ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Αὐλίδι (49-114)

ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ
49 Ἐγένοντο Λήδᾳ Θεστιάδι τρεῖς παρθένοι,
50 Φοίβη Κλυταιμήστρα τ᾽, ἐμὴ ξυνάορος,
Ἑλένη τε· ταύτης οἱ τὰ πρῶτ᾽ ὠλβισμένοι
μνηστῆρες ἦλθον Ἑλλάδος νεανίαι.
δειναὶ δ᾽ ἀπειλαὶ καὶ κατ᾽ ἀλλήλων φόνος
ξυνίσταθ᾽, ὅστις μὴ λάβοι τὴν παρθένον.
55 τὸ πρᾶγμα δ᾽ ἀπόρως εἶχε Τυνδάρεῳ πατρί,
δοῦναί τε μὴ δοῦναί τε, τῆς τύχης ὅπως
ἅψαιτ᾽ ἄριστα. καί νιν εἰσῆλθεν τάδε·
ὅρκους συνάψαι δεξιάς τε συμβαλεῖν
μνηστῆρας ἀλλήλοισι καὶ δι᾽ ἐμπύρων
60 σπονδὰς καθεῖναι κἀπαράσασθαι τάδε·
ὅτου γυνὴ γένοιτο Τυνδαρὶς κόρη,
τούτῳ ξυναμυνεῖν, εἴ τις ἐκ δόμων λαβὼν
οἴχοιτο τόν τ᾽ ἔχοντ᾽ ἀπωθοίη λέχους,
κἀπιστρατεύσειν καὶ κατασκάψειν πόλιν
65 Ἕλλην᾽ ὁμοίως βάρβαρόν θ᾽ ὅπλων μέτα.
ἐπεὶ δ᾽ ἐπιστώθησαν —εὖ δέ πως γέρων
ὑπῆλθεν αὐτοὺς Τυνδάρεως πυκνῇ φρενί—
δίδωσ᾽ ἑλέσθαι θυγατρὶ μνηστήρων ἕνα,
ὅτου πνοαὶ φέροιεν Ἀφροδίτης φίλαι.
70 ἣ δ᾽ εἵλεθ᾽, ὅς σφε μήποτ᾽ ὤφελεν λαβεῖν,
Μενέλαον. ἐλθὼν δ᾽ ἐκ Φρυγῶν ὁ τὰς θεὰς
κρίνων ὅδ᾽, ὡς ὁ μῦθος Ἀργείων ἔχει,
Λακεδαίμον᾽, ἀνθηρὸς μὲν εἱμάτων στολῇ
χρυσῷ τε λαμπρός, βαρβάρῳ χλιδήματι,
75 ἐρῶν ἐρῶσαν ᾤχετ᾽ ἐξαναρπάσας
Ἑλένην πρὸς Ἴδης βούσταθμ᾽, ἔκδημον λαβὼν
Μενέλαον· ὃ δὲ καθ᾽ Ἑλλάδ᾽ οἰστρήσας δρόμῳ
ὅρκους παλαιοὺς Τυνδάρεω μαρτύρεται,
ὡς χρὴ βοηθεῖν τοῖσιν ἠδικημένοις.
80 τοὐντεῦθεν οὖν Ἕλληνες ᾄξαντες δορί,
τεύχη λαβόντες στενόπορ᾽ Αὐλίδος βάθρα
ἥκουσι τῆσδε, ναυσὶν ἀσπίσιν θ᾽ ὁμοῦ
ἵπποις τε πολλοῖς ἅρμασίν τ᾽ ἠσκημένοι.
κἀμὲ στρατηγεῖν †κἆτα Μενέλεω χάριν†
85 εἵλοντο, σύγγονόν γε. τἀξίωμα δὲ
ἄλλος τις ὤφελ᾽ ἀντ᾽ ἐμοῦ λαβεῖν τόδε.
ἠθροισμένου δὲ καὶ ξυνεστῶτος στρατοῦ
ἥμεσθ᾽ ἀπλοίᾳ χρώμενοι κατ᾽ Αὐλίδα.
Κάλχας δ᾽ ὁ μάντις ἀπορίᾳ κεχρημένοις
90 ἀνεῖλεν Ἰφιγένειαν ἣν ἔσπειρ᾽ ἐγὼ
Ἀρτέμιδι θῦσαι τῇ τόδ᾽ οἰκούσῃ πέδον,
καὶ πλοῦν τ᾽ ἔσεσθαι καὶ κατασκαφὰς Φρυγῶν
[θύσασι, μὴ θύσασι δ᾽ οὐκ εἶναι τάδε].
κλύων δ᾽ ἐγὼ ταῦτ᾽, ὀρθίῳ κηρύγματι
95 Ταλθύβιον εἶπον πάντ᾽ ἀφιέναι στρατόν,
ὡς οὔποτ᾽ ἂν τλὰς θυγατέρα κτανεῖν ἐμήν.
οὗ δή μ᾽ ἀδελφὸς πάντα προσφέρων λόγον
ἔπεισε τλῆναι δεινά. κἀν δέλτου πτυχαῖς
γράψας ἔπεμψα πρὸς δάμαρτα τὴν ἐμὴν
100 στέλλειν Ἀχιλλεῖ θυγατέρ᾽ ὡς γαμουμένην,
τό τ᾽ ἀξίωμα τἀνδρὸς ἐκγαυρούμενος,
συμπλεῖν τ᾽ Ἀχαιοῖς οὕνεκ᾽ οὐ θέλοι λέγων,
εἰ μὴ παρ᾽ ἡμῶν εἶσιν εἰς Φθίαν λέχος·
πειθὼ γὰρ εἶχον τήνδε πρὸς δάμαρτ᾽ ἐμήν,
105 [ψευδῆ συνάψας ἀντὶ παρθένου γάμον.
μόνοι δ᾽ Ἀχαιῶν ἴσμεν ὡς ἔχει τάδε
Κάλχας Ὀδυσσεὺς Μενέλεώς θ᾽. ἃ δ᾽ οὐ καλῶς
ἔγνων τότ᾽, αὖθις μεταγράφω καλῶς πάλιν
εἰς τήνδε δέλτον, ἣν κατ᾽ εὐφρόνης σκιὰν
110 λύοντα καὶ συνδοῦντά μ᾽ εἰσεῖδες, γέρον.
ἀλλ᾽ εἶα χώρει τάσδ᾽ ἐπιστολὰς λαβὼν
πρὸς Ἄργος. ἃ δὲ κέκευθε δέλτος ἐν πτυχαῖς,
λόγῳ φράσω σοι πάντα τἀγγεγραμμένα·
114 πιστὸς γὰρ ἀλόχῳ τοῖς τ᾽ ἐμοῖς δόμοισιν εἶ.]

***
ΣΚΗΝΗ: Το στρατόπεδο των Αχαιών στην Αυλίδα· στη μέση, η σκηνή του Αγαμέμνονα.

Ο Αγαμέμνονας στέκεται μπροστά στη σκηνή του.

ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ
49 Τρεις θυγατέρες έκαμε του Θέστιου
50 η κόρη η Λήδα: Φοίβη, Κλυταιμήστρα
κι Ελένη· η Κλυταιμήστρα ταίρι μου είναι·
για την Ελένη πήγανε μνηστήρες
τα πρώτα της Ελλάδας αρχοντόπουλα.
Και τρομερές ξεστόμιζαν φοβέρες
και φόνο ανάμεσά τους μελετούσαν·
ο καθείς, αν δε θα ᾽παιρνε τη νύφη.
Δύσκολη η θέση του Τυνδάρεου ήταν
του πατέρα της· πώς το πράμα τούτο,
δίνοντας ή μη δίνοντας την κόρη,
θα βόλευε καλύτερα. Και τέλος
βρήκε: οι μνηστήρες να ορκιστούν, να δώσουν
60 τα χέρια, στους βωμούς σπονδές να ρίξουν,
να βεβαιώσουν ότι, όποιου γυναίκα
κι αν γίνει η θυγατέρα του Τυνδάρεου,
θα βοηθήσουν τον άντρ᾽ αυτόν, αν κάποιος
του την αρπάξει από το σπίτι κι έτσι
απ᾽ τη νόμιμη κλίνη τον στερήσει,
τον άρπαγα ότι με όπλα θα χτυπήσουν
κι ότι θα του γκρεμίσουνε τη χώρα,
ελληνική, βαρβαρική, ό,τι να ᾽ναι.
Μετά απ᾽ τη δέσμευση —έτσι ωραία ο γέρος
με το γερό μυαλό τούς τύλιξε όλους—
την κόρη αφήνει, όποιου η γλυκιά τη σύρει
ερωτική πνοή, σ᾽ αυτόν να πάει.
70 Κι εκείνη το Μενέλαο, που μακάρι
ποτέ να μην την έπαιρνε, διαλέγει.
Κι όταν στη Λακεδαίμονα απ᾽ την Τροία
έφτασε κείνος που, όπως λεν οι Αργείοι,
μπήκε στις θεές κριτής, λαμποκοπώντας
από χρυσαφικά, βαρβάρων λούσα,
άρπαξε την Ελένη —την ποθούσε
και τον ποθούσε— κι έφυγε στις στάνες
της Ίδης. Ο Μενέλαος ήταν τότε
στα ξένα. Σαν τρελός με βία γυρίζει
την Ελλάδα, τους όρκους του Τυνδάρεου
θυμίζει τους παλιούς, και λέει πως πρέπει
να τον βοηθήσουν σαν αδικημένον.
80 Πόλεμο τότε οι Έλληνες σηκώνουν,
αδράχνουν τα όπλα κι έρχονται δω πέρα,
στο στενό της Αυλίδας, με καράβια,
με πλήθος άρματα, άλογα κι ασπίδες.
Και διάλεξαν εμένα στρατηγό τους,
γιατί αδερφός εγώ ᾽μαι του Μενέλαου.
Κάλλιο τ᾽ αξίωμα τούτο κάποιος άλλος
να το ᾽παιρνε, όχι εγώ. Συγκεντρωμένος,
συγκροτημένος ο στρατός ενώ ήταν,
δεν έκανε καιρό για τα καράβια
και στην Αυλίδα μέναμε. Κι ο Κάλχας,
ο μάντης, ενώ εμείς δε βρίσκαμε άκρη,
μας έδωσε χρησμό: την Ιφιγένεια,
90 την κόρη μου, θυσία να την προσφέρω
στην Άρτεμη που εδώ ᾽χει το ναό της·
και τότε, καθώς είπε, και ταξίδι
μα και της Τροίας το γκρέμισμα θα γίνει,
[αν τη θυσιάσουμε· όχι, αν αρνηθούμε.]
Σαν τ᾽ άκουσα εγώ, πρόσταξα, ο Ταλθύβιος
να διαλαλήσει δυνατά πως όλος
ο στρατός απολύεται· δε δεχόμουν,
είπα, ποτέ την κόρη μου να σφάξω.
Μα ο αδερφός μου, φέρνοντας κάθε είδος
επιχείρημα, μ᾽ έκαμε τη φρίκη
ν᾽ αποκοτήσω αυτή. Κι έγραψα γράμμα
στη γυναίκα μου, εδώ τη θυγατέρα
100 να στείλει· θα την έδινα είπα τάχα
στον Αχιλλέα· κι αράδιαζα κι επαίνους
γι᾽ αυτόν, και πρόσθετα ότι δε δεχόταν
με τους Αχαιούς να κάμει το ταξίδι,
αν κόρη απ᾽ το δικό μας σόι στη Φθία
δεν πήγαινε για νύφη· μόνον έτσι
μπορούσα τη γυναίκα μου να πείσω
[στα ψέματα παντρεύοντας την κόρη.
Απ᾽ τους Αχαιούς το μυστικό το ξέρουν
ο Κάλχας, ο Μενέλαος κι ο Οδυσσέας.
Τώρα το λάθος που έκαμα διορθώνω
και γράφω το σωστό σ᾽ αυτό το γράμμα
110 που με είδες, γέρο, να το λύνω, μέσα
στα σκοτεινά, και πάλι να το δένω.
Μα παρ᾽ το, νά, και σύρε αμέσως στο Άργος.
Κι όσα έγραψα, θα πω και με το στόμα
σ᾽ εσέ, γιατί και στη γυναίκα μου είσαι
114 πιστός, αλλά και στο δικό μου σπίτι.]

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η τέχνη της ελληνιστικής εποχής

8.1. Τα νέα μεγάλα αστικά κέντρα της Ανατολής

8.1.1. Η Αλεξάνδρεια

Στις χώρες που κατέκτησε ο Μέγας Αλέξανδρος και που κυβέρνησαν μετά τον θάνατό του οι διάδοχοί του δημιουργήθηκαν νέες πόλεις, που κατοικήθηκαν κυρίως από Έλληνες προερχόμενους από την κυρίως Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, ακόμη και τη Σικελία, στους οποίους προστέθηκαν σύντομα και αρκετοί ξένοι, που χρησιμοποιούσαν όμως την ελληνική γλώσσα, ήταν δηλαδή ἑλληνίζοντες· από αυτούς πήρε το όνομά της η ελληνιστική εποχή. Οι νέες πόλεις ήταν σχεδιασμένες και χτισμένες με βάση τα ελληνικά πρότυπα, τα περισσότερα ιερά τους ήταν αφιερωμένα στους θεούς του Ολύμπου και η κοινωνική και πολιτική οργάνωσή τους ακολουθούσε τα ελληνικά πρότυπα· δεν είχαν όμως την ίδια αυτονομία όπως οι παλιές ελληνικές πόλεις-κράτη, αλλά τις κυβερνούσαν οι ηγεμόνες που άλλωστε συχνά κα­οικούσαν εκεί.

 

Η σπουδαιότερη και η πιο γνωστή από τις νέες πόλεις ήταν η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η πρώτη πόλη με αυτό το όνομα που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν κατέκτησε την Αίγυπτο το 332 π.Χ. Η πόλη χτίστηκε στη δυτική πλευρά του Δέλτα του Νείλου, σε μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στη θάλασσα και τη λίμνη Μαρεώτιδα, που γέμιζε με νερό το καλοκαίρι, όταν πλημμύριζε ο ποταμός. Τη θέση την επέλεξε ο ίδιος ο Αλέξανδρος, ο οποίος ενέκρινε και το πολεοδομικό της σχέδιο, αλλά η εκτέλεση των έργων κράτησε πολλά χρόνια και ολοκληρώθηκε μετά τον θάνατό του, όταν βασιλιάς της Αιγύπτου ήταν ο στρατηγός του Πτολεμαίος ο Λάγου. Οι διάδοχοι του Πτολεμαίου, που πήραν όλοι το ίδιο όνομα με εκείνον, κυβέρνησαν τη χώρα ως το 31 π.Χ. Στα χρόνια των Πτολεμαίων η Αλεξάνδρεια έγινε το μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσογείου, από όπου διοχετεύονταν στις αγορές τα προϊόντα της Αιγύπτου, αλλά και τα εμπορεύματα που έφταναν εκεί με καραβάνια από την Αφρική και την Ασία. Το εμπόριο δημιούργησε μεγάλο πλούτο και αυτός με τη σειρά του οδήγησε στην κατασκευή επιβλητικών μνημείων και πολυτελών έργων τέχνης. Οι αρχαίοι συγγραφείς μιλούν με θαυμασμό για την πόλη, περιγράφουν τη θέση της και το πολεοδομικό της σχέδιο και αναφέρουν κάποια από τα σπουδαιότερα κτίσματά της. Τα αρχαία λείψανα που έφεραν στο φως οι ανασκαφές στα νεότερα χρόνια, παρ᾽ όλο το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, δεν είναι δυστυχώς αντίστοιχα με τις πληροφορίες των αρχαίων συγγραφέων για τον πλούτο και τη μεγαλοπρέπεια της ελληνιστικής Αλεξάνδρειας.

