή και μετρημένη στα έξοδα, διαχειριζόταν τα πάντα με μέτρο. Όταν όμως είχα την ατυχία να χάσω τη μητέρα μου -ο θάνατός της στάθηκε η αιτία για όλα τα δεινά που με βρήκαν.¹ Συγκεκριμένα στην κηδεία της συνόδεψε και η γυναίκα μου την νεκρή· [8] εκεί την είδε ο άνθρωπος αυτός και με τον καιρό την παρέσυρε.² Παρακολουθούσε δηλ. έκτοτε την υπηρέτρια που πηγαίνει στην αγορά, έκανε μέσω αυτής προτάσεις στη γυναίκα μου και τελικά την κατέστρεψε.³
[9] Κατ᾽ αρχήν, συμπολίτες, -είμαι, βλέπετε, υποχρεωμένος να σας διηγηθώ και αυτά- έχω ένα σπιτάκι δίπατο, πάνω και κάτω όμοιο ως προς τον γυναικωνίτη⁴ και τον ανδρωνίτη. Όταν αποχτήσαμε το παιδί, η μητέρα του το θήλαζε· για να μην κινδυνεύει λοιπόν κατεβαίνοντας τη σκάλα, όποτε χρειαζόταν να το πλύνει, έμενα εγώ πάνω και οι γυναίκες⁵ κάτω. [10] Και είχαμε ήδη συνηθίσει τόσο, ώστε πολλές φορές η γυναίκα μου έφευγε και πήγαινε να κοιμηθεί κάτω με το παιδί, για να του δίνει το στήθος και να μην κλαίει. Αυτά γίνονταν όπως σας τα λέω πολύν καιρό· και εγώ ποτέ δεν έβαλα κακό με τον νου μου, αλλά με έδερνε τέτοια αφέλεια, ώστε νόμιζα πως η γυναίκα μου ήταν υπόδειγμα ηθικής στην πόλη.
[11] Ο καιρός περνούσε, συμπολίτες, ώσπου κάποτε γύρισα από τα χτήματα χωρίς να με περιμένουν. Μετά το δείπνο το παιδί έκλαιγε και είχε γκρίνια -το ενοχλούσε επίτηδες η υπηρέτρια, για να αντιδρά όπως αντιδρούσε· ο λόγος ήταν ότι βρισκόταν μέσα το συγκεκριμένο πρόσωπο· αργότερα έμαθα τα πάντα. [12] Εγώ τότε έλεγα στη γυναίκα μου να κατεβεί κάτω και να δώσει το στήθος στο παιδί, για να σταματήσει να κλαίει. Εκείνη στην αρχή δεν ήθελε -περιχαρής, υποτίθεται, που μ᾽ έβλεπε στο σπίτι έπειτα από τόσον καιρό. Όταν όμως εγώ άρχισα να εκνευρίζομαι και επέμενα να πάει, «για να ερωτοτροπείς», είπε, «του λόγου σου εδώ με τη μικρή·⁶ και την άλλη φορά, όταν είχες μεθύσει, της επιτέθηκες». [13] Εγώ τότε γελούσα· εκείνη σηκώνεται, κλείνει βγαίνοντας την πόρτα -αστειευόμενη δήθεν- και κατεβάζει τον μοχλό.⁷ Εγώ, χωρίς να με προβληματίσει κάτι απ᾽ αυτά και χωρίς να βάλω κακό με τον νου μου, κοιμήθηκα με ευχαρίστηση -είχα έρθει, είπα, από τα χτήματα. [14] Την ώρα που έπαιρνε να ξημερώσει, ήρθε εκείνη και άνοιξε την πόρτα. Όταν τη ρώτησα γιατί χτυπούσαν νυχτιάτικα οι πόρτες,⁸ έλεγε ότι έσβησε το λυχνάρι του παιδιού και έπειτα έστειλε και πήρε φωτιά από τους γείτονες. Εγώ δεν μίλησα και πίστευα ότι έτσι είχαν τα πράγματα. Μου φάνηκε όμως, συμπολίτες, ότι είχε βάλει ψιμύθιο⁹ στο πρόσωπο της, ενώ ο αδελφός της δεν είχε καλά καλά τριάντα¹⁰ ημέρες πεθαμένος. Ωστόσο, ακόμα και τότε, χωρίς να πω τίποτα για το θέμα, βγήκα έξω και έφυγα αμίλητος.
[15] Πέρασε από τότε καιρός, συμπολίτες, και εγώ είχα βαθιά μεσάνυχτα για το κακό που με είχε βρει, ώσπου έρχεται και με συναντάει μια γριά υπηρέτρια·¹¹ όπως έμαθα εκ των υστέρων, την είχε στείλει κρυφά κάποια παντρεμένη με την οποία εκείνος διατηρούσε σχέσεις· η γυναίκα αυτή πίστευε ότι την παραμελούσε, επειδή δεν πήγαινε πλέον μαζί της όπως πρώτα, και έπνεε μένεα εναντίον του· έτσι, τον παρακολούθησε, έως ότου ανακάλυψε ποιος ήταν ο λόγος. [16] Αφού ήρθε λοιπόν και με συνάντησε η γερόντισσα, που παραφύλαγε κοντά στο σπίτι μου, «Ευφίλητε», είπε, «μη φανταστείς πως ήρθα να σε συναντήσω, επειδή μου αρέσει να αναμειγνύομαι στις υποθέσεις άλλων· ήρθα γιατί ο άντρας που ατιμάζει τη γυναίκα σου και εσένα συμβαίνει να είναι εχθρός μας. Εάν λοιπόν πιάσεις την υπηρέτρια που πάει στην αγορά και σας υπηρετεί και την ανακρίνεις υποβάλλοντάς την σε βασανιστήρια, θα μάθεις τα πάντα. Ο δράστης», είπε, «είναι ο Ερατοσθένης¹²από τον δήμο της Όης·¹³ και δεν έχει παρασύρει μόνο τη δική σου γυναίκα, παρέσυρε και άλλες πολλές· το έχει βλέπεις επάγγελμα». [17] Αφού είπε αυτά, συμπολίτες, εκείνη απομακρύνθηκε, ενώ εγώ αμέσως συγκλονίστηκα. Ένα ένα περνούσαν τα πάντα από τη σκέψη μου και ήμουν εξαιρετικά καχύποπτος· από τη μια συνδύαζα το γεγονός ότι με κλείδωσε στον κοιτώνα, από την άλλη θυμόμουν ότι εκείνη τη νύχτα χτυπούσε η πόρτα του σπιτιού και της αυλής, κάτι που δεν είχε ξαναγίνει, και ότι μου φάνηκε πως η γυναίκα μου είχε βάλει ψιμύθιο. Όλα αυτά περνούσαν ένα ένα από τη σκέψη μου και ήμουν εξαιρετικά καχύποπτος. [18] Πήγα έπειτα στο σπίτι μου και ζήτησα από την υπηρέτρια να με ακολουθήσει στην αγορά· αντ᾽ αυτού την οδήγησα στο σπίτι κάποιου γνωστού μου και άρχισα να της λέω ότι εγώ τα είχα μάθει όλα όσα συνέβαιναν στο σπίτι μου· «εσύ λοιπόν», είπα, «έχεις να διαλέξεις ένα από τα δύο: ή να σε μαστιγώσω και έπειτα να σε κατεβάσω στον μύλο¹⁴ και να μην έχει τελειωμό το μαρτύριό σου αυτό, ή να πεις όλη την αλήθεια και όχι μόνο να μην πάθεις τίποτα απολύτως, αλλάκαι να σε συγχωρήσω από πάνω για ό,τι έχεις κάνει ως τώρα. Μην πεις ψέματα, λέγε όλη την αλήθεια». [19] Εκείνη στην αρχή αρνιόταν· ας της έκανα, λέει, ό,τι ήθελα -δεν είχε, υποτίθεται, ιδέα. Όταν όμως εγώ της ανέφερα το όνομα Ερατοσθένης και είπα ότι αυτός επισκεπτόταν τη γυναίκα μου, τα έχασε, επειδή νόμισε ότι εγώ γνώριζα λεπτομερώς τα πάντα. Τότε πλέον, αφού έπεσε στα γόνατά μου και έλαβε από εμένα τη διαβεβαίωση ότι δεν πρόκειται να πάθει απολύτως τίποτα, ομολόγησε αρχικά πώς την πλησίασε μετά την κηδεία, [20] έπειτα πώς η ίδια με τα πολλά μετέφερε το μήνυμα και πώς η γυναίκα μου με τον καιρό ενέδωσε και με ποιους και ποιους τρόπους δεχόταν τις επισκέψεις και ότι στη γιορτή των Θεσμοφορίων,¹⁵ ενώ εγώ απουσίαζα στα χτήματα, η γυναίκα μου σηκώθηκε και πήγε στο ιερό με την μητέρα εκείνου. Τελικά διηγήθηκε λεπτομερώς και ό,τι άλλο είχε συμβεί. [21] Αφού εκείνη είχε ομολογήσει τα πάντα, της λέω εγώ: «πρόσεξε τώρα να μην τα μάθει άνθρωπος· ειδάλλως, δεν ισχύει καμία από τις διαβεβαιώσεις μου. Απαιτώ μάλιστα να μου τα παρουσιάσεις επ᾽ αυτοφώρω· γιατί εμένα ποσώς με ενδιαφέρουν τα λόγια· θέλω γεγονότα αποδεδειγμένα, αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα». Με διαβεβαίωσε ότι θα κάνει ό,τι της ζήτησα.
[22] Πέρασαν από τότε τέσσερις ή πέντε ημέρες,¹⁶ ¬¬¬ όπως θα σας αποδείξω εγώ με στοιχεία αδιάσειστα. Προηγουμένως όμως θέλω να σας διηγηθώ τι έγινε την τελευταία ημέρα. Υπάρχει κάποιος Σώστρατος¹⁷ που είναι επιστήθιος φίλος μου· τον συνάντησα την ώρα που γύριζε από τα χτήματα, όταν ο ήλιος είχε ήδη δύσει. Επειδή γνώριζα εγώ ότι τόσο αργά¹⁸ που είχε έρθει δεν θα έβρισκε τίποτα για φαγητό στο σπίτι του, του πρότεινα να δειπνήσουμε μαζί. Πήγαμε λοιπόν στο σπίτι μου, ανεβήκαμε πάνω και καθίσαμε και τρώγαμε. [23] Αφού έφαγε με την ευχαρίστησή του, εκείνος σηκώθηκε κι έφυγε, και εγώ έπεσα και κοιμήθηκα. Κάποια στιγμή, συμπολίτες, έρχεται ο Ερατοσθένης και μπαίνει μέσα· με ξυπνάει γρήγορα γρήγορα η υπηρέτρια και με ειδοποιεί ότι βρίσκεται μέσα. Της είπα να αναλάβει την πόρτα, κατεβαίνω αθόρυβα, βγαίνω έξω και πάω στους τάδε και τους τάδε· κάποιους δεν τους βρήκα στο σπίτι τους, και κάποιους άλλους ούτε καν στην πόλη· [24] υπό τις περιστάσεις αυτές πήρα μαζί μου όσο πιο πολλούς μπορούσα και προχώρησα. Και αφού προμηθευτήκαμε δαδιά από το πλησιέστερο καπηλείο,¹⁹ μπαίνουμε μέσα -την πόρτα την είχε ανοίξει η υπηρέτρια που ήταν δασκαλεμένη. Σπρώξαμε την πόρτα του κοιτώνα και εμείς που μπήκαμε πρώτοι τον είδαμε ακόμη ξαπλωμένο με τη γυναίκα, ενώ εκείνοι που ακολούθησαν τον είδαν όρθιο επάνω στο κρεβάτι, γυμνό.²⁰ [25] Εγώ τότε, συμπολίτες, τον χτύπησα, τον ρίχνω κάτω και, αφού του γύρισα τα χέρια και του τα έδεσα πισθάγκωνα, τον ρωτούσα γιατί μπαίνει μέσα στο σπίτι μου και το ατιμάζει. Εκείνος παραδέχθηκε φυσικά την ενοχή του, και απλώς με εκλιπαρούσε και με ικέτευε να δεχθώ χρήματα και να μην τον σκοτώσω. [26] Εγώ τότε του είπα: «δεν θα σε σκοτώσω εγώ, θα σε σκοτώσει ο νόμος της πόλης, που εσύ τον αγνόησες και τον έθεσες σε κατώτερη μοίρα από την ικανοποίηση των ορέξεών σου, αφού προτίμησες, αντί να είσαι νομοταγής και φιλήσυχος, να διαπράξεις ένα τέτοιο έγκλημα εις βάρος της γυναίκας μου και των παιδιών μου».
[27] Έτσι, συμπολίτες, εκείνος είχε την αντιμετώπιση που επιφυλάσσουν οι νόμοι σ᾽ αυτούς που κάνουν τέτοιες πράξεις· ούτε τον έσυρε κανείς διά της βίας από τον δρόμο μέσα στο σπίτι, ούτε κατέφυγε στην εστία, όπως ισχυρίζονται οι αντίδικοι. Άλλωστε, πώς θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο, τη στιγμή που αυτός, μόλις χτυπήθηκε στον κοιτώνα, σωριάστηκε επί τόπου, του γύρισα τα χέρια και τον έδεσα πισθάγκωνα και μέσα υπήρχαν τόσοι άνθρωποι, από τους οποίους δεν θα μπορούσε να ξεφύγει, καθώς μάλιστα δεν είχε ούτε σίδερο ούτε ξύλο ούτε οτιδήποτε άλλο για να τους αντιμετωπίσει;
-----------------

¹ Η περίοδος (στο πρωτότυπο) δεν ολοκληρώνεται με κύρια πρόταση, πιθανώς όμως δεν υπάρχει χάσμα, όπως δέχονται αρκετοί εκδότες, αλλά ανακόλουθο: ο απολογούμενος, όταν αναφέρεται στο ξεκίνημα της περιπέτειάς του, ξεσπάει και αφήνει μετέωρη τη φράση.

