ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Κατὰ Μειδίου (213-218)

[213] Πλούσιοι πολλοὶ συνεστηκότες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸ δοκεῖν τινὲς εἶναι δι᾽ εὐπορίαν προσειληφότες, ὑμῶν παρίασι δεησόμενοι. τούτων μηδενί μ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, προῆσθε, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἕκαστος τούτων ὑπὲρ τῶν ἰδίᾳ συμφερόντων καὶ ὑπὲρ τούτου σπουδάσεται, οὕτως ὑμεῖς ὑπὲρ ὑμῶν αὐτῶν καὶ τῶν νόμων καὶ ἐμοῦ τοῦ ἐφ᾽ ὑμᾶς καταπεφευγότος σπουδάσατε, καὶ τηρήσατε τὴν γνώμην ταύτην ἐφ᾽ ἧς νῦν ἐστέ.

[214] καὶ γὰρ εἰ μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τόθ᾽ ὅτ᾽ ἦν ἡ προβολή, τὰ πεπραγμέν᾽ ὁ δῆμος ἀκούσας ἀπεχειροτόνησε Μειδίου, οὐκ ἂν ὁμοίως ἦν δεινόν· καὶ γὰρ μὴ γεγενῆσθαι, καὶ μὴ περὶ τὴν ἑορτὴν ἀδικήματα ταῦτ᾽ εἶναι, καὶ πόλλ᾽ ἂν εἶχέ τις αὑτὸν παραμυθήσασθαι.

[215] νῦν δὲ τοῦτο καὶ πάντων ἄν μοι δεινότατον συμβαίη, εἰ παρ᾽ αὐτὰ τἀδικήμαθ᾽ οὕτως ὀργίλως καὶ πικρῶς καὶ χαλεπῶς ἅπαντες ἔχοντες [ἐφαίνεσθε], ὥστε Νεοπτολέμου καὶ Μνησαρχίδου καὶ Φιλιππίδου καί τινος τῶν σφόδρα τούτων πλουσίων δεομένων καὶ ἐμοῦ καὶ ὑμῶν, ἐβοᾶτε μὴ ἀφεῖναι, καὶ προσελθόντος μοι Βλεπαίου τοῦ τραπεζίτου, τηλικοῦτ᾽ ἀνεκράγετε, ὡς, τοῦτ᾽ ἐκεῖνο, χρήματά μου ληψομένου,

[216] ὥστε μ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, φοβηθέντα τὸν ὑμέτερον θόρυβον θοἰμάτιον προέσθαι καὶ μικροῦ γυμνὸν ἐν τῷ χιτωνίσκῳ γενέσθαι, φεύγοντ᾽ ἐκεῖνον ἕλκοντά με, καὶ μετὰ ταῦτ᾽ ἀπαντῶντες «ὅπως ἐπέξει τῷ μιαρῷ καὶ μὴ διαλύσει· θεάσονταί σε τί ποιήσεις Ἀθηναῖοι» τοιαῦτα λέγοντες· ἐπειδὴ κεχειροτόνηται μὲν ὕβρις τὸ πρᾶγμ᾽ εἶναι, ἐν ἱερῷ δ᾽ οἱ ταῦτα κρίνοντες καθεζόμενοι διέγνωσαν, διέμεινα δ᾽ ἐγὼ καὶ οὐ προὔδωκ᾽ οὔθ᾽ ὑμᾶς οὔτ᾽ ἐμαυτόν, τηνικαῦτ᾽ ἀποψηφιεῖσθ᾽ ὑμεῖς.

[217] μηδαμῶς· πάντα γὰρ τὰ αἴσχιστ᾽ ἔνεστιν ἐν τῷ πράγματι. εἰμὶ δ᾽ οὐ τούτων ὑμῖν ἄξιος (πῶς γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι;) κρίνων ἄνθρωπον καὶ δοκοῦντα καὶ ὄντα βίαιον καὶ ὑβριστήν, ἡμαρτηκότ᾽ ἀσελγῶς ἐν πανηγύρει, μάρτυρας τῆς ὕβρεως τῆς ἑαυτοῦ πεποιημένον οὐ μόνον ὑμᾶς, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐπιδημήσαντας ἅπαντας τῶν Ἑλλήνων. ἤκουσεν ὁ δῆμος τὰ πεπραγμένα τούτῳ. τί οὖν; ὑμῖν καταχειροτονήσας παρέδωκεν.

[218] οὐ τοίνυν οἷόν τ᾽ ἀφανῆ τὴν γνῶσιν ὑμῶν γενέσθαι, οὐδὲ λαθεῖν, οὐδ᾽ ἀνεξέταστον εἶναι τί ποθ᾽ ὡς ὑμᾶς τοῦ πράγματος ἐλθόντος ἔγνωτε· ἀλλ᾽ ἐὰν μὲν κολάσητε, δόξετε σώφρονες εἶναι καὶ καλοὶ κἀγαθοὶ καὶ μισοπόνηροι, ἂν δ᾽ ἀφῆτε, ἄλλου τινὸς ἡττῆσθαι. οὐ γὰρ ἐκ πολιτικῆς αἰτίας, οὐδ᾽ ὥσπερ Ἀριστοφῶν ἀποδοὺς τοὺς στεφάνους ἔλυσε τὴν προβολήν, ἀλλ᾽ ἐξ ὕβρεως, ἐκ τοῦ μηδὲν ἂν ὧν πεποίηκ᾽ ἀναλῦσαι δύνασθαι κρίνεται. πότερ᾽ οὖν τούτου γενομένου κρεῖττον αὖθις ἢ νυνὶ κολάσαι; ἐγὼ μὲν οἶμαι νῦν· κοινὴ γὰρ ἡ κρίσις, καὶ τἀδικήματα πάντ᾽ ἐφ᾽ οἷς νῦν κρίνεται κοινά.

***
[213] Πολλοί πλούσιοι, Αθηναίοι, οι οποίο απέκτησαν με τον πλούτο τους μία φαινομενική σπουδαιότητα, έχουν συνενωθεί και θα παρουσιασθούν για να σας παρακαλέσουν. Μη με παραδώσετε σε κανέναν από αυτούς, Αθηναίοι! Αλλά, όπως καθένας τους θα καταβάλει κάθε προσπάθεια για τα προσωπικά του συμφέροντα και την υπεράσπιση του Μειδία, έτσι και σεις να καταβάλετε κάθε προσπάθεια για τους εαυτούς σας, τους νόμους και εμένα, που έχω καταφύγει σε σας, και να μείνετε σταθεροί στη γνώμη που έχετε τώρα σχηματίσει.

[214] Γιατί, αν τότε, Αθηναίοι, όταν εκδικαζόταν η προβολή, ο λαός άκουγε τα γεγονότα και αθώωνε τον Μειδία, αυτό δεν θα ήταν τόσο φοβερό· θα μπορούσε κάποιος να παρηγορηθεί με τη σκέψη ότι η προσβολή δεν έγινε ποτέ ή ότι αυτή δεν βεβήλωσε την εορτή και άλλα πολλά.

[215] Τώρα όμως αυτό θα ήταν για μένα το οδυνηρότερο γεγονός από όλα: όταν τα αδικήματα ήταν πρόσφατα, εκδηλώνατε όλοι τόση οργή, πικρία και αγανάκτηση, ώστε, όταν ο Νεοπτόλεμος, ο Μνησαρχίδης, ο Φιλιππίδης και άλλοι από αυτούς τους πολύ πλουσίους παρακαλούσαν και σας και μένα, φωνάζατε να μην τον απαλλάξω από τη δίωξη· και όταν με πλησίαζε ο τραπεζίτης Βλεπαίος, τόσο δυνατά ξεφωνίσατε σαν να επρόκειτο —η γνωστή ιστορία— να με δωροδοκήσει.

[216] Επειδή φοβήθηκα τις κραυγές σας, Αθηναίοι, άφησα το επανωφόρι μου και παραλίγο θα έμενα γυμνός με το πουκάμισο στην προσπάθειά μου να απομακρυνθώ από αυτόν που με έσερνε. Όταν μετά τα γεγονότα αυτά με συναντούσατε, μου λέγατε: «Συνέχισε τη δίωξη αυτού του ελεεινού! Μη συμφιλιωθείς μαζί του! Οι Αθηναίοι θα παρακολουθήσουν τί θα κάμεις». Και τώρα που με την ψήφο σας η πράξη του έχει καταδικασθεί ως βίαιη προσβολή και όσοι έκριναν την υπόθεση έβγαλαν την ετυμηγορία τους καθισμένοι μέσα σε ιερό χώρο, τώρα που εγώ έμεινα πιστός στο καθήκον μου και δεν πρόδωσα ούτε σας ούτε τον εαυτό μου, τώρα σεις θα τον αθωώσετε!

[217] Ποτέ! Η απόφασή σας αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη καταισχύνη. Δεν αξίζω τη μεταχείριση αυτήν από σας, Αθηναίοι, (πώς πράγματι θα την άξιζα;) εγώ, ο οποίος φέρνω στο δικαστήριο έναν άνθρωπο που και φαίνεται και είναι βίαιος και αυθάδης, που διέπραξε σοβαρές βιαιότητες στη διάρκεια εορταστικής συγκεντρώσεως με μάρτυρες της βιαιότητάς του όχι μόνο σας, αλλά και όλους τους Έλληνες που βρέθηκαν τότε στην πόλη μας. Ο λαός πληροφορήθηκε για τη διαγωγή του. Ποιό ήταν το αποτέλεσμα; Τον καταδίκασε και σας τον παρέδωσε.

[218] Είναι αδύνατο λοιπόν η απόφασή σας να μη γίνει γνωστή ή να διαφύγει την προσοχή και να μην εξετασθεί τί αποφασίσατε, όταν η υπόθεση έφθασε σε σας· αν τον τιμωρήσετε, θα θεωρηθείτε συνετοί, έντιμοι, γενναίοι και θα φανείτε ότι μισείτε τους κακοήθεις, ενώ, αν τον αθωώσετε, θα δώσετε την εντύπωση ότι υποκύψατε σε κάποιο άλλο κίνητρο. Γιατί η δίκη του Μειδία δεν οφείλεται σε πολιτικούς λόγους, ούτε μοιάζει με την υπόθεση του Αριστοφώντα, ο οποίος έδωσε πίσω τα στεφάνια και σταμάτησε την προβολή· ο Μειδίας δικάζεται για βίαιη προσβολή και δεν μπορεί να εξαφανίσει καμιάν από τις πράξεις του. Είναι προτιμότερο επομένως μετά από όσα έγιναν να τιμωρηθεί σήμερα ή μιαν άλλη φορά; Κατά τη γνώμη μου σήμερα, γιατί η δίκη είναι δημόσια, όπως δημόσια είναι και όλα τα αδικήματα για τα οποία τώρα δικάζεται.

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΣΤΟ "ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ" ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Μια πρόταση για την κριτική αποκατάσταση του κειμένου (14491)24-28): “κάθαρσιν” ή “κατάστασιν”;

 

Καμιά ίσως λέξη σ' όλο το αριστοτελικό έργο δεν έχει προκαλέσει τόσα ερμηνευτικά σχόλια κατά την διάρκεια των αιώνων, από τον καιρό της Αναγέννησης ως σήμερα, και δεν έχει γίνει κίνητρο για πολυποίκιλες αισθη­τικές θεωρίες, όσο ή λέξη "κάθαρσις" (στην αιτιατική πτώση, ήτοι κάθαρσιν), πού κλείνει τον γνωστό αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας.