 

Το πιο εντυπωσιακό από τα οικοδομήματα της Αλεξάνδρειας ήταν εκείνο που πρωτοαντίκριζε όποιος έφτανε στην πόλη από τη θάλασσα: ένας τεράστιος πύργος χτισμένος σε ένα μικρό νησάκι που λεγόταν Φάρος, σε μικρή απόσταση από την είσοδο του εμπορικού λιμανιού. Στο επάνω μέρος του πύργου υπήρχε ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος, όπου έκαιγε μονίμως μια μεγάλη φωτιά που φαινόταν από πολύ μακριά και βοηθούσε τους ναυτικούς να οδηγήσουν τα πλοία τους με σχετική ασφάλεια στο λιμάνι. Η βοήθεια ήταν απαραίτητη, γιατί η ακτή στην περιοχή του Δέλτα του Νείλου είναι χαμηλή, χωρίς κανένα ευδιάκριτο ύψωμα που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως σημάδι για να χαράξουν οι κυβερνήτες την πορεία τους. Επιπλέον μπροστά στην είσοδο του λιμανιού της Αλεξάνδρειας υπήρχαν ύφαλοι, που έκαναν την προσέγγιση επικίνδυνη, ειδικά τη νύχτα. Το δυνατό φως του πύργου ήταν επομένως διπλά χρήσιμο για τους ναυτικούς. Ο φωτεινός πύργος έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο ως Φάρος της Αλεξανδρείας, παίρνοντας το όνομα του νησιού στο οποίο βρισκόταν, και συγκαταλέχθηκε ανάμεσα στα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ο Φάρος άρχισε να χτίζεται στις αρχές του 3ου αιώνα, στα χρόνια του Πτολεμαίου Α', πιθανότατα το 297 π.Χ., και εγκαινιάστηκε το 285 π.Χ.· την πρωτοβουλία για την κατασκευή του την είχε ο Σώστρατος Δεξιφάνους από την Κνίδο, όπως μαθαίνουμε από ένα επίγραμμα του ποιητή Ποσειδίππου από την Πέλλα. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν τοπικός ασβεστόλιθος και γρανίτης. Το κύριο κτίσμα, ο πύργος, περιβαλλόταν από μια τετράπλευρη στοά και χωριζόταν σε τρία τμήματα: Το πρώτο τμήμα είχε τετράγωνη κάτοψη και ύψος περίπου 70 m, και κατέληγε σε έναν εξώστη με αγάλματα Τριτώνων, που φυσούσαν μέσα σε μεγάλα κοχύλια στις τέσσερις γωνίες του. Τα αγάλματα αυτά μπορούσαν να παράγουν δυνατό ήχο που οδηγούσε τα πλοία σε περίπτωση ομίχλης. Το δεύτερο τμήμα είχε ύψος σχεδόν 30 m, ήταν οκταγωνικό και είχε και αυτό εξώστη, επάνω στον οποίο πατούσε το τρίτο τμήμα, κυλινδρικού σχήματος και με ύψος 9 m, όπου όλη τη νύχτα έκαιγε φωτιά. Τα ξύλα για την τροφοδοσία της φωτιάς τα έφερναν ζώα, που ανέβαιναν ως τους αποθηκευτικούς χώρους με ράμπες. Στην κορυφή υπήρχε ένα άγαλμα του Διός Σωτήρος, θεού που έσωζε τους ναυτικούς από τους κινδύνους. Πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες στη θάλασσα, κοντά στη θέση του Φάρου, έφεραν στο φως τμήματα μεγάλων αγαλμάτων από γρανίτη, που ήταν ενσωματωμένα στο χαμηλότερο επίπεδο του πύργου και εικονίζουν έναν Πτολεμαίο ως φαραώ μαζί με τη γυναίκα του: πρόκειται πιθανότατα για τον Πτολεμαίο Α', που επονομαζόταν Σωτήρ. Τα αγάλματα τόνιζαν επομένως την κύρια λειτουργία του Φάρου, που ήταν η σωτηρία των ναυτικών και των πλοίων τους, συνδέοντάς τη με τη δυναστεία των Πτολεμαίων. Η φήμη του Φάρου της Αλεξανδρείας ήταν τέτοια, ώστε με τον καιρό επικράτησε να ονομάζονται φάροι όλοι οι πύργοι με φως στην κορυφή τους που χτίζονται σε ακρωτήρια ή επικίνδυνες ακτές για να καθοδηγούν τα πλοία.

 

Τα ανάκτορα των Πτολεμαίων ήταν ένα ξεχωριστό οικοδομικό συγκρότημα που καταλάμβανε περισσότερο από το 1/4 της πόλης. Το συγκρότημα των ανακτόρων επεκτάθηκε με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι νεότεροι βασιλείς συνέχισαν να προσθέτουν νέες πτέρυγες. Συνδεδεμένο με το ανακτορικό συγκρότημα ήταν, σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαθέτουμε, το Μουσείον (ιερό των Μουσών), ένα ίδρυμα αφιερωμένο στη μελέτη της λογοτεχνίας και στην καλλιέργεια των επιστημών, όπου βρισκόταν και η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας, η μεγαλύτερη του αρχαίου κόσμου.

 

Στην Αλεξάνδρεια υπήρχε επίσης ένα μνημειακό ταφικό οικοδόμημα, φτιαγμένο για να υποδεχτεί τα λείψανα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που κατέληξαν εκεί μετά από αρκετές περιπλανήσεις. Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε το Σαραπιείο, τον μεγαλοπρεπή ναό του Σάραπη, ενός νέου θεού με αιγυπτιακό όνομα αλλά με Ελληνικά χαρακτηριστικά. Η λατρεία ξεκίνησε από τη Μέμφιδα, όπου τιμούσαν έναν Αιγύπτιο θεό με μορφή ταύρου που ονομαζόταν Οσάραπις (< Όσιρις + Άπις, "Άπις που γίνεται Όσιρις μετά τον θάνατο του"). Αλλά στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. ο θεός-ταύρος της Μέμφιδας αναμορφώθηκε ριζικά, έγινε ανθρωπόμορφος και η λατρεία του εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Για τη δημιουργία της νέας οικουμενικής λατρείας του Σάραπη συνεργάστηκαν δύο ιερείς και θεολόγοι: ένας Έλληνας, ο Τιμόθεος από την Ελευσίνα, και ένας Αιγύπτιος, ο Μανέθων. Ο νέος θεός έγινε γρήγορα εξαιρετικά δημοφιλής, ιδιαίτερα ανάμεσα στους εμπόρους, οι οποίοι πίστευαν ότι ο Σάραπης, μαζί με την αδελφή του την Ίσιδα (μια παμπάλαια αιγυπτιακή θεά), τους προστάτευε από τους κινδύνους των μακρινών ταξιδιών. Ιερά του Σάραπη και της Ίσιδας ιδρύθηκαν ήδη από τον 3ο αιώνα π.Χ. σε πολλές πόλεις της ανατολικής Μεσογείου, κυρίως σε λιμάνια. Αργότερα η λατρεία των δύο «Αιγυπτίων» θεών εξαπλώθηκε και στην Ιταλία. Τα αγάλματα του Σάραπη τον δείχνουν συνήθως καθιστό σε θρόνο (εικονίζεται όμως και όρθιος) με σκήπτρο στο χέρι και δίπλα του τον τρικέφαλο φύλακα του Άδη, τον Κέρβερο, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν θεός του κάτω κόσμου και επομένως πλουτοδότης, όπως ακριβώς και ο Πλούτων. Γι᾽ αυτό βλέπουμε συχνά τον Σάραπη να κρατάει το κέρας της Αμαλθείας. Το μεγαλύτερο γνωστό άγαλμα του καθιστού Σάραπη (ύψος 1,90 m) βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια και χρονολογείται πιθανότατα στα ελληνιστικά χρόνια, αν και μια στενότερη χρονολόγηση δεν είναι εύκολη (ίσως 2ος αιώνας π.Χ.).

 

Εκτός από τα μεγάλα οικοδομήματα της Αλεξάνδρειας γνωρίζουμε και πολυτελείς κατασκευές που είχαν γίνει κατά παραγγελία των Πτολεμαίων και είχαν προκαλέσει τον γενικό θαυμασμό. Μία από αυτές ήταν η περίφημη Θαλαμηγός, ένα μεγάλο ποταμόπλοιο, το οποίο οι Πτολεμαίοι χρησιμοποιούσαν για να ταξιδεύουν στον Νείλο και διέθετε πολυάριθμα δωμάτια (θαλάμους) και αίθουσες συμποσίων. Η Θαλαμηγός μάς είναι γνωστή από μια λεπτομερή περιγραφή του Καλλιξένου του Ρόδιου, ενός συγγραφέα του 3ου αιώνα π.Χ., την οποία μας διέσωσε ο Αθήναιος. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός ήταν ο διάκοσμος του πλοίου με έργα τέχνης από χρυσάφι, ελεφαντόδοντο και άλλα πολύτιμα υλικά.

Η στάση του μπαμπά στις πρώτες εμπειρίες της κόρης του

Ένα κοριτσάκι έρχεται στον κόσμο και για τον μπαμπά του πρόκειται για έρωτα κεραυνοβόλο με την πρώτη ματιά. Η στιγμή που ένα πλασματάκι τόσο δα κάνει την εμφάνισή του και μαζί του φέρνει τόσα καινούρια συναισθήματα, καθώς και μια ιδιαίτερα ξεχωριστή ιδιότητα, αυτή του πατέρα, είναι μοναδική.

Πρόκειται για τεράστια αλλαγή και όπως κάθε άλλη κρύβει και λίγο φόβο. Φόβο για το άγνωστο που την ακολουθεί, για όσα μένουν πίσω, αλλά κυρίως για όσα έρχονται. Κάθε αλλαγή στη ζωή μας άλλωστε μας βάζει στη διαδικασία να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε σε καινούρια δεδομένα και μιας και δεν υπάρχει πάντα κάποιος να μας δείξει πώς, αρχίζουμε να λειτουργούμε με βασικό γνώμονα το ένστικτο και στην πορεία μαθαίνουμε τους κανόνες. Το ίδιο ισχύει και για τον ρόλο του πατέρα.

Λίγο ιδιαίτερη η λέξη «ρόλος». Αφήνει να εννοηθεί ότι όλα, συμπεριφορές και στάσεις είναι προκαθορισμένα. Μοιάζει με έναν ηθοποιό που όσο κι αν βάλει το δικό του στοιχείο στον χαρακτήρα που υποδύεται, όσο κι αν αυτοσχεδιάσει, δεν μπορεί παρά να πατήσει στο σενάριο, σε αυτά που απαιτεί ο ρόλος του. Έτσι και οι μπαμπάδες είναι γεγονός πως παρουσιάζουν κάποια κοινά στοιχεία στη συμπεριφορά του που δεν είναι άλλα από αυτά που θεωρούν πως συνοδεύουν τον ρόλο τους. Το ένστικτο της προστασίας του παιδιού σε κάθε ηλικία είναι γεγονός, όπως και ο κάποιος πανικός που τους πιάνει -σε άλλοτε διαφορετικό βαθμό- όταν οι κόρες τους αποκτούν τις πρώτες τους ερωτικές εμπειρίες. Ακόμη και αυτός ο πανικός όμως, όσο κι αν μας φαίνεται αστείος, κάνει την εμφάνισή του γιατί προέρχεται από κάτι βαθύτερο και συνδέεται με άλλα στοιχεία του ρόλου, γι’ αυτό άλλωστε συμβαίνει σε πολλούς μπαμπάδες.

Κάθε άνθρωπος έχει ανάγκες και κάποιες από αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Ο πατέρας για παράδειγμα έχει την ανάγκη για θαυμασμό. Η αδυναμία που δείχνει ένα κοριτσάκι στον μπαμπά κρύβει φοβερό θαυμασμό, ικανό να ανεβάσει την αυτοπεποίθησή του στα ύψη και να τον κάνει να νιώσει μοναδικός, γιατί πολύ απλά στα μάτια της κόρης του είναι! Όταν έρχεται λοιπόν ο πρώτος ερωτικός σύντροφος, ο μπαμπάς νιώθει σαν να ήρθε κάποιος να τον κατεβάσει από το βάθρο του. Να πάρει τη θέση του στην καρδιά της μικρής του, να κλέψει έστω ένα κομμάτι του θαυμασμού της προς αυτόν. Ο μπαμπάς νιώθει πως έχει μπροστά του για πρώτη φορά έναν ανταγωνιστή. Μια απειλή για όλες τις μέχρι εκείνη τη στιγμή καλυμμένες συναισθηματικές του ανάγκες.

Μετά κάνει την εμφάνισή του ο φόβος. Μια φράση που σχεδόν κάθε μπαμπάς θα πει είναι η εξής «σε σένα έχω εμπιστοσύνη, στους άλλους δεν έχω». Το λένε στην προσπάθειά τους να καθησυχάσουν ένα παιδί που αντιλαμβάνεται την έλλειψη εμπιστοσύνης προς το πρόσωπό του. Αυτό όμως που το παιδί δεν μπορεί να αντιληφθεί και πολλές φορές ακόμη και ο γονιός δυσκολεύεται, είναι ότι ο πατέρας εκείνη τη στιγμή αμφισβητεί τις δικές του δυνάμεις και μόνο. Βλέπει την κόρη του να μεγαλώνει και αναρωτιέται κατά πόσο έχει καταφέρει ο ίδιος να την εξοπλίσει με τα εφόδια που θα χρειαστεί για να αντιμετωπίσει τον κόσμο και κατά πόσο κατάφερε να της ενσταλάξει σωστή κρίση για τους ανθρώπους που θα αφήσει να την πλησιάσουν.

Πού έγκειται όμως η διαφορά που κάνει έναν πατέρα να φοβάται πιο έντονα όταν έχει απέναντί του ένα κορίτσι σε σχέση με ένα αγόρι; Ο φόβος πρακτικά είναι ίδιος ανεξάρτητα από το φύλο του παιδιού. Ωστόσο η τόσο καλά ριζωμένη στερεότυπη αντίληψη ότι άντρες και γυναίκες σκεφτόμαστε διαφορετικά, κάνει ενίοτε τον πατέρα να πιστεύει ότι είναι πιο εύκολο να περάσει τον τρόπο σκέψης του στον γιο του παρά στην κόρη του και κατ’ επέκταση να νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια και να του δείχνει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ πιο εύκολο γι’ αυτόν να κατανοήσει ένα αγόρι, αφού κάποτε υπήρξε και ο ίδιος στη θέση του. Η αντίληψη αυτή όμως κάνει τον πατέρα να θεωρεί ότι είναι πρακτικά αδύνατον να κάνει ένα κορίτσι να τον καταλάβει στο έπακρο. Η εσφαλμένη αυτή αίσθηση της αδυναμίας τον κάνει να νιώθει ότι από τη στιγμή που δεν μπορεί να μεταφέρει στο κοριτσάκι του τις γνώσεις του και να τη συμβουλεύσει πώς να «προστατεύεται», πρέπει ο ίδιος να αποτελέσει αυτή τη γραμμή άμυνας που «λείπει» από το παιδί. Και φυσικά όλο αυτό οδηγεί στην υπερπροστατευτικότητα.