² Οι γυναίκες στην κλασική Αθήνα, ιδιαίτερα εκείνες που δεν ήσαν αναγκασμένες να εργάζονται έξω από το σπίτι, έβγαιναν κυρίως για να συμμετάσχουν σε λατρευτικές εκδηλώσεις ή να παρακολουθήσουν την κηδεία κάποιου στενού συγγενή.

³ Λόγω του περιορισμού των γυναικών, ήταν αποφασιστικός ο ρόλος του μεσολαβητή, για να μπορέσει κάποιος να πλησιάσει μια γυναίκα.

⁴ Στα διώροφα σπίτια φαίνεται ότι ο χώρος των γυναικών (γυναικωνῖτις) βρισκόταν επάνω -και για λόγους καλύτερης επιτήρησης. Η κατοχή ενός τέτοιου σπιτιού, το οποίο ο κατηγορούμενος έχει κάθε λόγο να το χαρακτηρίζει οἰκίδιον, υποδηλώνει ίσως ότι ο Ευφίλητος, χωρίς να είναι πλούσιος (το παιδί, επί παραδείγματι, το θηλάζει η ίδια η γυναίκα του και δεν προσλαμβάνουν τροφό, όπως συνήθιζαν οι ευπορότεροι), δεν ήταν υπερβολικά φτωχός. Οι ανασκαφές στην Όλυνθο έδειξαν ότι τον 4ο αιώνα μόνο το 1/4 των σπιτιών της πόλης ήταν διώροφα. Για την κλασική Αθήνα δεν υπάρχουν στοιχεία.

⁵ Η γυναίκα του, η μητέρα του και η δούλη (ή οι δούλες).

⁶ Η μικρή (στο πρωτότυπο παιδίσκη = νεαρή δούλη) πιθανώς δεν ταυτίζεται με τη δούλη που προσέγγισε ο Ερατοσθένης (θεράπαινα, § 8).

⁷ Το κείμενο μπορεί να σημαίνει ή ότι γύρισε το (αρχαίο) κλειδί ή ότι τοποθέτησε τον μοχλό (αμπάρα). Το ουσιώδες είναι ότι ο Ευφίλητος δεν είχε δυνατότητα να ανοίξει την πόρτα από μέσα.

⁸ Η πόρτα του σπιτιού και της αυλής (§ 17).

⁹ Ίσως το γνωστότερο γυναικείο καλλυντικό (με βασικό συστατικό τον ανθρακικό μόλυβδο), με τη βοήθεια του οποίου οι γυναίκες εξασφάλιζαν την επιθυμητή λευκότητα του προσώπου -το χιόνι και το ψιμύθιο είναι το λευκόν κατ᾽ εξοχήν.

¹⁰ Τόσο διαρκούσε κατ᾽ αρχήν το πένθος για τον θάνατο κάποιου.

¹¹ Κανένα από τα γυναικεία πρόσωπα -ούτε η γυναίκα του Ευφίλητου- δεν αναφέρεται με το όνομα του. Μόνο ειδικές κατηγορίες γυναικών αναφέρονται ονομαστικά στα αθηναϊκά δικαστήρια: κατά κανόνα είναι νεκρές, πόρνες ή ανήκουν στο στρατόπεδο του αντιδίκου.

¹² Παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις, ο δολοφονημένος Ερατοσθένης, τον οποίο ο Ευφίλητος -οπωσδήποτε σε μια εποχή μετά το 403 π.Χ., αφού η λογογραφική δραστηριότητα του Λυσία αρχίζει μετά το έτος εκείνο- χαρακτηρίζει νεανίσκον (§ 37), δεν μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον γνωστό Ερατοσθένη των Τριάκοντα, τον οποίο κατηγορεί ο Λυσίας, στο λόγο του Κατά Ἐρατοσθένους, για τον θάνατο του αδελφού του. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι ο νεκρός ανήκε, όπως έχει υποστηριχθεί, στην ίδια οικογένεια και ήταν μια γενιά νεότερος.

¹³ Αττικός δήμος που υπαγόταν στην Οινηίδα φυλή. Δεν γνωρίζουμε σε ποια περιοχή βρισκόταν.

¹⁴ Σκληρότατη εργασία -και τιμωρία- για δούλους και δούλες.

¹⁵ Η πιο διαδεδομένη ελληνική γιορτή προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης (Περσεφόνης), στην οποία συμμετείχαν αποκλειστικά (παντρεμένες) γυναίκες. Στην Αθήνα διαρκούσε τρεις ημέρες, από τις 11 έως τις 13 του μηνός Πυανεψιώνος (περ. 15 Οκτ.-15 Νοεμ.). Στη διάρκεια της γιορτής οι γυναίκες κατασκήνωναν στο χώρο του ιερού, του Θεσμοφορίου, που βρισκόταν κοντά στην Πνύκα.

¹⁶ Στο κείμενο υπάρχει χάσμα, αφού το απλό γεγονός ότι πέρασαν τέσσερις ή πέντε ημέρες δεν χρειάζεται να αποδειχθεί -και δεν αποδεικνύεται- «με στοιχεία αδιάσειστα».

¹⁷ Τα μόνα που ξέρουμε για τον Σώστρατο είναι αυτά που αναφέρει ο Ευφίλητος.

¹⁸ Οι αρχαίοι κανονικά δειπνούσαν πριν από τη δύση του ήλιου, όπως προκύπτει και από τον τρόπο με τον οποίο προσδιοριζόταν ο χρόνος του δείπνου («... όταν η σκιά θα έχει τόσο μήκος»).

¹⁹ Τα καπηλεία δεν πουλούσαν μόνο κρασί. Κάπηλοι είναι αυτοί που έχουν στα χέρια τους το λιανεμπόριο.

²⁰ Το αρχαίο ελληνικό γυμνός μπορεί να σημαίνει "ολόγυμνος" ή απλώς "χωρίς το ιμάτιο". Ο Ευφίλητος επιμένει σε λεπτομέρειες που στοιχειοθετούν την επ᾽ αυτοφώρω σύλληψη και κατ᾽ επέκταση νομιμοποιούν τον φόνο.

Παρρησία

Από την Αρχαία Ελλάδα στον Χριστιανισμό...

Ορμώμενος από την Παρρησία, με την οποία οι επικούρειοι αντιμετωπίζουν τις προσωπικές τους σχέσεις, θέλησα να κάνω μία εργασία αναζητώντας την ρίζα αλλά και την διαδρομή της στο πέρασμα των αιώνων. Η έρευνα μου έφερε στο φως στοιχεία τα οποία και σας τα παραθέτω.

Κατ' αρχήν, χρειάζεται απαραίτητα να ξεκαθαρίσουμε το πρωταρχικό νόημα της λέξης, όταν αναφερόμαστε σε κάτι συγκεκριμένο, όταν αναζητούμε, ή όταν εκφέρουμε γνώμες. Ιστορικά τον όρο «παρρησί» τον συναντάμε για πρώτη φορά μέσα στην διασωθείσα Ελληνική Γραμματεία στον Ευριπίδη (5ος αιώνας π.α.χ.χ., «Ιππόλυτος» 422, «ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΑΡΡΗΣΙΑι ΘΑΛΛΟΝΤΕΣ»).

Η «Παρρησία» λοιπόν σημαίνει το να εκφράζεται κάποιος με θάρρος και ειλικρίνεια, με ευθύτητα και τόλμη, δίχως φόβο και αναστολές. Ωστόσο, δεν πρέπει να την συγχέουμε με την τραχύτητα ή την αγένεια.

Ένα από τα βασικά στοιχεία της «παρρησίας» είναι η προϋπόθεση να κατέχει κάποιος ήδη την αναγκαία ηθική ποιότητα, ώστε να μπορεί να πει άφοβα την (υποκειμενική) αλήθεια, την οποία αποφεύγει να επωμισθεί ο φαύλος ο δειλός ή ο ψεύτης.

Στην περίοδο της κλασικής Ελλάδας, εάν εξαιρέσουμε τον Πλάτωνα που την έβλεπε ως εφαλτήριο της φλυαρίας των δημοκρατικών, η «Παρρησία» θεωρείτο βασική αρετή, και προϋπόθεση μέσω της οποίας διαμορφωνόταν η ελευθεροπρέπεια του ανθρώπου που τον ξεχώριζε από την δουλικότητα. Αυτή εκδηλωνόταν τόσο στον πολιτικό λόγο (όπου ο πολίτης καλούνταν να υπερασπιστεί τις θέσεις του) στον πολιτιστικό (θέατρο, ποίηση κτλ) αλλά και στον θρησκευτικό.

Παράγωγά της είναι το ουσιαστικό «παρρησιαστής» (που με εξαίρεση τα «Ηθικά Νικομάχεια», δεν απαντάται στα σωζόμενα κείμενα της κλασικής αρχαιότητος, αλλά επικρατεί αργότερα, κατά την ρωμαϊκή εποχή, στον Πλούταρχο και τον Λουκιανό), δηλαδή εκείνος που μιλά ελευθέρως, το ρήμα «παρρησιάζομαι» και το επίθετο «παρρησιαστικός» (Αριστοτέλης, «Ρητορική», 2.5.11), δηλαδή ο διατειθέμενος να ομιλήσει ελευθέρως.

Αρκετοί κλασικιστές όπως ο Βρετανός Ρίτσαρντ Λίβινγκστον (1880-1960) και ο Ελβετός Αντρέ Μπονάρ (1888-1959) συμφωνούν ότι τα κυριότερα γνωρίσματα του αρχαιοελληνικού πνεύματος είναι τα ακόλουθα πέντε:

1. το Μέτρον και η Φρόνηση
2. η Ευθύτης και Παρρησία
3. η Φιλοκαλία, δηλαδή η αγάπη για το κάλος4. ο Ανθρωπισμός
5. η αγάπη για Ελευθερία

Σε αντίθεση με όλα τα παραπάνω όμως, η «Παρρησία», σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο, για τους χριστιανούς πηγάζει από τη σχέση τους με τον Θεό η οποία βασίζεται στην πίστη στον Ιησού Χριστό, προσθέτοντας ότι διαμέσου του Ιησού Χριστού «έχουμε αυτή την παρρησία καθώς και πρόσβαση με πεποίθηση μέσω της πίστης μας σε αυτόν». (Επιστολή προς Εφεσίους 3:8-12) Αντί να αποτελεί έμφυτο προνόμιο δηλαδή η "παρρησία" πηγάζει από τη σχέση μας με τον Θεό, η οποία βασίζεται στην πίστη στον Ιησού Χριστό. Επίσης ο Παύλος συνέδεσε την ελπίδα με «μεγάλη παρρησία». (Επιστολές 2 προς Κορινθίους 3:12 και Φιλιππησίους 1:20.)

Το παρ’ αξία δώρο της παρρησίας συνεχίζει να μας λέει ο Παύλος είναι αληθινά πολύτιμο. Με αυτό μπορούμε να δοξάζουμε τον Θεό στο έργο κηρύγματος και διδασκαλίας που κάνουμε καθώς και να τον πλησιάζουμε ακόμη πιο πολύ μέσω προσευχής. Ας “μην αποβάλουμε την παρρησία μας, για την οποία θα δοθεί μεγάλη ανταμοιβή”—η ανταμοιβή της αιώνιας ζωής. (Επιστολή προς Εβραίους 10:35).

Και ενώ ο Παύλος μας λέει όλα αυτά, ο «Γέρων Παΐσιος» ενημερώνει τους ομοθρήσκους του ότι «η παρρησία είναι αναίδεια και διώχνει μακριά τον φόβο του Θεού σαν τον καπνό που βάζουμε στις μέλισσες, για να απομακρυνθούν από την κυψέλη». ("Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου Λόγοι Α΄, Μέρος Γ΄, Κεφάλαιο 4ο".)