 

    Στο παρόν κείμενο, παρακινούμενος από την υποψία πού εξέφρασε δ δια­πρεπής φιλόλογος και φιλόσοφος Κ. Δ. Γεωργούλης, στο άρθρο του για τον Αριστοτέλη στο εγκυκλοπαιδικό λεξικό "Ήλιος", ότι "δεν είναι απίθανον ή λέξις κάθαρσις να εισήχθη υπό των Νεοπλατωνικών εις τον ορισμόν και να αντικατέστησεν άλλην τινά λέξιν κειμένην εν τω αρχικω κειμένω", θέλω να προτείνω και να δικαιολογήσω την αντικατάσταση του “κάθαρσιν” με το "κα­τάστασιν" στη σημασία του "γαλήνευση" ή "ηρέμιση", πού έχει δ όρος αυτός στην αρχαία ελληνική γλώσσα και ιδιαίτερα στον Αριστοτέλη.

 

    Την υπόθεση μου για την ανάγκη κριτικής διόρθωσης του κειμένου την στηρίζω στην έλλειψη, κατά τη γνώμη μου, κάθε εσωτερικής αιτιολογίας στο Περί ποιητικῆς για την παρουσία του όρου "κάθαρσις" στον ορισμό της τρα­γωδίας.

 

    Ό ορισμός, σύμφωνα με τη χειρόγραφη παράδοση, πού ανέρχεται στον καιρό της Αναγέννησης, έχει ως εξής:

 

"ἐστίν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καί τελείας μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρίς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων και οὐ δι' ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου και φόβου περαίνουσα τήν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν".

 

    Έκτος από την αμφισβητούμενη πιο πάνω χρήση του όρου “κάθαρσις” ή μόνη άλλη περίπτωση οπού παρουσιάζεται ό ορός “κάθαρσις” στο κείμενο της Ποιητικῆς είναι στο στίχο 1455 & 15. Εκεί ό Αριστοτέλης ομιλεί για τη σω­τηρία "διά τῆς καθάρσεως" του Όρέστη, σε σχέση με τη γενική θέση ότι τα επεισόδια στην τραγωδία οφείλουν να είναι άρμοστά ("οἰκεῖα") στον χα­ρακτήρα του προσώπου στο όποιο αναφέρονται, όπως το επεισόδιο της τρέ­λας (μανίας) του Ορέστη, πού οδήγησε στη σύλληψη του, καθώς και της σω­τηρίας του πού επήλθε με την κάθαρση (πρόκειται για τον καθαρμό στη θά­λασσα πού αποτελούσε απλώς τέχνασμα δραπέτευσης σύμφωνα με το σχέδιο της Ιφιγένειας). Ή λέξη "κάθαρσις" εδώ, πού έχει την έννοια του εξιλασμού, παρουσιάζεται παρεμπιπτόντως με αφορμή ένα παράδειγμα και δεν παίζει κα­νένα ουσιαστικό ρόλο στη θεωρία περί της τραγωδίας.

 

    Είναι αλήθεια ότι την έννοια του θρησκευτικού εξιλασμού ή εξαγνισμού απέδωσε στον όρο "κάθαρσις" ό Δημ. Βερναρδάκης, αναφερόμενος στη φρά­ση "παθημάτων κάθαρσιν" πού κλείνει, σύμφωνα με το παραδεδομένο κείμε­νο, τον ορισμό της τραγωδίας. Κατά τον Βερναρδάκη ή λέξη "παθήματα" ση­μαίνει εδώ “τους φόνους καί τρώσεις καί κακώσεις και αλγηδόνας και πάντα τα άλλα φοβερά καί ελεεινά κακά", πού αποτελούν περιστατικά του δράμα­τος. Τον εξαγνισμό αυτών των περιστατικών, κατά τον Βερναδάκη, έχει υπό­ψη του ό Αριστοτέλης, χρησιμοποιώντας τον όρο "κάθαρσις" στον ορισμό της τραγωδίας ώστε κάθαρσις των ελεεινών καί φοβερών παθημάτων είναι ἡ ἐν τῇ τύχῃ τῶν προσώπων τοῦ δράματος ἀνταπόδοσις τῶν ἔργων καί τῆς προαιρέσεως αὐτῶν, τῶν μέν δρασάντων τά παθήματα ταῦτα τιμωρουμένων, τῶν δέ παθόντων ἱκανοποιούμενων".

 

    Ενώ συμφωνώ με την ερμηνεία του Βερναρδάκη πού θεωρεί τα παθήματα ως ένα αντικειμενικό στοιχείο της τραγωδίας, καί όχι ως συναισθηματικό φαινόμενο στην ψυχή του θεατή, δεν βρίσκω καμιά θεωρητική βάση στο κεί­μενο της Ποιητικῆς για το θρησκευτικό καί ηθικό νόημα της καθάρσεως πού προτείνει ό Βερναρδάκης. Πουθενά στην Ποιητική δεν θεματοποιεί ό Αρι­στοτέλης τον εξιλασμό ως αναγκαίο συστατικό του μύθου. Ή κάθαρσις με την έννοια πού της δίνει ό Βερναρδάκης απουσιάζει από την Ποιητική του Αριστοτέλη.

 

    Από την άλλη μεριά, ένθερμος οπαδός στην Ελλάδα της υποκειμενικής εκδοχής των "παθημάτων", ως συναισθημάτων στην ψυχή του θεατή, υπήρξε ό Ευάγγελος Παπανούτσος. Κατά τον Παπανούτσο, ή "κάθαρσις" πρέπει να εννοηθεί ως αλλαγή της ποιότητας, ως μετουσίωση των κοινών παθημάτων - συναισθημάτων, ιδιαίτερα του έλέου καί του φόβου, πού, από αλόγα καί απει­θάρχητα πάθη, χάρη στη "σύλληψη ενός ποιητικά εκφρασμένου, υψηλού νοή­ματος της ανθρώπινης μοίρας”. μετατρέπονται σε έλλογες τραγικές συγκινή­σεις, έτσι ώστε να μπορούν να χαρίσουν στον θεατή "την "οἰκείαν" ηδονή της τραγωδίας, την από έλέου καί φόβου ηδονή". Ή τραγωδία κατά τον Πα­πανούτσο ενεργεί επάνω στην ψυχή καθαρτικά προπάντων με τον "μῦθον", την διάρθρωση δηλαδή των γεγονότων "με τέτοιο τρόπο ώστε να αποκαλύπτε­ται ένα βαθύτερο νόημα, κάτι ουσιαστικό καί αναγκαίο, καθολικό, με σημασία για τη ζωή και τη μοίρα του ανθρώπου". "Έτσι, σύμφωνα με τον Παπανούτσο, "την κάθαρση των συναισθημάτων θα την επιτελέσει ό μύθος με το ηθικό (στην πλατύτερη σημασία του όρου), με το ανθρώπινο, καθώς θα λέ­γαμε σήμερα, περιεχόμενο του". Αυτό το "ανθρώπινο" περιεχόμενο της τραγωδίας ό Παπανούτσος το ταυτίζει με αυτό πού ό Αριστοτέλης ονομάζει "φιλάνθρωπον" στο 13ο κεφάλαιο της Ποιητικῆς. Και καταλήγει: "Είναι "έλλογα" λοιπόν συναισθήματα ό φόβος και ό έλεος πού μας κάνει να δοκιμά­ζαμε ή τραγωδία, γιατί συνυφαίνονται με το 'φιλάνθρωπον' και πηγάζουν από τη σύλληψη ενός ηθικού (στη γενικότερη σημασία του όρου) και μεταφυσικού ή θρησκευτικού νοήματος πού κατέχει την ψυχή μας, δταν φοβάται και ελεεί. "Άρα τα παθήματα αυτά, δταν όχι απλώς βλέπομε, αλλά "εννοούμε" το έργο, δεν είναι τα κοινά, τα παράφορα καί "άλογα", αλλά συγκι­νήσεις μιας άλλης ποιότητας, πάθη καθαρμένα...”.

 

Παρέθεσα αρκετά αποσπάσματα από τη μελέτη του Παπανούτσου για να δείξω τις μεταφυσικές και υπαρξιακές επεκτάσεις πού αποδίδει ό αισθητικός - φιλόσοφος στην "κάθαρση των παθών". Αμφιβάλλω όμως αν το "ανθρώπι­νο" περιεχόμενο πού ή σύλληψη του οδηγεί στην κάθαρση είναι πράγματι κάτι πού μπορούμε να βρούμε στο κείμενο της Ποιητικῆς. Δεν είναι τυχαίο ότι ή μεταφυσική έννοια του τραγικού, ή ύβρις, ή νέμεσις, ή αναπόφευκτη πτώση, ή μοίρα, ή ματαιότητα, ό θεϊκός φθόνος, ό περιορισμένος ανθρώπινος νους καί το θεϊκό μυστήριο απουσιάζουν ως έννοιες από την Ποιητική του Αριστοτέ­λη. Ή Ποιητική είναι έργο ειδολογικού καί τεχνικού χαρακτήρα καί δεν εισέρχεται σε ζητήματα πού αφορούν το βαθύτερο ανθρωπολογικό νόημα της τραγωδίας.

 

Ιδιαίτερο βάρος στην ερμηνεία του για την κάθαρση των παθών δίνει ό Παπανούτσος στο "φιλάνθρωπον" πού το χαρακτηρίζει, μεταξύ άλλων, ως "το αίσθημα της δικαιοσύνης στη λεπτότερη καί ανώτερη εκδήλωση του".  Ίσως όμως είναι ανάγκη να απομυθοποιηθεί ο όρος "φιλάνθρωπον" από το ειδικό νόημα πού του δίνει ό Παπανούτσος καί πού δεν έχει έρεισμα σε κανέ­να χαρακτηρισμό του όρου από τον Αριστοτέλη. Στηριγμένοι στην ίδια την ετυμολογία του όρου "φιλάνθρωπον" μπορούμε να πούμε δτι δηλώνει απλώς τη φιλική διάθεση προς τον συνάνθρωπο, εξ αιτίας ακριβώς της Ιδιότητας του ως ανθρώπου.

 

Στο 13ο κεφάλαιο της Ποιητικῆς στο όποιο αναφέρεται ό Παπανούτσος, το "φιλάνθρωπον" χρησιμοποιείται στην έννοια της συμπόνοιας για την κακή τύχη πού βρίσκει τον συνάνθρωπο, ανεξάρτητα από το ηθικό ποιόν του ανθρώπου. Έτσι ο Αριστοτέλης θα μπορέσει να πει "οὐδ' αὖ τόν σφόδρα πονηρόν ἐξ εὐτυχίας εἰς δυστυχίαν μεταπίπτειν τό μέν γάρ φιλάνθρωπον ἔχοι ἄν ἡ τοιαύτη σύστασις ἀλλ' οὐτε ἔλεον οὐτε φόβον...". Ό Παπανούτσος φαίνεται να ακολουθεί τον Συκουτρή πού για το "φιλάνθρωπον" εδώ έχει το σχόλιον: "αφού αισθάνεσαι ότι δίκαια πάσχει". Αλλά δεν εξηγεί ό Συκου­τρής πώς το αίσθημα ικανοποίησης της δικαιοσύνης μπορεί να προκύψει ετυ­μολογικά και εννοιολογικά από το φιλάνθρωπον. Άλλο νόημα, νομίζω, έχει ό διαχωρισμός ανάμεσα στο φιλάνθρωπον και τα τραγικά συναισθήματα. Τον εντελώς κακό άνθρωπο που πέφτει από την ευτυχία στη δυστυχία μπορούμε να τον λυπηθούμε για τη δυστυχία πού τον βρήκε - κι εδώ βρίσκεται το "φι­λάνθρωπον"- αλλά όχι και να αισθανθούμε γι' αυτόν τα τραγικά συναισθή­ματα του έλέου και του φόβου - πράγμα πού δείχνει πόσο ακατάλληλη είναι για την τραγωδία μια πλοκή τέτοιου είδους.

