Περί ...“Δρακόντων”

Ο Περσέας η Ανδρομέδα και ο δράκων πίνακας του Ολλανδού ζωγράφου Joachim Wtewael (1566-1638)

Στην αρχαία Ελληνική μυθολογία υπήρχαν τέσσερις κατηγορίες (είδη) Δρακόντων: οι Δράκοντες ερπετά – οι θαλάσσιοι Δράκοντες (κήτη) – η Χίμαιρα (πύρινη ανάσα) και οι θηλυκοί Δράκοντες (Δράκαινες). Η λέξη δράκων προέρχεται από την αρχαία ελληνική δέρκομαι = βλέπω καθαρά. Το πρώτο είδος (Δράκοντες ερπετά) αφορά τόσο στους αρχαίους μύθους όσο και θρύλους. Διευκρινίζεται ότι οι αρχαίοι με τον όρο «θρύλος» εννοούσαν τα πλάσματα που κατοικούσαν σε μακρινά σημεία της γης.

Δράκοντες ερπετά

Ο πρώτος τύπος δρακόντων ήταν ουσιαστικά γιγαντιαία ερπετά που ενίοτε ήταν «εξοπλισμένα» με σειρές από αιχμηρά δόντια, θανατηφόρο δηλητήριο ή πολλά κεφάλια. Στην μυθολογία φρουρούσαν συνήθως………ιερές πηγές, ιερούς τόπους, ή θησαυρούς.

Μυθικοί δράκοντες

Κολχικός δράκων

Κολχικός δράκων: Προήρχετο από τον Τυφώνα και την Γαία ή την Έχιδνα και ήταν άγρυπνο γιγαντιαίο ερπετό που φρουρούσε το χρυσόμαλλο δέρας στο ιερό άλσος του Άρη στην Κολχίδα. Όταν ο Ιάσονας και οι Αργοναύτες πήγαν να πάρουν το δέρας, το τέρας είτε σκοτώθηκε από τον Ιάσονα, είτε υπνωτίσθηκε από την μάγισσα Μήδεια. Σε μια άλλη εκδοχή της ιστορίας (η οποία απεικονίζεται μόνο σε ζωγραφική αμφορέων) ο Ιάσων πρώτα καταβροχθίσθηκε από το τέρας και μετά ξεράστηκε. Τα δόντια του δράκου συγκεντρώθηκαν από το βασιλιά Αιήτη για τις μαγικές τους ιδιότητες και ένας από τους άθλους που ανέθεσε στον Ιάσονα ήταν η σπορά των δοντιών χρησιμοποιώντας άροτρο που το έσυραν ταύροι με πύρινη αναπνοή. Από την σπορά «φύτρωσε» μια φυλή πολεμιστών…..οι Σπαρτοί. Συναφώς από τα δόντια του συγγενικού Ισμένιου δράκοντα της Θήβας, που είχαν σπαρθεί από τον Κάδμο, φύτρωσε μια παρόμοια πολεμική φυλή (Σπαρτοί).

Κυχρείδης δράκων: Γιός της Γαίας, ήταν τέρας που τρομοκρατούσε το νησί της Σαλαμίνας και εκδιώχθηκε από τον βασιλέα της Σαλαμίνας Κυχρέα (γιό του Ποσειδώνα και της Σαλαμίνας). Κατόπιν «μετακόμισε» στην Ελευσίνα όπου έκτοτε συντρόφευε την θεά Δήμητρα.

Τριπτόλεμος στο άρμα της Δήμητρας

Δημήτριοι δράκοντες: Ιπτάμενοι δράκοντες που έσυραν το άρμα της θεάς Δήμητρας και τους οποίους έδωσε κατόπιν στον ήρωα Τριπτόλεμο προκειμένου να διαδώσει στον κόσμο την «γνώση της γεωργίας».

Γιγαντομάχιος δράκων: Γιός της Γαίας, ήταν γιγάντιο ερπετό το οποίο επιτέθηκε στην θεά Αθηνά κατά την Γιγαντομαχία. Η Αθηνά νίκησε το τέρας και το εκσφενδόνισε στον ουρανό δημιουργώντας τον αστερισμό του Δράκοντα. Σημειώνεται ότι ο αστερισμός συμπεριλαμβάνει και το τέρας που φύλασσε τα μήλα των Εσπερίδων.

Ηρακλής & Εσπέριος δράκων

Εσπέριος δράκων (Λάδων): Ο Λάδων ήταν γιός του Φόρκεως (Φόρκυς=θεός της θάλασσας) και της Κητούς, ή του Τυφώνα και της Έχιδνας. Ήταν εκατοντακέφαλο ερπετό το οποίο φύλασσε τα μήλα των Εσπερίδων και βασάνιζε τον Τιτάνα Άτλαντα ενώ αυτός κρατούσε τον ουρανό στους ώμους του. Το τέρας σκοτώθηκε από τον Ηρακλή και τοποθετήθηκε στον αστερισμό του Δράκοντα.

Ηρακλής & Λερναία Ύδρα

Λερναία Ύδρα: Προήρχετο από τον Τυφώνα και την Έχιδνα και ήταν γιγάντιο υδρόβιο ερπετό με εννέα κεφάλια, το οποίο ζούσε στους βάλτους της Λέρνας. Ο Ηρακλής στα πλαίσια των δώδεκα άθλων εστάλη να το εξοντώσει, αλλά για κάθε κεφάλι που έκοβε φύτρωναν δύο στην θέση του. Έτσι με την βοήθεια του Ιόλαου μετά από κάθε αποκεφαλισμό καυτηρίαζε την πληγή, ώστε να αποφεύγεται η αναγέννηση των κεφαλών. Κατά την διάρκεια του άθλου εξόντωσε επίσης και ένα καβούρι το οποίο προκειμένου να βοηθήσει την Λερναία Ύδρα, κατά την διάρκεια της μάχης του δάγκωνε την φτέρνα. Τόσο ο δράκων όσο και το καβούρι τοποθετήθηκαν από την Ήρα στους αστερισμούς δημιουργώντας την Ύδρα και τον Καρκίνο.

Κάδμος και ο Ισμένιος δράκων

Ισμένιος δράκων (ή Αιώνιος): Γιός του Άρη, ήταν γιγάντιο ερπετό το οποίο φύλασσε την πηγή του Ισμένου στην Θήβα. Όταν ο Κάδμος πήγε στην πηγή για να υδροδοτήσει την νεοϊδρυθείσα Θήβα, σκότωσε τον δράκοντα χρησιμοποιώντας μία πέτρα. Η θεά Αθηνά συνέστησε στον Κάδμο να σπείρει τα δόντια του δράκοντα προκειμένου να φυτρώσουν πολεμιστές (Σπαρτοί) εκ των οποίων οι πέντε έγιναν και οι πρώτοι άρχοντες των Θηβών. Ο πατέρας του δράκοντα Άρης…..αργότερα εκδικήθηκε τον θάνατο του μεταμορφώνοντας τον Κάδμο και την γυναίκα του Αρμονία σε ερπετά.

Μαιόνιος δράκων: Γιός της Γαίας, ερπετό το οποίο τρομοκρατούσε το ανατολικό βασίλειο της Λυδίας (Μαιονία). Κατά μία εκδοχή (Υγίνος «Αστρονομικά») σκοτώθηκε από τον Ηρακλή όταν ήταν στην υπηρεσία της βασίλισσας Ομφάλης και κατ’ άλλη (Νόννος «Διονυσιακά») σκοτώθηκε από τον Λυδό γίγαντα Δάμαση (εκ του δαμάζω).

Μήδειοι δράκοντες

Φτερωτοί δράκοντες (Μήδειοι): Γεννημένοι από το αίμα των Τιτάνων, ήσαν δύο φτερωτοί ερπετοειδείς δράκοντες οι οποίοι έσυραν το άρμα της μάγισσας Μήδειας. Τους χρησιμοποίησε προκειμένου να διαφύγει από την Κόρινθο μετά την δολοφονία της κόρης του βασιλέα Κρέοντα Γλαύκης και των δύο παιδιών της…..Φέρητα και Μέρμερο, ως εκδίκηση επειδή είχε μνηστευθεί τον Ιάσονα.

Δράκων της Νεμέας: Γιός της Γαίας, ήταν γιγάντιος δράκων (ή ερπετό) που φύλασσε το άλσος του Δία στην Νεμέα. Όταν ο Οφέλτης (νεογνό…γιός του βασιλέα της Νεμέας Λυκούργου) αφέθηκε στο γρασίδι από την Υψιπύλη η οποία ήταν τροφός του, ενώ αυτή οδηγούσε τον στρατό των «Επτά επί Θήβαις» σε μία γειτονική πηγή, ο δράκοντας κατασπάραξε το νεογνό. Αργότερα καθιερώθηκαν τα Νέμεα (αγώνες) προς τιμήν του βρέφους και του Διός.