Και συνεχίζει ο «Γέρων Παΐσιος» στην ίδια παραπομπή:

«Να νιώθεις τον εαυτό σου κάτω από όλους. Χρειάζεται ταπείνωση πολλή. Σαν μικρότερη που είσαι, να έχης σε όλες τις αδελφές σεβασμό και ευλάβεια. Να λες τον λογισμό σου ταπεινά και όχι να δείχνης ότι τα ξέρεις όλα. Τότε θα σε χαριτώνη ο Θεός και θα κάνης προκοπή. Η παρρησία στον υποτακτικό είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του, γιατί διώχνει την ευλάβεια. Συνήθως στην παρρησία επακολουθεί η ανταρσία και έπεται η αναισθησία και η αδιαφορία για τις μικρές αμαρτίες στην αρχή, τις οποίες σιγά-σιγά συνηθίζει κανείς και τις βλέπει μετά φυσιολογικές· αλλά ανάπαυση στο βάθος της ψυχής δεν υπάρχει παρά μόνον άγχος. Ούτε και μπορεί να καταλάβη ο άνθρωπος τι έχει, γιατί η καρδιά εξωτερικά είναι γλιτσιασμένη και δεν αισθάνεται τις στραβοξυλιές που κάνει».

Ο επικούρειος Φιλόδημος από τα Γάδαρα της Παλαιστίνης (110 - 35) στο έργο του «Περί Παρρησίας» αξιολογεί την Παρρησία όχι αυτοτελώς αλλά σύμφωνα με την ποιότητα του υποκειμένου της: «Άλλος εκδηλώνει παρρησία λόγω ευγενικού χαρακτήρος και άλλος λόγω μοχθηρού χαρακτήρος. Ευγενικός είναι όποιος πάντοτε έχει καλή πρόθεση, φιλοσοφεί συνετά και διαρκώς, είναι μεγαλόψυχος, αδιάφορος για τη δόξα, καθόλου πολιτικάντης, απαλλαγμένος από φθόνο, αναφέρεται μόνο στο θέμα συζήτησης και δεν ξεφεύγει από αυτό για να προσβάλει ή να διαπομπεύσει ή να περιφρονήσει ή να βλάψει, ούτε χρησιμοποιεί ασελγείς εκφράσεις ή κολακείες. Ούτε είναι ασυγκράτητος στην γλώσσα, ούτε μεμψίμοιρος, διότι δεν είναι ανόητος ώστε να θυμώσει ακόμη και αν κάποιος τον βλάψει λίγο, ούτε είναι ευερέθιστος, ούτε τραχύς, ούτε πικρόχολος. Αντιθέτως, είναι λόγω μοχθηρίας που εκδηλώνει παρρησία αυτός που έχει τα αντίθετα χαρακτηριστικά».

Είναι εμφανής η σύγχυση στον χριστιανικό ορισμό της λέξης «Παρρησία» σε σχέση με τον αρχαιοελληνικό, όπου η ύπαρξη του Δημοκρατίας γέννησε πολύ σύντομα ένα θαυμαστό χαρακτηριστικό του Έλληνος Ανθρώπου που λέγεται Παρρησία και η οποία εξηφανίσθη μετά την πλήρη καταστροφή των Ελληνικών πολιτικών θεσμών (λ.χ. διάλυση επί Ιουστινιανού των τελευταίων Βουλευτηρίων των ελληνικών πόλεων) και έκτοτε σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις, και αυτές στους σύγχρονους καιρούς μόνο, επέστρεψε αυτή ξανά στο αυθεντικό της νόημα και μέγεθος...

Θυμάστε Ποιοι Ήσαστε Πριν σας Πουν Ποιοι Πρέπει να Είστε;

Δύο είναι οι πιο σημαντικές μέρες στη ζωή σου: η μέρα που γεννιέσαι και η μέρα που καταλαβαίνεις το λόγο που γεννήθηκες. - Μαρκ Τουαίην

Αυτός που θα καταλάβει από νωρίς -ο χρόνος είναι πολύ σχετικός βέβαια- το λόγο ύπαρξής του και μπορέσει να θέσει προτεραιότητα στις επιλογές, τους στόχους και τα όνειρά του, έχει υλοποιήσει το πρώτο βήμα προς την επίτευξή τους.

Εδώ ελοχεύει ένας κίνδυνος, από τον οποίο δεν ξεφεύγουν πολλοί. Αυτός δεν είναι άλλος, από το να ακολουθείς και να πορεύεσαι σύμφωνα με τα θέλω και τις ζωές των άλλων.

Πως ξεχωρίζεις, αν ο στόχος για τον οποίο πασχίζεις χρόνια είναι καθαρά δική σου επιθυμία/πάθος και όχι κάποιου άλλου; Της κοινωνίας, των γονιών σου, του περίγυρού σου;

Κάνε την εξής ερώτηση στον εαυτό σου: Αν από αύριο δεν είχα τη δυνατότητα να προσπαθώ για τον σκοπό που έχω θέσει, θα με στεναχωρούσε ή θα με ανακούφιζε?

Αν απαντήσεις το πρώτο, μπορείς να ανακουφιστείς. Αν απαντήσεις το δεύτερο, μη στεναχωρηθείς, αλλά αναλογίσου…

Γιατί κρύβεσαι πίσω από το δάχτυλό σου, τους μικρούς καθωσπρεπισμούς και την αστείρευτη ανάγκη σου για επιβράβευση, που θρέφει μόνο το ναρκισσισμό και τη ματαιοδοξία σου?

Θες να φτάσεις, να κατακτήσεις, να ξεπεράσεις τους άλλους και ξεχνάς εσένα, τα δικά σου όρια, τη δική σου πορεία, η οποία τελικά δεν έχει αφετηρία.

Μπερδεύεις στόχους και όνειρα μαζί και μεταφράζεις μια αυτοματοποιημένη ζωή σε προσωπική εξέλιξη και “καριέρα”. Θυσιάζεις τις επιθυμίες σου και αισθάνεσαι ενοχές στη σκέψη και μόνο της πραγματοποίησής τους. Δεν εκφράζεσαι, δεν εκτίθεσαι, δεν αποπλαστικοποιείσαι, δε νιώθεις, δε ζεις.

Η ημέρα που καταλαβαίνεις για τι υπάρχεις, δεν είναι η μέρα που αποφασίζεις αν θα γίνεις δημοσιογράφος, ηθοποιός ή επιχειρηματίας. Είναι εκείνη η στιγμή που συνειδητοποιείς, ότι το σώμα που περιφέρεις καθημερινά σε κάθε γωνία αυτού του πλανήτη έχει το δικό της νόημα και τη δική της ξεχωριστή αποστολή.

Ποια είναι αυτή; Ιδέα δεν έχω! Η περιέργειά μου, όμως, να μάθω είναι η προσωπική μου αφετηρία.

Η συνεχής αναζήτηση και η απόκτηση εμπειριών, μέσα από λάθος επιλογές προσώπων, καταστάσεων, κινήσεων, οι οποίες μόνο λάθος δε θα μπορούσαν εντέλει να χαρακτηριστούν, είναι η μόνη δίοδος για να μάθεις τι κάνεις ή δε κάνεις σωστά, τι θες ή τι δε θες να ξαναζήσεις και πώς μπορείς να αποφύγεις τυχόν παρανοήσεις και παρερμηνείες στο μέλλον, ώστε να μη νιώσεις δύσκαμπτος και ξένος από σένα.

Το να βρεις τι θες από τη ζωή σου, ποιο είναι το νόημά της σε ένα κόσμο που δε βρίσκεις νόημα, είναι μια διαρκής μάχη με τον εαυτό σου, η οποία, αν το σκεφτείς λίγο διαφορετικά, έχει πλάκα και ενδιαφέρον, ειδικά αν εφοδιάζεσαι με τα κατάλληλα όπλα.

Υπεραναλύουμε, βραχυκυκλώνουμε και κυνηγάμε πεισματικά ανέφικτες οντότητες, δίνουμε χώρο στο επουσιώδες, για να αποφύγουμε την ανάληψη του δικού μας “έργου”.

Εάν, λοιπόν, δε σου αρέσει κάτι στη ζωή που κάνεις, άλλαξέ το, φτιάξε το, διόρθωσέ το, παίξε μαζί του και δες τις προθέσεις του, με σένα να είσαι πάντα ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Μην αφήνεις τρίτους ή εν γένει τη ζωή να σε πηγαίνει όπου θέλει, επειδή απλά έχεις κουραστεί να προσπαθείς και περιμένεις να σε σώσει κάτι ως εκ θαύματος.

Ποτέ η προσπάθεια δεν είναι αρκετή, αν δεν έχει κάποιο αποτέλεσμα. Ξεκίνα, λοιπόν, δια της ατόπου απαγωγής να ανακαλύψεις τι δεν θες και αν είσαι αρκετά ειλικρινής με τον εαυτό σου σε αυτά που θα αντικρίσεις και τα εξαλείψεις, οι πιθανότητες να κάνεις μια σταθερή αρχή για να δημιουργήσεις αυτό που δε ξέρεις ακόμα ότι είσαι, είναι με το μέρος σου.

Η Πυξίδα

Πάντα έψαχνες κάτι απροσδιόριστο. Κάποια στιγμή το προσδιόρισες: τη θέση σου στη ζωή. Παρασύρθηκες, όπως ένα φύλλο στο νερό, από όλα τα φαντασμαγορικά αυτού του κόσμου, καλά ή μη. Όλα ήταν πολλά, για το νεανικό μυαλό σου.

Άρχισες να διαχωρίζεις, να επιλέγεις, να χαράσσεις τη δική σου πορεία, μα δεν ήταν ποτέ δική σου. Ό,τι έβρισκες ήταν ξένο. Το έκανες δικό σου πιστεύοντας πως ήταν αυθεντικό.

Στην πορεία άρχισες να σχηματίζεις "δικές σου" αλήθειες, μα ήταν πάντα δανεικές, εξωτερικές, ελκυστικές. Δεν το καταλάβαινες, μα τις στήριζες, τις προσωποποιούσες και τις αφομοίωνες. Δεν έβλεπες το σκοτάδι γιατί είχες ανάγκη να βλέπεις το φως. Δεν κατάλαβες πόσο ευάλωτη γινόσουν, πόσο προκαλούσες το σκοτάδι να σε επισκεφθεί.

Με αλαζονεία το χλεύαζες, αγνοώντας την τεράστια δύναμή του/σου να σε αποπλανήσει, να σε κυριεύσει. Νόμιζες πως εμφανίζεται ως σκοτάδι, επειδή έβλεπες το ψεύτικο φως.

Τώρα χάθηκες, αποπλανήθηκες, με κίνδυνο να μην καταφέρεις να ξυπνήσεις από το όνειρο που θέλεις να βλέπεις. Μόνο εσύ το βλέπεις και όσοι βρίσκονται μαζί σου κομπάρσοι, στο ίδιο έργο που φτιάχνεται.

Έχεις κόψει τα δεσμά με την αλήθεια, συνεχίζοντας να προκαλείς, πιστεύοντας την ψεύτικη δύναμη που νομίζεις πως απέκτησες. Δεν ακούς, δε βλέπεις, παρά μόνο ό,τι είναι απόλυτα συνυφασμένο με τη δύναμη που επέλεξες να υπηρετείς.

Λίγοι έχουν αυτό το αλάνθαστο Εσωτερικό Σύστημα Πλοήγησης, που μπορεί να διακρίνει το ψέμα όταν φαίνεται αληθινό, το σκοτάδι όταν ντύνεται με το φως, την κόλαση όταν οι υποσχέσεις του παραδείσου γίνονται πειστικές.

Δεν είναι επιφανειακά και λογικά ευδιάκριτο, αυτό το Εσωτερικό Σύστημα Πλοήγησης. όπως νομίζουν πολλοί. Σου μιλάει σε μια άλλη "γλώσσα" που έχεις εκπαιδευτεί να κατανοείς. Δεν έχεις καλλιεργήσει αυτή τη μη λεκτική επικοινωνία, αν και πίστευες πως είχες κατακτήσει πολλά.

Δεν εντοπίζεται ακόμα, από κανένα κατασκευασμένο όργανο γιατί δεν ανήκει σ' αυτόν τον κόσμο. Είναι η στιγμιαία αποκάλυψη, η ξεκάθαρη ένδειξη, είναι η η σίγουρη, γαλήνια πλοήγηση, ακόμα και μέσα σε καταιγίδες. Είναι εκεί που ο χρόνος γίνεται όλος ένας κι εσύ ταξιδεύεις, ελεύθερος ταξιδευτής μέσα του, ορίζοντας πλέον τις στιγμές σου, όχι τον εαυτό σου.

Θα ήξερες, αν είχες ανακαλύψει το Εσωτερικό Σύστημα Πλοήγησης, πως δεν έχει ανάγκη υποστηρικτές ούτε αποδείξεις. Δεν χρειάζεται καθορισμένο πλάνο πορείας.  Βλέπει μακρύτερα απ' όποιο στόχο, βαθύτερα απ' όσα πιστεύεις πως σε πονάνε, ψηλότερα απ' όσο έχεις πετάξει ποτέ, κρυστάλλινα... εκεί όπου δεν τολμά να πάει όποιος φοβάται να είναι Μόνος!

