ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡλέκτρα (747-773)

ΧΟ. ἔα ἔα·
φίλαι, βοῆς ἠκούσατ᾽, ἢ δοκὼ κενὴ
ὑπῆλθέ μ᾽, ὥστε νερτέρας βροντῆς Διός;
ἰδού, τάδ᾽ οὐκ ἄσημα πνεύματ᾽ αἴρεται.
750 δέσποιν᾽, ἄμειψον δώματ᾽, Ἠλέκτρα, τάδε.
ΗΛ. φίλαι, τί χρῆμα; πῶς ἀγῶνος ἥκομεν;
ΧΟ. οὐκ οἶδα πλὴν ἕν· φόνιον οἰμωγὴν κλύω.
ΗΛ. ἤκουσα κἀγώ, τηλόθεν μὲν ἀλλ᾽ ὅμως.
ΧΟ. μακρὰν γὰρ ἕρπει γῆρυς, ἐμφανής γε μήν.
755 ΗΛ. Ἀργεῖος ὁ στεναγμὸς ἢ φίλων ἐμῶν;
ΧΟ. οὐκ οἶδα· πᾶν γὰρ μείγνυται μέλος βοῆς.
ΗΛ. σφαγὴν ἀυτεῖς τῆιδέ μοι· τί μέλλομεν;
ΧΟ. ἔπισχε, τρανῶς ὡς μάθηις τύχας σέθεν.
ΗΛ. οὐκ ἔστι· νικώμεσθα· ποῦ γὰρ ἄγγελοι;
760 ΧΟ. ἥξουσιν· οὔτοι βασιλέα φαῦλον κτανεῖν.
ΑΓΓΕΛΟΣ
ὦ καλλίνικοι παρθένοι Μυκηνίδες,
νικῶντ᾽ Ὀρέστην πᾶσιν ἀγγέλλω φίλοις,
Ἀγαμέμνονος δὲ φονέα κείμενον πέδωι
Αἴγισθον· ἀλλὰ θεοῖσιν εὔχεσθαι χρεών.
765 ΗΛ. τίς δ᾽ εἶ σύ; πῶς μοι πιστὰ σημαίνεις τάδε;
ΑΓ. οὐκ οἶσθ᾽ ἀδελφοῦ μ᾽ εἰσορῶσα πρόσπολον;
ΗΛ. ὦ φίλτατ᾽, ἔκ τοι δείματος δυσγνωσίαν
εἶχον προσώπου· νῦν δὲ γιγνώσκω σε δή.
τί φήις; τέθνηκε πατρὸς ἐμοῦ στυγνὸς φονεύς;
770 ΑΓ. τέθνηκε· δίς σοι ταὔθ᾽, ἃ γοῦν βούληι, λέγω.
ΗΛ. ὦ θεοί, Δίκη τε πάνθ᾽ ὁρῶσ᾽, ἦλθές ποτε.
ποίωι τρόπωι δὲ καὶ τίνι ῥυθμῶι φόνου
κτείνει Θυέστου παῖδα; βούλομαι μαθεῖν.

***
ΧΟΡ. — Α, άα!
Φίλες, ακούσατε βοή σα να ᾽ταν
βροντή του Δία από της γης τα βάθη;
Ή κούφια φαντασία με ξεγελάει;
Νά, φέρνει καθαρές φωνές ο αγέρας.
750 Κυρά μου Ηλέκτρα, βγες από το σπίτι.
(Βγαίνει η Ηλέκτρα.)
ΗΛΕ. Καλές μου, τί συμβαίνει; Πώς τα πάμε;
ΧΟΡ. Δεν ξέρω· βογκητά θανάτου ακούω.
ΗΛΕ. Τ᾽ ακούω κι εγώ μακριάθε, μα τ᾽ ακούω.
ΧΟΡ. Σέρνεται απόμακρη φωνή, ξεκάθαρη όμως.
ΗΛΕ. Αναστενάζει Αργίτης ή δικός μου;
ΧΟΡ. Πολλές φωνές ανάκατες· δεν ξέρω.
ΗΛΕ. Μου λες πως θα πεθάνω· τί προσμένω;
ΧΟΡ. Στάσου να δεις την τύχη σου καθάρια.
ΗΛΕ. Πάει· μας νίκησαν· πού είν᾽ οι μαντατοφόροι;
760 ΧΟΡ. Θα φτάσουν· δύσκολο βασιλιά να σφάξεις.
(Έρχεται ο αγγελιαφόρος.)
ΑΓΓΕΛΙΑΦΟΡΟΣ
Δόξα και νίκη, κόρες της Μυκήνας.
Σ᾽ όλους τους φίλους φέρνω το μαντάτο
της νίκης του Ορέστη. Είναι στο χώμα
του Αγαμέμνονα ο φονιάς σφαγμένος,
ο Αίγισθος· τους θεούς δοξολογάτε.
ΗΛΕ. Ποιός είσαι συ; Και πώς μου λες αλήθεια;
ΑΓΓ. Δεν με γνωρίζεις; Του αδερφού σου ο δούλος.
ΗΛΕ. Καλέ μου, από τον φόβο δεν μπορούσα
να σε γνωρίσω· λοιπόν τώρα σε θυμάμαι.
Τί λες; Έχει στ᾽ αλήθεια του γονιού μου
ο πολυμίσητος φονιάς πεθάνει;
770 ΑΓΓ. Σκοτώθηκε· σ᾽ το ξαναλέω αφού το θέλεις.
ΗΛΕ. Ω! θεοί, κι εσύ που όλα τα βλέπεις Δίκη,
έφτασες επιτέλους. Με ποιόν τρόπο
και με τί φόνο σκότωσε του Θυέστη
τον γιο; Ζητάω να μάθω τώρα ετούτο.

Μελέτες για την Αρχαία Μακεδονία, H περιοχή του μακεδονικού Ολύμπου - To Ηράκλειον

Όπως συμβαίνει στο Αιγαίο αυτή την εποχή, η εγκατάσταση βρισκόταν σε ακρωτήριο, στον λόφο δηλαδή του κάστρου του Πλαταμώνα. Η λέξη «πλαταμών» σηματοδοτεί μία λεία «πέτρα» (λείο βράχο) που περιβάλλεται ή καλύπτεται με νερό, όπως και του λόφου του Κάστρου Πλαταμώνα. Ο βυζαντινός Πλαταμών λοιπόν δεν θα μπορούσε παρά να είναι και ένας αρχαίος πλαταμών. Το Ηράκλειο θα μπορούσε να εκτείνεται και πέραν του συγκεκριμένου λόφου, οπότε ο λόφος του Κάστρου θα ήταν ο πλαταμώνας του.^[1]

 

Η ανασκαφή ήταν μία τομή πλάτους 30 μέτρων που έγινε με αφορμή την κατασκευή της σήραγγας του σιδηρόδρομου στον λόφο που στεφανώνεται από το κάστρο του Πλαταμώνα. Στην παραλία νότια του κάστρου δεν υπήρχαν ευρήματα. Η θέση δεν ενδείκνυται για το αναφερόμενο λιμάνι του Ηρακλείου, αφού είναι ανοιχτή στον κακό αέρα της περιοχής, το νοτιά. Αντίθετα, η Κρανιά, που βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του λόφου, σχετίζεται πιθανότατα με το αναφερόμενο από την αρχαιότητα λιμάνι. Η φιλόξενη παραλία της προστατεύεται από τον νοτιά χάρη στην «πλαταμώδη άκρα» του κάστρου, μοναδικό «πλαταμώνα» του Ολύμπου στη θάλασσα. Η θάλασσα έχει βαθιά νερά και δυνατότητα να αράξουν καράβια, όπως εξάλλου συνέβαινε μέχρι τα νεώτερα χρόνια.

 

Η απόσταση από το κάστρο ήταν 370 μέτρα και από τη θάλασσα περίπου 200. Η ζωή της θέσης ανιχνεύθηκε από τη Ρωμαιοκρατία ως την αρχή της Χαλκοκρατίας, με επιχώσεις που έφτασαν τα οχτώ μέτρα και δεν εξαντλήθηκαν. Εντοπίστηκαν τέσσερις τουλάχιστον οικοδομικές φάσεις Εποχής Χαλκού, δύο Σιδήρου, μία Αρχαϊκή, δύο Κλασικές, τρεις Ελληνιστικές και μία Ρωμαϊκή.

 

Η διαχρονικότητα της θέσης δεν προκύπτει μόνο από από τη στρατηγική της σημασία [είσοδος στην πιερική πεδιάδα από τα στενά Ολύμπου/θάλασσας, είσοδος Θερμαϊκού] αλλά και από το γεγονός ότι παρέχει πηγαία νερά, γεωργικές, κτηνοτροφικές, αλιευτικές, κυνηγετικές δυνατότητες, ποικιλία οικοδομικών υλικών, προσπελασιμότητα από τον κύριο θαλάσσιο και χερσαίο ελληνικό άξονα βορρά-νότου, και προστασία από τον Όλυμπο. Η άλωση από τους Ρωμαίους υπομνηματίζεται με ένα βαθύ στρώμα καταστροφής των μέσων του 2ου αιώνα. Έγινε παλαιοχριστιανικό νεκροταφείο και εγκαταλείφθηκε ως τον 20ο αιώνα. Δεν υπήρχε βυζαντινή οικοδομική φάση αλλά ούτε και βυζαντινό στρώμα.

 

Σήμερα, ο υδροφόρος ορίζοντας πρωτοεμφανίζεται στη στάθμη της Μέσης Χαλκοκρατίας και η Πρώιμη Εποχή Χαλκού καλύπτεται από τα υπόγεια ρεύματα. Η Εποχή του Σιδήρου αποκαλύφθηκε στο μέσον περίπου του βάθους των ανασκαμμένων επιχώσεων. Η παλιότερη φάση της εποχής έληξε με την καταστροφή από φωτιά ενός μνημειακού περιβόλου της Ύστερης Εποχής Χαλκού, σε πλαγιά που την εποχή της πρώτης του κατασκευής είχε ακόμη μεγάλη κλίση. Επεμβάσεις της πρώτης αυτής φάσης της Εποχής Σιδήρου εξομάλυναν τις κλίσεις με την κατασκευή λίθινων ανδήρων στον περίβολο, δίνοντας τη δυνατότητα κάποιων δραστηριοτήτων που άφησαν αδιάγνωστα υπολείμματα τοίχων, λιθόστρωτα, διάσπαρτα πλιθιά και προϊόντα εκκαμίνευσης. Η κεραμική έδωσε ευρεία χρονολόγηση από την Ύστερη Εποχή Χαλκού μέχρι τον 8ο αιώνα, αλλά με την κύρια εγκατάσταση εκτός ανασκαφικής τομής και αδιάγνωστη.

