ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ὄρνιθες (1372-1409)

ΚΙΝΗΣΙΑΣ
ἀναπέτομαι δὴ πρὸς Ὄλυμπον πτερύγεσσι κούφαις·
πέτομαι δ᾽ ὁδὸν ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἄλλαν μελέων—
1375 ΠΙ. τουτὶ τὸ πρᾶγμα φορτίου δεῖται πτερῶν.
ΚΙ. ἀφόβῳ φρενὶ σώματί τε νέαν ἐφέπων.
ΠΙ. ἀσπαζόμεσθα φιλύρινον Κινησίαν.
τί δεῦρο πόδα σὺ κυλλὸν ἀνὰ κύκλον κυκλεῖς;
1380 ΚΙ. ὄρνις γενέσθαι βούλομαι λιγύφθογγος ἀηδών.
ΠΙ. παῦσαι μελῳδῶν, ἀλλ᾽ ὅ τι λέγεις εἰπέ μοι.
ΚΙ. ὑπὸ σοῦ πτερωθεὶς βούλομαι μετάρσιος
ἀναπτόμενος ἐκ τῶν νεφελῶν καινὰς λαβεῖν
1385 ἀεροδονήτους καὶ νιφοβόλους ἀναβολάς.
ΠΙ. ἐκ τῶν νεφελῶν γὰρ ἄν τις ἀναβολὰς λάβοι;
ΚΙ. κρέμαται μὲν οὖν ἐντεῦθεν ἡμῶν ἡ τέχνη.
τῶν διθυράμβων γὰρ τὰ λαμπρὰ γίγνεται
ἀέρια καὶ σκοτεινὰ καὶ κυαναυγέα
1390 καὶ πτεροδόνητα· σὺ δὲ κλύων εἴσει τάχα.
ΠΙ. οὐ δῆτ᾽ ἔγωγε. ΚΙ. νὴ τὸν Ἡρακλέα σύ γε.
ἅπαντα γὰρ δίειμί σοι τὸν ἀέρα.
εἴδωλα πετηνῶν
αἰθεροδρόμων
οἰωνῶν ταναοδείρων—
ΠΙ. ὠόπ.
1395 ΚΙ. τὸν ἀλαδρόμον ἀλάμενος
ἅμ᾽ ἀνέμων πνοαῖσι βαίην—
ΠΙ. νὴ τὸν Δί᾽ ἦ ᾽γώ σου καταπαύσω τὰς πνοὰς.
ΚΙ. τοτὲ μὲν νοτίαν στείχων πρὸς ὁδόν,
τοτὲ δ᾽ αὖ βορέᾳ σῶμα πελάζων
1400 ἀλίμενον αἰθέρος αὔλακα τέμνων.
χαρίεντά γ᾽, ὦ πρεσβῦτ᾽, ἐσοφίσω καὶ σοφά.
ΠΙ. οὐ γὰρ σὺ χαίρεις πτεροδόνητος γενόμενος;
ΚΙ. ταυτὶ πεπόηκας τὸν κυκλιοδιδάσκαλον,
ὃς ταῖσι φυλαῖς περιμάχητός εἰμ᾽ ἀεί;
1405 ΠΙ. βούλει διδάσκειν καὶ παρ᾽ ἡμῖν οὖν μένων
Λεωτροφίδῃ χορὸν πετομένων ὀρνέων
Κεκροπίδα φυλήν; ΚΙ. καταγελᾷς μου, δῆλος εἶ.
ἀλλ᾽ οὖν ἔγωγ᾽ οὐ παύσομαι, τοῦτ᾽ ἴσθ᾽ ὅτι,
πρὶν ἂν πτερωθεὶς διαδράμω τὸν ἀέρα.

***
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Ω, με φτερούγες ανάλαφρες πάω για τον Όλυμπο,
κι όπως πετώ, μουσικόδρομους πάντα καινούριους...
ΠΙΣ. Φορτίο φτερά χρειαζόμαστε για τούτον.
ΚΙΝ. ακολουθώ με μυαλό και κορμί που ποτέ δε δειλιάζουν.
ΠΙΣ. Ω, χαίρε, Κινησία, κουφόξυλό μου.
Πώς το κουτσό εδώ πόδι κυκλοφέρνεις;
ΚΙΝ., τραγουδιστά ακόμη.
1380 Θέλω πουλί, θέλω αηδόνι να γίνω γλυκόλαλο.
ΠΙΣ. Κόψε τις μελωδίες και πες τί θέλεις.
ΚΙΝ. Θέλω να με φτερώσεις, να πετάξω
στους αιθέρες ψηλά, κι από τα νέφη
πρωτόφαντους διθύραμβους ν᾽ αρπάξω,
χιονοδαρμένους κι αεροσαλεμένους.
ΠΙΣ. Οι διθύραμβοι πιάνονται απ᾽ τα νέφη;
ΚΙΝ. Ναι, κρέμεται από κει η δική μας τέχνη.
Των διθυράμβων είναι αιθέρια η λάμψη,
σκοτεινή, μαυρογάλαζο ένα φέγγος,
1390 φτεροσάλευτη· γιά άκου, να το νιώσεις.
ΠΙΣ. Δεν είναι ανάγκη. ΚΙΝ. Θες δε θες, θ᾽ ακούσεις.
Για σε όλον θα ιστορήσω τον αέρα.
Τραγουδά.
Ω εσείς μορφές των πετούμενων,
των αιθερόδρομων,
των μακρολαίμικων,...
ΠΙΣ. Οοοόπ!
ΚΙΝ., συνεχίζοντας το τραγούδι.
όπως πηδώ μες στο πλάνο μου τρέξιμο, να ᾽τανε
με των ανέμων να πάω τις πνοές...
ΠΙΣ. Θα κόψω τις πνοές σου, μά το Δία.
Κυνηγά τον Κινησία και προσπαθεί να του κλείσει το στόμα με φτερά, ενώ αυτός τρέχει από δω κι από κει, για να ξεφύγει, αλλά συνεχίζοντας το τραγούδι.
ΚΙΝ. μια προς το νότο ακλουθώντας το δρόμο,
μια στο βοριά το κορμί μου ζυγώνοντας,
1400 την αυλακιά τ᾽ ουρανού την αλίμενη σκίζοντας.
Κουβεντιαστά.
Γέρο, σοφή κι ωραία η σκέψη σου ήταν.
ΠΙΣ. Σε κάνω φτεροσάλευτο· δε θέλεις;
ΚΙΝ. Πώς φέρνεσαι έτσι στον ποιητή, που κύκλιους
χορούς γυμνάζει κι οι φυλές μαλώνουν
ποιά να τον πρωτοπάρει; ΠΙΣ. Θες να μείνεις
κοντά μας και Χορό να προγυμνάσεις
από πετούμενα όρνια; Κεκροπίδα
φυλή, και χορηγός ο Λεωτροφίδης.
ΚΙΝ. Το βλέπω, με γελάς, μα εγώ, να ξέρεις,
με πείσμα θα επιμείνω, ώσπου να πάρω
φτερά και να πετάω μες στον αέρα.
Φεύγει· έρχεται τραγουδώντας ένας καταδότης, που ο Πισθέταιρος δεν τον προσέχει αμέσως, επειδή κοιτάζει τον Κινησία που φεύγει.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΕΚΑΒΗ

ΕΚΑΒΗ
(ζώο, σκυλί)

Καταγωγή

Υπάρχουν δύο παραδόσεις για την καταγωγή της Εκάβης. Η μία, επική, τη θέλει να κατάγεται από τη Φρυγία ως κόρη του Δύμαντα με απώτερη καταγωγή από τον ποταμό Σαγγάριο -ενίοτε θεωρούνταν και πατέρας της· η άλλη, των τραγικών, τη θέλει κόρη του βασιλιά των Θρακών Κισσέα. Ως κόρη του Κισσέα μητέρα της θεωρείται η Τηλέκλεια, ως κόρη του Σαγγάριου η Νύμφη Ευαγόρα, ως κόρη του Δύμαντα η Νύμφη Ευνόη, ενώ τον τίτλο διεκδικεί και η Γλαυκίππη, κόρη του Ξάνθου. Μέχρι και τον 6ο αι. μ.Χ. το γενεαλογικό δέντρο της Εκάβης προκαλούσε συζητήσεις ανάμεσα στους γραμματικούς της εποχής.

Γάμος - Απόγονοι

Η υδάτινη καταγωγή της Εκάβης, από τον Σαγγάριο, αιτιολογεί τη γονιμότητά της, μια και ως (δεύτερη) σύζυγος του Πριάμου απέκτησε δεκαεννέα παιδιά.