Έχεις χαθεί αλλά πιστεύεις πως έχεις βρεθεί. Όλα όσα έχτισες στην πορεία, θα γίνουν τα ίδια τα δεσμά σου. Έχεις φροντίσει να είναι αδιαπέραστα. Η αλήθεια που έψαχνες, δεν υπάρχει πλέον στους κόσμους που ταξιδεύεις.

Μια δύναμη μόνο μπορεί να τα διαπεράσει όλα αλλά ούτε τη γνωρίζεις, ούτε την ελέγχεις... Αυτή η αστείρευτη, ακλόνητη, άτρωτη δύναμη που συγκρατεί τα πάντα και εισχωρεί στα πάντα, άφοβη, ατρόμητη, αγνή και αθόρυβη. Θα σε βρει, αν είσαι άξιά της. Θα σε σκουντήξει αν το επιτρέψεις, θα επαναφέρει το Εσωτερικό Σύστημα Πλοήγησης που δεν είχες βρει ακόμα και στις πιο σίγουρες και κορυφαίες στιγμές της ζωής σου και θα σε μεταμορφώσει.

Θα σε ρίξει και θα σε ταπεινώσει, θα σε πονέσει και θα σε αγκαλιάσει. Θα σε φοβίσει και θα σε γαληνέψει. Θα καταστρέψει όλα όσα έχτισες ψεύτικα και θα σε επαναφέρει στην αθωότητα, στην αλήθεια.

Ίσως ο χρόνος επιβραδυνθεί ακόμα περισσότερο, για να μπορέσεις να διερευνήσεις, να αντέξεις, να χτυπηθείς στα κύματα της καταιγίδας που δε βλέπεις να απειλεί τα παλάτια σου, καθώς προσπαθείς να πιαστείς απ' ό,τι πίστεψες πως θα σε σώσει... όλα όσα ονομάζεις "δικά σου" μα δεν είναι.

Είναι τα δίχτυα της απάτης, τα τόσο ελκυστικά δίχτυα του πειρασμού, που μεταμορφώνεται σε ό,τι εσύ έχεις ανάγκη και θεωρείς αληθινό. Δικό σου δημιούργημα, που ισχυροποιείται, ομορφαίνει, με τη δική σου αφοσίωση και μόνο. Θα καταφέρνεις να γκρεμίσεις τον εφιάλτη, για να δεις τον ορίζοντα που πάντα έψαχνες;

Είναι η μεγαλύτερη πρόκλησή σου, που εύχομαι να δεις...

Υπάρχουν φιλίες που άργησαν αλλά ήρθαν για να μείνουν…

Υπάρχουν κάτι φιλίες, που μπορεί να έρθουν αργά στη ζωή, την ώρα που όλα είναι τακτοποιημένα, την ώρα που τα έχεις βρει με τον εαυτό σου, που έχεις συμβιβαστεί με την καθημερινότητα σου, την ώρα που ξέρεις πως όλα είναι κύκλοι, που κλείνουν, όταν έρθει η ώρα.

Στην αρχή βγαίνουν οι άμυνες. Δύσκολα μεγαλώνοντας βάζουμε καινούριους ανθρώπους στην ζωή μας , δίνοντας σους ξεχωριστή θέση.

Στη συνέχεια μπορεί να σε φέρει κοντά μια ανάγκη, κάτι που θα διευκολύνει την καθημερινότητα σου

Και τέλος αν είσαι τυχερή θα ζήσεις το μαγικό της φιλίας που θυμίζει εφηβεία.

Θα αρχίσεις να μιλάς όλο και πιο συχνά στο τηλέφωνο, θα εξομολογείσαι πράγματα του παρελθόντος, θα μάθεις να εμπιστεύεσαι, θα μάθεις να νοιώθεις ασφαλής, θα νοιώσεις να σου λείπει σε σημαντικές στιγμές, θα θες να την ενημερώνεις για ότι σου συμβαίνει, θα θες την άποψη της για ότι σημαντικό.

Και αφού γίνουν όλα αυτά έρχεται η ώρα των πληγών και των μυστικών. Κάθε μια έχει μια μεγάλη πληγή και ίσως ένα μεγάλο μυστικό. Και έρχεται εκείνη η φίλη που θα νοιώσει αυτό, που με τόση μαεστρία έχεις κρύψει ακόμη και από τον εαυτό σου και σιγά σιγά, δειλά δειλά το πλησιάζει με τρόπους και λόγια που είσαι δεκτικός να ακούσεις και έτσι πετυχαίνει το ακατόρθωτο. Επιτέλους βγάζεις από μέσα σου το βάσανο σου. Και μόλις το μοιραστείς γίνεται μικρότερο και ευκολότερο.

Και μετά έρχεται ο έρωτας. Ατελείωτες συζητήσεις ερωτικού περιεχομένου.

Εσύ και η φίλη σου κάθε μέρα ζείτε αλλά και αναπαράγετε μεταξύ σας όλα τα γεγονότα. Η χαρά σας μεγαλώνει και η λύπη σας μικραίνει.

Εσύ και η φίλη σου έχετε μάθει πως κάποια πράγματα δεν θα αλλάξουν στο μυαλό της άλλης, όποτε παύεται να προσπαθείτε για να της αλλάξετε γνώμη. Απλά αποδέχεστε το κόλλημα της.

Εσύ και η φίλη σου έχετε τις δικές σας ερωτήσεις, ίδιες συνέχεια, με την ίδια απάντηση.

Εσύ και η φίλη σου γελάτε με τα δικά σας αστεία, έχετε τους δικούς σας κώδικες επικοινωνίας.

Εσύ και η φίλη σου περνάτε τόσο καλά μαζί, ώστε όταν είστε μαζί, να μην θέλετε άσχετους να παρεμβάλλονται.

Εσύ και η φίλη σου μάθατε να διαχειρίζεστε η μια τον πανικό και τον θυμό της άλλης.

Εσύ και η φίλη σου μπορείτε να μιλάτε ατελείωτες ώρες, λέγοντας τια ίδια και τα ίδια σχεδόν κάθε μέρα και να είστε μες την καλή χαρά.

Εσύ και η φίλη σου μάθατε να βάζετε φρένο η μια στην άλλη, όταν κινδυνεύει.

Εσύ και η φίλη σου ανοίξατε ένα παράθυρο η μια στην ζωή της άλλης και από αυτό το παράθυρο μπήκε άπλετο φως, που φώτισε κάθε σκοτεινιά, έφερε ζεστασιά και χαλάρωση.

Αυτές οι φιλίες που σε βρίσκουν την ώρα που δεν το περιμένεις ,δίνουν τόση πνοή στη ζωή σου και σε γυρίζουν πίσω , εκεί στις φίλες της εφηβείας, εκεί που η λέξη «κολλητή» ήταν ιερή και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.

Στις φίλες αυτές που μας γυρίζουν στα χρόνια της εφηβείας και που φέρνουν στη ζωή μας χαρά , γέλιο και συμπαράσταση ένα τεράστιο ευχαριστώ.

Γιατί κάποιοι άνθρωποι θεωρούνται όμορφοι ενώ δεν είναι;

Πόσες φορές δεν λέμε ότι κοιτάζοντας έναν ωραίο πίνακα ή ένα όμορφο πρόσωπο «ξεκουράζονται» τα μάτια και το μυαλό μας; Η ομορφιά ασκεί επάνω μας μεγάλη δύναμη, γι’ αυτό και έχει υμνηθεί σε όλες τις εποχές. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο έχει επίσης προβληματίσει καλλιτέχνες, λογοτέχνες, φιλοσόφους αλλά και μελετητές της τέχνης οι οποίοι έχουν αναζητήσει συγκεκριμένους «κανόνες» που τη δημιουργούν, τις ιδιότητες που μπορούν να κάνουν κάτι – ή κάποιον – να μας φαίνεται όμορφος. Η αναζήτηση έχει αποβεί μάταιη, αφού τα πρότυπά της φαίνεται να αλλάζουν ανά τους αιώνες και τους πολιτισμούς, αδυνατώντας να μας προσφέρουν μια «οικουμενική» αντίληψή της. Η επιστήμη υποστηρίζει ωστόσο ότι βρήκε ένα αντικειμενικό «μέτρο» της ομορφιάς, που ισχύει για όλους τους ανθρώπους: ο ζωτικός του χώρος βρίσκεται ακριβώς μέσα στον εγκέφαλό μας.

Υπάρχει ένα αντικειμενικό μέτρο για την ομορφιά; Ολοι, ή αν όχι όλοι, τουλάχιστον οι περισσότεροι, θα σας απαντήσουν «όχι», επικαλούμενοι χιλιετίες φιλοσοφικής και καλλιτεχνικής αναζήτησής του. Ο Σεμίρ Ζέκι όμως, καθηγητής Νευροαισθητικής στο University College του Λονδίνου, διαφωνεί. Εχει μάλιστα και αποδείξεις για να στηρίξει την άποψή του, αφού με τις μελέτες του έχει εντοπίσει έναν αντικειμενικό «δείκτη» ο οποίος μπορεί να φανερώσει αν ο καθένας από εμάς εκλαμβάνει ένα έργο τέχνης ως ωραίο ή άσχημο. Η ανακάλυψή του ταράζει κάπως τα νερά αποκλίνοντας από την καθιερωμένη οδό και μεταθέτοντας την «πηγή» τού θαυμασμού από το αντικείμενό του στο ίδιο το υποκείμενο. Επιβεβαιώνει όμως κατά κάποιον τρόπο τον Πλάτωνα, όπως και το γνωστό αγγλοσαξονικό ρητό ότι η ομορφιά βρίσκεται στα μάτια εκείνου που την κοιτάζει. Μόνο που τελικά, όπως αποδεικνύεται, η ομορφιά δεν βρίσκεται στα μάτια μας, αλλά στον εγκέφαλό μας.

  Ομορφιά ίσον αγάπη;

Οι πιο πρόσφατες μελέτες του Σεμίρ Ζέκι πάντως φαίνονται να συνδέουν το «κέντρο» της ομορφιάς με την αγάπη: όπως έδειξαν, η ίδια περιοχή που «ανάβει» όταν βλέπουμε ένα έργο τέχνης που θεωρούμε ωραίο, «φωτίζεται» επίσης όταν κοιτάζουμε ένα πρόσωπο που αγαπάμε. Το γεγονός, εκτός του ότι επαληθεύει με έναν τρόπο μυριάδες «άσημες» ερωτικές εξομολογήσεις, αλλά και εκατοντάδες «διάσημες» σελίδες της λογοτεχνίας, δείχνει ακόμη πιο έντονα πόσο πολύπλοκο είναι το ζήτημα.

Οι μελέτες δείχνουν ότι τόσο τα οπτικά όσο και τα ακουστικά ερεθίσματα ακολουθούν συγκεκριμένη πορεία μέσω του οπτικού ή του ακουστικού συστήματος ώσπου, σε κάποια στιγμή, διαχωρίζονται και διοχετεύονται είτε προς τον έσω κογχομετωπιαίο φλοιό είτε προς την αμυγδαλή. «Αυτό» θεωρεί ο κ. Ζέκι «σημαίνει ότι κάπου στον εγκέφαλο υπάρχει κάποιο φίλτρο, κάποιος μηχανισμός, ο οποίος αποφασίζει πού θα στείλει τα σήματα. Ο επόμενος στόχος της νευροαισθητικής, ο οποίος έχει τεράστια σημασία για όλη τη νευροβιολογία, είναι να κατανοήσει αυτή την παρέμβαση».

Για τον διάσημο καθηγητή μας μιλά η κ. Μαρία Αναγνωστούλη-Πουλημένου, επίκουρη καθηγήτρια Νευρολογίας, Α' Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο

«Ο καθηγητής Zeki άλλαξε πολλά στην επιστήμη. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, πιστεύαμε και μαθαίναμε στην Ιατρική Σχολή ότι ο εγκεφαλικός οπτικός φλοιός αποτελείται από την κύρια περιοχή στον ινιακό λοβό, όπου διαβάζεται σε ένα πρώτο επίπεδο το οπτικό ερέθισμα, και άλλες παρακείμενες περιοχές, όπου αναγνωρίζεται αυτό ολοκληρωμένα. Κατ' αυτόν τον τρόπο θεωρούσαμε ότι αντιλαμβάνεται πλήρως ο άνθρωπος το ορώμενο αντικείμενο. Με εκτεταμένα πειράματα, που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1960 σε πιθήκους, ο καθηγητής κατάφερε να αναδείξει ότι υπάρχουν πολλά υπο-συστήματα στον οπτικό φλοιό, άλλο ως "κεντρική πύλη" εισόδου των οπτικών ερεθισμάτων (περιοχή V1), άλλο ως δέκτης του χρώματος (περιοχή V4) και άλλο για την επεξεργασία της κίνησης (περιοχή V5) ή της μορφής. Δηλαδή, ανέδειξε τη λειτουργική εξειδίκευση».

