Πληροφορία - γνώση - σοφία

Ο Κοπέρνικος θεωρείται συχνά ως η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον Μεσαίωνα και τη νεότερη εποχή. Αλλά οι απόψεις του για τη γνώση βρίσκονται πιο κοντά στον Πλάτωνα και τον Αυγουστίνο παρά στους νεότερους εμπειριοκράτες, γιατί και οι τρεις αυτοί στοχαστές δεν έβλεπαν τη γνώση ως ένα σύνολο δεδομένων και πληροφοριών που αποθηκεύονται στη μνήμη, αλλά ως αναπόσπαστο στοιχείο του ανθρώπινου είναι.

Και οι τρεις θεωρούσαν τη γνώση αξεχώριστη από τις πράξεις και τις κρίσεις ενός ανθρώπου, έτσι ώστε η σωστή γνώση (με την έννοια που έδινε σ' αυτό τον όρο ο Αυγουστίνος) είναι η βάση της σωστής διαγωγής. Ακόμα και ο Νεύτων, τον οποίο οι εμπειριοκράτες θεωρούν το βαρύ πυροβολικό τους, κάθε άλλο παρά πίστευε ότι οι γνώσεις είναι «απλές πληροφορίες», άσχετες ή ανεξάρτητες από τα άλλα μελήματα του ανθρώπου.

Ο Νεύτων προσπάθησε ν' αποδείξει την τελειότητα του Θεού μέσα από την αρμονία του σύμπαντος του, που, όπως υποστήριζε, φανερωνόταν με την ενότητα των φυσικών νόμων που διέπουν τη συμπεριφορά των επίγειων και των ουράνιων σωμάτων.

Ανάμεσα στο 1700 και το 1900 συνέβη κάτι βαρυσήμαντο. Διαιρέσαμε τον άνθρωπο σε δύο κομμάτια. Χωρίσαμε τη γνώση του ανθρώπου από την ουσία του, από τις αξίες του, από τα υπερβατικά ενδιαφέροντα του. Η γνώση απομονώθηκε, περιορίσθηκε σ' ένα ειδικό δοχείο που λέγεται εγκέφαλος. Αυτό το δοχείο κατέληξε να θεωρείται σαν ένα κουτί με εργαλεία: παίρνουμε από μέσα του το τάδε ή το δείνα εργαλείο για να κάνουμε μια συγκεκριμένη δουλειά.

Δεν υπάρχει πια η ενότητα του ανθρώπου και της γνώσης του. Υπάρχουν μόνον εξειδικευμένα εργαλεία για εξειδικευμένες εργασίες. Σ' αυτό το σημείο η γνώση γίνεται απλή πληροφορία. Σε λίγο θα μεταφραστεί σε στοιχειώδεις ποσότητες αυτοματοποιημένων πληροφοριών, τα λεγόμενα «βίτια» (bytes). Ολόκληρη η διαδικασία αποπροσωποποιείται, μηχανοποιείται, κομπιουτεροποιείται.

Ο διαχωρισμός των πραγματολογικών δεδομένων από τις αξίες, του ανθρώπου από τη γνώση του, των φυσικών φαινομένων απ' όλα τα «άλλα» φαινόμενα, κατέληξε στον κατακερματισμό του φυσικού όσο και του ανθρώπινου κόσμου. Η διαδικασία απομόνωσης, αφαίρεσης και αποξένωσης (του ενός φαινόμενου από τα άλλα) - προϋπόθεση για την πρακτική επιτυχία των σημερινών φυσικών επιστημών - ήταν στην πραγματικότητα μια διαδικασία εννοιολογικής αλλοτρίωσης.

Αυτή η εννοιολογική αλλοτρίωση έγινε, με τη σειρά της, ανθρώπινη αλλοτρίωση: ο άνθρωπος αποξενώθηκε τόσο από τις γνώσεις του όσο κι από τις αξίες του. Η πρωταρχική αιτία της σύγχρονης αλλοτρίωσης είναι μια σφαλερή αντίληψη για το σύμπαν, στην οποία όλα χωρίζονται και διαιρούνται και ο άνθρωπος κομματιάζεται και αποσυντίθεται.

Ο σημερινός κατακερματισμός μας είναι αφύσικος. Για να αποκαταστήσουμε την υγεία μας και για να ανασυνθέσουμε το διχασμένο εγώ μας πρέπει να αναθεωρήσουμε μερικές βασικές αρχές. Πρώτα-πρώτα, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η κατάσταση των γνώσεων ενός ανθρώπου είναι σημαντικό χαρακτηριστικό της κατάστασης της ίδιας της ύπαρξης τον.

Πρόκειται δηλαδή για μια επαναβεβαίωση της αντίληψης που είχαν για τη γνώση ο Πλάτων, ο Αυγουστίνος και ο Κοπέρνικος. Αυτή η άποψη εξακολουθεί να υπάρχει σε πρωτόγονες κοινωνίες, και συγκεκριμένα σε ορισμένες ινδιάνικες φυλές της Αμερικής.

Η θέση ότι η γνώση είναι μια σημαντική πλευρά της ύπαρξης μας, ότι ως ενιαίοι βιο-κοινωνικοί οργανισμοί δεν μπορούμε να δράσουμε (και δεν δρούμε) ανεξάρτητα από τις γνώσεις μας, δεν είναι καμιά έκφραση νοσταλγίας για κάποιον χαμένο παράδεισο. Απλώς περιγράφει την ιδιοσυστασία του ανθρώπου. Πώς όμως μπορούμε να επικυρώσουμε αυτό τον ισχυρισμό, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η γνώση φαίνεται να έχει διαζευχθεί ολότελα από τη ζωή;

Αν οι κατάλληλες γνώσεις είναι απαραίτητες για τη συνοχή της ζωής ενός ανθρώπου, βγαίνει αναγκαία το συμπέρασμα ότι η αποστέρηση των ανθρώπων από τέτοιες γνώσεις μπορεί να γίνει πηγή σύγχυσης και αποδιοργάνωσης στη ζωή τους. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οξυδερκής παρατηρητής για ν’ αντιληφθεί ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα.

Οι νέοι άνθρωποι (κι όχι μόνον αυτοί) είναι χαμένοι, μπερδεμένοι και αλλοτριωμένοι, επειδή δεν διαθέτουν τις κατάλληλες γνώσεις για να τους καθοδηγούν δεν έχουν πυξίδα, δεν έχουν την αίσθηση ότι υπάρχει ένα κέντρο που θα έδινε νόημα στον γύρω τους κόσμο. Αντί γι’ αυτό εφοδιάζονται με τυποποιημένες πληροφορίες και ξερά δεδομένα, με μια ειδημοσύνη που συχνά διαπιστώνουν ότι είναι απρόσφορες γνώσεις.

Πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση: η γνώση δεν διαφωτίζει παρά προκαλεί σύγχυση˙ η συσσώρευση πληροφοριών δεν κάνει άλλο από το να διαιωνίζει τη διαδικασία αλλοτρίωσης. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα παθολογική, επειδή ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας η μάθηση (και, υποτίθεται, η γνώση) δεν επιδιωκόταν σε τόσο τεράστια κλίμακα όσο σήμερα και, ωστόσο, ποτέ η αποξένωση του ανθρώπου από τον κόσμο κι από τον συνάνθρωπο του δεν ήταν μεγαλύτερη από σήμερα.

 Η αιτία λοιπόν πρέπει να βρίσκεται στη φύση των γνώσεων που επιδιώκουμε ν’ αποκτήσουμε. Οι γνώσεις που είναι αποξενωμένες από τον ανθρώπινο νου και τις ανθρώπινες αξίες αναισθητοποιούν και αποξενώνουν, με τη σειρά τους, τους ανθρώπους που τις αποκτούν.

Αλλά πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί όταν λέμε ότι αυτές οι γνώσεις είναι «απρόσφορες». Γιατί από μια άποψη είναι πολύ πρόσφορες: είναι πρόσφορες για το οικονομικό σύστημα, που αποβλέπει κυρίως στη μεγιστοποίηση του κέρδους. Είναι πρόσφορες για την τεχνολογική κοινωνία, όπως την ξέρουμε. Είναι πρόσφορες για την αντίληψη, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος είναι ένα εργοστάσιο.

Το σύστημα της οικονομικής, οικολογικής και ανθρώπινης εκμετάλλευσης δεν ενδιαφέρεται για τη γνώση και, πολύ λιγότερο, για τη σοφία. Αλλά ενδιαφέρεται ζωτικά για την πληροφορία και την εξειδίκευση· ενδιαφέρεται για την ομαλή λειτουργία του, που βασίζεται στην τεχνολογική αποτελεσματικότητα. Γι' αυτό τον λόγο τροφοδοτούμε τους φοιτητές μας και τους εαυτούς μας με εξειδικευμένες πληροφορίες, αλλά όχι με γνώσεις.

Εδώ πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας ένα πολύ γενικό ερώτημα. Υπάρχει άραγε κάποιος βαθύτερος λόγος γι' αυτή την έκλειψη αξιών και για όλα τα άλλα δεινά που απορρέουν απ' αυτήν; Ίσως την πιο συνοπτική και μεστή απάντηση σ' αυτό το ερώτημα να την έδωσε ο Μαξ Σέλερ, που είπε: « Όταν οι άνθρωποι έθεσαν στον εαυτό τους το καθήκον να δουν τον κόσμο απαλλαγμένο από αξίες, στηρίζονταν σε μια συγκεκριμένη αξία: τη ζωτική αξία της κατίσχυσης και της κυριαρχίας πάνω στα πράγματα».

Σήμερα συνειδητοποιούμε ότι αυτή η κατίσχυση υπήρξε μια ψευδαίσθηση, ότι δεν μπορούμε να υποτάξουμε τον κόσμο στη θέληση μας, χωρίς να καταστρέψουμε ή τουλάχιστο να βλάψουμε σοβαρά τους εαυτούς μας. Κι ωστόσο διατηρούμε και διαιωνίζουμε το σύστημα που σχεδιάσθηκε γι' αυτή τη μεγαλειώδη, αλλά σε τελευταία ανάλυση αξιοθρήνητη τρέλα.

Υπάρχει κι ένα άλλο γενικό ερώτημα που πρέπει να θέσουμε: το ερώτημα ποια σχέση έχει η θεωρία με την πράξη. Σ’ ένα ορισμένο επίπεδο, ο διαχωρισμός των αξιών από τη γνώση μπορεί να θεωρηθεί ως ένα αφηρημένο φιλοσοφικό ζήτημα. Όμως αυτός ο διαχωρισμός είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας μετατροπής των ανθρώπων σε Μπαζάρωφ, για να διατηρηθεί η σημερινή καταναλωτική κοινωνία και η αντίληψη ότι ο κόσμος είναι ένα εργοστάσιο. Ας μην παραπονούμαστε ότι δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη.

Γιατί υπάρχει: πολλές ραφινάτες θεωρίες δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν με σκοπό να δικαιολογήσουν και να διατηρήσουν παρασιτικές πρακτικές εις βάρος άλλων ανθρώπων και της φύσης γενικά. Πρέπει να τονίσουμε ότι το σημερινό σύστημα παρασιτεί εξίσου στους ανθρώπους και τη φύση. Έχει τεράστια σημασία να κατανοήσουμε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις οικονομικές δυνάμεις μιας κοινωνίας και την αντίληψη της για τη φύση και το σύμπαν, ανάμεσα στις καθημερινές μας πράξεις και την εικόνα που έχουμε για τον κόσμο.

Αυτές οι γενικότερες αντιλήψεις, ή κοσμοείδωλα, που μας επιβάλλονται ανεπαίσθητα και μερικές φορές ύπουλα, δικαιολογούν και υποκινούν τις καθημερινές πράξεις μας. Και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αν δεχτούμε το επιστημονικό, ορθολογικό κοσμοείδωλο και την προέκταση του - τη σύγχρονη τεχνολογία - τότε έχουμε χάσει εξαρχής το παιχνίδι. Γιατί αυτό το κοσμοείδωλο συνεπιφέρει και δικαιολογεί τη μετατροπή της γνώσης σε πληροφορία, των αξιών σε οικονομικά εμπορεύματα, των ανθρώπων σε «εμπειρογνώμονες».

 Η επικίνδυνη διάσταση της σημερινής επιστήμης βρίσκεται στις συνέπειες, στις οποίες μας οδήγησε, βρίσκεται στις απαιτήσεις που έμμεσα θέτει στους ανθρώπους και στο οικοσύστημα. Είναι μάταιο να προβάλουμε το επιχείρημα ότι δεν είναι η επιστήμη που έκανε κακό, αλλά οι άνθρωποι που την εφάρμοσαν. Η γνώση είναι αξεχώριστη από τους ανθρώπους. Η επιστήμη διέπλασε τα μυαλά των ανθρώπων στον ίδιο βαθμό που οι άνθρωποι διέπλασαν την επιστήμη.

 Το λυκόφως της επιστημονικής λογικής, που βιώνουμε σήμερα, δεν είναι καλά και σώνει το λυκόφως της ανθρωπότητας. Η επιστημονική λογική πρέπει να σβήσει και να μας απαλλάξει από το σφιχταγκάλιασμα της, για να μπορέσουμε να εξυγιάνουμε τη σχέση ανάμεσα στη γνώση και τις αξίες.

Αυτό μας ξαναφέρνει στο φαινόμενο της γνώσης ως αναπόσπαστου στοιχείου του ανθρώπινου είναι. Αυτό το φαινόμενο δεν εκδηλώνεται μόνο στους απογοητευμένους και αλλοτριωμένους νέους, που η γνώση δεν τους καθοδηγεί στη ζωή, γιατί είναι φορτωμένοι με άσχετες και τυποποιημένες πληροφορίες, αλλά και στο αντίθετο φαινόμενο: τον σεβασμό και τη νοσταλγία μας για σοφούς ανθρώπους.

Οι σοφοί είναι εκείνοι που η γνώση τους έχει πράγματι σημασία, εκείνοι που βρίσκονται σ' ένα επίπεδο όπου η γνώση έχει αληθινή αξία, είναι οι ολοκληρωμένοι, με την έννοια ότι η γνώση τους τους υπηρετεί ως ανθρώπινα όντα. Τους ζηλεύουμε επειδή έχουν φτάσει σε μια στάθμη που δύσκολα μπορεί να φτάσει κανείς στον σημερινό κόσμο. Η σοφία τους είναι απλώς η οργανική συνένωση των γνώσεων με τις αξίες˙ είναι μια απόδειξη ότι η γνώση δεν είναι ένα απόθεμα μάταιων πληροφοριών, αλλά μια ζωτική δύναμη που στηρίζει τη ζωή σ’ όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης· είναι η ανάσταση της γενικής ιδιότητας της γνώσης, η ενότητα ζωής και γνώσης.

Η επανένωση της γνώσης με τις αξίες δεν πρέπει να γίνει για να μας κάνει όλους σοφούς, αλλά για να εξασφαλίσει την επιβίωση της ανθρωπότητας. Πρέπει να βάλουμε καλά στο μυαλό μας ότι δεν θα μπορέσουμε ν’ ανταπεξέλθουμε στο πλήθος των προβλημάτων που δημιούργησε ο σημερινός (επιστημονικο-τεχνολογικός) τρόπος αλληλεπίδρασης μας με τη φύση και τους άλλους ανθρώπους, παρά μόνον αν φτάσουμε σ' ένα επίπεδο όπου οι γνώσεις μας να έχουν αληθινή αξία για εμάς ως ανθρώπινα όντα.

Πρέπει να είναι γνώσεις συνυφασμένες με αξίες και να υπηρετούν αυτές τις αξίες. Αυτές οι γνώσεις πρέπει να είναι μια επανενσάρκωση, σε καινούργιο επίπεδο, της αντίληψης του Πλάτωνα και του Αυγουστίνου ότι το να σκέφτεται κανείς σωστά είναι προϋπόθεση για να συμπεριφέρεται καλά˙ με τον όρο, όμως, ότι το να σκέφτεται κανείς σωστά δεν είναι απλώς ένα αφηρημένο χαρακτηριστικό του εγκέφαλου, αλλά η έκφραση μιας κατάστασης του είναι· ένας συνδυασμός διανοητικής ενόρασης και ηθικής δύναμης.