Πρωτότοκος γιος ήταν ο Έκτορας, όμως όνειρο σημάδεψε τη γέννηση του δεύτερου παιδιού τους, του Πάρη:

… όταν ήταν να γεννήσει το δεύτερο παιδί η Εκάβη, είδε στον ύπνο της ότι γέννησε ένα δαυλό αναμμένο που διαμοιραζόταν σε ολόκληρη την πόλη και την έκαιγε. Όταν ο Πρίαμος έμαθε από την Εκάβη το όνειρό της, κάλεσε τον γιο του Αίσακο· γιατί ήξερε να εξηγεί τα όνειρα, τέχνη που έμαθε από τον Μέροπα, παππού του, από την πλευρά της μάνας του. Αυτός είπε ότι το παιδί θα γινόταν η καταστροφή της πατρίδας του και τον συμβούλευσε να το αφήσει έκθετο. Και ο Πρίαμος, όταν γεννήθηκε το παιδί, το έδωσε σε έναν δούλο, που ονομαζόταν Αγέλαος, να το μεταφέρει στην Ίδη και να το αφήσει εκεί. Για πέντε μέρες το βρέφος, που εκείνος είχε εγκαταλείψει, τράφηκε από μιαν αρκούδα. Κι όταν το βρήκε σώο, το μάζεψε, το έφερε στους αγρούς και το ανέθρεψε σαν να ήταν δικό του παιδί, αφού το ονόμασε Πάρι. Έφηβος πια και ασύγκριτος σε ομορφιά και δύναμη, επονομάστηκε και Αλέξανδρος, επειδή κυνηγούσε τους ληστές και προστάτευε τα κοπάδια. Και ύστερα από όχι μεγάλο χρονικό διάστημα, βρήκε τους γονείς του. (Απολλόδωρος 3.12)

Ο Πίνδαρος παραλλάσσει το όνειρο της Εκάβης. Είδε, λέει, πως είχε γεννήσει τέρας με εκατό χέρια. Σε καθένα κρατούσε από ένα δαυλό αναμμένο και σώριαζε την Τροία σε ερείπια.

Άλλη εκδοχή αναφέρει πως οι μάντεις, κυρίως ο Αίσακος, δήλωσαν πως το παιδί που θα γεννιόταν μια ορισμένη μέρα θα προκαλούσε την καταστροφή της Τροίας και ότι όφειλαν να σκοτώσουν μητέρα και παιδί. Όμως την ορισμένη μέρα, εκτός από την Εκάβη, γέννησε και η Κίλλα τον Μούνιππο από τον Θυμοίτη, αδελφό ή κουνιάδο του Πριάμου. Αυτούς θανάτωσε ο Πρίαμος.

Μετά από αυτόν [τον Πάρη] η Εκάβη γέννησε κόρες, την Κρέουσα, τη Λαοδίκη, την Πολυξένη, την Κασάνδρα, στην οποία ο Απόλλωνας υποσχέθηκε να διδάξει την τέχνη της μαντείας, επειδή ήθελε να σμίξει μαζί της. […] Στη συνέχεια γέννησε πάλι αγόρια, τον Δηίφοβο, τον Έλενο, τον Πάμμονα, τον Πολίτη, τον Άντιφο, τον Ιππόνοο, τον Πολύδωρο, τον Τρωίλο· γι' αυτόν λένε ότι τον απέκτησε με τον Απόλλωνα. (Απολλόδωρος 3.12)

Το τέλος του πολέμου - Θάνατος Εκάβης

Στην Ιλιάδα η Εκάβη δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο, κυρίως θρηνεί τον Έκτορα και τότε εκφράζεται με πάθος εναντίον του Αχιλλέα: «Αχ! καρφωμένη επάνω του το σκώτι πέρα πέρα / θα του 'τρωγα να πλερωθούν τα πάθια του παιδιού μου.» (Ω 212-213). Όμως από τους τραγικούς αναδεικνύεται ως η μάνα* στην οποία συσσωρεύονται όλα τα δεινά.

Στον πόλεμο έχασε τα αρσενικά παιδιά της και μετά την άλωση την Κασσάνδρα, που την είδε να φεύγει αιχμάλωτη και παλλακίδα του Αγαμέμνονα, την Πολυξένη, που θυσιάστηκε πάνω στον τάφο του Αχιλλέα, και τον Πολύδωρο, τον πιο μικρό της γιο που ο Πρίαμος είχε εμπιστευτεί στον θράκα βασιλιά Πολυμήστορα. Τον θάνατο του αδικοχαμένου γιου εκδικήθηκε** η αιχμάλωτη Εκάβη με τρόπο σκληρό -τύφλωσε τον φονιά του Πολυμήστορα, ενώ άλλες αιχμάλωτες Τρωαδίτισσες σκότωσαν τα παιδιά του Θράκα βασιλιά.

Για την πράξη της αυτή οι Έλληνες τη λιθοβόλησαν, όμως κάτω από τις πέτρες βρήκαν αντί για το σώμα της το πτώμα μιας σκύλας με πύρινα μάτια. Άλλοι παραδίδουν ότι μεταμορφώθηκε σε σκύλα την ώρα που την κυνηγούσαν οι σύντροφοι του Πολυμήστορα ή πάνω στο καράβι που τη μετέφερε αιχμάλωτη στην Ελλάδα, οπότε και ρίχτηκε στη θάλασσα. Άλλη παράδοση τη θέλει να φεύγει από την Τροία μαζί με τον Έλενο, την Κασσάνδρα και την Ανδρομάχη προς τη Χερσόνησο της Θράκης, προκειμένου να εγκατασταθούν εκεί. Εκεί μεταμορφώθηκε σε σκύλα και πέθανε. Θάφτηκε από τον Έλενο σε τάφο που ονομάστηκε κυνός σῆμα (ο τάφος της σκύλας). Στην τραγωδία Τρωάδες η Εκάβη δίνεται σαν δούλα στον Οδυσσέα, στον άνδρα που προκάλεσε με το τέχνασμά του την άλωση της Τροίας.

---------------------------

*Εκάβη

 

Η μαύρη κι άραχλη, να σύρω μεγάλη φωνή;

να σύρω μοιρολόι κι οδυρμό;

σκοτεινά γηρατειά, θεοσκότεινα,

σκλαβιά μου αφόρητη,

ασήκωτη σκλαβιά μου,

πού να ζητήσω καταφύγιο, σε ποιο παιδί μου;

σε ποια χώρα; ο γέροντάς μου χάθηκε

και τα παιδιά μου χάθηκαν·

ποιο μονοπάτι να πάρω,

αυτό ή εκείνο;

ποιος δαίμονας και ποιος θεός θα τρέξει να με σώσει; […]

Δύσκολο πόδι μου πάγαινε,

πάγαινε τη γριά σε κείνο το πλατύσκαλο.

[…]

Είμαι γερόντισσα,

ένας κηφήνας,

αξιοθρήνητη,

σκιάς είδωλο,

προσωπείο θανάτου.

[…]

Γέρνω στη γη το κορμί μου,

γονατίζω τα γηρατειά μου

και με τα δυο μου χέρια

χτυπάω το χώμα.

(Ευρ., Εκ. 155-164· Τρωάδες, 190-193, 1305-1306)

 

**Η τύφλωση του Πολυμήστορα και ο φόνος των παιδιών του

 

[…] ήταν

κάποιος Πολύδωρος, γιος της Εκάβης,

ο πιο μικρός· αυτόν από την Τροία

τον έστειλε ο πατέρας του σε μένα

σπίτι μου να τον θρέψω, τι φοβόταν

ο Πρίαμος το πάρσιμο της πόλης.

Αυτόν τον σκότωσα· άκου για ποιο λόγο,

πόσο καλά και φρόνιμα έχω πράξει.

Φοβήθηκα ο εχθρός σου, αυτό τ' αγόρι,

μη μείνει ζωντανό και ξαναχτίσει,

μαζεύοντας λαό, πάλι την Τροία

και μήπως οι Αχαιοί μαθαίνοντας το,

πως κάποιο ζει απ' του Πρίαμου τα τέκνα,

ξανάρχονταν στη χώρα της Φρυγίας

με στόλο αρματωμένο, και τους κάμπους

ερήμαζαν κουρσεύοντας της Θράκης.

Και τότε εμείς οι γείτονες της Τροίας

θα πάσχουμε, όπως τώρα, βασιλιά μου.

Η Εκάβη, μόλις έμαθε του γιου της

την τύχη τη θανάσιμη, εδωπέρα

μ' αυτήν την αφορμή μ' έχει ξεσύρει,

για να μου πει πως τάχα μες στην Τροία

του Πρίαμου χρυσάφι ήταν κρυμμένο

σε θήκες· μοναχό με τα παιδιά μου

με μπάζει μες στις τέντες, να μη μάθει

γι' αυτά κανένας άλλος. Στο κρεβάτι

καθίζω· Τρωαδίτισσες κοντά μου,

δεξιά κι αριστερά, κάθισαν πλήθος

σα να 'μουν φίλος· παίνευαν της Θράκης

τον αργαλειό τα ρούχα μου κοιτώντας·

άλλες τα δυο θρακιώτικα κοντάρια

βλέποντας, απ' αυτά με ξαρματώσαν.

Όσες ήταν μανάδες, τα παιδιά μου

θαυμάζοντας τα παίζανε στα χέρια

κι η μια στην άλλη τα 'δινε, ώσπου φτάσαν

να βρίσκονται μακριά από το γονιό τους.

Κι ύστερα από τις ήσυχες κουβέντες

βγάλανε -πώς σου φαίνεται;- μαχαίρια

που τα 'χαν μες στα πέπλα τους κρυμμένα.

Κι άλλες τους γιους μου αμέσως μαχαιρώνουν,

άλλες, θαρρείς κι ήταν εχθροί, μου πιάνουν

χέρια και πόδια και μου τα βαστάνε·

ζητώντας να συντρέξω τα παιδιά μου,

αν προσπαθούσα να σηκώσω το κεφάλι,

μου πιάναν τα μαλλιά και με κρατούσαν·

κι αν πάσκιζα τα χέρια να κουνήσω,

από το πλήθος τους ο δόλιος δεν μπορούσα

να καταφέρω τίποτα. Στο τέλος,

η πιο μεγάλη συμφορά μου απ' όλες,

φριχτό κακό μου κάναν με περόνες

τις κόρες διατρυπάνε των ματιών μου

και τα ματώνουν· ύστερα το σκάσαν

απ' τις σκηνές. Εγώ πηδώντας πάνω

σαν το θεριό τις σκύλες κυνηγάω

τις φόνισσες, γκρεμίζοντας, χτυπώντας.