- Με αρωγό την Τέχνη;

«Εδειξε ότι αυτές οι επιμέρους "μικροσυνειδήσεις" του οπτικού εγκεφάλου δρουν με κάποια διαφορά χρόνου, έτσι πρώτα ενεργοποιείται η περιοχή η υπεύθυνη για το χρώμα, μετά αυτή για τη μορφή και στο τέλος αυτή για την κίνηση. Αυτή η εμβριθής ενασχόληση με την ανατομία και τη φυσιολογία του οπτικού εγκεφάλου μαζί με την οξυδερκή και βαθιά αγάπη του για την τέχνη τον οδήγησαν στη μελέτη πολλών έργων τέχνης ποικίλων τεχνοτροπιών, ως προϊόντων της λειτουργίας του εγκεφάλου. Κατέληξε στη διαπίστωση ότι πολλοί προικισμένοι εικαστικοί καλλιτέχνες εμπνέονται και εργάζονται με ένα τέτοιον τρόπο, σαν να διερευνούν και αυτοί τον τρόπο λειτουργίας του οπτικού εγκεφάλου· κατά μία έννοια μπορούν να θεωρηθούν νευροεπιστήμονες».

- Η Νευροαισθητική;

«Είναι ένας σχετικά νέος κλάδος των Νευροεπιστημών, που έχει πρωτοεισαχθεί από τον καθ. Zeki στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Διερευνά ποιες περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου ενεργοποιούνται όταν ο εθελοντής κοιτάζει ένα έργο τέχνης, που κατά την άποψή του το αξιολογεί ως όμορφο, ή ακούει ένα μουσικό κομμάτι που το αξιολογεί ως ευχάριστο και τα αντίθετά τους. Με λίγα λόγια, η Νευροαισθητική δεν έχει ως αντικείμενο μελέτης το έργο τέχνης, αλλά τον εγκέφαλο και τα δαιδαλώδη νευρωνικά του δίκτυα».

- Οι εξισώσεις;

«Σε πρόσφατα πειράματα ο καθηγητής έδειξε ότι η περιοχή του κογχομετωπιαίου φλοιού, μέρος του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, ενεργοποιείται τόσο με θεωρούμενα όμορφα έργα τέχνης, αλλά και με ωραίες μαθηματικές εξισώσεις, όπως το πυθαγόρειο θεώρημα. Ηταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τη Λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία, προκειμένου να διεξαγάγει τα πειράματά του, που ανέδειξαν πολλά εκπληκτικά στοιχεία για τον τρόπο λειτουργίας του οπτικού μας συστήματος και της παράλληλης οργάνωσής του».

Δείτε πώς μας αρρωσταίνει το στρες σ΄ενα video animation

Το παρακάτω video εξηγεί με τον πιο απλό τρόπο πως αντιδρά ο οργανισμός μας όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με προκλήσεις της καθημερινής ζωής. Το στρες είναι ακριβώς αυτό: Ο τρόπος που ο οργανισμός μας, μας κινητοποιεί να αναλάβουμε δράση ή να αποφύγουμε τους κινδύνους.

Θα μπορούσε, λοιπόν, να πει κανείς ότι το στρες ειναι ωφέλιμο. Ναι, θα μπορούσε, όμως, όταν είναι συχνό ή μόνιμο, τότε συμβαίνει το αντίθετο. Προκαλεί μόνιμες μεταβολές στον εγκέφαλό μας ή ακόμα και σοβαρές βλάβες σε ζωτικά μας όργανα, καθώς επηρεάζει όλα τα συστήματα και όργανα του σώματος μας, από το νευρικό μας σύστημα έως την καρδιά και προκαλεί χρόνιες πολύ σοβαρές παθήσεις, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά, παχυσαρκία ή ακόμα και καρκίνο.

Δείτε τις εικόνες για να καταλάβετε:

Astroturf: νέες τεχνικές χειραγώγησης της κοινής γνώμης

H πραγματικότητά μας κατασκευάζεται προσεκτικά από ισχυρές πηγές εταιρικού, πολιτικού και ειδικού ενδιαφέροντος, ώστε να επηρεάσει κρυφά την κοινή γνώμη. Κραυγαλέα ψέματα συχνά βγαίνουν τηλεοπτικά σχετικά με την τρομοκρατία, τα τρόφιμα, τον πόλεμο, την υγεία, κλπ. Διαμορφώνονται να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και να προγραμματίσουν τους θεατές να αποδεχθούν αυτό που έχει γίνει καταστροφικές κοινωνικές νόρμες.

Η πρακτική του χειρισμού και ελέγχου της κοινής γνώμης με παραμορφωμένα μηνύματα μέσων ενημέρωσης έχει γίνει τόσο κοινή που υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία που σχηματίζεται γύρω από αυτό. Ολόκληρος ο ρόλος αυτής της βιομηχανίας πλύσης εγκεφάλου είναι να καταλάβει πώς να στροβιλίζει πληροφορίες σε δημοσιογράφους, παρόμοια με τα λόμπυ της κυβέρνησης. Ποτέ δεν είναι πολύ σαφές ακριβώς πόση αλήθεια λαμβάνουν οι δημοσιογράφοι, διότι η βιομηχανία ειδήσεων έχει εφησυχαστεί. Τα μηνύματα που παρουσιάζει διαμορφώνονται από εταιρικές δυνάμεις που συχνά ξοδεύουν εκατομμύρια για διαφήμιση.

Έξι όμιλοι, που τρέχουν τη διαφήμιση στις ΗΠΑ, κατέχουν το 90% των μέσων ενημέρωσης: η General Electric (GE), News-Corp, η Disney, η Viacom, η Time Warner, και το CBS. Ωστόσο, αυτές οι επιχειρήσεις λειτουργούν υπό πολλές διαφορετικές μάρκες, όπως το FOX, ABC, CNN, Comcast, η Wall Street Journal, κλπ, δίνοντας στους ανθρώπους την αίσθηση της επιλογής.

Ο ειδικός μαζικής πλύσης εγκεφάλου L Wolfe έχει σημειώσει:

“Όπως έδειξαν οι ερευνητές του Tavistock, ήταν σημαντικό το γεγονός ότι τα θύματα της μαζικής πλύσης εγκεφάλου δεν πρέπει να γνωρίζουν ότι το περιβάλλον τους ήταν ελεγχόμενο, πρέπει λοιπόν να υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός πηγών πληροφόρησης, των οποίων τα μηνύματα μπορεί να ποικίλουν ελαφρώς, έτσι ώστε να καλύψουν την αίσθηση του εξωτερικού ελέγχου.”

Νέες τακτικές πλύσης εγκεφάλου που ονομάζονται «Astroturf»

Με τα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης σε άνοδο, η μηχανή προπαγάνδας συνεχίζει να επεκτείνεται.

Παρακάτω είναι ένα βίντεο της Sharyl Attkisson, ερευνητικής δημοσιογράφου με το CBS, στο οποίο εξηγεί πώς το ”astroturf” ή ψεύτικα κινήματα, χρησιμοποιούνται για να γυρίσουν πληροφορίες όχι μόνο για να επηρεάσουν τους δημοσιογράφους, αλλά να επηρεάσουν την κοινή γνώμη.

Όπως εξηγεί η Sharyl Attkisson:

”Το Astroturf είναι μια διαστροφή κινημάτων. Το Astroturf είναι όταν πολιτικά, εταιρικά ή άλλα ειδικά συμφέροντα μεταμφιέζονται και δημοσιεύουν μπλογκς, ξεκινούν λογαριασμούς στο Facebook και το Twitter, δημοσιεύουν διαφημίσεις, επιστολές προς τη σύνταξη, ή απλά υποβάλουν σχόλια στο διαδίκτυο, για να προσπαθήσουν να σας ξεγελάσουν ότι μιλάει ένα ανεξάρτητο ή λαϊκό κίνημα”.

Εδώ είναι μια περίληψη των τακτικών astroturf που αναφέρει η Sharyl Attkisson. Μόλις είστε ενήμεροι για αυτές, θα παρατηρήσετε πόσο δημοφιλείς έχουν γίνει:

– Δημιουργία σελίδων στο Wikipedia, παρακολουθούμενες από εταιρείες.

– Δημιουργία παρουσίας στα social media, συμπεριλαμβανομένων λογαριασμών σε Facebook και Twitter, που τα χειρίζονται πληρωμένοι επαγγελματίες.

– Κρυφή χρηματοδότηση μη κερδοσκοπικών οργανισμών για να δημιουργήσουν υποστήριξη τρίτων και παρουσία στο διαδίκτυο.

– Βελτιστοποίηση των μηχανών αναζήτησης σε μπλογκ και ιστοσελίδες τρίτων που υποστηρίζουν μια συγκεκριμένη ατζέντα.

– Χρηματοδότηση βιομηχανικής έρευνας που δολίως παρουσιάζεται ως ανεξάρτητη γνώμη.

– Χρηματοδότηση εμπειρογνωμόνων που εργάζονται σε άσχετα έργα, ενώ στην πραγματικότητα δημιουργούν πληρωμένους συμβούλους.

Η Sharyl Attkisson αναφέρει προσωπικά παραδείγματα από την έρευνά της, αλλά και το εξής υποθετικό παράδειγμα εάν π.χ. κάνατε μια έρευνα για ένα φάρμακο για την χοληστερίνη:

”Η Wikipedia έρχεται σε αντίθεση με τις ιατρικές έρευνες κατά 90% κάθε φορά. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στην έρευνα που κάνατε για την χοληστερίνη. Προκύπτει τελικά ότι οι λογαριασμοί στο Facebook και το twitter που ήταν τόσο θετικοί (για το φάρμακο) ήταν στην πραγματικότητα από επαγγελματίες που προσέλαβε η φαρμακοβιομηχανία για να προωθήσει το φάρμακο. Η σελίδα της Wikipedia παρακολουθούνταν από έναν επιτηρητή της ατζέντας επίσης πληρωμένο από την φαρμακοβιομηχανία η οποία κανόνισε επίσης να βελτιώσει τα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης, οπότε δεν είναι τυχαίο ότι πέσατε πάνω στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό που έκανε όλες αυτές τις θετικές αναφορές, ο οποίος φυσικά κρυφά χρηματοδοτείται από την φαρμακοβιομηχανία. Η φαρμακοβιομηχανία χρησιμοποιεί επίσης αυτήν την θετική μελέτη και την δύναμη του χειρισμού προς οποιαδήποτε αναφορά ότι ο καρκίνος είναι πιθανή παρενέργεια (του φαρμάκου).

Επίσης κάθε γιατρός που δημόσια αποκάλεσε την παρενέργεια του καρκίνου ως ”μύθο” ή γελοιοποίησε τους κριτικούς ως τρελούς και παρανοικούς ή υπηρέτησε στην επιτροπή της κυβέρνησης που ενέκρινε το φάρμακο, κάθε ένας απ’ αυτούς τους γιατρούς είναι στην πραγματικότητα πληρωμένος σύμβουλος για την φαρμακοβιομηχανία. Όσο για τον δικό σας γιατρό, η ιατρική διάλεξη που παρακολούθησε με όλες αυτές τις θετικές εκτιμήσεις για το φάρμακο ήταν στην πραγματικότητα χρηματοδοτούμενη από την φαρμακοβιομηχανία.

Και όταν οι ειδήσεις είπαν για αυτήν την θετική μελέτη δεν ανέφεραν τίποτα από τα παραπάνω.”

Αυτές οι μέθοδοι χρησιμοποιούνται για να δώσουν στους ανθρώπους την εντύπωση ότι υπάρχει ευρεία υποστήριξη για μια ατζέντα, όταν στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τέτοια ατζέντα. Οι astroturf τακτικές χρησιμοποιούνται επίσης για να δυσφημίσουν ή να επικρίνουν εκείνους που διαφωνούν με ορισμένες ατζέντες, χρησιμοποιώντας στερεότυπα ονόματα όπως ”συνωμοσιολόγος” ή “κομπογιαννίτης” για να κάνουν τους ανθρώπους να στραφούν μακριά από την αλήθεια και να αποδεχθούν τα ψέματα αντ ‘αυτού.

Πώς μπορείτε να ξεχωρίσετε την αλήθεια από το ψέμα; Η Sharyl Attkisson τελειώνει την ομιλία της με μερικές ιδέες για το πώς να εντοπίσετε σημάδια προπαγάνδας και του astroturf:

”Τα πρώτα σημάδια τακτικών astroturf περιλαμβάνουν τη χρήση εμπρηστικής γλώσσας όπως ”μανιακός”, ”τρελός”, ”ψέμματα”, ”παρανοικό”, ”ψεύτικο” και ”συνομωσία”. Οι χειριστές του astroturf συχνά ισχυρίζονται ότι απομυθοποιούν μύθους που όμως δεν υπάρχουν ως μύθοι. Οι άνθρωποι ακούνε ότι κάτι είναι μύθος, ίσως το βρουν και στο Snopes (ιστοσελίδα απομυθοποίησης ειδήσεων) και αμέσως σκέφτονται ότι είναι πολύ έξυπνοι για να το πιστέψουν. Αν όμως όλη η ιστορία με τον μύθο είναι η ίδια μύθος και εσείς το πιστέψατε;

Να προσέχετε όταν συμφέροντα επιτίθενται ένα θέμα κάνοντάς το αμφιλεγόμενο ή επιτιθέμενα ανθρώπους, προσωπικότητες και οργανισμούς που περιβάλλουν το θέμα παρά το φέρνουν στην επιφάνεια, αυτό μπορεί να είναι astroturf. Και πάνω απ’ όλα, το astroturf τείνει να αποθέτει όλο τον δημόσιο σκεπτικισμό του για αυτούς που εκθέτουν τις αδικίες παρά για αυτούς που κάνουν τις αδικίες. Με άλλα λόγια αντί να αμφισβητούν την εξουσία, αμφισβητούν αυτούς που αμφισβητούν την εξουσία”.