Κρύβει υπερβολή καμιά φορά η συμπεριφορά των πατεράδων. Μια υπερβολή που δύσκολα θα πάψει να ακολουθεί κάθε μπαμπά, γιατί πολλοί θεωρούν ότι είναι ένα μικρό κομματάκι ραμμένο στο κουστούμι του «ρόλου» τους. Πιστεύουν πως είναι ένας ακόμη τρόπος να δείξουν την αδυναμία τους στις αγαπημένες τους κορούλες και κατ’ επέκταση την αγάπη τους, η οποία είναι μη μετρήσιμη. Γι’ αυτό άλλωστε, ακόμη και όταν γίνονται υπερβολικοί ή όταν οι αντιδράσεις τους φαντάζουν ακραίες, στο μάτι ενός τρίτου ίσως να είναι απλώς χαριτωμένοι ή οριακά αστείοι. Γιατί πρόκειται για μία υπερβολή ντυμένη με όλη την αγάπη του κόσμου. Την αγάπη ενός μπαμπά για το κοριτσάκι του.

Καλύτερα για εμάς να φεύγουμε από όπου δεν μας υπολογίζουν

Όταν ξαφνικά συνειδητοποιείς πως βρίσκεσαι σε μία σχέση είτε φιλική είτε ερωτική στην οποία δεν έχεις πρωταγωνιστικό ρόλο αλλά πολύ πιθανό ρόλο κάποιου κομπάρσου…

Όταν ξαφνικά συνειδητοποιείς πως δεν σε υπολογίζουν, δεν σχεδιάζετε μαζί τα μελλοντικά σας πλάνα, όταν δεν σε σέβονται και στο τέλος μπορεί να μην σε εκτιμάνε και να μην σε αγαπούν…

Όταν εσύ υπομένεις την σχέση όπως έχει μεταλλαχτεί, συνεχίσεις να προσφέρεις και αρχίσεις να αναρωτιέσαι τι έχεις κάνει λάθος και άλλαξε η επαφή που είχατε με τον φίλο ή τον σύντροφο σου...

Όταν ρίχνεις ευθύνες μόνο στον εαυτό σου και δεν διανοείσαι ότι μπορεί ο άλλος να άλλαξε ή να ψάχνει άλλα πράγματα από αυτά που εσύ προσφέρεις...

Τότε;

Τι κάνεις;

Αρχικά, θα συμβιβαστείς με αυτή την κατάσταση, θα υποβιβάσεις τον εαυτό σου, θα πληγωθείς , θα στεναχωρηθείς και θα διαπιστώσεις πως αν δεν κάνεις κάτι σύντομα και δραστικά, θα χάσεις τον εαυτό σου, την ταυτότητα σου. Θα μεταλλαχθείς σε μία προσωπικότητα που δεν θα είσαι επιθυμητός από κανέναν…

Ε, λοιπόν τότε:

Είναι η στιγμή, που αφού «ζυγίζεις» την κατάσταση και δεις πως η ζυγαριά με τα υπέρ μιας σχέσης είναι ελάχιστα ως μηδαμινά τότε θα πρέπει να μαζέψεις τα κομμάτια σου, τον υπολειπόμενο εγωισμό σου και να αποφασίσεις πως δεν θα επιτρέψεις σε κανένα να σε μειώνει, να μην σε σέβεται και να μην σε εκτιμάει.

Είναι η στιγμή που θα φύγεις από τη σχέση, όποιας μορφής, με το κεφάλι ψηλά και την συνείδηση καθαρή πως προσπάθησες, ήσουν εκεί αλλά δεν εκτιμήθηκες. Δεν χρειάζονται μελοδραματισμοί και υπερβολές… όσο πιο ήσυχα και αθόρυβα γίνει η αποχώρηση σας τόσο εκκωφαντική θα γίνει η απουσία σας. Σωστά ανάφερε ο Μισέλ ντε Μονταίν: «Δεν υπάρχει πιο ταπεινωτική απάντηση από την περιφρονητική σιωπή.»

Σημασία έχει να είμαστε καλά πρώτα εμείς με τον εαυτό μας και ύστερα με τους άλλους. Αν βλέπουμε πως σε μία σχέση δεν μας υπολογίζουν και θεωρούμε πως εξαντλήσαμε τα περιθώρια για διόρθωση της επαφής και δεν ευοδώθηκαν οι προσπάθειες… είναι καλύτερα για εμάς να φεύγουμε.

Πρέπει να φύγουμε… δεν θα ωφελήσει κανέναν να τραβάμε μία κατάσταση από τα «μαλλιά».

Πρέπει να φύγουμε για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας, να γίνουμε καλά ώστε να μας εκτιμήσουν οι καινούργιοι άνθρωποι που θα έρθουν στη ζωή μας.

Καλωσορίστε τους!

Κβαντική Φυσική & Μαγεία

Κβαντική Φυσική & Μαγεία: Φανταστείτε το πιο πολυχρησιμοποιημένο κλισέ σε ιστορίες που έχουν να κάνουν με ταξίδι στο χρόνο. Ο ατυχής πρωταγωνιστής μας, συνήθως από την τωρινή εποχή, βρίσκεται, με κάποιον τρόπο, σε μια κοινωνία του παρελθόντος, στο μεσαίωνα ή την αρχαία Ρώμη.

Προσπαθώντας να ηρεμήσει από την κατάσταση στην οποία έμπλεξε, και καμιά φορά να ξεφύγει από τα περίεργα βλέμματα των ντόπιων του παρελθόντος, ανάβει τσιγάρο, προκαλώντας το δέος και το θαυμασμό σε όσους τύχει να γίνουν μάρτυρες της απλής πράξης, της χρήσης ενός αναπτήρα.

«Κάθε μορφή επαρκώς προηγμένης τεχνολογίας δεν ξεχωρίζει από τη Μαγεία» Arthur C. Clarke

Δε μπορούν να φανταστούν πώς γίνεται κάποιος να κάνει τη φλόγα να ξεπηδήσει από το χέρι του ή αν ακόμα δουν τον αναπτήρα τον ίδιο, δεν πάει ο νους τους πώς μπορεί να δουλεύει, και αυτό πολύ απλά, γιατί το επιστημονικό τους υπόβαθρο δε συμβαδίζει με την ύπαρξη μιας απλούστατης για εμάς συσκευής, αδιανόητης όμως, για εκείνους.

Κβαντική Φυσική & Μαγεία

Τον αντίστροφο ρόλο αναλαμβάνουμε συνήθως σε ιστορίες επιστημονικής φαντασίας, όπου ερχόμαστε σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, από μακρινά άστρα, που, λόγω αιώνων ή και χιλιετηρίδων περαιτέρω επιστημονικής ανάπτυξης από εμάς, φαίνονται να κάνουν πράξεις αδιανόητες και άπιαστες για το δικό μας πλαίσιο αναφοράς, που εύκολα οι πιο επιρρεπείς στην πίστη, ονομάζουν μαγεία.

Ζούμε σε μία από αυτές τις εποχές, που ένα απλό διανοητικό άλμα μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε και να εξηγήσουμε ένα ακόμη μεγαλύτερο μέρος της ίδιας της μηχανικής του Σύμπαντος. Μιας μηχανικής, που μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ήταν κάτι στείρο και συστημικό, όπως τα σωθικά ενός ρολογιού τσέπης, με συγκεκριμένους μηχανισμούς και γρανάζια που εκτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες, αέναα, χωρίς την παρέμβαση κάποιου εξωτερικού παράγοντα, όπως ο άνθρωπος. Μέχρι τότε, ήμασταν απλά θεατές σε ένα Σύμπαν, το οποίο δούλευε με συγκεκριμένο τρόπο είτε υπάρχουμε σε αυτό είτε όχι.

Στον αντίποδα της επιστήμης, ο πνευματισμός, η θρησκεία, ο αποκρυφισμός και η μαγεία υπήρχαν σαν ένα μέρος της Δημιουργίας, το οποίο κάποιος μύστης επαρκώς διαβασμένος και μυημένος, μπορούσε να εκμεταλλευτεί για να επηρεάσει το συμπαντικό μηχανισμό και να παρέμβει σε αυτόν, λυγίζοντας την άκαμπτη φύση των Νόμων του.

Επιστήμη και πνευματισμός ήταν μέχρι τώρα έννοιες ασυμβίβαστες. Δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την ουσία του Σύμπαντος, που φαινόταν αδύνατο να βρουν κοινό σημείο αναφοράς.

Στο κενό ανάμεσά τους, εισήλθε σαν χαμένος κρίκος, η Κβαντομηχανική Θεωρία. Μία ριζοσπαστική θεωρία, ένας καινούριος τρόπος θέασης του Σύμπαντος, που από τη μία χάρισε ζωή και υπόσταση στο επιστημονικά καθιερωμένο μοντέλο του Σύμπαντος και από την άλλη βοήθησε να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε το μυστικισμό και τη μαγεία με όρους επιστημονικούς.

Μας επέτρεψε να είμαστε συμμέτοχοι και συνδημιουργοί της πραγματικότητας αντί για απλοί θεατές. Η αντίληψη, όμως, της σημασίας αυτής της σύνδεσης, απαιτεί την απαγκίστρωση από αυτά που θεωρούμε ως δεδομένα της πραγματικότητας.

Ας δούμε τί μας λέει η κβαντική επιστημονική θέαση της φύσης της πραγματικότητας:

• Η ύλη αποτελείται από άτομα, τα οποία, όμως, δεν είναι στερεά και αμετάβλητα, αλλά βρίσκονται σε συνεχή μορφή ροής μέχρι τη στιγμή που θα τα παρατηρήσουμε.
• Η ενέργεια εκφράζεται κυματικά και όχι σαν σωματίδια σε ευθεία κίνηση. Τα κύματα αυτά παίρνουν συγκεκριμένη συχνότητα τη στιγμή που θα τα παρατηρήσουμε.
• Σωματίδια που έχουν συσχετιστεί εγγενώς, συνεχίζουν να αλληλεπιδρούν ακαριαία, αγνοώντας το χωροχρονικό συνεχές ανάμεσά τους. Συνεχίζουν δηλαδή να επηρρεάζουν το ένα το άλλο, είτε βρίσκονται στον ίδιο χώρο είτε σε αντίθετες άκρες του Σύμπαντος.

Ο ίδιος ο Νίκολα Τέσλα, έλεγε πως για να ξεκλειδώσουμε τα μυστήρια του Σύμπαντος, θα πρέπει να σκεφτόμαστε με όρους ενέργειας, συχνότητας και δονήσεων. Θα προσέξατε ότι βασικός παράγοντας στην καθοριστική μορφή της πραγματικότητας είναι η παρατήρηση. Η επέμβαση, δηλαδή, του Νου στο Σύμπαν.
 

Παρόμοιες απόψεις φαίνεται να έχει και ο Πνευματισμός. Όλοι, λίγο πολύ, έχετε ακούσει το πασίγνωστο Mind over Matter. Η εξουσία, δηλαδή, του Νου πάνω στην Ύλη. Από τη Νιρβάνα του Βουδισμού έως τη φρενίτιδα των Διονυσιακών Μυστηρίων και το «raise emotion» της Wicca, όλες οι μυστικιστικές παραδόσεις έχουν σαν κοινό παρονομαστή την επίτευξη μιας νοητικής κατάστασης, που επιτρέπει στο Νου να επηρεάσει και να αλλάξει την πραγματικότητα γύρω του. Παλιότερα χρησιμοποιούνταν πολύπλοκες τελετουργίες, οι οποίες έχουν απλοποιηθεί, ιδιαίτερα μέσα από το κίνημα του New Age, δημιουργώντας καινούριες μεθοδολογίες επίτευξης του ίδιου στόχου, που ίσως και να ταιριάζουν καλύτερα στον πολυσχιδή σύγχρονο άνθρωπο και τον τρόπο ζωής του.
 

Η σύνδεση του ανθρώπου με το Σύμπαν είναι πέρα από τις βασικές του αισθήσεις και τις αλλαγές που προκαλεί στο περιβάλλον του με το υλικό του σώμα. Τα ίδια τα όργανα του ανθρώπινου σώματος έχουν παραπάνω λειτουργίες από όσες τους προσδίδαμε παραδοσιακά. Για τη βιολογία, η καρδιά δεν είναι παρά μια αντλία που κρατά το αίμα σε συνεχή κυκλοφορία, παρέχοντας οξυγόνο σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού. Η κίνησή της, όμως, δημιουργεί ένα ισχυρό βιο-ηλεκτρομαγνητικό πεδίο ενέργειας γύρω από το σώμα. Αυτό που ο πνευματισμός, παραδοσιακά, ονομάζει Αύρα. Η ενέργεια αυτή μας περιβάλλει και αλληλοεπιδρά με το στοιχειώδες ενεργειακό πεδίο του Σύμπαντος, το οποίο και αυτό έχει πολλαπλά ονόματα, Αιθέρας για τους μύστες, Πεδίο Μηδενικής Ενέργειας για τους θεωρητικούς φυσικούς, Δύναμη για τον κινηματογραφικό κόσμο του Star Wars, Θεός για τους θρησκευόμενους. Η μαγεία και ο μυστικισμός είχαν ανέκαθεν σαν στόχο την κατεύθυνση αυτής της αλληλεπίδρασης μέσω της Θέλησης και του Συναισθήματος.
 

Η επιστήμη πρόσφατα επιβεβαίωσε την επίδραση αυτή του ατομικού μας ηλεκτρομαγνητικού πεδίου με το Σύμπαν. Σε πειράματα που διεξήχθησαν στη Ρωσία, επιστήμονες μελέτησαν τη συμπεριφορά των φωτονίων σε συνθήκες κενού. Μέσα σε ένα μικρό θάλαμο κενού, παρατήρησαν ότι τα φωτόνια έχουν συμπεριφορά απροσδιόριστη και χαοτική. Μόλις, όμως, εισήχθη στο θάλαμο ανθρώπινο DNA, τα φωτόνια άρχισαν να ακολουθούν σπειροειδείς τροχιές, μιμούμενα τη δομή του έλικα. Η συμπεριφορά αυτή των φωτονίων συνεχίστηκε ακόμη και όταν το DNA απομακρύνθηκε από το θάλαμο. Σε ελαφρώς διαφορετικά αλλά παρόμοια δομημένα πειράματα στην Αμερική, λίγο καιρό μετά, αποδείχθηκε ότι τα βιολογικά κύτταρα και κυρίως το DNA τους, ακολουθούν τους νόμους της κβαντομηχανικής και ιδιαίτερα αυτόν του συσχετισμού. Είναι γνωστό πως ο έλικας του DNA αλλάζει σχήμα συστέλλοντας και διαστέλλοντας τον εαυτό του ανάλογα με τα συναισθήματα του ατόμου. Αισθήματα ευτυχίας και πληρότητας διαστέλλουν το DNA, χαλαρώνοντας τις σπείρες του, ενώ το άγχος και ο φόβος τις συστέλλουν, συμπυκνώνοντάς τες. Η συμπεριφορά αυτή εξακολουθεί ακόμη και όταν τα κύτταρα απομακρυνθούν από το δότη όταν ο ίδιος βιώνει συναισθηματικές αλλαγές, όπως ακριβώς δύο κβαντικά συσχετισμένα σωματίδια, ταυτόχρονα, και ανεξαρτήτως απόστασης.
 

Βλέπουμε, λοιπόν, ξεκάθαρα πως το συναίσθημα επηρεάζει τα κύτταρά μας και το ίδιο το ενεργειακό μας πεδίο, την αύρα μας και αυτή με τη σειρά της επηρεάζει το ενεργειακό πεδίο του Σύμπαντος που μας περιβάλλει, δημιουργώντας έτσι την πραγματικότητα γύρω μας, η οποία ταυτίζεται με το συναισθηματικό μας κόσμο. Με τον ίδιο τρόπο, κάνουν την εμφάνισή τους όλα τα ψυχικά φαινόμενα, όπως τηλεπάθεια και τηλεκίνηση. Συνεπώς, αν με την κατάλληλη εξάσκηση και επίγνωση εφαρμόσουμε την κυριαρχία του νου στο συναίσθημα, εφαρμόζουμε και την κυριαρχία της Θέλησης στην πραγματικότητα.
 