Αυτά έχω πάθει, θέλοντας να κάνω

καλό, Αγαμέμνονα, σε σε, δικό σου

σκοτώνοντας εχθρό. Για να μην πάνε

τα λόγια μου σε μάκρος, αν κανένας

ή πριν, ή τώρα, ή αύριο τις γυναίκες

κακολογήσει, εγώ με δυο κουβέντες

μόνο θα πω όλα αυτά. Μια τέτοια φύτρα

ούτε στεριά ούτε θάλασσα έχει θρέψει·

όποιος μαζί μ' αυτές είχε να κάνει,

πολύ καλά θα το γνωρίζει ετούτο.

(Ευρ., Εκάβη 1113-1161)

Στα μάτια είναι γραμμένες οι πιο όμορφες ιστορίες

Ένας κόσμος υπέροχος είναι το βλέμμα του ανθρώπου. Μέσα του ταξιδεύουν οι στιγμές του. Τα καρδιοχτύπια της ψυχής του. Η πίκρα και το παράπονό του. Μέσα του ταξιδεύουν οι άνθρωποι που έγιναν συνοδοιπόροι του στην αναζήτηση για τις μικρές Ιθάκες της ζωής του.

Μέσα στο βλέμμα του ανθρώπου είναι γραμμένες οι πιο όμορφες ιστορίες. Γραμμένες με συναισθήματα και με λόγια τρυφερά. Ζωγραφισμένες με έρωτα, με πάθος και με χαμόγελο. Χαραγμένες με την αγάπη.

Εκεί, μέσα στο βλέμμα του θ’ ανακαλύψεις την πιο γλυκιά αλήθεια του. Αρκεί να κοιτάξεις βαθιά και αποφασιστικά μέσα του και θα τη βρεις μέσα στην προσμονή να σε περιμένει. Κι αυτή η τόσο καλά φυλαγμένη αλήθεια, κρατά σφιχτά στον κόρφο της το παράπονο και την αγωνία της ζωής του. Μην τα προσπεράσεις. Μην τα απαξιώσεις. Κι από το χέρι τρυφερά κρατάει την αγάπη. Δες πώς καταλαγιάζει η αντάρα σου όταν την αντικρίζεις!

Στα μάτια να τον κοιτάζεις τον άνθρωπο. Στο βλέμμα του ν΄ αναζητάς το φως που σου έχουνε κλεμμένο. Μέσα τους θα βρεις και τη δική σου λησμονημένη αλήθεια. Βλέπεις, μοιάζουν τόσο πολύ οι ιστορίες των ανθρώπων. Και οι στιγμές τους είναι τόσο μοναδικές, αλλά και τόσο ίδιες.

Η ομορφιά δε βρίσκει τόπο για να κρυφτεί. Καθρεφτίζεται μέσα στο ανθρώπινο βλέμμα και επιμένει σε έναν κόσμο που να μοσχοβολά τρυφερότητα κι αγάπη. Γι’ αυτό κι εσύ μέσα στα μάτια του ανθρώπου να την αναζητάς την ομορφιά που λαχταρά η καρδιά σου. Θα την αναγνωρίσεις γιατί θα είναι μοναδική στα δικά σου μάτια.

Αυτοεκτίμηση & Αυτογνωσία

Ο κόσμος αλλάζει. Η ζωή όλων φαίνεται να αλλάζει. Οι ρυθμοί ζωής αυξάνονται. Οι απαιτήσεις φαίνεται να αυξάνονται…. κι εμείς μένουμε μετέωροι μπροστά σ’ αυτήν τη μεγάλη αλλαγή, η οποία μας καθιστά ιδιαίτερα απαιτητικούς με τους εαυτούς μας, και ίσως, αρκετές φορές άδικους.

Είμαστε αδιαμφισβήτητα αντιμέτωποι με μια κατάσταση η οποία μας προκαλεί έντονο φόβο και ανασφάλεια για το μέλλον.

Το ερώτημα όμως είναι: Είναι βοηθητικό να αφηνόμαστε σ’ αυτήν την κατάσταση ή εκτός από απαιτήσεις απέναντι στον εαυτό μας οφείλουμε να έχουμε κάποιες ευθύνες και υποχρεώσεις;

Απάντηση: Αυτοεκτίμηση και Αυτογνωσία

Αυτοεκτίμηση

Είναι όλα εκείνα τα βιώματα, οι καλές ή οι κακές στιγμές, η ζωή μας ολόκληρη όταν  ακόμα ήμασταν υπό την προστασία των γονιών μας κι ανυπομονούσαμε να  γίνουμε μεγάλοι. Είναι, λοιπόν, όλες εκείνες οι αναμνήσεις που χάρη σ’ αυτές διαμορφώσαμε τις αξίες μας, τις προσδοκίες μας, τις συμπεριφορές μας, τον χαρακτήρα μας. Είναι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε πλέον τον κόσμο, και κυρίως εμάς. Άραγε στην ερώτηση: “Θεωρείς πως ο κόσμος είναι ένα μεγάλο τέρας που θα σε φάει όντας ένας μικρός νάνος; ” Πόσοι θα αντιστέκονταν λέγοντας πως “Όχι! Εγώ μπορώ να γίνω μεγάλος!”;

Πώς θα εκτιμούσε ο καθένας από εμάς τον εαυτό του;

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση τρέφεται από τις αδυναμίες μας. Δεν μας επιτρέπει να δούμε πέρα από αυτές διογκώνοντάς τες και εξαλείφοντας ολοκληρωτικά κάθε ίχνος δύναμης, ικανότητας και αποτελεσματικότητας που ίσως υπάρχει. Όσο μένουμε παθητικοί τόσο παραμένουμε στις αδυναμίες μας ξεχνώντας πως κάπου, κάποτε τα είχαμε καταφέρει. Αν σκεφτούμε τη μέχρι τώρα ζωή μας θα διακρίνουμε κυρίως μαύρες στιγμές, αλλά αν καλοσκεφτούμε τη μέχρι τώρα ζωή μας θα διακρίνουμε και κάποιες γκρίζες ζώνες. Αυτό σημαίνει πως κάποτε μπορέσαμε, αν όχι να φέρουμε εις πέρας μια αποστολή, σίγουρα να προσπαθήσουμε. Άρα τότε κάτι μας ώθησε να προσπαθήσουμε. Τώρα γιατί χάσαμε αυτό το κίνητρο; Το κίνητρο και η εσωτερική δύναμη δεν χάθηκαν. Κάπου υπάρχουν καθώς τα φέρουμε μέσα μας. Είναι μια γνώση που πάντοτε θα κουβαλάμε μέσα μας. Αρκεί να αντισταθούμε στο “κακό” και να τη δούμε!

Αυτογνωσία

Αναρωτιέμαι πόσοι από εμάς έχουμε αφιερώσει τον απαιτούμενο χρόνο για να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας.

Ναι, όλα ξεκινούν από το οικογενειακό (κυρίως) περιβάλλον, αλλά αυτό που είμαστε σήμερα είναι αποτέλεσμα δικών μας επιλογών ή των γονιών μας; Είναι ένα αποτέλεσμα που υπάρχει από τότε που ήμασταν μικροί; Πολλές φορές αποφασισμένα λέμε πως “Ναι! Γνωρίζω καλά τον εαυτό μου!” και στο επόμενο λεπτό μένουμε έκπληκτοι από τον τρόπο που αντιδράσαμε απέναντι σ’ ένα γεγονός.

Οι άνθρωποι είμαστε τα πάντα: καλοί, κακοί, δίκαιοι, άδικοι κτλ… αρκούν οι κατάλληλες συνθήκες για να ενισχύσουν το κάθε χαρακτηριστικό μας την κάθε στιγμή. Γι’ αυτό ποτέ δεν θα είναι αρκετά αυτά που γνωρίζουμε για εμάς. Θα πρέπει διαρκώς να βρισκόμαστε σ’ ένα ταξίδι αναζήτησης νέων πτυχών ολοένα και βαθύτερων. Το πιο απλό παράδειγμα: Πόσοι από εμάς είπαμε: “Εγώ; Να αντιδράσω έτσι; Ποτέ!” και εν τέλει αντιδράσαμε;

Μια βαθιά αναπνοή και ας κερδίσουμε αυτό το στοίχημα με τον εαυτό μας!

Εγώ ή εμείς;

Ο κόσμος μας βρίσκεται διαχωρισμένος αλλά δεν το βλέπεις εύκολα. Παντού αυτός ο διαχωρισμός είναι εμφανής, αν κοιτάξεις με «διαφορετικά μάτια»: σε χώρες, σε κοινωνίες, σε περιοχές, ακόμα και μέσα σε οικογένειες, στο ίδιο σου το σπίτι, στον ίδιο σου τον εαυτό. Οι αριθμοί δεν αλλάζουν την πραγματικότητα.

Υπάρχει το εγώ και υπάρχει το εμείς. Στη μια περίπτωση το «δικό μου» και το «υπάρχω μόνο ή πρώτα εγώ και μετά όλοι οι άλλοι» είναι κυρίαρχο και καθορίζει το γίγνεσθαι και την ποιότητα της ζωής. Στην άλλη περίπτωση «εγώ δεν έχω σημασία αλλά υπάρχω για τους άλλους (την οικογένεια/τη χώρα/το έθνος/τα ιδανικά που μου δόθηκαν κ.λπ.», καθορίζει το πλαίσιο της ύπαρξης. Η συνεχόμενη πάλη ανάμεσα στα δυο, ενισχύει τον εσωτερικό διάλογο, την αυτό-αμφισβήτηση αλλά και δημιουργεί παράλληλα άπειρους άλλους διαχωρισμούς.