 

Έξαλλου την επιδίωξη του καθόλου στην ποίηση δεν πρέπει να την εννοή­σαμε ως αναζήτηση και αποκάλυψη της "αλήθειας των όντων" ή του καθο­λικού νοήματος της μοίρας του ανθρώπου, όπως πιστεύει ό Παπανούτσος, αλλά πρέπει να την δούμε σε συνάρτηση με τον χαρακτήρα της μίμησης στην ποίηση. Πιο συγκεκριμένα, ή τραγωδία ως "μίμησις πράξεως" ανταποκρίνε­ται πιστά στην αληθινή ζωή μόνο στα γενικά, τυπικά της χαρακτηριστικά. Αυτά τα εν είδει καθόλου χαρακτηριστικά της πραγματικότητας και τις γε­νικές συνδέσεις καί συσχετίσεις των φαινομένων της πραγματικής ζωής μιμείται ή τραγωδία, έχοντας ως σκοπό της τη σύνθεση του μύθου, τη δημι­ουργία μιας συναρπαστικής πλοκής από οικτρά καί φοβερά γεγονότα πού μπορούν να συγκινήσουν αντίστοιχα τον θεατή καί να του δώσουν την "οἰκείαν" ηδονή της τραγωδίας. Το καθόλου πού απασχολεί τον Αριστοτέλη είναι αυτό πού έχει σχέση με την πλοκή της τραγωδίας, με τη δράση, το λέγειν και πράττειν. Αυτό είναι φανερό από τον χαρακτηρισμό πού δίνει ό Αριστοτέλης για το καθόλου:

 

"ἐστίν δέ καθόλου μέν, τῷ ποία" τα ποία ἄττα συμβαίνει λέγειν ἤ πράτ­τειν κατά τό εἰκός ἤ τό ἀναγκαῖον, οὗ στοχάζεται ἡ ποίησις ὀνόματα ἐπιτιθεμένη· τό δέ καθ' ἕκαστον, τί Ἀλκιβιάδης ἔπραξαν ἤ τί ἔπαθεν".

 

(Ή μετάφραση έχει ως εξής: "Εννοώ δε καθό­λου μεν, το ποια τινά τοιούτος ή τοιούτος άνθρωπος συνήθως λέγει ή πράτ­τει, κατά την πιθανήν ή αναγκαίαν ακολουθίαν (των πραγμάτων), καί εις τούτο αποβλέπει ή ποίησις, δίδουσα εν τέλει ονόματα (εις τα τοιαύτα πρόσω­πα) το δε καθ' έκαστον (εννοώ), τι ό Αλκιβιάδης π.χ. έπραξαν ή τι έπαθεν").

 

Το καθόλου εδώ τοποθετείται μέσα στην περιοχή της πράξης της οποίας μίμηση είναι ή τραγωδία. Αυτό πού το καθόλου φανερώνει είναι ένας σύνδε­σμος ανάμεσα σε ένα ορισμένο είδος ανθρώπου καί ένα ορισμένο είδος λόγου ή πράξης, σύμφωνα με την αρχή του πιθανού ή του αναγκαίου. Μέσω της ενσωμάτωσης του καθόλου, πού συγκεκριμενοποιείται, καί εξατομικεύεται με την προσθήκη ονομάτων στα πρόσωπα του δράματος, ή πλοκή του δράματος αποκτά λογικότητα καί σύνδεση με τη γενική δομή της ανθρώπινης εμπειρίας, χωρίς τα δρώμενα της να έχουν για στόχο τους την ιστορική αλήθεια, του τι πράγματι έγινε. Το έργο του ποιητή για τον Αριστοτέλη δεν είναι να λέγει το πράγμα πού έγινε αλλά το είδος του πράγματος πού θα μπορούσε να γίνει δη­λαδή δ,τι είναι δυνατό να γίνει, επειδή έχει τον χαρακτήρα του πιθανού ή του αναγκαίου: "οὐ τό τά γενόμενα λέγειν, τοῦτο ποιητοῦ ἔργον ἐστίν, ἀλλ' οἷα ἄν γένοιτο καί τά δυνατά κατά τό εἰκός καί τό ἀναγκαῖον". Οι πράξεις πού μιμείται ό ποιητής έχουν στην ουσία τους το χαρακτηριστικό του πιθανού, δηλαδή αυτού πού θα μπορούσε να γίνει κι δταν ακόμα τυχαίνει να συμπί­πτουν με κάτι πού πράγματι έγινε: "... μιμεῖται δέ τάς πράξεις, κἄν ἄρα συμβῇ γενόμενα ποιεῖν, οὐθέν ἧττον ποιητής ἐστί· τῶν γάρ γενομένων ἔνια οὐδέν κωλύει τοιαῦτα εἶναι οἷα ἄν εἰκός γενέσθαι καί δυνατά γενέσθαι, καθ' ὅ ἐκεῖνος αὐτῶν ποιητής ἐστίν".

 

Επί πλέον, έχοντας ό ποιητής να κάνει την εκλογή μεταξύ (α) ενός συμβά­ντος πού μέσα στην ποίηση είναι πιθανό (δηλ. πιστευτό) αλλά στην πραγματι­κότητα αδύνατο, και (β) ενός συμβάντος πού μέσα στην ποίηση είναι απίθανο (δεν είναι πιστευτό), αν καί στην πραγματικότητα είναι δυνατό, πρέπει να προτιμήσει το πρώτο (α), από το δεύτερο (β): "πρός τε γάρ τήν ποίησιν αἱρετώτερον πιθανόν ἀδύνατον ἤ ἀπίθανον καί δυνατόν". Κριτήριο στην εκλογή του ποιητή είναι ή επίτευξη του αισθητικού, θα λέγαμε, αποτελέσματος καί όχι η επιστημολογική αλήθεια, το πώς έχουν τα πράγματα στην εξωτερική πραγματικότητα. Ευθύνη του ποιητή είναι να δημιουργήσει ένα μύθο πού πεί­θει ψυχολογικά καί πού με την πλοκή του καταφέρνει να εκπλήξει τον θεατή/αναγνώστη, έστω καί σε βάρος της αλήθειας. Παραδοξολογώντας ό Αριστοτέλης θα πει: "εἰ ἀδύνατα πεποίηται, ἡμάρτηται· ἀλλ' ὀρθῶς ἔχει, εἰ τυγχάνει τοῦ τέλους τοῦ αὑτῆς ... εἰ οὕτως ἐκπληκτικώτερον ἤ αὐτό ἤ ἄλλο μέρος ποιεῖ μέρος". ("Περιγράφονται αδύνατα πράγματα· σφάλμα! Ναί· αλλ' είναι ορθά, αν η ποίησις επιτυγχάνη τον ιδικόν της σκοπόν ... εάν δη­λαδή τοιουτοτρόπως (δια των αδυνάτων) καθιστά εκπληκτικώτερον ή αυτό ή άλλο μέρος του έργου". [Μετ. Μενάρδου-Συκουτρή].

 

Ήδη στην πρώτη πρόταση του Περί ποιητικῆς ο Αριστοτέλης διατυπώνει τον τεχνικό-αισθητικό σκοπό της Ποιητικῆς που είναι η εξέταση του "πῶς δεῖ συνίστασθαι τούς μύθους εἰ μέλλει καλῶς ἕξειν ἡ ποίησις". Το μεταφυσικό - ανθρωπολογικό νόημα της τραγωδίας δεν ανήκει στο πρόγραμμα της Ποιητικῆς καί δεν παρουσιάζεται πουθενά στο κείμενο. Γι' αυτό καί πρέπει να απορριφθή ή ερμηνεία του Παπανούτσου πού συνδέει την "κάθαρση των παθών" με τη σύλ­ληψη ενός βαθύτερου νοήματος της ανθρώπινης μοίρας μέσα στην τραγωδία.

 

    Για λόγους πού έχουν να κάνουν με το αξίωμα του "σώζειν τα φαινόμενα" του ίδιου του κειμένου της Ποιητικῆς, πρέπει να απορρίψαμε καί μιαν άλλη ερμηνεία της φράσης "παθημάτων κάθαρσιν" του πυραδεδομένου ορισμού της τραγωδίας. Τα "παθήματα" εκλαμβάνονται καί πάλι ψυχολογικώς, ως συναισθήματα, αλλά ή γενική "παθημάτων" ερμηνεύεται συντακτικώς ως γενική "αφαιρετική" (ή "χωριστική") και όχι ως γενική "αντικειμενική", όπως στον Παπανούτσο. Η φράση δεν σημαίνει εδώ κάθαρση πού έχει ως άμεσο αντικεί­μενο τα παθήματα, πού χάρη σ' αυτήν αλλάζουν την ποιότητα τους μέσα στην ψυχή, όπως υποστηρίζει ό Παπανούτσος, αλλά σημαίνει κάθαρση της ψυχής από τα παθήματα. Έχομε εδώ μια ψυχοθεραπευτική ερμηνεία της κάθαρσης, σύμφωνα με την οποία ή τραγωδία διεγείρει στην ψυχή τα πάθη του φόβου και του ελέου, μέσα στο ασφαλές περιβάλλον του θεάτρου, και κατά τρόπο ομοιοπαθητικό, την καθαιρεί από αυτά, την απαλλάσσει, καθ' ολοκληρίαν ή εν μέρει, από αυτά, φέρνοντας στην ψυχή ανακούφιση και χαρά. Βέβαια ή μηχανιστική - ψυχοθεραπευτική αυτή αντίληψη της φράσεως του "παθημάτων κάθαρσιν" απουσιάζει από το κείμενο της Ποιητικῆς. Επί πλέον προσκρούει στο αίτημα της "οἰκείας", ιδιάζουσας ηδονής της τραγωδίας, πού μόνη αυτή μπορεί να προσφέρει στους θεατές/αναγνώστες. Γιατί δεν θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε άλλη μέθοδο κάθαρσης των παθών πού θα είχε το ίδιο αποτέλε­σμα της ευχάριστης εκκένωσης των ανεπιθύμητων συναισθημάτων από την ψυχή, π.χ. μια κάποια διαδικασία σαν τη σύγχρονη μας ψυχανάλυση.