Αυτός είναι ο στόχος κάθε σχολής μαγείας και κάθε πνευματικού μονοπατιού και πλέον, καθώς εισερχόμαστε δυναμικά στην εποχή του Υδροχόου, που καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι συμβολίζεται με δύο κύματα, μας δίνεται η δυνατότητα να ενοποιήσουμε την επιστήμη και το πνεύμα και να απαλλάξουμε την κυριαρχία του Νου επί της ύλης από το σκοταδισμό που έχει επιβληθεί επί χιλιάδες χρόνια από κάστες, σχολές και τάγματα που κωδικοποιούσαν αυτή τη γνώση με στόχο να την κρατήσουν μυστική και μόνο για τον εαυτό τους, εξυψώνοντας την εικόνα τους ως μέσο εξουσίας. Καμία αλήθεια, όμως, δε μένει κρυμμένη για πάντα. Με τους καινούριους ορίζοντες που ανοίγονται στην επιστήμη, μέσω της κβαντομηχανικής επιστήμης και της προσέγγισής της με το πνεύμα, σε συνδυασμό με τη νοητική στροφή του ανθρώπου στην ουσία του πνευματισμού και όχι στους τύπους και τα τελετουργικά που χρησιμοποιούσαν λιγότερο εξελιγμένοι άνθρωποι πριν από χιλιάδες χρόνια για να συντονίσουν τη Θέληση και το συναίσθημα προς μία κατεύθυνση, πράγμα που για το σύγχρονο άνθρωπο είναι εξίσου πολύπλοκο αλλά και πιο προσβάσιμο λόγω νοητικής ωριμότητας, ανοίγονται και νέοι δρόμοι για την επίτευξη της προσωπικής ευτυχίας και πληρότητας.
 

Ζούμε κυριολεκτικά στην εποχή που ο μυστικισμός και η μαγεία χάνονται, δίνοντας τη θέση τους στη γνώση και την εξέλιξη, καθώς παύουν να είναι άπιαστα μυστήρια και γίνονται επιστήμη. Τελικά, σε φιλοσοφικό επίπεδο, μπορεί κάποιος να πει ότι όλα είναι μαγεία και ότι όλα είναι επιστήμη ταυτόχρονα. Η μαγεία του χθες είναι η επιστήμη του αύριο και ο Νους υπερβαίνει τα δεσμά του χρόνου.

Τεχνητή νοημοσύνη: Νέος αλγόριθμος «μεταφράζει» την εγκεφαλική μας δραστηριότητα σε προτάσεις

Σε μια εποχή που η τεχνολογία αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό, η τεχνητή νοημοσύνη δεν αποτελεί πια σενάριο επιστημονικής φαντασίας αλλά μια υπαρκτή πραγματικότητα. Οι ερευνητές σημειώνουν διαρκή πρόοδο πάνω στον συγκεκριμένο τομέα και τα αποτελέσματα των μελετών τους μας εκπλήσσουν συνεχώς.

Μια νέα εποχή για την τεχνητή νοημοσύνη

Πρόσφατα, μάλιστα, ερευνητές από τις ΗΠΑ κατάφεραν να θέσουν τα θεμέλια για μια νέα εποχή στην τεχνητή νοημοσύνη, καθώς υπήρξαν οι δημιουργοί ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης που επιτυγχάνει την αποκωδικοποίηση της νευρωνικής δραστηριότητας του εγκεφάλου, μεταφράζοντας τις προτάσεις σε πραγματικό χρόνο.

Το γεγονός αυτό αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη, αν σκεφτούμε ότι μέχρι σήμερα οι διεπαφές εγκεφάλου-μηχανής είχαν φτωχά αποτελέσματα στην παραγωγή τεχνητής ομιλίας μέσα από την αποκωδικοποίηση της σκέψης που μαρτυρά η εγκεφαλική δραστηριότητα. Επίσης, μέχρι σήμερα είχαν διαβαστεί μόνο λέξεις και όχι ολόκληρες προτάσεις.

Η μελέτη και τα αποτελέσματά της

Για την πραγματοποίηση της μελέτης, οι ερευνητές χρειάστηκαν τέσσερις εθελοντές στους οποίους, αφού εμφύτευσαν ηλεκτρόδια καταγραφής της νευρωνικής δραστηριότητας, ζήτησαν να διαβάσουν φωναχτά προτάσεις κειμένων. Το αποτέλεσμα ήταν η εκπαίδευση του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης στη συσχέτιση των νευρικών σημάτων με την ομιλία και τα συστατικά της λέξης. Επόμενο στάδιο της εκπαίδευσης της τεχνητής νοημοσύνης υπήρξε η χρήση των λέξεων με τρόπο που οδηγούσε στη δημιουργία προτάσεων.

Η δημοσίευση φιλοξενήθηκε στο περιοδικό «Nature Neuroscience» από τους ερευνητές, με επικεφαλής τους Τζόζεφ Μέικιν και Εντουαρντ Τσανγκ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Σαν Φρανσίσκο. Ουσιαστικά, οι τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της μηχανικής μετάφρασης ήταν αυτές που άνοιξαν τον δρόμο στους ερευνητές για την εκπαίδευση των τεχνητών νευρωνικών δικτύων.

Η ακρίβεια του νέου συστήματος

Η ακρίβεια του αλγορίθμου είναι πολύ μεγάλη, καθώς παρατηρείται μόνο ένα μικρό ποσοστό σφάλματος (περίπου στο 3%). Ο συγκεκριμένος αλγόριθμος, μάλιστα, δεν υστερεί καθόλου σε αξιοπιστία από τα γνωστά μας «έξυπνα» υπολογιστικά συστήματα, που μετατρέπουν αυτόματα την ομιλία σε γραπτό κείμενο. Ασφαλώς υπάρχουν αρκετά περιθώρια βελτίωσης του συστήματος, γεγονός που επιβεβαιώνουν και οι ερευνητές. Μια αδυναμία του είναι πως μέχρι στιγμής αδυνατεί να υπερβεί τις 30 ως 50 προτάσεις με βάση ένα λεξιλόγιο έως 250 λέξεις.

Εάν η τεχνητή νοημοσύνη φτάσει στο σημείο να μεταφράζει σε προτάσεις τη νευρωνική δραστηριότητα ακόμη και της σκέψης των ανθρώπων, τότε αναμφισβήτητα θα είμαστε μάρτυρες μιας εκπληκτικής ανακάλυψης, που θα σηματοδοτήσει αρκετές αλλαγές στον κόσμο όπως τον ξέρουμε μέχρι σήμερα.

Την ζωή την ορίζουν οι παρουσίες και την στοιχειώνουν οι απουσίες

Μεγάλωσα φίλε
Μεγάλωσα και δεν με θυμώνει πια η προδοσία.
Συνήθισε η πλάτη μου τις μαχαιριές και μου παίρνει μόνο μια στιγμή να βγάλω το μαχαίρι και να καθαρίσω την πληγή.
Έμαθα με τα χρόνια πως ότι και να κάνω, το σημάδι θα μείνει και κάθε που θα σηκώνει αέρα θα με πονά.

Μεγάλωσα φίλε
Μεγάλωσα και δεν με θυμώνουν πια οι περαστικοί από τη ζωή μου.
Τους φιλεύω τα καλύτερα γλυκά μου, τους δίνω νερό να ξεδιψάσουν, και μετά ανοίγω την πόρτα για να μπορούν να φύγουν ανενόχλητοι.
Έμαθα με τα χρόνια πως ότι και να κάνω, ο άπληστος, δεν θα αλλάξει.

Μεγάλωσα φίλε
Κι έμαθα πως οι άνθρωποι δεν σου συγχωρούν το να μπορείς να τους βοηθήσεις.
Δεν σου συγχωρούν το να μην τους έχεις ανάγκη, να μην τους ζητήσεις τίποτα.
Δεν σου συγχωρούν το να στέκεσαι απέναντί τους και να τους κοιτάς στα μάτια.
Δεν σου συγχωρούν το να έχεις πέσει ξανά και ξανά και ξανά και κάθε φορά να ξανασηκώνεσαι και να στέκεσαι όρθιος μπροστά τους.
Δεν σου συγχωρούν την γενναιοδωρία, οι τσιγκούνικες ψυχές.

Μεγάλωσα φίλε
Κι έμαθα πως την οικογένεια, δεν την ορίζουν οι δεσμοί αίματος.
Οικογένεια είναι οι άνθρωποι που επιλέγεις να μείνουν όταν η πόρτα σου κλείσει.
Όταν βρεθείς στο πάτωμα.
Είναι εκείνοι που δεν θα σε βάλουν σε κανένα κουτάκι και θα σε αποδεχτούν χωρίς όρους κι όρια.

Μεγάλωσα φίλε
Κι έμαθα πως την ζωή την ορίζουν οι παρουσίες και την στοιχειώνουν οι απουσίες.

Μεγάλωσα φίλε
Και το ταξίδι μου το θέλω μόνο με εκείνους που σιγοτραγουδάμε στον ίδιο ρυθμό κι ας είμαστε φάλτσοι..
Με εκείνους που τα χειμωνιάτικα πρωινά της Κυριακής μας βρίσκουν στη θάλασσα..
Με εκείνους που δεν χρειάζεται να κρύψω τα δάκρυά μου και να βάλω λέξεις στις σιωπές μου για να μην τρομάξουν.
Με εκείνους που είδαν την χειρότερη πλευρά μου κι έμειναν γιατί ήξεραν πως είναι μια στιγμή..
Με εκείνους που γουστάρει η ψυχή μου κι απορρίπτει το μυαλό μου.

Μεγάλωσα φίλε μου..
Κι αν δεν είναι έρωτας, δεν θέλω να είναι τίποτα.
Κι αν δεν είναι αγάπη, δεν θέλω να είναι τίποτα.
Κι αν δεν είναι πίστη, δεν θέλω να είναι τίποτα.
Γιατί από το περίπου, προτιμώ το τίποτα..

Μεγάλωσα φίλε μου κι όχι στα χρόνια.
Μεγάλωσα μέσα από τις απώλειες.
Μεγάλωσα μέσα από τις λέξεις που δεν μπορώ πια να αρθρώσω..
Μεγάλωσα μέσα από την φυγή του..
Μεγάλωσα και τώρα πια, έκανα το λύκο κολλητό μου κι έστειλα στο καλό τους τις κοκκινοσκουφίτσες..

Και τώρα στέκω εδώ.
Σημαδεμένος, αλλά όρθιος.
Δεν χαρίζομαι, δεν δίνομαι, δεν παραδίνομαι.
Μπορείς μόνο να με κερδίσεις.. ή τίποτα!

Η ζωή δεν είναι δίκαιη

Ο μέσος έφηβος χρησιμοποιεί τη φράση: “Αυτό δεν είναι δίκαιο” 8,6 φορές τη μέρα.

Το να αναγνωρίζεις ότι η ζωή δεν είναι δίκαιη είναι μία επαναφορά στην πραγματικότητα.

Οι τυφώνες, τα τσουνάμι, οι κάθε λογής μάστιγες, οι σεισμοί και οι λιμοί δεν είναι δίκαιοι.

Ακόμη και η Γενετική δεν είναι δίκαιη.

Οι καλοί δεν κερδίζουν πάντοτε.

Δεν είναι δίκαιο να είναι κάποια παιδιά ψηλότερα από τα άλλα, ολοκληρώνουν την εφηβεία τους νωρίτερα ή να μπορούν να καταναλώνουν ολόκληρα κιλά παγωτού χωρίς να παίρνουν ούτε γραμμάριο.

Δεν είναι δίκαιο που η μέση, δευτεροκλασάτη κατά τη γνώμη μας, ατάλαντη διασημότητα της σόουμπιζ κερδίζει περισσότερα χρήματα από όλους μαζί τους καθηγητές μαθηματικών και φυσικοχημείας του σχολείου μας, και δεν είναι δίκαιο…

“Η ζωή δεν είναι δίκαιη“, παρατήρησε ο συγγραφέας Edward Abbey. “Kαι δεν είναι δίκαιο που η ζωή δεν είναι δίκαιη“.

Δε μπορούμε να ελέγξουμε την αδικία που επικρατεί στον κόσμο.

Αυτό το οποίο μπορούμε να ελέγξουμε είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε σ’ αυτήν.

Το πώς θα αντιδράσουμε είναι αυτό που θα καθορίσει τι είδους άνθρωπος θα γίνουμε.

“Μπορούν να στερήσουν από έναν άνθρωπο τα πάντα“, έγραψε ο Victor Frankl, “εκτός…από την έσχατη ανθρώπινη ελευθερία-να επιλέξει κάποιος τη στάση του απέναντι στις όποιες περιστάσεις, να επιλέξει τον δικό του δρόμο“.

Συνήθως, τα παράπονα σχετικά με την αδικία δεν έχουν καμία πραγματική σχέση με τη δικαιοσύνη, αλλά είναι απλώς μία αντίδραση στο γεγονός ότι ανακαλύπτετε πως πρέπει να αναλάβετε την ευθύνη για την ίδια σας τη ζωή· πως είστε υπεύθυνος για τις πράξεις σας· πως οι επιλογές σας έχουν συνέπειες· πως πρέπει να εργαστείτε για να κερδίσετε χρήματα· πως πρέπει να επιδιορθώσετε κάτι που σπάσατε· πως δεν θα έχετε την αμοιβή που άλλοι κέρδισαν με τον ιδρώτα τους την ώρα που εσείς παίζατε βιντεοπαιχνίδια. Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι αληθινά άδικο.

Δυστυχώς, με το να κρατάμε τα παιδιά φυλακισμένα σε μία πολύχρωμη σαπουνόφουσκα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα της ζωής τους δεν τα προετοιμάζει πραγματικά για να τα βγάλουν πέρα με την αδικία.

Κάποιοι φίλοι θα σας εγκαταλείψουν, θα δείτε καλούς ανθρώπους να αρρωσταίνουν, διάσημους αθλητές να παθαίνουν ανεπανόρθωτες βλάβες στα γόνατα και κόπανους να κερδίζουν το λαχείο την ίδια στιγμή που ένας πολλά υποσχόμενος φυσικός, ακριβώς στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας του, καταβάλλεται από μία ανίατη ασθένεια που τον παραλύει και καταστρέφει κάθε δυνατότητά του για μία φυσιολογική ζωή.

Ανταγωνισμός: όταν χρειάζεται να κοιτάξεις έξω από σένα για να εκτιμήσεις την αξία σου

Μπορείς πραγματικά να θυματοποιήσεις τον εαυτό σου, το σύντροφο σου ή τα παιδιά σου, αν δώσεις στον ακραίο ανταγωνισμό την πρώτη θέση στη φιλοσοφία σου ή τη συμπεριφορά σου. Οι σχολές που απαιτούν παντού άριστα από τους φοιτητές και τους σπρώχνουν σε απάνθρωπο, συχνά, ανταγωνισμό μεταξύ τους, μπορεί τελικά να παράγουν μερικά “αστέρια” πρώτου μεγέθους. Αλλά αυτό είναι που θέλεις εσύ για τον εαυτό σου; Την υπερθέρμανση και την υπερσυμπίεση ενός “αστέρα”; Και τι νομίζεις ότι θα γίνει, αν τελικά όλοι σε θεωρούν πραγματικά τον καλύτερο; Αν χρειάζεσαι αυτή την αναγνώριση για να δυναμώσει το εγώ σου, τότε επιβεβαιώνεσαι από τα χειροκροτήματα των άλλων κι όχι από μέσα σου – κι αυτό είναι ένα από τα πιο σίγουρα σημάδια της ανασφάλειας και της έλλειψης αυτοεκτίμησης. Το χειρότερο, όμως, είναι το άλλο: αν η αξία σου ως ανθρώπινου πλάσματος στηρίζεται στην επιτυχία σου σε κάποιο τομέα ή στο γεγονός ότι βρίσκεσαι στην κορυφή και ξεπερνάς όλους τους άλλους, τι θα κάνεις όταν θα πάψουν τα χειροκροτήματα και δεν θα είσαι πια στην κορυφή; Θα καταρρεύσεις, γιατί τότε δε θα έχεις πια κανένα λόγο να αισθάνεσαι σπουδαίος.