 

Στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα πάνω στα άνδηρα και τον ίδιο τον περίβολο η ανθρώπινη δραστηριότητα έγινε ακόμη πιο έντονη, ή τουλάχιστον, περισσότερα λείψανα διασώθηκαν ως τις μέρες μας. Πάνω στο εσωτερικό μπάζωμα του περιβόλου απλώθηκε νέα στρώση χαλίκι και κτίστηκε ένα μονόχωρο αψιδωτό κτίριο, χωρίς στοιχεία για τη βόρεια στενή του πλευρά, που στηριζόταν στον περίβολο και στο εσωτερικό του μπάζωμα χωρίς θεμέλιο, φαινόμενο όχι ασυνήθιστο για την εποχή. Λίγο αργότερα κατασκευάστηκε μία βόρεια αψίδα, και προέκυψε ένα οβάλ κτίριο με είσοδο σε μακριά πλευρά και δάπεδο βοτσαλωτό, που σώθηκε ελάχιστα στο εσωτερικό και καλύτερα στη δυτική εξωτερική πλευρά. Την ίδια εποχή, στην Εύβοια και τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, περιοχές με τις οποίες έχει επαφές η περιοχή, και στην Αττική, παρατηρείται ιδιαίτερη προτίμηση στο οβάλ μονόχωρο σπίτι, και γίνονται αρκετές μετατροπές στη μορφή αυτή , που έχει νεώτερα ευρωπαϊκά παράλληλα από τα Βαλκάνια μέχρι τη Σουηδία. Χώροι διημέρευσης και ύπνου εσωτερικά του οβάλ κτιρίου είναι δύσκολο να ταυτιστούν από τα ευρήματα, ίσως όμως η βόρεια πλευρά να ήταν ο χώρος διημέρευσης [κυρίως λόγω της εισόδου από το εξωτερικό δάπεδο, αλλά και μαγειρικών σκευών] άρα ύπνου η νότια, πιθανόν με σκευοθήκες στις μακριές πλευρές, όπου βρέθηκε αρκετή από την οικοσκευή. H κρηπίδα ήταν λιθόκτιστη με λάσπη, και η ανωδομή μάλλον πλινθόκτιστη με «λαχνήεντα όροφο» σε ξύλινο σκελετό. Δεν βρέθηκαν ασφαλή στοιχεία για θρανία, συχνά για την εποχή, χωρίς ωστόσο να αποκλείονται. Θα μπορούσε να υποτεθεί ότι ο παλαιότερος περίβολος χρησίμευσε ως βάση θρανίου που δεν διατηρήθηκε, δεδομένου ότι οι καταστροφές στην περιοχή αυτή από τις κλασικές και ελληνιστικές φάσεις ήταν μεγάλη.

 

Μολονότι το πλάτος του κτιρίου μπορούσε να γεφυρωθεί με ξυλεία από τον Όλυμπο χωρίς υποστυλώματα, στη γένεση περίπου της νότιας αψίδας υπήρχε επίπεδος λίθος, πιθανόν βάση στύλου στέγης, ίσως και για ένα πατάρι με αποθήκη για πλήρη εκμετάλλευση του χώρου, όπως οι αποκρέβατοι στα μονόσπιτα του Αιγαίου. Η κεντρική ιδέα -ανώγειο και δίρριχτη στέγη- δεν θα ήταν ασύμβατη με το γνωστό μοντέλο του Αργίτικου Ηραίου και, δεδομένης της υπερβολικής υγρασίας στην Κρανιά, θα ήταν σίγουρα υγιεινότερη.

 

Στο κέντρο περίπου του κτιρίου υπήρχαν δύο εφαπτόμενες εστίες και μία ακτέριστη ταφή. Δεν ανιχνεύθηκε ένδειξη ηρωοποίησης και λατρείας. Υπήρξαν στη Κρανιά λίγοι αρχαϊκοί ενταφιασμοί, που ίσως σχετίζονται με το νεκροταφείο μιας οικογένειας (6ος αι. π.Χ.), καθώς επίσης και ένα υστερορωμαϊκό νεκροταφείο με διάσπαρτες ταφές, που δεν αποκλείεται να σχετίζονται με τον ακτέριστο νεκρό του αψιδωτού κτιρίου.

 

Την εποχή της καταστροφής, οι ένοικοι και το μαγερειό τους διημέρευαν στο εξωτερικό βοτσαλωτό δάπεδο, στο βόρειο τμήμα του οποίου υπήρχε και ανοιχτή καύση, πιθανόν σε στοά με στύλους πάνω σε πήλινες βάσεις, από τις οποίες φαίνεται να σώθηκαν ίχνη της μίας. Εδώ ανιχνεύθηκε και η χρήση αργαλειού, με αγνύθες πυραμιδόσχημες, ή από κομμάτια πίθων. Μέσα και έξω από το κτίριο καταμετρήθηκαν πολλές δεκάδες αγγείων όλων των χρήσεων, πλιθιά, οστά ζώων και πολλές αχιβάδες, διάσπαρτες και σωρηδόν.

 

Σε έναν γειτονικό κιβωτοειδή οχετό, πλάτους ±5 μ., που κατασκευάστηκε για τη σιδηροδρομική γραμμή, εντοπίστηκαν, αλλά καταστράφηκαν χωρίς ανασκαφή, οικοδομικά ερείπια της ίδιας εποχής με λίθινη κρηπίδα και πλιθιά. Αν κρίνουμε από τα ελάχιστα οικοδομικά που προλάβαμε να εντοπίσουμε και τα κεραμίδια που προλάβαμε να περισυλλέξουμε, επρόκειτο μάλλον για κτίρια ορθογώνια και κεραμοσκεπή. Κοντά τους υπήρχε τμήμα πηλοκατασκευής με έντονη καύση.

 

Στην κύρια τομή πρόλαβαν να ανασκαφούν διάφορες υπαίθριες ή ημιυπαίθριες βοηθητικές κατασκευές, που ίσως εξυπηρετούσαν κτίσματα εκτός τομής, πάνω στους λόφους. Χαρακτηριστικοί ήταν δύο αποθηκευτικοί αμφορείς in situ, δίπλα σε ανοιχτή εστία με πυροστιά και σε ένα σιδερένιο διπλό πέλεκυ, καρφιά, και λίγα αγγεία. Ένα από τα βοτσαλωτά δάπεδα, εξαρτώμενο ίσως από τα ορθογώνια κτίρια που καταστράφηκαν χωρίς να ερευνηθούν, είχε πλούσιο στρώμα καταστροφής με πολλά αγγεία. Το ίδιο και μία δεύτερη εστία, καθώς και άλλα παρόμοια δάπεδα, πηλοκατασκευές και εστίες. Συγκινητική υπήρξε, τέλος, μια αλλά μισοκατεστραμμένη ταφή ενός κτερισμένου αλόγου κοντά στον Νότιο Λόφο Β, το μόνο ενταφιασμένο από τα ζώα της Κρανιάς.

 

Από τις βοηθητικές κατασκευές, αναπάντεχες υπήρξαν δύο υπόσκαφες, μία οβάλ και μία κυκλική, τα υπέργεια τμήματα των οποίων ήταν κατεστραμμένα από τις επόμενες φάσεις. Ασφυκτικά γεμάτες με αγγεία και άλλα ευρήματα πεσμένα στο δάπεδο, φαίνεται να σχετίζονται με χώρους αποθήκευσης, αλλά κάποια παρόμοια έχουν ερμηνευθεί και ως ημιυπόγεια σπίτια, όπως π.χ. στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης. Αρκετές δεκάδες αγγείων, κυρίως αποθηκευτικοί τροχήλατοι αμφορείς, καταμετρήθηκαν στην κυκλική, που περιείχε εντυπωσιακές ποσότητες απανθρακωμένων σπόρων. Στα δείγματα βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες μονόκοκκο, δίκοκκο, σκληρό και μαλακό σιτάρι, κριθάρι δίστιχο και εξάστιχο, μπιζέλι, ρόβι, φακή, φουντούκι, τμήμα και σπόροι σύκου, ένας ελαιοπυρήνας και ένα γίγαρτο. Απροσδόκητοι ήταν οι σπόροι ροδιού, μεμονωμένοι ή κολλημένοι στη φλούδα, και καρπουζιού. Η οβάλ κατασκευή, επιχρισμένη με υπόλευκο επίχρισμα, περιείχε πολλές δεκάδες αγγείων κάθε κατηγορίας: αποθηκευτικούς τροχήλατους αμφορείς, κορινθιακές κοτύλες, κύπελλα, σκύφους, χυτροειδή, κρατήρες κ.ά. Ανάμεσά τους μία υδρία και μία πρώιμη ωοκέλυφη κοτύλη, τρυπημένα με μεγάλη προσοχή και με το τρυπανάκι, χθόνιου (θα μπορούσε να υποθέσει κανείς) χαρακτήρα.

 

Παρ' όλη την αποσπασματική εικόνα της ανασκαφής και των αρχαιοτήτων που πρόλαβαν να γίνουν αποσπασματικά αντιληπτές πριν καταστραφούν χωρίς ανασκαφή, προκύπτουν ενδείξεις ότι η κύρια εγκατάσταση βρισκόταν προς τους τρεις λόφους της Κρανιάς, δηλαδή τον λόφο του κάστρου και τους επόμενους δύο λόφους βορειοδυτικά. Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, η εγκατάσταση εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 8ου-αρχές 7ου αιώνα. Όχι ήρεμα, ούτε για λόγους μεγάλης ξηρασίας, αλλά βίαια όπως και στην τράπεζα Αγχιάλου, με ενιαίο στρώμα καταστροφής από φωτιά σε όλη την έκταση των δύο τομών, χρονολογημένο με πολυάριθμες πρώιμες πρωτο-κορινθιακές κοτύλες.

 

Η ποσότητα της κεραμικής που συγκεντρώθηκε είναι τεράστια και σε μέγιστο ποσοστό τροχήλατη, αν εξαιρεθεί μικρό ποσοστό των αποθηκευτικών και των μαγειρικών αγγείων. Ελάχιστα συντηρήθηκαν, μολονότι συμπληρώνονται σχεδόν ολόκληρα αγγεία κάθε κατηγορίας, που φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν στον ίδιο βαθμό. Το ποσοστό των γραπτών είναι μεγάλο, συχνά εξαιρετικής ποιότητος, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις πολυάριθμες κοτύλες, οι περισσότερες ωοκέλυφες της Κορίνθου, αλλά όχι μόνο. Πέραν των κορινθιακών εισαγωγών και το Θεσσαλο-Ευβοϊκό κύκλο με τον οποίο έχει διαχρονική σχέση η περιοχή, έντονη παρουσιάζεται η επαφή με το Αιγαίο. Άφθονο και χαρακτηριστικό είναι το χαμηλό χείλος που εισέχει εξωτερικά προς το εσωτερικό του αγγείου, μονοκόμματο εσωτερικά, το χείλος δηλαδή της πρωτοκοτύλης, που υιοθετήθηκε από τη Ρόδο και καθιερώθηκε στο Αιγαίο μαζί με το δέντρο της ζωής, πουλιά, τρίγωνα, γραμμές ζικ-ζακ και άλλα διακοσμητικά θέματα σε μετόπες. Υπάρχουν και σκύφοι με χείλη, συνήθως με ταινίες και άλλοι, αλλά και σκυφοειδείς κρατήρες, ένας μόνο του παλιότερου τύπου με κρεμάμενα ημικύκλια, κ.ά. Ένα είναι το ευβοϊκό κύπελλο με ραβδώσεις υπάρχουν τα απλά μονόχρωμα, τα περισσότερα όμως είναι του παλιού τύπου με κάθετα τοιχώματα, όπως στο ανατολικό Αιγαίο, ιδιαίτερα τη Σάμο. Βρέθηκαν επίσης λίγα φθαρμένα, αδιάγνωστα, πάντως μάλλον υπαρκτά όστρακα από τη Χίο. Δεν θα ήταν λίγοι οι γεωμετρικοί κρατήρες, υπάρχει όμως και το παράδειγμα ενός μονόχρωμου κρατήρα-δίνου με εγχάρακτες κυματιστές γραμμές. Πρόκειται για ένα ωραίο αγγείο, χειροποίητο ή σε αργό τροχό, που η διακόσμησή του θυμίζει τα «Black slip» του θεσσαλοευβοϊκού κύκλου, του «Λέσβιου» η «αιολικού Bucchero». Υπάρχουν και όστρακα γκρίζων αγγείων με παρόμοια διακόσμηση, που όμως δεν δίνουν σχήμα. Βρέθηκαν επίσης σφαιρικοί λήκυθοι-αρύβαλλοι και πρόχοι, η μία με ομόκεντρους κύκλους στην ανατολική παράδοση, οινοχοΐσκες με ενιαίο περίγραμμα, συνηθισμένες επίσης στο ανατολικό Αιγαίο, αλλά και αρκετές παραδοσιακές οπισθότμητες, υδρίες, πάρα πολλοί αποθηκευτικοί αμφορείς διαφόρων τύπων, κ.ά. Από τους αμφορείς συχνότερος είναι ο τύπος με αυλακώσεις στον λαιμό, χαρακτηριστικότερος ο SOS, σπάνιος ο πιθαμφορέας με ασημίζουσα διακόσμηση και ο αμφορέας με ταινιωτή ανάγλυφη διακόσμηση στον λαιμό, αλλά και πολλοί άλλοι. Βρέθηκαν μία αιχμή δόρατος, αιχμές βελών, αγκίστρι, μαχαίρια, δύο πόρπες, μία περόνη roll-top, ακόνια, σφοντύλια, αγνύθες, και άλλα. Αρκετά μεγάλος είναι ο αριθμός οστράκων με χαράγματα, το ένα παρόμοιο με χάραγμα από το Λευκαντί, αλλά και με κυκλικές σφραγιδούλες, καθώς και με γράμματα.

