Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια - 9. Ιλιάδα

9.7. Οπλοποιία - Μήνιδος ἀπόρρησις

Η δέκατη όγδοη ραψωδία συνδέει το ξόδι του νεκρού Πατρόκλου με την είσοδο του Αχιλλέα στο πεδίο της μάχης, η οποία θα εξελιχθεί σε πρωτεύουσα αριστεία του ήρωα και του έπους, για να καταλήξει στον εκδικητικό φόνο και στον φριχτό διασυρμό του Έκτορα. Το μήνυμα του Αντίλοχου για τον θάνατο του αγαπημένου εταίρου προκαλεί παράφορο θρήνο στον Αχιλλέα, που τον συμμερίζεται, ανεβαίνοντας από τον βυθό της θάλασσας, η Θέτις με σαράντα εννέα Νηρηίδες. Για να αναπληρωθούν τα συλημένα από τον Έκτορα όπλα του γιου της, η Θέτις αναλαμβάνει, μεταβαίνοντας στον Όλυμπο, να ζητήσει από τον Ήφαιστο μια δεύτερη ηφαιστότευκτη πανοπλία, την οποία ο τεχνίτης θεός την κατασκευάζει και τη διακοσμεί μέσα στη νύχτα (η διεξοδική περιγραφή της ασπίδας καλύπτει το τελευταίο μέρος της δέκατης όγδοης ραψωδίας: Σ 468-617).

Στο μεταξύ, ο Αχιλλέας, εξοπλισμένος από την Αθηνά (κροσσωτή ασπίδα προστατεύει ώμους και στήθος, χρυσή νεφέλη το κεφάλι, στην κορφή λάμπει θεήλατη φλόγα), στέκει στην τάφρο, όπου (σμίγοντας τη βροντερή κραυγή του με τη φοβερή φωνή της θεάς) απωθεί τους Τρώες. Έτσι οι Αχαιοί σώζουν το σώμα του Πατρόκλου, το αποθέτουν σε νεκρώσιμο κλινάρι, και το μοιρολογούν, με εξάρχοντα τον Αχιλλέα. Μεσολαβεί, καθώς πέφτει η νύχτα, αγορά των Τρώων, όπου, παρά τη σύσταση του Πολυδάμαντα, ο Έκτορας επιβάλλει την απόφασή του να δειπνήσει και να διανυκτερεύσει ο στρατός έξω από την τειχισμένη πόλη, έτοιμος το άλλο πρωί για νέα έφοδο στα πλοία των Αχαιών. Την ίδια ώρα στο στρατόπεδο των Μυρμιδόνων, με εντολή του Αχιλλέα, τελείται: επικήδειος λουτρός, μύρωμα και παννύχιος γόος για τον νεκρό Πάτροκλο.

Ο Δίας εποπτεύει αλλά δεν εμπλέκεται στα δρώμενα αυτής της ραψωδίας. Η Θέτις ωστόσο ανταποκρίνεται στο φονικό μένος του γιου της για τον Έκτορα, προλέγοντας στο δίστιχο 95-96 τον δικό του αφανισμό. Στο αρχαίο κείμενο ορίζεται ο Αχιλλέας ὠκύμορος· λέξη σημαδιακή που ακούστηκε από το στόμα της Θέτιδας ήδη στην πρώτη ραψωδία (417), όταν της ανατίθεται από τον γιο της εκείνη η αποστολή στον Όλυμπο, με την οποία εκμαιεύεται η προγραμματική βουλή του Δία για αποχή του Αχιλλέα από το πεδίο της μάχης, ωσότου οι Αργείοι φτάσουν στο όριο της συντριβής τους. Εκεί η Θέτις, με δάκρυα στα μάτια, ομολογεί ότι ο γιος της είναι ὠκύμορος. Η μοίρα αυτή σκιάζει τον Αχιλλέα σ᾽ όλη την έκταση του έπους. Εδώ ωστόσο συνάπτεται επιπλέον το επικείμενο τέλος του ήρωα με το τέλος του Έκτορα, συνειρμός που εφεξής επανέρχεται και δραματοποιείται. Έτσι δένονται μεταξύ τους οι τρεις φονικοί κρίκοι: Πάτροκλος-Έκτωρ-Αχιλλέας. Μολονότι ο τρίτος φόνος (μείζονος σημασίας για τα συμφραζόμενα του τρωικού πολέμου) επισυμβαίνει πέραν της Ιλιάδας, εδώ ριζώνει.

Η επόμενη, δέκατη ένατη, ραψωδία, που εγκαινιάζει την τέταρτη και τελευταία μάχιμη μέρα του έπους, φέρει την αλεξανδρινή επιγραφή «Μήνιδος ἀπόρρησις» που πάει να πει: απόρριψη, κατάργηση της οργής του Αχιλλέα, τραγικό παρεπόμενο της οποίας υπήρξε και ο θάνατος του Πατρόκλου. Η όψιμη συμφιλίωση του ήρωα με τον Αγαμέμνονα τελείται τώρα μπροστά σε όλους τους Αχαιούς και εξελίσσεται σε αμοιβαίο διάλογο, που τον ανοίγει αποφασιστικά ο Αχιλλέας, ομολογώντας το μερίδιο του δικού του λάθους. Ενώ ο Αγαμέμνων, αναγνωρίζοντας την προσωπική του τύφλωση, την αποδίδει στην Άτη, θυγατέρα του Δία, που ο ύπατος θεός αναγκάστηκε κάποτε να την εξορίσει από τον Όλυμπο.

Στο μεταξύ, μεταφέρονται και αποδίδονται διακριτικά στον Αχιλλέα τα υπεσχημένα δώρα του Αγαμέμνονα, μεταξύ των οποίων ανέπαφη και η Βρισηίδα. Η οποία, για πρώτη και τελευταία φορά, μιλά μέσα στο έπος, θρηνώντας τον Πάτροκλο και ομολογώντας την ιδιαίτερη συμπάθεια που της έδειχνε εκείνος όσο ζούσε. Την επίμονη πρόταση του Οδυσσέα για δείπνο, πριν από την αναμενόμενη σφοδρή μάχη, ο Αχιλλέας την απορρίπτει για τον εαυτό του, επιμένοντας στο πένθος και στον θρήνο του για τον αφανισμένο εταίρο. Τότε ο Δίας παρεμβαίνει, ελεεί τον σπαραγμένο γιο της Θέτιδας, και παρωθεί την Αθηνά να του σταλάξει νέκταρ και αμβροσία στο στήθος, για να τα βγάλει πέρα στον μόχθο της επικείμενης μάχης.

Αμέσως μετά ο Αχιλλέας φορεί τη νέα ηφαιστότευκτη πανοπλία με τα εξαρτήματά της, ο Αμφιμέδων και ο Άλκιμος ζεύουν τον Ξάνθο και τον Βαλίο, εκείνος επιβαίνει στο άρμα λαμπρός σαν άλλος Υπερίων, και απευθύνεται στα αθάνατα άλογα, επικαλούμενος για τον εαυτό του τύχη καλύτερη από εκείνη που επεφύλαξαν αυτά στον Πάτροκλο. Οπότε ο Ξάνθος, με φωνή δοσμένη προσώρας από την Ήρα, ανταποκρίνεται αμφίσημα: διαβεβαιώνει τον κύριό του για την παρούσα σωτηρία του, αποδίδει τον θάνατο του αγαπημένου εταίρου στον Απόλλωνα, συνάμα όμως προλέγει στον Αχιλλέα τη μέλλουσα μοίρα του δικού του θανάτου από θεό κι από θνητό (υπονοούνται ο Απόλλων και ο Πάρις). Ο Αχιλλέας βρίσκει περιττή την προειδοποίηση του Ξάνθου· ξέρει και ο ίδιος πως δεν πρόκειται να ξαναδεί, γυρίζοντας στη Φθία, μάνα και πατέρα, όμως αυτό δεν αλλάζει τώρα σε τίποτε το εκδικητικό μένος του. Εφάρματος δίνει το σύνθημα να κινήσουν τα άλογα.

Να αγαπάς όπως πρέπει να αγαπηθούν μια μέρα όλοι οι άνθρωποι

Να γελάς πιο πλούσια από όλους τους ευτυχισμένους. Να κλαις πιο αληθινά από όλους τους λυπημένους. Και να αγαπάς. Να αγαπάς όπως πρέπει να αγαπηθούν μια μέρα όλοι οι άνθρωποι.

Να γελάς, να κλαις, ν’ αγαπάς. Κι αν πληγωθώ; Με ρωτάτε συχνά. Κι αν πονέσω; Κι αν ο άλλος δεν μου συμπεριφερθεί με τον ίδιο τρόπο; Κι αν ο άλλος δεν είναι αντάξιος των προσδοκιών μου; Κι αν με εγκαταλείψει; Κι αν με απατήσει; Κι αν, κι αν;

Κι αν λοιπόν με αυτό τον τρόπο το μόνο που καταφέρνεις είναι να μη ζεις; Κι αν με αυτό τον τρόπο εγκλωβίζεσαι στους φόβους και στις σκέψεις σου; Κι αν με αυτό τον τρόπο μαθαίνεις να υψώνεις τείχη και άμυνες, που ενώ θεωρείς ότι σου προσφέρουν ασφάλεια, την ίδια στιγμή σε εγκλωβίζουν;

Να αγαπάς… Να αγαπάς όπως πρέπει να αγαπηθούν μια μέρα όλοι οι άνθρωποι, είπε ο Λουντέμης. Να απολαύσεις αυτό το συναίσθημα και να μην το ακυρώνεις με τους φόβους σου. Να το απολαύσεις και να το διεκδικήσεις.

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε δικαίωμα στην αγάπη, στην απόλαυση, στην ηδονή, στην έκφραση των συναισθημάτων και στην απόλαυσή τους. Μην φοβάσαι να αγαπήσεις. Μην φοβάσαι να αγαπηθείς.

Να βρεις όμως τον κατάλληλο άνθρωπο. Εκείνον που θα σε ακούσει, εκείνον που θα νιώσει τις ανάγκες και τα θέλω σου, εκείνον που δεν θα φοβηθεί να τσαλακωθεί μαζί σου. Στο δρόμο σου θα συναντήσεις και πολλούς που δεν θα είναι οι κατάλληλοι.

Θα υπάρξουν πολλές στιγμές που θα απογοητευτείς. Θα υπάρξουν πολλά βράδια που θα νιώθεις τα δάκρυά σου να κυλάνε και δεν θα μπορείς να σταματήσεις. Κι άλλα βράδια που θα υπάρχει ένα αναπάντητο γιατί.

Μην αφήσεις όμως το φόβο σου να κυριαρχήσει. Μην πιστέψεις ότι όλοι είναι ακατάλληλοι και ότι όλοι θα σε πληγώσουν. Μην κλειστείς μέσα. Να βγεις. Να γνωρίσεις. Να επικοινωνήσεις. Γιατί το αξίζεις. Αξίζεις να αγαπηθείς και αξίζεις να αγαπήσεις.