Μην χάσετε αυτό το 10λεπτο βίντεο. Εκθέτει τις κρυμμένες τεχνικές αυτών που χειραγωγούν τον Νου για να καταστείλουν την αλήθεια και να δημιουργήσουν μια εντελώς πλασματική πραγματικότητα

Ο ανυπότακτος αρχηγός των Ογκλάλα, Κόκκινο Σύννεφο

Ο αδάμαστος αρχηγός των Ογκλάλα Λακότα αψήφησε τη στρατιωτική υπεροχή των λευκών ευρωπαίων αποίκων του Νέου Κόσμου και τα όπλα τους που ξερνούσαν φωτιά, μετρώντας την πρώτη νίκη των γηγενών της Δύσης στον μακροχρόνιο πόλεμο κατά των ΗΠΑ. Την πρώτη και τελευταία φυσικά.

Το Κόκκινο Σύννεφο (Άλικο Σύννεφο, σωστότερα) πήρε το όνομά του από έναν ασυνήθιστο σχηματισμό πορφυρόχρωμων σύννεφων που είχαν κατακλύσει τον ορίζοντα κατά τη στιγμή της γέννησής του, λες και οι ουρανοί προφήτευαν τι έμελλε να επακολουθήσει.
Ο περήφανος αρχηγός των Ογκλάλα Λακότα της ευρύτερης φυλής των ινδιάνων Σιου κατάφερε να κάμψει την αλαζονεία των λευκών Δυτικών για την πολεμική τους ανωτερότητα, αφήνοντας βαθιά τη σφραγίδα του στον εδαφικό πόλεμο που κήρυξε ο αποικιοκράτης στον αυτόχθονα Αμερικανό.
Τα συναπαντήματά του με τις δυνάμεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ θα τον έστεφαν πρίγκιπα της ινδιάνικης αντίστασης στον επεκτατισμό του λευκού, κάνοντας υποδειγματικό ανταρτοπόλεμο στις δυνάμεις των ΗΠΑ. Γέννημα-θρέμμα της Νεμπράσκα, αντιστάθηκε αγέρωχα στην ανάπτυξη λευκών οικισμών στη Μοντάνα και οδήγησε για δύο χρόνια τους γενναίους του σε αυτό που θα έμενε γνωστό ως «Πόλεμος του Κόκκινου Σύννεφου» (1866-1868), την άρνησή του δηλαδή να επιτρέψει στον λευκό να πατήσει Μοντάνα και Γουαϊόμινγκ.
Όταν πέθανε στη Νότια Ντακότα το 1909, το όνομά του ήταν πια συνώνυμο της ινδιάνικης ψυχής και του ευγενούς αγώνα των τοπικών φυλών να κρατήσουν τα ιερά εδάφη τους απάτητα από το πόδι του αδηφάγου ξένου. Η εμφατική του νίκη ως ο μόνος ινδιάνος της Δύσης που νίκησε ποτέ σε μάχη με τον λευκό θα τον έχριζε ως τον πιο ικανό στρατηγό των ινδιάνων αλλά και τον πιο ανηλεή ταυτοχρόνως, καθώς η γενναιότητά του ξεπερνιόταν ίσως μόνο από την παροιμιώδη σκληρότητά του.
Όταν η αξίνα του λευκού θα χτυπούσε φλέβα χρυσού κοντά στα βοσκοτόπια των Λακότα και οι χρυσοθήρες θα κατέφταναν μαζικά στα εδάφη τους, το Κόκκινο Σύννεφο θα κήρυσσε τον ανένδοτο στα φρούρια του αμερικανικού στρατού, εκδιώκοντάς τον τελικά από τα ιερά χώματά του! Αν και το τέλος θα τον έφερνε τελικά να οδηγήσει τον λαό του στον καταυλισμό που του έστησε ο λευκός αποικιοκράτης, επιλέγοντας την ειρήνη από τον δρόμο του μάταιου και αυτοκτονικού πολέμου.
Μετά τον αδάμαστο αρχηγό των Απάτσι, Τζερόνιμο, τον τελευταίο αρχηγό των Σιου, Τρελό Άλογο, και τον περήφανο φύλαρχο των Λακότα, Καθιστό Ταύρο, ας δούμε τα χρονικά του μεγάλου των Ογκλάλα…

Πρώτα χρόνια

Ο Μαϊπίγια Λούτα γεννιέται το 1822 στα βορειοκεντρικά της σημερινής Νεμπράσκα παίρνοντας όπως είπαμε το λακότα όνομά του από τα αιματοβαμμένα σύννεφα που μαζεύτηκαν πάνω από τον ινδιάνικο καταυλισμό κατά τη στιγμή της γέννησής του. Η μητέρα του ανήκε στους Ογκλάλα Σιου και ο πατέρας του ήταν αρχηγός μιας από τις εφτά μεγάλες φυλές των Λακότα. Όταν θα τον χάσει ο Μαϊπίγια πριν κλείσει καλά καλά τα 5 χρόνια ζωής, θα τον υιοθετήσει ο θείος της μητέρας του, κατά το ινδιάνικο έθιμο, που ήταν ο φύλαρχος των Ογκλάλα Σιου.
Από πολύ μικρός θα διακριθεί ως ικανότατος κυνηγός και πολεμιστής των Λακότα, καθώς οι μάχες με τις γειτονικές φυλές ήταν συχνότατες. Τα ηγετικά του χαρίσματα θα φανούν μάλιστα στη σειρά των μαχών με τους Κρόου. Σύντομα θα χάσει και τη μητέρα του, κι έτσι ο θείος του θα λειτουργήσει πια ως ολόπλευρος μέντοράς του, μαθαίνοντάς του να παίρνει ψύχραιμες αποφάσεις με σοφία και καλούς υπολογισμούς.

Η γέννηση του μεγάλου αρχηγού των Λακότα θα φαινόταν ευθύς αμέσως…

Ο Πόλεμος του Κόκκινου Σύννεφου

Το Κόκκινο Σύννεφο θα διαδραματίσει από την πρώτη στιγμή που θα αναλάβει τα ηνία των Ογκλάλα Λακότα σημαίνοντα ρόλο στην οργάνωση του ινδιάνικου αντάρτικου κατά του αδηφάγου λευκού επεκτατισμού στα εδάφη τους. Πότε έγινε ακριβώς αρχηγός δεν το ξέρουμε, ξέρουμε όμως με βεβαιότητα ότι παρά τις διαφορές των ινδιάνικων φυλών και τα διαφορετικά συμφέροντά τους, η φήμη του είχε τόσο εξαπλωθεί στον ομοσπονδιακό στρατό που οι ΗΠΑ τον θεωρούσαν αρχηγό όλων των Σιου!
Έχοντας συνεννοηθεί με τους Σεγιέν στα βόρεια και τους γειτονικούς Αραπάχο του Γουαϊόμινγκ, συνάπτοντας σύμφωνα φιλίας ακόμα και με τις αντιμαχόμενες φυλές των Σιου, το Κόκκινο Σύννεφο αρνήθηκε να υπογράψει τις συμφωνίες της ντροπής που του προσέφερε η αμερικανική κυβέρνηση. Στην τελευταία τους μάλιστα ειρηνική συνάντηση στο Οχυρό Λαραμί του αμερικανικού στρατού στο Γουαϊόμινγκ το 1866, το εξοργισμένο Κόκκινο Σύννεφο έφυγε αηδιασμένο από τις διαπραγματεύσεις, αφήνοντας σύξυλους τους εκπροσώπους των ΗΠΑ. Αυτή θα ήταν η τελευταία φιλική συνάντηση.

Το Φορτ Λαραμί είχε φτιαχτεί πάνω στην παρακαμπτήρια οδό που είχε ανοίξει η αμερικανική κυβέρνηση για να φτάνουν γρηγορότερα τα καραβάνια των χρυσοθήρων στο Όρεγκον και τα πλούσια σε κοιτάσματα χρυσού εδάφη της σημερινής Μοντάνα. Το 1866 η αμερικανική κυβέρνηση άρχισε να χτίζει σειρά από νέα οχυρά κατά μήκος του μονοπατιού, παρά τη ρητή συμφωνία με τους ινδιάνους ήδη από το 1851 (Συνθήκη του Οχυρού Λαραμί) που αναγνώριζε ότι η τεράστια έκταση ανάμεσα στον ποταμό Αρκάνσας και τα Βραχώδη Όρη ήταν ιερά χώματα των Σεγιέν και των Αραπάχο.

Μέσα σε λίγα χρόνια τα χλωμά πρόσωπα πλημμύρισαν τα αναγνωρισμένα ιδιοκτησιακά εδάφη των Σιου και τίποτα δεν μπορούσε προφανώς να ανακόψει τη λευκή επέλαση. Οι τοπικές φυλές των ινδιάνων είχαν αποδεχθεί μάλιστα το νέο ντροπιαστικό σύμφωνο του 1861 που μείωνε σημαντικά τα εδάφη τους, καθώς το μόνο που ήθελαν ήταν να ζήσουν ειρηνικά.
Με το Κόκκινο Σύννεφο στο τιμόνι των Λακότα όμως αυτό θα άλλαζε άρδην, καθώς δεν αποδέχτηκε τη νέα πρόκληση των ΗΠΑ να χτίσουν οχυρωμένους οικισμούς στην καρδιά των εδαφών του. Εξοργισμένος από τη διχαλωτή γλώσσα του λευκού και έχοντας ήδη τη συναίνεση Σιου, Σεγιέν και Αραπάχο, θέλησε να διώξει τους λευκούς στρατιώτες από το Φρούριο Φιλ Κίρνι. Η αμερικανική κυβέρνηση απάντησε στην πρόκληση του φύλαρχου στέλνοντας ενισχύσεις και το σκηνικό της μάχης είχε στηθεί. Αν και οι Αμερικανοί θα έβλεπαν για πρώτη φορά πόσο δυνατοί ήταν οι αυτόχθονες «πρωτόγονοι» αντίπαλοί τους.

Στις 21 Δεκεμβρίου 1866, ένα απόσπασμα 80 στρατιωτών έβαλε να εξαλείψει το «ινδιάνικο πρόβλημα», όπως χαρακτηριζόταν στα επίσημα κυβερνητικά έγγραφα. Στο διάβα τους συνάντησαν όμως περισσότερους από 1.000 ινδιάνους μαχητές που τους κατέσφαξαν στη μάχη που θα έμενε γνωστή ως Σφαγή Φέτερμαν, από τον λοχαγό του αποσπάσματος Γουίλιαμ Φέτερμαν. Ως δόλωμα μάλιστα για να βγουν στο κατόπι των ινδιάνων οι στρατιώτες των ΗΠΑ λειτούργησε κανείς άλλος από το Τρελό Άλογο.

Το Κόκκινο Σύννεφο και οι περισσότεροι από 2.000 άντρες του ενωμένου ινδιάνικου μετώπου έβαλλαν κατά των λευκών φρουρίων στην περιοχή για το μεγαλύτερο μέρος των δύο επόμενων ετών, προκαλώντας εκτεταμένες φθορές στα οχυρά και αφήνοντας μεγάλο αριθμό νεκρών στρατιωτών.
Κυβερνητική επιτροπή που συστήθηκε μάλιστα το 1867 για να διερευνήσει τις συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή γνωμοδότησε ότι ήταν η λευκή καταπάτηση των ινδιάνικων περιοχών και ο ανταγωνισμός των χρυσοθήρων που είχαν προκαλέσει τη μήνη των αυτοχθόνων, καλώντας σε πλήρη απόσυρση των ομοσπονδιακών δυνάμεων από τα εδάφη των Λακότα, των Σεγιέν και των Αραπάχο.
Μέχρι την άνοιξη του 1868, το Κόκκινο Άλογο είχε καταφέρει να εκδιώξει τη λευκή παρουσία από την περιοχή και τα εγκαταλειμμένα οχυρά αποδείκνυαν την εμφατική του νίκη. Ακόμα και το μονοπάτι προς το Όρεγκον είχε εγκαταλειφθεί, καθώς κανείς δεν ήταν ασφαλής στην περιοχή των ερυθρόδερμων. Η αμερικανική κυβέρνηση ξαπέστειλε τον μεγάλο στρατηγό της Οδυσσέα Γκραντ να επιβλέψει την οριστική απόσυρση των λευκών από τα ινδιάνικα εδάφη, την ίδια στιγμή που πρότεινε νέο σύμφωνο ειρήνης (Συνθήκη του Οχυρού Λαραμί το 1868), στο οποίο αποδεχόταν πλήρως τον όρο του Κόκκινου Σύννεφου για πλήρη απομάκρυνση από τα εδάφη των Λακότα.