Αυτή η κατάσταση του είναι, που υπάρχει στους σοφούς, συγγενεύει με την κατάσταση της χάρης. Ο όρος «χάρη» είναι εξαιρετικά φορτισμένος. Κάθε διανοούμενος που «σέβεται τον εαυτό του» τον αποφεύγει. Αλλά η παλιότερη θρησκευτική συνεκδοχή του δεν πρέπει να μας εμποδίσει να τον χρησιμοποιήσουμε σωστά, γιατί αυτός ο όρος μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι το να σκέφτεται κανείς καλά δεν σημαίνει να σκέφτεται επιτήδεια, στυγνά, λογικά: το να σκέφτεται κανείς καλά προϋποθέτει μια ειδική κατάσταση του νου και ολόκληρου του είναι. Αυτή την κατάσταση του νου πρέπει να την υποθάλψουμε και να την καλλιεργήσουμε όσο καλλιεργούμε - από τότε που θεοποιήσαμε την αφηρημένη σκέψη - την τάση του νου να ν’ αποβλέπει στην «επιστημονική αντικειμενικότητα».

Έχουμε να μάθουμε πολλά από τους ανατολικούς πολιτισμούς, από την ιστορία του δικού μας πολιτισμού και από πρωτόγονες κοινωνίες που υπάρχουν σήμερα, έτσι ώστε να καταλάβουμε, ν' αποκτήσουμε και να διατηρήσουμε αυτή την κατάσταση του νου όπου «το να σκέφτεται κανείς καλά είναι προϋπόθεση για να συμπεριφέρεται καλά». Αυτό που μας χρειάζεται δεν είναι η απόκτηση μερικών πρόσθετων γνώσεων - για το πώς σκέφτονταν και ενεργούσαν οι «άλλες» κοινωνίες - αλλά μια αλλαγή στη δομή των γνώσεων και του νου μας που, όπως ελπίζουμε, θα μας οδηγήσει στην άρση του σχίσματος αξίας-γνώσης και στο ξεπέρασμα της σημερινής αλλοτρίωσης μας.

Αυτή η θεμελιακή αλλαγή θα λύσει πολλά ειδικά προβλήματα που μας ταλαιπωρούν σήμερα, όπως: πώς μπορούμε να ξέρουμε ποιο είδος έρευνας πρέπει να προάγουμε; Πώς θα εξακριβώσουμε αν μια συγκεκριμένη έρευνα είναι ευεργετική ή επιζήμια; Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα είναι (με απλουστευμένη μορφή): για να κάνουμε καλή έρευνα πρέπει να κάνουμε καλή ζωή· πρέπει να σκεφτόμαστε «σωστά», με το πιο οικουμενικό νόημα της λέξης «σωστά».

Αυτό το είδος σκέψης είναι πολύ δυσκολότερο από την αφηρημένη, ατομιστική, αναλυτική σκέψη. Αν μερικοί θεωρήσουν πως είναι σαν να λέγαμε ότι πρέπει να βρίσκεται κανείς σε κατάσταση χάρης για να κάνει καλή έρευνα, δεν θα είναι μακριά από την αλήθεια. Γιατί ο σημερινός ακρωτηριασμός του γύρω μας κόσμου και των άλλων ανθρώπων μπορεί ν’ αποδοθεί άμεσα σε μια στάση του νου που είναι ά-χαρη, που αντιπροσωπεύει το κουτσουρεμένο, το δουλοπρεπές μυαλό, και που είναι ανάξια για πλάσματα που αυτοαποκαλούνται άνθρωποι.

Αν κάποιος θελήσει να καταδικάσει αυτή τη στάση, που την ονομάζουμε επιφυλακτικά «χάρη», λέγοντας μας ότι είναι επιστροφή σε προεπιστημονικές προλήψεις, σκοταδισμός και τα τέτοια, θ’ απαντήσουμε: γιατί τάχα μια κατάσταση του νου, στην οποία μερικές αφηρημένες οντότητες με το όνομα «φυσικομαθηματικά δεδομένα» προσκυνούνται σα θεότητες, είναι προτιμότερη από μια κατάσταση του νου στην οποία εξαίρονται οι εσωτερικές αξίες;

Η «κατάσταση χάρης» δεν είναι παρά μια άλλη έκφραση για την κατάσταση εκείνη του νου, στην οποία εξαίρονται οι εσωτερικές αξίες. Όταν λέμε: «Η αξιοπρέπεια είναι βασικό στοιχείο της ανθρωπιάς», «η ελευθερία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανθρωπιά», τότε ουσιαστικά «προικίζουμε με χάρη» τον άνθρωπο. Πρέπει ν' αλλάξουμε τον γύρω κόσμο, τις συντεταγμένες του νου μας και τη δομή των γνώσεων μας, έτσι ώστε αυτές οι εκφράσεις να μην είναι κούφια λόγια.

Για να συνοψίσουμε, στους τελευταίους τρεις αιώνες επαναπροσδιορίσαμε τον κόσμο γύρω μας κι αυτός ο επαναπροσδιορισμός κατέληξε στον βιασμό του κόσμου και των εαυτών μας. Πρέπει ν' απορρίψουμε ένα μεγάλο μέρος από τη «σοφία» των προφητών της υλικής προόδου, γιατί αυτή η πρόοδος μας οδηγεί στον όλεθρο. Πρέπει να άρουμε πολλές πλαστές διχοτομίες και διακρίσεις, γιατί συχνά είναι η ρίζα της αλλοτρίωσης που παρατηρούμε σήμερα στον κόσμο. Πάνω απ' όλα, πρέπει ν' αποκαταστήσουμε την ενότητα γνώσης και αξιών πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η σοφία ή η «φωτισμένη γνώση» είναι το κλειδί για το νόημα της ζωής του ανθρώπου. Πρέπει επίσης ν’ αναπτύξουμε μια νέα περιεκτική φιλοσοφία, που να δίνει καινούργιο νόημα στον γύρω μας κόσμο.
 ------------------
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Η σημερινή αναλυτική φιλοσοφία είναι μια ενσάρκωση του θετικιστικού ήθους, που βασίζεται στη λατρεία της τεχνικής και την αποφυγή των προβλημάτων. Η αναλυτική φιλοσοφία δεν είναι απελευθέρωση του νου (όπως επιμένουν οι θιασώτες της), αλλά εγκλωβισμός του νου στο τσίρκο του τεχνικού ζογκλερισμού. Οι ατέλειωτες διαμάχες για έννοιες όπως «νόημα» και «αναφορά», που έχουν για πρωταγωνιστές τους «κορυφαίους φιλόσοφους» των πιο «ονομαστών πνευματικών κέντρων», όπως η Οξφόρδη και το Καίμπριτζ, το Χάρβαρντ και το Πρίνστον, το Μπέρκλεϋ και το Αν’ Αρμπορ, είναι ένα περίεργο θέαμα. Οι ίδιες θέσεις, επιχειρήματα και λύσεις επαναλαμβάνονται συνεχώς εδώ και πενήντα χρόνια! Με τον Φρέγκε και τον Ράσελ, τον Λεσνιέφσκι και τον Τάρσκι, οι γόνιμες πλευρές του προβλήματος διερευνήθηκαν και εξαντλήθηκαν πια. Γι’ αυτό τον λόγο, τα τελευταία σαράντα χρόνια της διαμάχης αντιπροσωπεύουν έναν ανούσιο λογιοτατισμό που αναλύεται σε σχολαστικές γλωσσικές ασκήσεις. Ο εκχυδαϊσμός των προβλημάτων και του νου είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την επίπλαστη τεχνική επιδεξιότητα.

Φουτουριστικό κρουαζιερόπλοιο πλέει στον… αέρα!

Η Dassault Systèmes ασχολείται με την 3D τεχνολογία αλλά και με το σχεδιασμό φουτουριστικών οχημάτων που κερδίζουν τις εντυπώσεις. Δίνοντας έμφαση στη φαντασία, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της τεχνολογίας προτείνει αεροπλάνα, κρουαζιερόπλοια και αυτοκίνητα που ξεπερνούν τη φαντασία του 21ου αιώνα.

Τελευταίο δημιούργημά τους είναι το κρουαζιερόπλοιο που ταξιδεύει στον αέρα και προσφέρει στους επιβάτες του μια μοναδική εμπειρία. Με κλειστές καμπίνες ολόγυρα, τα παράθυρα των οποίων προσφέρουν θέα στα σύννεφα και στον ουρανό αλλά και με μια τεράστια πισίνα στο κέντρο, το ταξίδι στους αιθέρες αποκτά άλλη διάσταση!

Η θεραπεία είναι μέσα σου

Πάντα είμαστε ακριβείς, στην ώρα μας, εκεί που θέλουμε να είμαστε. Τα πάντα αλλάζουν όταν αρχίζουμε να το γνωρίζουμε αυτό και να το βιώνουμε σε πραγματικό χρόνο.

Είναι αναγκαίο να κάνουμε κύκλους, ενόσω συσσωρεύουμε τη δύναμή μας, ενόσω αποκτούμε επίγνωση, τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε, ενόσω μαθαίνουμε βιωματικά.

Ο φόβος μάς δείχνει. Κάποτε θα οριστεί ως «θετικό» συναίσθημα, προτού αφαιρέσουμε όλες τις κατατάξεις.

Τίποτα δεν συμβαίνει εναντίον μας ή παρά τη θέλησή μας, παρά μόνο το επίπεδο της αντίληψής μας ορίζει την πραγματικότητα. Η διαφορά της θεωρίας από την πράξη είναι η διαφορά της ασυνείδητης από τη συνειδητή δημιουργία, που αλλάζει, μεταμορφώνει, θεραπεύει, επαναφέρει τα πάντα σε απόλυτη αρμονία/ισορροπία.

Όλα είναι ευκαιρίες, που αποκαλύπτονται μόνο εφόσον είμαστε έτοιμοι και πρόθυμοι να «βουτάμε» σε «κατώτερα», περιοριστικά επίπεδα της πραγματικότητας, από ανώτερα πεδία αντίληψης, αποκαλύπτοντας την πλάνη μα και τη χρησιμότητά τους.

Η πρόκληση παραμένει ατομική, όσες θεωρίες κι αν αναπτύξουμε, όσες αναλύσεις κι αν εφεύρουμε. Τα πάντα συνδέονται, συνθέτονται και αποκαλύπτονται, μόνο ανυψώνοντας τη δική μας συνειδητότητα, σε επίπεδα που ξεπερνούν το χρόνο και το χώρο, όπου όλα τα επιμέρους, όλες οι θρησκείες, τα λόγια σοφών, οι επιστήμες και οι ξεχωριστοί τομείς της ζωής μας ενώνονται σε ένα απερίγραπτα όμορφο, ουσιαστικό «μοτίβο» αλήθειας, που δεν χρειάζεται πλέον επιμέρους εξηγήσεις, δεν αλλοιώνεται με κανένα εκφοβισμό, βίαιη κατήχηση ή λεκτική ανάλυση.

Αυτή τη μαγική στιγμή, ηλεκτρίζεσαι, πάλλεσαι, ανανεώνεσαι και συνδέεσαι. Όπου το «Εγώ», το «εμένα», το «δικό μου» και κάποιος «ανώτερος Εαυτός» ή "θεός", έξω από σένα, παύουν να υπάρχουν ως ξεχωριστές οντότητες/ιδέες στο κεφάλι σου, στο Είναι σου.

Τότε κατανοείς τη δύναμή σου, και ταυτόχρονα την ευθύνη να τη διαχειριστείς. Τότε αισθάνεσαι το «βάρος» της γνώσης, που προηγουμένως μόνο υποπτευόσουν, μόνο ερωτοτροπούσες μαζί της και ταυτόχρονα αντιλαμβάνεσαι όλη την ανθρωπότητα, όλη τη δημιουργία, μέσα σου.

Και πάλι θα επιστρέψεις, στους κύκλους που δημιουργείς, για να δεις, να αποκαλύψεις, να συσσωρεύσεις δύναμη και να απαλλαγείς από προγράμματα και εικονικές πραγματικότητες. Γιατί όλα τα επέλεξες Εσύ, και ήρθε η μεγαλόπρεπη εκείνη στιγμή που το γνωρίζεις, το αισθάνεσαι σε κάθε σου κύτταρο, το εκπέμπεις, με κάθε σου αναπνοή και παλμό ζωής.

Γιατί η "θεραπεία" είναι η ίδια η επίγνωση", καθώς όλα όσα υλοποιείς αρχίζουν να περιέχουν το στίγμα της δικής σου επίγνωσης και όλα μεταμορφώνονται, σύμφωνα με την ύψιστη βούλησή σου...

Τα πάντα είναι δυνατά.
Αν μπορείς να το συλλάβεις, μπορείς να το υλοποιήσεις. 
Τα εμπόδια είναι εικονικές πραγματικότητες, που δημιουργούμε.
Τα πάντα προσφέρουν.Τα πάντα μεταμορφώνονται. 

Πότε η κατάθλιψη μπορεί να χτυπήσει ένα παιδί

Η κατάθλιψη μπορεί να χτυπήσει παιδιά και εφήβους, και είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γονείς και οι συγγενείς πότε χτυπά η ασθένεια ώστε να αντιμετωπιστεί, σύμφωνα με τη Γερμανική Εταιρεία για το παιδί και την εφηβική Ψυχιατρική, Ψυχοσωματική και Ψυχοθεραπεία (DGKJP).

Στην προσχολική και πρωτοβάθμια σχολική ηλικία, η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί ως έλλειψη κινήτρων, φόβο για τα νέα καθήκοντα και ως απομάκρυνση από τους φίλους. Τα παιδιά σε μικρή ηλικία που πάσχουν από κατάθλιψη, ειδικότερα, μπορεί να εμφανίσουν μεγαλύτερη εγγύτητα προς τη μητέρα τους, αναφέρει η DGKJP.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατάθλιψη έχει σωματικά συμπτώματα, όπως για παράδειγμα όταν ένα παιδί παραπονιέται για πόνους στο στομάχι ή πονοκεφάλους. Εάν αυτά τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από δύο εβδομάδες, οι γονείς θα πρέπει να μεταφέρουν το παιδί τους σε ένα γιατρό, ο οποίος θα ελέγξει αν η αιτία των συμπτωμάτων είναι φυσική, αναφέρει η DGKJP.

Οι έφηβοι υποφέρουν πιο συχνά από κατάθλιψη από ό,τι τα παιδιά σε μικρότερες ηλικίες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία στον ύπνο και απώλεια της όρεξης. Αν ένας έφηβος χάσει πολύ βάρος, ή είναι πολύ κυκλοθυμικός και ίσως έχει τάση στο αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι της κατάθλιψης. Σύμπτωμα κατάθλιψης είναι και η μειωμένη αυτοπεποίθηση.

Ο τύπος της θεραπείας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάθλιψης. Μερικές φορές η θεραπεία εξωτερικής μορφής χωρίς ο ασθενής να μεταβεί σε νοσηλευτικό ίδρυμα είναι επαρκής, αλλά σε άλλες περιπτώσεις η μερική νοσηλεία ή η νοσοκομειακή περίθαλψη είναι προτιμότερη. Τα φάρμακα επίσης μπορεί να βοηθήσουν.

Η DGKJP συμβουλεύει τους γονείς ενός παιδιού με κατάθλιψη να εξοικειωθούν τόσο με την ασθένεια όσο και την θεραπεία, ώστε να παρέχουν καλύτερη στήριξη.
Μπορούν επίσης να συγκρίνουν τις περιπτώσεις, σε μια ομάδα αυτο-βοήθειας, με άλλους γονείς που αντιμετωπίζουν παρόμοιες συνθήκες.

Εγωισμός και Αθανασία

Αρχικά σκέφτηκα να γράψω ένα άρθρο περί της ανθρώπινης καθυστέρησης (διότι περί καθυστέρησης πρόκειται). Με αφετηρία αυτή την πρωταρχική ιδέα, νέες γεννήθηκαν και το παρόν άρθρο επιχειρεί να τις "συμμαζέψει" σε κάτι "λογικό", που θα βγάζει νόημα.

Ένα θέμα λοιπόν που με έχει απασχολήσει αρκετά είναι ο εγωισμός. Κάποτε ο διαχωρισμός που έκανα ήταν ο εξής: υπάρχει ο "καλός" εγωισμός, αυτός που μας "προστατεύει" από το να πέφτουμε θύματα π.χ. εκμετάλλευσης και που σαν αιτία του έχει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης κυρίως (αν και μπορούν να συνδράμουν και άλλα). Επίσης, υπάρχει ο "κακός" εγωισμός. Αυτός που μας φοράει παρωπίδες απέναντι σε όλους και σε όλα, καθιστώντας μας καχύποπτους, αναίτιους σκεπτικιστές και άλλα παρόμοια.