Η πιο ωραία γλώσσα, είναι ξεκάθαρη

Αν σας ρωτούσε κάνεις, ποια είναι η γλώσσα που μπορεί να εκφράσει καλύτερα τα ανθρωπινά συναισθήματα και που μιλά κατευθείαν στις ανθρώπινες καρδιές, τι θα απαντούσατε; Μα φυσικά η γλώσσα της αλήθειας. Είναι τόσο απλή αλλά ταυτόχρονα τόσο δύσκολη.

Αν το πάρουμε στις σχέσεις, πόσοι από εμάς μιλούν ξεκάθαρα, έξω από τα δόντια, χωρίς μάσκες ή προσωπεία; Ελάχιστοι. Οι περισσότεροι, ειδικά στην αρχή της σχέσης, παίζουν ρόλους. Ρόλους όμως που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Όλοι στην αρχή είναι τέλειοι (άντρες και γυναίκες). Υπάρχει κανένας λόγος; Γιατί να πρέπει να δείξουμε κάτι που δεν έχει σχέση με μας; Απλά για να εντυπωσιάσουμε; Μα και αυτό να γίνει, δεν θα διαρκέσει πολύ.

Οι άνθρωποι πάντα αποκαλύπτονται. Άλλοι θέλουν λιγότερο χρόνο και άλλοι περισσότερο. Στην πρώτη δυσκολία όλοι δείχνουν το χαρακτήρα τους. Και τότε; Τι γίνεται τότε; Όταν έχεις δημιουργήσει υψηλές προσδοκίες και τελικά αποδεικνύεσαι κατώτερος/η των περιστάσεων ουσιαστικά δεν έχεις πετύχει τίποτε. Απλά πέφτεις από το βάθρο που σε έχουν τοποθετήσει και πέφτεις με θόρυβο. Πάντα πέφτουν οι μάσκες. Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο. Άρα τι νόημα έχει να παριστάνεις κάποιον/α που δεν είσαι;

Φανταστείτε όμως και την έκπληξη της άλλης πλευράς όταν πέφτουν οι μάσκες. Πρέπει να απομυθοποιήσει αυτό που μέχρι πριν λίγο καιρό θεωρούσε ιδανικό και ταυτόχρονα να αναλογιστεί και το δικό της μερίδιο ευθύνης,που δεν κατάλαβε νωρίτερα και έχασε καιρό. Πολλές φορές οι άνθρωποι εθελοτυφλούμε και πιστεύουμε αυτός/η που έχουμε απέναντί μας μπορεί να αλλάξει. Λάθος.

Το καλύτερο που έχεις να κάνεις, στις σχέσεις σου, είναι να είσαι αληθινός. Να λες από την αρχή ποιος είσαι και τι ζητάς. Ποια τα όρια σου και ποιες οι κόκκινες γραμμές σου. Έτσι δίνεις και στον άλλο την ευκαιρία να επιλέξει αν θέλει να είναι μαζί σου ή όχι. Είναι κρίμα να παίζεις ρόλους μόνο και μόνο γιατί φοβάσαι να πεις την αλήθεια σου.

Η αλήθεια μπορεί να είναι δύσκολη κάποιες φορές αλλά είναι επιβεβλημένη. Σε διαφορετική περίπτωση η σχέση δεν έχει βάση και αυτό θα φανεί στην πρώτη δυσκολία. Θα γίνει σαν “τα παλάτια που χτίζεις στον άμμο και που ένας βοριάς τα κάνει συντρίμμια”, όπως λέει και το γνωστό τραγούδι .

Να μιλάτε ξεκάθαρα λοιπόν και να κοιτάτε τον άλλο/η στα μάτια. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Έτσι χτίζονται οι πραγματικές σχέσεις, με αλήθεια και καθαρές κουβέντες. Όλα τα άλλα είναι «να είχαμε να λέγαμε» και «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε». Ευχαριστούμε δεν θα πάρουμε!

Θέλουμε Ανθρώπους

Θέλουμε ανθρώπους που πρώτα διακρίνουν το καλό σε κάθε τι και στο σκοτάδι ακόμα και έπειτα το κακό και το ανάποδο με σύνεση αλλάζουν.

Που δε σκώπτουν, ειρωνεύονται και διακωμωδούν, αν εναλλακτικές δεν έχουν οι ίδιοι να προτείνουν.

Ανθρώπους που αυτοσατιρίζονται πριν το δικαίωμα να κρίνουν θεμελιώσουν, πρωτοπόροι για να γίνουν και παραδείγματα στην αλλαγή, που οραματίστηκαν και τεκμηριώνουν.

Πρόσωπα που δεν απομυζούν τη δύναμη από ομάδες, συντεχνίες και σινάφια, αλλά ατόφια την αυτοεκτίμηση από μέσα τους αντλούνε.

Συναξαριστές εμπειριών τούς θέλουμε κι όχι καθηλωμένους σε τόπους, σε συνήθειες, στα περασμένα.

Του διαφορετικού εραστές και του πρωτόγνωρου θιασώτες.

Πρόσωπα, που η γνώση της ματαιότητας, πείσμα ενάντια στο μηδέν τούς δίνει.

Που τα παιδιά, την οικογένεια, την ηθική ως πρόσχημα για την αδράνεια, τη χλεύη, τη φιλαυτία δεν παρουσιάζουν.

Ανθρώπους που ποτέ δε λεν «αυτό το ξέρω», αλλά θα το μάθω καλύτερα ακόμα.

Παράσιτα δε στέργουμε, που την ανασφάλεια προφασιζόμενα, ρουφούν τη δύναμη του άλλου και ευθύς μόλις τον ξεράνουνε, καινούργια θύματα γυρεύουν να προσκολληθούνε.

Παράφορους τους οραματιζόμαστε και πάντα ερωτευμένους με την οικουμένη.

Ιδανικούς μέσα στις ήττες τους και στις συγκυρίες με επίγνωση γενναίους.

Ανθρώπους που κερνούν κρασί το Χάροντα, την ασθένεια, τον πόνο, την οδύνη.

Θέλουμε πλάσματα τραγικά και αποφασισμένα, που στο Θεό Σε αγαπώ, αντί για προσευχές ψελλίζουν.

Κι εκείνους που παλεύουν για το αδύνατο, επειδή γνωρίζουν πως έτσι ξεριζώνεται το χάος.

Θέλουμε ανθρώπους που την καθημερινότητα σε καινούργιο θαύμα μετατρέπουν.

Και δε μεμψιμοιρούν ή παραδίδονται, γιατί στο ελάχιστο και στο ασήμαντο διάλεξε ο Πλάστης να κρύψει το σύμπαν όλο.

Ανθρώπους που γεννήθηκαν και οι αποφάσεις τους οι μικρές αλλάζουν την ιστορία και τη μοίρα.

Πώς και γιατί να ακούμε πραγματικά κάποιον με τον οποίο δεν συμφωνούμε

Η ακρόαση μπορεί να μην είναι το πιο συναρπαστικό μέρος της συζήτησης, αλλά είναι απαραίτητο αν θέλετε να έχετε μια ουσιαστική αλληλεπίδραση με έναν άλλο άνθρωπο. Θυμηθείτε μια φορά που νιώσατε ότι παρερμηνευτήκατε από κάποιον.

Υπερασπιστήκατε τον εαυτό σας; Τον διορθώσατε; Ή απλώς αποχωρήσατε από την κουβέντα; Ασχέτως της απόκρισής σας, το βέβαιο είναι ότι δεν νιώσατε άνετα μαζί του.

Τώρα σκεφτείτε πώς νιώθετε όταν γίνεστε πραγματικά κατανοητοί – μπορείτε να χαλαρώσετε, να ανοιχτείτε, να νιώσετε εμπιστοσύνη. Όταν ακούτε με έναν τρόπο που κάνει το άλλο άτομο να νιώσει ότι πράγματι εισακούστηκε, είναι πολύ πιο πιθανό να μοιραστεί πληροφορίες με εσάς. Και όταν ακούτε ενεργητικά, είναι και πιο πιθανό να κατανοήσετε τη θέση του.

Η πρώτη δεξιότητα ακρόασης είναι η μη λεκτική παρακολούθηση

Η μη λεκτική παρακολούθηση σημαίνει ότι δίνετε σε κάποιον την πλήρη προσοχή σας χωρίς να μιλάτε. Η στάση του σώματος έχει σημασία για τον άλλο, ο καλύτερος τρόπος είναι το σώμα να βρίσκεται σε χαλαρή στάση ίσως και να γέρνει λίγο προς τα εμπρός. Διατηρήστε μέτρια επίπεδα βλεμματικής επαφής. Χρησιμοποιήστε απλές χειρονομίες για να επικοινωνήσετε στο άλλο άτομο ότι ακούτε και ότι τον ενθαρρύνετε να συνεχίσει, όπως το κούνημα του κεφαλιού.

Η δεύτερη δεξιότητα είναι το καθρέφτισμα

Το καθρέφτισμα σε μια απλή συζήτηση σημαίνει την επανάληψη ή την αναδιατύπωση του βασικού περιεχομένου ή του νοήματος όσων ειπώθηκαν από τον συνομιλητή. Δείχνει ότι ακούσατε τα όσα είπε και αν έχετε καταλάβει κάτι λάθος, δίνει τον χώρο να σας διορθώσει. Ο βασικός ρόλος όμως αυτής της δεξιότητας είναι να βοηθήσετε τους άλλους να νιώσουν ότι ακούστηκαν και να βεβαιωθείτε ότι τους έχετε κατανοήσει.

Η τρίτη δεξιότητα είναι οι ανοιχτές ερωτήσεις

Όσο ακούτε, διάφορες ερωτήσεις αναδύονται στο νου σας και θα θέλετε απαντήσεις. Αν και θέλετε εκείνη τη στιγμή την απάντηση, θα διακόπτετε συνεχώς τη σκέψη του συνομιλητή και θα μπερδεύετε τη συζήτηση, ίσως να χάσει και την ουσία της. Χρειάζεται πάντα να παρακολουθείτε προσεκτικά και να σκέφτεστε καλά πριν κάνετε την ερώτηση.

Επίσης, είναι σημαντικό να αφήσετε τον συνομιλητή να θέσει τουλάχιστον τη βάση της κουβέντας και ύστερα να δοθεί χώρος για ερωτήσεις. Προτιμήστε εκείνες που προωθούν τον διάλογο και δεν απαντώνται μόνο με ένα ναι ή όχι.