 

Κλείνοντας, μπορούμε να περιγράψουμε την Κρανιά ως μία αραιοκατοικημένη ίσως, ανοιχτή στο περιβάλλον εγκατάσταση, στην περιφέρεια ενός πανάρχαιου οικισμού που μάλλον είναι το πιερικό-μακεδονικό Ηράκλειο, στη θέση του Βυζαντινού Πλαταμώνα και ευρύτερα.

 

Οι κάτοικοι φαίνεται ότι καλλιεργούσαν δημητριακά, όσπρια, αλλά και σπάνια κηπευτικά και δένδρα. Ψάρευαν στη διπλανή παραλία ψάρια, καβούρια και άπειρες αχιβαδούλες (πιθανόν για χρήση όχι αποκλειστικά διατροφική), αλλά -άγνωστο για ποιο λόγο- και λεία όστρακα από σπασμένα αγγεία των προγόνων τους, που τα είχε ξεβράσει -όπως και σήμερα- η θάλασσα.

 

Είχαν γιδοπρόβατα, άλογα, μουλάρια και γαϊδουράκια, σκυλιά, και ανάμεσα στις ασχολίες τους ήταν και το κυνήγι λαγού, αγριόχοιρου, κάποια επεξεργασία μετάλλων, η υφαντική, και η κεραμική: προφανώς η λίγη χειροποίητη αλλά οπωσδήποτε και μέρος της τροχήλατης που φαίνεται να αποτελεί το μέγιστο ποσοστό των οστράκων.

 

Η περιοχή είχε παράδοση στην τροχήλατη γραπτή κεραμική από τά Πρωτογεωμετρικά χρόνια αλλά και από τη «μυκηνότροπη» Χαλκοκρατία, ενώ η ίδια η Κρανιά τον 5ο, 4ο και 3ο αιώνα εξελίχθηκε σε χώρο, κεραμικών εργαστηρίων.

 

Οι ντόπιοι ήταν σε άμεση επαφή με την υπόλοιπη Ελλάδα, ιδίως την Εύβοια, το ανατολικό Αιγαίο και την Κόρινθο, από όπου εισήγαγαν την καλή οικοσκευή για την προίκα τους. Άγνωστο τι έδιναν σε αντάλλαγμα, αν όμως φανταστούμε τις μεγάλες ναυπηγικές ανάγκες στις ρότες της ελληνικής αναγέννησης, τότε η ξυλεία από τον Μακεδονικό Όλυμπο θα ήταν σίγουρα ένα σπουδαίο αντάλλαγμα.

 

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε πως αν αυτή είναι η εποχή που αναδύεται μία καινούρια Ελλάδα στον νότο και τις απανταχού ελληνικές αποικίες, αυτή είναι επίσης η εποχή που αναδύεται μία παρόμοια και στα αιγαιακά παράλια της Μακεδονίδος Γης, του πρώτου δηλαδή πυρήνα του ανερχόμενου έκτοτε βασιλείου της Κάτω Μακεδονίας. Αν αναζητούμε διαφορές, μάλλον θα ατυχήσουμε.

Απολογισμός

Τα χρόνια μεταξύ του 11ου και του 7ου αι. π.Χ. έπαιξαν έναν σημαντικό και ιδιαίτερο ρόλο για τη γένεση και τη μορφή των πόλεων (και της υπαίθριας χώρας τους), που θα αναπτυχθούν στην περιοχή ανάμεσα στα όρη του Ολύμπου και του Άθωνα.

 

Α. Στα παράλια της Χαλκιδικής και του Θερμαϊκού, η παρουσία εμπόρων -και αργότερα αποίκων- από την Εύβοια, τα νησιά του Αιγαίου, την Ιωνία και τη Νότια Ελλάδα, έγινε αισθητή, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα κεραμικής γεωμετρικών ρυθμών και η ίδρυση πόλεων-αποικιών, όπως η Μένδη.

 

Β. Στην ημιορεινή και την ορεινή ενδοχώρα, αλλά και σε κομβικά σημεία κοντά στις εκβολές ποταμών και στις ακτές ανασυγκροτούνται ή ιδρύονται οικισμοί με κεντρικά κτήρια και πολλές αποθήκες αγροτικών προϊόντων, όπως στον Καστανά, τη Φιλαδέλφεια, την Άσσηρο και την Τούμπα Θεσσαλονίκης, Οι οργανωμένες αυτές πρώιμες πόλεις χαρακτηρίζονται από αυτάρκεια και ελέγχουν τις πηγές πλούτου των εδαφών γύρω από αυτές (αγροκτηνοτροφικό κεφάλαιο, εργαστήρια).

 

Γ. Παράλληλα εδραιώνεται, βόρεια του Ολύμπου και ανατολικά της Πίνδου, το μακεδονικό βασίλειο της δυναστείας των Αργεαδών Τημενιδών, με μυθικούς προγόνους τον Δία και τον Ηρακλή. Η εξουσία του βασιλείου, που θα ιδρύσει πόλεις όπως οι Αιγές και το Δίον, καρπώνεται τις οικιστικές εμπειρίες των κατοίκων και εξαπλώνεται προς Β και προς Α ελέγχοντας τα φύλα και την παραγωγή της.

---------------------

 ¹  Βλ. π.χ.: Σούδα, Λεξικόν, Πλαταμῶνος: ὄνομα τόπου. Όμηρικός Ύμνος Εις Ερμήν 127 κ.εξ. Ἑρμῆς χαρμόφρων εἰρύσατο πίονα ἔργα λείῳ ἐπὶ πλαταμῶνι. Hσύχιος, Λεξικόν: πλαταμὼν· τόπος πλατὺς καὶ μέγας ὑποθαλάττιος. οἱ δὲ λεωπετρία. οἱ δὲ ὀλισθηρὰ πέτρα. Αριστοτέλους, Των περί τα ζώια ιστοριών 548α 22 Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον γίνονται τοῖς ὀστρακοδέρμοις καὶ τὰ μὴ ἔχοντα ὄστρακον, οἷον αἵ τε κνῖδαι καὶ οἱ σπόγγοι, ἐν ταῖς σήραγξι τῶν πετρῶν. Ἔστι δὲ τῶν κνιδῶν δύο γένη· αἱ μὲν οὖν ἐν τοῖς κοίλοις οὐκ ἀπολύονται τῶν πετρῶν, αἱ δ' ἐπὶ λείοις καὶ πλαταμώδεσιν ἀπολυόμεναι μεταχωροῦσιν. Καὶ αἱ λεπάδες δ' ἀπολύονται καὶ μεταχωροῦσιν. Scholia Vetera, Άρατον 988, ὁμοίως καὶ ἐάν τῇ θαλάσσῃ ὁμοία πλαταμῶνι ἐπικαθέζηται νεφέλη λεία καὶ λευκή, καὶ αὕτη ‹μὴ› μετεωρίζηται, εὐδίαν προσδόκα. αἱ γὰρ τοιαῦται διὰ τὴν λεπτομέρειαν εὐδίαν μᾶλλον καὶ συστολὴν τοῦ ἀέρος ἐμφαίνουσιν. Scholia Vetera, Άρατον 993.1 πλαταμὼν πέτρα ἐστὶν ὀλίγον ἐξέχουσα τῆς θαλάσσης, λεία τις καὶ ὁμαλὴ καὶ πλατεῖα. …λείῳ ἐπὶ πλαταμῶνι, τὸν οὐκ ἐπέβαλλε θάλασσα/κύμασι, χειμερίη δὲ πάλαι ἀποέκλυσεν ἅλμη. …πλαταμὼν δέ ἐστιν ἡ ὀλίγον ὑπερκύπτουσα τῆς θαλάσσης ὁμαλὴ πέτρα καὶ ὕφαλος. Γαληνού Των Ιπποκράτους γλωσσών εξήγησις, πλαταμών: ἔφαλος πέτρα λεία, ταπεινή, περὶ ἣν πλατύνεται τὰ κύματα. Scholia Vetera, Εις του Οππιανού τα Αλιευτικά. 1.121.1 Πλαταμῶσιν· αἰγιαλοῖς καθύγροις τόποις, πέτραις, ταῖς πλατείαις πέτραις, καθύγροις τόποις ἐνὶ τοῖς αἰγιαλοῖς· ἐν ὑγροῖς τόποις· πλαταμῶνες κυρίως εἰσὶ βόθροι ἔχοντες ὕδωρ ὄμβριμον, οἵτινες πλησιάζουσι τῇ θαλάσσῃ, καὶ ὅταν πεφυσιασθῆ ἡ θάλασσα, δέχονται καὶ ἀλμυρὸν ὕδωρ. Πλαταμῶνες οἱ αἰγιαλοὶ λέγονται, ὅπου τὸ ὕδωρ ἅπαξ ἐκ μιᾶς προσελθὸν ξηρὸν αὐτὸν ἀφίησιν. χρίπτουσι· Scholia Vetera, Εις του Οππιανού τα Αλιευτικά. 5.650 πλαταμῶσιν· αἰγιαλοῖς, κοιλώμασιν. σπιλάδεσσι· πέτραις. ἔσχισε δώδεκα μοίρας κληροπαλεῖς· τέλεον δὲ γέρας προσέθηκεν ἑκάστῃ. Scholia Vetera, Εις του Οππιανού τα Αλιευτικά. 2.167.5 πλαταμῶσι· πλακίαις πέτραις. Scholia Vetera, Εις Διονύσιον Περιηγητήν 626.1 Πλαταμὼν κυρίως λέγεται ἐπὶ θαλάσσης πέτρας ὑποκειμένας ἐχούσης. Στράβωνος Γεωγραφικά 83.23 Ἐφεξῆς δ' οὖν τῷ Κυπαρισσήεντι ἐπὶ τὴν Μεσσηνιακὴν Πύλον παραπλέοντι [καὶ] τὸ Κορυφάσιον ἥ τε Ἔανα ἔστιν, ἥν τινες οὐκ εὖ Ἀρήνην νομίζουσιν κεκλῆσθαι πρότερον ὁμωνύμως τῇ Πυλιακῇ, [καὶ ἡ ἄκρα] Πλαταμώδης, ἀφ' ἧς ἐπὶ τὸ Κορυφάσιον καὶ τὴν νῦν καλουμένην Πύλον ἑκατόν εἰσι στάδιοι.