Δεν γνωρίζω κατά πόσο αυτός ο διαχωρισμός είναι ορθός ή έχει νόημα από πρακτικής απόψεως. Άντε και τα διαχώρισα. Σε τι με εξυπηρετεί αυτή η κατηγοριοποίηση; Θα μου είναι πιο εύκολο να είμαι λιγότερο εγωιστής; Όλα είναι υποκειμενικά, εάν τα βλέπουμε από μια Χ σκοπιά και κατ' επέκταση ο εγωισμός που μπορεί να προβάλλω ως απόρροια του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης, όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι (διότι πλέον τα όρια δεν είναι τόσο ευδιάκριτα, όπως κάποτε που αυτοσυντήρηση θεωρούσαμε την απλή βιολογική μας επιβίωση), να είναι στην πραγματικότητα "κακός" εγωισμός.

Ψάχνοντας λοιπόν τα αίτια αυτής της ιδέας (του εγωισμού), χωρίς ιδιαίτερο κόπο, κατέληξα στο συμπέρασμα πως οφείλεται στη θνητή μας, βιολογική φύση. Ως σώμα, έχουμε πεπερασμένο χρόνο.

Ως σώμα, θα πεθάνουμε. Έτσι ήταν και είναι και εάν αλλάξει κάποτε, δε με αφορά. Κάτι που είναι αθάνατο, αιώνιο, άφθαρτο, δε χρειάζεται προστασία και διαιώνιση. Του είναι περιττά και έχω ξαναπεί πως οτιδήποτε περιττό, αυτόματα απορρίπτεται, είτε στον μικρόκοσμο, είτε στον μακρόκοσμο.

Μία "μικρή" παρένθεση, προκειμένου να γίνω πιο κατανοητός. Εάν η βιολογία είναι η μόνη "θρησκεία", γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί "καταθλιπτικοί", "παράφρονες" και λοιπές ταμπέλες; Εφόσον ΟΛΑ εξαρτώνται από βιολογικές λειτουργίες (χημικές διεργασίες, νευρικές συνάψεις κλπ) του εγκεφάλου, γιατί δεν έχουμε υγιείς ανθρώπους, παρά μόνο εξαρτημένους σε φάρμακα που απλά καταστέλλουν χωρίς να καταπολεμούν;

Η ακριβής γνώση της αιτίας ενός φαινομένου, δε θα έπρεπε να σημαίνει και τη δυνατότητα καταπολέμησής του; Εάν γνωρίζουμε τις συνθήκες και τους μηχανισμούς και είμαστε σίγουροι πως ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ, γιατί υπάρχει ακόμη η κατάθλιψη σαν πάθηση/αρρώστια;
Απλούστατα, διότι δε τα γνωρίζουμε ΟΛΑ. Τελεία και παύλα. Κάτι μας διαφεύγει, που μπορεί να είναι βιολογικό, μπορεί και όχι.

Ο εγκέφαλος δεν είναι παρά ένα υπερβολικά περίπλοκο, μέρος του hardware. Εκεί εγκαθίσταται το λογισμικό. Είναι ο επεξεργαστής μας.
Τί είναι όμως αυτό το λογισμικό; Η ψυχή; Το πνεύμα; Τι μας κάνει να ερωτευόμαστε και να λυπούμαστε; Ένας αγνός εγωιστής, δε θα μπορούσε να ερωτευθεί κάτι πέρα από τα στενά όρια της ατομικότητάς του.

Συνεπώς, πέρα από το εγώ, από τον αγνό εγωιστή, που γεννάται ταυτόχρονα με την βιολογική μας ύπαρξη, πρέπει να υπάρχει και κάτι άλλο. Μας λείπει μια σταθερά< από την εξίσωση, κύριοι ορθολογιστές και ακόμη και να μην είμαστε σε θέση να την ονοματίσουμε και να εκθέσουμε και τις ιδιότητές της με τρόπο πειστικό για εσάς, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει ένα κενό. Η θεώρηση "όλα είναι θέμα χημείας", απλά δεν το καλύπτει.

Δεν προσπαθώ να σας πείσω πως αυτό που λείπει είναι η ψυχή. Αντιμετωπείστε όμως με ειλικρίνια την αδυναμία σας να εξηγήσετε όλο τον ανθρώπινο βίο, με τη βιολογία/χημεία και τότε ίσως να είστε σε θέση να κρυφοκοιτάξετε πίσω από το πέπλο της Ζωής.

Δε γνωρίζω τίποτε. Κάτι ήξερε ο Σωκράτης... Διαβάζω αρκετά και διάφορα. Σε τι αποσκοπεί όμως η συγκέντρωση αυτής της στείρας γνώσης; Όσο και να μελετώ, ΠΑΝΤΑ κάτι θα μου διαφεύγει. Τα περισσότερα τα ξεχνάω κι όλας. Άρα αυτό δεν αποτελεί γνώση.

Από μικρούς, μας λένε: "αν δεν πάθεις, δε θα μάθεις". Οποιαδήποτε γνώση, εάν δε μπορεί να επαληθευθεί εμπειρικά, είναι άχρηστη. Αποσκοπεί μόνο στην πιθανή χρησιμοποιησή της, κάποια στιγμή στο μέλλον (και αυτό, εάν είμαστε αρκετά τυχεροί ώστε να τη θυμόμαστε) και στην αιτιολόγηση κάποιων ωραίων εκφράσεων/απόψεων που θα ρίξουμε στο τραπέζι κάποιας συζήτησης (και πάλι εάν θυμόμαστε ποιός είπε τι).

Έχουμε ταυτοποιήσει τη δυνατότητα γνώσης, με τις "αυθεντίες", θέτοντας τον εαυτό μας στο περιθώριο ως μη αξιόπιστο. Οι εμπειρικές μας γνώσεις θεωρούνται "κίτρινη φυλλάδα" και κάθε λίγο και λιγάκι, ανατρέχουμε στις γνώσεις/εμπειρίες άλλων που θεωρούμε "ειδικούς" για να μπορέσουμε να πείσουμε το ακροατήριό μας για την ορθότητα των απόψεών μας. Δεν είναι όμως κτήμα μας. Δεν έχουν περάσει από τα δικά μας φίλτρα, με τις δικές μας μεταβλητές, για να ανταποκρίνονται σε εμάς και στο σήμερα. Στείρα αναπαραγωγή. Πιθηκισμός!

Και τι έγινε που κάποιος Εβραίος κάποτε (λίγο με ενδιαφέρει εάν πραγματικά υπήρξε), κατέβηκε από ένα βουνό με 10 εντολές, προκειμένου να μπορέσει να ελέγξει ένα πλήθος άξεστων, βάρβαρων και ποταπών ανθρώπων, λέγοντάς τους ότι του τις έδωσε ένας θεός; Πρέπει σήμερα, τώρα, εγώ, να ζω σύμφωνα με αυτό τον νόμο και μόνο; Σας ακούγεται λογικό αυτό;
Οι διαχρονικές (εάν υπάρχει κάτι τέτοιο) αξίες, είναι ελάχιστες και αλλάζουν περιεχόμενο ανάλογα με την εποχή και το κοινωνικό πλαίσιο.

Θα μου πείτε βέβαια, πως κάποιος είναι "ειδικός/αυθεντία" και δικαιωματικά μάλιστα, εάν έχει σπαταλήσει όλη του τη ζωή (ή τουλάχιστον ένα αξιοσέβαστο ποσοστό της), ασχολούμενος με ένα συγκεκριμένο πράγμα. Έτσι θέλουμε να κρίνουμε τους "ειδικούς"; Ας είναι τότε. Βιολογικά ζω εδώ και χρόνια, συνεπώς είμαι "ειδικός" στην ζωή αν και όχι τόσο, όσο ένας 80άρης. Πόσες φορές όμως δεν έχουμε απορήσει/αγανακτήσει με την αδικαιολόγητη μωρία κάποιων ηλικιωμένων; Άρα ο χρόνος, δεν αποτελεί κριτήριο του ειδικού.

Δεν υπάρχουν κριτήρια, βασικά, για να είναι κάποιος ειδικός στα ανθρώπινα. Είμαστε μια μεταβλητή που αλλάζει συνεχώς και συνεπώς απρόβλεπτη. Κάθε αξία/σταθερά, πρέπει να κρίνεται και να αξιολογείται στο τώρα, στο περιβάλλον στο οποίο ενεργεί αυτή η μεταβλητή-άνθρωπος. Και ο μόνος που γνωρίζει επαρκώς τη μεταβλητή, ώστε να μπορέσει να την εντάξει ομαλά στην εξίσωση της εμπειρίας, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος.

Ξαναγυρίζουμε λοιπόν στον εγωισμό, τη θνητή μας φύση και την αθανασία. Εμπειρίες, γνώση και σοφία. Κατέληξα στο συμπέρασμα (τουλάχιστον για σήμερα), πως οι γνώσεις είναι άχρηστες εάν δεν μπορώ να τις αξιολογήσω ή να τις εκμεταλλευθώ εμπειρικά. Και πως είμαι πιο σίγουρος για κάτι δικό μου, εμπειρικό, που μπορώ να διατυπώσω με την ίδια άνεση που αναπνέω και ας μην έχω καμία απολύτως ευρέως αποδεκτή απόδειξη για να σας πείσω ή που δε στηρίζεται σε εμπειρίες άλλων.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που γνωρίζω, λειτουργούν αντανακλαστικά με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Μπορεί να ειπωθεί κάτι και εάν ζητήσεις περισσότερες επεξηγήσεις ή "πηγές" που να συνδράμουν στην ορθότητα των απόψεών τους, απλά να αδυνατούν να σου τις δώσουν. Ποιός λοιπόν ο λόγος, που αρκετοί άνθρωποι πασχίζουν να αποδείξουν την καθολική τους, "αντικειμενική" ορθότητα, με αυτό τον τρόπο; Δε μπορώ να σκεφτώ κάποιον καλύτερο λόγο από τον εγωισμό, όποια και αν είναι τα βαθύτερα αίτιά του. Και όπως ήδη ανέφερα, αιτία του εγωισμού είναι η θνητή μας φύση.

Ποιά φύση όμως; Σίγουρα η βιολογική. Τι άλλο φοβόμαστε πως θα χαθεί; Υστεροφημία; Από ποιά άποψη όμως; Σήμερα δεν είναι δύσκολο να αποκτήσης "φήμη". Οι τρόποι ποικίλουν και πολλές φορές απαιτείται ελάχιστη "προσπάθεια". Θέλουμε οι άνθρωποι να μας θυμούνται. Θέλουμε να ξέρουμε ότι τους επηρεάζουμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Κάποτε ίσως διαβάσαμε κάτι που μας άρεσε, στη συνέχεια ανακαλύψαμε τον εμπνευστή του και υποσυνείδητα γεννήθηκε μέσα μας η επιθυμία, να προκαλέσουμε και εμείς αυτό το συναίσθημα θαυμασμού, με λίγη δόση ζήλιας και αγάπης, στους άλλους. Θέλουμε να αναγνωρίζουν την ύπαρξή μας. Όσο περισσότεροι και για όσο περισσότερο, τόσο το καλύτερο. Και ποιός καλύτερος τρόπος, από την αναπαραγωγή ήδη επιτυχημένων συνταγών, χωρίς κανένα φιλτράρισμα;
Έτσι κρατάμε σίγουρα ζωντανή την ανάμνησή μας. Σχεδόν σίγουρα, δε θα γίνει αθάνατος. Όμως για ένα σεβαστό διάστημα, αρκετό ώστε να ικανοποιήσει τον εγωισμό μας.

Είμαι σχεδόν βέβαιος πως σας έχω κουράσει από το φαινομενικό ασύνδετο της ροής σκέψης μου. Μπορεί να αναρωτιέστε που θέλω να καταλήξω. Στην αρχή ούτε εγώ ήξερα, πλέον όμως μπορώ με σιγουριά να πω: ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ. Εσείς, για εσάς. Ξεχάστε οποιαδήποτε αυθεντία ξέρατε. Δε σας προτείνω να σταματήσετε τη μελέτη. Ούτε εγώ θα το κάνω άλλωστε. Όμως μην εμμένετε σε στείρους ορισμούς και απομνημονεύσεις. Ζήστε και μαζέψτε εμπειρίες. Αυτές είναι η γνώσης σας. Η μόνη για την οποία θα είστε πάντα 100% σίγουροι πως ισχύει, αν όχι καθολικά, τουλάχιστον για τη δική σας περίπτωση, που είναι και το ζητούμενο.

Σκεφτείτε και ζήστε!

Η ασφυκτική αγάπη, οι σχέσεις εξάρτησης, μας κλέβουν τις αληθινές σχέσεις

Σ'αγαπώ ασφυκτικά
 Η ασφυκτική αγάπη, οι σχέσεις εξάρτησης, μας κλέβουν τις αληθινές σχέσεις Ωραίος σαν θεός και μέγας κυνηγός. Ο Ενδυμίων. Μια μέρα παρασύρθηκε και συνέχισε να κυνηγά ως αργά. Ο ήλιος έδυσε κι εκείνος εξακολουθούσε να καταδιώκει το θήραμά του μέχρι που η λαμπερή σελήνη ανέβηκε στον ουρανό. Και καθώς αρμένιζε γαλήνια στο στερέωμα έστρεψε το βλέμμα της στη Γη. Κοίταξε κάτω και τον είδε. Κι εκείνος αυτήν. Και τότε συνέβη κάτι παράξενο.
Δέθηκαν με κάτι σαν μάγια. Έναν έρωτα που καθήλωσε τον Ενδυμίωνα. Όμως για να ενωθεί με την ουράνια αγαπημένη του έπρεπε να πέσει σε έναν παράξενο ύπνο, λέει ο μύθος, κι από εκείνη τη βραδιά εξακολουθούσε να κοιμάται ενώ μέσα στον ύπνο του ερωτοτροπούσε με τη θεά Σελήνη κάνοντας μαζί της 50 κόρες. Τόσες, όσοι οι σεληνιακοί μήνες που μεσολαβούσαν ανάμεσα σε κάθε αρχαία ολυμπιάδα. Ο έρωτας του Ενδυμίωνα και της Σελήνης έμεινε παροιμιώδης για την καθήλωση στην οποία τον οδήγησε. Ο κυνηγός είχε γίνει θήραμα. Η συμβολική σημασία του αξύπνητου αλλά δραστήριου ερωτικά ύπνου του ήταν μια υπόμνηση γι αυτό που μας συμβαίνει όταν ερωτευόμαστε: μια υπνωτισμένη προσκόλληση του νου σε ένα ερωτικό αντικείμενο.
Από μια άποψη όλοι οι έρωτες μας υπνωτίζουν και μας προκαλούν ένα είδος καθήλωσης τουλάχιστον όσο διαρκεί το πρώτο διάστημα, του μέλιτος. Όμως, όταν περάσει η πρώτη «τρέλα» ο ένας από τους δυο μισοξυπνάει. Και τότε αλίμονό του εκείνου που τα μάτια του είναι ακόμα θολά από τον ύπνο και εξακολουθεί να κοιτάζει μαγεμένος τον ερωτικό του σύντροφο. «Μέσα στη νύχτα μαγεμένος ο Ενδυμίων από την ετερόφωτη Σελήνη δεν υποψιάζεται ούτε τη σκοτεινή πλευρά της» γράφει ο ποιητής Νίκος Αντωνάτος περιγράφοντας μια πραγματικότητα που αφορά εκείνους που προσδένονται ασφυκτικά στο ερωτικό άρμα του συντρόφου τους και δεν καταφέρνουν να ξεκολλήσουν ακόμα και χρόνια μετά, όταν περάσει όλο το εύλογο και παράλογο διάστημα του έρωτα. Λες και ζουν και υπάρχουν μόνο για τον άλλο. Οι δικές τους ανάγκες, τα δικά τους γούστα, ο εαυτός τους εξαφανίζονται. Ο άλλος αναγορεύεται σε παντοδύναμο θεό που έχει τη δύναμη να επιφέρει την πιο ακραία ευτυχία ή δυστυχία στον ψυχισμό του ερωτικά υποτελούς. Τον ανεβάζει στα ουράνια ή τον καταβαραθρώνει στα Τάρταρα με μια λέξη, μια κίνηση, μια άρνηση να σηκώσει το τηλέφωνο ή μια θερμή ματιά. Τα πάντα διογκώνονται και αποκτούν τεράστια σημασία, ακόμα και το πετάρισμα των βλεφάρων.