Οφιογενεικός Δράκων: Πιθανώς γιός της Γαίας, ήταν ερπετό της βόρειο ανατολικής Μυσίας το οποίο ζευγάρωσε με μια κοπέλα ονόματι Χαλία ενώ αυτή επισκεπτόταν το ιερό αλσύλιο της θεάς Αρτέμιδος. Η Χαλία γέννησε έναν γιό τον οποίον ονόμασε Οφιογένη, οι απόγονοι του οποίου κατοίκησαν την περιοχή.

Σύμφωνα με τον Κράτη Μαλλώτη (αρχαίο στωικό φιλόσοφο, κατασκευαστή της υδρογείου σφαίρας) και τον Μάρκο Τερέντιο Βάρρωνα (Ρωμαίο πολιτικό και συγγραφέα) στην περιοχή Πάριον του Ελλησπόντου υπήρχε μια φυλή η οποία ονομαζόταν Οφιογενείς και η οποία είχε την ικανότητα να θεραπεύει κάθε δηλητηριώδες δάγκωμα ερπετού μόνο με το άγγιγμά τους.

Πιτάνιος Δράκων: Πιθανώς γιός της γαίας, ήταν ερπετό της Πιτάνης στην Αιολία της Μικράς Ασίας το οποίο μεταμορφώθηκε σε πέτρα από τους θεούς.

Απόλλων & Πύθων

Πύθων: Γιγάντιο ερπετό το οποίο είχε ορισθεί από την μητέρα του Γαία να φυλάσσει το μαντείο των Δελφών. Υπάρχει επίσης η εκδοχή να γεννήθηκε από την λάσπη που έμεινε μετά τον μεγάλο κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Όταν ο Απόλλων διεκδίκησε το μαντείο σκότωσε τον Πύθωνα με τα βέλη του. Έκτοτε η ιέρεια και οι τελετές ονομάσθηκαν Πυθία και Πύθεια αντίστοιχα, από το νεκρό και σάπιο σώμα του τέρατος (πύθειν=σαπίζει). Σύμφωνα με ορισμένους ο Απόλλων σκότωσε το τέρας προκειμένου να εκδικηθεί για την μητέρα του Λητώ, η οποία κυνηγήθηκε ανελέητα από τον Πύθωνα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της.

Σημειώνεται ότι ο Πύθων περιγράφεται άλλοτε ως θηλυκός και άλλοτε ως αρσενικός δράκων και ενίοτε αναφέρεται ότι προήλθε από την Έχιδνα.

Ρόδιοι Δράκοντες: Πιθανώς γιοί της γαίας, ήσαν γιγάντια ερπετά τα οποία καταδυνάστευαν το νησί της Ρόδου. Σκοτώθηκαν από τον ήρωα Φόρβα τον οποίον ο Απόλλων αργότερα τοποθέτησε στον αστερισμό του Οφιούχου.

Θεσπιακός Δράκων: Πιθανώς γιός της γαίας, ήταν τεράστιο ερπετό το οποίο ελυμαίνετο τις Θεσπιές στην Βοιωτία. Σκοτώθηκε από τον ήρωα Μενέστρατο, ο οποίος θυσίασε τον εαυτό του.

Τρωικοί Δράκοντες: Γιοί του Τυφώνα, ήσαν δύο γιγάντια ερπετά (ή θαλάσσια τέρατα) τα οποία ανέδυσε η θεά Αθηνά, ή ο Ποσειδών από τους βυθούς προκειμένου να εξοντώσουν τον μάντη Λαοκόοντα ο οποίος ήθελε να προειδοποιήσει τους Τρώες ότι ο Δούρειος Ίππος ήταν παγίδα.

Θρυλικοί δράκοντες

Αιθιοπικοί Δράκοντες: Ήταν «ράτσα» τεράστιων ερπετοειδών η οποία ζούσε στην Αιθιοπία.

Ινδικοί δράκοντες

Ινδικοί Δράκοντες: Ήταν γιγάντιοι δράκοντες – ερπετά οι οποίοι κυνηγούσαν τους ελέφαντες στην Ινδία.

Φρύγιοι Δράκοντες: Τεράστιοι δράκοντες που κατοικούσαν στα ορεινά της Φρυγίας. Κατά την διάρκεια της ημέρας στεκόντουσαν όρθιοι στην ουρά τους και προσέλκυαν πτηνά με την μαγική τους αναπνοή. Κατά την διάρκεια της νύχτας παραμόνευαν τους βοσκούς που επέστρεφαν από τους λόφους και τους κατασπάραζαν μαζί με τα κοπάδια τους.

Θαλάσσιοι δράκοντες (κήτη)

Η δεύτερη κατηγορία δρακόντων ήταν τα κήτη ή θαλάσσια τέρατα.

Κήτη:  Προήρχοντο πιθανώς από τον Φόρκυ και την Κητώ. Τα δύο πιο γνωστά ήταν το κήτος που σκότωσε ο Περσεύς στην Αιθιοπία και το κήτος που σκότωσε ο Ηρακλής στην Τροία.

Τα κήτη συνήθως εμφανίζονται ως θαλάσσια ερπετά με κοφτερά δόντια. Οι Νηρηίδες εμφανίζονται πολλές φορές να ιππεύουν τέτοιου είδους πλάσματα.

Περσεύς Ανδρομέδα και δράκων

Αιθιόπειο κήτος:  Πιθανώς προήρχετο από τον Φόρκυ και την Κητώ. Ήταν θαλάσσιος δράκων ο οποίος εστάλη από τον Ποσειδώνα για να λεηλατήσει την περιοχή της Αιθιοπίας, ως τιμωρία για τον υβριστικό ισχυρισμό της βασίλισσας Κασσιόπης ότι η κόρη της Ανδρομέδα ήταν πιο όμορφη από τις Νηρηίδες. Προκειμένου να κατευνάσει την οργή του δράκοντα η Ανδρομέδα αλυσοδέθηκε σε βράχο προσφερόμενη ως θυσία στο τέρας. Εκείνη την στιγμή ο Περσέας πετούσε (με τα φτερωτά σανδάλια του Ερμή) επιστρέφοντας στην Ελλάδα με το κεφάλι της Μέδουσας. Παρατήρησε την Ανδρομέδα, κατέβηκε και σκότωσε το τέρας, ελευθερώνοντας την νεαρή κοπέλα με σκοπό να την νυμφευθεί. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι μεταμόρφωσε το τέρας σε πέτρα, την οποία σήμερα αντιπροσωπεύει βράχος ο οποίος βρίσκεται πλησίον της πόλης  Joppa του Λιβάνου.

Το κήτος μαζί με τον Περσέα, την Ανδρομέδα και τους γονείς της Κηφέα και Κασσιόπη, αντιπροσωπεύουν σήμερα αντίστοιχους αστερισμούς.

Ο Ηρακλής, η  Ησιόνη και το τρωικό κήτος

Τρωικό κήτος:  Προήρχετο από τον Φόρκυ. Ήταν θαλάσσιος δράκων ο οποίος εστάλη από τον Ποσειδώνα για να τρομοκρατήσει την πόλη της Τροίας, ως τιμωρία για την άρνηση του βασιλέα Λαομέδοντα να πληρώσει για την οικοδόμηση των τειχών της πόλης. Μία μάντις προέβλεψε ότι ο μόνος τρόπος να απαλλαγεί η πόλη από το τέρας ήταν να θυσιαστεί η κόρη του βασιλέα. Ο Λαομέδων το έπραξε, δένοντας την κόρη του Ησιόνη στους βράχους, η οποία τελικά σώθηκε από τον Ηρακλή, που εξολόθρευσε το κήτος είτε με αγκίστρι, είτε τοξεύοντας με βέλη. Υπάρχει η πιθανότητα ταύτισης του κήτους με τον ομώνυμο αστερισμό (Κήτος).

Ινδικό κήτος

Ινδικά κήτη:  Ήσαν πολυμορφικά θάλασσια τέρατα του Ινδικού Ωκεανού. Είχαν εμπρόσθια όψη από χερσαία ζώα, όπως λέοντες, κριούς και λύκους και ελικοειδείς ουρές ψαριών. Τα κήτη ήταν στενά συνδεδεμένα με τα φυτοφάγα Ιππόκαμποι (πλάσματα που ήσαν μισό – ψάρι, μισό – άλογο). Επίσης περιελάμβαναν μια φυλή γοργόνων (πλάσματα με κεφάλι γυναίκας, ουρά ψαριού και αιχμηρά αγκάθια αντί για μαλλιά).

Σκολόπενδρα: Ήταν τεράστιο πολύποδο θαλάσσιο τέρας με τριχωτά ρουθούνια, σώμα καραβίδας και ουρά.

Χίμαιρα

Η τρίτη κατηγορία δρακόντων ήταν η Χίμαιρα, η οποία είχε πύρινη ανάσα και υβριδικό σώμα αποτελούμενο από στοιχεία λέοντα – ερπετού και αίγας (κατσίκας).