 

Η απουσία κάθε συζήτησης της έννοιας της κάθαρσης στο κείμενο της Ποιητικῆς και η αποτυχία μιας εύλογης σύνδεσης της με τίς αναλύσεις του Αριστοτέλη για την τραγωδία με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι "κάθαρσις" είναι ένας ορός πού δεν υπήρχε στον αυθεντικό ορισμό της τραγωδίας από τον Σταγιρίτη. "... δι' ἐλέου καί φόβου περαίνουσα τήν τῶν τοιούτων παθη­μάτων κάθαρσιν" είναι το τμήμα του παραδεδομένου ορισμού της τραγωδίας με το όποιο συνδέεται ό ορός "κάθαρσις" και πού πρέπει να υποβληθεί σε κριτική εξέταση και διόρθωση. Κατά τη γνώμη μου, ο ορισμός της τραγωδίας από τον Αριστοτέλη αποβλέπει στη γλωσσική διατύπωση της καθοριστικής ουσίας της τραγωδίας αυτής καθ' εαυτήν, ως ενός sui generis αντικειμένου, πού ανήκει στην περιοχή της ποίησης. Νομίζω ότι μια τέτοια αντικειμενιστική προσέγγιση στον ορισμό της τραγωδίας δικαιώνεται πλήρως από τα μέ­ρη του ορισμού πού προηγούνται της παραπάνω επίμαχης φράσης και πρέπει να εφαρμοσθεί και στο υπόλοιπο τμήμα του ορισμού, αφού αυτό διορθωθεί δεόντως.

 

Ο ορισμός της τραγωδίας αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα πυκνής καί ελλειπτικής διατύπωσης της σκέψης του Σταγειρίτη.

 

Δύο κεντρικές έννοιες διέπουν το πρώτο τμήμα του αριστοτελικού ορι­σμού: "μίμησις πράξεως" καί "ηδυσμένος λόγος".

 

Η "μίμησις πράξεως" προσδιορίζει την ποιητική κατηγορία στην οποία υπάγεται το περιεχόμενο της τραγωδίας, ενώ ο "ἡδυσμένος λόγος" αναφέρε­ται στο μέσο δια του οποίου επιτυγχάνεται η "μίμησις πράξεως" και πού κα­τατάσσει την τραγωδία στο γένος του έντεχνου λόγου. Όπως σημείωσα προηγουμένως, ή μίμησις για τον Αριστοτέλη συνδέεται μόνο με τα γενικά χαρα­κτηριστικά της ανθρώπινης εμπειρίας και αυτό πού επιδιώκει είναι το "πι­θανόν" στη σημασία του πιστευτού, ανεξαρτήτως του πώς έχουν τα πράγματα από απόψεως επιστημολογικής αλήθειας, ώστε να μπορούμε να πούμε ότι αυτό πού πετυχαίνει ή μίμηση είναι να μας παρουσιάσει μια κατάσταση πού έχει τον τύπο της "πραγματικότητας", χωρίς και να είναι ή ίδια ή πραγματι­κότητα. Η έννοια της πράξης εξάλλου συνεπιφέρει μαζί της όλα όσα αποτελούν τους αναγκαίους και καθοριστικούς της όρους. "Έτσι, με τρόπο συλλογιστικό, ό Αριστοτέλης θα πει: "ἐπεί δέ πράξεως ἐστί μίμησις, πράττε­ται δέ ὑπό τινῶν πραττόντων, οὕς ἀνάγκη ποιούς τινας εἶναι κατά τε τό ἦθος καί τήν διάνοιαν διά γάρ τούτων καί τάς πράξεις εἶναι φαμεν ποιάς τινας, πέφυκεν αἴτια δύο τῶν πράξεων εἶναι, διάνοιαν και ἦθος, καί κατά ταύτας καί τυγχάνουσι καί ἀποτυγχάνουσι πάντες". Έτσι αν και απευθείας αντι­κείμενο της μίμησης είναι η ίδια η πράξη, πού στην εξέλιξη της οδηγεί τελικά στην αλλαγή της τύχης του ήρωα, κατ' ανάγκην αυτή η πράξη αναφέρεται σε πράττοντες πού χαρακτηρίζονται από το ήθος και την διάνοια. Πράξη, π.χ., στον "Οιδίποδα Τύραννο" του Σοφοκλή, μια τραγωδία πού ιδιαίτερα εκτιμά ό Αριστοτέλης, είναι η αναζήτηση από τον Οιδίποδα του φονιά του βασιλιά Λαϊου, πού στην πορεία της θα εγείρει για τον Οιδίποδα ερωτήματα για την σχέση του με το φόνο και την προσωπική του ταυτότητα, οδηγώντας τελικά στην τραγική μεταβολή της τύχης του ήρωα. Κατά τον Αριστοτέλη η πράξη πού μιμείται ή τραγωδία είναι "σπουδαία", δηλαδή χαρακτηρίζεται από σοβα­ρότητα καί μεγαλοσύνη, είναι "τελεία", δηλαδή ολοκληρωμένη, και έχει "μέγεθος", δηλαδή την εσωτερική χρονική διάρκεια πού απαιτεί ό μύθος για την ανάπτυξη καί ολοκλήρωση της πράξης. Το μέσο πού πραγματοποιεί την μίμηση της πράξης στην τραγωδία είναι ο "ήδυσμένος λόγος", ο λόγος δηλαδή που έχει γλυκανθεί διαφοροτρόπως έτσι ώστε αλλά είδη "γλυκασμού" να αντιστοιχούν σε αλλά μέρη της τραγωδίας. Τί εννοεί ό Αριστοτέλης εδώ το επεξηγεί λίγο παρακάτω, διευκρινίζοντας ότι ο λόγος συνδέεται αφ' ενός με τον ρυθμό καί αφ' ετέρου με την "αρμονία" (στη σημασία της μελωδίας) στα διαφορετικά μέρη της τραγωδίας, πού πραγματοποιούνται πότε με τα "μέ­τρα" (δηλαδή τον ρυθμικό διάλογο = λόγος + ρυθμός) και πότε με το τραγού­δι, το "μέλος" (= λόγος + ρυθμός + μελωδία).

 

Με τη φράση "δρώντων καί οὐ δι' ἀπαγγελίας" ό Αριστοτέλης φαίνεται ότι αναφέρεται όχι μόνο στη μίμηση πράξεως πού γίνεται με δρώντα πρόσω­πα αλλά καί στον "ἡδυσμένο" λόγο, του οποίου άμεσοι φορείς είναι τα δρώντα πρόσωπα, χωρίς να μεσολαβεί ή αφήγηση εκ μέρους του ποιητή. Κατά τη γνώμη μου με την γενικήν απόλυτον "δρώντων" ο Αριστοτέλης αναφέρε­ται πρωταρχικά στα μυθικά πρόσωπα του δράματος, και, ως εκ παρεκτροπής, στα πρόσωπα των ηθοποιών επί σκηνής. Νομίζω δτι το υπόλοιπο τμήμα του παραδεδομένου ορισμού της τραγω­δίας χρειάζεται να υποβληθεί σε κριτική εξέταση και διόρθωση. Προτείνω την ακόλουθη κριτική αποκατάσταση του κειμένου: "δι' ἐλέου καί φόβου, περαίνουσα <πρός> τήν τῶν τοιούτων παθημάτων κατάστασιν". Η εμβολή ενός κόμματος μετά τη φράση "δι' ἐλέου και φόβου" επιτυγχάνει την αυτόνομη αναφορά στον έλεο και τον φόβο ως διαχρονικά ("δια") χαρακτηριστικά του μύθου. Το ότι τα "ελεεινά" (δηλ. οικτρά) και φοβερά διαδραματιζόμενα προκαλούν στον αναγνώστη/θεατή τα συναισθήματα του ελέου και του φόβου πρέπει να θεωρηθεί, από την άποψη του ορισμού της τραγωδίας, ως δευτερο­γενές γεγονός. Με τη χρήση του "περαίνειν πρός τι" η τραγωδία παρουσιά­ζεται ως διαδικασία πού εκτείνεται στον χρόνο και πού έχει μια τελική φάση. "Παθήματα" σημαίνει εδώ ιδιαίτερα καταστρεπτικά και λυπηρά συμβάντα πού εν αναφορά προς τον έλεο και τον φόβο, για τα όποια έγινε λόγος στην προηγούμενη φράση, είναι "τοιαῦτα" δηλ. "ελεεινά" και "φοβερά". Ή τραγω­δία τελειώνει με την "κατάστασιν" δηλ. την γαλήνευση των συμβάντων αυτών. Σύμφωνα με την υπόθεση μου, το αυθεντικό κείμενο του ορισμού της τραγω­δίας είχε "κατάστασιν" στη θέση του νόθου και μεταγενέστερου "κάθαρσιν". Και βέβαια ή μετατροπή του πρώτου στο δεύτερο, για οποιοδήποτε λόγο, δεν παρουσιάζει καμιά παλαιογραφική δυσκολία. Παράδειγμα γαλήνευσης των καταστρεπτικών γεγονότων στον "Οιδίποδα τύραννο", π.χ., είναι ή τελική τρυφερή σκηνή της συνάντησης του τυφλού Οιδίποδα με τις κορούλες του, την Αντιγόνη και την Ισμήνη, που, με τον αναπάντεχο ερχομό τους και τον ενα­γκαλισμό τους με τον πατέρα τους, του γλυκαίνουν, έστω και για λίγο,τόν αβάσταχτο πόνο του. Την ταραχή και την τρικυμία των καταστρεπτικών γεγο­νότων της αυτοκτονίας της Ιοκάστης και της αυτοτύφλωσης του Οιδίποδα, υστέρα από την αποκάλυψη της πατροκτονίας και της αιμομιξίας, των οποί­ων, άθελα του, ήταν υπαίτιος ό Οιδίπους, ακολουθεί έτσι ένας χαμηλός και πράος τόνος πού τερματίζει την τραγωδία.

 

Ή γαλήνευση ("κατάστασις") των καταστρεπτικών συμβάντων ανήκει στην δομή της τραγωδίας και θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσαμε ως την τελευ­ταία φάση της "λύσεως" (denouement) της τραγωδίας.

 

Ή ερμηνεία πού έχω δώσει στον ορισμό της τραγωδίας και η κριτική απο­κατάσταση του κειμένου, με την αντικατάσταση του "κάθαρσιν" με το "κατά­στασιν", βρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με την ιδιαίτερη σημασία πού αποδί­δει ο Αριστοτέλης στον μύθο, όταν τον παρομοιάζει με ψυχή της τραγωδίας:

 

"καί οἷον ψυχή ὁ μῦθος τῆς τραγωδίας".

 

Όλα τα στοιχεία του ορισμού έχουν σχέση με την μορφική περιγραφή του μύ­θου, σε σχέση με τον όποιο ο λόγος παίζει ένα υπηρετικό καί δευτερεύοντα ρόλο.

 

Με βάση τα όσα εξέθεσα παραπάνω, ό κριτικά διορθωμένος ορισμός της τραγωδίας μπορεί να μεταφραστεί ως έξης:

 

    "Είναι λοιπόν ή τραγωδία μίμηση πράξεως πού είναι σπουδαία (δηλ. πού χαρακτηρίζεται από σοβαρότητα και μεγαλοσύνη), ολοκληρωμένη, και πού έχει μέγεθος (δηλ. ορισμένη χρονική διάρκεια), πού χρησιμο­ποιεί μια γλώσσα πού έχει γλυκανθεί με διαφορετικό τρόπο στα διαφο­ρετικά μέρη πού την αποτελούν, με πρόσωπα πού δρουν (μιλώντας τέ­τοια γλώσσα) και χωρίς τη μεσολάβηση μιας αφήγησης, με την παρου­σία τον έλέον και του φόβον στην διεξαγωγή της, και πού τελειώνει με την γαλήνευση των τέτοιας ποιότητας (δηλ. οικτρών και φοβερών) κα­ταστρεπτικών γεγονότων".