O άνθρωπος - Κισσός
Εκείνοι που αγαπούν ασφυκτικά αγκαλιάζουν σαν κισσός. Ταυτόχρονα διαπερνώνται από ριπές ζήλιας αν ο σύντροφός τους κοιτάξει αλλού και βυθίζονται στην πιο μαύρη απελπισία με την αδιαφορία του. Σαν βρέφη που αποκόπτονται βίαια από τον μαστό της μάνας τους θρηνούν σπαρακτικά με την απομάκρυνσή του. Πώς γεννιέται όμως αυτή η ασφυκτική αγάπη; Είναι βαθιά ψυχολογική εξάρτηση; Υπόλειμμα από την εποχή που είμαστε ένα με τη μητέρα μας; Απόπειρα να ξαναβρούμε έναν απωλεσθέντα παράδεισο; Ή μήπως πρόκειται για την αναβίωση μιας σχέσης από προηγούμενη ζωή; Σύμφωνα με τη θεωρία της μετενσάρκωσης όλοι έχουμε ανοιχτούς λογαριασμούς και ημιτελείς καταστάσεις από το παρελθόν, από άλλες ζωές. Ανάμεσά τους υπάρχουν κάποιες συναισθηματικές εκκρεμότητες. Σχέσεις που έμειναν μετέωρες. Κάτι τις διέκοψε απότομα. Ο ένας από τους δυο πέθανε ή χρειάστηκε να φύγει μακριά ή εξαναγκάστηκε για διάφορους λόγους να εγκαταλείψει τη σχέση. Εκείνος που έμεινε πίσω κράτησε μέσα του το σοκ του χωρισμού και μια ανεκπλήρωτη βαθιά ανάγκη που καταγράφηκε στην ψυχή του αφήνοντας μια αίσθηση αγωνίας και ανασφάλειας. Έτσι, όταν ξανασυναντά σε επόμενη ζωή το αγαπημένο πρόσωπο έχει την τάση να προσδεθεί επάνω του για να μην το ξαναχάσει. Η θεωρία της μετενσάρκωσης δίνει με αυτόν τον τρόπο μια εξήγηση για τις έντονες σχέσης εξάρτησης. Μια άλλη παρεμφερής προσέγγιση υποστηρίζει πως οι ασφυκτικές σχέσεις δημιουργούνται ανάμεσα σε αδελφές ψυχές που όταν ξανασυναντούν η μια την άλλη προσδένονται με ισχυρότατα δεσμά. Σαν αυτά που περιγράφει ο Πλάτων στο Συμπόσιό του για τους ανθρώπους που ήταν κάποτε στρογγυλοί και που ο Δίας διαχώρισε κι από τότε ψάχνουν το άλλο τους μισό που σαν το συναντήσουν το αγκαλιάζουν μεθυσμένοι από χαρά και δεν ξεκολλάνε πια. Πίσω από όλες τις θεωρίες και τους μύθους διαφαίνεται πάντα ένας ψυχολογικός παράγων. Μια ανάγκη για επανασύνδεση. Μια βαθύτερη λαχτάρα για έναν άρρηκτο δεσμό. Πρόκειται για τη βαθιά νοσταλγία της ψυχής μας που αποζητά ξανά την πρώτη της αγάπη, δηλαδή την μακαριότητα της σύνδεσής της με το Όλον, το Θεό. Όμως, στην καθημερινότητα αυτό παίρνει άλλες μορφές. Η πιο κοινή είναι οι ερωτικές μας εμμονές.

Οι Ναρκομανείς του Έρωτα
Κάπως, κάποτε όλοι το διαπιστώσαμε από πρώτο χέρι πως υπάρχουν έρωτες που μας κάνουν και βγάζουμε φτερά. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι έρωτες που μας τα δένουν. Σφιχτά, τόσο σφιχτά που ξεχνάμε ότι τα έχουμε και νομίζουμε πως το μόνο που μας μένει είναι να αρπαχτούμε από το αγαπημένο πρόσωπο. Για να υψωθούμε με τα δικά του φτερά. Για να έχουμε λόγο ύπαρξης, αξία ως άνθρωποι και για να έχει η ζωή μας νόημα και χαρά. Κι έτσι γινόμαστε φόρου υποτελείς στην αγάπη. Συμπεριφερόμαστε σαν ναρκομανείς. Αυτός ο χαρακτηρισμός μάλιστα δεν είναι καν μια υπερβολή αλλά μια επιστημονική αλήθεια. Οι ψυχολόγοι δεν διστάζουν να επισημάνουν πως εκτός από τους εθισμένους στα ναρκωτικά και το αλκοόλ, υπάρχουν και οι εθισμένοι στην αγάπη. Προσδένονται ασφυκτικά πάνω σε ένα άλλο πρόσωπο και ζουν τη ζωή τους μέσα από αυτό. « Ακόμα κι αν χρειαστεί να αποκηρύξει τη βάφτισή του, όλα τα σκεύη και τα σύμβολα για τη σωτηρία της ψυχής του, είναι τόσο δέσμιος του έρωτά της ώστε εκείνη μπορεί να κάνει, να ξεκάνει και να ξανακάνει ό,τι θέλει σ’ αυτόν όσο η πείνα του γι αυτήν κυριαρχεί σαν θεός μέσα του» γράφει ο Σαίξπηρ στον Οθέλλο. Μέγας γνώστης της ανθρώπινης ψυχής και των παθών της ο μεγάλος αυτός συγγραφέας έχει άλλη μια ακόμα πιο ζοφερή περιγραφή της ερωτικής υποτέλειας. Μάλιστα, αναγνωρίζοντας ότι όντως πρόκειται για μια κατάσταση ύπνωσης την τοποθετεί στο «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας». Εκεί, η μαγικά ερωτοχτυπημένη ηρωίδα του απογυμνώνεται από κάθε αξιοπρέπεια καθώς ζητιανεύει την ερωτική εύνοια του αγαπημένου της. « Είμαι σκυλί σου» του λέει «κι όσο εσύ με δέρνεις τόσο σου κουνάω την ουρά μου. Λοιπόν σαν τέτοιο μεταχειρίσου με, κλώτσα με, χτύπα με, παράτησέ με, χάσε με, μόνο την άδεια δώσε μου σε μένα την ανάξια να τρέχω το κατόπι σου». Λες κι η ίδια της η ζωή κρεμόταν από την παρουσία του. Λες και κάθε αξία που θα μπορούσε να έχει, εκείνος της την έδινε. Ακόμα και με την περιφρόνησή του. Ποιος άραγε θα μπορούσε ποτέ να νιώσει έτσι παρά μόνο εκείνος που με κάποιο τρόπο έχει ξεχάσει τον εαυτό του και βρίσκεται σε κάτι βαθύτερο κι από ύπνο. Σε κατάσταση νάρκης. Σαν τον Ενδυμίωνα.

Τα βήματα της απεξάρτησης
Φαίνεται λοιπόν πως κάπως έτσι βιώνεται πράγματι γιατί όπως προκύπτει εκείνος που παγιδεύεται στον ερωτικό εθισμό αποκτά τη συμπεριφορά του ναρκομανούς. Αποζητά ξανά και ξανά με απόγνωση την παρουσία και την ανταπόκρισή του ερωτικού του αντικειμένου κι όταν δεν την έχει υποφέρει από ένα κανονικό στερητικό σύνδρομο που συμπεριλαμβάνει και σωματικά συμπτώματα. Παθαίνει ταχυπαλμίες ή λιποθυμικές τάσεις. Πέφτει σε κατάθλιψη και παραίτηση. Κυριεύεται από έντονη νευρικότητα κι απελπισία. Τελικά, αισθάνεται ανημπόρια να τα βγάλει πέρα στη ζωή χωρίς την «αγάπη» του άλλου γι αυτό και μια μερίδα ψυχολόγων προτείνουν ειδικά προγράμματα απεξάρτησης στηριγμένα στα 12 βήματα όπως αυτά των Ανώνυμων Ναρκομανών ή Ανώνυμων Αλκοολικών. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως όσοι πάσχουν από ερωτικό εθισμό υποφέρουν βαθιά και στην ψυχή και στο σώμα γιατί μέσα τους, στο ίδιο το σώμα τους μαίνονται οι χημικές θύελλες. Ειδικές μελέτες του εγκεφάλου αποκαλύπτουν πως ένας νευροδιαβιβαστής, η φαινυλεθυλαμίνη, μια ουσία που εκκρίνεται όταν είμαστε ερωτευμένοι προκαλεί συναισθήματα ευφορίας και ενθουσιασμού μαζί με μια έντονη υπερδιέγερση. Κάθε φορά που νιώθουμε κύματα μακαριότητας και αγαλλίασης να μας τυλίγουν καθώς συναντάμε τον άνθρωπο που είμαστε ερωτευμένοι, στον εγκέφαλό μας έχει παραχθεί μια νέα «δόση» αυτής της ουσίας. Δεν είναι λοιπόν απλά σχήμα λόγου αλλά βιοχημική πραγματικότητα όταν μερικοί λένε στον αγαπημένο τους «είσαι το ναρκωτικό μου».

Οι Ερωτικά Υποτελείς και οι Φυγάδες
Υπάρχουν δυο βασικές κατηγορίες παικτών στο ερωτικό παιχνίδι: εκείνοι που είναι πρόθυμοι να γίνουν ερωτικά υποτελείς κι εκείνοι που προσπαθούν να κρατηθούν μακριά από τον κίνδυνο της ερωτικής δέσμευσης. Οι εξαρτημένοι και οι αντι-εξαρτημένοι. Οι δεύτεροι βγάζουν πύρινους λόγους για τις αρετές της μοναχικότητας, της αυτοδιάθεσης και της ελευθερίας ενώ οι εξαρτημένοι δεν κουράζονται ποτέ να παραθέτουν τις χαρές της συντροφικότητας, του μοιράσματος και της στοργικής στενής σχέσης. Αν και συνήθως αυτοκατατασσόμαστε σε μια από τις δυο κατηγορίες υπάρχει το ενδεχόμενο ακόμα και ο αντι-εξαρτημένος να «κολλήσει» σε μια σχέση. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εξηγηθεί ως μια συνάντηση με τον σύντροφο που κάποτε σε άλλη ζωή χάθηκε προτού προλάβει η σχέση να φθαρεί. Κατά κανόνα πάντως επιλέγουμε έναν από τους δύο ρόλους . Όμως, ενώ οι ερωτικά υποτελείς και οι φυγάδες παραμένουν μόνιμα στο στρατόπεδό τους έχουν παράλληλα τον τρόπο τους να βρίσκουν ο ένας τον άλλο. Αν κοιτάξετε γύρω σας, ή και στη ζωή σας, θα δείτε πως αυτοί οι διαφορετικοί μεταξύ τους τύποι έλκονται αμοιβαία. Δημιουργούν σχέσεις τις οποίες ο εξαρτημένος επιδιώκει να είναι στενές, υποστηρικτικές και αυτοκόλλητες ώστε να κάνουν τα πάντα μαζί, ενώ ο αντι-εξαρτημένος διεκδικεί το δικαίωμά του στην ελευθερία, στην απόσυρση και στην αυτοδιάθεση. Ποιος έχει δίκιο; Στην πραγματικότητα κανείς. Και οι δυο φοβούνται εξίσου. «Οι αντι-εξαρτημένοι φοβούνται να ανοιχτούν, να δεσμευτούν, να αφήσουν την καρδιά τους ανοίξει και να αγαπήσει γιατί ρισκάρουν τον τρομερό πόνο της απόρριψης ή της εγκατάλειψης. Οι ερωτικά εξαρτημένοι αρπάζονται από τον άλλον για να μη νιώθουν τη μοναξιά τους, το κενό , τον βαθύ πόνο που υπάρχει μέσα τους» γράφει στο βιβλίο του "Face to face with Fear" o δρ. Tόμας Τρομπ.

Δεν αντέχω τη μοναξιά!
Ο μεγαλύτερος τρόμος του ερωτικά εξαρτημένου είναι να μείνει μόνος του ή να μην αγαπιέται. Γι αυτό συχνά δημιουργεί απελπισμένες σχέσεις και καταβάλει εξίσου απελπισμένες προσπάθειες να τις διατηρήσει. Προσπαθεί να ευχαριστήσει τον πολύτιμο άλλο, να τον κολακέψει, να προσαρμοστεί στις επιθυμίες και τις παραξενιές του και σιγά –σιγά δίχως να το καταλάβει καταλήγει ικέτης της αγάπης του. Με τον καιρό χάνει τα δικά του όρια, την αίσθηση του εαυτού του. Οι υποχωρήσεις του υπονομεύουν την ατομική του αίσθηση αξιοπρέπειας και αξίας και τότε αισθανόμενος πως δεν αξίζει και πολλά γίνεται ακόμα πιο υποχωρητικός και πρόθυμος να ικανοποιήσει τον σύντροφό του. Όσο πιο πολύ χάνει τον εαυτό του στον άλλο τόσο περισσότερο γαντζώνεται επάνω του για να υπάρχει. Μέσα σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο ο συναισθηματικά εξαρτημένος αναπτύσσει έναν περίτεχνο τρόπο χειρισμού: υπερπροσφέρει, γίνεται χίλια κομμάτια και ύστερα θυματοποιείται νιώθοντας κατά βάθος θυμό και για τον εαυτό του και για τον άλλο. Αν μάλιστα αυτός ο άλλος είναι ο τύπος του αντι-εξαρτημένου θα αντιμετωπίζει όλη αυτή την υπερπροσφορά σαν μια ασφυκτική αγκαλιά νιώθοντας καταπίεση, απειλή αλλά και ενοχές. Ο ερωτικά υποτελής σύντροφός του θα φροντίσει να του τις καλλιεργήσει. Τα παράπονα του για αδιαφορία, έλλειψη συναισθηματισμού και διαθεσιμότητας τον κάνουν και νιώθει ακόμα εντονότερη τη διάθεση να αποσυρθεί στα ενδιαφέροντά του και να απομακρυνθεί από τη σχέση που πλέον τη νιώθει σαν βάρος αν όχι σαν διώκτη του. Έτσι ξεσπά ανάμεσα στο ζευγάρι ο τρίτος παγκόσμιος. Κανείς δεν έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τις πραγματικές ανάγκες του.

Όταν γκρεμίζονται οι ψευδαισθήσεις
Όλοι είμαστε αιχμάλωτοι του μικρού παιδιού μέσα μας. Εκείνου που πίστεψε πως μόνο του δεν αξίζει και δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα και πως πρέπει να βρει κάποιον που θα του δώσει αξία και ασφάλεια. Εκείνου που πίστεψε πως όλοι αργά ή γρήγορα εγκαταλείπουν, φεύγουν ή πεθαίνουν. Ο εξαρτημένος ρίχνει το βάρος στον σύντροφό του δίχως να αναλαμβάνει τις ευθύνες του εαυτού του περιμένοντας από αυτόν να του θεραπεύσει τη βαθιά υπαρξιακή του μοναξιά. Ο αντι-εξαρτημένος αρνείται με τη σειρά του να συνειδητοποιήσει τη βαθιά του ανάγκη για συντροφικότητα και ζεστασιά κι έτσι αποσύρεται στον ιδιωτικό του κόσμο για να νιώσει ασφαλής. Μολονότι εμφανίζεται πιο αυτάρκης η περίφημη μοναχικότητά του γίνεται η ασπίδα του και κρύβεται πίσω της για να μην αισθανθεί τον φόβο του πληγωμένου παιδιού που κατοικεί μέσα του και πάσχει από βαθύ φόβο εγκατάλειψης. «Καλύτερα να παραιτηθεί κανείς από την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να βρει έναν σύντροφο που θα τον καταλάβει και θα τον αγαπήσει αληθινά. Άλλωστε, φροντίζω μόνος μου τον εαυτό μου πολύ καλύτερα. Το να ανοιχτώ και να εμπλακώ σε μια στενή ερωτική σχέση δεν έχει νόημα. Αργά ή γρήγορα θα καταλήξει κι αυτή σε μια νέα απογοήτευση». Με αυτές τις ψευδαισθήσεις τρέφει τον εαυτό του ο φυγάς των στενών σχέσεων ενώ ο ερωτικά υποτελής έχει πειστεί πως κάπου υπάρχει ο τέλειος σύντροφος. Εκείνος που θα τον καταλάβει πραγματικά, θα τον αγαπήσει και θα διώξει μακριά του κάθε σκιά πόνου και μοναξιάς. Σε όποια από τις δύο θέσεις κι αν βρισκόμαστε πιστεύουμε εξίσου σε παραμύθια. Στην πραγματικότητα, μέχρι να αποφασίσουμε να κάνουμε ψυχολογική δουλειά με τον εαυτό μας, κανείς δεν βλέπει τον σύντροφό του όπως είναι. Απλώς προβάλλουμε ο ένας στον άλλο τους φόβους ή τις ανεκπλήρωτες ανάγκες μας. Για εκείνους που έχουν μεγάλη συναισθηματική προσκόλληση στον σύντροφό τους είναι προφανές πως χρειάζεται να ξαναβρούν τον εαυτό τους. Να τον νοιαστούν προσωπικά αντί να περιμένουν από τον άλλον να το κάνει γι αυτούς. Και να τολμήσουν να κάνουν πράγματα μόνοι τους ή να πάρουν πρωτοβουλίες που δεν συμπεριλαμβάνουν τον σύντροφό τους όπως το να πάνε με άλλη παρέα μια εκδρομή. «Τι νιώθω ; Τι θέλω πραγματικά; Πώς μπορώ να δείξω έμπρακτη αγάπη και φροντίδα στον εαυτό μου; Μήπως ήρθε η ώρα να μου αφιερώσω προσωπικό χρόνο και να με τιμήσω;» Ιδού 4 βασικά ερωτήματα με τα οποία μπορεί ο συναισθηματικά εξαρτημένος να ξεκινήσει το συναρπαστικό ταξίδι που θα τον οδηγήσει και πάλι στον εαυτό του και θα του επιστρέψει την ενέργειά του πίσω. Και αυτός όπως και ο αντι-εξαρτημένος χρειάζεται να βρουν το θάρρος να κοιτάξουν με αληθινή εντιμότητα τον εαυτό τους. Αυτή είναι τελικά μια πανανθρώπινη αλήθεια που όσο δεν την αντικρίζουμε θα συνεχίζουμε να χτίζουμε και να γκρεμίζουμε σχέσεις εσαεί.