Χίμαιρα

Η Χίμαιρα προήρχετο από τον Τυφώνα και την Έχιδνα και τρομοκρατούσε την περιοχή της Φρυγίας στην Ανατολία (κατ’ άλλους ως κατοικία αναφέρονται η Λυκία, η Κόρινθος, η Ινδία και η Σικυώνα). Ήταν πολύμορφο τέρας, με σώμα και κεφαλή λέοντα στο πίσω μέρος της οποίας φύτρωνε κεφάλι κατσίκας. Είχε επίσης μαστούς κατσίκας και ουρά ερπετού.

Τον δράκοντα εστάλη να σκοτώσει ο Βελλερεφόντης ιππεύοντας το ιπτάμενο άλογο Πήγασο, κατόπιν εντολής του βασιλέα της Λυκίας Ιοβάτη. Ο ήρωας σκότωσε το τέρας εκσφενδονίζοντας μολύβι στο φλεγόμενο λαιμό της με αποτέλεσμα να προκαλέσει ασφυξία.

Απόγονοι της Χίμαιρας από την συνεύρεσή της με τον Όρθο (σκύλος με δύο κεφάλια απόγονος του Τυφώνα και της Έχιδνας) ήταν ο λέων της Νεμέας και η Σφίγγα. Η Χίμαιρα ταυτίζεται με τον αστερισμό του Αιγόκερου.

Δράκαινες

Η τέταρτη κατηγορία δρακόντων ήταν οι Δράκαινες ή θηλυκοί δράκοντες, πλάσματα με το κυρίως σώμα προερχόμενο από κάποια όμορφη νύμφη και το υπόλοιπο από δράκοντα ή θαλάσσιο τέρας. Η Έχιδνα και η Κητώ, υπήρξαν οι «μητέρες» των περισσοτέρων δρακόντων.

Κάμπη: Προήρχετο από τον Τάρταρο και την Γαία και ήταν δράκαινα η οποία είχε ορισθεί από τον Κρόνο να φυλάσσει τους Εκατόγχειρες και Κύκλωπες όταν ήσαν φυλακισμένοι στα Τάρταρα. Ο Δίας την σκότωσε και ελευθέρωσε τους Γίγαντες προκειμένου να τον βοηθήσουν στον πόλεμο εναντίον των Τιτάνων.

Η Κάμπη ήταν υβριδικό πλάσμα, το οποίο από την μέση και πάνω είχε σώμα γυναίκας με μαλλιά από ερπετά. Κάτω είχε σώμα φολιδωτού δράκοντα με χίλιες οχιές για πόδια και από τη μέση της φύτρωναν πενήντα κεφάλια από άγρια ζώα όπως λέοντες – αρκούδες κ.λ.π. Διέθετε μαύρα φτερά στους ώμους και πάνω από το κεφάλι της υπήρχε ουρά σκορπιού.

Ορισμένοι ταυτίζουν την Κάμπη με την Έχιδνα.

Φόρκυς & Κητώ

Κητώ: Προήρχετο από τον Πόντο και την Γαία και ήταν θαλάσσια θεότητα η οποία συμβόλιζε τους κινδύνους της θάλασσας. Συγκεκριμένα ήταν θεά των φαλαινών, των καρχαριών και των θαλασσίων τεράτων. Συνευρέθηκε με τον αδελφό της Φόρκυ (επίσης θαλάσσιο θεό) και από την ένωση προήλθε μια γενιά τεράτων που ονομάζονταν Φόρκυδες και ήσαν: η Έχιδνα, η Σκύλλα, ο Λάδων, η Γραία και οι Γοργόνες.

Άλλες ονομασίες της Κητούς ήσαν: Κράταιις, Λάμια, Τρίενος. Η ονομασία Κράταιις είχε δοθεί και στην Εκάτη (θεότητα της οποίας η ισχύς επεκτάθηκε πέρα από τα θαλάσσια όρια). Υπήρχε επίσης και ποταμός με την ονομασία Κράταιις στην περιοχή Brutti, στα στενά της Μεσσήνης στην Ιταλία.

Έχιδνα

Έχιδνα: Προήρχετο από τον Φόρκυ και την Κητώ (Ησίοδος «Θεογονία») ή από τον Τάρταρο και την Γαία (Απολλόδωρος) και ήταν δράκαινα με κεφαλή και στήθος γυναίκας. Ίσως να εκπροσωπούσε τις φθορές της γης, όπως: σήψη, λάσπη, βάλτους, ασθένειες κ.λ.π.

Συχνά εξομοιώνεται με τον Πύθωνα (αναφέρθηκε στην κατηγορία των δρακόντων). Ορισμένοι την αποκαλούν Ταρτάρια μύραινα (είδος ψαριού) και την συσχετίζουν με τα σκοτεινά, βαλτώδη Τάρταρα στα έγκατα της γης. Ο Ησίοδος την εμφανίζει ως κόρη τερατόμορφου θαλάσσιου θεού.

Σε όλες τις περιπτώσεις παρουσιάζεται ως σύντροφος του Τυφώνα (δαίμονας των θυελλωδών ανέμων) και μαζί γέννησαν μια σειρά τεράτων τα οποία τρομοκράτησαν την γη.

Άλλες συγγενικές δράκαινες υπήρξαν η Αργεία Έχιδνα, η Αργεία Ποινή, η Ταρταρική Κάμπη και η Φωκική Σύβαρις.

Αργεία Έχιδνα: Προήρχετο από τον Πείρανθο (γιός του βασιλέα Άργου) και της Στίγγας (Επιμενίδης – Παυσανίας) ή του Τάρταρου και της Γαίας (Απολλόδωρος). .

Με την Αργεία Έχιδνα ορισμένες φορές ταυτίζεται η Έχιδνα των Αριμασπών (θρυλικός λαός της βόρειας Φρυγίας οι οποίοι έσωσαν τους Αργοναύτες από τρικυμία)

Ποινή: Προήρχετο πιθανώς από τον Άδη (Στάτιος «Θηβαίδα»). Είχε παρόμοια εμφάνιση με την Έχιδνα και στάλθηκε από τον θεό Απόλλωνα να τιμωρήσει το Άργος για τον άδικο χαμό του γιού του Λίνου (γιός του Απόλλωνα και της Ψαμάθης……κόρης του βασιλέα του Άργους Κροτώπου…..η οποία φοβούμενη τον πατέρα της έδωσε τον Λίνο σε βοσκούς για να τον αναθρέψουν, με αποτέλεσμα όταν ενηλικιώθηκε να χάσει την ζωή του από τσοπανόσκυλα).

Η Ποινή τρομοκρατούσε το Άργος αρπάζοντας τα παιδιά από τις μητέρες και τελικά σκοτώθηκε από τον Κόροιβο (ήρωα του Άργους).

Έχει πολλές ομοιότητες με τον θηλυκό δαίμονα Λάμια.

Σκύθεια Δράκαινα: Η πρώτη αρχόντισσα της Σκυθίας. Ήταν μισή γυναίκα και μισή ερπετό και όταν ο Ηρακλής επισκέφθηκε το βασίλειό της κατά τη διάρκεια του άθλου του με το κοπάδι του Γηρυόνη, αυτή έκλεψε ορισμένα βόδια και ζητούσε από τον Ηρακλή να ζευγαρώσει μαζί της προκειμένου να τα επιστρέψει.

Σκύλλα

Σκύλλα: Προήρχετο από τον Φόρκυ και την Κητώ και κατοικούσε στον Βόσπορο. Είχε έξι λαιμούς…….τα κεφάλια της διέθεταν τρείς σειρές σιαγόνες έκαστο….είχε επίσης ουρά γάτας και από σώμα της φύτρωναν τέσσερα κεφάλια σκύλων. Η Σκύλλα βρισκόταν απέναντι από την Χάρυβδη (η πρώτη στην Ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου και η δεύτερη στην ασιατική ακτή) και ταλαιπωρούσαν τους ναυτικούς. Η Σκύλλα άρπαζε τους ναυτικούς από τα πλοία και η Χάρυβδις δημιουργούσε δίνες. Η φωνή της έμοιαζε με ουρλιαχτό σκύλου (εξ’ ου και το όνομά της).

Ορισμένοι τοποθετούν τα δύο τέρατα στα στενά της Μεσσήνης στην Ιταλία και ιστορικοί της κλασσικής εποχής (Maurus Servius Honoratus) ισχυρίζονται ότι η Σκύλλα ήταν πανέμορφη Ναϊάδα την οποία ερωτεύθηκε ο Ποσειδών ή ο Γλαύκος, αλλά η Αμφιτρίτη ή η Κίρκη αντίστοιχα την μεταμόρφωσε σε τέρας, δηλητηριάζοντας το νερό στο οποίο έκανε μπάνιο.

Την Σκύλλα σκότωσε ο Ηρακλής σε ένα ταξίδι του αλλά ο Φόρκυς την ανέστησε τοποθετώντας φλεγόμενους πυρσούς στο σώμα της.