Σχέσεις, ταμπέλες, κοινωνία και μοναξιά – Τολμάς να πας ενάντια σε όλα;

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι σαν να προσπαθείς να ανακαλύψεις έναν λαβύρινθο. Τόσο βαρετές μα και τόσο μυστήριες…

Είναι ταμπέλες πλασμένες από ανθρώπους για να κρατάνε ζωντανά τα στερεότυπα.

Έχουμε ανάγκη να πλάθουμε τις σχέσεις μεταξύ μας. Να τις δημιουργούμε και να τις εξελίσσουμε. Εξάλλου γι’ αυτό δεν πορεύεται ο άνθρωπος στη ζωή του; Αυτό δε λέγεται;

Όλων των ειδών οι σχέσεις είναι αρκετά όμοιες μεταξύ τους. Το μόνο που διαφέρει είναι το συναίσθημα. Άλλο συναίσθημα υπάρχει σε μια φιλική σχέση, άλλο σε μια ερωτική και άλλο σε μια ανθρωπιστική. Αλλά μεταξύ τους όλες μαζί συνδέονται με έναν ποικίλο τρόπο. Αυτές οι ταμπέλες δημιουργήθηκαν από αρρωστημένα μυαλά και ξεπερασμένες προκαταλήψεις.

Βέβαια υπάρχουν και τα θετικά μια σχέσης. Σε κάνει χαρούμενο. Παροδικά χαρούμενο , όσο είσαι με αυτό το άτομο , γιατί μετά δημιουργούνται άλλα συναισθήματα. Δημιουργούνται άλλες σκέψεις.

Η εξαναγκαστική σχέση μοιάζει τόσο πολύ όσο με την εξαναγκαστική μοναξιά. Είναι και οι δυο εξαναγκαστικά αξιολύπητες και αποθετικές. Όλοι προσπαθούμε να αποφύγουμε μια αιώνια δέσμευση που καταπιέζει την ελευθερία μας, που κρατάει δεμένα τα φτερά μας. Όπως όλοι προσπαθούμε να αποφύγουμε και την αιώνια μίζερη μοναξιά μας.

Ακούω από τους περισσότερους να λένε ότι η μοναξιά είναι η χειρότερη κατάσταση που μπορεί να βρεθεί κάποιος. Τους ακούω και απλά τους περιφρονώ γιατί δεν αναγνωρίζουν την αξία της.

Η μοναξιά δεν είναι ένα σκουριασμένο κολάρο που φορέσαμε για να προστατευτούμε από την πραγματικότητα, ούτε μια κατάσταση αβάσταχτου πόνου, μιζέριας και μοναχικότητας. Δεν είναι κακό να είναι κανείς μόνος, όποιος ασκηθεί να αντέχει τη μοναξιά έχει τη δύναμη να αντέχει πάρα πολλά και όχι μονάχα να αντέχει, αλλά και να απολαμβάνει πάρα πολλά που αλλιώς δεν θα μπορούσε να διακρίνει.

Η μοναξιά είναι το ορυχείο της δύναμης και της αυτογνωσίας. Είναι η περιουσία της αυτοκυριαρχίας. Μια μοναξιά όμως που δεν αποτελεί καταφύγιο δειλίας. Μόνο τότε. Η επιλεγμένη μοναχικότητα όχι η εξαναγκαστική. Θα ήταν μάλιστα πολυτέλεια να περνούσε ο καθένας μας μια θητεία στη μοναξιά, εκείνη που ωριμάζει και ελευθερώνει. Τότε οι σχέσεις θα κέρδιζαν σε αυθεντικότητα κατά πολύ.

Ασφαλώς δεν είναι καλύτερα να παραμείνει κανείς αναγκαστικά ως σκλάβος εκεί όπου βασανίζεται, αλλά δεν είναι και τόσο ευδιάκριτα τα πράγματα και οι αποδείξεις των ανθρώπινων δεσμών.

Οι σχέσεις είναι δομές. Θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε και ως στατιστικές. Γιατί όλοι μπορούμε να τις κρίνουμε και τις χλευάσουμε. Είναι νούμερα που καθορίζουν το συναίσθημα δυο ανθρώπων πάνω σε μια γραμμή ζωής. Όπου αυτήν η γραμμή είναι φτιαγμένη από δυο πρόσωπα, από δυο ψυχές ενωμένες.

Η κάθε σχέση ποιοτικά έχει τη δική της πορεία, έχει τη δική της γραμμή και δε χωράει αμφισβήτηση από τρίτους. Είναι λόγια ζήλειας, λόγια μοχθηρότητας, λόγια απελπισίας. Όσοι τρίτοι κατακρίνουν και αψηφούν τις σχέσεις το κάνουν γιατί μοχθούν αυτό το συναίσθημα που υπάρχει γύρω από το τις σχέσεις, αλλά κυρίως το κάνουν για να εξυψώσουν την μίζερη ζωή τους.

Αντιθέτως υπάρχουν και σχέσεις ανούσιες, σχέσεις χωρίς νόημα, σχέσεις χωρίς υπόσταση. Είναι εκείνες που δημιουργήθηκαν λόγω προκαταλήψεων. Η συζήτηση φέρνει τη συζήτηση και πάει λέγοντας. Όμως μένει συζήτηση.

Όλοι μας γνωρίζουμε ότι θα καταλήξουμε σε μια εξαναγκαστική δέσμευση όχι αγάπης, ούτε ανάγκης, αλλά απλής υπόστασης. Ένας άνθρωπος μόνος του στη ζωή δεν υπολογίζεται πλέον. Είτε αυτό είναι επιλογή ή κατάντια. Είναι ανύπαρκτος στις προκαθορισμένες οπισθοδρομικές αντιλήψεις και προοπτικές των ανθρώπων.

Και επανέρχομαι στις ανυπόστατες σχέσεις.

Ποιο το νόημα λοιπόν να βρίσκεσαι σε μια σχέση ακούσια; Τι θα σου ωφελήσει; Ίσως το μόνο που σου παρέχει είναι η παύση της γκρίνιας από τους τρίτους. Γιατί πλέον για αυτούς θα έχεις υπόσταση. Αλλά η ψυχές τους ξέρουν πόσο ακόμα θα αντέξουν. Τότε πάλι στο χέρι τους είναι το τελειωτικό «μένω ή φεύγω». Υπάρχουν εξάλλου περιπτώσεις , όπου το «φεύγω» είναι πράξη αγάπης, αόρατη βέβαια στα συνεσταλμένα μάτια, αλλά και σεβασμού και κυρίως αυτοσεβασμού. κάτι που οι περισσότεροι το ξεχνάμε. Ξεχνάμε την υπόσταση της λέξης.

Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που δεν δραπέτευσαν από την κακιά τους μοίρα και μείναμε μέσα σε κελί φυλακής. Ωστόσο οι σημερινοί άνθρωποι δεν αντέχουν καμία κακουχία. Με την πρώτη στεναχώρια αποφασίζουν πως η σχέση είναι αταίριαστη, πως πρέπει να γλιτώσουν και να ξαναδοκιμάσουν πάλι αλλού, αφού έχουν και κατά πολύ περισσότερες ευκαιρίες στη σημερινή καθημερινότητα. Όμως τα βάσανα, τα δύσκολα, δεν είναι το σύμπτωμα πάντα του τέλους και της αποτυχίας μιας σχέσης , αλλά και της προόδου της, μιας διάβασης σαν διόδια σε παραπέρα διαδρομή.

Όλες οι ανθρώπινες σχέσεις ξεκινούν ελπιδοφόρες και προσιτές σε όλους, είτε είναι φιλικές είτε ερωτικές. Βέβαια οι ερωτικές ξεκινούν πιο ελπιδοφόρες από όλων των ειδών τις σχέσεις. Χρειάζονται υπομονή και κατανόηση. Σεβασμό και αγάπη. Είναι τα τέσσερα θεμέλια για να κρατηθεί μια ερωτική σχέση στα ¨πόδια¨ της. Άμα ένα από αυτά σπάσει ή εξαφανιστεί τότε η σχέση παίρνει την κατηφόρα. Μαυρίζει. Χάνεται.

Ίσως το πρώτο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι εξαφανίζεται είναι η αγάπη. Η αγάπη μεταλλάσσεται σε συνήθεια. Μια συνήθεια που καταστρέφει την ελπίδα των ανθρώπων και κυρίως τις σχέσεις τους με τον κόσμο. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως αυτό που αλλοιώνεται δεν είναι η αγάπη, αλλά η υπομονή, μέσω της οποίας πάλι η αγάπη μετατρέπεται σε συνήθεια.

Αυτή η συνήθεια είναι που κρατάει φυλακισμένους τους ανθρώπους μέσα σε ένα κλειστό κλουβί του εγκεφάλου τους. Περιορίζει τις ορμές και τα θέλω του κάθε ανθρώπου μέσα σε μία αποπνικτική πίεση που τρέφεται από τους ίδιους τους ανθρώπους.

Είναι σκληρή η απόφαση της μοναξιάς για τους σημερινούς ανθρώπους , αλλά ο πόθος τους για ελευθερία πολλές φορές τους αναγκάζει να κάνουν πράγματα που πιθανόν υπό άλλες συνθήκες δεν θα έκαναν ποτέ. Όμως όταν όλα επιτρέπονται ο πόθος εγκαταλείπει, όταν μπορείς να κάνεις τα πάντα δεν κάνεις τίποτα.

Μένεις προσκολλημένος σε στοιβαγμένες αντιλήψεις που δημιούργησε η κοινωνία με τα χρόνια. Φοβάσαι, τρέμεις να κάνεις το διαφορετικό, να κάνεις αυτό που ουσιαστικά θέλεις.

Σκιάζεσαι να πας ενάντια στην κοινωνία και έτσι πας ενάντια στον ίδιο σου τον εαυτό. Τον πληγώνεις, τον ματώνεις για τις θελήσεις άλλων. Ώσπου στο τέλος μένεις κενός από συναισθήματα, κενός από προσδοκίες, κενός από όνειρα…

Εν τέλει οι σχέσεις χαρακτηρίζονται πιο μυστήριες και από τους ανθρώπους.

Κάνουμε τα απλά, ακατόρθωτα

Τα πάντα έχουν μια αντανάκλαση. Μακάρι, όλοι να μπορούσαμε να το αντιληφθούμε αυτό και να το παίρνουμε ως δεδομένο. Τότε, τα πράγματα, οι καταστάσεις και οι διάφορες περιστάσεις της ζωής του ανθρώπου θα μπορούσαν να ήταν, και να είναι πιο αρμονικές, πιο «πετυχημένες» κ.α.

Με το να λες και να εκφράζεις την γνώμη σου για «κάτι», για το ο,τιδήποτε, είναι πιθανόν να έλκεις παραπλήσια, αν όχι ταυτόσημα και ανάλογα αυτού του «κάτι» πράγματα και αυτόματα να μετατρέπεται η ζωή σου σε πιο ιδανική, μοναδική, παρά σε ονειρική και εξιδανικευμένη.