Ο ανταγωνισμός αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες αυτοκτονιών στη χώρα μας. Θύματά του είναι κυρίως οι άνθρωποι που ένιωθαν σπουδαίοι, όσο ξεπερνούσαν το διπλανό τους. Όταν “απέτυχαν” σ’ αυτό, έχασαν την αίσθηση της προσωπικής τους αξίας και αποφάσισαν πως δεν άξιζε να ζουν τη θλιβερή ζωή τους.

Το ποσοστό αυτοκτονιών στα παιδιά μεταξύ οκτώ και δώδεκα χρόνων μεγάλωσε κατά τετρακόσια τοις εκατό από το 1967. Φανταστείτε: μικρά παιδιά να αυτοκτονούν. πιστεύοντας πως η ζωή τους δεν έχει αξία, τις περισσότερες φορές μόνο και μόνο επειδή πιστεύουν ότι πρέπει να ξεπεράσουν τα άλλα παιδιά για να έχουν αξία· Το άγχος να μπουν στη σχολική ομάδα, να πάρουν μεγάλους βαθμούς, να ικανοποιήσουν τους στόχους των γονιών τους και να ευχαριστήσουν τους πάντες: όλα αυτά δεν είναι αξίες ζωής, που θα έκαναν έναν υγιή άνθρωπο, να βάλει σε κίνδυνο τη ζωή του- κι ακόμα λιγότερο να την αφαιρέσει ηθελημένα-, για χάρη τους.

Όλα τα ανθρώπινα πλάσματα αξίζει να ζήσουν και μπορούν να ζήσουν με ευτυχία και αυτοεκπλήρωση, χωρίς να κοιτάζουν συνεχώς τους άλλους για να βρουν την αξία τους. Αντίθετα, μάλιστα, οι άνθρωποι που λειτουργούν αρμονικά δεν επιδιώκουν να είναι καλύτεροι από τον καθένα. Ψάχνουν μέσα τους να βρουν τους στόχους της ζωής τους και ξέρουν ότι ο ανταγωνισμός θα εκτρέψει μάλλον τις προσπάθειές τους, παρά θα τους βοηθήσει να καταφέρουν αυτό που επιθυμούν. Μην ξεχνάς ότι όταν βρίσκεσαι στην κατάσταση που ονομάζεται “ανταγωνισμός”, έχεις κάποιον άλλον μπροστά σου για σύγκριση. Κι όταν χρειάζεται να κοιτάξεις έξω από σένα για να εκτιμήσεις την αξία σου, αυτό σημαίνει ότι δεν κατευθύνεις εσύ τη ζωή σου. Είναι προτιμότερο να κοιτάζεις μέσα σου, παρά να μετριέσαι με το διπλανό σου.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ
Μερικές φορές χρειάζεται να φάει κανείς μια δυνατή κλωτσιά, για να συνειδητοποιήσεις ότι οι άνθρωποι είναι πιο σημαντικοί από τα πράγματα. Κινδυνεύεις να γίνεις ένα θύμα πρώτης γραμμής, αν έχεις σε μεγαλύτερη προτεραιότητα την απόκτηση υλικών αγαθών και όχι την ανθρώπινη ζωή, ιδιαίτερα τη δική σου. Αν αφιερώσεις τον εαυτό σου σε πράγματα, γεγονότα ή χρήματα, το πιο πιθανό είναι να απογοητευτείς βαθιά.

Εκείνοι που προσανατολίζονται αποκλειστικά και μόνο στα πράγματα, έχουν μεγάλες δυσκολίες στις σχέσεις τους με τους άλλους. Βρίσκουν ότι η κουβέντα με τους άλλους ανθρώπους είναι αγγαρεία – και γι’ αυτό τις περισσότερες φορές προτιμούν να μιλούν στους άλλους αντί με τους άλλους, να τους διατάζουν και να τους χρησιμοποιούν, προκειμένου ν’ αποκτήσουν πράγματα. Οι άνθρωποι που εισπράττουν τις διαταγές ενοχλούνται από τις προσπάθειες του άλλου να τους μεταβάλλει σε συναισθηματικούς δούλους και προτιμούν να μένουν μακριά από τον «άνθρωπο των αντικειμένων», που στρέφεται έτσι όλο και πιο πολύ στα πράγματα, επαναλαμβάνοντας αιώνια τον κύκλο αυτό. Τελικά, ο άνθρωπος των αντικειμένων μένει μόνος του, μη έχοντας παρά τα αντικείμενα για παρηγοριά. Όμως τα πράγματα δεν μπορούν να σε παρηγορήσουν: είναι στείρα, νεκρά, χωρίς αγάπη. Τα πράγματα δεν μπορούν να ανταποδώσουν την αγάπη σου – κι έτσι, οι τελικές απολαβές της υπερβολικής αφοσίωσης στην επιτυχία και την απόκτηση αγαθών, είναι η μοναξιά και η απογοήτευση.

Το σημαντικότερο στον κόσμο είναι οι άνθρωποι και τα ζωντανά πλάσματα. Αν δε νιώθεις γύρω σου τη ζωή να σφύζει κι εσύ να συμμετέχεις σ’ αυτή, δεν έχεις καμιά δυνατότητα χαράς. Αν χανόταν η ζωή από τη γη, τίποτε στον κόσμο δε θα είχε και δε θα έδινε νόημα. Η ζωή είναι το μόνο πράγμα που μετράει.

Ποιος έχει δημιουργήσει τη διαίρεση;

Τι είναι σύγκρουση;

Σύγκρουση υπάρχει σίγουρα όταν υπάρχει διττότητα: “εγώ” και “εσύ”, η γυναίκα μου ή ο άντρας μου, ως κάτι χωριστό από μένα, ο διαχωρισμός σε διαλογιζόμενο και διαλογισμό. 'Οσο λοιπόν, θα υπάρχει διαίρεση ανάμεσα σε εθνικότητες, ανάμεσα σε θρησκείες, ανάμεσα σε ανθρώπους, ανάμεσα στο ιδανικό και στο πραγματικό, ανάμεσα σε “εκείνο που είναι γεγονός” και στο “πως θα έπρεπε να είναι” δεν μπορεί παρά να υπάρχει σύγκρουση. Αυτό είναι νόμος. Όπου υπάρχει διαχωρισμός, η αίσθηση της διαίρεσης, δεν μπορεί παρά να υπάρχει σύγκρουση.

Οι κοινωνίες στις οποίες ζούμε έχουν δημιουργηθεί από το κάθε ανθρώπινο πλάσμα, με την απληστία του, τον φθόνο του, την επιθετικότητα του και την αναζήτησή του για ασφάλεια. Εμείς έχουμε δημιουργήσει την κοινωνία στην οποία ζούμε και έχουμε γίνει μετά σκλάβοι αυτής της κοινωνίας. Εμείς οι άνθρωποι, μέσα από φόβο, μέσα από μοναξιά και την αναζήτηση της ασφάλειας – χωρίς ποτέ να κατανοούμε τι είναι ανασφάλεια, αλλά θέλοντας πάντα ασφάλεια-, έχουμε δημιουργήσει τον πολιτισμό μας, την κοινωνία μας, τις θρησκείες μας, τους Θεούς μας.

Ποιος έχει δημιουργήσει την διαίρεση; Επειδή όπου υπάρχει διαίρεση, είτε μέσα μας είτε έξω, υπάρχει και σύγκρουση. Αυτό είναι απολύτως σίγουρο. Δεν είναι η σκέψη που έχει διαιρέσει τους ανθρώπους σε χριστιανούς, βουδιστές, Εβραίους, Άραβες, ινδουιστές και μουσουλμάνους;

Η σκέψη δεν είναι που το έκανε αυτό;

Και μετά έρχεται το ερώτημα: Τι είναι η σκέψη;
Η σκέψη είναι η δραστηριότητα με την οποία ζούμε.
Η σκέψη είναι ο κεντρικός παράγοντας των πράξεών μας.
Η σκέψη είναι που χωρίζει εσένα από μένα, το ιδανικό από “εκείνο που είναι γεγονός”.

Οπότε τι είναι η σκέψη;

Δεν είναι η σκέψη δραστηριότητα της μνήμης;
Η σκέψη είναι υπεύθυνη για όλους τους πολέμους, για όλους τους θεούς που έχει επινοήσει, η σκέψη είναι υπεύθυνη που πήγε ο άνθρωπος στο φεγγάρι, και η σκέψη είναι επίσης υπεύθυνη για την διαίρεση και την σύγκρουση ανάμεσα σε “αυτό που είναι” και σε “εκείνο που θα έπρεπε να είναι”.

Δράση σημαίνει τώρα

ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ: ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ

Ζ’ 157

Αναφέρουν οκτώ μέρη της ψυχής: τις πέντε αισθήσεις, τη γενεσιουργό δύναμη που υπάρχει μέσα μας, την ικανότητα της ομιλίας και την ικανότητα του λόγου.

Η’ 30-32

Η ανθρώπινη ψυχή, λέει ο Πυθαγόρας, διαιρείται σε τρία μέρη: νοημοσύνη, λογικό, θυμικό. Νοημοσύνη και θυμικό έχουν και τα άλλα ζώα, λογικό μόνο ο άνθρωπος. Η έδρα της ψυχής εκτείνεται από την καρδιά μέχρι τον εγκέφαλο. Στο μέρος της που είναι στην καρδιά έχει την έδρα του το θυμικό, η νοημοσύνη και το λογικό βρίσκονται στον εγκέφαλο. Οι αισθήσεις είναι σταγόνες από αυτά. Το λογικό είναι αθάνατο, όλα τα υπόλοιπα θνητά. Η ψυχή τρέφεται από το αίμα. Οι λογικές δυνάμεις της ψυχής είναι άνεμοι. Τόσο η ψυχή όσο και οι λογικές δυνάμεις είναι αόρατα, γιατί και ο αιθέρας είναι αόρατος. Δεσμά της ψυχής είναι οι φλέβες, οι αρτηρίες και τα νεύρα. Όταν όμως έχει ισχυροποιηθεί κι έχει καταλαγιάσει, δεσμά της γίνονται οι λόγοι και τα έργα. Όταν ριχτεί στη γη, σχηματοποιείται στον αέρα όμοια με το σώμα.

Ο Ερμής είναι ταμίας των ψυχών, και γι’ αυτό ονομάζεται «πομπαίος», «πυλαίος» και «χθόνιος», διότι αυτός μεταφέρει τις ψυχές από τα σώματα τόσο από τη γη όσο και από τη θάλασσα. Οι καθαρές μεταφέρονται στον ύψιστο χώρο, ενώ οι ακάθαρτες ούτε τις καθαρές πλησιάζουν ούτε η μία την άλλη και δένονται από τις Ερινύες με άρρηκτα δεσμά. Όλος ο αέρας είναι γεμάτος ψυχές, που ονομάζονται δαίμονες και ήρωες, και απ’ αυτές στέλνονται στους ανθρώπους τα όνειρα, τα σημάδια και οι αρρώστιες, και όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα πρόβατα και στα άλλα ζώα.

Το μεγαλύτερο πράγμα, λέει, στους ανθρώπους είναι το να κερδηθεί η ψυχή τους από το καλό ή το κακό. Οι άνθρωποι που έχουν αγαθή ψυχή ευδαιμονούν, διαφορετικά δεν ησυχάζουν ποτέ ούτε υπάρχει σταθερότητα στη ζωή τους.

ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ - 3ος αιώνας μ.Χ.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ: Να σκέφτεσαι αυτά που μπορείς να κάνεις και να είσαι ευχαριστημένος με αυτά που έχεις

Να σκέφτεσαι αυτά που μπορείς να κάνεις και να είσαι ευχαριστημένος με αυτά που έχεις.

Να μη σκέφτεσαι πράγματα που μπορεί να ζηλεύεις ή να θαυμάζεις και να μην τα αφήνεις να σου γίνονται έμμονες ιδέες. Να κοιτάζεις τη ζωή αυτών που είναι σε κακή κατάσταση, να βλέπεις τι υποφέρουν κ έτσι όσα έχεις εσύ θα σου φαίνονται σπουδαία και αξιοζήλευτα και καθώς δεν θα επιθυμείς τίποτα παραπάνω δεν θα υποφέρεις μέσα σου.

Γιατί κάποιος που θαυμάζει όσους έχουν πολλά αγαθά και που η σκέψη αυτή του γίνεται έμμονη ιδέα, θέλει συνέχεια όλο και κάτι παραπάνω και στην προσπάθειά του να τα αποκτήσει θα αναγκαστεί να κάνει κάτι που θα παραβαίνει τον νόμο.

Γι’ αυτό δεν πρέπει να αποζητάς κάποια πράγματα και πρέπει να είσαι ευχαριστημένος με κάποια άλλα που έχεις, συγκρίνοντας τη ζωή σου με αυτών που είναι σε χειρότερη κατάσταση και να θεωρείς τον εαυτό σου τυχερό, όταν αναλογίζεσαι τι υποφέρουν, γιατί εσύ ζεις καλύτερα από ό,τι οι άλλοι.

Αν, λοιπόν, σκέφτεσαι έτσι, θα ζεις ευχαριστημένος και θα πετάξεις από πάνω σου τις μάστιγες της ζωής που δεν είναι άλλες από τη ζήλια, τον φθόνο και τη μνησικακία.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Επιστήμονες εντοπίζουν μυστηριώδη μαύρη τρύπα «ενδιάμεσης μάζας»

Οι επιστήμονες ανακοίνωσαν την ανακάλυψη μιας μαύρης τρύπας – της παλαιότερης που εντοπίστηκε ποτέ – που δεν θα έπρεπε καν να υπάρχει σύμφωνα με την τρέχουσα κατανόηση των κοσμικών τεράτων, που είναι τόσο πυκνές που ούτε το φως μπορεί να ξεφύγει από τη βαρυτική τους έλξη.

 

Γεννημένη από μια συγχώνευση μεταξύ δύο άλλων μαύρων οπών, το αντικείμενο GW190521 ζυγίζει 142 φορές τη μάζα του Ήλιου μας και είναι η πρώτη μαύρη τρύπα «ενδιάμεσης μάζας» που έχει παρατηρηθεί ποτέ, ανέφεραν δύο κοινοπραξίες περίπου 1.500 επιστημόνων σε ένα ζευγάρι μελετών.

 

«Αυτό το γεγονός είναι μια πόρτα που ανοίγει την κοσμική διαδικασία για το σχηματισμό μαύρων τρυπών», «Είναι ένας εντελώς νέος κόσμος.»

 

Μια αστρική μαύρη τρύπα σχηματίζεται όταν ένα αστέρι που πεθαίνει καταρρέει και έχει συνήθως  μέγεθος τρεις έως δέκα ηλιακές μάζες.