Η προσπάθεια να ισορροπήσεις ανάμεσα στα δυο, να διακρίνεις κάθε φορά το «σωστό» και να αισθάνεσαι ταυτόχρονα ασφαλής, χρήσιμος και αυτάρκης, αποδεικνύεται ένας συνεχιζόμενος αγώνας, που απλά ενισχύει τον δυαδισμό. Ο νους και ο τρόπος σκέψης που μάθαμε να εμπιστευόμαστε, καθώς και το ποιοι εκπαιδευτήκαμε να είμαστε, δεν έχει τρόπο διαφυγής από τη γραμμική, δυαδική σκέψη. Πέρα από τις θεωρίες, διαπιστώνεις, στην καθημερινότητά σου, ότι πιο συχνά, βρίσκεσαι αντιμέτωπος με ένα ή περισσότερα διλλήματα κάθε φορά, για το ποιος θα υπερισχύσει, ποια «αρχή» σου θα εμφανιστεί, ως πράξη ή αντίδραση.

Πολλοί μιλάνε για την καρδιά, θεωρώντας «ανώτερο» ν’ ακολουθείς «την καρδιά σου», ενώ παράλληλα, τα δικά τους κρυφά πάθη, τα κρυφά θέλω τους, αγωνιούν να εκφραστούν και να υλοποιηθούν. Οι παρερμηνείες αυτής της διπολικής υπόστασης είναι όσες και οι προσωπικές σου σχέσεις, τα προσωπικά σου προβλήματα, οι αντιφατικές έννοιες μέσα σου, τα λόγια που ασυνείδητα χρησιμοποιείς, αδυνατώντας να συνθέσεις αυτά που φαίνονται αντίθετα.

Ρωτάς, είτε άλλους είτε τον εαυτό σου, «τι πρέπει να κάνω;» ή «τι θα έπρεπε να είχα κάνει;» ψάχνοντας κανόνες που δύσκολα εφαρμόζονται στην διαφορετικότητα της κάθε στιγμής. Εκπαιδευτήκαμε να θέλουμε χάρτες, αναλυτική καθοδήγηση, στο «πώς» της ζωής μας. Σκέφτεσαι ανάμεσα στο «σωστό» και το «λάθος» ποιο θα έχει τις λιγότερες συνέπειες, τον μικρότερο πόνο, τη λιγότερη έλλειψη. Και σίγουρα δεν αντιλαμβάνεσαι τις επαναλήψεις. Δεν αντιλαμβάνεσαι την υποσυνείδητη κριτική που σου φανερώνει, ως προσωπικό βίωμα, όλα όσα κατηγόρησες, ως δικά σου.

Το είδωλο, των κρυμμένων σου κομματιών βρίσκεται παντού. Αλλά η μυωπική, συγκεκριμένη όρασή σου είναι ανίκανη να σου φανερώσει, αυτό που εκπαιδεύτηκες να μη βλέπεις. Σ’ αυτούς που έχουν την ικανότητα να βλέπουν, όλα μοιάζουν με σκηνή θεάτρου, όπου οι περισσότεροι ηθοποιοί δεν αντιλαμβάνονται καν ότι είναι ηθοποιοί, ότι έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους να παίξουν το συγκεκριμένο ρόλο, ότι υπάρχουν πολλά θέατρα, σε πολλά επίπεδα, που δεν εμφανίζονται καν στην περιοριστική, «κοντινή» όραση.

Δεν μπορείς, μέσω του ίδιου νου, που εστιάζεται αποκλειστικά σε αυτή τη μια γραμμική πραγματικότητα, να αντιληφθείς ότι ο χρόνος έχει διαφορετική έννοια από αυτήν που του έχεις δώσει και ότι η ψυχή καταχωρεί εντελώς διαφορετικά απ' ό,τι εσύ. Η ταυτόχρονη διείσδυση στη στιγμή και η παράλληλη απομακρυσμένη διευρυμένη ύπαρξη, ως ένα, μοιάζουν παιχνίδια λέξεων, των οποίων σου διαφεύγει το βίωμα της αλήθειας τους. 

Προτού αντιληφθείς όμως όλα αυτά, σε βιωματικό, προσωπικό, καθημερινό επίπεδο, δεν έχει κανένα νόημα η ζωή. Ο σκοπός είναι πάντα εγωιστικός, άσχετα από την πλευρά της πολικότητας που έχεις επιλέξει να «παίζεις» και τίποτα διαφορετικό δεν μπορεί να εμφανιστεί, από αυτό που ασυνείδητα έλκεις στην πραγματικότητά σου, κατηγορώντας άλλες (πραγματικότητες και επιλογές).

Η πορεία του «ανοίγματος» της εσωτερικής ή διευρυμένης όρασης είναι αναγκαστικά υποκειμενική. Χρειάζεται πειθαρχία, αφοσίωση και ταπεινότητα… έννοιες, ήδη ερμηνευμένες από τον νου που εμπιστεύεσαι, νομίζοντας πως κατανοείς. Είναι απόφαση συνειδητή και πορεία αμετάκλητη.

Oscar Wilde: Κάθε άνθρωπος σκοτώνει ό,τι αγαπά

«Κάθε άνθρωπος σκοτώνει ό,τι αγαπά κι ας το ξέρει ο καθείς: άλλος μ' ερωτικά γλυκόλογα, ο δειλός με φιλί κι ο αντρείος με σπαθί.

 

Ένας σκοτώνει την αγάπη του νέος, άλλοι όταν γερνάν, ένας τη πνίγει με τα χέρια του πόθου, άλλος με τα χέρια του πλούτου.

 

Οι πιο συμπονετικοί τη μαχαιρώνουνε γιατί έτσι ο νεκρός παγώνει γρηγορώτερα.

 

Άλλοι αγαπούνε λίγο, άλλοι πιότερο, άλλοι πουλάνε τον έρωτα, άλλοι τον αγοράζουν, άλλοι σκοτώνουν με δάκρια κι άλλοι βουβά χωρίς στεναγμό, γιατί καθένας σκοτώνει ό,τι αγαπά.»

 

«Τη πιο ψηλή θέση την αποζητά ο καθένας. Είναι το σημείο που κατευθύνονται όλες οι ανθρώπινες προσπάθειες.»

«Αυτός ξεκουραζότανε σα κάποιον που κοιμάται κι ονειρεύεται πάνω στο μαλακό χορτάρι ενός λιβαδιού. Οι φύλακες τον κοιτάζανε καθώς κοιμότανε και δε μπορούσαν να καταλάβουνε πως μπορούσε να κοιμάται τόσον ήσυχα, αφού βρισκότανε τόσο κοντά στο σκοινί του δήμιου. Μα ο ύπνος δεν έρχεται όταν είναι για να κλάψουν αυτοί που ποτέ ως τώρα δε χύσανε δάκρια ή κι αλήτες κι απατεώνες και κατεργάρηδες, αγρυπνήσαν όλη νύχτα και μέσα σε κάθε νου, γλιστρούσεν έρποντας η φρίκη για τον πόνο του άλλου. Αλίμονο, δεν υπάρχει φριχτότερο από τον πόνο για το κρίμα ενός άλλου. Γιατί ίσα στη καρδιά το μαχαίρι του κακού βυθίζει τη φαρμακωμένη λεπίδα του και σα λιωμένο μολύβι ήτανε τα δάκρια που χύσαμε για το αίμα που δεν είχαμε χύσει εμείς.»

«Ω!... φώναζαν, ο κόσμος είναι πλατύς, μα το κορμί σκλαβωμένο παραλύει. Μια και δυο φορές το παιγνίδι των ζαριών, μπορεί να 'ναι παιγνίδι καλό. Μα δε το κερδίζει όποιος το παίζει με την αμαρτία στη κρυφήν αυλή της ατιμίας.»

«Γιατί κείνος που ζει πιότερο από μια φορά, πεθαίνει πιότερες φορές.»

«Ευτυχισμένοι κείνοι που οι καρδιές τους τσακίζουνε και που βρίσκουνε στη συγνώμη, τη γαλήνη. Πως αλλιώς μπορούσε ο άνθρωπος να καθαρίσει από τα κρίματα, την αμαρτωλή του ψυχή; Από που αλλού μπορεί να μπει, αν όχι από τη τσακισμένη καρδιά μας;»

«Γιατί κανένας δε καταφρονεί τη τσακισμένη και μετανοημένη καρδιά.»

«Και καθένας σκοτώνει ό,τι αγαπά κι όλοι ας ξέρουμε πως ο νέος σκοτώνει με τα μάτια γεμάτα μίσος, άλλοι με χαϊδευτικά λόγια, ο δειλός μ' ένα φιλί κι ο αντρείος με το σπαθί.» 

 

Oscar Wilde, Η Μπαλάντα Της Φυλακής Του Ρήντινγκ

Το κακό με το φόβο είναι ότι μας αφήνει έξω από τις καταστάσεις που ποθούμε περισσότερο

Ας ξεκινήσουμε από το μηδέν. Ο φόβος δεν υπάρχει, εμείς το δημιουργούμε και στη συνέχεια μας καταλαμβάνει μέσω του υποσυνείδητου. Το κακό με τον φόβο είναι ότι μας αφήνει έξω από πολλές καταστάσεις και συνήθως αυτές οι καταστάσεις είναι αυτό που ποθούμε περισσότερο.