Και επανέρχομαι, στις δύο όψεις του ενός νομίσματος. Αυτή, την εντύπωση, ίσως και γνώμη έχουν οι περισσότεροι από εμάς. Εγώ, διαφωνώ. Δεν είναι δύο οι όψεις και οι πιθανές λύσεις, επιλογές για αυτό το «κάτι» είναι πολύ περισσότερες.

Οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις που έχει ο καθένας μας είναι πολύ περισσότερες από αυτές που πιστεύουμε εμείς οι ίδιοι για τους εαυτούς μας. Υπάρχουν απεριόριστα παραδείγματα που το τεκμηριώνουν. Η τεκμηρίωση μέσω παραδειγμάτων μπορεί να είναι πολύ πιο πειστική και ενθαρρυντική στο να σε κάνουν να θέλεις ο ίδιος να πάρεις το τιμόνι της δική σου ζωής.

Είμαστε στο 2023, έχω την εντύπωση ότι η παιδεία και οι πανανθρώπινες αξίες που αγωνίστηκαν σθεναρά οι πρόγονοί μας εκλείψαν!

Τί έχει αλλάξει στον τρόπο διαβίωσης των ανθρώπων τους προηγούμενους αιώνες; Η απάντηση που μπορώ αυτή την στιγμή να δώσω από την δική μου οπτική είναι ότι ο καθένας μας όπως επιλέγει τα πάντα για τους οποιουσδήποτε λόγους να το πράττει με μαζικότητα, σαφήνεια, εχεμύθεια (όπου χρειάζεται), για να καταλήξουμε στην Δικαιοσύνη.

Οι άνθρωποι που έχουν να δώσουν αγάπη

Είναι τόσο γλυκιά η μυρωδιά των ανθρώπων που έχουν να δώσουν αγάπη. Σαν πρωινή αύρα τυλίγουν τις μαύρες σκέψεις σου και τις σκορπίζουν στον αέρα.

Είναι αυτά τα καλοπροαίρετα τυπάκια που δε θίγονται, δεν παρεξηγούνται και δεν έχουν καμία απαίτηση να τους μιλάς με το ”σεις” και με το ”σας”. Μαζί τους μπορείς να σκέφτεσαι φωναχτά και να πετάς ό,τι κοτσάνα σου έρθει στο κεφάλι. Δε σε καλουπώνουν κι ούτε σε φέρνουν σε αμηχανία. Θα σε ακούσουν με χαρά και θα ανταποδώσουν το καλαμπούρι σου πάραυτα.

Θα τους αναγνωρίσεις αμέσως από την διακριτικότητά τους. Δε θα σε κουράσουν ούτε με ψεύτικες γλοιώδεις ευγένειες και κολακείες αλλά ούτε και με παράλογες φλυαρίες. Δε μιλούν για τον εαυτό τους σχεδόν ποτέ εκτός κι αν τους απευθύνεις μία ερώτηση.

Δε δίνουν συμβουλές, δεν κάνουν παρατηρήσεις, παρά μόνο ακούν και προσφέρουν βοήθεια όταν τους ζητηθεί. Και ναι, δεν έχουν άποψη για όλα.

Ξέρουν να κάθονται στη γωνιά τους και να λουφάζουν, να μετρούν το χρόνο και τις κακοτοπιές με στωικότητα χωρίς να γκρινιάζουν, χωρίς να πελαγώνουν. Δε φορτώνουν ποτέ τα προβλήματά τους στους άλλους και δεν τα χρησιμοποιούν ποτέ για να εκβιάζουν συναισθηματικά τους οικείους τους, χωρίς όμως να σημαίνει αυτό πως δεν ζητούν βοήθεια. Αντιθέτως μάλιστα, ζητούν με πολύ μεγάλη άνεση βοήθεια με την ίδια άνεση που την προσφέρουν.

Η μοναξιά είναι κάτι άγνωστο για κείνους γιατί πολύ απλά δεν βάζουν προαπαιτούμενα και κανόνες στους ανθρώπους. Θα κάνουν παρέα με όλους και τους πολύ δύστροπους και κακοπροαίρετους θα τους αποφύγουν με μαεστρία, μιας κι έχουν κι αυτή την πολύτιμη δεξιότητα να αναγνωρίζουν τις αρνητικές προθέσεις των άλλων.

Η αγάπη τους είναι αόρατη, δεν φωνάζει, δεν κραυγάζει κι ούτε δημιουργεί εξαρτήσεις. Με μια πολύ χαλαρή διάθεση σου παίρνουν όλη την κούραση και σου δίνουν φτερά να πετάξεις μόνος σου χωρίς δεκανίκια. Η απουσία σου θα τους πληγώνει πάντα, μα δε θα σου πουν ποτέ να μείνεις δίπλα τους για χάρη τους.

Θα σε ξεπροβοδίσουν σ’ όποιο δρόμο κι αν διαλέξεις και θα σου φυλάνε πάντα μια γωνιά κοντά τους σαν αποφασίσεις να επιστρέψεις.

Αυτά τα πράγματα δε σου τα έμαθε κανένας

Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο που πρέπει να γνωρίζεις πέρα από το γεγονός ότι η ευτυχία είναι καθημερινή.

Το δεύτερο πιο σημαντικό που πρέπει να γνωρίζεις είναι ότι:

ΜΕΣΑ ΣΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΥΟ

Αν νομίζεις πως είσαι ένας μόνο άνθρωπος, κάνεις μεγάλο λάθος.

Είστε ο έσω και ο έξω – δύο.

Δε μιλώ για διπολικότητα, εννοώ ότι μοιράζεσαι το σώμα σου με μιαν άλλη ενέργεια.

Κι αυτό συμβαίνει επειδή εντός σου υπάρχει ο άλλος, μέσα στον οργανισμό σου κατοικεί το άλλο σου εγώ.

Όμως δε μιλώ για δύο πρόσωπα ή για δύο προσωπικότητες.

Μιλώ για δύο ψυχές, για δύο τρόπους να αισθάνεσαι, να επιθυμείς, να αγωνίζεσαι και να αγαπάς.

Αυτός ο έσω δεν παύει να είναι το παιδί μέσα σου. Κάποια πλευρά του δε μεγάλωσε ποτέ και, άμα δε συζητάς καθημερινά με τον άλλο που κατοικεί μέσα σου, θα συνοφρυώνεσαι στον δρόμο.

Θα έχεις πάντα κακή διάθεση.

Πρέπει να επικοινωνείς με τον έσω σου. Κι όταν το κάνεις, κάν’ το

ΜΕΓΑΛΟΦΩΝΑ!

Κι ακριβώς τότε όλα γίνονται καλύτερα.

Σου δίνω τον λόγο μου ότι όλα αλλάζουν, γιατί και ο έσω σου έχει:

1. ΦΟΒΟΥΣ
2. ΑΜΦΙΒΟΛΙΕΣ
3. ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ
4. ΣΥΜΠΛΕΓMATA
5. ΟΝΕΙΡΑ

Και ο έξω μπορεί να σε ηρεμήσει. Αν έχει και ο έξω αμφιβολίες και φόβους, ο έσω θα μπορέσει επίσης να σε βοηθήσει.

Από παιδιά μάς απαγορεύουν να μιλάμε μόνοι μας, ωστόσο… τι άλλο είναι οι φανταστικοί φίλοι αν όχι

Ο ΕΣΩ ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ;

Μια πλευρά του εσωτερικού αυτού παιδιού δε μεγαλώνει, κατοικεί μέσα σου για πάντα και πρέπει να έχει φωνή και ψήφο στη ζωή σου και στον κόσμο σου.

Το ότι είστε δύο σημαίνει ότι δε νιώθεις ποτέ πια μόνος, ότι έχεις πάντα συντροφιά.

Αυτή είναι η βάση για να είσαι ευτυχισμένος κάθε μέρα.

Γι’ αυτό, κάθε μέρα όταν ξυπνάς, να μη λες:

ΖΩ

αλλά

ZOYME

Και για τι πράγματα μιλάς με τον άλλο;

Για όλα.

Για όλα όσα σε απασχολούν.

Για όλα όσα δεν καταλαβαίνεις.

Για όλα όσα σε φοβίζουν.

ΓΙΑ ΟΛΑ!!!

Στο σημείο αυτό θα έχεις αρχίσει να αντιλαμβάνεσαι ότι ο κόσμος είναι εξαρχής κακοσχεδιασμένος, από τους ανθρώπους

Αυτά τα πράγματα δε σου τα έμαθε κανένας.

Τι συμβαίνει; Γιατί κανείς δε μιλά γι’ αυτά;

Απλώς γιατί εκείνοι που σχεδίασαν τους κανόνες του κόσμου είναι

ΑΝΤΙΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΨΕΥΤΕΣ

ΤΙΠΟΤΑ ΑΠ΄ ΟΣΑ ΝΟΜΙΖΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΟΥ ΤΑ ΕΜΑΘΑΝ ΩΣ ΤΕΤΟΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ.

Γι’ αυτό πρέπει να φτιάξεις τον δικό σου κόσμο.

Ο κόσμος γεννιέται σε πρώτη φάση από σένα και τον εαυτό σου. Με τις δύο αυτές φωνές πρέπει να φτιάξεις τα «φτάνει πια» αυτού του κόσμου.

Ιδού τα «φτάνει πια» που έφτιαξα μαζί με τον εαυτό μου…

Φτάνει πια να λες δικαιολογίες.

Φτάνει πια να βασανίζεσαι με το τι σκέφτονται οι άλλοι.

Φτάνει πια να φέρεσαι στους άλλους διαφορετικά· κανένας δεν είν’ ανώτερος από κανέναν.

Φτάνει πια να παίζεις με κανόνες που δεν έφτιαξες και δεν καταλαβαίνεις.

Φτάνει πια το τρέξιμο, η βιασύνη· το παρόν είναι εκεί όπου βρίσκεσαι αυτήν ακριβώς τη στιγμή.

Φτάνει πια η φιλοδοξία να είσαι ο καλύτερος.

Φτάνει πια η τυραννία των αδύναμων.

Φτάνει, φτάνει, φτάνει!

Οι «θαλάσσιες αράχνες» είναι ικανές να αναγεννήσουν μέρος του σώματός τους

Σύμφωνα με μια νέα μελέτη, τα παντόποδα ή πυκνογονίδες, ένα θαλάσσιο είδος που μοιάζει με αράχνη και για αυτό αποκαλούνται «θαλάσσιες αράχνες», έχουν τη δυνατότητα να αναγεννούν μέρος του σώματός τους.

«Κανείς δεν το περίμενε αυτό», είπε ο Γκέρχαρντ Σολτς από το πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου, ένας εκ των βασικών συγγραφέων της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.