 

Οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που βρίσκονται στο κέντρο των περισσότερων γαλαξιών, συμπεριλαμβανομένου και του Γαλαξία μας, κυμαίνονται από εκατομμύρια έως δισεκατομμύρια ηλιακές μάζες. Μέχρι τώρα, δεν είχαν βρεθεί μαύρες τρύπες με μάζα 100 έως 1.000 φορές από αυτήν του Ήλιου μας.

 

Μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή παραδείγματος στην αστροφυσική των μαύρων οπών. Τα ευρήματα αυτά, λένε οι ερευνητές, υποστηρίζουν την ιδέα ότι θα μπορούσαν να σχηματιστούν υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες μέσω της επαναλαμβανόμενης συγχώνευσης αυτών των μεσαίων σωμάτων.

 

Αυτό που οι επιστήμονες παρατήρησαν στην πραγματικότητα ήταν τα κύματα βαρύτητας που παρήχθησαν πριν από περισσότερα από επτά δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το GW190521 σχηματίστηκε από τη σύγκρουση δύο μικρότερων μαύρων οπών 85 και 65 ηλιακών μαζών.

 

Όταν συγκρούστηκαν μαζί, απελευθερώθηκε ενέργεια οκτώ ηλιακών μαζών, δημιουργώντας ένα από τα πιο ισχυρά γεγονότα στο Σύμπαν μετά από το Big Bang. Τα κύματα βαρύτητας μετρήθηκαν για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2015, δίνοντας στους κύριους ερευνητές ένα Νόμπελ φυσικής δύο χρόνια αργότερα.

 

Πρόκληση για τα τρέχοντα μοντέλα

 

Το GW190521 εντοπίστηκε στις 21 Μαΐου 2019 από τρία συμβολόμετρα, τα οποία μπορούν να μετρήσουν μια μεταβολή χιλιάδες φορές μικρότερη από έναν ατομικό πυρήνα καθώς τα κύματα βαρύτητας περνούν από τη Γη.

 

Σύμφωνα με τις τρέχουσες γνώσεις, η βαρυτική κατάρρευση ενός αστεριού δεν μπορεί να σχηματίσει μαύρες τρύπες στην περιοχή από 60 έως 120 ηλιακές μάζες επειδή – σε αυτό το μέγεθος – τα αστέρια καταρρέουν εντελώς από την υπερκαινοφανή έκρηξη (σουπερνόβα) που συνοδεύει την κατάρρευση.
 

Και όμως, οι δύο μαύρες τρύπες που προκάλεσαν το GW190521 ήταν και οι δύο σε αυτό το μέγεθος.
 

Είναι επίσης μια ένδειξη για το πόσα πράγματα δεν είναι ακόμη γνωστά.

 

«Αυτή η ανίχνευση επιβεβαιώνει ότι υπάρχει ένα τεράστιο σύμπαν που μας έχει παραμείνει αόρατο», δήλωσε ο Ινδός αστροφυσικός Karan Jani. «Έχουμε πολύ περιορισμένη θεωρητική και παρατηρητική κατανόηση αυτής της αόριστης κατηγορίας μαύρης τρύπας με ενδιάμεση μάζα».

 

«Η ικανότητά μας να βρούμε μια μαύρη τρύπα πλάτους εκατοντάδων χιλιομέτρων από τα πέρατα του Κόσμου είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές πραγματοποιήσεις αυτής της ανακάλυψης», πρόσθεσε ο Jani.

 

Οι δύο μελέτες δημοσιεύθηκαν στο Physical Review Letters και στο Astrophysical Journal Letters.

Heidegger: Sein und Zeit (5)

Martin Heidegger: 1889–1976

Είναι και Χρόνος

§35: Das Gerede: Η φλυαρία

§1 Φλυαρία: η απώλεια του εαυτού

Γιατί μας ενδιαφέρει η χαϊντεγκεριανή συνομιλία περί φλυαρίας; Επειδή φωτίζει δυνατά αυτό που συμβαίνει και στον ελλαδικό τόπο: η συνομιλία σε όλα τα επίπεδα και πιο πολύ στην πολιτική εγκαθιδρύει τη φλυαρία ως αερολογία. Ειδικά στο μεγάκοσμο της πολιτικής, τα πολιτικά «αηδόνια» από όλες τις ιδεολογικές γωνίες επενδύουν στη φλυαρία, προκειμένου να χειραγωγούν την ευρεία μάζα των πολιτών και να την καθιστούν υπηρετικό προσωπικό τους. Ο Χάιντεγκερ εξετάζει τη φλυαρία στο ευρύτερο πλαίσιο της γλώσσας. Θεμέλιο της γλώσσας είναι ο λόγος ως λέγειν (Sagen) και ομιλείν (Sprechen). Με τον εκάστοτε τρόπο που εκφέρεται ο λόγος, δηλαδή με την εκάστοτε τροπή που παίρνει το λέγειν και το ομιλείν ως συν-ανα-στροφή, παρ-ευρίρκεται ο άνθρωπος μέσα στον κόσμο. Τούτο σημαίνει πως η εν λόγω παρ-εύρεση θεμελιώνει το Είναι της στη γλώσσα. Τι είναι η γλώσσα; Είναι η παρ-ουσία του ανθρώπου με φωνή και με λόγο: ο άνθρωπος αφήνει την εσωτερικότητά του για να εκφράσει την εξωτερικότητά του, δηλαδή να στραφεί προς τον κόσμο και εδώ μέσα να εξ-ίσταται ως «πηγή λαλαίουσα»: ως ομιλία, ως διά-λογος με τον άλλο. Τούτο υποδηλώνει ότι εισέρχεται μέσα στον κόσμο των πολλών και εξέρχεται από τον εαυτό του ως ομιλούσα ύπαρξη. Αυτή η εκ-βολή της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στον γενικό, τον απρόσωπο κόσμο των πολλών ομιλεί τη γλώσσα της απώλειας του εαυτού. Η απώλεια τούτη, μέσα στο δημόσιο-μαζικό Είναι των πολλών, ηχεί ως η έκπτωση ή κατάπτωση της ύπαρξης. Η εν λόγω έκπτωση δεν κατανοείται ως πτώση από μια πρωταρχική, ανώτερη και καθαρότερη κατάσταση ή σφαίρα σε μια υποδεέστερη, κατώτερη, θολή και αμαρτωλή, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τους πρωτόπλαστους, αλλά ως μια έκ-πτωση με το νόημα ότι η ανθρώπινη ύπαρξη πέφτει έξω από τον εαυτό της, οδεύει ολοταχώς και αδιάκοπα προς τη δημοσιότητα. Ετούτη η δημοσιότητα ιδιάζει πλέον στο Da-sein του ανθρώπου, στην κατ’ εξοχήν δημόσια ύπαρξή του, με άλλα λόγια στην εκφρασμένη και εκφραζόμενη κατανόηση και ερμήνευση του καθημερινού Dasein.

§2 Φλυαρία: η βροντερή ανεστιότητα της ύπαρξης

H ως άνω δημόσια ύπαρξη συνυφαίνεται οντο-λογικά με την κατανόηση, αλλά και την ερμήνευση που έχει εγκαθιδρυθεί. [=έχει εισέλθει στη ζωή μας]. Μέσα σε τούτη την εγκαθίδρυση έχει παραδοθεί το Dasein μας. Το καθημερινό Είναι του τελευταίου εκ-δηλώνεται στην αυθεντικότητά του ως διά-λογος, στην αναυθεντικότητά του, ήτοι στην έκπτωσή του, ως φλυαρία ή αερολογία. Η φλυαρία, κατ’ αυτό το νόημα, ανήκει στα δομικά στοιχεία της έκ-πτωσης: διανοίγει την ύπαρξη στον ορίζοντα κατανόησης των άλλων, συν-εν-νόησης με τους άλλους. Όλα τούτα όμως σε ένα ορισμένο καθημερινό περιβάλλον. Από τη σκοπιά έτσι της ύπαρξης που τελεί σε έκπτωση, η φλυαρία λογίζεται θετικό στοιχείο, γιατί άγει σε μαζική επι-κοινωνία τους ανθρώπους, τους κοινοποιεί πληροφορίες, γνώμες, μορφές ενημέρωσης. Από τη σκοπιά όμως της αυθεντικής ύπαρξης, η φλυαρία δεν παράγει νοήματα, δεν εμβαθύνει, δεν ερευνά, δεν στοχάζεται. Δεν μπορεί, ως εκ της δομικής της σύστασης, να υπερβαίνει τον παραδομένο στην αερολογία εαυτό της και από φλυαρία να γίνεται το αυθεντικά ομιλητικό Είναι του ανθρώπου. Τι συμβαίνει λοιπόν; Προχειρολογεί, εκφέρει αβασάνιστες κρίσεις, συμπεριφέρεται ανεδαφικά. Ως τέτοιος λόγος ωστόσο γίνεται προσιτός στον μέσο άνθρωπο. Συναφώς προσφέρει κάποια δυνατότητα να κατανοεί ο κοινός νους φαινόμενα και καταστάσεις, χωρίς καμιά πρότερη οικείωση, γνωριμία με αυτά ή αυτές. Τι σημαίνει αυτό; Πως ο φλύαρος λόγος κινείται στο κατά προσέγγιση, στο περίπου και ως εκ τούτου συνεπάγεται παραποίηση, διαστροφή της αλήθειας. Αδιαφορεί για την ακρίβεια, με αποτέλεσμα να μην έχει καμιά σχέση με την αυθεντική ομιλία, με τη διείσδυση στην αληθινή ουσία των πραγμάτων. Κατ’ αυτό τον τρόπο νοθεύει την πρωταρχική ουσία της ύπαρξης, καθιστά κίβδηλη την παρ-ουσία του ανθρώπου στον κόσμο και συντελεί στην ολοσχερή αποδιοργάνωση του εαυτού. Τότε είναι που η ανθρώπινη ύπαρξη ξεριζώνεται, δηλαδή ως μέσα-στον-κόσμο-Είναι αποκόπτεται από το αρχέγονα γνήσιο Είναι προς τον κόσμο και στο κέντρο της ζωής κυριαρχεί λογοκλοπία, λογοκοπία, λογομαχία, με δυο λόγια: γραπτή και προφορική σπερμολογία. Η κυριαρχία μιας τέτοιας σπερμολογίας, δηλαδή διάδοσης και εδραίωσης ατεκμηρίωτων φημών, πληροφοριών, γνωμών, οδηγεί με σταθερό βήμα στη «δικτατορία των πολλών», όπως αναφέρει σε άλλο σημείο ο Χάιντεγκερ, δηλαδή στη δικτατορία των ολίγων με τη συγκατάθεση των πολλών. Το ξερίζωμα τότε είναι μοιραίο: εκ-θέτει το Dasein στην πιο καθημερινή και δεινή, σιδερόφρακτη πραγματικότητά του, δηλαδή στην ανεστιότητα. Στην κατάσταση της ανεστιότητας αντιστοιχεί η κοινή ερμηνεία των πραγμάτων, το μέσο επίπεδο της κοινής γνώμης. Γνωρίσματα του εν λόγω επιπέδου σκέψης είναι η ανύποπτη αυτοβεβαιότητα, η αυτάρεσκη παντογνωσία, η δοκησισοφία, ο συσκοτισμός. Εν τέλει: ο σκοταδισμός, ο οποίος περνάει για περισσή κουλτούρα και συγκαλύπτει την ανεστιότητα. 

§3 Το μεταφρασμένο κείμενο: Η φλυαρία

«Η έκφραση «φλυαρία» δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί εδώ με δυσφημιστική σημασία. Από πλευράς ορολογίας σημαίνει ένα θετικό φαινόμενο, το οποίο συγκροτεί το είδος του Είναι που ιδιάζει στο κατανοείν και ερμηνεύειν το καθημερινό Dasein. Ως επί το πλείστον, η ομιλία εκφράζεται και έχει ήδη πάντα εκφραστεί. Είναι γλώσσα. Αλλά τότε, ό,τι έχει εκφραστεί, κάθε φορά περιέχει ήδη κατανόηση και ερμήνευση. Η γλώσσα, (ως το εκφρασμένο-Είναι) των πραγμάτων, κρύβει μέσα της έναν τρόπο του Είναι, με τον οποίο έχει ερμηνευθεί η κατανόηση του Dasein. Αυτή η κατά ένα τρόπο του Είναι ερμήνευση (Ausgelegtheit) εννοεί να είναι τόσο λίγο απλώς παρευρισκόμενη όσο και η γλώσσα· απεναντίας, το Είναι τους έχει το ίδιο τον χαρακτήρα του Dasein. Αρχικά και μέσα σε ορισμένα όρια το Dasein έχει παραδοθεί αδιάκοπα σε τούτο το Είναι-της-ερμήνευσης· τούτο-εδώ ρυθμίζει και κατανέμει τις δυνατότητες τής κατά μέσο όρο κατανόησης και της προσιδιάζουσας σε τούτη ενδιάθετης εύρεσης. Tο εκφρασμένο-Είναι (Ausgesprochenheit) διατηρεί μέσα στο σύνολο των διαρθρωμένων συναρτήσεων της σημασίας μια κατανόηση του διανοιγμένου κόσμου και ισαρχέγονα με τούτη μια κατανόηση του Συν-Dasein Άλλων [=του συνυπάρχειν] και του Ενείναι [=ενυπάρχειν μέσα στον κόσμο] που ιδιάζει στον εκάστοτε εκφραζόμενο. Η κατανόηση που έχει ήδη κατατεθεί μέσα στο εκφρασμένο-Είναι των πραγμάτων αφορά τόσο την παραδεδομένη ανακάλυψη των όντων που εκάστοτε επιτεύχθηκε όσο και την εκάστοτε κατανόηση του Είναι καθώς και τις διαθέσιμες δυνατότητες και ορίζοντες για μια νέα ερμήνευση και εννοιολογική άρθρωση. Αλλά τώρα πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από μια απλή αναφορά στο γεγονός αυτού του χαρακτήρα της ερμήνευσης του Dasein και να θέσουμε το ερώτημα για το υπαρκτικό είδος του Είναι του λόγου [ως ομιλίας] που εκφράζεται και εκφράζει τον εαυτό του. Εάν αυτός δεν μπορεί να συλληφθεί ως κάτι που παρευρίσκεται, τότε ποιο είναι το Είναι του και τι μας λέγει αυτό εδώ, κατά βάση, για το καθημερινό είδος του Είναι του Dasein;

            Ο λόγος [ως ομιλία] που εκφράζεται είναι κοινοποίηση. Η οντολογική του τάση στοχεύει στο να άγει τον ακροατή να συμμετέχει στο Είναι το διανοιγμένο προς ό,τι φέρει σε συζήτηση ο λόγος.

            Στη γλώσσα που μιλιέται, όταν κανείς εκφράζεται, ενυπάρχει ήδη μια κατά μέσο όρο καταληπτότητα· έτσι μπορεί ο κοινοποιούμενος λόγος να κατανοείται σε σημαντικό βαθμό, ακόμη κι αν ο ακροατής δεν άγεται μέσα σε ένα Είναι προς εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος, προκειμένου να το κατανοεί. Δεν κατανοούμε τόσο πολύ τα όντα για τα οποία γίνεται λόγος παρά προσηλώνουμε την ακοή μας ήδη μόνο σε ό,τι λέγεται στην ομιλία ως τέτοιο. Ό,τι λέγεται κατανοείται· αυτό όμως για το οποίο γίνεται λόγος κατανοείται μόνο κατά προσέγγιση και επιφανειακά. Έχουμε κατά νου το ίδιο πράγμα, επειδή έχουμε με τον ίδιο μέσο όρο μια κοινή κατανόηση για ό,τι λέγεται.