Αργότερα την ίδια χρονιά, ο μεγάλος αρχηγός των Ογκλάλα απέρριψε τους κυβερνητικούς χειρισμούς για να μεταφερθούν οι ινδιάνοι του σε καταυλισμό…

Σύμβολο του αγώνα για εδαφική ακεραιότητα και τελευταία χρόνια

Απολαμβάνοντας την καθολική πια αναγνώριση από όλες τις φυλές της περιοχής, το Κόκκινο Σύννεφο επέστρεψε στις καθημερινές του δραστηριότητες, αν και ήταν σαφές πως πλέον μαινόταν ένας ακήρυχτος διπλωματικός πόλεμος για να εκδιωχθούν οι ινδιάνοι από τα πατρώα εδάφη τους. Κι έτσι το 1870 το Κόκκινο Σύννεφο φόρεσε τα ρούχα του Δυτικού και ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον για να προωθήσει τα δικαιώματα των γηγενών Αμερικανών.

Αφού έγινε δεκτός με τιμές στον Λευκό Οίκο και όργωσε κατόπιν τη Νέα Υόρκη, μάγεψε τον λευκό με την αναπάντεχη ευγλωττία και τα διπλωματικά του χαρίσματα, αν και τίποτα δεν θα έφτανε για να αποτρέψει την απληστία του λευκού και να ανακόψει τον πυρετό του χρυσού. Με το που βρέθηκε λίγο αργότερα χρυσός στην περιοχή, οι Σιου έπαιρναν τον δρόμο της ξενιτιάς από τα ιερά χώματά τους.

Σύμβολο της ινδιάνικης αντίστασης στον λευκό αποικιοκράτη, το Κόκκινο Σύννεφο έθαψε το τόμαχοκ του δικού του πολέμου αφήνοντας χώρο σε άλλους γενναίους φύλαρχους να αναδειχτούν στη μάχη κατά των ΗΠΑ. Ονόματα όπως ο Καθιστός Ταύρος και το Τρελό Άλογο, αφού πήραν τις ευλογίες του, ρίχτηκαν στον άνισο αγώνα με τον λευκό. Δεν είναι γνωστό γιατί κράτησε μακριά τη φυλή του από τον ολομέτωπο ινδιάνικο πόλεμο του 1876-1877 (Μεγάλος Πόλεμος των Σιου) αλλά και αργότερα, το 1874, κατά των δυνάμεων του διαβόητου Κάστερ, αφήνοντας μόνους Καθιστό Ταύρο και Τρελό Άλογο να μάχονται για την ακεραιότητα των εδαφών τους.
Έχει πάντως υποστηριχτεί ότι αυτός ο πολεμοχαρής και μπαρουτοκαπνισμένος φύλαρχος συνειδητοποίησε κάποια στιγμή το μάταιο του ένοπλου αγώνα κατά του λευκού και θέλησε να διατηρήσει τα κεκτημένα του διά της διπλωματικής οδού. Κι αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα, είχε αναμφίβολα δίκιο. Το 1875 βρέθηκε και πάλι στην Ουάσιγκτον ως εκπρόσωπος του Ινδιάνικου Έθνους και αξίωσε από τον πρόεδρο πια Γκραντ να τιμήσει τους όρους του συμφώνου ειρήνης. Βλέποντας τη ζωή του Δυτικού από πρώτο χέρι, κατάλαβε πως μόνο με την ειρήνη θα μπορούσε να επιβιώσει ο λαός του.

Το Κόκκινο Σύννεφο οδήγησε για τελευταία φορά τη φυλή του ως αρχηγός στην πορεία της στον κυβερνητικό καταυλισμό της Νότιας Ντακότα στα τέλη της δεκαετίας του 1870 και μόλις εγκαταστάθηκαν στο νέο τους σπίτι, αποσύρθηκε από τα ηγετικά του καθήκοντα. Όπως είπε τραγικά, το μόνο που είχε καταφέρει στη ζωή του ήταν να ηγηθεί μιας αναπόδραστης πορείας από την απόλυτη ελευθερία των ιερών χωμάτων στον περιορισμό της ζωής στους κυβερνητικούς καταυλισμούς.

Καταβεβλημένος πια, έκανε μια τελευταία κίνηση για να ανοιχτούν οι ινδιάνοι του στον πολιτισμό που τους είχε κατακτήσει: ασπάστηκε το 1884 τον χριστιανισμό. Αν και ποτέ δεν σταμάτησε να εργάζεται για την προώθηση των συμφερόντων της φυλής του και την καλυτέρευση των τραγικών συνθηκών της ζωής τους. Κι έτσι το 1897 θα ξαναπάρει τον μακρύ δρόμο για την Ουάσιγκτον ζητώντας αξιοπρεπείς συνθήκες για τους Ογκλάλα της Νότιας Ντακότα, αν και πλέον η διαπραγματευτική μάχη ήταν χαμένη με τους ινδιάνους παροπλισμένους και με το κεφάλι σκυμμένο.

Η ειρηνική του στρατηγική τον έκανε πάντως να επιβιώσει όλων των μεγάλων ινδιάνων αρχηγών. Το Κόκκινο Σύννεφο άφησε την τελευταία του πνοή στις 10 Δεκεμβρίου 1909, σε ηλικία 88 ετών. Πριν κλείσει τα μάτια του, γύρισε και είπε στον λαό του: «Μας έδωσαν πολλές υποσχέσεις, περισσότερες απ’ όσες μπορώ να θυμηθώ. Αν και δεν τήρησαν παρά μόνο μία: μας υποσχέθηκαν πως θα κλέψουν τη γη μας, και το έκαναν».
Οι ΗΠΑ τον τίμησαν "κοτσάροντας" τη μορφή του σε γραμματόσημο…

Ανακαλύφθηκε απροσδόκητος μαγνητισμός

Θεωρητικές εργασίες στο Εθνικό Εργαστήριο Oak Ridge δίνουν το κλειδί για την κατανόηση ενός απροσδόκητου μαγνητισμού μεταξύ δύο ανόμοιων υλικών.

Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature, έχουν ιδιαίτερη σημασία για το σχεδιασμό των μελλοντικών ηλεκτρονικών συσκευών για τους υπολογιστές και τις τηλεπικοινωνίες, σύμφωνα με τον Ιάπωνα Satoshi Okamoto, κι ένας από τους επιστήμονες. Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, στις εγκαταστάσεις ακτινοβολίας συγχρότρου στη Γαλλία και Ιαπωνία, στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και του Warwick.

"Αυτό που η ομάδα που διαπίστωσε ήταν μια αναπάντεχη μαγνητική τάξη μεταξύ των ατόμων του τιτανίου σε διεπαφή μεταξύ μιας ένωσης του τιτανίου και του στροντίου αφενός, και του λανθανίου με το μαγνήσιο αφετέρου, που είναι και οι δύο μονωτικά υλικά", δήλωσε ο Okamoto.

Με τα σημερινά εργαλεία νανοκατασκευής, οι επιστήμονες μπορούν να αναπτύξουν τεχνητά υλικά με ελεγχόμενη ακρίβεια – σχεδόν άτομο προς άτομο – εναλλάσσοντας πολύ λεπτά κρυσταλλικά στρώματα διαφορετικών υλικών. Οι ιδιότητες των υλικών αυτών καθορίζονται από τη δομή των διασυνδέσεων (διεπαφών) των διαφόρων υλικών αλλά και το πώς αλληλεπιδρούν τα άτομα μέσω των διασυνδέσεων.

Μια τέτοια διεπαφή παραδοσιακά θεωρείται μια πηγή διαταραχής, αλλά στην περίπτωση υλικών, όπως τα σύμπλοκα οξείδια που χρησιμοποιήθηκαν για τη μελέτη αυτή, το αποτέλεσμα ήταν κάτι που δεν υπάρχει φυσιολογικά σε οποιοδήποτε άλλο υλικό. Προκειμένου να διευκρινιστούν οι ηλεκτρονικές ιδιότητες όλων αυτών των διεπαφών, η ερευνητική ομάδα έκανε λεπτομερείς μετρήσεις σύγχροτρον ακτίνων-Χ.

"Το αποτέλεσμα ήταν ακόμη πιο περίεργο καθώς παρατηρήσαμε ένα νέο είδος μαγνητισμού σε άτομα του τιτανίου, τα οποία είναι μη μαγνητικά στο υλικό από τιτάνιο και στρόντιο," δήλωσε ο Okamoto.

Επιπλέον, οι ερευνητές ήταν σε θέση να χειραγωγήσουν τη δομή του σπιν, ή τον μαγνητισμό, σε ατομική κλίμακα. Η θεωρητική δουλειά από Okamoto δίνει το κλειδί για να κατανοήσουμε την προέλευση αυτής της νέας μορφής διεπιφανειακού μαγνητισμού και έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη νέων σπιντρόνικς (spintronic) συσκευών, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κεφαλή στο drive του σκληρού δίσκου.

Ενώ οι ηλεκτρονικές συσκευές του σήμερα φτιάχνονται με βάση τη μεταφορά του ηλεκτρικού φορτίου μεταξύ δύο υλικών, μια πιθανή εναλλακτική λύση, οι συσκευές spintronic, θα χρησιμοποιούν και τη μαγνητική ροπή, ή ιδιοπεριστροφή, των ηλεκτρονίων εκτός από το φορτίο τους και επομένως θα ήταν πιο αποτελεσματικό για την αποστολή ή την αποθήκευση πληροφοριών, όπως ένα ηλεκτρικό σήμα.

Φως δημιουργήθηκε από κενό: το φαινόμενο Casimir παρατηρήθηκε σε υπεραγώγιμο κύκλωμα

Επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Chalmers του Γκέτεμποργκ έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν φως από το κενό – παρατηρώντας ένα φαινόμενο που πρώτη φορά προβλέφθηκε πριν από 40 χρόνια περίπου. Σε ένα πρωτοποριακό πείραμα, κατάφεραν να συλλάβουν μερικά από τα φωτόνια που συνεχώς εμφανίζονται και εξαφανίζονται στο κενό.

Σε πειράματα τα εικονικά φωτόνια ανακλώνται από ένα "καθρέφτη" που δονείται με μια ταχύτητα που είναι σχεδόν ίδια με την ταχύτητα του φωτός. Ο στρογγυλός καθρέφτης στην εικόνα είναι ένα σύμβολο, και κάτω από αυτό είναι ένα κβαντικό ηλεκτρονικό εξάρτημα, που ονομάζεται SQUID, και το οποίο λειτουργεί ως κάτοπτρο. Αυτό καταφέρνει να εμφανίζονται πραγματικά φωτόνια σε ​​ζεύγη μέσα στο κενό αέρος.

Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο περιοδικό Nature.

Το πείραμα βασίζεται σε μία από τις πιο αντιφατικές, αλλά, μία από τις πιο σημαντικές αρχές στην κβαντική μηχανική: ότι το κενό δεν είναι με τίποτα κενό. Στην πραγματικότητα, το κενό είναι γεμάτο από διάφορα εικονικά (virtual) σωματίδια που συνεχώς εμφανίζονται και εξαφανίζονται. Εμφανίζονται, υπάρχοντας για μια στιγμή και αμέσως μετά εξαφανίζονται και πάλι. Δεδομένου ότι η ύπαρξή τους είναι τόσο φευγαλέα, συνήθως αναφέρονται ως εικονικά σωματίδια.

Ο Christopher Wilson και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο Chalmers έχουν καταφέρει τα φωτόνια να αφήσουν την εικονική κατάσταση τους και να γίνουν πραγματικά, δηλαδή μετρήσιμο φως. Ο φυσικός Moore προέβλεψε το 1970 ότι αυτό θα συμβεί εάν τα εικονικά φωτόνια μπορούν να αναπηδήσουν πάνω σε ένα κάτοπτρο που κινείται με μια ταχύτητα σχεδόν όση και η ταχύτητα του φωτός. Το φαινόμενο, γνωστό ως δυναμικό φαινόμενο Casimir, έχει παρατηρηθεί τώρα για πρώτη φορά σε ένα λαμπρό πείραμα, που πραγματοποιήθηκε από τους Σουηδούς επιστήμονες.

"Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατό να κάνουμε ένα κάτοπτρο να κινηθεί αρκετά γρήγορα, έχουμε αναπτύξει μια άλλη μέθοδος για να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα”, εξηγεί ο Per Delsing, καθηγητής Πειραματικής Φυσικής στο ίδιο πανεπιστήμιο. “Αντί να διαφοροποιείται η απόσταση από έναν καθρέφτη, έχουμε διαφοροποίηση της ηλεκτρικής απόστασης σε ένα ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα, που λειτουργεί ως καθρέφτης για μικροκύματα."

Ο "καθρέφτης" αποτελείται από ένα κβαντικό ηλεκτρονικό εξάρτημα που αναφέρεται ως SQUID (Υπεραγώγιμη κβαντική συσκευή συμβολής), το οποίο είναι εξαιρετικά ευαίσθητο σε μαγνητικά πεδία. Αλλάζοντας την κατεύθυνση του μαγνητικού πεδίου αρκετά δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο οι επιστήμονες ήταν σε θέση να καταφέρουν τον "καθρέφτη" να δονείται με ταχύτητα έως και 25 τοις εκατό της ταχύτητας του φωτός.

"Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα φωτόνια εμφανίστηκε σε ζεύγη από το κενό, που είχαμε την ευκαιρία να μετρήσουμε, με τη μορφή της ακτινοβολίας μικροκυμάτων," λέει ο Per Delsing. "Ήμασταν επίσης σε θέση να αποδείξουμε ότι η ακτινοβολία είχε ακριβώς τις ίδιες ιδιότητες που προβλέπει η κβαντική θεωρία, όταν τα φωτόνια εμφανίζονται σε ζευγάρια με αυτόν τον τρόπο."

Αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του πειράματος είναι ότι ο «καθρέφτης» μεταφέρει ένα ποσοστό από την κινητική ενέργεια του στα εικονικά φωτόνια, που τα βοηθά να γίνουν πραγματικά. Σύμφωνα με την κβαντομηχανική, υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι εικονικών σωματιδίων στο κενό, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα. Ο Göran Johansson, αναπληρωτής Καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής, εξηγεί ότι ο λόγος που τα φωτόνια εμφανίζονται στο πείραμα είναι ότι δεν έχουν μάζα.

"Ως εκ τούτου απαιτείται σχετικά μικρή ενέργεια για να τα διεγείρει από την εικονική κατάσταση τους. Κατ ‘αρχήν, θα μπορούσε κανείς να δημιουργήσει και άλλα σωματίδια από το κενό, όπως ηλεκτρόνια και πρωτόνια, αλλά αυτό θα απαιτούσε πολύ περισσότερη ενέργεια."

Οι επιστήμονες βρίσκουν ότι τα φωτόνια που εμφανίζονται σε ζεύγη στο πείραμα, έχουν ενδιαφέρον να μελετηθούν λεπτομερέστερα. Μπορούν ίσως να είναι χρήσιμα στον τομέα της έρευνας των κβαντικών πληροφοριών, η οποία περιλαμβάνει την ανάπτυξη των κβαντικών υπολογιστών.

Ωστόσο, η κύρια αξία του πειράματος είναι ότι αυξάνει την κατανόησή μας για τις βασικές φυσικές έννοιες, όπως τις διακυμάνσεις του κενού – η συνεχής εμφάνιση και εξαφάνιση των εικονικών σωματιδίων στο κενό. Πιστεύεται ότι οι διακυμάνσεις του κενού μπορεί να έχουν μια σύνδεση με την "σκοτεινή ενέργεια" που αναγκάζει την διαστολή του σύμπαντος να επιταχύνεται.

Δημιούργησαν θερμοκρασίες χαμηλότερες του απόλυτου μηδενός

Το απόλυτο μηδέν, δηλαδή οι μηδέν βαθμοί Κέλβιν ή -273,15 βαθμοί Κελσίου, θεωρείται ότι είναι η χαμηλότερη δυνατή θερμοκρασία που μπορεί να επιτευχθεί. Όμως Γερμανοί ερευνητές κατάφεραν πρόσφατα να καταγράψουν ακόμα χαμηλότερες θερμοκρασίες, χρησιμοποιώντας ένα κβαντικό αέριο.

Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Ludwig Maximilian στο Μόναχο δημιούργησε το κβαντικό αέριο από άτομα καλίου, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό λέηζερ και μαγνητικών πεδίων. Κατά αυτόν τον τρόπο κατόρθωσαν να κάνουν τα άτομα να έλκονται μεταξύ τους αντί να απωθούνται, και έτσι εκδηλώθηκαν οι υπό του απόλυτου μηδενός ιδιότητες του αερίου.

«Αυτή η διαδικασία μετατοπίζει τα άτομα από την πιο σταθερή, χαμηλής ενέργειας κατάστασή τους, στην υψηλότερη δυνατή ενεργειακή κατάσταση, προτού μπορέσουν να αντιδράσουν», δήλωσε ο Ούλριχ Σνάιντερ, μέλος της ομάδας. «Είναι σαν να περπατάς σε μια κοιλάδα, και ξαφνικά να βρίσκεσαι σε μια βουνοκορφή», πρόσθεσε.

Το απόλυτο μηδέν είχε οριστεί θεωρητικά ως το χαμηλότερο όριο θερμοκρασίας σε συσχετισμό με τη μέση ποσότητα ενέργειας των σωματιδίων. Στο απόλυτο μηδέν θεωρείται ότι τα σωματίδια φέρουν μηδενική ενέργεια.

Στο πεδίο της υπό του απόλυτου μηδενός θερμοκρασίας, η ύλη αρχίζει να παρουσιάζει παράξενες ιδιότητες. Συστάδες ατόμων συμπαρασύρονται προς τα πάνω αντί προς τα κάτω, ενώ η ικανότητα της συνολικής δομής στο να μην καταρρέει θυμίζει την ιδιότητα του σύμπαντος που διαστέλλεται αντί να συστέλλεται λόγω των βαρυτικών έλξεων. Η ανακάλυψη της επιστημονικής ομάδας μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση αυτού του κοσμικού φαινομένου.

Εξάλλου, η δυνατότητα παραγωγής μίας σχετικά σταθερής ουσίας σε έως τώρα αφάνταστα χαμηλές θερμοκρασίες, θα επιτρέψει στους φυσικούς να μελετήσουν και να κατανοήσουν καλύτερα αυτή την παράξενη κατάσταση, και πιθανώς θα οδηγήσει σε άλλες καινοτομίες, όπως στη δημιουργία νέων μορφών ύλης στο εργαστήριο.

Οι αρνητικές θερμοκρασίες μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή θερμικών μηχανών. Οι μηχανές αυτές θυμίζουν τις γνωστές μηχανές καύσης, μετατρέποντας θερμική ενέργεια σε μηχανικό έργο, αλλά έχουν απόδοση πάνω από 100%, κάτι που φαντάζει φυσικά αδύνατο. Απορροφώντας ενέργεια τόσο από θερμότερες όσο και από πιο κρύες ουσίες, καταλήγουν να παράγουν έργο που αντιστοιχεί σε μεγαλύτερη ενέργεια από αυτή των θερμότερων ουσιών.

Το μυστικό της NASA… από τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού

Έφτασε η στιγμή ένα καλά κρυμμένο μυστικό της NASA να δει το «φως». Πρόκειται ήχους που κατέγραψε στη «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού το πλήρωμα του Apollo 10 το 1969 και για σχεδόν 40 χρόνια είχαν χαρακτηριστεί «απόρρητα».

Η «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού είχε ανέκαθεν μια μυστικιστική γοητεία. Και όταν το πλήρωμα μιας από τις πρώτες αποστολές στο διάστημα κατέγραψε μια παράξενη μουσική. Και ήταν τέτοια η έκπληξή τους, που δεν ήξεραν αν έπρεπε να το αναφέρουν ή όχι. Τη στιγμή που άκουσαν στα ακουστικά τους την παράξενη μουσική, βρίσκονταν εκτός του εύρους των επίγειων ραδιοφωνικών εκπομπών.

Οι Thomas P. Stafford, John W. Young και Eugene A. Cernan, πλήρωμα του Apollo 10 που τέθηκε σε τροχιά μόλις δυο μήνες πριν ο Νιλ Άρμστρογνκ γίνει ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στο φεγγάρι, είναι οι αστροναύτες που άκουσαν τη… μουσική της σκοτεινής πλευράς του φεγγαριού.
Στα απόρρητα έγγραφα της NASA αναφέρεται πως οι τρεις αστροναύτες ανέφεραν ότι άκουσαν κάτι που περιέγραψαν ως ψίθυρο. Τα όσα άκουσαν και κατέγραψαν χαρακτηρίστηκαν απόρρητα για σχεδόν 40 χρόνια. Και η NASA αποφάσισε να δημοσιοποιήσει τα όσα έχουν καταγραφεί στη μια ώρα που το Apollo 10 χρειάστηκε για να περάσει από τη «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού.
«Το άκουσες αυτό; Αυτό το σφύριγμα;» ακούγεται να λέει ένας από τους αστροναύτες. «Ακούγεται σαν τύπου μουσική» λέει ένας άλλος. «Σου λέω, αυτή η μουσική είναι περίεργη» απαντά ο πρώτος για να πάρει την απάντηση από τον συνάδελφό του: «στο λέω, κανείς δεν θα μας πιστέψει».

Ρομπότ διαβάζουν παραμύθια για να γίνουν… άνθρωποι!

Πώς θα γίνουν τα ρομπότ πιο ανθρώπινα και ηθικά, μαθαίνοντας να διακρίνουν καλύτερα το καλό από το κακό; Διαβάζοντας παραμύθια.

Αυτή την πρωτότυπη ιδέα είχαν ερευνητές στις ΗΠΑ και την έχουν βάλει σε εφαρμογή, αναπτύσσοντας ένα λογισμικό, το Quixote (Κιχώτης), που επιτρέπει στα ρομπότ να διαβάζουν ιστορίες και να βγάζουν το ηθικό νόημα από αυτές.

Οι ερευνητές της Σχολής Διαδραστικής Υπολογιστικής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Τζόρτζια (George Tech) στην Ατλάντα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Μαρκ Ριντλ, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση σε συνέδριο για την τεχνητή νοημοσύνη στην Αριζόνα. Η έρευνά τους -και αυτό είναι αξιοσημείωτο- χρηματοδοτείται από την πανταχού παρούσα Υπηρεσία Προωθημένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων (DARPA) του αμερικανικού Πενταγώνου και από το Γραφείο Ερευνών του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ.
Στόχος των ερευνητών είναι -μέσα και από τα παραμύθια- να δώσουν στα ρομπότ τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται με τον καλύτερο δυνατό και ταιριαστό για κάθε περίσταση τρόπο, όταν έρχονται αντιμέτωπα με τις ποικίλες ανθρώπινες συμπεριφορές.
Όπως είπε ο Ρίντλ, «τα παραμύθια σε όλους τους πολιτισμούς διδάσκουν στα παιδιά να συμπεριφέρονται με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους. Πιστεύουμε ότι η κατανόηση των παραμυθιών από τα ρομπότ θα βοηθήσει, ώστε να εξαλείψει τυχόν ψυχωτικού τύπου συμπεριφορές τους και, αντίθετα, θα ενισχύσει επιλογές τους που δεν θα βλάπτουν τους ανθρώπους».
Το λογισμικό «Κιχώτης» αποτελεί εξέλιξη ενός προηγούμενου ανάλογου προγράμματος με την χαρακτηριστική ονομασία «Σεχραζάντ». Οι αλγόριθμοι τέτοιων προγραμμάτων επιτρέπουν στις μηχανές τεχνητής νοημοσύνης να αναγνωρίζουν πρότυπα κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς μέσα στα παραμύθια. Έτσι, όταν στην καθημερινότητα το ρομπότ έρχεται αντιμέτωπο με διλήμματα του τύπου «αυτό να κάνω ή εκείνο; Τι είναι πιο σωστό;», θα είναι καλύτερα προετοιμασμένο να δώσει μόνο του την απάντηση.
Για παράδειγμα, αν το ρομπότ προγραμματισθεί να «σηκώσει» γρήγορα χρήματα από την τράπεζα, δεν θα πρέπει να του μπει η ιδέα να την κλέψει για να πετύχει το στόχο του.
Αντίθετα -με τη βοήθεια και της ηθικής των παραμυθιών- θα πρέπει να περιμένει υπομονετικά στην ουρά του ΑΤΜ (θα συμβεί κι αυτό στο μέλλον!). Αν, πάλι, είναι βράδυ και λάβει την εντολή να φέρει φάρμακα όσο γίνεται πιο γρήγορα, δεν θα πρέπει να κλέψει το κοντινότερο φαρμακείο για να εκτελέσει σωστά την αποστολή του, αλλά να ψάξει για το κοντινότερο διανυκτερεύον φαρμακείο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, εφόσον δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο και μοναδικό «εγχειρίδιο χρήσης» για τους ανθρώπους, όσο κι αν ένα ρομπότ προγραμματισθεί εκ των προτέρων με ηθικούς κανόνες, πάντα θα έρχεται αντιμέτωπο με ηθικά διλήμματα, πράγμα που εγκυμονεί κινδύνους. Ίσως, λοιπόν, διαβάζοντας παραμύθια, να καταλάβει καλύτερα ποιός είναι ο «κακός λύκος» στην πραγματική ζωή…