«Είμαστε οι πρώτοι που αποδείξαμε ότι αυτό είναι δυνατόν», υπογραμμίζει.

Είναι γνωστό ότι σε περίπτωση ακρωτηριασμού, ορισμένα αρθρόποδα (π.χ. σαρανταποδαρούσες, αράχνες, κ.α.) μπορούν να αναγεννήσουν τα άκρα τους.

Σε πειράματα που έγιναν σε παντόποδα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι είναι ικανά να αναγεννήσουν επιπλέον και άλλα μέρη του σώματος.

Για τους σκοπούς της μελέτης, οι επιστήμονες αφαίρεσαν διαφορετικά άκρα και ουραία τμήματα 23 νεαρών και ενήλικων παντόποδων.

Αν και δεν παρατηρήθηκε αναγέννηση αφαιρεθέντος τμήματος σε ενήλικα δείγματα, ορισμένα ήταν ζωντανά ύστερα από δύο χρόνια.

Αντιθέτως, τα νεότερα σε ηλικία παρουσίασαν «πλήρη ή σχεδόν πλήρη» αναγέννηση των αφαιρεθέντων τμημάτων, συμπεριλαμβανομένων μυών και γεννητικών οργάνων.

Μακροπρόθεσμα, επέζησε το 90% των παντόποδων που υποβλήθηκαν σε αυτά τα πειράματα, αναφέρει η μελέτη.

Σύμφωνα με τον Γκέρχαρντ Σολτς, τα ευρήματα της μελέτης ανοίγουν νέους ορίζοντες στην επιστημονική έρευνα.

«Πολλά διαφορετικά είδη μπορούν να δοκιμαστούν», λέει, προκειμένου να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ των μηχανισμών αναγέννησης, εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι μηχανισμοί αυτοί μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη θεραπειών για ανθρώπους που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό.

Κινέζοι επιστήμονες προειδοποιούν: Ο στερεός πυρήνας της Γης θα αρχίσει να περιστρέφεται με αντίστροφη φορά

Σύμφωνα με Κινέζους επιστήμονες, η περιστροφή του στερεού εσωτερικού πυρήνα της Γης εκτιμάται ότι πρόσφατα σταμάτησε και ο πυρήνας φαίνεται να ετοιμάζεται να αναστρέψει την κίνηση του προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Με βάση τις έως τώρα ενδείξεις, η περιστροφή με αντίστροφη φορά πιθανώς θα ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, ενώ προς διερεύνηση είναι οι πιθανές επιπτώσεις στην επιφάνεια του πλανήτη.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον σεισμολόγο Σιαοντόνγκ Σονγκ του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωεπιστήμης «Nature Geoscience», στηρίζουν τις εκτιμήσεις τους στην ανάλυση σεισμικών κυμάτων από σχεδόν πανομοιότυπους σεισμούς, που διαπέρασαν τον γήινο πυρήνα ακολουθώντας παρόμοια «μονοπάτια» από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα.

Η ανάλυση κατέληξε στην εκτίμηση ότι μετά τη δεκαετία του 1970, ο εσωτερικός πυρήνας περιστρεφόταν ολοένα ταχύτερα με κατεύθυνση προς τα ανατολικά, ώσπου μεταξύ 2009-2011 η περιστροφή του φαίνεται να σταμάτησε, πιθανώς λόγω της επικείμενης αναστροφής της κατεύθυνσης περιστροφής.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η επικείμενη νέα αλλαγή στην περιστροφή του πυρήνα με αντίθετη κατεύθυνση, αυτή τη φορά προς τα δυτικά, εντάσσεται σε έναν πιθανό περιοδικό κύκλο διάρκειας έξι έως επτά δεκαετιών (μια θεωρία που χρειάζεται επιβεβαίωση).

Με βάση αυτό το μοντέλο, ο πυρήνας αναμένεται να περιστρέφεται δυτικόστροφα ολοένα και πιο γρήγορα έως τη δεκαετία του 2040, οπότε θα σταματήσει και θα αναστρέψει ξανά την κίνηση του προς τα ανατολικά.

Ο εσώτερος πυρήνας, που έχει εκτιμώμενη ακτίνα 1.220 χιλιομέτρων και αποτελείται κυρίως από σίδηρο και νικέλιο, με θερμοκρασίες παρόμοιες με του Ήλιου, χωρίζεται από την υπόλοιπη στερεά Γη από τον υγρό εξώτερο πυρήνα, γεγονός που του επιτρέπει να περιστρέφεται διαφορετικά από τον ίδιο τον πλανήτη.

Η περιστροφή του εσωτερικού πυρήνα επηρεάζεται από το μαγνητικό πεδίο που δημιουργεί ο εξωτερικός λιωμένος πυρήνας και εξισορροπείται από τις βαρυτικές επιδράσεις του μανδύα, του ενδιάμεσου στρώματος της Γης ανάμεσα στον πυρήνα και στον φλοιό.

Η ταχύτητα περιστροφής του πυρήνα και κατά πόσο αυτή μεταβάλλεται, παραμένει ζήτημα επιστημονικού διαλόγου.

Υπό συζήτηση είναι επίσης, με ποιον τρόπο η κατεύθυνση περιστροφής του εσωτερικού πυρήνα σχετίζεται με γεωφυσικές αλλαγές στην επιφάνεια του πλανήτη μας, όπως το μαγνητικό πεδίο και η διάρκεια της μέρας, καθώς θεωρείται ότι υπάρχει αλληλεπίδραση.

NASA: Χρηματοδοτεί διτροπικό πυρηνικό θερμικό πύραυλο που μειώνει το ταξίδι στον Άρη από 7 μήνες σε 45 ημέρες

Η NASA, παρουσίασε τη χρηματοδότηση ενός διτροπικού πυρηνικού θερμικού πυραύλου ο οποίος θα μπορούσε να μειώσει τους χρόνους ταξιδιού στον Άρη από 7 μήνες σε μόλις 45 ημέρες.

Ο διτροπικός πυρηνικός θερμικός πύραυλος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά τόσο ανθρώπων όσο και φορτίων σε όλο το ηλιακό σύστημα, μειώνοντας σημαντικά τους μεγάλους κινδύνους που συνδέονται με τα διαπλανητικά ταξίδια, όπως η έκθεση στην ακτινοβολία.

Η ιδέα προτάθηκε από τον καθηγητή Ryan Gosse από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, ο οποίος υποστήριξε ότι ο διτροπικός σχεδιασμός θα φέρει “επανάσταση στην εξερεύνηση του βαθύ διαστήματος”.

Η Nasa θα συμβάλει στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης του πυραύλου μέσω μιας σειράς νέων επιχορηγήσεων που αποσκοπούν στη χρηματοδότηση “έργων υψηλού κινδύνου και υψηλής ανταμοιβής που έχουν τη δυνατότητα να “βελτιώσουν δραστικά” τις διαστημικές αποστολές τις επόμενες δεκαετίες.

“Συνεργαζόμενες από κοινού, σε όλη την κυβέρνηση και με τη βιομηχανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες προωθούν την πυρηνική πρόωση του διαστήματος”, δήλωσε ο Jim Reuter, αναπληρωτής διαχειριστής της Διεύθυνσης Αποστολών Διαστημικής Τεχνολογίας της NASA.

“Αυτές οι συμβάσεις σχεδιασμού είναι ένα σημαντικό βήμα προς ένα απτό υλικό αντιδραστήρα που θα μπορούσε μια μέρα να προωθήσει νέες αποστολές και συναρπαστικές ανακαλύψεις”.

Από τη δεκαετία του 1950 έως τη δεκαετία του 1980, τόσο τα αμερικανικά όσο και τα σοβιετικά διαστημικά προγράμματα διερεύνησαν τη δυνατότητα χρήσης πυρηνικής-θερμικής πρόωσης (NTP) για διαστημικά ταξίδια.

Περιλαμβάνει τη θέρμανση υγρού υδρογόνου προωθητικού σε πυρηνικό αντιδραστήρα, ο οποίος το μετατρέπει σε πλάσμα που παράγει ώθηση.

Στη δεκαετία του 2000, η NASA προσπάθησε να αναπτύξει έναν νέο τύπο πυραύλου χρησιμοποιώντας την πυρηνική-ηλεκτρική πρόωση (Nuclear-Electric Propulsion, NEP), η οποία χρησιμοποιεί έναν πυρηνικό αντιδραστήρα για την παραγωγή ηλεκτρισμού για έναν κινητήρα ικανό να παράγει ηλεκτρομαγνητικό πεδίο για τον ιονισμό αερίου που χρησιμοποιείται ως ώθηση.

Συνδυάζοντας τις τεχνολογίες NTP και NEP μέσω μιας διτροπικής μεθόδου προώθησης, ο σχεδιασμός του καθηγητή Gosse θα διπλασίαζε θεωρητικά την ταχύτητα που θα μπορούσε να παράγει κάθε τεχνολογία από μόνη της.

Αριστοτέλης: Η αξία του μέτρου στη ζωή μας

Σύμφωνα με τον Σταγειρίτη φιλόσοφο οι άνθρωποι όταν γεννιούνται δεν φέρουν κάποια ηθική ποιότητα βάση της οποίας να χαρακτηρίζονται ως καλοί ή κακοί. Διαθέτουν όμως άπειρες «δυνατότητες», η «ενεργοποίηση» των οποίων κατά ελεύθερη επιλογή να καθορίζει τελικά την ηθική τους συμπεριφορά και υπόσταση. Για παράδειγμα, όλοι οι άνθρωποι «έχουν τη δυνατότητα» να οργίζονται.

Αν το υποκείμενο επιλέγει τελικά να αντιδρά με οργή ή να μετριάζει την οργή του, όταν ένα ερέθισμα την «ενεργοποιεί», είναι κάτι που εξαρτάται από το ίδιο και από το ποια «δυνατότητα» επιλέγει να «ενεργοποιήσει».

Οι ηθικές αρετές πέραν του ότι μας αναβαθμίζουν ποιοτικά ως όντα, διανοίγουν επιπλέον το δρόμο μας στη βίωση της ευτυχίας. Πιο αναλυτικά αρετές -κατά τον Αριστοτέλη- είναι η σωφροσύνη (= αυτοέλεγχος), η ελευθεριότητα (γενναιοδωρία), η δικαιοσύνη, η ανδρεία. Ο άνθρωπος δεν κατέχει κάποια από αυτές όταν γεννιέται. Η επαφή με τις παραπάνω αρετές συντελείται αποκλειστικά μέσω της έξις (= συνήθειας) σε αυτές. Συνεπώς, «είναι ανάγκη να έχει πάρει κανείς ήδη από μικρός εκείνη την αγωγή που θα τον κάνει να ευχαριστιέται και να δυσαρεστείται με αυτά που πρέπει. Αυτή είναι η σωστή παιδεία κατά τον Αριστοτέλη (Ηθικά Νικομάχεια 1104b13-15)». Ποιος όμως συμβάλλει στο να μπορεί ο άνθρωπος να διακρίνει το καλό από το κακό, ώστε να συνηθίζει τον εαυτό του στο καλό; Η απάντηση είναι ο ορθός λόγος, η λογική μας ικανότητα.