Όλοι οι δυνατοί άνθρωποι έχουν μια ιστορία

Οι άνθρωποι είναι πιο δυνατοί από όσο συχνά νομίζουν. Να θυμάστε ότι γεννηθήκατε για να είστε δυνατοί και να αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις σας με σθένος, θάρρος και την απαραίτητη θεμελιώδη ιδιότητα που σας βοηθάει να αντιμετωπίζετε τη ζωή: την ψυχική αντοχή.

Λέγεται ότι δεν είμαστε αρκετά ζωντανοί μέχρι να μας χτυπήσει η ζωή. Ή μέχρι να μάθουμε να είμαστε δυνατοί.

Οι αντιξοότητες αποτελούν μια πολύτιμη πηγή γνώσης. Ωστόσο είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κατά τις περιόδους ευτυχίας και ευημερίας ενισχύουμε όσα μάθαμε.

Κατά τις περιόδους αυτές ανακαλύπτουμε αυτό που πραγματικά μας χαρακτηρίζει. Ανακαλύπτουμε επίσης εκείνα για τα οποία αξίζει να αγωνιστούμε.

Επιπλέον είναι σαφές ότι όλοι καθοδηγούνται από έναν χάρτη εμπειριών. Όλοι κουβαλάμε πράγματα που κανένας δεν βλέπει αλλά βρίσκονται εκεί.

Όσα κουβαλάμε περιλαμβάνουν σκοτεινές στιγμές, φωτεινές στιγμές και δάκρυα. Πρόκειται για ένα φορτίο που πάντα θα μεταφέρουμε στους ώμους μας.

Αυτό μας κάνει δυνατούς και συνετούς, αν και γνωρίζουμε ότι αυτή η σοφία μερικές φορές πηγάζει από τον πόνο.

Διαβάζοντας αυτό το άρθρο θέλουμε σκεφτείτε πάνω σε αυτό.

Γεννηθήκατε για να είστε δυνατοί: ανακαλύψτε γιατί

Μπορεί να είναι δύσκολο να το πιστέψετε, όμως οι άνθρωποι είναι πολύ πιο δυνατοί από όσο δείχνουν.

Αυτό εξηγείται εύκολα: ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος για επιβίωση. Ο γενετικός μας κώδικας μας προδιαθέτει να μαθαίνουμε από τις αντιξοότητες.

Κατά κάποιον τρόπο αυτό εξηγεί γιατί είναι τόσο δύσκολο να είμαστε «ευτυχισμένοι». Για τον εγκέφαλό μας η ευτυχία δεν είναι χρήσιμη. Όμως αυτή είναι η κατάσταση στην οποία όλοι επιθυμούμε να φτάσουμε.

Το κλειδί για την επιβίωση είναι η ικανότητα αντίδρασης απέναντι στον κίνδυνο, στις απειλές ή στην απώλεια.

Η ευτυχία μπορεί να επιτευχθεί μονάχα όταν είμαστε ικανοί να τα βγάλουμε πέρα στην καταιγίδα. Οι άνθρωποι προόδευσαν μέσα στην ιστορία ξεπερνώντας εμπόδια και δυσκολίες. Στην ουσία αυτό που μετράει είναι η γνώση. Αυτή μας επιτρέπει να επιτύχουμε πραγματική ευημερία.

Γεννιόμαστε πιο δυνατοί από όσο νομίζουμε. Ωστόσο πολλές φορές δεν έχουμε επίγνωση αυτού του γεγονότος.

Η προσωπική σας ιστορία: το κέλυφος μιας τραυματικής παιδικής ηλικίας

Μέσα σε κάθε άτομο υπάρχουν συνήθως ένα ή δύο τραυματικά γεγονότα. Μπορεί να πρόκειται για κάποια απώλεια, ένα συναισθηματικό ναυάγιο, μια απογοήτευση ή κάποια παραβίαση που αφορά στο άτομό μας.

• Όταν έχουμε βιώσει κάποιο τέτοιο γεγονός στην παιδική μας ηλικία, οι εμπειρίες αυτές θα μας συνοδεύουν για πάντα.
• Ένα παιδί δεν διαθέτει τα απαραίτητα ψυχολογικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της αντιξοότητας. Αυτή έχει σοβαρές συνέπειες για την ανάπτυξη του παιδιού. Μπορεί επίσης να επηρεάσει την προσωπικότητά του.
• Ωστόσο, όπως εξηγεί ο νευρολόγος και ψυχίατρος Boris Cyrulnik, μια τραυματική παιδική ηλικία δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε μια τραυματική ενήλικη ζωή. Πρέπει να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα γεγονότα.
• Μπορούμε να αναρρώσουμε. Το παιδί πρέπει να μπορεί να υπολογίζει σε υποστήριξη και σε βοήθεια. Χάρη σε αυτές μπορεί να δει τον κόσμο από μια καινούργια προοπτική με σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
• Δεν ξεχνάμε τον πόνο αλλά μαθαίνουμε να ζούμε με αυτόν. Πρόκειται για κάτι που πρέπει να έχουμε υπόψη.

Όλοι αξίζουμε την αγάπη. Όλοι αξίζουμε να είμαστε ξανά ευτυχισμένοι.

Η ψυχική αντοχή και η δύναμη είναι μέσα σας

Ο όρος αντοχή περιγράφει μια φυσική ιδιότητα. Αναφέρεται σε υλικά που αλλάζουν ή μπορούν να επανέλθουν στην αρχική μορφή τους ακόμα και αν ασκηθεί επάνω τους κάποια καταστροφική δύναμη.

Στην ψυχολογία ο όρος δεν έχει ακριβώς την ίδια σημασία. Όταν οι άνθρωποι βιώνουν κάποιο προσωπικό τραύμα δεν επανέρχονται στην ίδια κατάσταση στην οποία βρίσκονταν προηγουμένως.

• Ωστόσο, το να λέμε ότι «δεν επανέρχονται στην ίδια κατάσταση» δεν σημαίνει ότι χάνουν την ικανότητα να είναι ευτυχισμένοι ή ισορροπημένοι.
• Ένα διαφορετικό άτομο είναι επίσης ένα πιο δυνατό άτομο.
• Η ιδιότητα αυτή ονομάζεται ψυχική αντοχή. Ο εγκέφαλός μας είναι «προγραμματισμένος» να αντιμετωπίζει αντιξοότητες.
• Θέλουμε να προχωράμε μπροστά. Θέλουμε να ζούμε και να μαθαίνουμε από τον φόβο και τις δυσκολίες για να προοδεύουμε.

Γιατί όμως δεν το πετυχαίνουμε πάντα; Αυτό μπορεί να οφείλεται σε τρεις λόγους:

1. Στον τρόπο ανατροφής μας και στη γενετική ιδιοσυστασία μας.
2. Στο κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε.
3. Στην έλλειψη επαρκών ψυχολογικών στρατηγικών.

Η ψυχική αντοχή καλλιεργείται

Υπάρχουν άνθρωποι που ξέρουν πώς να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της ζωής. Ίσως το πρότυπό τους να ήταν η μητέρα τους. Ίσως να γνωρίζουν από τη φύση τους πώς να βλέπουν τα πράγματα με ηρεμία.

Ωστόσο όλοι εμείς οι υπόλοιποι πρέπει να γνωρίζουμε το εξής: η ψυχική αντοχή καλλιεργείται.

Υπάρχουν τρεις φράσεις που μπορείτε να επαναλαμβάνετε κάθε μέρα για να γίνετε πιο δυνατοί. Μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν:

1. Έχω την ικανότητα να αντιμετωπίζω δυσκολίες. Έχω αξίες, καλή συμπεριφορά, αυτοεκτίμηση και ανθρώπους που με αγαπούν.
2. Είμαι ένας άνθρωπος που πιστεύει στην ελπίδα και στον εαυτό του.
3. Μπορώ να λύνω προβλήματα, να επικοινωνώ, να υπερασπίζομαι τον εαυτό μου, να έχω καλές σχέσεις και να αγωνίζομαι για την ευτυχία μου.

Πρόκειται για τρεις απλές σκέψεις που μπορούν να «διαμορφώσουν» τον εγκέφαλό μας έτσι ώστε να μας εξασφαλίσει ορισμένες αρετές. Αυτές περιλαμβάνουν τη δύναμη, το θάρρος και την απαραίτητη θεμελιώδη ιδιότητα που μας βοηθάει να πορευόμαστε στη ζωή: την ψυχική αντοχή.

Να ζητάς την αλήθεια όταν είσαι σίγουρος πως την αντέχεις

Η ειλικρίνεια είναι κάτι που όλοι ζητάμε, μην πω ότι το απαιτούμε, όμως πόσοι από εμάς μπορούμε να την αντέξουμε; Είναι βαρύ φορτίο η αλήθεια, να την ξέρεις, να την κουβαλάς μαζί σου. Εδώ δεν υπάρχει σύντομος δρόμος. Μπορεί ένα ψέμα είναι πολύ πιο εύκολο να το πεις -και να το ακούσεις όταν το χρειάζεσαι- όμως η αξία της ειλικρίνειας είναι ανεκτίμητη. Αλλά επανέρχομαι στην αρχική ερώτηση, πόσοι από εμάς μπορούμε να την αντέξουμε;

 

Απ’ την πιο απλή ερώτηση έως αυτή που δεν μπορεί να ειπωθεί εύκολα, καθώς η απάντηση μας φοβίζει. Απ’ την ερώτηση αν έβαλες κιλά από πέρσι, αν το καινούργιο «amore» του πρώην είναι πιο ωραίο από σένα έως μια ερώτηση που όλους μας φοβίζει: «Με αγαπάς ακόμα;».

Οι περισσότεροι από εμάς όταν κάνουμε μια ερώτηση, συνήθως περιμένουμε μια απάντηση που θα μας ικανοποιήσει, που δε θα θίξει τον εγωισμό μας και την αυτοπεποίθησή μας. Δεν είμαστε έτοιμη να πέσουμε απ’ το ροζ συννεφάκι που έχουμε δημιουργήσει κι η αλήθεια σίγουρα σε προσγειώνει στο έδαφος. Γι’ αυτό κι είναι πιο εύκολο να ακούμε ένα όμορφο ψέμα, φτιαγμένο στα μέτρα μας, που δεν καταστρέφει το κάστρο και το παραμύθι που δημιουργήσαμε. Παρ’ όλα αυτά είναι πάντα προτιμότερο να προχωράς στη ζωή σου γνωρίζοντας την αλήθεια.

Μπορεί ένα όμορφο ψέμα να σε ικανοποιεί στην αρχή, όμως, για σκέψου τη συνέχεια. Κι ίσως όλα αυτά που δεν μπορείς να δεις, να είναι μπροστά σου τόσο καιρό και κάποια στιγμή θα σκάσουν στα μούτρα σου σαν μια τεράστια χειροβομβίδα.