Σύβαρις: Δράκαινα η οποία στοίχειωνε τους Δελφούς κατασπαράζοντας βοσκούς και διερχόμενους ταξιδιώτες. Σκοτώθηκε από τον ήρωα Ευρύβαρο (γιός του Εύφημου και απόγονος του θεού των ποταμών Αξιού) ο οποίος την κατακρήμνισε.

Πηγές
Απολλώνιος ο Ρόδιος: Αργοναυτικά 3^ος αι. π.Χ
Λυκόφων: Αλεξάνδρα – ελληνική ποίηση 3^ος αι. π.Χ
Φιλόστρατος ο πρεσβύτερος: Εικόνες -  3^ος αι. μ.Χ
Φιλόστρατος ο νεώτερος: Εικόνες -  3ος αι. μ.Χ
Σενέκας: Μήδεια – λατινική τραγωδία 1^ος αι. μ.Χ
Σενέκας ο νεώτερος: Ηρακλής – λατινική τραγωδία 1^ος αι. μ.Χ
Διόδωρος Σικελιώτης: Βιβλιοθήκη Ιστορίας – ελληνική ιστορία 1ος αι. π.Χ
Valerius Flaccus: Αργοναυτικά – λατινικό έπος 1^ος αι. μ.Χ
Απολλόδωρος: Βιβλιοθήκη – ελληνική μυθογραφία 2ος αι. μ.Χ
Στράβων: Γεωγραφία – 1^ος αι. π.Χ – 1^ος αι. μ.Χ
Γάιος Ιούλιος Υγίνος: Αστρονομικά – λατινική μυθολογία 2ος αι. μ.Χ
Νόννος ο Πανοπολίτης: Διονυσιακά – ελληνικό έπος 5ος αι. μ.Χ
Ησίοδος: «Θεογονία» «Κατάλογοι Γυναικών» 8ος – 7ος αι. π.Χ
Πίνδαρος: «Ωδές» 5ος αι. π.Χ
Καλλίμαχος: Ύμνοι 3ος αι. π.Χ
Παυσανίας: Περιγραφή της Ελλάδας 2ος αι. μ.Χ.
Οβίδιος: Μεταμορφώσεις – λατινικό έπος 1ος αι. π.Χ – 1ος αι. μ.Χ
Οβίδιος: Ηρωίδες – λατινική ποίηση 1ος αι. π.Χ – 1ος αι. μ.Χ
Antoninus Liberalis (Έλληνας ιστορικός περί το 300 μ.Χ): Μεταμορφώσεις
Βιργίλιος: Αινειάδα – λατινικό έπος 1ος αι. π.Χ
Βιργίλιος: Γεωργικά – λατινικό ειδυλλιακό 1ος αι. π.Χ
Προπέρτιος: Ελεγείες 1ος αι. π.Χ

Οι επιστήμονες μίλησαν: Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ το τέλος μας…

Η καινούργια προσέγγιση στο μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου λέγεται Βιοκεντρισμός, και προέρχεται τόσο από το χώρο της κβαντοφυσικής και της θεωρίας των παράλληλων συμπάντων, όσο και από τον ίδιο…τον Αϊνστάιν.

Σύμφωνα με ένα από τα θεμελιώδη αξιώματα της επιστήμης, καμίας μορφής ενέργεια δεν χάνεται.
Δεν δημιουργείται και δεν καταστρέφεται απλά υπάρχει. Ξεκινώντας από αυτό, και με δεδομένο ότι ο εγκέφαλος, είναι μια τεράστια γεννήτρια ενέργειας, οι επιστήμονες καλούνται να απαντήσουν στο τι γίνεται αυτή η ποσότητα ενέργειας, όταν ο εγκέφαλος σταματήσει λόγω θανάτου να λειτουργεί.
Είναι πιθανόν να μεταβιβάζεται σε ένα παράλληλο σύμπαν; Για τους μελετητές, η θεωρία των παράλληλων συμπάντων, είναι μια πραγματικότητα πολύ πιο αντικειμενική από αυτό που θεωρούμε πραγματικότητα δεδομένου ότι έννοιες όπως ο χώρος και ο χρόνος, θεμελιώδεις όσον αφορά την προσέγγιση μας απέναντι στην πραγματικότητα, δν υφίστανται όπως τις αντιλαμβανόμαστε.
Οτιδήποτε ο εγκέφαλος επεξεργάζεται και χρησιμοποιεί σαν πληροφορία, είναι απλά ένα εργαλείο κατανόησης ενός συγκεκριμένου χωροχρόνου μιας συγκεκριμένης πραγματικότητας. Κάτι που αποδεικνύεται από την ανικανότητα του εγκεφάλου, να κατανοήσει την ύπαρξη του συμπαντικού απείρου, εφ” όσον ο προγραμματισμός του, του καθιστά κατανοητά μόνο τα πεπερασμένα σύνολα.
Σε ένα σύμπαν χωρίς χώρο και χρόνο (με τις έννοιες που εμείς τους δίνουμε) όπως στην ουσία έχει αποδειχτεί ότι είναι το σύμπαν, η έννοια του θανάτου, του τέλους, πολύ απλά δεν υφίσταται λένε οι ειδικοί.
Υφίσταται η εμπειρία του θανάτου, όπως τον βιώνουμε με το συγκεκριμένης λειτουργίας εγκέφαλο μας, αλλά κατά πόσο αυτή η εμπειρία, ανταποκρίνεται σε μια αντικειμενική πραγματικότητα, για την οποία δεν έχουμε εργαλεία κατανόησης;
Ο ίδιος ο Αϊνστάιν είχε παραδεχτεί με αφορμή το θάνατό ενός φίλου του, του Μπέσο:«Ο Μπέσο έφυγε από αυτόν τον παράξενο κόσμο, λίγο πριν από μένα».
Αλλά αυτό δε σημαίνει τίποτα. Άνθρωποι σαν κι εμάς, γνωρίζουμε ότι ο διαχωρισμός ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, είναι απλά και μόνο μια πεισματάρικη ψευδαίσθηση».
Σύμφωνα με τη μελέτη των επιστημόνων, η αθανασία δεν είναι μια διαρκής ύπαρξη σε έναν κόσμο δίχως τέλος γιατί πολύ απλά σαν έννοια, κατοικεί έξω από την έννοια του χρόνου όπως τον ξέρουμε.
Σε έναν κόσμο έξω από την αντιληπτική μας ικανότητα, κι από ότι θεωρούμε πραγματικό και μη.
Όσο δεδομένη είναι η περιορισμένη μας ικανότητα στον προσδιορισμό της πραγματικότητας άλλο τόσο είναι και η ικανότητά μας στον προσδιορισμό της μη πραγματικότητας.
Αυτής που δεν περιορίζεται από το χώρο, το χρόνο και τους νόμους ενός χιλιοστού του σύμπαντος, αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρη την δημιουργία και τις παράλληλες, άπειρες όπως και ο χωροχρόνος, μορφές της.

Γιατί το ούζο αλλάζει χρώμα μόλις του ρίξουμε νερό;

Καλό είναι να γνωρίζουμε σε τι οφείλεται η αλλαγή του χρώματός του, όταν προσθέσουμε λίγο νερό.

Τα ηδύποτα με γλυκάνισο, όπως το ούζο, οφείλουν τη γεύση τους στους υδρογονάνθρακες, που είναι το βασικό στοιχείο των αιθέριων ελαίων και ονομάζονται τερπένια.
Τα τερπένια διαλύονται στο αλκοόλ, αλλά όχι στο νερό. Το αλκοόλ που περιέχεται σ' αυτά τα ποτά, περίπου το 40%, διατηρεί τα τερπένια σε διάλυση, αναμεμειγμένα με τα υπόλοιπα συστατικά.
Με άλλα λόγια, το ηδύποτο είναι διαφανές.
Προσθέτοντας φρέσκο νερό στο ποτήρι, η ποσότητα του αλκοόλ μειώνεται και δεν είναι πια σε θέση να διατηρήσει τα τερπένια σε διάλυση.
Αυτά τότε παίρνουν τη μορφή αιωρούμενων σταγονιδίων και δεν αναμειγνύονται με το νερό. Το φως που πέφτει στα σταγονίδια αντανακλάται προς όλες τις κατευθύνσεις –πρόκειται για το λεγόμενο φαινόμενο της διάθλασης του φωτός–, προσδίδοντας στο ποτό την τυπική γαλακτώδη του όψη.
Το λευκό χρώμα, λοιπόν, οφείλεται στο ότι η διάθλαση επενεργεί με τον ίδιο τρόπο σε όλο το μήκος των κυμάτων που σχηματίζουν το ορατό φως. Στη συνέχεια τα χρώματα αναμειγνύονται και σχηματίζεται ένα γαλακτώδες φως. Στο ίδιο φαινόμενο οφείλεται και το γεγονός ότι τα σύννεφα στον ουρανό μάς φαίνονται λευκά.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι τα αιθέρια έλαια των εσπεριδοειδών, η ρητίνη του πεύκου ή τα αρώματα βοτάνων όπως το θυμάρι και το φασκόμηλο.