Εσένα, τον Εαυτό σου αναζητάς
Ενήλικες που ερωτοτροπούμε ενώ τα πληγωμένα και φοβισμένα παιδιά μέσα μας πεινούν και διψούν για αγάπη και αποδοχή. Και πίσω από αυτά τα παιδιά, στο βάθος του είναι μας, σαλεύει κάτι ακόμα βαθύτερο: μια υπαρξιακή λαχτάρα για επανασύνδεση με έναν εαυτό τέλειο και ολοκληρωμένο που δεν έχει ανάγκη να βρει κάποιον για να συμπληρωθεί. Είναι ήδη πλήρης. Από την κατάσταση της πληρότητάς του μπορεί να δημιουργήσει ολοκληρωμένες σχέσεις επεκτείνοντας τον εαυτό του και ακτινοβολώντας τη χαρά και την αγάπη του στους άλλους. Αυτή είναι η βαθύτερη θεραπεία του υπαρξιακού μας διαχωρισμού. Το ξαναθυμήθηκα σε ένα πρόσφατο ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη όπου παραβρέθηκα σε μια σέμα, μια τελετή περιστρεφόμενων Δερβίσηδων. Φεύγοντας αγόρασα ένα βιβλίο με ποιήματα του αρχηγού του τάγματος, του μεγάλου σούφι μυστικιστή του 13ου αιώνα Τζελαλεντίν Ρουμί. Στην πρώτη σελίδα αποκαλύπτει το μεγάλο μυστικό των σχέσεων: «Αν μπορέσεις αληθινά να κοιτάξεις το πρόσωπο του Αγαπημένου θα δεις τον εαυτό σου σε Εκείνον. Εσύ είσαι ο οίκος εσύ και ο οικοδεσπότης. Δεν υπάρχει κανείς άλλος εκτός από εσένα άλλωστε. Εσένα, τον εαυτό σου είναι που αναζητάς. Εσένα.»

Δεν έχεις πια κανέναν να κατηγορήσεις

Στους «άλλους» και στη μοίρα ρίχνουν το φταίξιμο για τα δεινά τους οι περισσότεροι άνθρωποι. Ο Πλάτωνας όμως επέμενε: «αιτία ελομένου θεός αναίτιος» δηλαδή: ο θεός δεν έχει ευθύνη για τις πράξεις εκείνων που έχουν ελευθερία επιλογής. Δεν είμαστε έρμαια της τύχης, ούτε θύματα των συνανθρώπων μας. Είμαστε όντα που παίρνουν αποφάσεις, είμαστε υπεύθυνοι για όσα κάνουμε και για όσα δεν κάνουμε. Όταν αποποιούμαστε την ευθύνη, υποτασσόμαστε στις επιθυμίες των άλλων και στην κρατική εξουσία.

Το στοίχημα του ανθρώπου είναι να καθορίζει ανά πάσα στιγμή τον ρόλο της τύχης καθώς και το δικό του μερίδιο στις καταστάσεις και να μην αναλώνεται σε υπερβολικά και ανούσια παράπονα για την αδικία του κόσμου. Οφείλουμε πάντα να θυμόμαστε ότι κανείς δε θα έλθει να μας σώσει και ότι η σωτηρία μας βρίσκεται στα δικά μας χέρια. Η συγγραφέας Erica Jong μας λέει:

«Παίρνεις τη ζωή στα χέρια σου
και τότε συμβαίνει κάτι φοβερό:
δεν έχεις πια κανέναν να κατηγορήσεις»


Στην πολιτική επικρατούν ιδέες ότι όλα στον κόσμο είναι στραβά και εσφαλμένα κι ότι πρέπει να γκρεμιστούν. Όμως έτσι εξαφανίζεται κάθε σταθερή αίσθηση ευθύνης και οι άνθρωποι εκλαμβάνονται ως θύματα των νομοτελειών. Δεν είμαστε το απλό προϊόν των περιστάσεων αλλά το προϊόν και των δικών μας αποφάσεων. Οι άνθρωποι που θεωρούν τον εαυτό τους αποτυχημένο κατηγορούν τις «περιστάσεις» και τους άλλους. Έτσι, σε ορισμένες κοινωνίες όπου οι θεσμοί είναι ασθενικοί, η τιμωρία που προβλέπεται από τους νόμους παραμερίζεται και αντικαθίσταται από μια ανούσια συλλογική ενοχή. Η συλλογική ενοχή είναι μια αυταπάτη. Ο κάθε άνθρωπος είναι ένοχος για ό,τι έκανε και για ό,τι δεν έκανε ως άτομο, ως πολίτης, καθώς και σε όλους τους άλλους ρόλους που έπαιξε στη ζωή του (ως σύζυγος, ως πατέρας, ως επαγγελματίας κτλ.).

Πολλά έθνη και χώρες ρίχνουν το φταίξιμο για τη φτώχεια ή την πολιτική τους αστάθεια στους ξένους, στο διεθνές σύστημα ή σε σκοτεινές δυνάμεις που απεργάζονται την καταστροφή τους. Έτσι, υποτιμούν την ίδια τους την υπόσταση και γίνονται έρμαια των ισχυρότερων.

Εγκαρτέρηση

Τζουάνγκ Τσε

''Έχω ακούσει ότι είναι καλύτερα να αφήσει κανείς την ανθρωπότητα να ακολουθήσει τον δρόμο της και να μη αποπειραθεί να την κυβερνήσει. Να την αφήσει, για να μην διαστρεβλωθεί η αληθινή φύση των ανθρώπων και να μην αποπειραθεί, για να μην αλλοιωθούν τα χαρακτηριστικά της φύσης τους. Όταν η φύση τους δεν διαστρεβλώνεται, ούτε αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά τους, είναι εξασφαλισμένη η καλή διακυβέρνηση.

Παλιά, όταν ο αυτοκράτορας Γιάο κυβερνούσε την χώρα, η ευτυχία ήταν υπερβολική στην φύση των ανθρώπων. Αντίθετα, όταν κυβερνούσε ο βασιλιάς Τζιέ, η θλίψη ήταν υπερβολική στην φύση τους, γι' αυτό και οι άνθρωποι δεν ήταν ικανοποιημένοι. Η δυσφορία και η δυσαρέσκεια υπονομεύουν την αρετή και χωρίς αρετή δεν υπάρχει σταθερότητα στην αυτοκρατορία.
Όταν ο άνθρωπος χαίρεται πολύ, γέρνει προς το στοιχείο Γιάνγκ. Όταν θλίβεται βαθιά, γέρνει προς το στοιχείο Γιν.

Αν η ισορροπία του Γιάνγκ και του Γιν διαταραχθεί, οι τέσσερις εποχές παρεμποδίζονται, η ισορροπία θερμότητας και ψύχους ανατρέπεται και έτσι ο άνθρωπος υποφέρει φυσικά.
Επειδή οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι να χαίρονται και να θλίβονται και να μετατοπίζουν το κέντρο βαρύτητάς τους, χάνουν την σταθερότητά τους και είναι ανεπιτυχείς στην σκέψη και στην δράση. Έτσι γεννήθηκε για πρώτη φορά στον κόσμο η ιδέα να ξεπεράσει κανείς τους άλλους, κι αυτό ακολουθήθηκε από την εμφάνιση τέτοιων ανθρώπων όπως ο ληστής Τζε, ο Τζάνγκ και Σι, με αποτέλεσμα ο κόσμος να μην απονέμει ορθά τις ανταμοιβές για το καλό, ούτε να επιβάλλει τις τιμωρίες για το κακό στους ανθρώπους. Και επειδή αυτός ο κόσμος δεν ικανοποιεί την απαίτηση για ανταμοιβές και τιμωρίες και επειδή από την εποχή των Τριών Δυναστειών μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι δεν έχουν κάνει τίποτε άλλο παρά να αγωνίζονται για ανταμοιβές και τιμωρίες, τι καιρός να τους μείνει για να προσαρμοσθούν στις φυσικές συνθήκες της ύπαρξής τους;

Επιπλέον, η υπερεκλέπτυνση της όρασης οδηγεί στην πολυχρωμία' η υπερεκλέπτυνση της ακοής οδηγεί στην πολυφωνία' η υπερεκλέπτυνση της ευσπλαχνίας οδηγεί σε σύγχυση την αρετή' η υπερεκλέπτυνση της ορθότητας οδηγεί στην διαστρέβλωση των αρχών' η υπερεκλέπτυνση της εθιμοτυπίας οδηγεί στην απόκλιση από τον αληθινό στόχο' η υπερεκλέπτυνση της μουσικής οδηγεί στην απρέπεια της σκέψης' η υπερεκλέπτυνση των γνώσεων οδηγεί σε υπερανάπτυξη των μηχανικών τεχνών' και η υπερεκλέπτυνση της εξυπνάδας οδηγεί σε αύξηση του κακού.

Άν οι άνθρωποι προσαρμόζονται στην αληθινή φύση τους, τα παραπάνω οκτώ φαινόμενα μπορούν να συμβούν ή να μην συμβούν' δεν έχει σημασία. Αλλά αν οι άνθρωποι δεν προσαρμόζονται στην αληθινή φύση τους, τότε αυτά τα οκτώ φαινόμενα αποβαίνουν εμπόδια, είναι φθοροποιά και ρίχνουν τον κόσμο σε σύγχυση.

Παρ' όλα αυτά ο κόσμος τα εκτιμά και τα καλλιεργεί, αυξάνοντας έτσι το σύνολο των ανθρωπίνων λαθών. Και όχι σαν μια παροδική μόδα, αλλά με παραινέσεις στα λόγια, με ταπείνωση στις υποκλίσεις και με έξαψη στην μουσική και στο τραγούδι. Τι μου μένει λοιπόν να πω;
Επομένως, για τον τέλειο άνθρωπο που αναπόφευκτα καλείται να ασκήσει την εξουσία πάνω στους συνανθρώπους του, δεν απομένει τίποτα άλλο από την αδράνεια. Μέσω της αδράνειας θα μπορέσει να προσαρμοστεί στην αληθινή φύση του. Και έτσι εκείνος που εκτιμά την πολιτεία σαν το σώμα του, είναι κατάλληλος για να την υποστηρίξει και εκείνος που αγαπά την πολιτεία σαν το σώμα του, είναι κατάλληλος για να την κυβερνήσει. Και αν αποφύγει να βλάψει τα πέντε ζωτικά όργανα και αποφύγει να καταπονήσει την δύναμη της όρασης και της ακοής, θα κάθεται σαν ένα πτώμα με την δρακόντεια δύναμή του εκδηλωμένη γύρω, σε βαθιά σιωπή, ενώ η κεραύνια φωνή του αντηχεί. Το πνεύμα του θα ενεργοποιηθεί και οι δυνάμεις του ουρανού θα ανταποκρίνονται κάτω από την συνεχή επιρροή της αδράνειας και όλα τα πράγματα θα ευδοκιμούν και θα φθάνουν σε ωριμότητα. Θα του μένει καιρός τότε, για να ασχοληθεί με την διακυβέρνηση της χώρας;

Ο Τσουέι Τζυ ρώτησε τον Λάο Τσε: '' Αν δεν ασχοληθούμε με την διακυβέρνηση, πως θα βελτιώσουμε τις καρδιές των ανθρώπων ;''
''Πρόσεχε'' απάντησε ο Λάο Τσε, ''μην παρεμβαίνεις στην φυσική αγαθότητα της καρδιάς των ανθρώπων. Η ανθρώπινη καρδιά μπορεί να καταπιεστεί ή να εξαφθεί. Σε καθεμιά από τις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα θα είναι μοιραίο.
Με την ευγένεια η σκληρή καρδιά μαλακώνει. Αλλά προσπάθησε να την σμιλέψεις και να την εξευγενίσεις' θα αρπάξει φωτιά ή θα παγώσει σαν πάγος. Στο ανοιγοκλείσιμο του ματιού ξεπερνάει τα όρια των τεσσάρων θαλασσών. Σε ανάπαυση, βαθιά ήρεμη' σε κίνηση, μακριά στον ουρανό. Κανένα μάνταλο δεν μπορεί να την φυλακίσει ούτε τα δεσμά μπορούν να την περιορίσουν' τέτοια είναι η ανθρώπινη καρδιά.''

Τα παλιά χρόνια ο Κίτρινος Αυτοκράτορας ήταν ο πρώτος που παρενέβαλε την ευσπλαχνία και την ορθότητα στην φυσική αγαθότητα της καρδιάς του ανθρώπου. Μετά απ' αυτόν ο Γιάο και ο Σούν εργάστηκαν μέχρι που τα πόδια τους αδυνάτισαν και οι τρίχες τους έπεσαν, προσπαθώντας να θρέψουν τον λαό τους. Ασκώντας την ευσπλαχνία και την ορθότητα, διατάραξαν τα πέντε ζωτικά όργανα. Εξάντλησαν την ενέργειά τους φτιάχνοντας νόμους και συντάγματα. Κι όμως δεν πέτυχαν.
Τότε ο Γιάο περιόρισε τον Χουάν Ντόου στο βουνό Τζόνγκ' απομάκρυνε τον αρχηγό των Σανμιάο και τον λαό του στο Σανγουέι και εξόρισε τον Υπουργό Έργων στο νησί Γιού. Αλλά αυτοί οι αυτοκράτορες δεν στάθηκαν στο ύψος του αξιώματός τους και γι' αυτό, στην εποχή των Τριών Βασιλιάδων, η αυτοκρατορία ήταν σε κατάσταση μεγάλης αναταραχής. Ανάμεσα στους κακοποιούν ήταν ο Τζιέ και ο Τζε, και ανάμεσα στους αγαθούς ήταν ο Τζένγκ και ο Σι. Μετά εμφανίσθηκαν οι Κομφουκιστές και οι Μιχιστές και έπειτα ήρθε η εξαλλοσύνη και η οργή των ανταγωνιστών, το μπέρδεμα ανάμεσα στο απλό και στο πονηρό, οι αντεγκλήσεις γύρω από το ενάρετο και το κακό, η συκοφαντία ανάμεσα στον έντιμο και στον ανέντιμο, μέχρις ότου επικράτησε ο εκφυλισμός' οι άνθρωποι ξέπεσαν από την αρχική τους αρετή' η δύση τους διαφθάρηκε' και εμφανίσθηκε μια γενική δίψα για γνώσεις.

Το επόμενο στάδιο ήταν να χρησιμοποιηθεί το τσεκούρι και το πριόνι για την επεξεργασία των ξύλων και το μελάνι και το νήμα της στάθμης για να τα διακοσμήσουν, σφυριά και σκαρπέλα για να τους ανοίξουν τρύπες και η αιτία γι' αυτό ήταν εκείνοι που παρεμβαίνουν στην φυσική αγαθότητα της καρδιάς του ανθρώπου.