Και για σκέψου, πόσες φορές ζήτησες την αλήθεια, ωστόσο όταν στην είπαν, νευρίασες, θύμωσες, τα έβαλες με αυτόν που είχες απέναντί σου. Δεν την άντεξες, σκέφτηκες πως ίσως ένα ψέμα θα ήταν καλύτερο, πως ίσως τελικά η αλήθεια που τόσο ζητούσες να ακουστεί, θα ήταν καλύτερα να έμενα κρυμμένη. Γιατί σε πλήγωσε, σε άλλαξε, σε στιγμάτισε, αλλά και σου άνοιξε τα μάτια -που ίσως αυτό να είναι και το πιο επίπονο αλλά και το μεγαλύτερο καλό που μπορεί να σου κάνει αυτή η ριμάδα η αλήθεια.

Για αυτό όταν ζητάς την αλήθεια να είσαι απόλυτα σίγουρος πως μπορείς να την αντέξεις.  Να έχεις το γνώθι για όλα αυτά που θα σου προκαλέσει, αλλά να είσαι σίγουρος πως κάποια στιγμή θα ξεπεράσεις το σοκ και θα κουβαλάς μαζί σου τα θετικά που σου άφησε αυτή. Πριν την ζητήσεις πρέπει να είσαι σίγουρος ότι μπορείς να σηκώσεις το βάρος της.

Και μη νομίζεις πως κι από αυτόν που τη ζητάς, του είναι πιο εύκολο να σου την πει. Υπάρχει πάντα ο φόβος μιας άσχημης αντίδρασης, ενός ωραίου μονολόγου με όλα τα κοσμητικά επίθετα που ξεκινάνε από «μ» και τα συναφή, ενός βάζου στο κεφάλι, του τρίτου παγκόσμιου πολέμου και πάει λέγοντας. Θέλει θάρρος η αλήθεια για να ειπωθεί. Για αυτό να την εκτιμάς, όσο άσχημη κι αν είναι. Γιατί ο φόβος, είτε είσαι ο ακροατής, είτε είσαι ο αφηγητής, πάντα υπάρχει.

Τυχεροί  αυτοί που έχουν το «χάρισμα» να είναι πάντοτε ειλικρινείς και πόσο ακόμα πιο τυχεροί αυτοί που περιτριγυρίζονται από τέτοιους ανθρώπους. Γιατί η ειλικρίνεια είναι ο μισός δρόμος για να γίνεις ένας σπουδαίος άνθρωπος.

Διασχιστική διαταραχή ταυτότητας

Το φαινόμενo της εκδήλωσης πολλαπλών προσωπικοτήτων, που σήμερα διαγιγνώσκεται ως Διασχιστική Διαταραχή Ταυτότητας (ΔΔΤ), ή αλλιώς Διαταραχή Πολλαπλής Προσωπικότητας (ΔΠΠ), ενέπνευσε τη λαϊκή φαντασία πολύ πριν την ένταξή του στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM - Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση).

Οι ρίζες αυτής της διαταραχής ως ψυχιατρικής πάθησης εντοπίζονται στη Γαλλία κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Εκείνη την εποχή, ξεκινώντας από τις ανερχόμενες απόψεις και ιδέες για την ύπνωση, την υστερία και το τραύμα, οι επιστήμονες που μελετούσαν τη συμπεριφορά ασθενών που παρουσίαζαν φαινομενικά διαφορετικές προσωπικότητες, επανερμήνευαν τα διάφορα θρησκευτικά φαινόμενα, όπως ο δαιμονισμός και η έκσταση, με όρους μη αναγνωρισμένων ψυχιατρικών προβλημάτων (Baeten, 1998).

Τι είναι η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας

Επί του παρόντος, η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας ορίζεται ως μία διαταραχή της ταυτότητας η οποία χαρακτηρίζεται από δύο ή περισσότερες διακριτές καταστάσεις προσωπικότητας και συνοδεύεται από σχετικές αλλαγές που επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τη συνείδηση, τη μνήμη, την αντίληψη, τη γνωστική λειτουργία και/ή τη λειτουργία των αισθητήριων κινήσεων, με επαναλαμβανόμενα κενά στην ανάκληση στη μνήμη καθημερινών γεγονότων, προσωπικών πληροφοριών και/ή πραγματικών γεγονότων (Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, 2013).

Στα διαγνωστικά συστήματα, το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της διασχιστικής διαταραχής ταυτότητας είναι η ύπαρξη φαινομενικά ανεξάρτητων προσωπικοτήτων, όπου εκδηλώνεται αμνησία της πρωταρχικής ταυτότητας με σκοπό την ύπαρξη και την εκδήλωση της συμπεριφοράς των άλλων ταυτοτήτων (Putnam κ.ά., 1986, Boysen και VanBergen, 2013).

Το κλινικό φαινόμενο της διασχιστικής διαταραχής ταυτότητας ανέκαθεν γοήτευε την κοινή γνώμη και μέχρι σήμερα παραμένει μία ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη διάγνωση. Η διαγνωστική διαμάχη αφορά δύο ζητήματα, την αιτιολογία και τη θεραπευτική διαδικασία. Το ζήτημα της αιτιολογίας αφορά την εγκυρότητα της διάγνωσης, δηλαδή εάν η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας υφίσταται ή όχι.
Στη βιβλιογραφία υπάρχουν δύο αντιτιθέμενες απόψεις· η μία υποστηρίζει το μετατραυματικό μοντέλο και η άλλη το κοινωνικογνωστικό μοντέλο, με το δεύτερο να ονομάζεται και μοντέλο φαντασίωσης λόγω της έμφασης που δίνεται στη ροπή για φαντασιώσεις και στην κλίση προς υποβολή.

Η διασχιστική διαταραχή ως αμυντική αντίδραση στο τραύμα

Η πρώτη αιτιολογική προσέγγιση που προτάθηκε θεώρησε τη διασχιστική διαταραχή ταυτότητας ως μία διακριτή ψυχική διαταραχή, όπου η τάση για διάσχιση αποτελεί μία αμυντική αντίδραση σε κάποιο σοβαρό παιδικό τραύμα, αρχικά θεωρούμενο ως σεξουαλικής φύσεως ή σχετιζόμενο με σατανιστικές τελετουργίες (Mulhern, 1994). Ωστόσο, πιο πρόσφατα, το ενδιαφέρον εστιάζεται στη μελέτη διασπαστικών εμπειριών που λαμβάνουν χώρα κατά την περίοδο των πρώιμων σχέσεων προσκόλλησης.

Από αυτή τη σκοπιά του μετατραυματικού μοντέλου, οι διασχιστικές καταστάσεις θεωρείται ότι υπάρχουν ήδη στα παιδιά, τα οποία  τις χρησιμοποιούν ως μέσο αποφυγής του τραύματος που προήλθε από βίαιες εμπειρίες. Εδώ, λοιπόν, εντοπίζεται μία άμεση σύνδεση μεταξύ της βίωσης του τραύματος και της διάσχισης, με τη διασχίση να θεωρείται ως μία δημιουργική στρατηγική επιβίωσης που βοηθά το άτομο να αντιμετωπίσει το σοβαρό τραύμα που βίωσε. Η τακτική αυτή θεωρείται ότι ενδεχομένως εξελίσσεται και οδηγεί στην εκδήλωση τροποποιημένων ταυτοτήτων που διατηρούνται κατά την ενήλικη ζωή και εκφράζονται όταν το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει αγχωτικές καταστάσεις και συναισθήματα που απορρίπτονται από την πρωταρχική ταυτότητα. Κατά συνέπεια, στο θεραπευτικό πλαίσιο υπάρχει σαφής εστίαση τόσο στο τραύμα όσο και στο σύμπτωμα των αλλοιώσεων.

Οι πολλαπλές ταυτότητες ως κοινωνικές κατασκευές 

Το κοινωνικογνωστικό μοντέλο προτείνει μία ιατρογενή προέλευση για τη διασχιστική  διαταραχή ταυτότητας. Από την άποψη αυτή, οι πολλαπλές ταυτότητες θεωρούνται ως πολιτιστικές αναπαραστάσεις ή κοινωνικές κατασκευές χωρίς αιτιώδη συνάφεια με κάποιο τραύμα. Ο ρόλος των κυρίαρχων θεραπευτικών μοντέλων και των θεραπευτικών προτάσεων, μαζί με τις επιρροές των μέσων μαζικής ενημέρωσης και τις ευρύτερες κοινωνικοπολιτιστικές προσδοκίες, προτείνεται ότι παίζουν κεντρικό ρόλο στη δημιουργία της διασχιστικής διαταραχής ταυτότητας.

Η εν λόγω αναπαράσταση ρόλων δεν θεωρείται ως απάτη η παραπλάνηση, αλλά ως μία αυθόρμητη πρακτική με ελάχιστη ή καθόλου συνειδητή προσπάθεια. Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι η συμπεριφορά των ασθενών που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή αποτελεί μέσο για την επικύρωση ενός ασθενικού ρόλου, ο οποίος με τη σειρά του προσφέρει ευκαιρίες στον ασθενή να κερδίσει την προσοχή των γύρω του και να αποκτήσει ικανοποίηση για τον εαυτό του (McHugh, 1993). Καθώς η άποψη αυτή αποδίδει την υπαιτιότητα στον ασθενή έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις.

Η διάγνωση της διασχιστικής διαταραχής προσωπικότητας εντοπίζει το πρόβλημα που καλούνται να διαχειριστούν οι ασθενείς στο επίπεδο της ταυτότητας, ή, με άλλα λόγια, στον τρόπο βίωσης του εαυτού. Κάθε άνθρωπος αναγνωρίζει πιθανά το βίωμα της αντίδρασης, της συμπεριφοράς και της αίσθησης με τρόπο που έρχεται σε σύγκρουση με την ιδέα που έχει σχηματίσει για το ποιος είναι, για την ταυτότητά του. Ωστόσο, στη διασχιστική διαταραχή προσωπικότητας αυτές οι αντιδράσεις, οι συμπεριφορές και τα συναισθήματα φαίνεται να διαχωρίζονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να βιώνονται σαν να ανήκουν σε κάποιον άλλο εαυτό ή ακόμα και να μη βιώνονται συνειδητά καθόλου.

Συμπτώματα Διασχιστικής Διαταραχής Ταυτότητας

Ορισμένα από τα σύμπτωμα που παρουσιάζει ο ασθενής με διασχιστική διαταραχή ταυτότητας:

Υφίσταται απώλεια μνήμης και δείχνει να έχει ξεχάσει ορισμένες περιόδους της ζωής του, ορισμένα γεγονότα, ανθρώπους, ακόμα και προσωπικές πληροφορίες.
Βιώνει μία αίσθηση αποσύνδεσης από τον εαυτό του και από τα συναισθήματά του, διαθέτοντας μία ασαφή εικόνα της ταυτότητάς του.
Διακατέχεται από έντονο στρες και δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που προκύπτουν στις σχέσεις και στο εργασιακό του περιβάλλον.
Αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του ως παραμορφωμένο και εξωπραγματικό.
Αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη, άγχος, αυτοκτονικές σκέψεις.