Αλλάξτε τη ζωή σας με τη δύναμη του μυαλού

  Στις μέρες μας υπάρχει ένας τεράστιος πλούτος πληροφοριών, γύρω από τις τελευταίες ανακαλύψεις στον τομέα της επιστήμης του εγκεφάλου, διαθέσιμος στον καθένα ανά πάσα στιγμή.
Κι ενώ πολλοί ενημερωνόμαστε και διαβάζουμε γι’ αυτές τις ανακαλύψεις, πόσοι στην πραγματικότητα εφαρμόζουμε κάτι από όσα μαθαίνουμε;
Ο καθηγητής Warren Bennis είχε πει κάποτε το εξής: «Φαίνεται ότι συλλέγουμε πληροφορίες, επειδή έχουμε την ικανότητα να το κάνουμε, αλλά είμαστε τόσο απασχολημένοι με το να συγκεντρώνουμε τις πληροφορίες αυτές, που δεν έχουμε βρει ένα τρόπο για να τις χρησιμοποιούμε. Μια κοινωνία πρέπει να κρίνεται, όχι από αυτά που γνωρίζει, αλλά από αυτά που κάνει με όσα γνωρίζει».
Θέλετε να μάθετε πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις τελευταίες επιστημονικές ανακαλύψεις, έτσι ώστε να βελτιώσετε τη ζωή σας;
Διαβάστε παρακάτω και ανακαλύψτε μερικές συμβουλές, που βασίζονται σε ανακαλύψεις γύρω από την έρευνα της λειτουργίας του εγκεφάλου, οι οποίες μπορούν να σας βοηθήσουν να βελτιώσετε την προσωπική και επαγγελματική σας ζωή, καθώς και άλλων που βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής σας.

Χρησιμοποιείστε το μυαλό σας για να μάθετε μια καινούρια δεξιότητα

Η νευροπλαστικότητα είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί συνεχώς νέες νευρικές οδούς. Όταν επαναλαμβάνουμε μια δεξιότητα που προσπαθούμε να κατακτήσουμε, ενδυναμώνουμε τα νευρικά δίκτυα που αντιπροσωπεύουν αυτήν την ενέργεια.
Μάλιστα, στον εγκέφαλό μας συμβαίνει το ίδιο είτε εκτελούμε όντως την ενέργεια αυτή, είτε απλά την οραματιζόμαστε.
Ο εγκέφαλος δε μπορεί να κάνει τη διάκριση ανάμεσα σε μια ενέργεια που έχει κάνει στην πραγματικότητα κάποιος, από μία που φαντάζεται.
Ερευνητές από το πανεπιστήμιο Χάρβαρντ παρουσίασαν σε δύο ομάδες εθελοντών ένα άγνωστο σε εκείνους μουσικό κομμάτι για πιάνο. Στην μία ομάδα παρείχαν ένα αρμόνιο και τους ζήτησαν να κάνουν εξάσκηση στο κομμάτι. Από τη δεύτερη ομάδα ζήτησαν απλά να διαβάσουν τις νότες και να φανταστούν ότι παίζουν το κομμάτι.
Όταν μελέτησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων, διαπίστωσαν ότι και οι δύο ομάδες εμφάνιζαν διαστολή στον κινητικό φλοιό του εγκεφάλου τους, παρότι η δεύτερη ομάδα δεν είχε ακουμπήσει ποτέ πλήκτρα.
Ο Αϊνστάιν, επίσης, είχε πει ότι η «φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση».
Μήπως έχει έρθει η ώρα να χρησιμοποιήσετε την πλαστικότητα του εγκεφάλου σας;

Πετύχετε τους στόχους σας, κρατώντας το στόμα σας κλειστό

Η ιδέα αυτή διαδόθηκε ιδιαίτερα μετά την ομιλία του Derek Sivers, επαγγελματία μουσικού, στο TED. Όπως υποστήριξε ο ίδιος, τεστ ψυχολογίας έχουν αποδείξει ότι όταν αποκαλύπτει κανείς τους στόχους του σε κάποιον άλλο… μειώνονται οι πιθανότητες να ασχοληθεί ενεργά με αυτούς έτσι ώστε να τους πραγματοποιήσει.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλος μπερδεύεται και νομίζει ότι η κουβέντα που είχατε είναι και… πράξη. Η ικανοποίηση που νιώθει κανείς από την κοινωνική αναγνώριση, κάνει τον εγκέφαλο να αισθάνεται σαν ο στόχος να έχει ήδη επιτευχθεί.
Η ικανοποίηση που βιώνει κανείς από την… εξιστόρηση, αφαιρεί από το άτομο το κίνητρο για να προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια χρειάζεται να γίνει, η οποία θα οδηγούσε στην πραγματοποίηση του στόχου.

Χαμογελάστε για να βελτιώσετε τη διάθεσή σας

Σύμφωνα με μια θεωρία (The Facial Feedback Hypothesis), οι εκφράσεις του προσώπου που εκπροσωπούν ένα συναίσθημα, προκαλούν τέτοιες αλλαγές στο σώμα, παρόμοιες με αυτές που συμβαίνουν όταν κανείς βιώνει το συγκεκριμένο συναίσθημα.
Ο εγκέφαλος δεν καταλαβαίνει τη διαφορά ανάμεσα σε ένα ψεύτικο και σε ένα αυθεντικό χαμόγελο, με αποτέλεσμα να απολαμβάνει την ίδια ικανοποίηση, καθώς οι αντίστοιχοι μύες στέλνουν το ίδιο «μήνυμα» σε αυτόν.
Την επόμενη φορά λοιπόν που δε θα έχετε και πολύ καλή διάθεση, αντί να συνοφρυωθείτε, προσπαθήστε να χαμογελάσετε. Όπως έχουν δείξει οι έρευνες, το πιο πιθανό είναι να καταφέρετε να νιώσετε κάπως καλύτερα.

Καταλάβετε τη φυσιολογία του συναισθηματικού πόνου για να αναπτύξετε την ενσυναίσθησή σας

Επιστήμονες από το τμήμα ψυχολογικών ερευνών του πανεπιστημίου Purdue ανακάλυψαν, ότι ο κοινωνικός/συναισθηματικός πόνος είναι το ίδιο αληθινός και έντονος, όσο και ο σωματικός πόνος.
Όταν ένα άτομο βιώνει μια έντονα δυσάρεστη συναισθηματική εμπειρία, ενεργοποιούνται τα ίδια εγκεφαλικά δίκτυα, όπως όταν τραυματίζεται. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να διαχωρίσει ανάμεσα στο σωματικό και συναισθηματικό πόνο.
«Και οι δύο μορφές πόνου μπορεί να είναι πολύ οδυνηρές τη στιγμή που συμβαίνουν» ανέφερε ο Kip Williams, «όμως ο κοινωνικός/συναισθηματικός πόνος έχει τη μοναδική ικανότητα να επανέρχεται ξανά και ξανά».
Την επόμενη φορά που θα είστε έτοιμοι να «τραυματίσετε» κάποιον συναισθηματικά θυμηθείτε το.
Ίσως ο καθένας μας να μπορούσε να δημιουργήσει έναν καλύτερο κόσμο στη σφαίρα επιρροής του, αναλογιζόμενος πώς μπορεί να αναπτύξει την ενσυναίσθησή του για τους άλλους.

Μειώστε τα επίπεδα του στρες, παίρνοντας τον έλεγχο των σκέψεών σας

Υπάρχουν πολλές έρευνες που δείχνουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να καταλάβει τη διαφορά μεταξύ μιας πραγματικής και μιας φανταστικής απειλής: η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού είναι η ίδια.
Ο Don Joseph Goewey στο βιβλίο του «Mystic Cool: A Proven Approach to Transcend Stress, Achieve Optimal Brain Function, and Maximize Your Creative Intelligence» παρέχει ένα χρήσιμο εργαλείο –που το ονομάζει «Clear Button»- που βοηθά το άτομο να αντιμετωπίσει τους φόβους του και να ελέγξει την κλιμάκωση του στρες.
Η στρατηγική αυτή των 10 δευτερολέπτων, καταφέρνει να αποσπάσει την προσοχή από τον πρωτόγονο εγκέφαλο, όπου «κατοικεί» ο φόβος.

Ακολουθήστε τα εξής βήματα:

1. Φανταστείτε ότι υπάρχει ένα κουμπί στο κέντρο της αριστερής σας παλάμης και ότι όταν το πιέσετε αυτό θα στείλει ένα σήμα στον εγκέφαλό σας να σταματήσει να κάνει τρομακτικές σκέψεις.
2. Πατήστε το κουμπί με το δεξί σας χέρι, ενώ ταυτόχρονα εστιάζετε την προσοχή σας στην αναπνοή σας.
3. Πάρτε τρεις ανάσες και μετρήστε τες.
4. Φανταστείτε ένα διαφορετικό χρώμα για κάθε νούμερο που λέτε.
5. Καθώς εκπνέετε, χαλαρώστε και βιώστε την κάθε στιγμή.