Φοβόμαστε να ζητήσουμε αύξηση γιατί φοβόμαστε την άρνηση και το πώς ο εργοδότης μας θα μας βλέπει μετά. Αν σκεφτείς ότι τίποτα δεν θα αλλάξει μετά από τη ζωή σου και ότι τίποτα δεν έχεις να χάσεις διότι αυτά είναι μόνο στο μυαλό σου, τότε πράττεις ανάλογα. Π.χ. ζητάς αύξηση και στην χειρότερη η απάντηση είναι αρνητική, μόνο κερδισμένος είσαι διότι αυτή η κίνηση σε έκανε πιο θαρραλέο ακόμα και πιο έμπειρο στον τρόπο να ζητάς.

Όπως επίσης υπάρχει η περίπτωσή της θετικής απάντησης και έχεις πετύχει τον στόχο σου αυτομάτως. Άρα και στις δυο περιπτώσεις είσαι κερδισμένος και δεν υπάρχει αιτία φόβου διότι κανείς δεν θα σε βλάψει⋅ αντιθέτως εσύ βλάπτεις τον εαυτό σου με αρνητικές σκέψεις που αυτές δημιουργούν φόβο.

Φόβος επίσης είναι όταν θες μία γυναίκα ή έναν άντρα. Δημιουργείς φόβους και ρίχνεις την αυτοπεποίθησή σου λέγοντας πριν καν πας να μιλήσεις «σιγά μην με θέλει», και «θα με κοροϊδεύουν μετά», και κοίτα πόσο όμορφο σώμα έχει και διάφορα άλλα που απλά εσύ ο ίδιος βάζεις στον εαυτό σου να σκέφτεται.

Π.χ. ας υποθέσουμε ότι η απάντηση είναι αρνητική⋅ έχεις αποκτήσει ήδη μια άνεση για την επόμενη φορά συν ότι δεν έχασες την ευκαιρία να πράξεις. Είχες επαφή μαζί του ή μαζί της και ο οποίος φόβος υπήρχε, εξαφανίστηκε και συνειδητοποιείς ότι εσύ τον δημιούργησες.

Η θετική πλευρά είναι να του ή της αρέσεις και να κερδίσεις ό,τι ποθείς. Φαντάσου μέσω του φόβου που εσύ δημιούργησες, να έχανες την ευκαιρία σου και να έβλεπες τον άνθρωπο που ήθελες σε άλλου την αγκαλιά. Όπου όλα είναι 50-50 και για φαντάσου να μάθαινες ότι σε περίμενε να κάνεις μια κίνηση γιατί τα συναισθήματα ήταν αμοιβαία⋅ φαντάσου πώς θα νιώσεις μετά ενώ ίσως θα είναι αργά.

Οι αρνητικές σκέψεις φέρνουν αρνητική ζωή. Κάθε φορά που σκέφτεσαι αρνητικά μέσα στη μέρα, έχεις συνειδητοποιήσει ότι δεν είσαι χαρούμενος; Αυτό συμβαίνει διότι εσύ το δημιούργησες στον εαυτό σου και μέσω της σκέψης, ελκύεις αρνητικά συμβάντα και γεγονότα.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα που χρησιμοποιώ στις ομιλίες μου σχεδόν συνέχεια. Ξημερώνει Δευτέρα και ήδη από την Κυριακή το μεσημέρι λες στον εαυτό σου “ωχ πάλι Δευτέρα αύριο” . Όχι μόνο έχεις ήδη δημιουργήσει αρνητική σκέψη για την επόμενη μέρα αλλά και ακόμα και για την υπόλοιπη μέρα που διανύεις, η ψυχολογία σου έχει αλλάξει ήδη.

Και συνειδητοποιείς ότι από το πρωί της Δευτέρας είσαι ήδη σε πολύ κακή διάθεση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δημιούργησες αρνητικές στιγμές μέσω της έλξης όπως:

-να αργήσεις να σηκωθείς

-να αργήσεις να φας και να ετοιμαστείς

– ίσως χάσεις το λεωφορείο και αναγκαστείς να πάρεις ταξί

Και ρώτα τώρα τον εαυτό σου: φταίει το ξυπνητήρι; Φταίει που το τοστ σου άργησε να ψηθεί ή και ακόμα ο οδηγός του λεωφορείου που πέρασε στην ώρα του; Όταν πάρεις την ευθύνη για όλα όσα γίνονται στη ζωή σου και βρεις λόγους να είσαι ευγνώμων για όλες τις μέρες και στιγμές με θετικές σκέψεις, τότε όλες ο θετικές στιγμές θα αρχίσουν να έρχονται σε σένα. Είμαστε ό,τι σκεφτόμαστε και έλκουμε ό,τι φανταζόμαστε.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Ελευθερία από τη δουλοπρέπεια

Νομίζεις ότι η ελευθερία είναι κάτι σπουδαίο και ευγενές και αξιόλογο;

Πώς όχι;

Είναι δυνατόν κάποιος που έχει αποκτήσει κάτι σπουδαίο και αξιόλογο και ευγενές να είναι ταπεινός;

Δεν είναι.

Άρα όταν δεις κάποιον να υποκλίνεται σε κάποιον άλλον ή να του λέει κολακείες χωρίς να τις πιστεύει, να λες με θάρρος πως ούτε αυτός είναι ελεύθερος- και όχι μόνο αν το κάνει για ένα ταπεινό δείπνο, αλλά ακόμα και για μια θέση διοικητή ή συμβούλου. Κι αυτούς να τους αποκαλείς μικροδούλους, που τα κάνουν αυτά για τόσο μικρά πράγματα, και τους άλλους μεγαλοδούλους, όπως τους αξίζει.

Ας πούμε πως ισχύουν αυτά.

Νομίζεις, λοιπόν, ότι η ελευθερία είναι κάτι αυτεξούσιο και αυτόνομο;

Πώς όχι;

Όποιος εξαρτάται από άλλον, που μπορεί να τον εμποδίσει ή να τον εξαναγκάσει σε κάτι, να λες με θάρρος ότι δεν είναι ελεύθερος. Και να μην κοιτάζεις τους παππούδες και τους προπαππούδες του ρωτώντας να μάθεις αν αγοράστηκε ή αν πωλήθηκε ποτέ, αλλά, αν τον ακούσεις να λέει μέσα από τα σωθικά του και με πάθος «κύριε», ακόμα κι αν πριν από αυτόν υπάρχουν δώδεκα ακόντια ως συνοδεία, να τον αποκαλείς δούλο- κι αν τον ακούσεις να λέει «τι περνάω, ο δυστυχής», να τον αποκαλείς δούλο- αν τον δεις γενικά να κλαίγεται, να γκρινιάζει, να ταράζεται, να τον αποκαλείς δούλο ντυμένο με πορφύρα. Κι αν δεν κάνει τίποτα από αυτά, να μην τον αποκαλέσεις ακόμη ελεύθερο, αλλά εξέτασε τις πεποιθήσεις του για να δεις αν, με οποιονδήποτε τρόπο, τον καταναγκάζουν, τον παρεμποδίζουν ή τον ταράζουν- κι αν διαπιστώσεις ότι είναι τέτοιος, να τον αποκαλείς δούλο που τελεί υπό ανοχή στα Σατουρνάλια. Να λες ότι ο κύριός του έχει φύγει προσωρινά και όχι σύντομα θα επιστρέφει και θα δει τι έχει να πάθει.

Ποιος θα επιστρέφει;

Όποιος έχει την εξουσία να παρέχει ή να στερεί από κάποιον όσα επιθυμεί.

Άρα έχουμε πολλούς αφέντες;

Ναι, πολλούς. Γιατί, πριν από αυτούς, αφέντες μας είναι οι καταστάσεις- κι εκείνες είναι πολλές. Γι’ αυτό όσοι εξουσιάζουν κάποια από αυτές είναι κατ’ ανάγκη αφέντες μας- γιατί κανένας δεν φοβάται τον Καίσαρα αλλά τον θάνατο, την εξορία, τη στέρηση περιουσίας, τη φυλακή, τη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Ούτε και αγαπά κανείς τον Καίσαρα, εκτός αν τύχει να είναι πανάξιος, αλλά αγαπούμε τον πλούτο, το αξίωμα του δημάρχου, του στρατηγού και του συμβούλου. Όταν αυτά τα αγαπούμε και τα μισούμε και τα φοβόμαστε, τότε, κατ’ ανάγκη, όσοι τα εξουσιάζουν είναι αφέντες μας.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ, Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ο Επιχειρηματίας Είναι Μόνος Του

Κρίση βιώνουν Μονάχα οι Απροετοίμαστοι κι οι Ανεκπαίδευτοι.

 

Μέχρι να καταλάβουν και να αντιμετωπίσουν την κρίση οι απροετοίμαστες επιχειρήσεις θα συνεχίζουν να κλείνουν με ή χωρίς συγκεκριμένο λόγο και οι ανεκπαίδευτοι επιχειρηματίες θα εξακολουθούν να αισθάνονται την συναισθηματική και οικονομική επίπτωση της επιχειρηματικής τους αποτυχίας. Γιατί όμως τόσες επιχειρήσεις στεγνώνουν προτού ακόμα νοιώσουν την αίσθηση της επιτυχίας; Αυτό δεν έχει σχέση ούτε με την έλλειψη πελατείας, ούτε με την οικονομική κατάσταση γενικότερα, ούτε με τον ανταγωνισμό, ούτε ότι η επιχειρηματική ιδέα δεν ήταν καλή. Με λίγη αποφασιστικότητα και πρόθεση όλοι αυτοί οι λόγοι μπορούν εύκολα να ξεπεραστούν.