Στην συνέχεια, οι ενάρετοι ζήτησαν καταφύγιο στις σπηλιές των βουνών, ενώ οι κυβερνήτες των κρατιδίων έτρεμαν στον θρόνο των προγόνων τους. Έπειτα, όταν οι νεκροί ρίχνονταν ο ένας πάνω στο πτώμα του άλλου, όταν οι φυλακισμένοι και οι καταδικασμένοι εγκληματίες αυξήθηκαν σε πλήθος, τότε οι Κομφουκιστές και οι Μιχιστές βγήκαν για να κηρύξουν ανάμεσα σε χειροπέδες και αλυσίδες! Αλίμονο' αυτοί δεν ξέρουν τι θα πει ντροπή, ούτε κοκκινίζουν.
Αν δεν πω ότι η γνώση των σοφών δεν είναι λαιμοπέδη και ότι η ευσπλαχνία της καρδιάς και η ορθότητα δεν είναι χειροπέδες, πως θα ξέρω ότι ο Τζανγκ και ο Σι δεν ήταν πρόδρομοι του ληστή Τζε και του τυράννου Τζιέ;
Γι'αυτό είπα: ''Εγκατέλειψε την πολυμάθεια και απόρριψε την γνώση και η αυτοκρατορία θα είναι σε ειρήνη.''

Ο Κίτρινος αυτοκράτορας παρέμεινε στον θρόνο του για δεκαεννέα χρόνια και οι νόμοι του επικρατούσαν σε όλη την αυτοκρατορία. Ακούγοντας ότι ο δάσκαλος Γκουάνγκ Τσάνγκ ζούσε στο βουνό Κούνγκ-τούνγκ, πήγε εκεί για να τον δει. ''Έχω ακούσει, δάσκαλε'', του είπε, ''ότι κατέχεις το τέλειο Τάο. Μπορώ να ρωτήσω σε τι συνίσταται το τέλειο Τάο; Θα ήθελα να επωφεληθώ της καλής επιρροής του Ουρανού και της Γης για να διασφαλίσω καλές σοδειές και αρκετή τροφή για τον λαό μου. Επίσης, θα ήθελα να ελέγχω το Γιν και το Γιάνγκ για να προστατεύω όλα τα έμψυχα όντα. Πως μπορώ να το καταφέρω;''

'' Αυτό για το οποίο επιθυμείς να διαθέσεις τον εαυτό σου'', αποκρίθηκε ο δάσκαλος, ''είναι η αρχέγονη ολοκλήρωση της ύλης. Αυτά που επιθυμείς να ελέγξεις, είναι οι διαλύτες της. Από τότε που η αυτοκρατορία κυβερνιέται από σένα, τα σύννεφα βρέχουν χωρίς να περιμένουν να συσσωρευτούν' τα φυλλώματα των δέντρων πέφτουν, χωρίς να περιμένουν να κιτρινίσουν' η φωτεινότητα του ήλιου και της σελήνης έχει ωχριάσει και οι φωνές των κολάκων ακούγονται παντού. Πως μιλάς λοιπόν για τέλειο Τάο;''

O Κίτρινος αυτοκράτορας αποσύρθηκε. Εγκατέλειψε τον θρόνο. Έχτισε μια μικρή μοναχική καλύβα. Έβαλε μέσα άχυρα. Για τρεις μήνες έμεινε στην μοναξιά και έπειτα πήγε πάλι στον Γκουάνγκ Τσανγκ.

Ο δάσκαλος ήταν ξαπλωμένος με το πρόσωπο του προς τον νότο. Ο Κίτρινος Αυτοκράτορας πλησίασε μ' ένα ταπεινό τρόπο και γονάτισε μπροστά του. Υποκλινόμενος ως το χώμα ρώτησε:'' Έχω ακούσει, δάσκαλε, ότι κατέχεις το τέλειο Τάο. Μπορώ να ρωτήσω πώς να πετύχω την αθανασία;''
Ο Δάσκαλος σηκώθηκε πάνω και είπε:'' Αυτή είναι πράγματι μια καλή ερώτηση! Έλα, θα σου μιλήσω για το τέλειο Τάο. Η ουσία του τέλειου Τάο είναι πολύ μυστηριώδης' η έκτασή της χάνεται στην σκοτεινιά.

Μην κοιτάς τίποτα' μην ακούς τίποτα' άφησε τον νου σου να τυλιχθεί με γαλήνη. Τότε το σώμα σου θα αρχίσει να παίρνει την κατάλληλη μορφή. Ας υπάρχει απόλυτη αταραξία και απόλυτη καθαρότητα. Μην φθείρεις το σώμα σου και μην ταράζεις την ουσία σου και έτσι θα ζήσεις για πάντα. Γιατί αν το μάτι δεν βλέπει τίποτα και το αυτί δεν ακούει τίποτα και ο νους δεν σκέφτεται τίποτα, η ψυχή θα διατηρήσει το σώμα και το σώμα θα συνεχίσει να ζει για πάντα.
Καλλιέργησε εκείνο που είναι μέσα σου και απόκλεισε αυτό που είναι απέξω, γιατί οι πολλές γνώσεις είναι κατάρα. Μετά, θα σε εισαγάγω στην κατοικία του Μεγάλου Φωτός, που είναι η πηγή του έσχατου Γιάνγκ και θα περάσεις μέσω της πύλης του Βαθιού Μυστηρίου, που είναι η πηγή του έσχατου Γιν. Εκεί ο Oυρανός και η Γη έχουν τους ρυθμιστές τους' το Γιν και το Γιάνγκ έχουν τους θησαυρούς τους.

Καλλιέργησε και διατήρησε τον εαυτό σου και όλα τα υπόλοιπα θα ευημερούν από μόνα τους. Διατηρώ το αρχέγονο Ένα, ενώ διαμένω σε αρμονία με τα εξωτερικά. Έτσι, φροντίζω για τον εαυτό μου εδώ και 1200 χρόνια, ώστε το σώμα μου να μην καταστραφεί. ''
Ο Κίτρινος Αυτοκράτορας προσκύνησε και είπε:'' Ο Γκουάνγκ Τσανγκ είναι σίγουρα εκείνο που ονομάζουμε Ουρανό ...''

Έπειτα ο Δάσκαλος συνέχισε:'' Έλα, θα σου πω. Αυτός ο εαυτός είναι αιώνιος' όμως όλοι οι άνθρωποι νομίζουν πως είναι θνητός' Αυτός ο εαυτός είναι άπειρος' όμως όλοι οι άνθρωποι νομίζουν πως είναι περιορισμένος. Εκείνοι που κατέχουν το Τάο, είναι πρίγκιπες στην ζωή και κυβερνήτες μετά τον θάνατο. Εκείνοι που δεν κατέχουν το Τάο, βλέπουν το φως της ημέρας σ' αυτήν την ζωή και μετά τον θάνατο γίνονται ένας σβώλος χώματος.

Σήμερα, όλα τα έμβια όντα ξεπηδούν από το χώμα και στο χώμα επιστρέφουν. Αλλά θα σε οδηγήσω μέσα από τις πύλες της Αιωνιότητας, στην επικράτεια του Απείρου. Το φως μου είναι το φως του ήλιου και της σελήνης. Η ζωή μου είναι η ζωή του Ουρανού και της Γης. Δεν ξέρω ποιος έρχεται και ποιος φεύγει. ΟΙ άνθρωποι ζουν και πεθαίνουν, αλλά εγώ διαρκώ εσαεί.''

Ο Γυν Τζιάνγκ, ταξιδεύοντας ανατολικά, πέρασε από τα κλαδιά του δένδρου Φου Γιάο και συνάντησε τον δάσκαλο Χονγκ Μονγκ. Εκείνη την ώρα ο Δάσκαλος χτυπούσε τα πόδια του και χοροπήδαγε. Τότε ο Γυν Τζιάνγκ ρώτησε: ''Ποιος είσαι και τι κάνεις εδώ;''
''Περπατάω!'' Αποκρίθηκε ο Δάσκαλος χωρίς να σταματήσει.
''Θέλω να μάθω κάτι'', συνέχισε ο Γυν Τζιάνγκ.
''Α!'' Αναφώνησε ο Δάσκαλος, μ' ένα πνεύμα αποδοκιμασίας.
''Η πνοή του Ουρανού δεν είναι αρμονική'', είπε ο Γυν Τζιάνγκ, ''η πνοή της Γης είναι παγωμένη' οι έξι πνοές δεν συνδυάζονται και οι τέσσερις εποχές δεν είναι πια κανονικές. Επιθυμώ να αναμείξω τις έξι πνοές για να τραφούν όλα τα έμψυχα όντα. Τι πρέπει να κάνω;''
''Δεν ξέρω!'' Φώναξε ο Δάσκαλος, κουνώντας το κεφάλι του, ενώ συνέχισε να χτυπάει τα πόδια του και να χοροπηδάει.

Έτσι ο Γυν Τζιάνγκ δεν επέμεινε στην ερώτησή του. Αλλά μετά από τρία χρόνια, όταν πέρασε ανατολικά μέσω της περιοχής Γιουσόνγκ, συνάντησε πάλι τον Δάσκαλο Χόνγκ Μονγκ. Χάρηκε πολύ και αμέσως του είπε:'' Μήπως με ξέχασες Δάσκαλε;''
Έπειτα προσκύνησε και ζήτησε την άδεια να τον ρωτήσει, αλλά ο Δάσκαλος είπε:''Περιπλανιέμαι, χωρίς να θέλω κάτι συγκεκριμένο. Διασχίζω τους τόπους, χωρίς να έχω κάποιο στόχο. Περπατάω με εκστατικό τρόπο, περιμένοντας απλώς τα συμβάντα. Τι να ξέρω;''
''Κι εγώ περιπλανιέμαι'', είπε ο Γυν Τζιάνγκ, ''αλλά ο λαός εξαρτάται από τις κινήσεις μου. Έτσι, αναπόφευκτα ανέλαβα την εξουσία και κάτω απ' αυτές τις περιστάσεις με χαρά θα δεχόμουν κάποια συμβουλή.''

''Το ότι το σχήμα της αυτοκρατορίας είναι σε σύγχυση'', είπε ο Δάσκαλος, ''το γεγονός ότι οι συνθήκες της ζωής παραβιάζονται, η θέληση του ουρανού δεν θριαμβεύει, τα ζώα του δάσους είναι αποδιοργανωμένα, τα πουλιά του αέρα λαλούν την νύχτα, η αρρώστια έχει φθάσει στα δέντρα και τα φυτά, η καταστροφή έχει εξαπλωθεί ανάμεσα στα ερπετά' αυτό, αλίμονο, είναι σφάλμα της διακυβέρνησης.''
''Αλήθεια'', συγκατένευσε ο Γυν Τζιάνγκ, ''αλλά τι να κάνω;''
''Εδώ είναι'', φώναξε ο Δάσκαλος Χονγκ Μονγκ, ''αυτό το δηλητήριο ενεδρεύει. Γύρνα πίσω!''
''Δεν συμβαίνει συχνά να σε συναντάω Δάσκαλε'', είπε ικετευτικά ο Γυν Τζιάνγκ. ''Δώσε μου κάποια συμβουλή.''
''Θρέψε τον λαό σου'', αποκρίθηκε ο Χονγκ Μονγκ, ''με την καρδιά σου. Μείνε σε αδράνεια και ο κόσμος θα γίνει αγαθός από μόνος του. Σύντριψε την μορφή σου' παράτησε τις σκέψεις σου. Αγνόησε όλες τις διαφορές. Γίνε ένα με το άπειρο. Χαλάρωσε τον νου σου. Ελευθέρωσε την ψυχή σου. Μείνε άδειος. Γίνε το τίποτα!

Όλα τα πράγματα ας γυρίσουν στην αρχική τους σύσταση. Αν το κάνουν χωρίς γνώση, το αποτέλεσμα θα είναι μια απλή καθαρότητα που ποτέ δεν θα χάσουν' αλλά η γνώση θα επιφέρει την διαφορά. Μην ζητάς τα ονόματα ούτε τις σχέσεις των πραγμάτων. Έτσι, όλα τα πράγματα θα ανθίσουν από μόνα τους.''
''Δάσκαλε'', είπε ο Γυν Τζιάνγκ καθώς προσκύνησε και έφευγε, ''μου μεταβίβασες την δύναμη και με γέμισες με μυστήρια. Ό,τι ζητούσα, τώρα το βρήκα.''

Οι άνθρωποι αυτού του κόσμου συμπαθούν εκείνους που είναι όμοιοι με τον εαυτό τους και αντιπαθούν εκείνους που δεν είναι σαν τον εαυτό τους. Όσοι κάνουν φίλους σύμφωνα με τις αρέσκειές τους και αποφεύγουν να κάνουν φίλους εκείνους που απεχθάνονται, επηρεάζονται από μια επιθυμία να διαφοροποιήσουν τον εαυτό τους από τους άλλους. Αλλά όσοι επηρεάζονται έτσι από την επιθυμία να διαφοροποιήσουν τον εαυτό τους από τους άλλους, πως είναι δυνατόν να το πετύχουν; To να υποταχθεί κανείς στην πλειοψηφία των ανθρώπων για να ικανοποιήσει την προσωπική του φιλοδοξία, δεν είναι τόσο καλό, όσο το να αφήνει τους ανθρώπους να ασχολούνται ο καθένας με τις υποθέσεις του. Εκείνοι που επιθυμούν να κυβερνήσουν βασίλεια, εμπνέονται από τα πλεονεκτήματα των Τριών Βασιλιάδων, χωρίς να βλέπουν τα προβλήματα που συνεπάγονται. Στην πραγματικότητα εμπιστεύονται την τύχη. Αλλά με το να εμπιστεύονται την τύχη για την μη καταστροφή του βασιλείου, οι πιθανότητες να το διατηρήσουν, δεν ανέρχονται ούτε μία στις δέκα χιλιάδες, ενώ οι πιθανότητες να το καταστρέψουν είναι δέκα χιλιάδες προς μηδέν. Τέτοια δυστυχώς είναι η άγνοια των κυβερνητών.

Γιατί ο κυβερνήτης μιας χώρας κυβερνάει πάνω σε κάτι μεγάλο. Κυβερνώντας πάνω σε κάτι μεγάλο, δεν πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του σαν κάτι απλό. Είναι κάτι σημαντικό και όχι κάτι απλό, γι' αυτό και μπορεί να χειρίζεται όλα τα άλλα σαν απλά πράγματα. Αυτός που κατανοεί τον εαυτό σαν κάτι σημαντικό και χειρίζεται τα άλλα σαν απλά πράγματα, γιατί να περιορίζεται στην απλή διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας; Τέτοιοι άνθρωποι μπορεί να περιπλανιώνται κατά βούληση ανάμεσα στα έξι όρια του διαστήματος ή να ταξιδεύουν πάνω από τις εννιά ηπείρους της Γης, χωρίς να περιορίζονται στον πηγαιμό και στον ερχομό. Σ' αυτό διακρίνεται από τους συνανθρώπους του κι αυτή η διάκριση είναι η ύψιστη επίτευξη του ανθρώπου.

Η δοξασία του τέλειου ανθρώπου είναι γι' αυτόν σαν την μορφή σε σχέση με την σκιά της' σαν τον ήχο σε σχέση με την ηχώ του. Ζητάς και ανταποκρίνεται και ελκύοντας το κάθε τι μέσα του είναι σαν τον καθρέπτη του κόσμου. Διαμένει στον τόπο που δεν υπάρχει ηχώ' ταξιδεύει στην χώρα όπου δεν υπάρχουν κατευθύνσεις. Σε απελευθερώνει από τα συνεχή πήγαινε-έλα και σε οδηγεί στο άναρχο. Μπαίνει και βγαίνει απ' αυτό και είναι αιώνιος σαν τον ήλιο.

Όσο για την μορφή του, είναι ένα με την Μεγάλη Ενότητα κι αυτή η ενότητα είναι δίχως εγώ. Όντας κι αυτός δίχως εγώ, πως μπορεί να θεωρεί οτιδήποτε σαν δικό του; Αυτός που προσκολλάται σε κάτι, είναι σαν τους παλιούς κυβερνήτες' εκείνος που προσηλώνεται στο τίποτα, είναι αληθινός φίλος του Ουρανού και της Γης.

Στο κάτω μέρος της κλίμακας, αλλά που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, είναι η ύλη. Ταπεινός, αλλά που πρέπει να ακολουθείται, είναι ο λαός. Όσο για τα άλλα, εκείνα που πρέπει να τα συνοδεύει κανείς, είναι οι υποθέσεις. Σκληρός, αλλά αναγκαίο να διατυπωθεί, ο νόμος. Αυτό που φαίνεται να ισχύει για τις μακρινές σχέσεις και πρέπει να τηρείται, είναι η ορθότητα. Αυτό που ισχύει για τις κοντινές σχέσεις και πρέπει να διευρύνεται, είναι η ευσπλαχνία. Αυτό που είναι οριστικό και πρέπει να επαναλαμβάνεται, είναι η εθιμοτυπία. Αυτό που είναι έμφυτο και πρέπει να εξυψώνεται, είναι η αρετή. Αυτό που είναι Ένα, και στο οποίο οφείλουμε να προσαρμοζόμαστε, είναι το Τάο. Αυτό που είναι πνευματικό και πρέπει να ενεργοποιείται, είναι ο Ουρανός.