Σοπενχάουερ: Την αληθή, βαθιά ψυχική γαλήνη δεν την βρίσκει κανείς παρά μόνο στην μοναχικότητα

Γενικά, πάντως, ο καθένας δεν μπορεί να βρίσκεται σε τέλεια αρμονία παρά μόνο με τον εαυτό του και όχι με τον φίλο του ή την ερωμένη του, καθώς οι διαφορές προσωπικότητας και ιδιοσυγκρασίας επιφέρουν σε κάθε περίπτωση μια, έστω και μικρή, δυσαρμονία.

Ως εκ τούτου, την αληθή, βαθιά ψυχική γαλήνη και τέλεια αταραξία του θυμικού δεν την βρίσκει κανείς παρά μόνο στην μοναχικότητα.

Εάν, τώρα, η προσωπικότητα κάποιου είναι μεγάλη και πλούσια, τότε ο άνθρωπος αυτός απολαμβάνει την πλέον ευτυχή κατάσταση που είναι δυνατόν να βρεθεί σ’ αυτόν τον πενιχρό κόσμο.

Ναι, ας το πούμε ανοιχτά: όσο στενά και αν συνδέουν τους ανθρώπους η φιλία, ο έρωτας και ο γάμος, απόλυτα ειλικρινής είναι ο καθένας, σε τελική ανάλυση, μόνο με τον εαυτό του ή το πολύ πολύ και με το παιδί του.

Από όλα τούτα προκύπτει ότι στην καλύτερη κατάσταση βρίσκεται εκείνος που δεν έχει βασισθεί παρά στον εαυτό του και είναι γι’ αυτόν τα πάντα σ’ όλες τις περιστάσεις.

Επιπλέον, όσα περισσότερα έχει κανείς καθ’ εαυτόν τόσα λιγότερα μπορεί να βρει εκτός του.

Ένα κάποιο αίσθημα πλήρους αυτάρκειας είναι αυτό που αποτρέπει τους ανθρώπους μ’ εσωτερική αξία κι εσωτερικό πλούτο να κάνουν τις διόλου ασήμαντες θυσίες που απαιτεί η συναναστροφή μ’ άλλους, πόσο μάλλον να την επιδιώξουν απαρνούμενοι τον εαυτό τους.

Το ακριβώς αντίθετο κάνει τους συνηθισμένους ανθρώπους τόσο κοινωνικούς και καλόβολους: γι’ αυτούς είναι ευκολότερο ν’ αντέξουν άλλους παρά τον εαυτό τους.

Σε τούτα δε προστίθεται και το γεγονός πως ό,τι έχει πραγματική αξία δεν εκτιμάται από τους ανθρώπους, ενώ ότι εκτιμάται δεν έχει αξία.

Τεκμήριο και συνάμα συνέπεια αυτού αποτελεί ο αποτραβηγμένος βίος κάθε αξιοπρεπούς και εξέχοντος ανθρώπου.

Σύμφωνα μ’ όλα τούτα, για τον άνθρωπο που έχει κάτι το αξιόλογο μέσα του, ο περιορισμός των αναγκών του, όταν τούτο απαιτείται προς διατήρηση ή επέκταση της ελευθερίας του, και, συνεπώς, ο προθυμότατος συμβιβασμός του με τα ολίγα, αφού είναι βέβαια αναπόφευκτο να συσχετίζεται με τους ανθρώπους, συνιστά αυθεντική σοφία της ζωής.

Α. Σοπενχάουερ, Εγχειρίδιο πρακτικής σοφίας

Η Τρέλα του Κθουλου: Μύηση από το Σκότος

Κάθε θεός φέρνει την δική του Παράνοια. Για να γνωρίσεις τον Θεό, να γίνεις αποδεκτός από αυτόν, να νιώσεις τα μυστήριά του, να νιώσεις την Τρέλα του Κθούλου, θα πρέπει να αφήσεις αυτήν την παράνοια να σε διαπεράσει.

Η Τρέλα του Κθούλου

Αυτό δεν γράφεται στα βιβλία μαγείας, γιατί; Για τον λόγο ότι ξεχνιούνται όλα εύκολα, και για έναν άλλο λόγο, ότι θα πρέπει να το συμπεράνεις μόνος σου, και εκείνοι που θα εκλογικεύσουν την μαγεία με αποδείξεις που θα δανειστούν από την Ψυχολογία ή την επιστήμη, φυσικά, φοβούνται γιατί η τρέλα είναι κάτι που όλοι φοβόμαστε, το Μέγα ταμπού. Οπότε, γιατί διάλεξα τον Κθούλου; Ένας υψηλός Ιερέας των Μεγάλων Παλαιών. Ξαπλωμένος μέσα στο όνειρό του, ¨το όνειρο του θανάτου¨ στην βυθισμένη πόλη, ξεχασμένος κάτω από στρώσεις νερού και χρόνου. Θα ακουστεί απλό να πώ πως απλά άκουσα το κάλεσμά του, – αλλά το άκουσα. Οι Θεοί γενικά δεν έχουν και πολλά να πούν, μα όταν λένε κάτι, αξίζει να τους ακούσεις.

Θυμάμαι ένα απόγευμα που έμενα στο διαμέρισμα ενός φίλου. Δούλευα με την Γαία. Ένιωσα μία πίεση μέσα στο κεφάλι μου που αυξανόταν. Κάτι τεράστιο προσπαθούσε να εισχωρήσει μέσα μου. Αισθήσεις γεωλογικού χρόνου. Στρώσεις που εισέβαλλαν στην συνείδησή μου. Η ζεστασιά του Μάγματος; Ο θόρυβος χιλιάδων εντόμων. Τίποτα το ανθρώπινο. Αυτού του είδους η εμπειρία με βοηθάει να διευκρινίσω τα αισθήματά μου για τον Κθούλου. Εξωγήινος, μα όχι εξωγήινος. Ένας τεράστιος όγκος κάπου μέσα στο στομάχι μου. Ένας αργός, πολύ αργός χτύπος της καρδιάς που χτυπούσε στα κύματα. Ένα μάτι που κοιτάει το σκοτάδι, τον κόσμο, τις πόλεις, τους ανθρώπους που περπατούν…Η απόλυτη αίσθηση του πόσο εύθραυστος ήμουν, ο εύθραυστος ευαυτός μου που χτυπούσε στα κύματα της σιωπής.

Αυτή είναι η αίσθηση της τρέλας του Κθούλου.

Περπατάω μέσα σε ένα δάσος. Βρέχει καταρρακτωδώς. Τα δένδρα είναι ορφανά από φύλλα. Βλέπω τα κλαριά σαν δάκτυλα που τεντώνονται για να αρπάξουν τον ουρανό. Ο Κθούλου είναι παντού, τριγύρω μας. Είναι σαν χταπόδι, με φτερά δράκου – μιά Θηριομορφική εικόνα, αλλά τέτοια πράγματα βρίσκονται ανάμεσά μας, σαν δέντρα, έντομα, φυτά, και μέσα μας σαν βακτηρίδια, σαν ιός. Γεννημένα στιγμιαία μέσα από αλχημικές μεταμορφώσεις που γίνονται στο κορμί μου ακόμη και τώρα που γράφω. Κρυμμένα.Σαν σε όνειρο. Συνεχίζουν χωρίς την δική μας έγκριση. Άγνωστα όντα με άγνωστες προθέσεις. Αυτή η σκέψη δημιουργεί μια ένταση και με πετάει σε μια ρευστοποιήση. Πως η φύση είναι εξωγήινη για μας. Δεν είναι ανάγκη να ψάξουμε για κρυμμένες διαστάσεις, ανώτερες σφαίρες ύπαρξης και χαμένους, μυθικούς κόσμους. Είναι όλα εδώ, αν κοιτάξουμε και νιώσουμε.

Οι Παλαιοί Θεοί είναι παντού. Τα χαρακτηριστικά τους υπογραμμίζονται στους βράχους που βρίσκονται κάτω από τα πόδια μας. Οι υπογραφές τους αχνοφαίνονται σαν ορνιθοσκαλίσματα στα φρακταλικά κύματα των ακτών. Οι σκέψεις τους αντηχούν μέσα στον χρόνο, κάθε αστραπή μιά έκρηξη νευρικών αναλαμπών. Είμαι τόσο μικρός, και ο Κθούλου είναι τόσο απέραντος. Ένα τόσο μικρό ον που τραβάει την προσοχή του οφθαλμού που ανοιγοκλείνει ανάμεσα στους καιρούς. Ο προσεκτικά εγωιστικός μαγικός εαυτός μου (μπορώ να ελέγξω αυτά τα πλάσματα, αλήθεια μπορώ!) καταρρέει, εξουθενωμένος από την εισβολή της Αιωνιότητας. Τρέξε μακριά. Κρύψου.

Προσπαθώντας να αποκοπώ από την μαυρίλα , κατάφερα να καταρρεύσω. Μέσα μου ουρλιάζω για την χαμένη μου αθωότητα. Ξαφνικά ο Κόσμος είναι ένα απειλητικό μέρος. Τα χρώματα είναι πολύ φωτεινά και δεν μπορώ να τα εμπιστευτώ ούτως η άλλως. Τα παράθυρα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά, αλλά και αυτά ακόμα μεταμορφώνονται σε αντικείμενα που υποπτεύομαι. Δεν μπορείς να εμπιστεύεσαι αυτό που εισχωρεί μέσα από τα παράθυρα. Μπορούμε να κοιτάξουμε έξω από αυτά, μα άλλα πράγματα μπορούν με την σειρά τους να κοιτάξουν μέσα. Ποιά μυστικά είναι κλειδωμένα μέσα σε αυτά τα σεντόνια της ύλης; Θα μπορούσα να γίνω σαν το γυαλί, αλλά φοβάμαι…

Ο ύπνος δεν φέρνει την ανάπαυλα. Τα βλέφαρα ξανανοίγουν πριν καταφέρω να κοιμηθώ. Νιώθω σαν να πέφτω, σαν να κατρακυλάω μέσα σε κάτι. Δεν ξέρω τι. Η πρόφαση πως είμαι μάγος απέτυχε. Αυτό το πράγμα είναι πολύ μεγάλο. Δεν μπορώ να το εξορίσω και ακόμα και αν μπορούσα, κάτι μου λέει πως δεν πρέπει. Άνοιξα την πόρτα και άθελά μου πέρασα μέσα της , σαν να περπατάω σε λακκούβα με νερά μόνο για να διαπιστώσω πως ξαφνικά πνίγομαι. Ο παλμός του Κθούλου αντηχεί σιγά σιγά γύρω μου. Ο Κθούλου με ονειρεύεται. Δεν το γνώριζα, μα τώρα το γνωρίζω καλά… Και εύχομαι να μην ήταν έτσι. Θέλω να ξαναβυθιστώ στην αναισθησία. Δεν θέλω να το ξέρω όλο αυτό. Βρίσκω τον εαυτό μου να αναπτύσσει τελετουργικά από συνήθεια. Να αποφεύγει συγκεκριμένα επικίνδυνα δέντρα, ξέρετε από αυτά…

Νόμιζα πως είμουν άστρο που ανατέλλει, μα αντ΄ αυτού βρίσκομαι περιορισμένος στους τέσσερις τοίχους του δωματίου μου. Αλλά ακόμα και οι τοίχοι δεν αντέχουν να κρατήσουν τα συναισθήματα αυτά μακριά. Σιγά σιγά, ένας μηχανισμός αυτο-συντήρησης αρχίζει να μπαίνει σε λειτουργεία. Η τρέλα δεν είναι μέσα στο σχέδιο. Δεν μπορώ να μείνω έτσι για πάντα. Άλλη μία απώλεια από αυτές που ποτέ δεν περιγράφονται στα βιβλία Μαγείας. Αρχίζω να φτιάχνω τα κομμάτια που είχα χαλάσει, τρώγοντας συχνά, κάνοντας μπάνια και πηγαίνοντας βόλτες. Νιώθω την αίσθηση του Οφθαλμού που ανοιγοκλείνει μέσα στον χρόνο , και νιώθω πως μπορώ πλέον να το συναντήσω. Το περιβάλλον παύει να είναι απειλή. Τα τελετουργικά αυτοπροστασίας (εμμονές) καταρρέουν, και τελικά, τί είναι αυτό από το οποίο θα πρέπει να προστατευτώ; Τα όνειρα αλλάζουν. 'Εχω την αίσθηση πως διαπέρασα κάποιο είδος μεμβράνης. Ίσως να έγινα σαν το γυαλί τελικά. Οι σκέψεις του Κθούλου μέσα στο σκοτάδι δεν είναι πλέον τρομακτικές. Νομίζω πως τελικά μπορώ να οδηγήσω τον παλμό του ονείρου. Δεν καταδιώκομαι πλέον από παράξενες γωνιές. Κάθε αντίσταση κατέρρευσε, και νιώθω σαν μέτρηση δύναμης που βρήκε τον τόπο της.