Θεραπεία της διασχιστικής διαταραχής

Η θεραπευτική πρακτική που ακολουθείται κατά κύριο λόγο σε ασθενείς που πάσχουν από διασχιστική διαταραχή ταυτότητας ξεκινά με τη διαχείριση του τραύματος και εστιάζει την προσοχή της στο να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει τις διάφορες ταυτότητες που εκδηλώνει και να τις αναγνωρίσει ως αποδεκτά μέρη του εαυτού του.

Τίποτε δεν είναι αφ’ εαυτού όμορφο ή δύσμορφο

Αν μπορούμε να βασιστούμε σε κάποια αρχή που μαθαίνουμε από τη φιλοσοφία, αυτή που νομίζω ότι μπορεί να θεωρηθεί ως βέβαιη και αδιαμφισβήτητη είναι ότι τίποτε δεν είναι αφ’ εαυτού αξιόλογο ή καταφρονητέο, επιθυμητό ή απωθητικό, όμορφο ή δύσμορφο· όλα ετούτα τα χαρακτηριστικά πηγάζουν από την ιδιαίτερη σύσταση και την υφή των ανθρώπινων συναισθημάτων και διαθέσεων. Το φαγητό που είναι γευστικό για ένα ζώο είναι αηδιαστικό για κάποιο άλλο. Ό,τι ευφραίνει τις αισθήσεις κάποιου προκαλεί δυσφορία σε κάποιον άλλο. Αυτό ισχύει κατά γενική ομολογία αναφορικά με όλες τις αισθήσεις του σώματος. Αν όμως διερευνήσουμε το ζήτημα πιο προσεκτικά, θα βρούμε ότι το ίδιο ισχύει και όπου το πνεύμα συμπράττει με το σώμα και συμμειγνύει τα συναισθήματά του με τις εξωτερικές ορέξεις.

Παρακαλέστε έναν φλογερό εραστή να σας σκιαγραφήσει τα χαρακτηριστικά της ερωμένης του: Θα σας πει ότι δεν έχει λόγια για να περιγράψει τα θέλγητρά της και θα σας ρωτήσει πολύ σοβαρά αν έχετε ποτέ γνωρίσει μια θεά ή έναν άγγελο. Αν απαντήσετε αρνητικά, τότε θα σας πει ότι είναι αδύνατο να σχηματίσετε μια ιδέα για τόσο θεϊκές ομορφιές, όπως αυτές που διαθέτει η μάγισσά του· πόσο τέλεια είναι η μορφή της· πόσο καλοσχηματισμένα τα χαρακτηριστικά της· πόσο αξιαγάπητο το παρουσιαστικό της· πόσο γλυκιά η διάθεσή της, πόσο πρόσχαρη η συμπεριφορά της. Από την υμνολογία αυτή όμως μπορεί μόνο κανείς να συμπεράνει ότι ο δυστυχής αυτός είναι ερωτευμένος και ότι η γενική προδιάθεση, που η φύση έχει εμφυτέψει σε όλα τα πλάσματα, σ’ εκείνον προσδιορίζεται από ένα συγκεκριμένο αντικείμενο με βάση κάποια χαρακτηριστικά που του δίνουν ευχαρίστηση. Το ίδιο θεϊκό πλάσμα έχει τη μορφή ενός απλού θνητού και αντιμετωπίζεται με άκρα αδιαφορία από κάποιον άλλο.

Αναζητώντας τη μόνη αξία…

Είναι και εκείνα τα μονοπάτια στη ζωή ενός ανθρώπου που μοιάζουν με τις περιπέτειες του πολυμήχανου Οδυσσέα. Μονοπάτια που αναλόγως της αντοχής, της επιμονής και του τρόπου που θα τα διαβείς θα σε οδηγήσουν στο σπίτι σου… ή θα σε κρατήσουν μακριά του για πολύ καιρό ή και για πάντα.

Αν είσαι από εκείνους που αποφάσισαν να κινήσουν για την αλήθεια τους, για το σπίτι τους πριν ξεκινήσεις, να θυμηθείς να πάρεις μαζί σου τον κατάλληλο εξοπλισμό για να μην χαθείς στο δρόμο.

Γιατί πολλοί χωρίς να το καταλάβουν ξεκίνησαν για το σπίτι τους, αλλά χάθηκαν στη διαδρομή χάνοντας και τον προορισμό τους, γιατί δεν ήξεραν τι θα βρουν μπροστά τους, δεν ήξεραν πώς να νικήσουν εκείνα που ξεπρόβαλαν άξαφνα για να τους αποπροσανατολίσουν.

Αυτά τα μονοπάτια που οδηγούν στο σπίτι σου είναι συνήθως μοναχικά, γιατί αυτή τη διαδρομή μπορείς μόνο εσύ να την διαβείς, δεν μπορεί κανένας άλλος να το κάνει για εσένα.

Σε εσένα λοιπόν, που αποφάσισες να ξεκινήσεις για το σπίτι σου ή είσαι ήδη καθ’ οδόν χρειάζεται να σου πω πως στο δρόμο αυτό θα συναντήσεις αυτό που πολλοί φοβούνται, αλλά αν εσύ κατορθώσεις να το μετατρέψεις σε δημιουργικό εργαλείο θα φτάσεις γρήγορα και αναίμακτα στον προορισμό σου. Και αυτό δεν είναι άλλο από την εκκωφαντική σιωπή της μοναξιάς.

Μια διαδικασία ζωής που απαιτεί κατάλληλη προετοιμασία για να την διαβείς. Ένα νόμισμα με δύο όψεις αναλόγως του πως θα εισέλθεις σε αυτή.

Η μοναξιά είναι μία πολυεπίπεδη πανανθρώπινη εμπειρία. Και σίγουρα δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην την έχει νιώσει έστω και μία φορά.

Όποιον και να ρωτήσεις για το πώς θα μπορούσε να λυθεί η μοναξιά του θα σου πει πως κάτι του λείπει και πως αν είχε αυτό το κάτι θα ένιωθε πλήρης. Όμως γιατί ξανά κυλά στη μοναξιά του ακόμα και αφού το αποκτήσει;

Πιστεύεις πως αν είχες ένα σύντροφο, αν είχες τον μπαμπά σου, αν είχες ένα παιδί, αν είχες έναν αληθινό φίλο, αν είχες κάποιον να σε ακούει, να σε καταλαβαίνει δεν θα ένιωθες μοναξιά. Αν σου έδινε κάποιος αύριο το πρωί όλα αυτά που σου λείπουν και σου προκαλούν μοναξιά, θα ένιωθες πλήρης και μετά από 5 χρόνια;… ή θα ένιωθες και πάλι μόνος;

Η δημιουργική όψη αυτής της διαδρομής όμως, είναι εντελώς ξένη με την έλλειψη. Είναι μία προσωπική και εσωτερική διεργασία και δεν εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες στην ουσία της. Κάτι άλλο υπάρχει πίσω από αυτή την υπαρξιακή διαδικασία, που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε, να διαχειριστούμε και μας οδηγεί κάθε φορά στο χάος της απομόνωσης και των καταστροφικών της συνεπειών, αντί να οδηγήσει σε δημιουργικότητα, ελευθερία και ολοκλήρωση.

Η μοναξιά δεν είναι η απουσία του άλλου ή μιας κατάστασης από τη ζωή μας.

Η μοναξιά οδηγεί στην παρουσία του εαυτού μέσα από την γνωριμία με την μοναδικότητα της αξίας του!

Σκοπός της είναι η γέννηση, η ανακάλυψη, η αποκάλυψη της αξίας της προσωπικής αλήθειας μας!
Είναι το ταξίδι μέσα από το οποίο μας καλεί ο εαυτός μας να δώσουμε μάχη ενάντια στους εσωτερικούς Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες μέχρι να τους νικήσουμε και να οδηγηθούμε στην ανακάλυψη της ουσίας μας!

Είναι ένα κάλεσμα του αληθινού σου εαυτού προς εσένα, ένα κάλεσμα ένωσης με την πατρίδα σου! Ένα κάλεσμα αποδοχής του εαυτού μας, της αξίας και της πολυτιμότητάς του. Του εαυτού σου που σου απλώνει το χέρι για να βγεις από το τετράγωνο της περιοριστικής σου λογικής, του πόνου και του φόβου και σε περιμένει εκεί στην άκρη του νήματος να σε καλώς ορίσει στον κόσμο της αυτογνωσίας, της ανακάλυψης της δύναμης σου και του πλούτου της ψυχής και του πνεύματός σου.

Η διαδικασία αυτή είναι το πιο οξύμωρο βήμα που χρειάζεται να κάνεις στη ζωή σου. Είναι εκείνο το ταξίδι που έχει αφετηρία τη μοναξιά, που όταν γίνει μόνη αξία θα σε οδηγήσει με σαφήνεια στον πιο γλυκό προορισμό της ζωής σου… στην ένωση με εσένα, με το σπίτι σου, με την αλήθεια σου και θα σου αποκαλύψει τον σκοπό, τον προορισμό, την Ιθάκη της ύπαρξής σου!

Αν ανήκεις στους τολμηρούς που αποφάσισαν να βουτήξουν στα προσωπικά τους βαθιά νερά, τούτο μπορώ να σου πω… όταν ολοκληρώσεις το ταξίδι σου θα καταλάβεις πως τελικά δεν ήσουν μόνος ούτε μία στιγμή… πως πάντα ήταν όλα εκεί και σε περίμεναν να ανταποκριθείς στο χέρι που με υπομονή είχαν απλωμένο σε εσένα!

Γιατί υπάρχει ο φόβος στον Έρωτα;

Όλοι οι άντρες φοβούνται τις γυναίκες και όλες οι γυναίκες φοβούνται τους άντρες κι ο φόβος αυτός δεν είναι ένα φαινόμενο προσωπικό αλλά παγκόσμιο, σχεδόν συμπαντικό. Αυτό συμβαίνει γιατί και οι άντρες και οι γυναίκες φοβούνται τον Έρωτα. Φοβούνται μην χάσουν τον εαυτό τους μέσα στον έρωτα. Μην γίνουν κάτι άλλο από αυτό που "πιστεύουν" ότι είναι.

Ο έρωτας απαιτεί οι δυο σύντροφοι να παραδοθούν ο ένας στον άλλον. Να βγάλουν τη στολή του Εγώ, να σκοτώσουν την προσωπικότητα τους και να παρουσιαστούν γυμνοί ο ένας στον άλλον μόνο με την αλήθεια τους. Τον αληθινό εαυτό τους.

Μα πώς να συμβεί αυτό όταν οι περισσότεροι από εμάς φοβούνται τον εαυτό τους; Φοβούνται να αντικρύσουν την αλήθεια τους γιατί, κάνοντας το αυτό, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να γκρεμιστούν εκείνα που με πολύ κόπο και πολύ μυαλό έχτιζαν όλα αυτά τα χρόνια.