            Το ακούειν και το κατανοείν έχουν εκ των προτέρων προσκολληθεί σε ό,τι έχει λεχθεί στην ομιλία. Η κοινοποίηση δεν «μερίζει» την πρωταρχική σχέση του Είναι προς τα όντα που έρχονται στο λόγο για συζήτηση· απεναντίας, το συναλλήλως-Είναι [=το συνευρίσκεσθαι στον κόσμο] κινείται μέσα στο συνομιλείν και στο βιομεριμνάν για τα λεγόμενα της συνομιλίας. Το συναλλήλως-Είναι ενδιαφέρεται να γίνεται συζήτηση. Το ειρημμένο-Είναι, το Dictum, η ρήση, όλα αυτά στέκονται τώρα εγγύηση για τη γνησιότητα του λόγου και της κατανόησής του καθώς και για την εναρμόνισή του με τα γεγονότα. Και επειδή το ομιλείν έχει χάσει την πρωταρχική του οντολογική σχέση προς τα όντα που έχει φέρει σε λόγο, ήτοι ποτέ δεν πέτυχε μια τέτοια σχέση, δεν κοινοποιείται με τέτοιο τρόπο ώστε να καθιστά τα όντα αντικείμενα αρχέγονης ιδιοποίησης, αλλά με τρόπο που να σπερμολογεί και να επαναλαμβάνει τα λόγια άλλων. Όσα λέγονται στην ομιλία ως τέτοια διασπείρονται σε ευρύτερους κύκλους και παίρνουν έναν χαρακτήρα αυθεντίας. Το Πράγμα είναι έτσι, επειδή το λένε έτσι. Από μια τέτοια ακριβώς σπερμολογία και επανάληψη, όπου η έλλειψη βασιμότητας/εδαφικότητας επιδεινώνεται σε πλήρη αβασιμότητα/ανεδαφικότητα, συγκροτείται η φλυαρία. Και μάλιστα αυτή εδώ δεν περιορίζεται σε προφορική σπερμολογία, αλλά επεκτείνεται και στον γραπτό λόγο υπό τη μορφή της «αερογραφίας». Η σπερμολογία [ή η επανάληψη], σε τούτη την περίπτωση, δεν βασίζεται τόσο πολύ σε φημολογία. Τρέφεται με την επιφανειακή ανάγνωση. Η μέση κατανόηση του αναγνώστη ποτέ δεν θα είναι σε θέση να αποφασίσει τι έχει αντληθεί από αρχέγονες πηγές και έχει αποκτηθεί με αγώνα και τι είναι ακριβώς σπερμολογία. Η μέση κατανόηση, εξάλλου, διόλου δεν επιθυμεί μια τέτοια διάκριση ούτε την έχει ανάγκη, επειδή φυσικά κατανοεί τα πάντα.

            Η ανεδαφικότητα της φλυαρίας δεν αποτελεί εμπόδιο για αυτήν να εισχωρεί στη δημοσιότητα· απεναντίας, την ευνοεί. Η φλυαρία είναι η δυνατότητα, να καταλαβαίνει κανείς τα πάντα, χωρίς προηγούμενη ιδιοποίησή τους. Με μια τέτοια ιδιοποίηση η φλυαρία κινδυνεύει να καταποντισθεί· γι’ αυτό ήδη παίρνει τα μέτρα της ενάντια σε έναν τέτοιο κίνδυνο. Η φλυαρία, την οποία μπορεί ο καθένας να συλλέγει εν σπουδή, δεν απαλλάσσει μόνο κάποιον από την υποχρέωση γνήσιας κατανόησης, αλλά αναπτύσσει μια αδιαφοροποίητη καταληπτότητα, για την οποία δεν είναι πλέον τίποτα κρυφό.

            Ο λόγος της ομιλίας [ή ως ομιλία], που ανήκει στην ουσιώδη σύσταση του Είναι του Dasein και συμμετέχει στη συγκρότηση της διανοικτότητάς του, έχει τη δυνατότητα να γίνεται φλυαρία και ως τέτοια να συμβάλλει όχι τόσο στο να διατηρεί το εντός-του-κόσμου-Είναι ανοικτό για μας σε μια δομικά διαρθρωμένη κατανόηση, όσο μάλλον να το κλείνει και να επικαλύπτει τα ενδοκόσμια όντα. Για να κάνει αυτό, δεν χρειάζεται να καταφεύγει σε μια εκ προθέσεως παραπλάνηση. Η φλυαρία δεν έχει το είδος του Είναι, σύμφωνα με το οποίο κάτι παρουσιάζεται συνειδητά ως κάτι άλλο. Αυτά που έχουν λεχθεί ανεδαφικά και στη συνέχεια κυκλοφορούν σπερμολογικά παραπέρα αρκούν να διαστρέψουν τη διεργασία διάνοιξης σε διεργασία εγκλεισμού. Διότι τα λεχθέντα αρχικά κατανοούνται πάντα ως «αυτά που λέγουν», ήτοι ως αυτά που αποκαλύπτουν. Επομένως, η φλυαρία από τη φύση της είναι μια διεργασία εγκλεισμού, δυνάμει της ιδιάζουσας σε αυτήν παράλειψης να επιστρέψει στο έδαφος αυτών, για τα οποία μας έχει μιλήσει ο λόγος.

            Αυτή η διεργασία εγκλεισμού επιδεινώνεται εκ νέου, από το γεγονός ότι η φλυαρία πέτυχε τάχατες να οδηγήσει στην κατανόηση αυτών για τα οποία μας έχει μιλήσει ο λόγος και ότι λόγω αυτής ακριβώς της στρεβλής αντίληψης αποθαρρύνει κάθε νέο ερωτάν και κάθε αντιπαράθεση και με έναν ιδιότυπο τρόπο καταπιέζει αυτά εδώ και τα επιβραδύνει (=τα καθιστά βραδυφλεγή).

            Αυτός ο χαρακτήρας της ερμήνευσης που ιδιάζει στη φλυαρία έχει ήδη καθιδρυθεί, κάθε φορά, μέσα στο Dasein. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουμε κατ’ αρχήν πολλά και πολύ λίγα ξεπερνούν μια τέτοιου είδους μέση κατανόηση. Το Dasein δεν μπορεί ποτέ να γλυτώσει απ’ αυτόν τον καθημερινό τρόπο ερμήνευσης των πραγμάτων, με τον οποίο αρχικά ανατρέφεται. Μέσα σ’ αυτόν, με βάση αυτόν και σε εναντίωση προς αυτόν επιτελείται κάθε γνήσια διεργασία κατανόησης, ερμήνευσης και κοινοποίησης, επαναποκάλυψης και εκ νέου ιδιοποίησης. Σε καμιά περίπτωση δεν υπάρχει ένα Dasein που θα στεκόταν, ανέγγιχτο και αδιάφθορο από αυτόν τον τρόπο ερμήνευσης των πραγμάτων, μπρος στην ελεύθερη χώρα ενός «κόσμου» καθεαυτόν, απλώς για να παρατηρεί ό,τι συναντά. Η κυριαρχία του δημόσιου τρόπου ερμήνευσης των πραγμάτων έχει ήδη μάλιστα αποφασίσει για τις δυνατότητες του θυμικού ή σύντονου-Είναι (Gestimmtsein), δηλαδή για το θεμελιώδες είδος, με το οποίο το Dasein αφήνει τον κόσμο να εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για αυτό. Οι πολλοί προσχεδιάζουν την ενδιάθετη-εύρεση (Befindlichkeit), καθορίζουν τι θα «δει» κανείς και πώς θα το «δει».

            Η φλυαρία, που εγκλείει τα πράγματα με τον τρόπο που επισημάναμε, είναι το είδος του Είναι που ιδιάζει στην ξεριζωμένη κατανόηση του Dasein. Αυτή ωστόσο η φλυαρία δεν απαντά ως μια κατάσταση που παρευρίσκεται σε ένα παρευρισκόμενο ον, αλλά έχει ξεριζωθεί υπαρκτικά, και τούτο το ξερίζωμα είναι διαρκές. Τούτο σημαίνει οντολογικά: το διατηρούμενο μέσα στη φλυαρία Dasein, ως εντός-του-κόσμου-Είναι, είναι αποκομμένο από τις πρωταρχικές του και αρχέγονα γνήσιες σχέσεις του Είναι προς τον κόσμο, προς το Συν-Dasein, προς το ίδιο το Εν(τός)-Είναι (In-Sein). Αυτό το Dasein διατηρείται αιωρούμενο, ακόμη κι αν εξακολουθεί, έστω και με αυτό τον τρόπο, να είναι μαζί με τον κόσμο, με τους Άλλους και προς τον ίδιο τον εαυτό του. Την οντολογική δυνατότητα ενός τέτοιου ξεριζώματος έχει μόνο το ον, του οποίου η διανοικτότητα είναι συγκροτημένη από τον λόγο ως ομιλία που έχει αρθρωθεί με βάση την ενδιάθετη εύρεση και κατανόηση· δηλαδή ένα ον, του οποίου η διανοικτότητα, δυνάμει αυτής της οντολογικής σύστασης, είναι το Da του, το «εντός-του-κόσμου» του. Μακριά από το να συνιστά ένα μη-Είναι του Dasein, το ως άνω ξερίζωμα είναι μάλλον η πιο καθημερινή και η πιο πείσμων «πραγματικότητά» του.

            Ο χαρακτήρας του μέσου τρόπου ερμήνευσης των πραγμάτων είναι αυτονόητος και σίγουρος για τον εαυτό του· ωστόσο, ενώ το εκάστοτε Dasein μπορεί να επελαύνει προς μια αυξανόμενη ανεδαφικότητα, καθώς αιωρείται, η ανεστιότητα αυτής της αιώρησης παραμένει κρυμμένη υπό την προστατευτική ασπίδα του ως άνω χαρακτήρα».

ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (394d-396e)

[394d] Τοῦτο τοίνυν αὐτὸ ἦν ὃ ἔλεγον, ὅτι χρείη διομολογήσασθαι πότερον ἐάσομεν τοὺς ποιητὰς μιμουμένους ἡμῖν τὰς διηγήσεις ποιεῖσθαι ἢ τὰ μὲν μιμουμένους, τὰ δὲ μή, καὶ ὁποῖα ἑκάτερα, ἢ οὐδὲ μιμεῖσθαι.
Μαντεύομαι, ἔφη, σκοπεῖσθαί σε εἴτε παραδεξόμεθα τραγῳδίαν τε καὶ κωμῳδίαν εἰς τὴν πόλιν, εἴτε καὶ οὔ.
Ἴσως, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἴσως δὲ καὶ πλείω ἔτι τούτων· οὐ γὰρ δὴ ἔγωγέ πω οἶδα, ἀλλ᾽ ὅπῃ ἂν ὁ λόγος ὥσπερ πνεῦμα φέρῃ, ταύτῃ ἰτέον.
Καὶ καλῶς γ᾽, ἔφη, λέγεις.
[394e] Τόδε τοίνυν, ὦ Ἀδείμαντε, ἄθρει, πότερον μιμητικοὺς ἡμῖν δεῖ εἶναι τοὺς φύλακας ἢ οὔ· ἢ καὶ τοῦτο τοῖς ἔμπροσθεν ἕπεται, ὅτι εἷς ἕκαστος ἓν μὲν ἂν ἐπιτήδευμα καλῶς ἐπιτηδεύοι, πολλὰ δ᾽ οὔ, ἀλλ᾽ εἰ τοῦτο ἐπιχειροῖ, πολλῶν ἐφαπτόμενος πάντων ἀποτυγχάνοι ἄν, ὥστ᾽ εἶναί που ἐλλόγιμος;
Τί δ᾽ οὐ μέλλει;
Οὐκοῦν καὶ περὶ μιμήσεως ὁ αὐτὸς λόγος, ὅτι πολλὰ ὁ αὐτὸς μιμεῖσθαι εὖ ὥσπερ ἓν οὐ δυνατός;
Οὐ γὰρ οὖν.
[395a] Σχολῇ ἄρα ἐπιτηδεύσει γέ τι ἅμα τῶν ἀξίων λόγου ἐπιτηδευμάτων καὶ πολλὰ μιμήσεται καὶ ἔσται μιμητικός, ἐπεί που οὐδὲ τὰ δοκοῦντα ἐγγὺς ἀλλήλων εἶναι δύο μιμήματα δύνανται οἱ αὐτοὶ ἅμα εὖ μιμεῖσθαι, οἷον κωμῳδίαν καὶ τραγῳδίαν ποιοῦντες. ἢ οὐ μιμήματε ἄρτι τούτω ἐκάλεις;
Ἔγωγε· καὶ ἀληθῆ γε λέγεις, ὅτι οὐ δύνανται οἱ αὐτοί.
Οὐδὲ μὴν ῥαψῳδοί γε καὶ ὑποκριταὶ ἅμα.
Ἀληθῆ.
Ἀλλ᾽ οὐδέ τοι ὑποκριταὶ κωμῳδοῖς τε καὶ τραγῳδοῖς οἱ [395b] αὐτοί· πάντα δὲ ταῦτα μιμήματα. ἢ οὔ;
Μιμήματα.
Καὶ ἔτι γε τούτων, ὦ Ἀδείμαντε, φαίνεταί μοι εἰς σμικρότερα κατακεκερματίσθαι ἡ τοῦ ἀνθρώπου φύσις, ὥστε ἀδύνατος εἶναι πολλὰ καλῶς μιμεῖσθαι ἢ αὐτὰ ἐκεῖνα πράττειν ὧν δὴ καὶ τὰ μιμήματά ἐστιν ἀφομοιώματα.
Ἀληθέστατα, ἦ δ᾽ ὅς.
Εἰ ἄρα τὸν πρῶτον λόγον διασώσομεν, τοὺς φύλακας ἡμῖν τῶν ἄλλων πασῶν δημιουργιῶν ἀφειμένους δεῖν εἶναι [395c] δημιουργοὺς ἐλευθερίας τῆς πόλεως πάνυ ἀκριβεῖς καὶ μηδὲν ἄλλο ἐπιτηδεύειν ὅτι μὴ εἰς τοῦτο φέρει, οὐδὲν δὴ δέοι ἂν αὐτοὺς ἄλλο πράττειν οὐδὲ μιμεῖσθαι· ἐὰν δὲ μιμῶνται, μιμεῖσθαι τὰ τούτοις προσήκοντα εὐθὺς ἐκ παίδων, ἀνδρείους, σώφρονας, ὁσίους, ἐλευθέρους, καὶ τὰ τοιαῦτα πάντα, τὰ δὲ ἀνελεύθερα μήτε ποιεῖν μήτε δεινοὺς εἶναι μιμήσασθαι, μηδὲ ἄλλο μηδὲν τῶν αἰσχρῶν, ἵνα μὴ ἐκ τῆς μιμήσεως τοῦ εἶναι [395d] ἀπολαύσωσιν. ἢ οὐκ ᾔσθησαι ὅτι αἱ μιμήσεις, ἐὰν ἐκ νέων πόρρω διατελέσωσιν, εἰς ἔθη τε καὶ φύσιν καθίστανται καὶ κατὰ σῶμα καὶ φωνὰς καὶ κατὰ τὴν διάνοιαν;
Καὶ μάλα, ἦ δ᾽ ὅς.
Οὐ δὴ ἐπιτρέψομεν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὧν φαμὲν κήδεσθαι καὶ δεῖν αὐτοὺς ἄνδρας ἀγαθοὺς γενέσθαι, γυναῖκα μιμεῖσθαι ἄνδρας ὄντας, ἢ νέαν ἢ πρεσβυτέραν, ἢ ἀνδρὶ λοιδορουμένην ἢ πρὸς θεοὺς ἐρίζουσάν τε καὶ μεγαλαυχουμένην, οἰομένην [395e] εὐδαίμονα εἶναι, ἢ ἐν συμφοραῖς τε καὶ πένθεσιν καὶ θρήνοις ἐχομένην· κάμνουσαν δὲ ἢ ἐρῶσαν ἢ ὠδίνουσαν, πολλοῦ καὶ δεήσομεν.
Παντάπασι μὲν οὖν, ἦ δ᾽ ὅς.
Οὐδέ γε δούλας τε καὶ δούλους πράττοντας ὅσα δούλων.
Οὐδὲ τοῦτο.
Οὐδέ γε ἄνδρας κακούς, ὡς ἔοικεν, δειλούς τε καὶ τὰ ἐναντία πράττοντας ὧν νυνδὴ εἴπομεν, κακηγοροῦντάς τε καὶ κωμῳδοῦντας ἀλλήλους καὶ αἰσχρολογοῦντας, μεθύοντας ἢ [396a] καὶ νήφοντας, ἢ καὶ ἄλλα ὅσα οἱ τοιοῦτοι καὶ ἐν λόγοις καὶ ἐν ἔργοις ἁμαρτάνουσιν εἰς αὑτούς τε καὶ εἰς ἄλλους, οἶμαι δὲ οὐδὲ μαινομένοις ἐθιστέον ἀφομοιοῦν αὑτοὺς ἐν λόγοις οὐδὲ ἐν ἔργοις· γνωστέον μὲν γὰρ καὶ μαινομένους καὶ πονηροὺς ἄνδρας τε καὶ γυναῖκας, ποιητέον δὲ οὐδὲν τούτων οὐδὲ μιμητέον.
Ἀληθέστατα, ἔφη.
Τί δέ; ἦν δ᾽ ἐγώ· χαλκεύοντας ἤ τι ἄλλο δημιουργοῦντας, [396b] ἢ ἐλαύνοντας τριήρεις ἢ κελεύοντας τούτοις, ἤ τι ἄλλο τῶν περὶ ταῦτα μιμητέον;
Καὶ πῶς; ἔφη, οἷς γε οὐδὲ προσέχειν τὸν νοῦν τούτων οὐδενὶ ἐξέσται;
Τί δέ; ἵππους χρεμετίζοντας καὶ ταύρους μυκωμένους καὶ ποταμοὺς ψοφοῦντας καὶ θάλατταν κτυποῦσαν καὶ βροντὰς καὶ πάντα αὖ τὰ τοιαῦτα ἦ μιμήσονται;
Ἀλλ᾽ ἀπείρηται αὐτοῖς, ἔφη, μήτε μαίνεσθαι μήτε μαινομένοις ἀφομοιοῦσθαι.
Εἰ ἄρα, ἦν δ᾽ ἐγώ, μανθάνω ἃ σὺ λέγεις, ἔστιν τι εἶδος λέξεώς τε καὶ διηγήσεως ἐν ᾧ ἂν διηγοῖτο ὁ τῷ ὄντι καλὸς [396c] κἀγαθός, ὁπότε τι δέοι αὐτὸν λέγειν, καὶ ἕτερον αὖ ἀνόμοιον τούτῳ εἶδος, οὗ ἂν ἔχοιτο ἀεὶ καὶ ἐν ᾧ διηγοῖτο ὁ ἐναντίως ἐκείνῳ φύς τε καὶ τραφείς.
Ποῖα δή, ἔφη, ταῦτα;
Ὁ μέν μοι δοκεῖ, ἦν δ᾽ ἐγώ, μέτριος ἀνήρ, ἐπειδὰν ἀφίκηται ἐν τῇ διηγήσει ἐπὶ λέξιν τινὰ ἢ πρᾶξιν ἀνδρὸς ἀγαθοῦ, ἐθελήσειν ὡς αὐτὸς ὢν ἐκεῖνος ἀπαγγέλλειν καὶ οὐκ αἰσχυνεῖσθαι ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ μιμήσει, μάλιστα μὲν μιμούμενος [396d] τὸν ἀγαθὸν ἀσφαλῶς τε καὶ ἐμφρόνως πράττοντα, ἐλάττω δὲ καὶ ἧττον ἢ ὑπὸ νόσων ἢ ὑπὸ ἐρώτων ἐσφαλμένον ἢ καὶ ὑπὸ μέθης ἤ τινος ἄλλης συμφορᾶς· ὅταν δὲ γίγνηται κατά τινα ἑαυτοῦ ἀνάξιον, οὐκ ἐθελήσειν σπουδῇ ἀπεικάζειν ἑαυτὸν τῷ χείρονι, εἰ μὴ ἄρα κατὰ βραχύ, ὅταν τι χρηστὸν ποιῇ, ἀλλ᾽ αἰσχυνεῖσθαι, ἅμα μὲν ἀγύμναστος ὢν τοῦ μιμεῖσθαι τοὺς τοιούτους, ἅμα δὲ καὶ δυσχεραίνων αὑτὸν ἐκμάττειν τε καὶ [396e] ἐνιστάναι εἰς τοὺς τῶν κακιόνων τύπους, ἀτιμάζων τῇ διανοίᾳ, ὅτι μὴ παιδιᾶς χάριν.
Εἰκός, ἔφη.
Οὐκοῦν διηγήσει χρήσεται οἵᾳ ἡμεῖς ὀλίγον πρότερον διήλθομεν περὶ τὰ τοῦ Ὁμήρου ἔπη, καὶ ἔσται αὐτοῦ ἡ λέξις μετέχουσα μὲν ἀμφοτέρων, μιμήσεώς τε καὶ τῆς ἄλλης διηγήσεως, σμικρὸν δέ τι μέρος ἐν πολλῷ λόγῳ τῆς μιμήσεως; ἢ οὐδὲν λέγω;
Καὶ μάλα, ἔφη, οἷόν γε ἀνάγκη τὸν τύπον εἶναι τοῦ τοιούτου ῥήτορος.