 

Η πραγματική πρόκληση είναι αυτή η αόρατη αίσθηση, η οποία διακατέχει τους επιχειρηματίες από την απαρχή της ύπαρξης τους.

 

Η κρίση κι ο ανταγωνισής είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της επιχειρηματικής ζωής.
 

Ίσως γι’ αυτό λίγοι επιχειρηματίες ασχολούνται με την αυτοεκπαίδευση τους.

 

Η κρίση και τα εμπόδια, (ανταγωνιστής) μετατρέπουν τα όνειρα του επιχειρηματία ή σε εφιάλτη ή σε επιτυχία.

 

Σαν επιχειρηματίας γνωρίζεις τι κόποι και προσπάθειες απαιτούνται για να λειτουργήσει μια επιχείρηση στον κόσμο των μπίζνες. Κάθε εβδομάδα πρέπει να παράγεις, να πουλάς προϊόντα και υπηρεσίες, να πληρώνεις λογαριασμούς, να διοικείς το προσωπικό, να αντιμετωπίζεις θυμωμένους αλλά και καλούς πελάτες, να ανανεώνεις την αποθήκη, να κάνεις δημόσιες σχέσεις, να βλέπεις πελάτες, να επικοινωνείς με τις τράπεζες και τους άλλους φορείς, να προωθείς την επιχείρηση, να μαζεύεις λεφτά από οφειλές, να επικοινωνείς με τον έξω κόσμο, να απαντάς στα γράμματα, τα μηνύματα κ.α. Με λίγα λόγια κάπως πρέπει να οργανωθείς, για να διεκπεραιώσεις όλα όσα απαιτούνται για την ευημερία και την ανάπτυξη σου.

 

Κατά την διάρκεια μιας μόνο ημέρας ο επιχειρηματίας πρέπει να είναι από πωλητής, ειδικός στα computer, στα υδραυλικά, στα ηλεκτρικά, στα νομικά, στα φορολογικά και όχι μόνο. Η βάση της επιχειρηματικότητας είναι η ελευθερία, η πρόκληση και η περιπέτεια μέσα από την λειτουργία της επιχείρησης. Οι επιχειρηματίες ονειρεύονται και ηδονίζονται στην ιδέα ότι είναι αφεντικά, ότι μπορούν να διευθύνουν, ότι μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους σε όλους εμάς. Αλλά πολύ λίγοι είναι εκείνοι που πραγματικά λένε την αλήθεια για την δική τους ιστορία δηλ. τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς, τα ξενύχτια, τις ανησυχίες, τα άγχη, την πνευματική και σωματική κόπωση, πίεση, την ένταση στην οικογένεια, την έλλειψη κοινωνικής ζωής.

 

Πραγματικά είναι τιτάνιος άθλος η δημιουργία και η συνέχεια των σαιτ μας: από την θρυλική miastala.com, μέχρι τα orgonodrome, terrapapers, businesslife …ο χρόνος, ο κόπος, τα ξενύχτια, η κούραση σχεδόν έφτασαν να υπονομεύσουν την υγεία μας. Αν δεν διαθέταμε την απαιτούμενη ΓΝΩΣΗ θα είμαστε τελειωμένοι. Μαζί με την ΓΝΩΣΗ απαιτείται ΠΑΘΙΑΣΜΕΝΗ ΘΕΛΗΣΗ και φυσικά καθάρια ΔΥΝΑΜΗ. Το να πραγματοποιηθεί ένα όνειρο, απαιτείται ΦΑΝΤΑΣΙΑ και ΠΑΘΙΑΣΜΕΝΗ ΘΕΛΗΣΗ, γι αυτό λίγοι τα καταφέρνουν.

 

Οι επιχειρηματίες αγοράζουν ένα όνειρο που λίγοι όμως θα κάνουν πραγματικότητα.

 

Πιστεύοντας (αφού σπάνια γνωρίζουν) ότι θα κερδίσουν περισσότερα σε χρήμα, χρόνο, ελευθερία και κοινωνική αναγνώριση αγνοούν -το σωστότερο είναι εθελοτυφλούν– στις στατιστικές αποτυχίας. Ετσι όταν η κρίση και το χάος έρχονται τότε τι; Αντί να βρουν περισσότερο χώρο, χρόνο, χρήμα κι ελευθερία όπως πίστευαν όταν ξεκίνησαν, οι επιχειρηματίες καταλήγουν να αφιερώνουν ότι έχουν και δεν έχουν σ’ αυτή την επιχείρηση. Γίνονται έτσι δέσμιοι της. Με αλλά λόγια δημιούργησαν μια ζωή με ατέλειωτες εκκρεμότητες και συνεχώς νέες απαιτήσεις.

 

Σταδιακά όλες εκείνες οι θεωρίες και τα σχέδια που υπήρχαν στο ξεκίνημα καταλήγουν νεκρά στην πεζή πραγματικότητα της καθημερινής δουλειάς. Η επιχείρηση δεν είναι δουλειά-δουλεία, είναι η ανώτατη μορφή ανεξαρτησίας, θέλησης, πάθους κι ελέγχου του παιχνιδιού. Μόνο ένας πολυεκπαιδευμένος παίχτης έχει δυνατότητες επιτυχίας.

 

Διαφορετικά, για τον επιχειρηματία – δούλο όταν η κρίση κτυπά την πόρτα είναι θέμα χρόνου να παραδοθεί, σχεδόν αμαχητί. Ανεξάρτητα από την εμπειρία, την εκπαίδευση, τις πηγές και τις συνεργασίες που διαθέτει ο επιχειρηματίας δεν πρόκειται να αποφύγει μια τέτοια κατάσταση.

 

Η επιβίωση στην κρίση απαιτεί εξωστρέφεια κι επιθετικότητα.

Δηλ. ΔΥΝΑΤΟ ΣΘΕΝΟΣ.

 

Οι επιχειρηματίες κάνουν τα πάντα για να κρατήσουν το «όνειρο» τους ζωντανό. (Βέβαια η ερώτηση είναι, αν, είναι στ’ αλήθεια «όνειρο» ή απλά μια εγωπαθής φαντασίωση αυτό που κυνηγούν) Στην πορεία θα κερδίσουν μερικές μάχες· μεγάλες πωλήσεις, νέους πελάτες, νέους συνεργάτες. Αλλά όσο ο επιχειρηματίας «τρέχει» για να προλάβει καταστάσεις αυτές οι νίκες λίγα πράγματα θα προσθέσουν μέσα στο συνολικό χρόνο της λειτουργίας τους. Έτσι ο επιχειρηματίας καταλήγει να αμύνεται συνεχώς.

 

Όμως εάν ο επιχειρηματίας θέλει να επιβιώσει πρέπει να μάθει να ενεργεί ΚΑΙ επιθετικά.

 

Ο Πόλεμος (και οι επιχειρήσεις είναι καθαρά πολεμικό παιχνίδι) εκτός  από ΑΜΥΝΑ έχουν στο οπλοστάσιο τους και ΕΠΙΘΕΣΗ.

 

ΑΜΥΝΑ κι ΕΠΙΘΕΣΗ σε ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ κρίνει τον παίκτη.

 

Οι περισσότεροι είναι πολύ απασχολημένοι με την καθημερινότητα, τις στρεβλές πεποιθήσεις τους, το άρρωστα εγωπαθές «εγώ τα ξέρω όλα» και δεν έχουν χώρο, χρόνο, ούτε τον νου, για να δημιουργήσουν στρατηγικές, προγράμματα, να βελτιώσουν διαδικασίες, να βελτιώσουν τον εαυτό τους, ώστε πραγματικά να αναπτύξουν και να βελτιώσουν την επιχείρηση τους.

 

Έτσι η ανάπτυξη και η πρόοδος της επιχείρησης περιορίζεται και εξαρτάται αποκλειστικά από αυτά που κάνει ή δεν κάνει ο ίδιος ο επιχειρηματίας. Όταν δεν υπάρχει άλλος χώρος, χρόνος (η μέρα ΔΕΝ έχει μόνο 24 ώρες) ή χρήματα, η επιχείρηση αναπόφευκτα φτάνει σε αδιέξοδο και εκεί πρέπει να παρθεί η απόφαση: συνεχίζουμε ή διακόπτουμε;

 

Στον κόσμο των επιχειρήσεων επιβίωση σημαίνει: συνεχίζω να βελτιώνομαι και να αναπτύσσομαι. Δεν υπάρχει επιλογή. Ο κόσμος κινείται με ασύλληπτη ταχύτητα. Η επιχείρηση και ο επιχειρηματίας πρέπει να βγει από το καβούκι του. Να απαλλαγεί από την εσωστρέφεια. Να γίνει επιθετικός. Επιβίωση σημαίνει διαρκής ΚΙΝΗΣΗ. Το αυτό σημαίνει και Ζωή.

 

Κίνηση όχι άτακτη αλλά με στόχους και σκοπούς.

 

Φτιάξε μια ζωντανή, ελκυστική, αισθητικής ποιότητας, ανταγωνιστική ιστοσελίδα μέσα από την οποία θα προωθείς τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και θα επικοινωνείς με τους ανθρώπους.
 

Συνάντησε και επικοινώνησε με τους ανθρώπους. Ενημέρωσε τους για το τι κάνεις, τι πουλάς και τα οφέλη των προϊόντων σου.

 

Επικοινώνησε το ΠΡΟΙΟΝ ΣΟΥ.

 

Μα πως να το κάνεις αυτό, όταν ελάχιστοι γνωρίζουν ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΙΟΝ ΤΟΥΣ.

 

Αυτά βέβαια «κουτσά στραβά» τα ξέρεις και σε κάποιο βαθμό τα κάνεις. Αλλά το ίδιο κάνουν και οι ανταγωνιστές σου κι αυτό θα είναι πάντα ένα σημαντικότατο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσεις. Αλλά με τόσα στο κεφάλι σου είναι ευκολάκι να ξεχάσεις τον στόχο σου. Και αν χάσεις την συγκέντρωση στον στόχο η πτώση είναι κοντά. Αυτό για το οποίο τελικά ο επιχειρηματίας καταλήγει να νοιάζεται περισσότερο είναι το πως θα βγάλει την μέρα. Ακόμα και τότε υπάρχουν στιγμές που ο επιχειρηματίας αναπολεί γιατί έγινε επιχειρηματίας.

 

Όταν αυτές οι στιγμές αναπόλησης του ονείρου είναι πολλές τότε ο επιχειρηματίας βρίσκει την Δύναμη να κάνει τις αλλαγές που χρειάζεται η επιχείρηση του. Το θέμα είναι άλλο και είναι το κυρίαρχο: Δεν ξέρει από πού ν’ αρχίσει. Ο μόνος τρόπος να συνεχίσει να έχει τον έλεγχο είναι να έχει ή να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη πολιτική ανάπτυξης σε συνδυασμό με μερικές δυνατές στρατηγικές υλοποίησης. Μπορεί να μην είναι τόσο εύκολο, αλλά επίσης δεν είναι εύκολο να αποδέχεσαι την ήττα.

 

Ο επιχειρηματίας είναι ένας πολεμιστής.

 

Ο επιτυχημένος επιχειρηματίας γνωρίζει ότι χρειάζεται την σκληρή εκπαίδευση ενός πολεμιστή.

 

Ας δούμε τρία βήματα (υπάρχουν κι άλλα) αντιμετώπισης της κρίσης.

 

1. Προετοιμάσου Νοητικά κι άλλαξε τις παθογένειες

 

Οι αλλαγές ποτέ δεν είναι εύκολες. Ειδικά αν πρόκειται για όνειρα για περισσότερο χρήμα, χρόνο, ελευθερία. Ακόμη και μια δίαιτα να κάνεις θέλει ΚΟΠΟ. Η μάχη με την καθημερινότητα είναι σκληρή και θέλει πολύ κόπο. Όταν η επιχείρηση στεγνώνει από ενέργεια, η σκέψη και μόνο για αλλαγές φαντάζει σαν ανέκδοτο. Γι’ αυτό και το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι η νοητική πειθαρχία. Εάν θέλεις πρόοδο κι ανάπτυξη στην επιχείρηση σου πρέπει να Θέλεις και να επιδιώκεις παραγωγικές διαδικασίες κι ενέργειες. Αυτό είναι ίσως δύσκολο… και φυσικά είναι. Είναι όμως αναγκαίο και σημαίνει περισσότερη κούραση, περισσότερο κόπο. περισσότερο χώρο-χρόνο.
 

Εδώ μιλάμε για αλλαγή σε όλα. Στον τρόπο ζωής, δουλειάς, σκέψης , φιλοσοφίας, διαδικασίας. Αν δεν θέλεις να αλλάξεις τότε δεν πρόκειται να βγεις από την κρίση και την ήττα, αντίθετα θα βυθιστείς στο τέλμα της. Μην ξεχνάς τον Νομοτελειακό Κανόνα, «οτιδήποτε δεν αυξάνεται … μειώνεται» έτσι, αν δεν αυξηθούν τα έσοδα σου Νομοτελειακά θα μειωθούν. Αν δεν επέμβεις επάνω σε αυτήν την διαδικασία θα εξελιχθεί μονή της με φυσικό τρόπο. Τίποτε δεν μένει στάσιμο, κάτι ή αυξάνεται ή μειώνεται

 

Και πως θα γίνει αυτό; Ακολούθησε άπλες τεχνικές και τα αποτελέσματα θα έρθουν.

 

Γιατί έγινες επιχειρηματίας; Σ’ ένα φύλλο χαρτί γράψε όλους τους λόγους για τους οποίους έγινες επιχειρηματίας. Μεταξύ άλλων βάλε και την επιθυμία σου για περισσότερο χρόνο, χρήμα, ελευθερία, να είσαι με την οικογένεια, να είσαι το αφεντικό, να μην εξάρτιεσαι από τους άλλους. Τι πέτυχες απ’ όλα αυτά μέχρι τώρα; Αφού φτιάξεις αυτή την λίστα, τώρα φτιάξε μια άλλη. Σ’ αυτήν γράψε τους σκοπούς και στόχους που πέτυχες ήδη σαν επιχειρηματίας. Μια σύγκριση μεταξύ των δυο αυτών καταλόγων δείχνει Ολοφάνερα το χάσμα που υπάρχει μεταξύ του που είσαι και του που θέλεις να πας. Αυτό το χάσμα είναι και η κινητήριος Δύναμη που θα σε βοηθήσει να επιλέξεις μιά νέα στρατηγική για τις τεχνικές και δημιουργικές καταστάσεις που θα ακλουθήσεις.

 

2. Βελτίωση της τεχνικής διαδικασίας- οργανώσου

 

Ήδη έχεις σε λειτουργία κάποιες τεχνικές διαδικασίες. π.χ. Το πως ανοίγεις και διαβάζεις την αλληλογραφία σου (είναι μια τεχνική διαδικασία). Το πώς κάθεσαι και δουλεύεις στον Η/Υ σου είναι επίσης μια τεχνική διαδικασία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είσαι κι τεχνικά οργανωμένος. Είναι γεγονός ό,τι χάνεις ατελείωτες ώρες, χρόνο και χώρο (άρα και χρήμα) κάνοντας λάθος πράγματα σε λάθος χρόνο (λάθος χρονισμός), πράγματα που κάθε άλλο παρά συμβάλουν στην πρόοδο, ανάπτυξη κι επιτυχία της επιχείρησης σου.

 

Παράδειγμα: Η αντίδραση σε παράπονα ή ερωτήσεις πελατών είναι αργή. Με αποτέλεσμα την ακόμα πιο αμυντική εικόνα που παρουσιάζει η επιχείρηση. Γιατί γίνεται αυτό; Γιατί η επιχείρηση δεν ασχολείται με την αιτία των παραπόνων. Αν βρει την αιτία αυτόματα προλαβαίνει και νέα παράπονα. Αλλά αυτό απαιτεί χώρο, χρόνο κι αποφασιστικότητα. Αν όμως υπάρχει η σχετική τεχνική οργάνωση, οι διαδικασίες δουλεύουν. Αξίζει τον κόπο. Προγραμμάτισε και αφιέρωσε χώρο και χρόνο κάθε εβδομάδα για την βελτίωση των τεχνικών διαδικασιών. Κατέγραψε όλες τις διαδικασίες που υπάρχουν στην επιχείρηση. Αποφάσισε ποιές απ’ αυτές είναι βιώσιμες και δουλεύουν και ποιές όχι. Σταμάτησε να κάνεις πράγματα που δεν συμβάλουν στην ανάπτυξη. Το να βρίσκεσαι ολημερίς στο facebook δικαιολογώντας το, πως «προωθείς την δουλειά σου» ενώ απλώς χαζολογάς, είναι κάτι που πρέπει να το δεις κατάματα και να το σταματήσεις αυτοστιγμή.

 

3. Σωστή Χρήση Τεχνολογίας

 

Η τεχνολογία συμβάλει στο να τρέχει η επιχείρηση πιο αυτοματοποιημένα με ακόμα πιο γρήγορους ρυθμούς. Παλιότερα η επικοινωνία γίνονταν με τηλέφωνα και επιστολές. Τότε ο επιχειρηματίας είχε τον χρόνο να επικοινωνεί και να ανταποκρίνεται στα οποία ενδιαφέροντα των πελατών. Τώρα με την ευρεία χρήση των Η/Υ , του διαδικτύου κλπ ο επιχειρηματίας έχει λιγότερο διαθέσιμο χρόνο να ανταποκριθεί στα διάφορα θέματα. Τα έγγραφα μπορούν να στέλνονται (με fax, e-mail,) σε ελάχιστα λεπτά. Τα blog μπορούν να γίνονται τόπος ανταλλαγής απόψεων σε χρόνο μηδέν. Χρήματα και άλλες επιχειρηματικές πράξεις μπορούν να μεταφέρονται ηλεκτρονικά χωρίς καμιά ανθρωπινή παρέμβαση σε ελάχιστο χρόνο. Ο επιχειρηματίας πρέπει να είναι ενήμερος για όλα αυτά τα θέματα και να τα παρακολουθεί. Η τεχνολογία ενώ αποτελεί μέρος της κρίσης μπορεί επίσης να αποτελέσει και την λύση για την έξοδο από αυτή. Με τα σωστά εργαλεία ο επιχειρηματίας μπορεί εύκολα και άμεσα να:

 

> Διατηρεί την επαφή του με τους ήδη ευχαριστημένους πελάτες και πιθανούς πελάτες. (πρέπει να γνωρίζει πως δημιουργούνται οι ευτυχισμένοι πελάτες για να μπορεί να δημιουργήσει νέους)

> Αποθηκεύει και να βρίσκει χρήσιμα στοιχεία. (πρέπει να ξεχωρίζει -ΔΙΑΚΡΙΣΗ- τα χρήσιμα από τα άχρηστα)

> Προωθεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. (να γνωρίζει ποιά είναι τα ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΤΟΥ, ελάχιστοι τα γνωρίζουν)

> Ελέγχει τους συνεργάτες και το προσωπικό. (έλεγχος σημαίνει και μη έλεγχος)

> Καταγράφει τα σχόλια για την επιχείρηση, στο διαδίκτυο. (και διορθώνει άμεσα ότι επιδέχεται διόρθωση)

 

Μια νέα εποχή για τον Επιχειρηματία
 

Οι μεγάλες επιχειρήσεις προσλαμβάνουν εκατοντάδες στελέχη για να κάνουν ότι ακριβώς κάνει και ένας επιχειρηματίας μόνος του, προκειμένου να επιτύχει στις μπίζνες του και να επιβιώσει στην ανταγωνιστική αγορά. Αυτό είναι το νέο πρόσωπο του επιχειρηματία. Το ότι ο επιχειρηματίας είναι μόνος του, δεν σημαίνει ότι θα αποτύχει, σημαίνει ό,τι έχει τον έλεγχο να είναι ικανός να αναλανβάνει την ευθύνη των πράξεων του. Αλλά σίγουρα είναι άτεγκτα σκληρό. Η Επιτυχία είναι ο Σκοπός και αποτελεί τον γενικό κανόνα κι όχι την εξαίρεση. Το όνειρο για ελευθερία, χώρο, χρόνο και πλούτο, πρέπει να αποτελεί έναν αντικειμενικό ΑΚΑΜΠΤΟ ΣΚΟΠΟ.

 

Η εποχή των αποτυχημένων επιχειρηματικών προσπαθειών, έχει κάνει τον κύκλο της και μπορεί να κλείσει. Οι επιχειρηματίες να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν την κρίση που έρχεται πάντοτε σαν αναγκαία πρόκληση και όχι σαν απαραίτητο κακό. Πρέπει και επιβάλεται να αλλάξεις, να οργανωθείς, να εκπαιδευτείς για να επιβιώσεις. Κάθε πόρτα που κλείνει δεν είναι ένα ακόμα χτύπημα στον κόσμο των επιχειρήσεων, είναι ξεσκαρτάρισμα στον κόσμο των μπίζνες και πάντα κερδίζουν οι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, προετοιμασμένοι και πειθαρχημένοι στις μπίζνες όπως και στην ζωή.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1105b-1106a)

[V] Μετὰ δὲ ταῦτα τί ἐστιν ἡ ἀρετὴ σκεπτέον. ἐπεὶ οὖν τὰ ἐν τῇ ψυχῇ γινόμενα τρία ἐστί, πάθη δυνάμεις ἕξεις, τούτων ἄν τι εἴη ἡ ἀρετή. λέγω δὲ πάθη μὲν ἐπιθυμίαν ὀργὴν φόβον θάρσος φθόνον χαρὰν φιλίαν μῖσος πόθον ζῆλον ἔλεον, ὅλως οἷς ἕπεται ἡδονὴ ἢ λύπη· δυνάμεις δὲ καθ᾽ ἃς παθητικοὶ τούτων λεγόμεθα, οἷον καθ᾽ ἃς δυνατοὶ ὀργισθῆναι ἢ λυπηθῆναι ἢ ἐλεῆσαι· ἕξεις δὲ καθ᾽ ἃς πρὸς τὰ πάθη ἔχομεν εὖ ἢ κακῶς, οἷον πρὸς τὸ ὀργισθῆναι, εἰ μὲν σφοδρῶς ἢ ἀνειμένως, κακῶς ἔχομεν, εἰ δὲ μέσως, εὖ· ὁμοίως δὲ καὶ πρὸς τἆλλα. πάθη μὲν οὖν οὐκ εἰσὶν οὔθ᾽ αἱ ἀρεταὶ οὔθ᾽ αἱ κακίαι, ὅτι οὐ λεγόμεθα κατὰ τὰ πάθη σπουδαῖοι ἢ φαῦλοι, κατὰ δὲ τὰς ἀρετὰς καὶ τὰς κακίας λεγόμεθα, καὶ ὅτι κατὰ μὲν τὰ πάθη οὔτ᾽ ἐπαινούμεθα οὔτε ψεγόμεθα (οὐ γὰρ ἐπαινεῖται ὁ φοβούμενος οὐδὲ ὁ ὀργιζόμενος, οὐδὲ ψέγεται ὁ ἁπλῶς ὀργιζόμενος

[1106a] ἀλλ᾽ ὁ πῶς), κατὰ δὲ τὰς ἀρετὰς καὶ τὰς κακίας ἐπαινούμεθα ἢ ψεγόμεθα. ἔτι ὀργιζόμεθα μὲν καὶ φοβούμεθα ἀπροαιρέτως, αἱ δ᾽ ἀρεταὶ προαιρέσεις τινὲς ἢ οὐκ ἄνευ προαιρέσεως. πρὸς δὲ τούτοις κατὰ μὲν τὰ πάθη κινεῖσθαι λεγόμεθα, κατὰ δὲ τὰς ἀρετὰς καὶ τὰς κακίας οὐ κινεῖσθαι ἀλλὰ διακεῖσθαί πως. διὰ ταῦτα δὲ οὐδὲ δυνάμεις εἰσίν· οὔτε γὰρ ἀγαθοὶ λεγόμεθα τῷ δύνασθαι πάσχειν ἁπλῶς οὔτε κακοί, οὔτ᾽ ἐπαινούμεθα οὔτε ψεγόμεθα· ἔτι δυνατοὶ μέν ἐσμεν φύσει, ἀγαθοὶ δὲ ἢ κακοὶ οὐ γινόμεθα φύσει· εἴπομεν δὲ περὶ τούτου πρότερον. εἰ οὖν μήτε πάθη εἰσὶν αἱ ἀρεταὶ μήτε δυνάμεις, λείπεται ἕξεις αὐτὰς εἶναι. ὅ τι μὲν οὖν ἐστὶ τῷ γένει ἡ ἀρετή, εἴρηται.

***
[5] Ύστερα από όλα αυτά καιρός να εξετάσουμε τί είναι η αρετή. Δεδομένου ότι τα συμβαίνοντα στην ψυχή μας είναι τρία, πάθη, δυνάμεις, έξεις, η αρετή δεν μπορεί παρά να είναι ένα από αυτά. Λέγοντας πάθη εννοώ την επιθυμία, την οργή, τον φόβο, το θάρρος, τον φθόνο, τη χαρά, την αγάπη, το μίσος, τη λαχτάρα, τη ζηλοτυπία, την ευσπλαχνία, γενικά όσα συνοδεύονται από ευχαρίστηση ή δυσαρέσκεια. Λέγοντας δυνάμεις εννοώ αυτές που κάνουν να λεγόμαστε ικανοί να έχουμε μετοχή σ᾽ αυτά, δηλαδή στα πάθη (να μπορούμε π.χ. να οργιζόμαστε ή να λυπούμαστε ή να νιώθουμε ευσπλαχνία)· λέγοντας, τέλος, έξεις εννοώ την καλή ή κακή μας σχέση με τα πάθη (ενσχέσει π.χ. προς την οργή: αν οργιζόμαστε πάρα πολύ ή εντελώς χαλαρά, η σχέση μας με την οργή είναι κακή, αν όμως οργιζόμαστε με έναν μέσο τρόπο, η σχέση μας με αυτήν είναι καλή· το ίδιο και με τα άλλα πάθη).

Ούτε οι αρετές, επομένως, ούτε οι κακίες είναι πάθη, αφού κανένας δεν μας λέει καλούς ή όχι καλούς κατά τα πάθη, ενώ μας λένε κατά τις αρετές και τις κακίες· έπειτα, κανένας δεν μας επαινεί ούτε μας ψέγει κατά τα πάθη (κανένας δεν επαινεί τον άνθρωπο που αισθάνεται φόβο ή οργή, ούτε κατηγορεί τον άνθρωπο που, έτσι γενικά, οργίζεται,

[1106a] αλλά αυτόν που οργίζεται με έναν ορισμένο τρόπο), ενώ κατά τις αρετές και τις κακίες μάς επαινούν ή μας ψέγουν.

Οργιζόμαστε, επίσης, και φοβούμαστε όχι από δική μας επιλογή, οι αρετές όμως είναι, κατά κάποιο τρόπο, αποτέλεσμα επιλογής ή, έστω, όχι δίχως διαδικασία επιλογής· τέλος, ενσχέσει με τα πάθη ο λόγος μας χρησιμοποιεί τη λέξη «κινούμαι», ενώ ενσχέσει με τις αρετές και τις κακίες όχι τη λέξη «κινούμαι», αλλά τη λέξη «διάκειμαι».

Για τους ίδιους αυτούς λόγους δεν είναι ούτε δυνάμεις· πραγματικά, ούτε μας λένε καλούς ή κακούς ούτε μας επαινούν ή μας ψέγουν για μόνο τον λόγο ότι μπορούμε να μετέχουμε στα πάθη· άλλωστε τις δυνάμεις τις έχουμε εκ φύσεως, καλοί όμως ή κακοί δεν γινόμαστε από τη φύση — για το θέμα όμως αυτό μιλήσαμε πρωτύτερα.

Αν λοιπόν οι αρετές δεν είναι ούτε πάθη ούτε δυνάμεις, μένει να είναι έξεις.

Εδώ ολοκληρώθηκε ο λόγος μας για το γένος της αρετής.