Είσαι ό,τι τρως – Food Matters: Το ντοκιμαντέρ που θα σας αλλάξει τη ζωή!

«Είσαι ό,τι τρως!»: Η σοφή φράση του Ιπποκράτη πραγματικά αντικατοπτρίζει την σημασία της καλής διατροφής και δίαιτας στην ποιότητα ζωής μας.
Ένα ισχυρό ντοκιμαντέρ που μας δείχνει τη σκοτεινή πλευρά της παραγωγής τροφίμων. Τα πράγματα δεν θα αλλάξουν έως ότου οι άνθρωποι θέλουν την αλλαγή!
Η ταινία εξετάζει την εταιρική γεωργία στις Ηνωμένες Πολιτείες, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η αγροτική βιομηχανία παράγει τρόφιμα που είναι ανθυγιεινά, με έναν τρόπο που είναι επιβλαβείς για το περιβάλλον και κακοποιή τόσο τα ζώα όσων και τους εργαζόμενους.
Σκηνοθεσία του βραβευμένου με Emmy σκηνοθέτη Robert Kenner.
Το Σούπερμαρκετ: Σύμβολο του υψηλού επιπέδου ζωής σ” αυτή τη χώρα σήμερα. Αυτά τα προϊόντα έρχονται από φάρμες κι αγροκτήματα ανεξάρτητα απ” την απόσταση και την εποχή. Είναι αποτέλεσμα μίας θαυματουργικής γεωργίας, που διαφυλάσσει τη φρέσκια ποιότητα καθόλη τη διαδρομή μέχρι το τραπέζι σας.
Πόσο παλιά είναι η τροφή σας; Αν το σκεφτείτε, η τροφή σας, στην καλύτερη περίπτωση ταξιδεύει γύρω στα 2.500 με 3.000 χλμ. πριν να φτάσει σε σας και είναι τουλάχιστον μίας εβδομάδας…
…Που γεννά το επόμενο ερώτημα: Πόση θρεπτική αξία αντλείτε από τροφή που είναι τουλάχιστον πέντε ημερών; Αν είστε τυχεροί, αντλείτε ίσως ένα 40% απ” αυτήν που έχετε ανάγκη. Σχεδόν κάθε τροφή που θα βρείτε στα καταστήματα μίας μεγαλούπολης έχει επεξεργαστεί, έχει φτάσει καθυστερημένα στα καταστήματα πολύ συχνά οι θρεπτικές ουσίες έχουν εκφυλιστεί ή εξαφανιστεί απ” την τροφή μέχρι να φτάσει στο πιάτο.
Δείτε επίσης στο παρακάτω ντοκιμαντέρ πως κάποιοι επιστήμονες σταματούν και θεραπεύουν πολλές μορφές καρκίνου, χρησιμοποιώντας απλά μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C…
Πραγματικά ΑΞΙΖΕΙ τον κόπο να το παρακολουθήσετε , και να διαπιστώσετε ΠΩΣ συσχετίζεται με την εφαρμογή του κώδικα Alimentarius…

Το βρόμικο παρελθόν τού Χριστιανισμού - Η επιβολή της «θρησκείας της αγάπης» με πολέμους και καταπίεση

Στα σχολικά βιβλία υποστηρίζεται ότι ο Χριστιανισμός έγινε ασμένως δεκτός από τους λαούς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και οι όποιες βιαιότητες κατά την επιβολή του δεν είχαν σημαντική έκταση. Αυτό το επιχείρημα καταρρίπτεται από μόνο του, αν εξετάσουμε όλες τις ιστορικές περιόδους.

Διαπιστώνεται ότι η επιβολή του Χριστιανισμού υπήρξε πάντα βίαιη, όταν ο υπό εκχριστιανισμό λαός είχε συγκροτημένη θρησκεία και εθνικές παραδόσεις, κατά τεκμήριο υψηλότερου πολιτισμικού επιπέδου από τις μεσανατολικές και δεν ενδιαφερόταν να προσχωρήσει σε οποιαδήποτε νέα θρησκεία.
Πέρα από τους λαούς της αρχαίας Ιταλίας, Ελλάδας και Μικράς Ασίας, παραδείγματα αποδοχής ή επιβολής του Χριστιανισμού έχουμε στους Αρμένιους και στους Γότθους, μερικούς αιώνες αργότερα στους Σάξονες και στους Σλάβους, επίσης μερικούς αιώνες αργότερα στους ιθαγενείς της Αμερικής και στους λαούς της Άπω Ανατολής.

Χριστιανισμός και εκκλησιαστικός μηχανισμός

 Η χριστιανική θρησκεία σταθεροποιήθηκε στον ευρωπαϊκό χώρο, παρά την ιουδαϊκή προέλευσή της, επειδή κατάφερε να ενσωματώσει σταδιακά στη διδασκαλία και στο τελετουργικό της στοιχεία από τη θρησκεία του Δωδεκαθέου και του Ορφισμού, τις διάφορες θεότητες των ευρωπαϊκών εθνικών θρησκειών, τις αρχαίες αιγυπτιακές θρησκείες του Όσιρι, της Ίσιδος, της Αστάρτης και του Άττι, την ινδοπερσική του Μίθρα κ.ά. Όλες αυτές οι θρησκείες είχαν μικρότερη ή μεγαλύτερη διάδοση στη Rωμαϊκή Aυτοκρατορία, λόγω:
α) Των λαών με μεγάλο όγκο πληθυσμού που εισέρχονταν σταδιακά στον ευρωπαϊκό χώρο κατά τις διάφορες επιδρομές και διαχέονταν στην αυτοκρατορία,
β) Του μεγάλου αριθμού δούλων από αφρικανικές, ασιατικές αλλά και ευρωπαϊκές χώρες που διακινούνταν στα όρια της αυτοκρατορίας
γ) Του μεγάλου αριθμού μισθοφόρων από Ανατολή και Δύση που υπηρετούσαν στον ρωμαϊκό στρατό και τοποθετούνταν οπουδήποτε σε φρουρές.
Δίπλα στα περισσότερα ρωμαϊκά στρατόπεδα βρισκόταν ένα ιερό του Μίθρα ή του Όσιρι για τους Περσοάραβες και Αιγύπτιους μισθοφόρους. Στην Ελλάδα υπάρχουν διάσπαρτα ιερά της Ίσιδος και άλλων αιγυπτιακών θεοτήτων.
Η επικράτηση του Χριστιανισμού, αρχικά στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, οφείλεται κατά κύριον λόγο:

Λυκούργος της Σπάρτης – Έργο και Νομοθεσία

Όπως σχολιάζει ο Ξενοφών οι νόμοι του Λυκούργου, αν και γράφτηκαν στην απώτατη αρχαιότητα, ήταν πάντα επίκαιροι. Εμπνεύστηκαν από τον νομοθέτη την εποχή των πρώτων απογόνων των Ηρακλειδών και μέχρι τις ημέρες του Ξενοφώντος ήταν «ζωντανοί» και κατάλληλοι για όλες τις περιστάσεις.
Κατά τη διάρκεια του 8ου, 7ου και 6ου π.Χ, αιώνα κυριαρχούσα πολιτεία στην Ελλάδα ήταν η Σπάρτη. Το καθεστώς της Σπάρτης αποδιδόταν στον Λυκούργο και οι κανόνες του συστήματος ονομάζονται «οι νόμοι του Λυκούργου». Η λέξη νόμος μπορεί να μεταφραστεί «law», αν και έχει πλατύτερη έννοια απ” ό,τί αυτή η αγγλική λέξη. Περιλαμβάνει συνήθειες και έθιμα, που πρέπει ή δεν πρέπει να τηρηθούν, έστω και αν δεν ορίζονται με διάταξη ή δεν επιβάλλονται από τη δημόσια αρχή. Όταν οι νόμοι της Σπάρτης αποδίδονται στον Λυκούργο, αυτό που εννοείται είναι ότι ο Λυκούργος διετύπωσε κανόνες και αξίωσε από τους Σπαρτιάτες να τους τηρήσουν: «εφύλαξε ταύτα μη παραβαίνειν», «σιγούρεψε ότι δεν θα τους παρέβαιναν» (Ηροδ. 1.65.5).
Το μυστικό της Πολιτείας της Σπάρτης, ήταν η παιδεία που παρείχε στα τέκνα της. Όσο κρατήθηκε «ζωντανή» η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου και οι παραδόσεις της Σπάρτης, κανείς ξένος κατακτητής δεν κατάφερε να πατήσει το πόδι του στην Σπάρτη. Πάντοτε προκαλούσε την απορία αλλά και τον φθόνο των υπολοίπων, πως κατάφεραν αυτά τα πέντε πλινθόκτιστα χωριά (που αποτελούσαν την πόλη της Σπάρτης), τα οποία δεν περιβάλλονταν από προστατευτικό τείχος, η μοναδική πόλη όχι μόνο στον Ελληνικό κόσμο αλλά και στα πολιτισμένα έθνη της Μεσογείου και της Ασίας που δεν διέθετε έστω μια υποτυπώδη οχύρωση, να ηγούνται όλων για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΡΗΤΡΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ

Οι Δωριείς της Σπάρτης άρχισαν κυρίως να επεκτείνονται μετά την εποχή του Λυκούργου. Η Πολιτεία της Σπάρτης οφείλει πολλά από το ένδοξο μεγαλείο της στους νόμους που θέσπισε ο Λυκούργος για τους Λακεδαιμονίους. Ωστόσο, την ευνομία που ευλαβικά προσέφερε στην Πολιτεία την πλήρωσε με την αγανάκτηση των πλούσιων πολιτών της, και λίγο έλειψε με την ίδια του τη ζωή. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στη βιογραφία του, που παραθέτει ο Πλούταρχος, το χτύπημα που δέχτηκε ο Λυκούργος στο πρόσωπο, από την βακτηρία του πλούσιου Σπαρτιάτη Άλκανδρου έπειτα από καταδίωξη.

« Ο Λυκούργος λίγο έλειψε να χάσει το ένα μάτι του, αλλά μπόρεσε να θεραπευτεί χάρη στην Αθηνά οφθαλμίτιδα, «Οπτιλλέτιν», γιατί οι Λάκωνες Δωριείς λέγουν τους οφθαλμούς οπτίλους και στην οποία ίδρυσε το ομώνυμο ιερό για να την ευχαριστήσει » (Πλούτ. Λυκ. 116. 55-56).

Ο Λυκούργος έζησε το πιθανότερο κατά τον 8ο αιώνα. Κατά τον Ηρόδοτο υπήρξε επίτροπος του βασιλέως Λεωβώτου και καταγόταν από τον κλάδο των Αγιαδών. Αντίθετα ο Αριστοτέλης (Αριστ. Πολ. Β. 10-15), τον παρουσιάζει ως επίτροπο του βασιλέως Χαρίλλου ή Χαρίλαου, έλκοντας έτσι την καταγωγή του από το γένος των Ευρυπωντιδών. Κανείς όμως εκ των δύο προαναφερθέντων δεν αμφισβητεί την ιστορικότητα του νομοθέτη.
Ο Πλούταρχος (Λυκ. 6), έρχεται έπειτα να βάλει και αυτός την υπογραφή του στην ιστορικότητα του Λυκούργου (όταν καταγράφοντας την Μεγάλη Ρήτρα), λέει πως καλούσε λαοσυνάξεις (Απέλλα), από καιρό σε καιρό (σε τακτικά δηλαδή διαστήματα), στο μέρος που είναι ανάμεσα στην γέφυρα Βάβυκα και τον ποταμό Κνακίωνα, το σημερινό δηλαδή ρέμα της Μαγούλας ή αλλιώς Τριπιώτικο ποτάμι. Ο Λυκούργος όρισε ακόμη με την Ρήτρα του τη συνεδρίαση της Απέλλας κάθε πανσέληνο.
Ο Πλάτων επίσης θαύμαζε και επικροτούσε τους νόμους του, πιστεύοντας πως είναι θεϊκής προελεύσεως. Ακόμη και αρκετοί στωϊκοί φιλόσοφοι έδωσαν πίστη στον «μύθο» για την νομοθεσία του Λυκούργου. Ένας από αυτούς που ήταν θαυμαστής του αρχαίου μεγαλείου της Σπάρτης (και είχε ο ίδιος προσωπικά μυήσει στη στωϊκή φιλοσοφία τους μεταρρυθμιστές βασιλείς Άγι τον Δ΄ και τον Κλεομένη τον Γ΄), ο φιλόσοφος Σφαίρος ο Βορυσθενίτης, σε δύο μελέτες του, Περί της Λακεδαιμονίων Πολιτείας και Περί Λυκούργου και Σωκράτους, πρόβαλε το Λυκούργειο πολίτευμα, ως το πολίτευμα που θα φέρει την ευτυχία στους ανθρώπους. Υπάρχει επίσης μια πλειάδα αρχαίων συγγραφέων που παραδέχονται την ιστορικότητα του Λυκούργου, ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγονται οι Τίμαιος, Φύλαρχος, Διόδωρος, Ερατοσθένης, Απολλόδωρος, Σιμωνίδης, Διευτυχίδας.
Για να θεσπίσει τους νόμους του ο Λυκούργος θα ακολουθήσει και θα σεβαστεί πολλές από τις ήδη υπάρχουσες παραδόσεις και θεσμούς των Σπαρτιατών, όπως για παράδειγμα τον θεσμό της διπλής βασιλείας που προϋπήρξε όπως και η διανομή της κατακτηθείσης από τους Δωριείς γης σε κλήρους. Με τη ρήτρα του χώρισε την γη των Λακεδαιμονίων σε ίσους κλήρους, ίσους σε παραγωγική απόδοση το κυριότερο όμως είναι πως τους έκανε αναπαλλοτρίωτους, δηλαδή, ο κάτοχος του κλήρου δεν είχε το δικαίωμα να πωλήσει τον κλήρο του, γιατί ανήκε στην Πολιτεία των Σπαρτιατών.

Ο θεσμός των εφόρων πιστεύεται από τους σύγχρονους ιστορικούς, πως είναι πολύ μεταγενέστερος της Ρήτρας του Λυκούργου (Ηρόδ. Ιστ. Α΄. 65). Κατά τις εκστρατείες οι έφοροι (δύο των αριθμό), ήταν τα «μάτια της ρήτρας του Λυκούργου», χωρίς το δικαίωμα της επεμβάσεως. Βασικό τους μέλημα ήταν να ελέγχουν εάν τηρούνταν οι νόμοι του Λυκούργου. Ένα παλίμψηστο του Βατικανού (Βατ. Ελληνικά, 2306), το οποίο αναφέρεται στις δικονομικές διαδικασίες των Λακεδαιμονίων, βεβαιώθηκε από τον J. J. Keaney “Theophrastus Greek Judicial Procedure”, ως γνήσιο και εκδόθηκε πολλές φορές, πιστοποιώντας πως: «Η Γερουσία, οι δύο βασιλείς και οι έφοροι συμπράττουν στην άσκηση της Δικαιοσύνης» (Richers 2001).  Επίσης οι έφοροι διαθέτουν δικό τους κατασκοπευτικό δίκτυο. Από την πρώιμη κλασική εποχή και μεταγενέστερα «οι έφοροι είναι υπεύθυνοι για την αστυνόμευση σε όλη την επικράτεια των Λακεδαιμονίων», (Cristien 2001).

Ανέκαθεν οι Σπαρτιάτες κοιτούσαν με νοσταλγία το παρελθόν, τον καιρό που έζησε ο νομοθέτης τους, αναπολώντας την ευνομία των παρελθόντων ετών. Τον Λυκούργο τίμησαν ως ημίθεο και τον περιέβαλαν με συμβολικές μορφές, τελούσαν δε προς τιμήν του ειδική ενιαύσιο εορτή τα Λυκούργεια. Στην πόλη της Σπάρτης υπήρχε και ναός του νομοθέτη, πίσω από τον οποίο βρισκόταν ο τάφος του υιού του Ευκόσμου.
Όπως σχολιάζει ο Ξενοφών οι νόμοι του Λυκούργου, αν και γράφτηκαν στην απώτατη αρχαιότητα, ήταν πάντα επίκαιροι. Εμπνεύστηκαν από τον νομοθέτη την εποχή των πρώτων απογόνων των Ηρακλειδών και μέχρι τις ημέρες του Ξενοφώντος ήταν «ζωντανοί» και κατάλληλοι για όλες τις περιστάσεις. Οι νόμοι του Λυκούργου γαλουχούσαν τους αρχιστράτηγους – πολέμαρχους ώστε να έχουν κοντά στο μαχητικό και στρατηγικό πνεύμα. Πολλοί από τους νόμους που είχε θεσπίσει ο Λυκούργος ήταν δυσδιάκριτοι ανάμεσα στις παραδόσεις των Σπαρτιατών. Στην προ Λυκούργου εποχή, υπάρχουν αναφορές πως οι Σπαρτιάτες πλούτιζαν από το εμπόριο και ανθούσε η βιοτεχνία, καλλιεργούνταν δε συστηματικά οι καλές τέχνες.
Η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου σφυρηλατεί την ιδανική Πολιτεία. Ο Λυκούργος για να προστατεύσει τους ευπατρίδες και τις οικογένειές τους (ενώ παράλληλα θα θελήσει να κρατήσει το στράτευμα των Σπαρτιατών αλώβητο), θα περάσει στην εφαρμογή αυτών των μέτρων για να τους διασφαλίσει. Ο νομοθέτης προσπάθησε να δομήσει κατά τέτοιον τρόπο την κοινωνία της πόλεως, ώστε η καθημερινότητά τους να περιστρέφεται γύρω απ’ την ζωή της τιμής. Ο Σπαρτιάτης με γνώμονα την πολεμική αρετή ξεκινούσε έναν μεγάλο κύκλο, εκπαιδεύσεως που είχε ως αφετηρία του την παιδική ηλικία των επτά ετών.
Ο νομοθέτης βρέθηκε μεταξύ σφύρας και άκμονος, όταν προσπάθησε να επιβάλει στην Πολιτεία τα νέα του νομοσχέδια (Μεγάλη Ρήτρα), με στόχο, ο πολίτης της Σπάρτης όταν συμπλήρωνε τα τριάντα του έτη να έχει πλήρη πολιτικά δικαιώματα, ώστε να μπορεί, με την αξία του πλέον, να διεκδικήσει κάθε στρατιωτικό και πολιτικό αξίωμα […]. Μόλις στα είκοσι του έτη ο νέος της Σπάρτης ήταν απόφοιτος της μοναδικής για την εποχή, Ακαδημίας του Πολέμου και γινόταν μέλος μιας από τις φοβερότερες πολεμικές μηχανές που υπήρξαν ποτέ, με παγκόσμια φήμη. Κύριος προσανατολισμός του Λυκούργου ήταν να δημιουργήσει καλούς και αγαθούς πολίτες, δηλαδή ανδρείους, καταδικάζοντας την μαλθακότητα και την πολυτέλεια, με τη λογική πως για να φθάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα ο πολίτης, πρέπει να αφιερωθεί εξολοκλήρου στον τρόπο ζωής που ήθελε να εφαρμόσει για τους Σπαρτιάτες. Η εξοικονόμηση ελεύθερου χρόνου, επιτεύχθηκε χάρη στην Ρήτρα του Λυκούργου, που είδε πως κάποιος εργαζόμενος σε οποιαδήποτε εργασία, δεν θα μπορούσε ακόμη και αν το ήθελε να γυμνάζει συγχρόνως και το πνεύμα του. Συν τοις άλλοις, επέβαλε την απαραίτητη πειθαρχία στο στράτευμα, ώστε να δημιουργηθεί ένας στρατός πρότυπο. Το κυνήγι εθεωρείτο μια πολύ ευχάριστη απασχόληση για τον ομοίο.

Οι πηγές καταγράφουν την εισαγωγή του σιδερένιου νομίσματος από τον Λυκούργο. Από τον Ξενοφώντα διαβάζουμε:

«Διότι πρώτον με τοιούτον όρισε νόμισμα, του οποίου και δέκα μόνον μνων αξίας αν εις την οικίαν μετακομιστεί, δεν θα μείνει απαρατήτητον ούτε από τους κυρίους ούτε από τους δούλους, επειδή και τόπον πολύν θα χρειαστεί και άμαξαν προς μεταφοράν (Λακ. Πολ. VII. 5). «Εις την Σπάρτη όμως ο Λυκούργος απαγόρευσεν εις τους ελευθέρους πολίτας όλα τα είδη του χρηματισμού, ως μόνην δ’ εργασία των διέταξε να θεωρούν όσα εξασφαλίζουν την ελευθερία των πόλεων», (Ξεν. Λακ. Πολ. VII. 2).

Οι είλωτες αν και δεν ήταν ομοίοι δηλαδή πολίτες της πόλεως της Σπάρτης και συνεπώς δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και λόγο ή βήμα αν θέλετε, στην Απέλλα για όσα διαδραματίζονταν, εν τούτοις ήταν ένα πολύ ισχυρό κομμάτι στο πολιτικό ψηφιδωτό που είχε δημιουργήσει ο Λυκούργος.
Παραδίδεται επίσης από τον Ξενοφώντα πως ο Λυκούργος ήταν αυτός που συνέταξε και τους κανονισμούς για τη μάχη των εφήβων (στον Πλατανιστά). Στη «μάχη» αυτή χωρίς όπλα, η οποία ήταν καθοριστικής σημασίας αλλά και ένας σημαντικός σταθμός στην εξέλιξη της ενηλικίωσης. Η «καρτερία» ήταν μια δοκιμασία επιδείξεως της αντοχής στον πόνο δημοσίως. Θεωρείται πως εισηγητής της τελετής της διαμαστιγώσεως (αγώνας καρτερίας), ήταν ο Λυκούργος.
Σίγουρα αυτό το μυστηριώδες πρόσωπο ο Λυκούργος, που η ύπαρξή του οριοβατεί ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα, θα πρέπει να είχε μελετήσει επί μακρόν την συμπεριφορά του λύκου και της κοινωνίας του, πριν συντάξει την Μεγάλη Ρήτρα. Άλλωστε και το όνομά του μήπως δεν παραπέμπει εκεί, κατά μια εκδοχή; Λυκούργος < λύκος + έργον>. Επικρατέστερη άποψη βέβαια είναι το θέμα της λέξεως λυκ να προέρχεται από το ουσιαστικό λύκη, «πρωινό φως, χάραμα», συνεπώς πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και η πιθανότητα να προέρχεται από το ουσιαστικό λυκαεργός – λυκούργειος, ο εργαζόμενος λαμπρά έργα. Η Πυθία κατά την επίσκεψη του Λυκούργου στους Δελφούς τον είχε προσφωνήσει ως Λυκόεργε, Λυκόεργο, που ήταν επίθετα του Απόλλωνος, (Ηρόδ. Ιστορίαι. Α΄. 65). Ο λύκος δημιουργός, ο αρχιτέκτων, ο σοφός, Sol Invictus.
Οι ομοίοι με την ενηλικίωσή τους στελέχωναν τις δωδεκαμελείς ομάδες που ονομάζονταν συσκηνίες. Προφανώς, επειδή έμεναν μαζί σε σκηνές ή ιδιαίτερα οικήματα. Αρκετοί από τους θεσμούς της συντηρητικής όπως νομίζεται Σπάρτης, όπως ήταν και αυτός της συσκηνίας προέρχονταν από μια παλιά παράδοση, ίσως όχι έτσι οργανωμένοι και δομημένοι, αφού θεωρείται έργο και αυτό του Λυκούργου. Μόνο μετά την συμπλήρωση του τριακοστού έτους της ηλικίας τους οι ομοίοι μπορούσαν να δειπνούν και να κοιμούνται στις οικίες τους με τις γυναίκες τους κάποιες ημέρες το χρόνο. Και αυτό για τον Λυκούργο είχε σίγουρα παιδαγωγικό σκοπό, που είχε να κάνει μάλλον με την συζυγική διαγωγή και συμπεριφορά.
Ο Λυκούργος πιστεύοντας στην ευγονία των πολιτών, τους επέβαλε να γυμνάζονται. Εκτός των νέων και οι νέες της Σπάρτης ακολουθούσαν ένα πρόγραμμα αγωγής, ώστε εκτός των άλλων ωφελειών που είχαν, να τεκνοποιούν υγιή παιδιά. Ο Λυκούργος κατάφερε ώστε οι Σπαρτιάτες να έχουν φίλαθλο και ηρωικό πνεύμα.
Λέγεται πως ο Λυκούργος επέβαλε μέσα από την Ρήτρα άπαντες οι πολίτες της Σπάρτης να τρέφουν μακριά (μαλλιά) κόμη. Ο Λυκούργος όπως αναφέρεται στην Μεγάλη Ρήτρα εισηγήθηκε τον ερυθρό τρίβωνα, επειδή έβλεπε πως η απόχρωση αυτή ήταν ιδανικότερη για τους άνδρες, που έχουν ως στόχο να νικούν στο πεδίο της μάχης.
Ο ίδιος ο Λυκούργος, αναφέρεται πως είχε απαντήσει, όταν τον ρώτησαν γιατί όρισε την συχνή μετακίνηση του στρατοπέδου: «Για να προκαλούμε περισσότερο κακό στους εχθρούς», (Πλούτ. Ηθικά. 24. Λυκούργος). Αλλά και στην Λακεδαίμονα μπορεί να παρατηρήσει κανείς πως υπάρχουν πανάρχαιες αναπαραστάσεις των Διοσκούρων, ως ιππέων. Μήπως συνάμα αποτυπώνουν την αριστοκρατική τάξη των ιππέων στην προ Λυκούργου εποχή; Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο τιμητικός τίτλος ιππείς να αντανακλά στη μνήμη μιας ιδιαίτερης τάξης ευγενών, που στο παρελθόν, ίσως προ Λυκούργου υπήρξαν έξοχο ιππικό σώμα.
Η θρυλική επανίδρυση της Σπάρτης στις όχθες του Ευρώτα από τον Λυκούργο σηματοδότησε μια σειρά από κοσμογονικές αλλαγές, οι οποίες με την σειρά τους θα επηρεάσουν αλυσιδωτά και ριζικά, πολιτικά συστήματα σε πολλές χρονικές περιόδους. Ο νομοθέτης Λυκούργος, δημιουργώντας με τις ρήτρες του μια ισορροπία εξουσιών, μεταξύ των αριστοκρατικών φατριών της πόλεως, συγχρόνως θα σημάνει την στρατιωτική πρωτοκαθεδρία της Σπάρτης.