Φυσικά αυτό το θέμα είναι συγγενικό στο ένα και μοναδικό ζήτημα. . Συγγενικό, λόγω των χιλίων και ενός βιβλίων που το αναλύουν, και συχνά, συναινούν σε αυτό. Κάτι που με πάει πίσω στο ερώτημα γιατί διάλεξα τον Κθούλου, ή μάλλον, γιατί διαλέξαμε ο ένας τον άλλο. Υπάρχει κάτι ρομαντικό στον H.P. Lovecraft. Ο ίδιος ρομαντισμός που φέρνει τον κόσμο στην μαγεία διαβάζοντας τον Dennis Wheatley. Υπάρχει κάτι το εντυπωσιακό, απαίσιο αλλά και ρομαντικό στην Λαβκραφτιανή μαγεία. Έρχεται σε αντίθεση με την πληθώρα των βιβλίων που είναι διαθέσιμα σε διαφορετικά μαγικά συστήματα τα οποία βρίσκονται στα μοντέρνα βιβλιοπωλεία. Σύμβολα παντού. Τα πάντα έχουν μεταμορφωθεί σε σύμβολα, και κατά έναν τρόπο (στο μυαλό μου τουλάχιστον) , λιγότερο αληθινά. Φοβερές ιστορίες είχαν όλο το συναίσθημα μέσα τους, μέσα σε σύντομες περιγραφές και λίστες. Πάντοτε περισσότερες λίστες και προσπάθειες για την εξορία του αγνώστου με επεξηγήσεις, εξισώσεις, αφηρημένες δομές για τους ανθρώπους που θέλουν να παίξουν.

Η Λαβκραφτιανή μαγεία είναι η μαγεία των Στοιχειών, έχει μια άμεση παρουσία, και αντηχεί με θαμμένες φοβίες, φιλοδοξίες και όνειρα. Οι Μεγάλοι Παλαιοί και η οικογένειά τους μπορούν να είναι μονάχα κομμάτια του μυστήριου, και δεν μπορούν να κωδικοποιηθούν για να τους ¨αρπάξουν¨ μαθητούδια. Μπορείς να ανακατέψεις την Γεμάτρια ώσπου να εξισώσεις τον Θεό με αυτήν την έννοια, και νιώθω πως η Γεμάτρια άν χρησιμοποιηθεί κατάλληλα, μπορεί να καταλήξει σε απειλή με την οποία θα καταφέρεις να βιώσεις την δική σου παράνοια σχετικά με τον Κθούλου. Δεν υπάρχουν τα ¨Νεκρονομικά¨, εντάξει, το παραδέχομαι. Υπάρχουν διάφορες εκδόσεις του ¨Νεκρονομικόν¨, αλλά κανένας δεν δικαιολογεί τον όρο ¨Απελπιστικά Βλάσφημος τόμος¨ ο οποίος σε στέλνει στην παράνοια έπειτα από αρκετό διάβασμα. Εάν όντως υπάρχει, θα βρίσκεται σε κάποια βιβλιοθήκη και θα χρειαστεί να περάσεις μέσα από την τρέλα για να κατακτήσεις το κλειδί, μόνο και μόνο για να καταλάβεις πως αυτό που λειτουργεί για εσένα πιθανότατα δεν θα έχει νόημα σε όλους τους άλλους.

Το όλο νόημα του ¨Νεκρονομικόν¨ είναι πως είναι ένα χειρόγραφο για το είδος της εμπειρίας που σου αλλάζει ολόκληρη την κοσμοθεωρία, και καθώς οι αναμνήσεις αυτών των φαντασιώσεων θα ¨χορεύουν¨ μέσα στο κεφάλι σου, σε παροτρύνουν να λειτουργήσεις πάνω του. Να κάνεις αυτό που πρέπει να γίνει για την φλόγα της Γνώσης.

Αυτή η εμπειρία, αυτός ο πυρήνας από τον οποίο απορρέει η μαγική δύναμη, για μένα είναι ο πραγματικός πυρήνας της Μαγείας. Το κεντρικό μυστήριο, αν θέλετε. Η γνώση της παρουσίας ενός Θεού, ο οποίος σκίζει τα πέπλα και σε αφήνει άφωνο, άναυδο. Η πανοπλία του χαρακτήρα σπάει, και σιγά σιγά αγγίζεις την καρδιά εκείνου του άγνωστου μυστηρίου. Φεύγει μακριά, φτιάχνει τον δρόμο του προς εμάς, γίνεται ένας μουντός πόνος, οπότε πρέπει να γυρίσουμε για περισσότερο. Τα πιό πολλά από τα μαγικά τελετουργικά που έχω κάνει δεν πλησιάζουν καν αυτού του είδους την εμπειρία. Όμως, όλες οι μαγικές πράξεις που έκανα, ανάλογα με τις προϋποθέσεις, η αντίθεση των εμπειριών από κάποια εσωτερική ανάγκη με έσπρωξαν στην ¨Κερκόπορτα¨ του Μυστηρίου. Ακόμα θυμάμαι την θέα εκείνης της Μάγισσας Ιέρειας που είχε ¨καταληφθεί¨ από την Εκάτη. Τα μάτια…δεν ήταν ανθρώπινα. Εκείνη την χρονιά, ως απάντηση του αιτήματός μου, που ήταν απόρροια του μπερδεμένου μου μυαλού, ο Άγριος Θεός Pasupati εισχώρησε βαθιά μέσα μου, ένα όραμα εκτυφλωτικής λευκότητας, το κάψιμο της οποίας ακόμα ¨λάμπει¨ στις άκρες…

Η αληθινή μαγεία είναι άγρια. Μπορώ σχεδόν να νιώσω την παρουσία των Μεγάλων Παλαιών τις νύχτες. Όταν ο άνεμος βροντάει τα παραθυρόφυλλα. Όταν ακούω την βοή του Κεραυνού. Όταν περπατάω σε κάποιο λόφο κα συλλογίζομαι την ηλικία του τόπου αυτού. Για να με νιώσουν , το μόνο που θα έπρεπε να κάνω ήταν να καθίσω εκεί ώσπου να πέσει η νύχτα. Να μείνω μακριά από τις συνήθειες του ανθρώπου. Μακριά από την εύθραυστη ¨τάξη¨ που κυριαρχεί και την λογική, και να εισχωρήσω στην αγριότητα της φύσης, εκεί όπου ακόμα και τα μάτια ενός προβάτου μπορούν να φανούν ¨παράξενα¨ κάτω από το φως του Φεγγαριού. Έξω, δεν υπάρχει η ανάγκη να ¨καλέσεις¨ το οτιδήποτε. Είναι όλα μια ανάσα μακριά. Και βρίσκεσαι πιο κοντά στον Κθούλου, πολύ πιο κοντά απ΄ όσο μπορείς να σκεφτείς. Είναι κάτι μικρό, που σπάνια αναφέρεται, αλλά υπάρχει μιά διαφορά ανάμεσα στον ¨Μάγο¨ που σκέφτεται πως έχει το δικαίωμα να ¨καλέσει τους Μεγάλους Παλαιούς¨ και στον Μάγο που έχει την αίσθηση της οικειότητας μαζί τους ώστε δεν χρειάζεται να τους καλέσει. Οποιοσδήποτε μπορεί να τους καλέσει, αλλά λίγοι μπορούν να το κάνουν μονάχα λόγω της οικειότητας που έχει μαζί τους. Αλλά όταν αντιμετωπίζεις έναν Θεό, όταν αφήνεις την Τρέλα του να σε παρασύρει και να σε αλλάξει, τότε δημιουργείται ένας δεσμός ο οποίος είναι αληθινός, πέρα από κάθε ανθρώπινη εξήγηση και προσέγγιση. Δημιουργούμε δεσμούς με τους θεούς που διαλέγουμε και με τους θεούς που μας διαλέγουν. Είναι διπολική ανταλλαγή, οι συνέπειες της οποίας μπορεί να εμφανιστούν μετά από χρόνια. Αλλά τότε, οι Θεοί τείνουν να γίνονται υπομονετικοί. Ο Κθούλου ονειρεύεται…

Φύγε, όταν σε κάνει να κλαις πιο δυνατά από όταν γελάς

Όταν σε κάνει να κλαις πιο δυνατά από όταν γελάς, φύγε!

Όταν τα δάκρυα πονάνε μέχρι την καρδιά ενώ τα χαμόγελα δεν φαίνονται στα μάτια, φύγε!

Όταν οι λέξεις του σε αγγίζουν πιο δυνατά από τα χέρια του, εξαφανίσου!

Κλείσε πόρτες και παράθυρα! Βγάλτον από την ζωή σου! Θηλυκό ή αρσενικό, ερωτικό ή φιλικό δεν έχει σημασία! Εγώ σας μιλάω για τον άνθρωπο, τον άνθρωπο και την αγάπη!

Ο άνθρωπος που σ ’αγαπάει δεν σε αφήνει να γυρίσεις πίσω μόνη, να κλάψεις ούτε και να κρυώσεις.

Ο άνθρωπος που σε αγαπάει δε μετράει τις θυσίες ούτε τις στερήσεις που έκανε για σένα.

Ο άνθρωπος που σε αγαπάει χτίζει γέφυρες και γκρεμίζει τοίχους!

Ξεπερνάει τα όρια του για μια δικιά σου επιθυμία και κερδίζει τις δικές του επιθυμίες μέσα από σένα!

Είναι φτερό στα πόδια σου και όχι θηλιά στο λαιμό σου! Είναι φίλτρο στο στόμα σου και μαγεία στη καρδιά σου.

Κερδίζει δύσκολες μάχες με κινητήριο δύναμη εσένα.

Αλλάζει για σένα, συμβιβάζεται για σένα, περπατάει με σένα. Εκεί στο πλάι σου, ούτε πιο μπροστά ούτε πιο πίσω! Εκεί θέλει να ναι και κάνει τα πάντα για κρατάει το χέρι σου. Σε όλα. Καλά, άσχημα, στραβά, σοβαρά, αστεία, σε όλα! Από το πιο μικρό μέχρι το πιο μεγάλο! Εκεί να σ αγαπάει και να μοιράζεται μαζί σου τις στιγμές του! Υπάρχει άραγε ωραιότερο δώρο από αυτό; Μακάρι να βλέπαμε όλοι την αγάπη έτσι και όχι σαν κάτι δεδομένο και κουκουλωμένο από τον εγωισμό μας!