Τι είναι λοιπόν η αρετή –κατά τον Αριστοτέλη- και πως μπορούμε να την προσεγγίσουμε; «Η αρετή είναι μια έξη (= συνήθεια), που α) επιλέγεται ελεύθερα από το άτομο, β) βρίσκεται στο μέσο, στο μέσο όμως το σε σχέση προς εμάς: διότι ο κάθε άνθρωπος ως μια ξεχωριστή οντότητα έχει το δικό του μέτρο. Σε γενικές όμως γραμμές όλοι οι άνθρωποι έχουμε μια κοινή ιδέα για το τι είναι καλό ώστε να το επιδιώκουμε και τι κακό ώστε να το αποφεύγουμε. Θεωρητικά πάντως το μέσο καθορίζεται από τη λογική – και πιο συγκεκριμένα από τη λογική που καθορίζει ο φρόνιμος άνθρωπος (= εκείνος που έχει πρακτική σοφία) 1107a1-2». Και η μεσότητα έχει αξία μόνο όταν βρίσκεται σε ισχύ, μόνο δηλαδή όταν οι πράξεις μας συμβαδίζουν με αυτή.

Η αρετή ή αλλιώς το καλό βρίσκεται ανάμεσα σε δυο κακίες: ανάμεσα στην υπερβολή και την έλλειψη. Συνεπώς, η άσκηση μας στο μέσο, στο μέτρο διασφαλίζει την ορθή πράξη. Παρακάτω έχουν επιλεγεί από το έργο του Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια, ορισμένα αντιπροσωπευτικά παραδείγματα όσον αφορά την υπερβολή, την έλλειψη και το μέσο αυτών των δυο άκρων, όπου κυμαίνεται η αρετή:

• Το μέσο ανάμεσα στη θρασύτητα (= υπερβολή) και την δειλία (έλλειψη) είναι η ανδρεία,
• το μέσο ανάμεσα στην οργιλότητα (υπερβολή) και την αναλγησία (έλλειψη) είναι η πραότητα,
• το μέσο ανάμεσα στην ακολασία (υπερβολή) και την αναισθησία (έλλειψη) είναι η σωφροσύνη,
• το μέσο ανάμεσα στο κέρδος (υπερβολή) και τη ζημία (έλλειψη) είναι το δίκαιο,
• το μέσο ανάμεσα στην αλαζονεία (υπερβολή) και την ειρωνεία (έλλειψη) είναι η αλήθεια,
• το μέσο ανάμεσα στην κολακεία (υπερβολή) και την απέχθεια (έλλειψη) είναι η φιλία,
• το μέσο ανάμεσα στην πανουργία (υπερβολή) και την ευήθεια (έλλειψη) είναι η φρόνηση.

Όπως προείπαμε κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μέτρο απέναντι στα πράγματα. Αυτός δηλαδή που είναι θρασύς ενδέχεται να θεωρεί τον ανδρείο ως δειλό και ο δειλός πάλι ενδέχεται να θεωρεί τον ανδρείο ως θρασύ. Επίσης, κάθε άνθρωπος έχει την ιδιαίτερη ροπή του είτε προς την υπερβολή είτε προς την έλλειψη. Οπότε, στην περίπτωση αυτή προκειμένου να συναντήσουμε το μέσο θα «πρέπει να τραβούμε τον εαυτό μας προς την αντίθετη κατεύθυνση: όσο πιο πολύ απομακρυνόμαστε από το λάθος τόσο πιο εύκολα θα φτάσουμε στο μέσο1109b5-7».

Επιπλέον, ο Αριστοτέλης συνδέει την άσκηση του εαυτού μας στη μεσότητα με τη βίωση της ευδαιμονίας. Πράγματι, πιστεύει ότι όταν ο άνθρωπος πράττει έμμετρα (με κριτήριο το μέτρο-μέσο) η ψυχή του ευφραίνεται, γεμίζει δηλαδή από ωραίες ποιότητες. Δεν απορρίπτει ωστόσο την υποστηρικτική και καθοριστική πολλές φορές ύπαρξη της ευνοϊκής τύχης ή του πλούτου ή της δόξας ή της ομορφιάς για τη βίωση της ευτυχίας. Δεν θεωρεί όμως τα τελευταία ως επαρκή μέσα από μόνα τους για την κατάκτηση της ευτυχίας.

Συμπερασματικά, ο Σταγειρίτης θεωρεί ότι η ευδαιμονία, ως μια κατάσταση ψυχικής θέωσης του ανθρώπου, προϋποθέτει κάτι βαθύτερο: την κατανόηση και αποδοχή της αξίας της αρετής στη ζωή μας και τη διηνεκή άσκησή μας (= έξις) σε αυτή. Η αρετή εντοπίζεται στη μέση δυο κακών, της υπερβολής και της έλλειψης. Μιλώντας σε γενικό πλαίσιο – διότι στα ζητήματα αυτά συναντώνται και οι εξαιρέσεις των επιμέρους – η άσκηση στο μέτρο εξασφαλίζει το ποιοτικό γινόμενο της καλής πράξης μιας ευδαίμονος ψυχής, ενώ η απουσία του μέτρου ωθεί σε ατελείς ακρότητες.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΙΣΟΚΡ 8.116–135

(ΙΣΟΚΡ 8. Πίστις: §17–144) 

Η αξία της σωφροσύνης: η περίπτωση των Μεγάρων – Η φαυλότητα των Αθηναίων δημαγωγών – Προτεινόμενα μέτρα για επανόρθωση της κατάστασης

[116] Ἢν οὖν ἐμοὶ πεισθῆτε, παυσάμενοι τοῦ παντά-
πασιν εἰκῇ βουλεύεσθαι προσέξετε τὸν νοῦν ὑμῖν αὐτοῖς
καὶ τῇ πόλει, καὶ φιλοσοφήσετε καὶ σκέψεσθε τί τὸ
ποιῆσάν ἐστι τὼ πόλη τούτω, λέγω δὲ τὴν ἡμετέραν καὶ
τὴν Λακεδαιμονίων, ἐκ ταπεινῶν μὲν πραγμάτων ἑκατέραν
ὁρμηθεῖσαν ἄρξαι τῶν Ἑλλήνων, ἐπεὶ δ’ ἀνυπέρβλητον
τὴν δύναμιν ἔλαβον, περὶ ἀνδραποδισμοῦ κινδυνεῦσαι·
[117] καὶ διὰ τίνας αἰτίας Θετταλοὶ μέν, μεγίστους πλού-
τους παραλαβόντες καὶ χώραν ἀρίστην καὶ πλείστην
ἔχοντες εἰς ἀπορίαν καθεστήκασιν, Μεγαρεῖς δέ, μικρῶν
αὐτοῖς καὶ φαύλων τῶν ἐξ ἀρχῆς ὑπαρξάντων, καὶ γῆν
μὲν οὐκ ἔχοντες οὐδὲ λιμένας οὐδ’ ἀργυρεῖα, πέτρας δὲ
γεωργοῦντες, μεγίστους οἴκους τῶν Ἑλλήνων κέκτηνται·
[118] κἀκείνων μὲν τὰς ἀκροπόλεις ἄλλοι τινὲς ἀεὶ κατέ-
χουσιν, ὄντων αὐτοῖς πλέον τρισχιλίων ἱππέων καὶ
πελταστῶν ἀναριθμήτων, οὗτοι δὲ μικρὰν δύναμιν ἔχοντες
τὴν αὑτῶν ὅπως βούλονται διοικοῦσιν· καὶ πρὸς τούτοις
οἱ μὲν σφίσιν αὐτοῖς πολεμοῦσιν, οὗτοι δὲ μεταξὺ Πελο-
ποννησίων καὶ Θηβαίων καὶ τῆς ἡμετέρας πόλεως
οἰκοῦντες εἰρήνην ἄγοντες διατελοῦσιν. [119] ἢν γὰρ
ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα διεξίητε πρὸς ὑμᾶς αὐτούς,
εὑρήσετε τὴν μὲν ἀκολασίαν καὶ τὴν ὕβριν τῶν κακῶν
αἰτίαν γιγνομένην, τὴν δὲ σωφροσύνην τῶν ἀγαθῶν.

Ἣν ὑμεῖς ἐπὶ μὲν τῶν ἰδιωτῶν ἐπαινεῖτε, καὶ νομίζετε
τοὺς ταύτῃ χρωμένους ἀσφαλέστατα ζῆν καὶ βελτίστους εἶναι
τῶν πολιτῶν, τὸ δὲ κοινὸν ἡμῶν οὐκ οἴεσθε δεῖν τοιοῦτον
παρασκευάζειν. [120] καίτοι προσήκει τὰς ἀρετὰς ἀσκεῖν
καὶ τὰς κακίας φεύγειν πολὺ μᾶλλον ταῖς πόλεσιν ἢ τοῖς
ἰδιώταις. ἀνὴρ μὲν γὰρ ἀσεβὴς καὶ πονηρὸς τυχὸν ἂν
φθάσειε τελευτήσας πρὶν δοῦναι δίκην τῶν ἡμαρτημένων·
αἱ δὲ πόλεις διὰ τὴν ἀθανασίαν ὑπομένουσι καὶ τὰς παρὰ
τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰς παρὰ τῶν θεῶν τιμωρίας.

[121] Ὧν ἐνθυμουμένους χρὴ μὴ προσέχειν τὸν νοῦν
τοῖς ἐν τῷ παρόντι μὲν χαριζομένοις, τοῦ δὲ μέλλοντος
χρόνου μηδεμίαν ἐπιμέλειαν ποιουμένοις, μηδὲ τοῖς φιλεῖν
μὲν τὸν δῆμον φάσκουσιν, ὅλην δὲ τὴν πόλιν λυμαινομέ-
νοις· ὡς καὶ πρότερον, ἐπειδὴ παρέλαβον οἱ τοιοῦτοι
τὴν ἐπὶ τοῦ βήματος δυναστείαν, εἰς τοσαύτην ἄνοιαν
προήγαγον τὴν πόλιν, ὥστε παθεῖν αὐτὴν οἷά περ ὀλίγῳ
πρότερον ὑμῖν διηγησάμην.