Επομένως, ο αληθινός σοφός θεωρεί τον Ουρανό, αλλά δεν μπορεί να του προσφέρει βοήθεια. Τελειοποιεί την αρετή του, αλλά δεν εξαρτάται από τις συνέπειές της. Κατευθύνεται από το Τάο, αλλά δεν κάνει σχέδια. Ταυτίζεται με την ευσπλαχνία, αλλά δεν βασίζεται σ' αυτήν. Προσεγγίζει την ορθότητα, αλλά δεν εμποδίζεται από τους κανόνες. Ανταποκρίνεται στην εθιμοτυπία, αλλά χωρίς ταμπού. Αναλαμβάνει υποθέσεις και δεν φυγοπονεί, βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες. Εφαρμόζει τον νόμο χωρίς σύγχυση. Συνεργάζεται με τους ανθρώπους και δεν τους υποπτεύεται. Τα πράγματα είναι η βάση του και γι' αυτό δεν τα απορρίπτει. Ανάμεσα στα πράγματα δεν υπάρχει κανένα που να αξίζει να χρησιμοποιηθεί κι όμως πρέπει να χρησιμοποιούνται.

Αυτός που δεν κατανοεί σαφώς τον Ουρανό, δεν είναι καθαρός ως προς την Αρετή του. Αυτός που δεν κατέχει το Τάο, θα σφάλει όποιον δρόμο κι αν πάρει. Όσο για εκείνον που δεν έχει κατανοήσει το Τάο, είναι πράγματι αξιολύπητος!Τι είναι λοιπόν το Τάο; Υπάρχει το Τάο του Ουρανού και το Τάο του ανθρώπου. Το να παραμένεις αδρανής και να εμπνέεις σεβασμό, είναι το Τάο του Ουρανού' το να δρας και να προσκολλάσαι στην δράση, είναι το Τάο του ανθρώπου. Το Τάο του Ουρανού είναι εκείνο που ακολουθεί ο αυτοκράτορας' το Τάο του ανθρώπου είναι αυτό που ακολουθεί ο υπουργός. Η απόσταση που τους χωρίζει είναι μεγάλη. Έτσι ας προσέξουμε!''

Τζάι Γιού

Χρόνος

Χρόνος. Η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση.
Κοιτάς πίσω και νοιώθεις πως πέταξε.Κοιτάς μπροστά και νοιώθεις ότι δε θα περάσει ποτέ.

Κι όμως αυτός είναι πάντα εκεί, στη θέση του.
Εμείς είμαστε που περνάμε μέσα απ’ αυτόν
και τον αφήνουμε να κυμαίνεται κατά τις διαθέσεις μας.
Τόσο σχετικός ο χρόνος, όσο η ματιά που τον ορίζει.

Μήπως αν βιώναμε τον άχρονο χρόνο,
εκείνον που δεν περνά και δε χάνεται …
Εκείνον που δεν περιορίζεται,
ανέγγιχτος από τη φθορά της προσωρινότητας,
που μένει όταν όλα τα άλλα έχουν χαθεί,
που δεν πλήττεται από τις καταιγίδες της ζωής
ούτε κι από τις απώλειες…

ΕΣΥ ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙΣ ΟΤΑΝ ΜΕΓΑΛΩΣΕΙΣ;

Εσύ τι θα γίνεις όταν θα μεγαλώσεις; Μια ερώτηση γνώριμη, οικεία που ακούμε από παιδιά. Το τί δεν προσδιορίζεται , υπονοείται. Δείχνει πόσο καθοριστικό είναι το επάγγελμα για την προσωπικότητα και τη ζωή ενός ανθρώπου. Η επιλογή του προσδιορίζει τον τρόπο ζωής του, το κοινωνικό στάτους, τον περίγυρο του. Η ερώτηση είναι απλή, κατανοητή. Η απάντηση ωστόσο είναι πολύπλοκη. Δεν είναι ελεύθερη.Την βαραίνουν πολλές λέξεις. Οικονομική αποκατάσταση, χρήμα, κύρος, ένα σωρό πρέπει και μη που γατζώνονται πάνω απο τις επιθυμίες μας. Άραγε πόσοι αγαπάμε αλήθεια τη δουλειά που επιλέγουμε;

Στα δεκαοχτώ μας καλούμαστε να πάρουμε μια σημαντική απόφαση για τη ζωή μας. Τον επαγγελματικό δρόμο που θα ακολουθήσουμε. Ωστόσο πόσο σίγουροι και ώριμοι μπορούμε να είμαστε σε αυτήν την ηλικία; Πόσο μάλλον όταν δεν έχουμε έρθει σε τριβή με το αντικείμενο που θέλουμε να σπουδάσουμε;

Κάποιοι συνειδητοποιούν απο νωρίς τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους, είτε γιατί το επιθυμούν τόσο που δεν χωρά καμία αμφιβολία, καμία δεύτερη σκέψη στο μυαλό τους είτε γιατί κατά έναν ανεξήγητο τρόπο νιώθουν γεννημένοι γι’ αυτό λόγω κάποιας έμφυτης κλίσης ή ταλέντου. Κάποιοι άλλοι επιλέγουν το δρόμο που επέλεξαν για αυτούς. Βρίσκονται σε ένα σταυροδρόμι με πολλές κατευθύνσεις. Οι γονείς τους βρίσκονται ένα βήμα μπροστά. Ελέγχουν τις πιθανές πορείες. Υπολογίζουν τους κινδύνους, τις πιθανές ατυχίες. Και ύστερα διαλέγουν το πιο ασφαλές μονοπάτι που θα τους οδηγήσει πιο εύκολα στην καλύτερη δυνατή πορεία και γιατί όχι στην καταξίωση. Παίρνουν τα παιδιά τους απο το χέρι και τους δείχνουν τα βήματα. Κάποια τα ακολουθούν πιστά, μαθαίνουν με τον καιρό να αγαπούν αυτό το δρόμο και να προχωρούν μόνα τους χωρίς την καθοδήγηση των γονιών τους, ενώ κάποια άλλα θέλουν να αλλάξουν κατεύθυνση και έτσι παρρεκλίνουν απο την πορεία τους και επιλέγουν άλλους δύσβατους δρόμους. Οι γονείς αναζητούν την καλύτερη επιλογή, την πιο ανώδυνη, την πιο ασφαλή. Ωστόσο η ασφάλεια και τα οικονομικά οφέλη αρκούν για να μας κάνουν ευτυχισμένους; Ό,τι μας κάνει εύπορους μας κάνει και ευτυχισμένους;

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι για τους οποίους η εξασφάλιση αναπληρώνει το κενό που δημιουργείται απο την έλλειψη αγάπης για το επάγγελμα τους. Μαθαίνουν να ζουν με αυτό, ακόμη και αν δεν τους γεμίζει εσωτερικά καθώς τους προσφέρει την ποιότητα ζωής που επιθυμούν. Δυστυχώς όμως υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που οι συνθήκες και η ανάγκη για επιβίωση τους ανάγκασαν να στριμωχτούν σε δουλειές που ποτέ δεν θέλησαν, δουλειές που τους φθείρουν, που δεν ανταποκρίνονται στα όνειρα τους. Είτε απο λάθος επιλογή, είτε απο λάθος καθοδήγηση είτε λόγω συγκυριών παγιδεύτηκαν σε ένα αδιέξοδο. Πόσο εύκολο είναι να βρεις το δρόμο σου όταν έχεις χαθεί;

Απο μικρά παιδιά κάνουμε όνειρα. Μεγάλα, άπιαστα, χωρίς λογική. Γιατί έχουμε άγνοια κινδύνου, πιστεύουμε ότι θα τα αγγίξουμε γιατί τα επιθυμούμε τόσο που δεν μπορεί να μας τα στερήσει κανείς. Όταν μεγάλωσω ονειρεύομαι να γίνω…Μετά το αθώο ονειρεύομαι έρχεται το γεμάτο επιθυμία θέλω και ύστερα το χωρίς επιστροφή κάνω. Πολλοί εγκαταλείπουν τα όνειρα τους όταν μεγαλώνουν, τα αφήνουν να περάσουν απο μπροστά τους χωρίς να προσπαθήσουν να τα κυνηγήσουν.Συμβιβάζονται με την πραγματικότητα, προσαρμόζονται, βολεύονται. Γιατί να προσπαθήσω κάτι δύσκολο; Εξάλλου ό,τι μας κάνει ευτυχισμένους συνήθως δεν μας κάνει και πλούσιους. Προχωρούν σε ένα τούνελ ψάχνοντας ένα φώς, δεν το βρίσκουν, απογοητεύονται γρήγορα και ύστερα ξαναγύριζουν πίσω στο σκοτάδι. Το φώς ήταν λίγα μέτρα μακριά. Δεν το είδαν. Δεν προσπάθησαν να το δούν.

Το λάθος που κάνουν οι άνθρωποι είναι ότι παραιτούνται απο τους στόχους τους. Τίποτα δεν είναι ανέφικτο. Το δυνατό γίνεται αδύνατο μόνο αν προσθέσεις ένα γράμμα. Ένα “α” που θα το προσθέσεις εσύ αν δεν προσπαθήσεις, αν δεν τρέξεις αν δεν κυνηγήσεις αυτό που πραγματικά θέλεις να κάνεις στη ζωή σου. Έχουμε πειστεί ότι όνειρα βλέπουμε μόνο στον ύπνο μας αλλά κάνουμε λάθος. Τα όνειρα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. Μπορούμε να τα ζήσουμε. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να “ξυπνήσουμε”.

Υ.Γ. Να έχεις μεγάλα όνειρα για να μην τα χάσεις όταν τα κυνηγάς!

Όταν δουλεύεις την νύχτα

Οι σωματικές λειτουργίες ακολουθούν ένα βιολογικά προγραμματισμένο ρυθμό όλο το 24ωρο, τον λεγόμενο κιρκάδιο ρυθμό. Ο ύπνος, η εγρήγορση, το βάδισμα, η όρεξη, η πέψη, η έκκριση ορμονών, η πνευματική και σωματική απόδοση, η θερμοκρασία του σώματος και άλλα στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς ρυθμίζονται από τον κιρκαδιανό κύκλο.

Χάρη σε αυτές τις σταθερές διεργασίες οι άνθρωποι είναι πιο δραστήριοι την ημέρα και λιγότερο τη νύχτα. Ουσιαστικά οι άνθρωποι που εργάζονται νύχτα πρέπει να λειτουργήσουν αντίθετα με τη φυσιολογία του οργανισμού τους. Έτσι είναι επόμενο η εργασία που πραγματοποιείται τις βραδινές ώρες να αποτελεί αρκετά στρεσογόνο κατάσταση για το σώμα. Φυσικά από αυτή την κατάσταση επηρεάζονται και η διατροφή τους και κατ' επέκταση το σωματικό βάρος και η υγεία τους. Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ύστερα από πειράματα που έκαναν, διαπίστωσαν ότι οι αλλαγές στον φυσιολογικό κύκλο ύπνου - εγρήγορσης, οδηγούσαν σε σταδιακή αδυναμία του σώματος να ελέγξει το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα. Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να αυξηθεί το σωματικό βάρος, καθώς επιβραδύνθηκε ο ρυθμός του μεταβολισμού κατά 8% κατά μέσο όρο.

Άλλες επιπτώσεις της βραδινής εργασίας στον οργανισμό είναι οι εξής:
Διατάραξη κιρκάδιου ρυθμού
Αϋπνία
Ακανόνιστη όρεξη
Πεπτικό έλκος
Διαταραχές του καρδιαγγειακού συστήματος
Υπέρταση
Μυαλγία
Περιορισμός οικογενειακών και κοινωνικών επαφών
Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής σύμφωνα με τις απαιτήσεις του οργανισμού και το ωράριο εργασίας συμβάλλουν στην πρόληψη της παχυσαρκίας, στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου, στην καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία και τέλος στην αύξηση της ενέργειας και της απόδοσης του ατόμου στην εργασία.
Διατροφικές συστάσεις
Προσαρμόστε τη διατροφή σας σύμφωνα με το πρόγραμμα της δουλειά σας.
Κάντε μια λίστα με τα τρόφιμα που χρειάζεστε ώστε να προετοιμάζετε τα γεύματα σας από το σπίτι, για να αποφύγετε την κατανάλωση ανθυγιεινών φαγητών και σνακ.
Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή, η οποία θα περιέχει επαρκή ποσοστά μη επεξεργασμένων υδατανθράκων, πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας και καλών λιπαρών.
Αποφύγετε την κατανάλωση πικάντικων και λιπαρών φαγητών, γιατί το πεπτικό σύστημα τις βραδινές ώρες λειτουργεί με μειωμένους ρυθμούς και μπορεί να δημιουργηθεί δυσπεψία. Επίσης η κατανάλωση λιπαρών φαγητών προκαλεί και υπνηλία.
Υπολογίστε τις θερμίδες που προσλαμβάνετε, καταγράφοντας ότι τρώτε κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Οι άνθρωποι που εργάζονται βράδυ είναι περισσότερες ώρες ξυπνητοί σε σχέση με αυτούς που δουλεύουν τις πρωινές ώρες, επομένως καταναλώνουν και περισσότερες θερμίδες.
Φροντίστε να τρώτε μικρά και συχνά γεύματα κάθε 3-4 ώρες για να διατηρείται σε φυσιολογικά επίπεδα η γλυκόζη του αίματος.
Πιείτε τουλάχιστον 8-10 ποτήρια νερό ώστε να είστε ενυδατωμένοι. Η σωστή ενυδάτωση συμβάλλει και στην πρόληψη της κούρασης.
Μειώστε την κατανάλωση ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη, όπως: καφές, τσάι, αναψυκτικά γιατί παρεμποδίζεται η παραγωγή της σεροτονίνης και μελατονίνης και προκαλείται ευκολότερα κούραση, ευερεθιστότητα, ανησυχία, αϋπνία και κατάθλιψη.
Καταναλώστε ροφήματα όπως: χαμομήλι, κακάο, φρέσκους χυμούς φρούτων και λαχανικών.
Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ γιατί δημιουργεί υπνηλία και μείωση των αντανακλαστικών του σώματος. Σε συνδυασμό με την κόπωση η κατάσταση δυσχεραίνεται. Κατά καιρούς έχουν αναφερθεί πολλά ατυχήματα στου χώρους εργασίας που οφείλονται σε κατανάλωση αλκοόλ.
Εντάξτε στη διατροφή σας τρόφιμα που περιέχουν τρυπτοφάνη και σεροτονίνη ώστε να παραχθεί η μελατονίνη. Η μελατονίνη βοηθάει στη ρύθμιση του κύκλου του ύπνου και της εγρήγορσης. Επίσης έχει αντικαρκινική και αντιγηραντική δράση. Επιπλέον φροντίστε να κοιμάστε σε ένα απολύτως σκοτεινό δωμάτιο, ώστε να παράγεται η μελατονίνη και να έχετε ποιοτικό ύπνο.Φυσικές πηγές τρυπτοφάνης: πουλερικά, λιπαρά ψάρια, φασόλια, πατάτες, βρώμη, ξηροί καρποίΦυσικές πηγές σεροτονίνης: αβοκάντο, ανανάς, μπανάνα, δαμάσκηνα, ντομάτα
Κάποιες επιλογές γευμάτων για τις ώρες νυχτερινής εργασίας είναι οι παρακάτω:
γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά, φρούτο, ανάλατους ξηρούς καρπούς
γιαούρτι, δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτο
αποξηραμένα φρούτα, ανάλατοι ξηροί καρποί
φρούτο , κουλούρι σουσαμένιο
κριτσίνια ολικής αλέσεως ή κράκερς ολικής αλέσεως, κίτρινο τυρί ή λευκό τυρί μειωμένων λιπαρών, ντομάτα ή καρότο ή αγγούρι ή πράσινη σαλάτα
σαντουιτσάκια με γαλοπούλα-κασέρι-ντομάτα-μαρούλι, ή με τόνο-λαχανικά, ή με ψητά λαχανικά - τυρί, ή με μπιφτέκι –λαχανικά
σουβλάκι κοτόπουλου, σαλάτα, πίτα ψητή
σε περίπτωση που επιθυμείτε να καταναλώσετε κάποιο γλυκό μπορείτε να επιλέξετε κάτι από τα παρακάτω: μπάρα δημητριακών, αποξηραμένα φρούτα, γιαούρτι με μέλι και καρύδια, 1-2 σοκολατάκια υγείας, μικρή ποσότητα παστέλι.
Εάν βρείτε δυσκολίες να ρυθμίσετε το διατροφικό σας πρόγραμμα.

Πες μου τι τρως

Πες μου τι τρως να σου πω τι άνθρωπος είσαι

Μύθος ότι η μέση Ελληνίδα νοικοκυρά μαγειρεύει καλύτερα από κάθε άλλη Ευρωπαία. Έχει διαπιστωθεί ότι εμείς, οι τάχα μου οπαδοί της μεσογειακής διατροφής, ταΐζουμε τα παιδιά μας με περισσότερα γαριδάκια, πατατάκια, ετοιματζίδικα χάμπουργκερ, παγωτά αδιευκρίνιστης χημείας, σοκολάτες που περιέχουν «τύπο σοκαλάτας» και με πάσης φύσεως αναψυκτικά, κυρίως Coca-Cola
Διαφωνώ, αγαπητέ μου. Εσένα το λέω. Που από το πρωί μέχρι το βράδυ σε ταβέρνες και καφενεία μηρυκάζεις τα ίδια και τα ίδια. Δηλαδή πως είτε φταίνε οι αρχισυνωμότες της τρόικας, είτε φταίνε τα χάλια της οικονομίας. Όχι, φίλε μου. Πριν από τη δραχμική χρεοκοπία προηγήθηκε η ολοσχερής περιφρόνηση προς την κουλτούρα. Όχι των βιβλίων. Αλλά του χαρακτήρα. Του μέτρου. Του ήθους. Της αυτογνωσίας. Με την ποσότητα προέκυψε η καταστροφική διαδικασία. Ορίστε, λοιπόν, όλη αυτή η μυθολογία για την πέτσινη ελληνική κουζίνα:

Μύθος ότι ο μέσος Έλληνας διατρέφεται καλύτερα. Αφού ένας στους τρεις είναι παχύσαρκος. Ένας στους τρεις υπέρβαρος. Ένα στα τρία παιδιά χοντρομπαλάς. Και ένα στα τρία παιδιά ευτραφούτσικο.

Μύθος ότι το ψωμί παράγεται από ελληνικό στάρι. Αφού δύο στα τρία καρβέλια παρασκευάζονται από ύποπτα άλευρα Βουλγαρίας. Αφού το φούσκωμα των καρβελιών επιτυγχάνεται με χημικές ουσίες. Και αφού η γλουτένη καταστρέφει τους νευρώνες του εγκεφάλου.

Μύθος ότι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι κατανάλωναν το ίδιο με εμάς στάρι. Οι άνθρωποι, ως σοφοί που ήταν, χρησιμοποιούσαν άλευρα τύπου Ζέα ή Ζειά. Ονομασία από τον Δία του Ολύμπου. Άλευρα τα οποία για λόγους συμφερόντων απαγορεύτηκαν από τον εθνοσωτήρα Ελευθέριο Βενιζέλο.

Μύθος ότι η μέση Ελληνίδα νοικοκυρά μαγειρεύει καλύτερα από κάθε άλλη Ευρωπαία. Έχει διαπιστωθεί ότι εμείς, οι τάχα μου οπαδοί της μεσογειακής διατροφής, ταΐζουμε τα παιδιά μας με περισσότερα γαριδάκια, πατατάκια, ετοιματζίδικα χάμπουργκερ, παγωτά αδιευκρίνιστης χημείας, σοκολάτες που περιέχουν «τύπο σοκολάτας» και με πάσης φύσεως αναψυκτικά, κυρίως Coca-Cola.

Μύθος ότι από τις περισσότερες τηλεοπτικές εκπομπές δεκάδων chefs και άλλων τόσων αυτοσχέδιων μαγείρων αναβαθμίζονται οι παραδοσιακές συνταγές και προάγεται η ελληνική κουζίνα. Διότι, πρώτον, τα υλικά που χρησιμοποιούνται επιβάλλονται από τις εμπορικές φίρμες και από ελάχιστες πολυεθνικές οι οποίες ελέγχουν και καθορίζουν τόσο το στομάχι μας όσο και την υγεία μας. Με απλά λόγια, οι εκπομπές αυτές εξυπηρετούν οικονομικά συμφέροντα. Και δεύτερον, επειδή αντί για μαγειρική και για καλή πρώτη ύλη, εκείνο που βλέπουμε ως αποτέλεσμα είναι να φιγουράρουν μερικά εξαιρετικά διακοσμημένα πιάτα. Διακοσμητής πιάτων ο chef ο γνωστός!

Ο μέσος όρος ζωής θα αυξανόταν αλματωδώς αν τα πράσινα λαχανικά μύριζαν εξίσου ωραία με το μπέικον.  Doug Larson, 1926-, Αμερικανός αρθρογράφος

Μύθος ότι το ελληνικό λάδι στην κατσαρόλα και στο τηγάνι κάνει καλό στην υγεία. Πλάνη. Γιατί αν το βράσουμε, το ψήσουμε, το τηγανίσουμε, σκοτώνουμε τις ευλογημένες ουσίες του. Το ελαιόλαδο ποτέ στην αρχή. Πάντα στο τέλος. Ωμό. Όπως μας το παρέδωσε η Φύση.
Μύθος ότι τα ψάρια και τα κρέατα που καταναλώνουμε προέρχονται από τα καταγάλανα ελληνικά νερά και τα αθάνατα βουνά. Μην τους πιστεύετε. Λένε ψέματα. Μόνο το 30% είναι ελληνικής προελεύσεως. Τα υπόλοιπα από Μαρόκο και Βουλγαρία. Στην καλύτερη περίπτωση.

Μύθος ότι το souvlaki είναι το πιο φτηνό φαγώσιμο προϊόν. Λάβε υπόψη σου ότι το κρέας είναι αμφίβολης προελεύσεως, ύποπτης ποιότητας και αδιευκρίνιστης χρονολογίας. Λάβε υπόψη σου ότι οι πατάτες είναι βιομηχανικές και προτηγανισμένες. Οτι οι ντομάτες με φυτοφάρμακα κατασκευασμένες. Και ότι οι πίτες με τα χειρότερα άλευρα φτιαγμένες. Ε, τότε χαώδης η απόσταση που χωρίζει το αληθινό κόστος από την τελική τιμή. Ε, τότε το σουβλάκι του 1,5 ευρώ είναι το πιο ακριβό φαγώσιμο προϊόν.

Μύθος αυτό που λένε ότι «με τα ελάχιστα που βγάζω είμαι αναγκασμένος να φάω πλαστική τροφή». Κάνεις λάθος, φίλε μου. Καλύτερα να αγοράζεις σωστή πρώτη ύλη και να τρως λιγότερο παρά να ξοδεύεις τα λεφτά σου καταναλώνοντας περισσότερο. Έτσι θα φροντίσεις τη φόρμα σου. Έτσι θα προστατεύσεις την υγεία σου. Και έτσι θα αναβαθμίσεις την ποιότητα της ζωής σου.

Μύθος ακόμα ότι έχουμε ανάγκη από διατροφολόγους και γυμναστήρια. Το δωρεάν καθημερινό βάδην, η καλύτερη γυμναστική. Η μετρημένη και ισομερώς κατανεμημένη καθημερινή τροφή, η καλύτερη διατροφή.

Και τέλος, μύθος ότι οι πλούσιοι διατρέφονται καλύτερα και οι φτωχοί χειρότερα. Διότι οι νεόπλουτοι αντί για κανονική, φυσική τροφή καταναλώνουν διακοσμημένα πιάτα, λουσάτα bar-restaurants και θηλυκά ή αρσενικά οφθαλμόλουτρα. Πληρώνουν έναν σκασμό λεφτά για τη φιγούρα, το καμάκι και την πλάγια πορνεία.

Ουκ εν τω πολλώ το ευ. Τουτέστιν, Πολιτισμός η ποιότητα. Γιατί η παροιμιώδης όρεξη του Νεοέλληνα για ποσότητα είναι το καλύτερο εργαλείο παραγωγής βαρβαρότητας!

Κεφάλαιο “Κατίνα”

Η μάστιγα της διπλανής πόρτας. ΚΑΘΕ διπλανής πόρτας. Οι κατίνες είναι παντού και μια μέρα θα κυβερνήσουν τον κόσμο.
Ανάμεσα στους μεγαλύτερούς μου φόβους, τον θάνατο, τα έντομα και τη μοναξιά, βάζω και την πεποίθησή μου ότι μια μέρα οι κατίνες θα πολλαπλασιαστούν σε τέτοιο βαθμό, που ακόμα και να θες, δε θα μπορείς να τις αποφύγεις, ούτε καν αλλάζοντας πεζοδρόμιο.
Ας ξεκινήσω επιχειρώντας έναν ορισμό για την “κατίνα” που θα σχολιάσω εγώ σε αυτό το κείμενο. Ο λόγος για τις γυναίκες εκείνες οι οποίες στις περισσότερες των περιπτώσεων έχουν πατήσει τα 40 – αλλά όχι απαραίτητα – και δρουν ανενόχλητες σε οποιοδήποτε μέρος. Τις συναντά κανείς συνηθέστερα σε κομμωτήρια, super market, λαϊκές, συνοικιακά καταστήματα ρούχων ή/και επιδείξεις τάπερ.
Ο επαγγελματικός τους προσανατολισμός είναι άγνωστος, καθώς έχουν εντοπιστεί να ασχολούνται με οικιακά ή και να εργάζονται σε εταιρείες διαφόρων ειδών, γεγονός που καθιστά δύσκολο έναν πιο συγκεκριμένο προσδιορισμό της ειδικότητάς τους.
Αγαπημένη τους ενασχόληση, είναι ο σχολιασμός της ζωής των άλλων, ειδικά των αγνώστων. Λατρεύουν να κριτικάρουν το χτένισμα, τα ρούχα, το μακιγιάζ, το ζώδιο, την επιλογή που έκανες στο γιαούρτι, το τάπερ, τα νύχια σου, την επέλαση του καπουτσίνο και την εξαφάνιση του ελληνικού καφέ.
Tο τελευταίο κρούσμα που βίωσα ήταν διπλή επίθεση από δύο γυναίκες του είδους αυτού, οι οποίες συζητούσαν απροκάλυπτα τα οικογενειακά τους προβλήματα χωρίς ίχνος διακριτικότητας δίπλα μου, παραθέτοντας φυσικά τον απαραίτητο συσχετισμό των πρωταγωνιστών με τα ζώδιά τους προσπαθώντας να δικαιολογήσουν τις συμπεριφορές τους:
Κατίνα 1: – Ελπίζω να μη μας παρεξηγείς γι’ αυτά που λέμε.
Εγώ: – Μην αγχώνεστε, είμαι δίδυμος, δεν παρεξηγώ.
Κατίνα 2: – ΔΙΔΥΜΟΣ; Απαπαπα! (*φτύνει τον κόρφο της) Μακριά από μας.
Κ1: Δίδυμος ε; Διπρόσωπη φουλ, τους κάνεις όλους ό,τι θες. Η καλύτερη του χωριού είσαι.
Εγώ: μειδίαμα και καταφατικό νεύμα (αποδοχή και προσπάθεια ανοχής)
Το ανησυχητικό της υπόθεσης είναι η άνεση με την οποία μια “κατίνα” θα επιδοθεί στο κατινάζ δίχως τακτ και διάθεση αυτοκριτικής ή ίχνους ευγενικής χροιάς. Το επικίνδυνο είναι ότι παράλληλα με τον τόνο και το ύφος της, απαιτεί να δεχτείς την όποια κριτική ασκεί, θεωρώντας την φυσιολογική. Για να μην μιλήσω για τις φορές εκείνες που προσπαθεί με (σίγουρα όχι λογικά) επιχειρήματα να σου αποδείξει πόσο αναγκαία είναι η γνώμη της για να συνεχίσεις τη ζωή σου σε ένα καλύτερο πλαίσιο.
Η σύγχρονη κατίνα απέχει πολύ από την απλή κουτσομπόλα, αυτή που αρκείται στο να μαθαίνει και να συζητά το status quo των κοινών ανθρώπων και των διασήμων. Η φασίζουσα μάσκα που κρύβει πολύ καλά κάτω από στιλιζαρισμένες μπούκλες και διαβολικό χαμογελάκι “κυρίας” μπορεί να σε ξεγελάσει. Μην πιαστείς κορόιδο, δε σου απευθύνει τον λόγο για καλό.

Πώς να τις αναγνωρίσεις
1. ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ: Διερευνητικό και συνεχώς ακολουθεί το θήραμά της σε κίνηση πάνω κάτω κατ’ επανάληψη, γνωστό και ως σκανάρισμα. Δώσε ιδιαίτερη προσοχή στο αποτυχημένο μακιγιάζ της περιοχής των ματιών. Βιαζόταν να αφήσει τη φωλιά της προκειμένου να βγει στο “κυνήγι” από το χάραμα.

2. ΤΟ ΜΑΛΛΙ: Κομμωτηρίου σίγουρα. Υπάρχει τόσος χρόνος και υλικό προς βρώση στα hair salons, ώστε η κουπ είναι πάντα στην πένα. Extensions ή τρέσες είναι σχεδόν απαραίτητες. Όσο δε πιο κρεπαρισμένο είναι το μαλλάκι να ξέρεις ότι τόσο μεγαλύτερο είναι το έγκλημα που έχει συντελεστεί. Χαρακτηριστική ατάκα – απειλή στην κομμώτρια: “Θα ξαναπεράσω κατά τις 8 να μου τα φουσκώσεις κι άλλο”.

3. Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ: Έχουν τελειοποιήσει την τεχνική “sneaky”. Έρχονται αργά, από πίσω σου, αφού έχουν παρατηρήσει τι θέλουν να σχολιάσουν για τουλάχιστον ένα τέταρτο και αφήνουν το δηλητήριό τους ανενόχλητες, εκεί που δεν το περιμένεις καν.

4. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ: Δώσε βάση. Δε μιλούν γιατί δε θέλουν να δείξουν από την αρχή το σκοπό τους. Κάθονται “ήσυχες”. Μόλις χτυπήσει το κινητό, σίγουρα θα παίζει Πλούταρχο ή Ρέμο στο ringtone, θα το σηκώσουν με φωνή σε οκτάβα που δεν ήξερες ότι υπήρχε μέχρι χτες και θα είναι είτε η νύφη, είτε η κόρη, είτε η φίλη – συνάδελφος στο έγκλημα. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η κατάληξη του ονόματος θα είναι είτε -ούλα, είτε -ίτσα.

5. ΛΕΞΕΙΣ – ΚΛΕΙΔΙΑ: “Κοπελιά”, “Κουκλίτσα μου”, “Αγάπη μου”. Όσο πιο εγκάρδια σου απευθυνθεί, τόσο πιο αποτελεσματικά και γρήγορα θα δράσει το φαρμάκι της.

Τρόποι αντιμετώπισης – αποφυγής
Έχοντας αναγνωρίσει τον εχθρό με τη βοήθεια του παραπάνω μπούσουλα, μπορείς να οργανώσεις ένα σχέδιο εξόντωσης. Ή καλύτερα όχι. Ας συμφωνήσουμε κάπου εδώ, ότι αυτό το είδος είναι πιο ανθεκτικό από την κατσαρίδα και τη γνωστή ιστορία περί επιβίωσής της σε επικείμενη πυρηνική έκρηξη. Δεδομένης αυτής της συγκυρίας, το μόνο που σου μένει είναι να αποφύγεις τα πυρά της.

Μη δίνεις στόχο: Κράτα το βλέμμα σου χαμηλά και τις προσδοκίες σου ακόμη χαμηλότερα. Αν δε θες να έρθεις σε αντιπαράθεση και να διασταυρωθούν τα ξίφη σας (άνιση μάχη), μην κάνεις αιρετικές ή προκλητικές δηλώσεις.

Μην την κοιτάς: Ακόμα κι αν δε βρίσκεσαι ανάμεσα στα θηράματά της, αν καταλάβει ότι την εντόπισες, θα σε βάλει άμεσα στη λίστα των επόμενων στόχων της.

Μην απαντάς με ερωτήσεις: Γενικά μην απαντάς, αλλά αν πρέπει να το κάνεις, φρόντισε να είναι με τέτοιο τρόπο ώστε να μη μπορεί να συνεχίσει την κουβέντα. Για παράδειγμα πες “Γεια σας” και φύγε.

Κάνε κάτι άλλο: Η αδιαφορία είναι για την κατίνα, κάτι σαν το σκόρδο για τον Δράκουλα, σαν τον σταυρό για τους δαιμονισμένους. Μπορεί να την αδρανοποιήσει, τουλάχιστον προσωρινά, μέχρι να βρει κάποιον άλλον να ασχοληθεί.