Αγάπα χωρίς να σε νοιάζει αν θα σ’ αγαπήσουν!

Αγάπα τον άνθρωπο σου όπως εκείνος έχει ανάγκη να τον αγαπάς!

Δείξτου πως έχεις ανάγκη εσύ να σ’ αγαπάει!

Αγάπα δυνατά και παραδειγματικά για να αγαπήσουν και τα παιδιά μας!

Είναι κληρονομική και μεταδίδεται η αγάπη και ο τρόπος που την εκφράζουμε γι’ αυτό ας προσέξουμε λίγο παραπάνω!

Χαμογελάτε και αγαπάτε!

Η καθαρή και απλή αλήθεια σπάνια είναι καθαρή και ποτέ δεν είναι απλή

Η αφετηρία των περισσότερων τριβών μεταξύ των ανθρώπινων πλασμάτων είναι ότι πιστεύουμε πως η αλήθεια μας είναι αλάνθαστη και βρίσκεται πάνω από την αλήθεια κάθε άλλου ανθρώπου. Η στάση αυτή μας κάνει να φερόμαστε με ακαμψία και να δείχνουμε ελάχιστη συναισθηματική κατανόηση για τους άλλους.

Το να βαδίζεις στη ζωή με βεβαιότητες είναι ο καλύτερος τρόπος να καταλήξεις θυμωμένος με όλο τον κόσμο.

Για να καταπολεμήσει τον πειρασμό της μονοσήμαντης σκέψης, ο διάσημος ψυχολόγος Έντουαρντ ντε Μπόνο μας προτείνει τα παρακάτω εργαλεία για να αναπτύξουμε την παράπλευρη σκέψη.

• Να αλλάξουμε την ορθολογική ανάλυση με πρόκληση. Αντί να εκτιμούμε πώς είναι τα πράγματα, ας παίξουμε με το πώς θα μπορούσαν να είναι αν…
• Να είμαστε αυθόρμητοι και να «ανοίγουμε τα φράγματα» για να μπαίνουν κάθε είδους ιδέες, όπως συμβαίνει σε μια συνεδρία brain–storming.
• Να αφήνουμε κατά μέρος τις παλιές εκτιμήσεις ή κρίσεις, δηλαδή: να παράγουμε ιδέες χωρίς προκαταλήψεις.
• Να αποδεχόμαστε όλους τους πιθανούς δρόμους και να αποφεύγουμε τις ετικέτες στην άσκηση της σκέψης.

 

Εάν σας μιλούσε ο Επίκουρος αυτή τη στιγμή, θα σας παρότρυνε να απλοποιήσετε τη ζωή σας

Εάν σας μιλούσε ο Επίκουρος αυτή τη στιγμή, θα σας παρότρυνε να απλοποιήσετε τη ζωή σας.

Ακούστε πώς θα το έθετε, εάν τον είχαμε μαζί μας τώρα: «Παιδιά μου, οι ανάγκες σας είναι λίγες, είναι εύκολο να τις καλύψετε και μπορείτε να αντέξετε κάθε απαραίτητη ταλαιπωρία. Μην περιπλέκετε τη ζωή σας με τέτοιους τετριμμένους στόχους όπως πλούτη και φήμη: Είναι ο εχθρός της ATΑΡΑΞΙΑΣ.

Η φήμη, για παράδειγμα, δεν είναι παρά οι απόψεις που έχουν οι άλλοι για μας και αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να ζήσουμε τη ζωή μας όπως επιθυμούν οι άλλοι.

Για να επιτύχουμε και να διατηρήσουμε τη φήμη μας, πρέπει να μας αρέσει αυτό που οι άλλοι επιθυμούν και να αποφεύγουμε ό,τι αποφεύγουν κι αυτοί. Ως εκ τούτου, τι θέλετε μια ζωή δόξας ή μια ζωή στην πολιτική; Εγκαταλείψτε κι αυτή την ιδέα. Και πλούτο; Να τον αποφύγετε! Είναι μια παγίδα. Όσα περισσότερα αποκτούμε τόσο περισσότερα θέλουμε, και τόσο πιο βαθιά είναι η θλίψη μας όταν δεν μπορούμε να τα αποκτήσουμε.

Παιδιά μου, ακούστε με: Εάν επιθυμείτε την ευτυχία, μην σπαταλάτε τη ζωή σας αγωνιζόμενοι για κάτι που πραγματικά δεν χρειάζεστε.

Δυσλειτουργία δορυφόρων και διαστημικών σκαφών καθώς το μαγνητικό πεδίο της Γης εξασθενεί μυστηριωδώς

Το μαγνητικό πεδίο της γης, ζωτικό για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη, εξασθενεί μυστηριωδώς.  Τους τελευταίους δύο αιώνες το μαγνητικό πεδίο έχει χάσει συνολικά το 10% της δύναμής του αλλά υπάρχει μία ιδιαίτερη περιοχή εξασθένησης που εκτείνεται από την Αφρική έως τη Νότια Αμερική και είναι γνωστή σαν Η Νότια Ατλαντική Ανωμαλία, όπου η συρρίκνωση της μαγνητικής ισχύος είναι ραγδαία τα τελευταία 50 χρόνια.

 

Οι ανιχνευτές Swarm της ESA χρησιμοποιούνται για την ανάλυση της ανωμαλίας

 

Το μαγνητικό πεδίο προστατεύει τη ζωή στη Γη από την ακτινοβολία

Το μαγνητικό πεδίο είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή στον πλανήτη μας, καθώς μας προστατεύει από την κοσμική ακτινοβολία και τα φορτισμένα σωματίδια που εκπέμπονται από τον ήλιο.

 

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ένα επίκεντρο του φαινομένου «ελάχιστης έντασης» στα νοτιοδυτικά της Αφρικής για το οποίο οι ερευνητές πιστεύουν ότι αποδεικνύει ότι η ανωμαλία θα σπάσει στα δύο.

 

Προς το παρόν, η παρατηρηθείσα ανωμαλία προκαλεί τεχνικές δυσκολίες σε δορυφόρους της Γης.

 

Ο Δρ. Jurgen Matzka, του Γερμανικού Ερευνητικού Κέντρου Γεωεπιστημών αναφέρει ότι το φαινόμενο στη Νότια Ατλαντική έχει εμφανιστεί την τελευταία δεκαετία και αναπτύσσεται έντονα.

 

Μία εικασία των ερευνητών είναι ότι η αποδυνάμωση αυτή είναι σημάδι ότι η Γη κατευθύνεται προς μια αντιστροφή πόλων, η οποία συμβαίνει όταν οι βόρειοι και νότιοι πόλοι αλλάζουν θέσεις.

 

Η μεταστροφή αυτή δεν συμβαίνει βεβαίως άμεσα αλλά μπορεί να λάβει χώρα μέσα σε αιώνες κατά τη διάρκεια των οποίων θα υπάρχουν πολλαπλοί Βόρειοι και Νότιοι Πόλοι σε διάφορα σημεία του πλανήτη.

 

«Τέτοια γεγονότα έχουν συμβεί πολλές φορές μέσε στην ιστορία του πλανήτη», ανέφερε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ΕSA) σημειώνοντας ότι «έχουμε ήδη ξεπεράσει το χρονικό διάστημα που αυτά τα γεγονότα σημειώνονται (περίπου κάθε 250.00 χρόνια)

 

Για τους ανθρώπους στην επιφάνεια της Γης η ανωμαλία είναι απίθανο να προκαλέσει κάποια αλλαγή, όμως δορυφόροι και άλλα διαστημικά σκάφη αντιμετωπίζουν τεχνικές δυσλειτουργίες.

Ο Αντισθένης εναντίον του Πλάτωνος

Αντισθένης: 445/450 ‒365/360 π.Χ.

Η διαλεκτική του Λόγου

§1

     Ι. Ποιος είναι ο Αντισθένης; Είναι Κυνικός φιλόσοφος, γεννημένος στην Αθήνα και κατά πάσα πιθανότητα ιδρυτής της Κυνικής φιλοσοφίας. Διαμόρφωσε τις φιλοσοφικές του απόψεις, επηρεασμένος τόσο από τους Σοφιστές όσο και από τον Σωκράτη. Παρακολούθησε μαθήματα των Σοφιστών και ιδιαίτερα του Γοργία. Στο μεταξύ έγινε μαθητής του Σωκράτη, από τον οποίο διαφοροποιείται, ανάλογα βέβαια και με το θέμα, κυρίως ως προς τη μέθοδο. Π.χ., όπως και ο Σωκράτης, κάνει λόγο για τη ύψιστη αξία της ανδρείας και της δικαιοσύνης, τις συσχετίζει με τη σοφία και θεωρεί ότι μπορούν να διδαχτούν. Διαφοροποιείται ωστόσο από τον δάσκαλό του κατά το ότι θεωρεί πως η σοφία δεν αποτελεί προϋπόθεση, όπως υποστήριζε ο Σωκράτης, για την ανδρεία και τη δικαιοσύνη, αλλά είναι μια ουδέτερη έννοια, που ανήκει στον ορθό βίο, στο μέτρο, εννοείται, που τη διέπει η δικαιοσύνη.

     ΙΙ. Η Κυνική φιλοσοφία δεν αποτελεί μια σχολή, με την αυστηρή έννοια του όρου, παρά υπαγορεύει μια συνεπή, ως προς την ουσία της, στάση, με κύριο θεμέλιο τον ορθό Λόγο, απέναντι στα θεμελιώδη ζητήματα της ζωής. Πρόκειται για ζητήματα, που αναφύονται καθημερινά στη ζωή των ατόμων αλλά συνδέονται και με τον βίο της ελληνικής πολιτείας από τη μέση περίοδο του 5ου αιώνα έως και τον 4ο αιώνα. Τέτοια ζητήματα, ας πούμε, είναι εκείνο του ορθού βίου, της κριτικής άρνησης των καθιερωμένων αρχών και τρόπων συμπεριφοράς, της πρακτικής σημασίας της παρρησίας και της ανδρείας, της ορθής οργάνωσης της ατομικής αλλά και της πολιτικής ζωής, της ερμηνείας του νόμου όχι δογματικά με βάση το γράμμα του παρά με βάση το πνεύμα του, πράγμα που σημαίνει πιο ειδικά ότι κατά την απονομή του δικαίου ο δικαστής θα πρέπει να εισδύει σ’ αυτό που «υπονοεί» ο νόμος και να μην προσκολλάται μονοσήμαντα σε ό,τι λέει το γράμμα.
ΙΙΙ. Οι Κυνικοί φιλόσοφοι, στο σύνολό τους σχεδόν, βρίσκονταν πολύ κοντά στις κατευθυντήριες γραμμές της Σωκρατικής φιλοσοφίας, ωστόσο διαφοροποιήθηκαν αισθητά σε κεντρικές μεθοδολογικές ή και περιεχομενικές εν μέρει αρχές του Σωκράτη. Έτσι, όπως και ο δάσκαλός τους, θεωρούσαν τον ενάρετο τρόπο ζωής [: το κατ’ αρετήν ζην] ως τον ύψιστο σκοπό της ζωής, χωρίς όμως να ασπάζονται και τη βασική άποψη του Σωκράτη περί προηγούμενης μετάδοσης της γνώσης για μια τέτοια πρακτική στάση. Η μάθηση της αρετής, γι’ αυτούς, προέκυπτε από την καθημερινή εμπειρία και άσκηση με τα πράγματα και όχι από κάποια θεωρητική διδασκαλία.

§2

     Ο Αντισθένης εννοούσε ως νόμιμες ηδονές εκείνες μόνο που συμπορεύονται με την αρετή και επιτρέπουν την αντιμετώπιση των πόνων. Γενικώς αποδεχόταν εκείνες τις αρετές, για τις οποίες δεν πρόκειται να μετανιώσει κανείς αργότερα. Στο θεμελιώδες επίπεδο του διαλέγεσθαι και τον γενικότερο ρόλο του Λόγου είναι πιο κοντά στον Σωκράτη παρά στον Γοργία. Σε ένα πρώτο, άμεσο στάδιο εξετάζει τα ονόματα ‒καθότι επίσκεψις ονομάτων συνιστά αρχή παιδεύσεως‒ και τη σημασία τους, ως ένα πρώτο βήμα για την ανάπτυξη μιας γενικότερης δραστηριότητας του Λόγου· μια τέτοια δραστηριότητα όμως που διασφαλίζει την εδραία άσκηση της φρόνησης και δεν εξαντλείται σε αφηρημένα λογικά σχήματα, μακριά από τα πράγματα. Αυτή η δραστηριότητα είναι διαλεκτική αναζήτηση της αλήθειας στο επίπεδο του πρακτικού βίου: συγκρότηση ορθών, υγιών κρίσεων, που συμβάλλουν συγκεκριμένα στην ενίσχυση της ψυχής, στην ενδυνάμωσή της. Στο πλαίσιο της επίσκεψης των ονομάτων, δηλαδή της κατανόησης της σημασίας των λέξεων, που κατ-ονομάζουν τα πράγματα, οι κρίσεις αυτές εισέρχονται στη ζωή μας ως ένα είδος ηθικής γνώσης τόσο για τα μέσα μας όσο και για σωστή αποτίμηση των πραγμάτων και για την ορθή χρήση του Λόγου στην επαφή μας με αυτά. Αλήθεια, πόσο ορθά, ηθικά, συνετά και με νοηματική ακρίβεια χρησιμοποιούμε σήμερα τον Λόγο: από τους αναίσθητους και αγράμματους πολιτικούς θαμώνες των σκυλάδικων και των χαρτοπαιχτικών κέντρων ως τους φλύαρους διορισμένους των ιδεολογικό-πολιτικό-«επιστημονικών» οργανισμών ή αντίστοιχων μορφωτικών ιδρυμάτων. Στη διεργασία καθορισμού της σημασίας των διαφόρων λέξεων-όρων [=επίσκεψις ονομάτων], ο Αντισθένης ακολουθεί, ως επί το πλείστο τη Σωκρατική μέθοδο αναζήτησης ορισμού: το τι σημαίνει η κάθε έννοια, ας πούμε αρετή, ηδονή κ.λπ. Αυτή η επίσκεψις, για τον Αντισθένη, δεν εξετάζει το ον ως ον, αλλά επιζητεί να αναδείξει μια γνωσιο-λογική, ήτοι λογικο-γλωσσολογική κατανόηση όρων και εννοιών.

§3

     Ι. Σε κάθε περίπτωση, ο Αντισθένης επιδίωκε, κατά τις ως άνω λογικές διεργασίες να διασώσει τη δυνατότητα του πρακτικού διαλέγεσθαι, κατά το πρότυπο του Σωκράτη, και δι’ αυτού μια ουσιωδώς χρήσιμη, μεστή σε πρακτικά νοήματα, μετάδοση της γνώσης. Με βάση τη θεωρία του: της επισκέψεως ονομάτων, ο Αντισθένης αναπτύσσει μια οξεία κριτική, πολεμική για την ακρίβεια, στη θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα. Με βάση τη διεργασία αναζήτησης ορισμού, κατά τη λογική διαδικασία του ορίζειν, στρέφεται ενάντια στο Πλατωνικό τι εστί: ο λόγος περί ορισμού ποτέ δεν έχει για αντικείμενο το τι εστί, αλλά το ποίον τι εστί. Με τούτο εννοούσε πως υπάρχουν μόνο πραγματικά, συγκεκριμένα όντα και όχι Ιδέες ως οντότητες. Βασιζόμενος στη ρεαλιστικότητα των αισθήσεων και στην προφανή αλήθεια της εμπειρικής γνώσης έλεγε ειρωνικά, για τον Πλάτωνα: τον ίππον μεν τον βλέπω, την Ιδέα όμως της ιππότητας δεν τη βλέπω.

     ΙΙ. Υποστήριζε, συναφώς, ρητά ότι ένας και μοναδικός λόγος μπορεί να ειπωθεί ή να διατυπωθεί για το τι εστί, γι’ αυτό εδώ το πράγμα, ο οικείος λόγος. Πρόκειται για τον λόγο, που δηλώνει αυτή καθεαυτήν την ποιότητα του αντικειμένου, στο οποίο αναφέρεται. Είναι δηλωτικός της προϋπόθεσης, που τον κάνει να αναφέρεται συγκεκριμένα και αποκλειστικά στο καθορισμένο αντικείμενο, και όχι ένας λόγος που γενικώς και αφηρημένα σημαίνει κάτι και ως τέτοιος λογίζεται αλλότριος. Π.χ. μπορούμε να πούμε μόνο ότι ο άνθρωπος είναι άνθρωπος· οποιαδήποτε άλλη κατηγόρηση του ανθρώπου, όπως είναι λευκός κ.λπ. δεν είναι ικανή να εγγυηθεί, σε επίπεδο λογικής επιχειρηματολογίας, το αληθές ή το ψευδές του ονόματος, της έννοιας άνθρωπος. Αναλογικά και στο πρακτικό επίπεδο της ζωής: δεν λύνουν κανένα πρόβλημα του ανθρώπου οι πολύπλοκες θεωρίες· το μόνο που είναι αναγκαίο είναι η ηθική του αυτάρκεια. Ας σημειωθεί πως οι αρνητικά πολύπλοκες, ακατανόητες, ασαφείς θεωρίες σήμερα ρέουν άφθονες μέσα στα σκονισμένα αμφιθέατρα της φιλοσοφίας· εκεί δηλαδή όπου δοτές μετριότητες διδασκόντων, αδιανόητες ακόμη και για τον κοινό νου, σαν τις δοτές κυβερνήσεις των δεσποτικών καθεστώτων, ασχημονούν ασύστολα πάνω στο σώμα της φιλοσοφίας.

     ΙΙΙ. Για να φτάσει ο άνθρωπος σε μια ηθική αυτάρκεια, χρειάζεται να πειστεί να εγκαταλείψει το κυνήγι των εξωτερικών αγαθών, με κύρια εκείνα της ηδονής και του πλούτου, και να επιμείνει στην πραγμάτωση της εσωτερικής του ελευθερίας, της αυτονομίας της ψυχής του. Για τη σημερινή εποχή της μαζικο-«δημοκρατικής» αποβλάκωσης των ανθρώπων και της μετατροπής τους σε καταναλωτικά εργαλεία και πράγματα, με το κυνήγι παρόμοιων εξωτερικών αγαθών, σαν αυτά που αποστρέφεται ο Αντισθένης, ο Λόγος του είναι σαν τα Χρυσά Έπη του Πυθαγόρα. Κυρίως γίνεται μοναδικά αποκαλυπτικός για όλους εκείνους τους άξεστους βοσκούς της δημόσιας ζωής, που πρωταγωνιστούν στο πιο πάνω κυνήγι με χρήματα των εξαθλιωμένων ποιμνίων τους. Σε επίπεδο φιλοσοφικής σκέψης, η δυστυχία είναι ότι έχουν χαθεί πολλά από τέτοια σπουδαία κείμενα της φιλοσοφικής γραμματείας. Π.χ. στο μη διασωθέν βιβλίο του περί του αντιλέγειν κάνει λόγο για το αδύνατο της αντίφασης, της διαφωνίας, τη μη συμφωνίας, της αντιλογίας. Τα σχετικά του επιχειρήματα φωτίζουν αληθινά την καθημερινή συνομιλία των ανθρώπων διαχρονικά: κατά τη θεωρία του περί της μη δυνατότητας για αντιλογία, δυο συνομιλητές δεν μπορούν να διαφωνούν: είτε γιατί κατά τη συνομιλία τους χρησιμοποιούν την ίδια λέξη/λόγο, είτε την/τον κατανοούν με το ίδιο νόημα, είτε λένε διαφορετικά πράγματα. Πέραν των άλλων, η εν λόγω θεωρία θίγει το θέμα, που κατακλύζει σήμερα τη μαζική κουλτούρα: το θέμα μιας στοιχειώδους κατανοητικής βάσης, μιας προκατανόησης (Χάιντεγκερ), για οποιαδήποτε περαιτέρω συνομιλία. Σήμερα, όχι σπάνια οι εριστικές διαφωνίες προκύπτουν από μιμητική μεταφορά πληροφοριών, χωρίς την παραμικρή εσωτερίευση νοημάτων.

ΠΛΑΤΩΝ: Ἀπολογία Σωκράτους (19d-21a)