[122] Ἃ καὶ πάντων μάλιστ’ ἄν τις θαυμάσειεν,
ὅτι προχειρίζεσθε δημαγωγοὺς οὐ τοὺς τὴν αὐτὴν
γνώμην ἔχοντας τοῖς μεγάλην τὴν πόλιν ποιήσασιν,
ἀλλὰ τοὺς ὅμοια καὶ λέγοντας καὶ πράττοντας τοῖς
ἀπολέσασιν αὐτήν, καὶ ταῦτ’ εἰδότες οὐ μόνον ἐν τῷ
ποιῆσαι τὴν πόλιν εὐδαίμονα τοὺς χρηστοὺς τῶν πονηρῶν
διαφέροντας, [123] ἀλλὰ καὶ τὴν δημοκρατίαν ἐπὶ μὲν
ἐκείνων ἐν πολλοῖς ἔτεσιν οὔτε κινηθεῖσαν οὔτε μεταστᾶσαν,
ἐπὶ δὲ τούτων ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ δὶς ἤδη καταλυθεῖσαν, καὶ τὰς
φυγὰς καὶ τὰς ἐπὶ τῶν τυράννων καὶ τὰς ἐπὶ τῶν τριά-
κοντα γενομένας οὐ διὰ τοὺς συκοφάντας κατελθούσας,
ἀλλὰ διὰ τοὺς μισοῦντας τοὺς τοιούτους καὶ μεγίστην ἐπ’
ἀρετῇ δόξαν ἔχοντας.

[124] Ἀλλ’ ὅμως τηλικούτων ἡμῖν ὑπομνημάτων
καταλελειμμένων ὡς ἐφ’ ἑκατέρων αὐτῶν ἡ πόλις
ἔπραττεν, οὕτω χαίρομεν ταῖς τῶν ῥητόρων πονηρίαις,
ὥσθ’ ὁρῶντες διὰ τὸν πόλεμον καὶ τὰς ταραχάς, ἃς
οὗτοι πεποιήκασι, τῶν μὲν ἄλλων πολιτῶν πολλοὺς ἐκ
τῶν πατρῴων ἐκπεπτωκότας, τούτους δ’ ἐκ πενήτων
πλουσίους γεγενημένους, οὐκ ἀγανακτοῦμεν οὐδὲ φθονοῦ-
μεν ταῖς εὐπραγίαις αὐτῶν, [125] ἀλλ’ ὑπομένομεν τὴν
μὲν πόλιν διαβολὰς ἔχουσαν ὡς λυμαίνεται καὶ δασμολογεῖ
τοὺς Ἕλληνας, τούτους δὲ τὰς ἐπικαρπίας λαμβάνοντας,
καὶ τὸν μὲν δῆμον, ὅν φασιν οὗτοι δεῖν τῶν ἄλλων ἄρχειν,
χεῖρον πράττοντα τῶν ταῖς ὀλιγαρχίαις δουλευόντων, οἷς
δ’ οὐδὲν ὑπῆρχεν ἀγαθόν, τούτους δὲ διὰ τὴν ἄνοιαν τὴν
ἡμετέραν ἐκ ταπεινῶν εὐδαιμονεστέρους γεγενημένους.
[126] καίτοι Περικλῆς ὁ πρὸ τῶν τοιούτων δημαγωγὸς
καταστάς, παραλαβὼν τὴν πόλιν χεῖρον μὲν φρονοῦσαν ἢ
πρὶν κατασχεῖν τὴν ἀρχήν, ἔτι δ’ ἀνεκτῶς πολιτευομένην,
οὐκ ἐπὶ τὸν ἴδιον χρηματισμὸν ὥρμησεν, ἀλλὰ τὸν μὲν
οἶκον ἐλάττω τὸν αὑτοῦ κατέλιπεν ἢ παρὰ τοῦ πατρὸς
παρέλαβεν, εἰς δὲ τὴν ἀκρόπολιν ἀνήγαγεν ὀκτακισχίλια
τάλαντα χωρὶς τῶν ἱερῶν. [127] οὗτοι δὲ τοσοῦτον ἐκεί-
νου διενηνόχασιν, ὥστε λέγειν μὲν τολμῶσιν ὡς διὰ τὴν
τῶν κοινῶν ἐπιμέλειαν οὐ δύνανται τοῖς αὑτῶν ἰδίοις προσ-
έχειν τὸν νοῦν, φαίνεται δὲ τὰ μὲν ἀμελούμενα τοσαύτην
εἰληφότα τὴν ἐπίδοσιν, ὅσην οὐδ’ ἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς
πρότερον ἠξίωσαν, τὸ δὲ πλῆθος ἡμῶν, οὗ κήδεσθαί φασιν,
οὕτω διακείμενον ὥστε μηδένα τῶν πολιτῶν ἡδέως ζῆν
μηδὲ ῥᾳθύμως, ἀλλ’ ὀδυρμῶν μεστὴν εἶναι τὴν πόλιν.
[128] οἱ μὲν γὰρ τὰς πενίας καὶ τὰς ἐνδείας ἀναγκάζονται
διεξιέναι καὶ θρηνεῖν πρὸς σφᾶς αὐτούς, οἱ δὲ τὸ πλῆθος
τῶν προσταγμάτων καὶ τῶν λειτουργιῶν καὶ τὰ κακὰ τὰ
περὶ τὰς συμμορίας καὶ τὰς ἀντιδόσεις· ἃ τοιαύτας
ἐμποιεῖ λύπας, ὥστ’ ἄλγιον ζῆν τοὺς τὰς οὐσίας κεκτη-
μένους ἢ τοὺς συνεχῶς πενομένους.

[129] Θαυμάζω δ’ εἰ μὴ δύνασθε συνιδεῖν ὅτι
γένος οὐδέν ἐστι κακονούστερον τῷ πλήθει πονηρῶν
ῥητόρων καὶ δημαγωγῶν· πρὸς γὰρ τοῖς ἄλλοις κακοῖς
καὶ τῶν κατὰ τὴν ἡμέραν ἑκάστην ἀναγκαίων οὗτοι
μάλιστα βούλονται σπανίζειν ἡμᾶς, ὁρῶντες τοὺς μὲν
ἐκ τῶν ἰδίων δυναμένους τὰ σφέτερ’ αὐτῶν διοικεῖν τῆς
πόλεως ὄντας καὶ τῶν τὰ βέλτιστα λεγόντων, [130] τοὺς
δ’ ἀπὸ τῶν δικαστηρίων ζῶντας καὶ τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν
ἐντεῦθεν λημμάτων ὑφ’ αὑτοῖς διὰ τὴν ἔνδειαν ἠναγκασ-
μένους εἶναι, καὶ πολλὴν χάριν ἔχοντας ταῖς εἰσαγγελίαις
καὶ ταῖς γραφαῖς καὶ ταῖς ἄλλαις συκοφαντίαις ταῖς δι’
αὑτῶν γιγνομέναις. [131] ἐν οὖν ταῖς ἀπορίαις, ἐν αἷς
δυναστεύουσιν, ἐν ταύταις ἥδιστ’ ἂν ἴδοιεν ἅπαντας ὄντας
τοὺς πολίτας. τεκμήριον δὲ μέγιστον· οὐ γὰρ τοῦτο σκο-
ποῦσιν, ἐξ οὗ τρόπου τοῖς δεομένοις βίον ἐκποριοῦσιν, ἀλλ’
ὅπως τοὺς ἔχειν τι δοκοῦντας τοῖς ἀπόροις ἐξισώσουσιν.

[132] Τίς οὖν ἀπαλλαγὴ γένοιτ’ ἂν τῶν κακῶν τῶν παρόν-
των; διείλεγμαι μὲν τὰ πλεῖστα περὶ αὐτῶν τούτων, οὐκ
ἐφεξῆς, ἀλλ’ ὡς ἕκαστον τῷ καιρῷ συνέπιπτεν· μᾶλλον δ’
ἂν ὑμῖν ἐγγένοιτο μνημονεύειν, εἰ συναγαγὼν τὰ μάλιστα
κατεπείγοντα πάλιν ἐπανελθεῖν αὐτὰ πειραθείην.

[133] Ἔστιν δ’ ἐξ ὧν ἂν ἐπανορθώσαιμεν τὰ τῆς πόλεως
καὶ βελτίω ποιήσαιμεν, πρῶτον μὲν ἢν συμβούλους ποιώ-
μεθα τοιούτους περὶ τῶν κοινῶν, οἵους περ ἂν περὶ τῶν
ἰδίων ἡμῖν εἶναι βουληθεῖμεν, καὶ παυσώμεθα δημοτικοὺς
μὲν εἶναι νομίζοντες τοὺς συκοφάντας, ὀλιγαρχικοὺς δὲ
τοὺς καλοὺς κἀγαθοὺς τῶν ἀνδρῶν, γνόντες ὅτι φύσει μὲν
οὐδεὶς οὐδέτερον τούτων ἐστὶν, ἐν ᾗ δ’ ἂν ἕκαστοι τιμῶν-
ται, ταύτην βούλονται καθεστάναι τὴν πολιτείαν·
[134] δεύτερον δ’ ἢν ἐθελήσωμεν χρῆσθαι τοῖς
συμμάχοις ὁμοίως ὥσπερ τοῖς φίλοις, καὶ μὴ λόγῳ μὲν
αὐτονόμους ἀφιῶμεν, ἔργῳ δὲ τοῖς στρατηγοῖς αὐτοὺς ὅ τι
ἂν βούλωνται ποιεῖν ἐκδιδῶμεν, μηδὲ δεσποτικῶς ἀλλὰ
συμμαχικῶς αὐτῶν ἐπιστατῶμεν, ἐκεῖνο καταμαθόντες, ὅτι
μιᾶς μὲν ἑκάστης τῶν πόλεων κρείττους ἐσμέν, ἁπασῶν δ’
ἥττους· [135] τρίτον ἢν μηδὲν περὶ πλείονος ἡγῆσθε, μετά γε τὴν
περὶ τοὺς θεοὺς εὐσέβειαν, τοῦ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδο-
κιμεῖν· τοῖς γὰρ οὕτω διακειμένοις ἑκόντες καὶ τὰς δυνα-
στείας καὶ τὰς ἡγεμονίας διδόασιν.