***
[394d] Αυτό λοιπόν είναι που έλεγα· πως πρέπει να το συζητήσομε μαζί και να συμφωνήσομε αν πρέπει να επιτρέψομε στους ποιητάς να μεταχειρίζονται στις διηγήσεις των τη μίμηση, ή να συνδυάζουν τη μίμηση με την απλή διήγηση, και σε ποιές περιστάσεις τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ή αν θα τους απαγορέψομε ολότελα τη μίμηση.
Μαντεύω πως ο σκοπός σου είναι να δούμε αν θα παραδεχτούμε ή όχι την τραγωδία και την κωμωδία στην πολιτεία μας.
Ίσως· μα ίσως και κάτι περισσότερο απ᾽ αυτό· γιατί δεν ξέρω από τώρ᾽ ακόμη τίποτα, μα όπου μας φέρει σαν άνεμος ο λόγος, κατακεί θα πρέπει να τραβήξομε.
Και πολύ σωστά το λες.
[394e] Αυτό λοιπόν τώρα πρόσεξε, Αδείμαντε, αν μας συμφέρει να είναι μιμητικοί οι φύλακες ή όχι· ή μήπως βγαίνει από τα προηγούμενα και αυτό το συμπέρασμα, πως ο καθένας ένα μονάχα επάγγελμα μπορεί να κάνει καλά, κι όχι πολλά, γιατί εκείνος που καταπιάνεται με πολλά, θα αποτύχει σε όλα και δε θα κατορθώσει ποτέ να διακριθεί σε κανένα.
Πώς αλλιώς βέβαια μπορεί να ᾽ναι;
Το ίδιο λοιπόν δεν θα συμβαίνει και με τη μίμηση, πως δεν θα μπορεί δηλαδή ποτέ ο ίδιος άνθρωπος να μιμείται καλά πολλά πράγματα, όπως το ένα μόνο;
Όχι βέβαια.
[395a] Πολύ δύσκολα λοιπόν θα μπορέσει να καταγίνεται με κανένα από τα σπουδαία επαγγέλματα και συγχρόνως να μιμείται πολλά πράγματα και να είναι μιμητικός, αφού ούτε ακόμη και στις δυο εκείνες μιμήσεις που θεωρούνται τόσο σχετικές μεταξύ των, όπως είναι η τραγωδία και η κωμωδία, δεν μπορεί συγχρόνως να τα καταφέρνει καλά ο ίδιος ο άνθρωπος. Ή δεν τις ονόμαζες προ ολίγου μιμήσεις και αυτές;
Μιμήσεις βέβαια· κι έχεις δίκιο πως δεν μπορεί ο ίδιος.
Ούτε βέβαια να είναι ραψωδοί συγχρόνως και υποκριταί οι ίδιοι.
Πραγματικώς.
Μα ούτε υποκριταί να είναι οι ίδιοι και στην τραγωδία [395b] και στην κωμωδία· γιατί μιμήσεις είναι κι όλ᾽ αυτά. Ή όχι;
Μιμήσεις.
Και γενικά μου φαίνεται, Αδείμαντε, πως η φύση του ανθρώπου είναι κομματιασμένη σε μικρότερες ακόμα ικανότητες, ώστε να μην μπορεί κανείς να μιμείται με επιτυχία πολλά πράγματα μαζί και να καταφέρνει εκείνα που ζητά με τη μίμηση να τα κάμει όμοια.
Έχεις μεγάλο δίκιο.
Αν λοιπόν θα επιμείνομε στην πρώτη μας εκείνη ιδέα, πως οι φρουροί μας πρέπει ν᾽ αφήνουν κάθε άλλη ενασχόληση και αποκλειστική τους δουλειά να έχουν [395c] την υπεράσπιση της ελευθερίας μας και καμιάν άλλη που δεν έχει σχέση μ᾽ αυτήν, δε θα τους επιτρέπεται ούτε να κάνουν ούτε να μιμούνται ό,τι άλλο κι αν είναι· και αν μιμούνται μόνον ό,τι έχει σχέση με τον προορισμό τους, να μιμούνται ευθύς από την παιδική τους ηλικία, την αντρεία δηλαδή, τη σωφροσύνη, την ευσέβεια, τη μεγαλοφροσύνη κι όλα τα τέτοια· ενώ κάθε ταπεινό και πρόστυχο και ό,τι άλλο από τα αισχρά ούτε να πράττουν ούτε να είναι ικανοί να το μιμούνται, μήπως από τη μίμηση καταντήσουν [395d] να γίνουν τέτοιοι. Ή δεν έχεις παρατηρήσει ότι η μίμηση, αν αρχίσει και εξακολουθήσει από μικρή ηλικία, καταντά να γίνει συνήθεια και δεύτερη φύση και στο σώμα και στη φωνή και στο χαρακτήρα;
Και πολύ μάλιστα.
Ποτέ λοιπόν δεν θα επιτρέψομε σε κείνους, που λέμε πως τους κηδεμονεύομε και που εννοούμε να γίνουν μιαν ημέρα άντρες ξεχωριστοί, να μιμούνται, άντρες αυτοί, μια γυναίκα, ή νέα ή γριά, που να μαλώνει έξαφνα με τον άντρα της, ή να τολμά να παραβγαίνει με τους θεούς και να μεγαλοπιάνεται [395e] για την ευδαιμονία της που φαντάζεται πως έχει, ή να παραδίνεται σε θρήνους και απελπισία στις συμφορές της, και πολύ ακόμη λιγότερο μια γυναίκα άρρωστη, ή ερωτευμένη, ή που να κοιλοπονά.
Διόλου βέβαια. Ούτε ακόμη δούλες και δούλους, που να κάνουν όσα είναι δουλειά τους.
Ούτε κι αυτό.
Μα ούτε και άντρες ταπεινούς και δειλούς, που να κάνουν τα εναντία απ᾽ όσα τώρα είπαμε, να βρίζουνται, να περιπαίζει ο ένας τον άλλο, να αισχρολογούν νηστικοί [396a] και μεθυσμένοι, και να πέφτουν σ᾽ όλες εκείνες τις ασχημίες που συνηθίζουν οι τέτοιοι και με τους εαυτούς των και με τους άλλους· ούτε νομίζω ακόμα πως πρέπει να συνηθίζουν να υποκρίνονται όσα λένε και κάνουν οι παράφρονες· γιατί δεν μπορεί βέβαια και να μη γνωρίζουν πως υπάρχουν και πρόστυχοι και παράφρονες και άντρες και γυναίκες, δεν πρέπει όμως να κάνουν ό,τι και εκείνοι και να τους μιμούνται.
Βέβαια και δεν πρέπει.
Τί δε; θα επιτρέπεται τάχα να μιμούνται τους σιδηρουργούς ή όποιον άλλον τεχνίτη στη δουλειά του, [396b] ή τους κωπηλάτες, ή τους κελευστές επάνω στα καράβια, ή όποιους άλλους τέτοιους;
Και πώς, αφού ούτε να γυρίσουν τα μάτια τους πάνω σε κανέν᾽ απ᾽ αυτούς θα τους επιτρέπεται;
Μα άλογα να χλιμιντρίζουν και ταύρους να μουκανιώνται και ποταμούς ν᾽ αφροκοπούνε και θάλασσες να κυματοδέρνουνται και βροντές και όλα τα τέτοια, θα τα μιμούνται τάχα;
Μα τους έχει απαγορευτεί μήτε να είναι, μήτε να μιμούνται τους μανιακούς.
Αν λοιπόν καταλαβαίνω καλά την ιδέα σου, υπάρχει ένας τρόπος να μιλά και να διηγείται [396c] ο σωστός άνθρωπος, όταν έχει ανάγκη να πει κάτι· και ένας άλλος πάλι ολωσδιόλου διαφορετικός, που τον μεταχειρίζεται χωρίς ποτέ να ξεκολλά απ᾽ αυτόν ο άνθρωπος με την ενάντια φύση και ανατροφή.
Και ποιοί είν᾽ αυτοί οι τρόποι;
Ο σωστός και μετρημένος άνθρωπος, όταν πρόκειται στη σειρά της ομιλίας του ν᾽ αναφέρει λόγια ή πράξη ενός επίσης σωστού ανθρώπου, θα προσπαθήσει να μιλήσει σαν να ήταν εκείνος ο ίδιος και δε θα ντραπεί γι᾽ αυτή τη μίμηση, μάλιστα όταν έχει να μιμηθεί [396d] έναν χρηστόν άνθρωπον που ενεργεί με σταθερότητα και με περίσκεψη, και δεν πρόκειται καθόλου για έναν που είναι καταπονεμένος από αρρώστια ή κυριευμένος από έρωτα, από μέθη, ή που βρίσκεται σε καμιάν άλλη τέτοια κατάσταση· και όταν έχει να κάμει με κανέναν ανάξιό του, ποτέ δεν θα θελήσει να παρομοιάσει στα σοβαρά τον εαυτό του με τον χειρότερό του, παρά μόνο έτσι στα πεταχτά και αν τύχει να κάνει οπωσδήποτε καμιά καλή πράξη· μα και πάλι θα ντραπεί, γιατί κι αγύμναστος θα ήτανε να μιμείται τους τέτοιους, και κακό θα του έκανε να χύνει [396e] και να πλάθει τον εαυτό του απάνω στα καλούπια χειροτέρων του προσώπων, που θα τα περιφρονούσε μέσα του, αν δεν ήταν για ένα αστείο της στιγμής.
Πολύ φυσικά.
Διήγηση λοιπόν θα μεταχειρίζεται εκείνη που είπαμε εμείς πρωτύτερα για την ποίηση του Ομήρου και που θα είναι κι απ᾽ τα δυο, και μίμηση και καθαρή διήγηση, έτσι όμως που μικρό μονάχα μέρος να ᾽ναι σ᾽ ολάκερο το λόγο η μίμηση. Ή δε λέω καλά;
Πώς; αυτός βέβαια πρέπει να ᾽ναι ο τύπος που θα μιλά ένας άνθρωπος με τέτοιο χαρακτήρα.