Ἀλλὰ γὰρ οὔτε τούτων οὐδέν ἐστιν, οὐδέ γ᾽ εἴ τινος ἀκηκόατε ὡς ἐγὼ παιδεύειν ἐπιχειρῶ ἀνθρώπους καὶ χρήματα
[19e] πράττομαι, οὐδὲ τοῦτο ἀληθές. ἐπεὶ καὶ τοῦτό γέ μοι δοκεῖ καλὸν εἶναι, εἴ τις οἷός τ᾽ εἴη παιδεύειν ἀνθρώπους ὥσπερ Γοργίας τε ὁ Λεοντῖνος καὶ Πρόδικος ὁ Κεῖος καὶ Ἱππίας ὁ Ἠλεῖος. τούτων γὰρ ἕκαστος, ὦ ἄνδρες, οἷός τ᾽ ἐστὶν ἰὼν εἰς ἑκάστην τῶν πόλεων τοὺς νέους —οἷς ἔξεστι τῶν ἑαυτῶν πολιτῶν προῖκα συνεῖναι ᾧ ἂν βούλωνται— τούτους πείθουσι
[20a] τὰς ἐκείνων συνουσίας ἀπολιπόντας σφίσιν συνεῖναι χρήματα διδόντας καὶ χάριν προσειδέναι. ἐπεὶ καὶ ἄλλος ἀνήρ ἐστι Πάριος ἐνθάδε σοφὸς ὃν ἐγὼ ᾐσθόμην ἐπιδημοῦντα· ἔτυχον γὰρ προσελθὼν ἀνδρὶ ὃς τετέλεκε χρήματα σοφισταῖς πλείω ἢ σύμπαντες οἱ ἄλλοι, Καλλίᾳ τῷ Ἱππονίκου· τοῦτον οὖν ἀνηρόμην —ἐστὸν γὰρ αὐτῷ δύο ὑεῖ— «Ὦ Καλλία,» ἦν δ᾽ ἐγώ, «εἰ μέν σου τὼ ὑεῖ πώλω ἢ μόσχω ἐγενέσθην, εἴχομεν ἂν αὐτοῖν ἐπιστάτην λαβεῖν καὶ μισθώσασθαι ὃς
[20b] ἔμελλεν αὐτὼ καλώ τε κἀγαθὼ ποιήσειν τὴν προσήκουσαν ἀρετήν, ἦν δ᾽ ἂν οὗτος ἢ τῶν ἱππικῶν τις ἢ τῶν γεωργικῶν· νῦν δ᾽ ἐπειδὴ ἀνθρώπω ἐστόν, τίνα αὐτοῖν ἐν νῷ ἔχεις ἐπιστάτην λαβεῖν; τίς τῆς τοιαύτης ἀρετῆς, τῆς ἀνθρωπίνης τε καὶ πολιτικῆς, ἐπιστήμων ἐστίν; οἶμαι γάρ σε ἐσκέφθαι διὰ τὴν τῶν ὑέων κτῆσιν. ἔστιν τις,» ἔφην ἐγώ, «ἢ οὔ;» «Πάνυ γε,» ἦ δ᾽ ὅς. «Τίς,» ἦν δ᾽ ἐγώ, «καὶ ποδαπός, καὶ πόσου διδάσκει;» «Εὔηνος,» ἔφη, «ὦ Σώκρατες, Πάριος, πέντε μνῶν.» καὶ ἐγὼ τὸν Εὔηνον ἐμακάρισα εἰ ὡς ἀληθῶς
[20c] ἔχοι ταύτην τὴν τέχνην καὶ οὕτως ἐμμελῶς διδάσκει. ἐγὼ γοῦν καὶ αὐτὸς ἐκαλλυνόμην τε καὶ ἡβρυνόμην ἂν εἰ ἠπιστάμην ταῦτα· ἀλλ᾽ οὐ γὰρ ἐπίσταμαι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι.
Ὑπολάβοι ἂν οὖν τις ὑμῶν ἴσως· «Ἀλλ᾽, ὦ Σώκρατες, τὸ σὸν τί ἐστι πρᾶγμα; πόθεν αἱ διαβολαί σοι αὗται γεγόνασιν; οὐ γὰρ δήπου σοῦ γε οὐδὲν τῶν ἄλλων περιττότερον πραγματευομένου ἔπειτα τοσαύτη φήμη τε καὶ λόγος γέγονεν, εἰ μή τι ἔπραττες ἀλλοῖον ἢ οἱ πολλοί. λέγε οὖν ἡμῖν τί
[20d] ἐστιν, ἵνα μὴ ἡμεῖς περὶ σοῦ αὐτοσχεδιάζωμεν.» ταυτί μοι δοκεῖ δίκαια λέγειν ὁ λέγων, κἀγὼ ὑμῖν πειράσομαι ἀποδεῖξαι τί ποτ᾽ ἐστὶν τοῦτο ὃ ἐμοὶ πεποίηκεν τό τε ὄνομα καὶ τὴν διαβολήν. ἀκούετε δή. καὶ ἴσως μὲν δόξω τισὶν ὑμῶν παίζειν· εὖ μέντοι ἴστε, πᾶσαν ὑμῖν τὴν ἀλήθειαν ἐρῶ. ἐγὼ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δι᾽ οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ διὰ σοφίαν τινὰ τοῦτο τὸ ὄνομα ἔσχηκα. ποίαν δὴ σοφίαν ταύτην; ἥπερ ἐστὶν ἴσως ἀνθρωπίνη σοφία· τῷ ὄντι γὰρ κινδυνεύω ταύτην εἶναι σοφός. οὗτοι δὲ τάχ᾽ ἄν, οὓς ἄρτι
[20e] ἔλεγον, μείζω τινὰ ἢ κατ᾽ ἄνθρωπον σοφίαν σοφοὶ εἶεν, ἢ οὐκ ἔχω τί λέγω· οὐ γὰρ δὴ ἔγωγε αὐτὴν ἐπίσταμαι, ἀλλ᾽ ὅστις φησὶ ψεύδεταί τε καὶ ἐπὶ διαβολῇ τῇ ἐμῇ λέγει. καί μοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μὴ θορυβήσητε, μηδ᾽ ἐὰν δόξω τι ὑμῖν μέγα λέγειν· οὐ γὰρ ἐμὸν ἐρῶ τὸν λόγον ὃν ἂν λέγω, ἀλλ᾽ εἰς ἀξιόχρεων ὑμῖν τὸν λέγοντα ἀνοίσω. τῆς γὰρ ἐμῆς, εἰ δή τίς ἐστιν σοφία καὶ οἵα, μάρτυρα ὑμῖν παρέξομαι τὸν θεὸν τὸν ἐν Δελφοῖς. Χαιρεφῶντα γὰρ ἴστε που. οὗτος
[21a] ἐμός τε ἑταῖρος ἦν ἐκ νέου καὶ ὑμῶν τῷ πλήθει ἑταῖρός τε καὶ συνέφυγε τὴν φυγὴν ταύτην καὶ μεθ᾽ ὑμῶν κατῆλθε. καὶ ἴστε δὴ οἷος ἦν Χαιρεφῶν, ὡς σφοδρὸς ἐφ᾽ ὅτι ὁρμήσειεν. καὶ δή ποτε καὶ εἰς Δελφοὺς ἐλθὼν ἐτόλμησε τοῦτο μαντεύσασθαι —καί, ὅπερ λέγω, μὴ θορυβεῖτε, ὦ ἄνδρες— ἤρετο γὰρ δὴ εἴ τις ἐμοῦ εἴη σοφώτερος. ἀνεῖλεν οὖν ἡ Πυθία μηδένα σοφώτερον εἶναι. καὶ τούτων πέρι ὁ ἀδελφὸς ὑμῖν αὐτοῦ οὑτοσὶ μαρτυρήσει, ἐπειδὴ ἐκεῖνος τετελεύτηκεν.

***
Αλλά ούτε απ᾽ αυτά είναι τίποτε σωστό, και αν ίσως ακούσατε να λένε πως εγώ καταπιάνομαι να κάμω τον δάσκαλο
[19e] με πληρωμή, ουδέ τούτο είν᾽ αλήθεια. Επειδή κι αυτό δεν μου φαίνεται άσχημο, αν είναι κανένας ικανός να κάνει τον δάσκαλο, όπως ο Γοργίας ο Λεοντίνος και ο Πρόδικος ο Κείος και ο Ιππίας ο Ηλείος. Γιατί καθένας απ᾽ αυτούς, ω άνδρες Αθηναίοι, είναι ικανός να γυρίζει από πολιτεία σε πολιτεία και να πείθει τους νέους, εκείνους που είν᾽ ελεύθεροι ν᾽ ακολουθούν όποιον θέλουν, [20a] ν᾽ αφήνουν τις παλιές τους συντροφιές και να πηγαίνουν μαζί τους και όχι μόνο να τους πληρώνουν μα και να τους το χρωστούν για χάρη. Και είναι και κάποιος άλλος εδώ σοφός από την Πάρο, που έμαθα πως ήλθε στον τόπο μας. Γιατί έτυχε να συνομιλήσω μ᾽ έναν, τον Καλλία, τον γιο του Ιππονίκου που έχει πληρώσει στους σοφιστές περισσότερα χρήματα από όλους τους άλλους μαζί. Τον ερώτησα λοιπόν αυτόν (γιατί έχει δύο γιους): Καλλία, του είπα, αν τα δυο σου παιδιά ήτανε πουλάρια ή μοσχαράκια, θα είχαμε να τους πάρουμε, με πληρωμή, κάποιον για να
[20b] τα μεγαλώσει όμορφα και καλά, όπως τους πρέπει· κι αυτός θα ήτανε βέβαια ή ιπποκόμος ή γεωργός· τώρα που είναι άνθρωποι, σαν ποιόν παιδαγωγό έχεις στον νου σου να τους πάρεις; Ποιός είναι που κατέχει την επιστήμη να τους αναθρέψει, σαν ανθρώπους και σαν πολίτες· γιατί νομίζω πως, αφού απόκτησες τα παιδιά σου, θα τα έχεις συλλογισθεί όλα αυτά. Υπάρχει λοιπόν κανένας, είπα εγώ, ή όχι; Βέβαια, μου είπε εκείνος. Και ποιός είν᾽ αυτός, είπα εγώ, και από πού; Και πόσα παίρνει για τη διδαχή; — Ο Εύηνος, Σωκράτη, μου είπε, από την Πάρο και παίρνει πέντε μνες. Κι εγώ μακάρισα τον Εύηνο, αν ξέρει στ᾽ αλήθεια
[20c] τέτοια τέχνη και διδάσκει τόσο κατάλληλα. Γιατί κι εγώ ο ίδιος θα καμάρωνα και θα περηφανευόμουν, αν τα ήξερα αυτά. Μα δεν τα ξέρω, ω άνδρες Αθηναίοι.
Ίσως όμως κάποιος από σας θα μου ᾽λεγε: Μα λοιπόν ποιά είναι η δική σου δουλειά, Σωκράτη; και γιατί σου έχουνε βγάλει αυτές τις διαβολές; Γιατί αν δεν καταγινόσουν σε τίποτε σπουδαιότερο από τους άλλους, δε θα έβγαζες τέτοια φήμη και δε θα γινότανε λόγος για σένα, αν δεν έκανες τίποτε αλλιώτικο απ᾽ τον άλλο κόσμο. Πες μας λοιπόν εσύ τί
[20d] είναι αυτό, για να μη λέμε κι εμείς για σένα ό,τι μας κατέβει στο κεφάλι. Όποιος τα πει αυτά θα ᾽χει δίκαιο μου φαίνεται και γι᾽ αυτό θα προσπαθήσω να σας αποδείξω τί είν᾽ εκείνο που και το όνομα μου έχει βγάλει αυτό και τις διαβολές. Ακούστε λοιπόν.
Ίσως θα φανώ σε μερικούς πως χωρατεύω, να ξέρετε όμως καλά πως θα σας πω όλη την αλήθεια. Γιατί εγώ έχω βγάλει αυτό το όνομα, ω άνδρες Αθηναίοι, για κάποια σοφία που έχω. Τί είδος λοιπόν σοφία είναι αυτή; Είναι ίσως ανθρώπινη σοφία, και τωόντι κοντεύω να έχω αυτή την σοφία· αυτοί όμως που
[20e] σας έλεγα τώρα φαίνεται να ᾽χουν κάποια σοφία ανώτερη από την ανθρώπινη ή δεν έχω τί να πω· γιατί εγώ τουλάχιστον δεν την ξέρω και όποιος το λέει λέει ψέματα και τα λέει για να με διαβάλει. Και σας παρακαλώ, ω άνδρες Αθηναίοι, μην ταραχθείτε, ακόμα κι αν σας φανεί πως λέω κατιτί υπερβολικό, γιατί τα λόγια που θα σας πω δεν είναι δικά μου. Είναι λόγια κάποιου που του έχετε μεγάλη εμπιστοσύνη. Γιατί για τη δική μου σοφία, αν έχω κάποια κι αν αξίζει τίποτε, θα σας φέρω μάρτυρα τον θεό των Δελφών. Τον Χαιρεφώντα τον γνωρίζετε βέβαια. Ήτανε
[21a] φίλος μου από νέος και φίλος των δημοκρατικών και μαζί σας εξορίσθηκε και μαζί σας ξαναγύρισε. Και ξέρετε δα τί άνθρωπος ήτανε ο Χαιρεφών, πόσο ήτανε ακράτητος σ᾽ ό,τι κι αν επιχειρούσε. Και λοιπόν κάποτε πήγε και στους Δελφούς και τόλμησε να ρωτήσει το μαντείο γι᾽ αυτό το ζήτημα· και μην ξαφνισθείτε γι᾽ αυτό που θα σας πω, ω άνδρες Αθηναίοι. Ρώτησε δηλαδή αν είναι κανένας σοφότερος από μένα. Η Πυθία λοιπόν αποκρίθηκε πως κανένας δεν είναι σοφότερος. Και γι᾽ αυτό το πράγμα σάς φέρνω μάρτυρα τον αδελφό του, αυτόν εδώ, γιατί εκείνος είναι πεθαμένος.