***
Αν λοιπόν πεισθείτε σε μένα, αφού σταματήσετε να σκέφτεστε τελείως επιπόλαια, θα προσέξετε τον εαυτό σας και την πόλη και θα ερευνήσετε και θα σκεφτείτε τι ήταν εκείνο που έκανε τις δύο αυτές πόλεις, εννοώ τη δική μας και των Λακεδαιμονίων, ενώ και η μία και άλλη χωριστά ξεκίνησαν από μικρή δύναμη, να γίνουν η πρώτη δύναμη της Ελλάδας, και όταν απόχτησαν ανυπέρβλητη δύναμη να κινδυνεύσουν να εξανδραποδιστούν και για ποιαν αιτία οι Θεσσαλοί, ενώ κληρονόμησαν μέγιστο πλούτο και έχουν χώρα πολύ μεγάλη και ευφορώτατη, κατάντησαν φτωχοί, ενώ οι Μεγαρείς, μολονότι στην αρχή είχαν περιουσία μικρή και ασήμαντη και δεν είχαν γη ούτε λιμάνια ούτε μεταλλεία αργύρου, αλλά καλλιεργούσαν πετρώδη εδάφη, έχουν τώρα τις μεγαλύτερες περιουσίες από όλους τους Έλληνες· και των Θεσσαλών τις ακροπόλεις κατέχουν συνεπώς ξένοι, ενώ έχουν περισσότερους από τρεις χιλιάδες ιππείς και αναρίθμητους πελταστές, κι οι Μεγαρείς, ενώ έχουν μικρή δύναμη, διοικούν την πόλη τους όπως θέλουν και επιπλέον οι Θεσσαλοί διεξάγουν εμφύλιους πολέμους, ενώ οι Μεγαρείς, αν και βρίσκονται ανάμεσα στους Πελοποννησίους, τους Θηβαίους και τη δική μας πόλη, έχουν διαρκή ειρήνη. Αν λοιπόν εξετάσετε προσεκτικά αυτά και τα όμοια μόνοι σας, θα διαπιστώσετε πως η αιτία των κακών είναι η υπερηφάνεια και η αυθάδεια, και των αγαθών η σωφροσύνη.

Αυτήν όμως για τους ιδιώτες την επαινείτε και νομίζετε πως όσοι την έχουν ζουν με μεγάλη ασφάλεια και είναι άριστοι πολίτες, ενώ για την πολιτική εξουσία νομίζετε ότι δεν πρέπει να την ασκείτε με σωφροσύνη. Και όμως επιβάλλεται να ασκούν την αρετή και να αποφεύγουν την κακία πιο πολύ οι πόλεις παρά οι ιδιώτες. Γιατί ένας άνθρωπος ασεβής και κακός πιθανόν να προφτάσει να πεθάνει, προτού τιμωρηθεί για τα σφάλματά του, οι πόλεις όμως, επειδή είναι αθάνατες, υφίστανται τις τιμωρίες και των ανθρώπων και των θεών.

Αυτά λοιπόν έχοντας υπόψη σας πρέπει να μην προσέχετε σε κείνους που στο παρόν σας προξενούν ευχαρίστηση, δεν φροντίζουν όμως καθόλου για το μέλλον, κι ούτε να δίνετε προσοχή σε κείνους που λένε πως αγαπούν τον λαό, βλάπτουν όμως όλη την πόλη· όπως ανέφερα και πριν, όταν παρέλαβαν αυτοί την εξουσία του βήματος, έφεραν την πόλη σε τόσην αφροσύνη, ώστε να πάθει αυτή όσα πριν από λίγο σας ανέφερα.

Εκείνο όμως για το οποίο μπορεί κανείς να απορήσει πιο πολύ από όλα είναι τούτο, ότι δηλαδή διαλέγετε αρχηγούς του λαού όχι όσους συμφωνούν με τους άνδρες που έκαναν μεγάλη την πόλη αλλά όσους λένε και κάνουν τα ίδια με κείνους που την κατέστρεψαν, και μάλιστα ενώ γνωρίζετε ότι οι χρηστοί διαφέρουν από τους φαύλους όχι μόνο στο ότι καθιστούν την πόλη ευτυχισμένη, αλλά στο ότι η δημοκρατία στην εποχή τους για πολλά χρόνια ούτε κλονίστηκε ούτε άλλαξε, ενώ την εποχή των φαύλων μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα δυο φορές καταλύθηκε και όσοι εξορίστηκαν από τους τυράννους και τους τριάκοντα επανήλθαν στην πατρίδα όχι εξαιτίας των συκοφαντών αλλά εξ αιτίας εκείνων που μισούν τους συκοφάντες και έχουν πολύ μεγάλη υπόληψη για την ακεραιότητά τους.

Και όμως, ενώ έχουμε τέτοιες αναμνήσεις σε ποια κατάσταση βρισκόταν η πόλη κάτω από τους καλούς και από τους κακούς αρχηγούς, τόσο πολύ ευχαριστιόμαστε με τις φαυλότητες των ρητόρων, ώστε ενώ βλέπουμε ότι από τον πόλεμο και τις ταραχές που αυτοί έχουν προκαλέσει, από τους άλλους πολίτες πολλοί έχουν χάσει την πατρική τους περιουσία, ενώ αυτοί από φτωχοί έχουν γίνει πλούσιοι, δεν αγανακτούμε κι ούτε μνησικακούμε για την ευτυχία τους, αλλά υπομένουμε η πόλη να κατηγορείται πως λυμαίνεται και φορολογεί τους Έλληνες, κι αυτοί να καρπώνονται τα χρέη και ο λαός για τον οποίο αυτοί λένε πως πρέπει να άρχει των άλλων Ελλήνων να βρίσκεται σε δυστυχία μεγαλύτερη από κείνους που είναι δούλοι των ολιγαρχιών, ενώ εκείνοι που δεν είχαν καμιά περιουσία εξαιτίας της δικής μας ανοησίας από φτωχοί και άσημοι που ήταν να έχουν γίνει ευτυχέστεροι. Και όμως ο Περικλής που πριν από αυτούς υπήρξε αρχηγός του δήμου, ενώ παρέλαβε την πόλη με φρόνημα κατώτερο από ό,τι είχε πριν αναλάβει την ηγεμονία, διοικείτο όμως ακόμη κατά τρόπο ανεκτό, δεν ενήργησε για την απόχτηση ατομικής περιουσίας, αλλά και την περιουσία του άφησε μικρότερη από όσην παρέλαβε από τον πατέρα του και στην ακρόπολη κατέθεσε οχτώ χιλιάδες τάλαντα, χωριστά όσα ξόδεψε για την ίδρυση ιερών. Αντίθετα, αυτοί τόσο πολύ διαφέρουν από εκείνον, ώστε από τη μια έχουν το θράσος να λένε πως εξαιτίας της φροντίδας τους για τα κοινά δεν μπορούν να προσέχουν τα ατομικά τους συμφέροντα, από την άλλη όμως φαίνεται πως η περιουσία τους που «παραμελείται» έχει σημειώσει τέτοια πρόοδο, όσην ούτε στην προσευχή τους προηγουμένως δεν έκριναν ορθό να ζητήσουν από τους θεούς· ενώ ο λαός, για τον οποίο ισχυρίζονται πως ενδιαφέρονται, βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, ώστε κανείς από τους πολίτες να μην ζει ούτε ευχάριστα ούτε με ευχέρεια και η πόλη να είναι γεμάτη οδυρμούς. Γιατί άλλοι αναγκάζονται τις στερήσεις και τη φτώχεια τους να διηγούνται και να θρηνούν μόνοι τους και άλλοι αναγκάζονται να υπομένουν το πλήθος των διαταγών και των λειτουργιών και τα δεινά των συμμοριών (των τάξεων) και των αντιδόσεων· όλα αυτά προκαλούν τόση λύπη, ώστε να ζουν με μεγαλύτερη στενοχώρια όσοι έχουν περιουσία από κείνους που είναι συνεχώς φτωχοί.

Παραξενεύομαι, στ' αλήθεια, που δεν μπορείτε να καταλάβετε πως δεν υπάρχει τάξη πιο εχθρική για το λαό από τους φαύλους ρήτορες και τους δημαγωγούς· γιατί εκτός από τα άλλα κακά αυτοί προπάντων επιθυμούν να στερείστε και κείνα ακόμα που σας είναι απαραίτητα καθημερινά, γιατί βλέπουν πως όσοι μπορούν να συντηρούνται εξ ιδίων ανήκουν στην πόλη και δίνουν τις καλύτερες συμβουλές, ενώ όσοι ζουν από τα δικαστήρια και τις συνελεύσεις και τα σχετικά επιδόματα είναι αναγκασμένοι να βρίσκονται υπό την εξουσία τους εξαιτίας της φτώχειας τους και τους ευγνωμονούν για τις καταγγελίες και τις μηνύσεις και τις άλλες συκοφαντίες που εξαιτίας τους γίνονται. Έτσι με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση θα έβλεπαν όλους τους πολίτες να είναι βυθισμένοι μέσα στη φτώχεια, μέσα στην οποία αυτοί αποχτούν δύναμη. Και τρανότερη απόδειξη αυτού είναι το εξής: δεν εξετάζουν δηλαδή πώς θα εξασφαλίσουν στους φτωχούς τα μέσα συντηρήσεώς τους αλλά πώς θα εξισώσουν με τους φτωχούς όσους θεωρούνται πως έχουν περιουσία.

Πώς λοιπόν μπορούμε να απαλλαγούμε από τα τωρινά κακά; Τα περισσότερα σχετικά μέτρα τα έχω αναφέρει όχι με τη σειρά, αλλά καθώς το καθένα ερχόταν στην κατάλληλη περίπτωση· μπορείτε όμως να τα κρατάτε καλύτερα στη μνήμη σας, αν συγκεντρώσω τα σπουδαιότερα και προσπαθήσω να τα ξαναφέρω στη μνήμη σας.

Από τα μέτρα με τα οποία μπορούμε να επανορθώσουμε την κατάσταση της πόλης και να τη βελτιώσουμε είναι πρώτο, αν χρησιμοποιούμε συμβούλους για τις δημόσιες υποθέσεις τέτοιους που θα θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε και για τις ιδιωτικές μας υποθέσεις και αν σταματήσουμε να θεωρούμε τους συκοφάντες φίλους του λαού και τους τίμιους ανθρώπους ολιγαρχικούς, έχοντας υπόψη μας πως εκ φύσεως κανένας από αυτούς δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά καθένας θέλει να υπάρχει εκείνο το πολίτευμα, στο οποίο αυτός εκτιμάται. Δεύτερο, αν θελήσουμε να μεταχειριζόμαστε τους συμμάχους μας όπως και τους φίλους μας και δεν τους αφήσουμε αυτόνομους στους τύπους μόνο, ενώ στην πράξη τους παραδίνουμε στους στρατηγούς για να τους κάνουν ό,τι θέλουν και αν δεν ασκούμε εξουσία σ' αυτούς κατά τρόπο τυραννικό αλλά συμμαχικό, βάζοντας καλά μέσα στο μυαλό μας εκείνο, ότι δηλ. από κάθε πόλη χωριστά είμαστε ισχυρότεροι, από όλες όμως μαζί ασθενέστεροι. Τρίτο, αν δεν θεωρείτε τίποτε σπουδαιότερο, ύστερα βέβαια από την ευσέβεια προς τους θεούς, από το να σας εκτιμούν οι Έλληνες· γιατί σε όσους έχουν αυτά τα αισθήματα εκούσια οι άνθρωποι παραδίνουν και την εξουσία και την ηγεμονία.