Και πώς να αντέξει το Εγώ απλά να υπάρχει χωρίς να ελέγχει, χωρίς να ορίζει, χωρίς να απαιτεί, χωρίς να μπαίνει σε παιχνίδια δύναμης και κυριαρχίας; Λίγος πόνος από εδώ, λίγη απόρριψη από εκεί, λίγη επαιτεία αγάπης δημιουργούν την ψευδαίσθηση της Ζωής και σκεπάζουν τον φόβο του «Ποιος είμαι!» « Υπάρχω;» «ΖΩ;»

Πώς να αντέξει το Εγώ να μην χρησιμοποιεί την "δύναμη" για να ξεχωρίζει και να αποδέχεται, να προσφέρει να μοιράζεται, να συγχωράει… χωρίς προσδοκία, χωρίς να περιμένει ανταπόδοση… Απλά να υπάρχει για να υπηρετεί την ΑΓΑΠΗ…

Το εγώ θέλει τον άλλον σκλάβο, πειθήνιο όργανο του έτσι ώστε να νιώθει «ασφάλεια». Να νιώθει ότι βαδίζει σε γνωστά μονοπάτια όπου μπορεί να διαχειρίζεται και να χειρίζεται (είτε σαν δυνάστης, είτε σαν θύμα) οποιαδήποτε κατάσταση. Γνωρίζει πολύ καλά την λαγνεία του πόνου. Αυτό που δεν αντέχει είναι την Απόλαυση της Ελευθερίας. Δεν αντέχει ο άλλος να έχει όνειρα και επιθυμίες που μπορεί να διαφέρουν από τις δικές του. Δεν αντέχει ο άλλος να κάνει πράγματα όχι μόνο για την σχέση αλλά και για τον εαυτό του γιατί φοβάται ότι θα έρθει εκείνη η στιγμή που αυτά τα όνειρα, αυτές οι επιθυμίες θα οδηγήσουν τον άλλον σε ένα καινούριο σύντροφο, σε έναν καινούριο Έρωτα.

Και πώς να μην συμβεί αυτό όταν αυτό που προσφέρεται μέσα στη σχέση είναι το δώρο του εγκλωβισμού μέσα στο περιτύλιγμα του Έρωτα. Υπάρχουν αρκετοί που για τον έναν ή τον άλλον λόγο μπορούν να αντέξουν την σκλαβιά. Δεν υπάρχει κανένας όμως που να παίρνει ευχαρίστηση και ικανοποίηση μέσα από αυτήν. Γι’ αυτό αργά ή γρήγορα θα οδηγηθεί σε έναν καινούριο σύντροφο που θα τον κάνει να νιώσει έστω και προσωρινά τον ενθουσιασμό, την εγρήγορση, τη ζωντάνια, το σκίρτημα της ελευθερίας…

Αν θέλουμε μια υγιή σχέση με τον σύντροφο μας οφείλουμε να έχουμε μια υγιή σχέση με τον εαυτό μας. Να έχουμε αντικρύσει τα αρχέτυπα μέσα μας και να έχουμε φέρει σε αρμονική σχέση τον εσωτερικό μας άντρα και την εσωτερική μας γυναίκα. Να έχουμε αγκαλιάσει και θεραπεύσει τις πληγές τους, τις πληγές μας έτσι ώστε να αντικρίζουμε με καθαρότητα το ζευγάρι μας. Χωρίς φόβους, χωρίς ενδοιασμούς, χωρίς αντιπαλότητα, προσμονή ή προσδοκία. Απολαμβάνοντας ο ένας τον άλλον σε όλες του τις στιγμές, σε όλες του τις εκφάνσεις. Ξέροντας ότι όταν προσφέρουμε, προσφέρουμε από εμάς για μας, υπηρετώντας την αγάπη.

Αν και οι δυο σύντροφοι έχουν προχωρήσει στον ίδιο βαθμό στο εσωτερικό ταξίδι τότε αναγνωρίζουν ότι ακόμα και τις στιγμές που βαδίζει ο καθένας μόνος του, κάνοντας πράγματα για τον ίδιο… ακόμα και τότε προσφέρει στη σχέση γιατί κρατά τον εαυτό του ζωντανό, ανανεωμένο, πλούσιο, αληθινό και ελεύθερο. Και μια σχέση που δημιουργείται από δυο ελεύθερα πλάσματα, από δυο ολόκληρους ανθρώπους δεν μπορεί ποτέ να βαλτώσει και να πεθάνει αλλά θα διατηρείται στον χρόνο ακμαία και νεανική όπως στα πρώτα της σκιρτήματα κερδίζοντας μέσα στη διάρκεια των χρόνων την γοητεία της ωριμότητας.

Τι συμβαίνει όταν ένας κομήτης χτυπάει τον ήλιο;

Τί πιστεύεται ότι συμβαίνει όταν ένας κομήτης χτυπάει τον ήλιο;

Δείτε στο βίντεο.

Βαρυτικοί φακοί υποστηρίζουν ότι η διαστολή του σύμπαντος γίνεται ταχύτερα από όσο πιστεύαμε

Με τη χρήση πέντε κοντινών μας γαλαξιών, ως γιγάντιους βαρυτικούς φακούς, η διεθνής ομάδα αστρονόμων H0LiCOW χρησιμοποιώντας το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble υπολόγισε με μία ανεξάρτητη μέτρηση την επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος. Ο ρυθμός διαστολής της νέας μέτρησης για το τοπικό Σύμπαν είναι σύμφωνο με τα προηγούμενα ευρήματα. Ωστόσο το ενδιαφέρον κρύβεται στην διαφωνία της νέας μέτρησης με αυτές του πρώιμου σύμπαντος, με τη βοήθεια της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου, δηλαδή το «απολίθωμα» της ακτινοβολίας που εξέπεμπε το σύμπαν όταν είχε ηλικία μόλις 380.000 έτη.  Κι αυτό παραπέμπει σε ένα θεμελιώδες πρόβλημα στην καρδιά της κατανόησης που έχουμε για το σύμπαν.

Το κβάζαρ HE0435-1223, (δηλαδή εξαιρετικά φωτεινός γαλαξιακός πυρήνας) που βρίσκεται στο κέντρο αυτής της εικόνας, είναι ένα από τα πέντε καλύτερα κβάζαρ που δρουν σαν βαρυτικοί φακοί, που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Ο γαλαξίας που είναι μπροστά δημιουργεί τέσσερις σχεδόν ομοιόμορφες κατανεμημένες εικόνες του μακρινού κβάζαρ γύρω από αυτόν.

Τώρα, μία καινούρια μελέτη από τη διεθνή κοινοπραξία H0LiCOW έρχεται να επιβεβαιώσει αυτή την ασυμφωνία, δείχνοντας ότι υπάρχει μία θεμελιώδης ανεπάρκεια στον τρόπο που κατανοούμε το σύμπαν.  Όπως και οι προηγούμενες μετρήσεις, έτσι και η μελέτη της κοινοπραξίας H0LiCOW υπολογίζει την τιμή της σταθεράς του Hubble, όπως ονομάζεται η παράμετρος που αντιπροσωπεύει τον ρυθμό της συμπαντικής διαστολής.

 

Οι εκτιμήσεις της σταθεράς του Hubble έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Οι αρχικές τιμές ήταν πολύ υψηλές, και οι προσεγγίσεις έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ από την πρώτη μέρα λειτουργίας του Hubble. Μια νέα ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στο Monthly Notices της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας δείχνει ότι η τελευταία τιμή έχει μια ακρίβεια στο 3,8 τοις εκατό.

Τα δεδομένα που λήφθηκαν τόσο από τηλεσκόπια στη Γη όσο και στο διάστημα, χρησιμοποιήθηκε για να εξετάσουν την επίδραση της βαρύτητας εστιασμού ανάμεσα σε τρεις μεγάλους γαλαξίες σφηνωμένους ανάμεσα σε ένα μακρινό κβάζαρ και τον πλανήτη Γη.  Η μέθοδός τους είναι ένας απλός  και άμεσος τρόπος μέτρησης της σταθεράς του Hubble, αφού χρησιμοποιεί μόνο τη γεωμετρία και τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, χωρίς καμία άλλη παραδοχή.

 

Όπως είναι γνωστό το φως από τα μακρινά κβάζαρ κάμπτεται γύρω από τους γαλαξίες από τους οποίους περνάει, δημιουργώντας έτσι πολλαπλές εικόνες του κβάζαρ υπόβαθρου.

 

Η θεωρία της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν προβλέπει ότι η μάζα αναγκάζει το φως να κάμπτεται: η τροχιά του φωτός κάμπτεται από τα βαρυτικά πεδία των αντικειμένων, δίπλα από τα οποία διέρχεται. Δεδομένου ότι η κατανομή της μάζας γύρω από τους κοντινούς μας γαλαξίες είναι διαφορετική, κάποιο φως κάμπτεται περισσότερο και χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να φτάσει στη Γη.

 

Η σχέση μεταξύ των χρονικών καθυστερήσεων και της απόστασης των γαλαξιών επιτρέπει στους ερευνητές να καταλήξουν σε μια νέα τιμή για τη σταθερά του Hubble.

 

 

Προηγούμενες μετρήσεις που προέρχονται από το Κοσμικό Υπόβαθρο Μικροκυμάτων (CMB) δείχνουν την σταθερά Hubble από το διαστημικό παρατηρητήριο Planck να είναι 67,8 ± 0,9 km/sec και ανά μεγαπαρσέκ – χαμηλότερο από εκείνο που υπολογίζεται από την ομάδα H0LiCOW σε 71,9 ± 2,7 km/sec και ανά μεγαπαρσέκ.

 

«Όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Κοσμικό Υπόβαθρο Μικροκυμάτων  CMB από τον δορυφόρο Planck, είναι σε θέση να ταιριάξουν τα δεδομένα τους με ένα σχετικά απλό μοντέλο – το καθιερωμένο μοντέλο της κοσμολογίας. Αλλά σε αυτά τα πειράματα της CMB δεν μας δίνουν  από μόνα τους την σταθερά του Hubble.  Αν κοιτάξετε τα νέα αποτελέσματά μπορούν να μας δώσουν πολύ ακριβείς μετρήσεις της σταθεράς του Hubble με βάση το καθιερωμένο μοντέλο της κοσμολογίας,» δήλωσε ο καθηγητής Christopher Fassnacht, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Davis.

 

Η σταθερά του Hubble εξαρτάται από τις ειδικές ιδιότητες του σύμπαντος. Αλλαγές στις παραμέτρους – όπως ο αριθμός των τύπων των νετρίνων, ή τη μάζα τους, ή την ποσότητα της σκοτεινής ενέργειας – δίνουν μια διαφορετική εικόνα του σύμπαντος και αλλάζουν την σταθερά Hubble.

 

Οι μικρές αποκλίσεις των μετρούμενων τιμών της σταθεράς του Hubble θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι οι υποθέσεις στο καθιερωμένο μοντέλο της κοσμολογίας είναι λάθος, εξήγησε ο Christopher Fassnacht. Θα μπορούσε να σημαίνει ότι υπάρχει κάτι άλλο πέρα ​​από το καθιερωμένο μοντέλο, που οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα.

 

“Η σταθερά του Hubble είναι ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη αστρονομία, καθώς μπορεί να βοηθήσει για να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί αν η εικόνα μας για το Σύμπαν – που αποτελείται από σκοτεινή ενέργεια, σκοτεινή ύλη και ανονική ύλη – είναι σωστή, ή αν λείπει κάτι βασικό,” είπε η καθηγήτρια Sherry Suyu, συγγραφέας της εργασίας και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Max Planck για την Αστροφυσική.

 

Το αποτέλεσμα του H0LiCOW είναι πιο κοντά στην τιμή που υπολογίστηκε από την τριάδα των φυσικών που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ το 2011 για την διαστολή του σύμπαντος που γίνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό.