ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ὄρνιθες (1196-1229)

ἄθρει δὲ πᾶς κύκλῳ περισκοπούμενος·
ὡς ἐγγὺς ἤδη δαίμονος πεδαρσίου
δίνης πτερωτὸς φθόγγος ἐξακούεται.
ΠΙ. αὕτη σύ, ποῖ ποῖ ποῖ πέτει; μέν᾽ ἥσυχος,
1200 ἔχ᾽ ἀτρέμας αὐτοῦ· στῆθ᾽· ἐπίσχες τοῦ δρόμου.
τίς εἶ; ποδαπή; λέγειν ἐχρῆν ὁπόθεν πέτει.
ΙΡΙΣ
παρὰ τῶν θεῶν ἔγωγε τῶν Ὀλυμπίων.
ΠΙ. ὄνομα δέ σοι τί ἐστι; πλοῖον ἢ κυνῆ;
ΙΡ. Ἶρις ταχεῖα. ΠΙ. Πάραλος ἢ Σαλαμινία;
1205 ΙΡ. τί δὲ τοῦτο; ΠΙ. ταυτηνί τις οὐ ξυλλήψεται
ἀναπτόμενος τρίορχος; ΙΡ. ἐμὲ ξυλλήψεται;
τί ποτ᾽ ἐστὶ τουτὶ τὸ κακόν; ΠΙ. οἰμώξει μακρά.
ΙΡ. ἄτοπόν γε τουτὶ πρᾶγμα. ΠΙ. κατὰ ποίας πύλας
εἰσῆλθες εἰς τὸ τεῖχος, ὦ μιαρωτάτη;
1210 ΙΡ. οὐκ οἶδα μὰ Δί᾽ ἔγωγε, κατὰ ποίας πύλας.
ΠΙ. ἤκουσας αὐτῆς οἷον εἰρωνεύεται;
πρὸς τοὺς κολοιάρχους προσῆλθες; οὐ λέγεις;
σφραγῖδ᾽ ἔχεις παρὰ τῶν πελαργῶν; ΙΡ. τί τὸ κακόν;
ΠΙ. οὐκ ἔλαβες; ΙΡ. ὑγιαίνεις μέν; ΠΙ. οὐδὲ σύμβολον
1215 ἐπέβαλεν ὀρνίθαρχος οὐδείς σοι παρών;
ΙΡ. μὰ Δί᾽ οὐκ ἔμοιγ᾽ ἐπέβαλεν οὐδείς, ὦ μέλε.
ΠΙ. κἄπειτα δῆθ᾽ οὕτω σιωπῇ διαπέτει
διὰ τῆς πόλεως τῆς ἀλλοτρίας καὶ τοῦ χάους;
ΙΡ. ποίᾳ γὰρ ἄλλῃ χρὴ πέτεσθαι τοὺς θεούς;
1220 ΠΙ. οὐκ οἶδα μὰ Δί᾽ ἔγωγε· τῇδε μὲν γὰρ οὔ.
ἀδικεῖς δὲ καὶ νῦν. ἆρά γ᾽ οἶσθα τοῦθ᾽ ὅτι
δικαιότατ᾽ ἂν ληφθεῖσα πασῶν Ἰρίδων
ἀπέθανες, εἰ τῆς ἀξίας ἐτύγχανες;
ΙΡ. ἀλλ᾽ ἀθάνατός εἰμ᾽. ΠΙ. ἀλλ᾽ ὅμως ἂν ἀπέθανες.
1225 δεινότατα γάρ τοι πεισόμεσθ᾽, ἐμοὶ δοκεῖ,
εἰ τῶν μὲν ἄλλων ἄρχομεν, ὑμεῖς δ᾽ οἱ θεοὶ
ἀκολαστανεῖτε, κοὐδέπω γνώσεσθ᾽ ὅτι
ἀκροατέον ὑμῖν ἐν μέρει τῶν κρειττόνων.
φράσον δέ τοί μοι τὼ πτέρυγε ποῖ ναυστολεῖς;

***
ΚΟΡ. Και τα μάτια σας τέσσερα ένα γύρο·
εδώ κοντά φτερών ακούω αντάρα,
σα θεού που τριγυρίζει στον αέρα.
Παρουσιάζεται μετέωρη η Ίριδα· έχει μεγάλες φτερούγες και στο κεφάλι της φορεί φακιόλι με τα χρώματα του ουράνιου τόξου· προσπαθεί να φύγει, αλλά τη σταματούν.
ΠΙΣ. Ε συ, πού, πού πετάς; Σταμάτα, στάσου,
1200 κόψε τη φόρα. Ποιά είσαι; Από ποιόν τόπο;
Πούθε πετάς εδώ; Να το δηλώσεις.
ΙΡΙΔΑ
Έρχομαι απ᾽ την αυλή των θεών του Ολύμπου.
ΠΙΣ. Και πώς σε λένε; Βάρκα ή φακιολίτσα;
ΙΡΙ. Είμ᾽ η Ίριδα η γοργή. ΠΙΣ. Σαλαμινία
ή Πάραλος; ΙΡΙ. Τί θες να πεις; ΠΙΣ. Κανένα
βαρβατοπούλι, λέω, δεν αμολιέται,
να την τσακώσει; ΙΡΙ. Εμένα να τσακώσει;
Μα τί κακό είν᾽ αυτό; ΠΙΣ. Θα πέσει ξύλο.
ΙΡΙ. Παράξενες δουλειές. ΠΙΣ. Και μες στο τείχος
από ποιά πύλη μπήκες, σιχαμένη;
1210 ΙΡΙ. Από ποιά πύλη; Μά το Δία, δεν ξέρω.
ΠΙΣ. Τ᾽ ακούτε; Την ανήξερη μας κάνει.
Έχεις παρουσιαστεί στους αρχηγούς
των καλιακούδων; Δε μιλάς; Σου βάλαν
σφραγίδα τα λελέκια; ΙΡΙ. Βρε μπελάδες!
ΠΙΣ. Δε σου ᾽βαλαν; ΙΡΙ. Μη σου ᾽στριψε; ΠΙΣ. Κι ούτε άδεια
για διαμονή δε σου ᾽δωσε κανένας
πουλοαρχηγός; ΙΡΙ. Κανένας, μά το Δία.
ΠΙΣ. Κι έτσι λαθραία πετάς σε ξένου κράτους
τον εναέριο χώρο και το χάος;
ΙΡΙ. Οι θεοί έχουν άλλο δρόμο να πετούνε;
1220 ΠΙΣ. Δεν ξέρω· μια φορά από δω δεν κάνει.
Αυτό είναι μια παράβαση. Το ξέρεις
πως η σωστή ποινή για σένα θα ήταν
ο θάνατος; Και δίκια θα ήταν, όσο
για άλλη καμιά απ᾽ τις Ίριδες. ΙΡΙ. Μα εγώ ᾽μαι
αθάνατη. ΠΙΣ. Θα πέθαινες ωστόσο.
Είν᾽ απαράδεχτο, όλοι να μας ξέρουν
γι᾽ αρχηγούς τους, κι ασύδοτοι εσείς μόνο
να ᾽στε οι θεοί· η σειρά σας, μάθε το, ήρθε
στους δυνατότερούς σας να υπακούτε.
Μα πες· για πού πετάς, για πού αρμενίζεις;

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΔΙΚΗ

ΔΙΚΗ

(αστερισμός)

 

Δες: ΑΣΤΡΑΙΑ

 

Δίκη λεγόταν μια κόρη του Δία και της Θέμιδας. Αυτή, αν και αθάνατη, ζούσε μαζί με τους ανθρώπους στη γη τη Χρυσή Εποχή. Όμως οι αδικίες των θνητών την απογοήτευσαν και την έκαναν να πάρει τα όρη και τα ψηλά βουνά· και όταν ξέσπασαν πόλεμοι, τότε ανήλθε στους ουρανούς και έγινε ο αστερισμός της Παρθένου*.

 

Ταυτίζεται με την Αστραία, ενώ άλλοι συγγραφείς τις ξεχωρίζουν. Στον αστερισμό της Παρθένου άλλοι έβλεπαν την Ηριγόνη, τη Θέσπια, την Παρθένο, τη Δήμητρα.

----------------------

*Αστερισμός της Παρθένου

 

Ταύτην Ἡσίοδος ἐν Θεογονίᾳ εἴρηκε θυγατέρα Διὸς καὶ Θέμιδος, καλεῖσθαι δὲ αὐτὴν Δίκην· λέγει δὲ καὶ Ἂρατος παρὰ τούτου λαβὼν τὴν ἱστορίαν ὡς οὖσα πρότερον ἀθάνατος καὶ ἐπὶ τῆς γῆς σὺν τοῖς ἀνθρώποις ἦν καὶ ὅτι Δίκην αὐτὴν ἐκάλουν· μεταστάντων δὲ αὐτῶν καὶ μηκέτι τὸ δίκαιον συντηρούντων, οὐκέτι σὺν αὐτοῖς ἦν, ἀλλ' εἰς τὰ ὄρη ὑπεχώρει· εἶτα στάσεων καὶ πολέμων αὐτοῖς ὄντων [διὰ] τὴν παντελῆ αὐτῶν ἀδικίαν ἀπομισήσασαν εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνελθεῖν. λέγονται δὲ καὶ ἕτεροι λόγοι περὶ αὐτῆς πλεῖστοι· οἱ μὲν γὰρ αὐτήν φασιν εἶναι Δήμητρα διὰ τὸ ἔχειν στάχυν, οἱ δὲ Ἲσιν, οἱ δὲ Ἀταργάτιν, οἱ δὲ Τύχην, διὸ καὶ ἀκέφαλον αὐτὴν σχηματίζουσιν.

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,9

Η αμηχανία προκαλεί το ενδιαφέρον

«Αν θέλεις να κάνεις κάποιον να ενδιαφερθεί για ‘σένα, έχε ύφος αμηχανίας όταν βρίσκεσαι μπροστά του» υποστήριξε ο Γερμανός φιλόσοφος Friedrich Nietzsche.    

Πράγματι, η γλώσσα του σώματος μαρτυρά πολλά περισσότερα απ’ όσα μπορούμε εμείς να φανταστούμε. Μια κίνηση, η στάση μας, ο τρόπος που ‘ναι τοποθετημένα τα χέρια μας, το ύφος, το βλέμμα μεταφέρουν συναισθήματα και στέλνουν διαρκώς μηνύματα σε όσους βρίσκονται γύρω μας.

Συχνά δεν το ελέγχουμε, όλα βγαίνουν ασυνείδητα, μα όσοι μας παρατηρούν μπορούν να μας διαβάσουν καλύτερα απ’ ό,τι εμείς τον ίδιο μας τον εαυτό. Απ’ την πρώτη γνωριμία, απ’ τη χειραψία και το πρώτο χαμόγελο τη στιγμή των συστάσεων, απ’ το άγγιγμα του χεριού μεταφέρεις την αύρα σου κι εγείρεις στον άλλο συναισθήματα. Πώς, όμως, μπορείς τη γλώσσα του σώματος, που τόσα πολλά μπορεί να αποκαλύψει –χωρίς να χρειάζεται η επένδυση των λέξεων για να τα ντύσει και να τα επιβεβαιώσει– να την αξιοποιήσεις υπέρ σου, ώστε να κάνεις κάποιον να σε προσέξει;

Ίσως σ’ αρέσει να μιλάς πολύ, να τα λες όλα. Ή να ‘σαι ολιγαρκής και να μην αφήνεσαι, να μην ανοίγεσαι, να μην εκφράζεσαι. Μπορεί να ‘σαι δυναμικός κι αυτό να το δείχνεις απ’ την πρώτη στιγμή ή ντροπαλός, και το κατεβασμένο βλέμμα σου μαζί με την άρνησή σου να κοιτάξεις τον άλλο στα μάτια να το μαρτυρούν απ’ την ώρα μηδέν. Η γοητεία, όμως, που εκπέμπει το μυστήριο είναι ασύγκριτη με κάθε άλλη πτυχή της προσωπικότητάς σου.

Το άγνωστο, το ανέκφραστο, το ανεξερεύνητο πάντα εξιτάρει και σε προκαλεί να το προσεγγίσεις. Αν ψάχνεις απεγνωσμένα τρόπους να κρύψεις την αμηχανία σου, καιρός να την αφήσεις να εκδηλωθεί. Η έλλειψη άνεσης σε μια κατάσταση είναι ένα σημάδι προς τον άλλο ότι κάτι σε απασχολεί ή ενδόμυχα προσπαθείς να δείξεις τον καλύτερό σου εαυτό και φοβάσαι μην και πεις κάτι που θα παρεξηγηθεί ή κάνεις κάποια κίνηση που θα απωθήσει το πρόσωπο που σε ενδιαφέρει.

Πέρα απ’ το γεγονός ότι είναι απίστευτα γλυκό να δείχνεις αμήχανος μπροστά στο πρόσωπο που σε ενδιαφέρει, εκδηλώνει μια τρυφερή πλευρά του εαυτού σου και παράλληλα κολακεύει τον άλλο ενώ μόνο απαρατήρητος δεν μπορείς να περάσεις μέσα απ’ αυτή την αινιγματική σου συστολή, είναι κι άκρως ερωτεύσιμο. Ένα απόρθητο –έως εκείνη τη στιγμή– λάφυρο, που όμως κάνει αισθητή την παρουσία του, χωρίς να χρειαστεί να πει πολλά-πολλά, χωρίς υπερβολές, κινήσεις εντυπωσιασμού και λοιπές φανφάρες. Ο αμήχανος μόνο αδιάφορος δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.

Στέλνεις στον άλλο ένα σήμα ξεκάθαρο, φωνάζεις δυνατά ότι τον θέλεις, χωρίς όμως ν’ ακουστεί ούτε λέξη. Όταν βρίσκεσαι δίπλα σ’ ένα πρόσωπο και δείχνεις αμήχανος, τον κάνεις αυτόματα να ενδιαφερθεί ακόμα περισσότερο για ‘σένα, να προσπαθήσει να ξετυλίξει τον μίτο και την ιστορία σου, να δει βαθύτερα στο μυαλό και την ψυχή σου, να σε γνωρίσει, ώστε μετά ν’ αποφασίσετε αν ως άνθρωποι εν τέλει ταιριάζετε.

Υπάρχουν κινήσεις που γίνονται αυτόματα, ασυνείδητα κι άλλες που μπορείς να κάνεις εσύ συνειδητά, αφήνοντας έτσι ένα ηχηρό μήνυμα για τα συναισθήματά σου. Αν το χαμόγελο είναι διαρκώς ζωγραφισμένο στα χείλη σου, αν ψάχνεις διαρκώς αφορμές να αγγίξεις τον άλλο δήθεν τυχαία, αν κοιτάς επίμονα και δεν μπορείς να ξεκολλήσεις το βλέμμα σου απ’ τα μάτια του, να ‘σαι σίγουρος πως όντως δείχνεις αμήχανος, αλλά πως αυτή η αμηχανία σου σε βοηθάει να κερδίζεις έδαφος.

Τι πιο όμορφο απ’ το να χρησιμοποιείς τη γλώσσα του σώματος για να στείλεις μηνύματα; Πόσο μάλλον όταν η χρήση αυτή είναι συνειδητή κι η στάση σου αρκεί για να αποκαλύψεις αισθήματα που δε θα ‘φτανε τετράδιο ολόκληρο για να καταγράψεις ή ώρες ατελείωτες για να περιγράψεις. Είναι ο τρόπος σου, ο όλοδικός σου, ο μοναδικός, το ερωτικό σου κάλεσμα, κι ακόμα κι αν στο τέλος αυτός που θες δεν ανταποκριθεί, να ‘σαι σίγουρος ότι αδιάφορος δεν έχεις περάσει.

Ψυχολογικοί Χαρακτήρες του φιλόσοφου Θεόφραστου

Σημαντικός φιλόσοφος του 4ου αι. π.Χ. και σύγχρονος του Αριστοτέλη ήταν ο Θεόφραστος ή Τύρταμος (372-287π.Χ.) με καταγωγή από την Ερεσό της Λέσβου. Δίδαξε στην Περιπατητική Σχολή της Αθήνας και ήταν νους εγκυκλοπαιδικός.

Πληροφορίες για τον βίο του μας δίνει ο Διογένης Λαέρτιος στο έργο του «Βίοι Φιλοσόφων». Τα πρώτα γράμματα ο Θεόφραστος τα έμαθε στο νησί του με καθηγητή τον Λεύκιππο και συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Πλάτωνος στην Αθήνα.

Όταν ο Πλάτων πέθανε (το 347π.Χ.) ακολούθησε τη διδασκαλία του Αριστοτέλη στο Λύκειο και ονομάστηκε από τον δάσκαλό του Εύφραστος ή Θεόφραστος.

Ο Αριστοτέλης εμπιστεύθηκε στον Θεόφραστο τη διεύθυνση του Λυκείου του (διηύθυνε τη Σχολή επί 25 χρόνια) και προσέλκυσε χιλιάδες σπουδαστές, όπως ο Μένανδρος, ποιητής της Νέας Κωμωδίας, ο Στράτων ο Λαμψακηνός, ο Δημήτριος ο Φαληρεύς κ.ά. Η φήμη του εξαπλώθηκε ως τους βασιλείς της Μακεδονίας Φίλιππο και Κάσσανδρο και τον βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Α’ Σωτήρα.

Οι λόγοι του είναι σοφοί και μελαγχολικοί, γιατί ο σύντομος βίος δεν αφήνει τον άνθρωπο να χαρεί όσα έμαθε και να μάθει κι άλλα. Ως γνήσιος οπαδός του Αριστοτέλη, ο οποίος δίδασκε πως «ο άνθρωπος φύσει του ειδέναι ορέγεται», έλεγε πως η μόνη ηδονή χρήσιμη για τον άνθρωπο είναι η έρευνα και η μάθηση.

Θεόφραστος & Ψυχολογία

Στην ψυχολογία έδινε έμφαση στην μεσότητα, όπως είχε πρωτοπεί ο Αριστοτέλης, δηλαδή στα προτερήματα της ψυχής σε αντιδιαστολή με τα ελαττώματα που βρίσκονται στα άκρα της. Παραδείγματος χάριν, ανάμεσα στο θράσος και τη δειλία υπάρχει το θάρρος, που είναι προτέρημα (αρετή).

Ο Θεόφραστος έγραψε περίπου 240 έργα και πραγματεύθηκε πολλές επιστήμες: ηθική φιλοσοφία, πολιτική, ψυχολογία, ρητορική, ζωολογία, βοτανική κ.ά. Λίγα έχουν σωθεί ως τις μέρες μας. Το έργο του «Χαρακτήρες» είναι ένα από αυτά, που ονομάστηκαν και «Χρυσή Βίβλος».

Ο Γάλλος Jean de La Bruyere (17ος αι.) μετέφρασε το έργο του αρχαίου φιλοσόφου και έγραψε κατ’ απομίμηση τους δικούς του «Χαρακτήρες», περιγράφοντας τα ελαττώματα τύπου αριστοκράτη της Αυλής του Λουδοβίκου ΙΔ’. Ο Κεφαλλονίτης λόγιος Αντρέας Λασκαράτος έγραψε το έργο «Ιδού ο άνθρωπος» (1886) στο οποίο πραγματεύεται 126 χαρακτήρες. Κάποιοι από αυτούς δεν είναι ψυχικοί χαρακτήρες αλλά κοινωνικές καρικατούρες.

Τα 30 ανθρώπινα ήθη και ψυχικά πάθη που εξετάζει με χιούμορ και ειρωνεία ο Θεόφραστος δεν είναι «τα σπουδαία ή ηρωικά» αλλά «τα φαύλα ή κατώτερα», δηλαδή τα ελαττώματα. Αυτά είναι τα εξής:

Κολακεία, αδολεσχία, αγροικία, αρέσκεια, απόνοια, λαλιά, λογοποιία, αναισχυντία, μικρολογία, βδελυρία, ακαιρία, περιεργία, αναισθησία, αυθάδεια, δεισιδαιμονία, μεμψιμοιρία, απιστία, δυσχέρεια, αηδία, μικροφιλοτιμία, ανελευθερία, αλαζονεία, υπερηφανία, δειλία, ολιγαρχία, οψιμαθία, κακολογία, φιλοπονηρία, αισχροκέρδεια.

Από το αρχαίο κείμενο θα παραθέσω ένα απόσπασμα από την μεμψιμοιρία και τον χαρακτήρα του μεμψίμοιρου, δηλαδή αυτού που μονίμως μέμφεται τη μοίρα του!

«Μεμψιμοιρία είναι επιτίμηση παρά το πρέπον των δώρων που λαμβάνει κανείς. Ιδού τι λογής άνθρωπος είναι ο μεμψίμοιρος: Αν φίλος του θυσιάσει και στείλει σε αυτόν μερίδα κρέατος, λέει ότι λυπήθηκε ο φίλος το κρασί και δεν τον κάλεσε στο δείπνο! Αν από την ερωμένη του παίρνει φιλήματα απορεί αν αυτά προέρχονται από την καρδιά της…

Με τους Θεούς αγανακτεί όχι γιατί βρέχει αλλά γιατί βρέχει αργότερα. Αν βρει στο δρόμο βαλλάντιο (πορτοφόλι) λέει: «καλά, δεν βρήκα και θησαυρό»!

Αφού με πολλές παρακλήσεις, ο μεμψίμοιρος, αγοράσει φθηνά έναν δούλο, λέει στον πωλητή πως απορεί ότι δεν έχει αγοράσει κάτι χωρίς ελάττωμα τόσο φθηνά… Και σε εκείνον που του φέρνει την καλή είδηση ότι απέκτησε γιό λέει πως τώρα θα χαθεί και το μισό της περιουσίας του!

Όταν στο δικαστήριο κερδίσει παμψηφεί δίκη, κατηγορεί τον ρήτορα που του έγραψε την απολογία του ότι έχει παραλείψει πολλά επιχειρήματα… Όταν τέλος, οι φίλοι του κάνουν έρανο για κάποια δύσκολη στιγμή του εκείνος απαντά: «μα πώς να νιώθω ανακουφισμένος αφού και τα χρήματα πρέπει να επιστρέψω και συγχρόνως να χρωστώ χάρη στον καθένα επειδή με ευεργέτησε»!
--------------------
Βιβλιογραφία
1. Θεόφραστου, «Χαρακτήρες», αρχαίο κείμενο, εκδόσεις Loeb Classical Library
2. Εμμανουήλ Δαυίδ, «Εισαγωγή στους Χαρακτήρες του Θεόφραστου», Ακαδημία Αθηνών – εκδόσεις Εστία 1940

Εγώ είμαι πραγματικά εκείνος που επιθυμεί όλα αυτά;

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ανθρώπου είναι ότι δεν κάθεται να σκεφτεί αν οι σκοποί που επιδιώκει είναι κάτι που επιθυμεί ο ίδιος. Στο σχολείο θέλει να πάρει καλούς βαθμούς, σαν μεγάλος θέλει να επιτύχει όσο γίνεται περισσότερο, να κερδίσει χρήματα, να αποκτήσει κύρος, να αγοράσει καλύτερο αυτοκίνητο, να κάνει ταξίδια κ.λπ.

Όταν όμως μέσα σε αυτή την εντατική δραστηριότητα σταματήσει για να σκεφτεί, στο μυαλό του μπορεί να γεννηθεί το εξής ερώτημα: Αν πετύχω αυτή τη νέα δουλειά, αν αγοράσω αυτό το καλύτερο αυτοκίνητο, αν κάνω αυτό το ταξίδι, τι βγαίνει; Προς τι όλα αυτά;

Εγώ είμαι πραγματικά εκείνος που επιθυμεί όλα αυτά; Δεν επιδιώκω κάποιο σκοπό, που υποτίθεται πως θα με κάμει ευτυχή, που όμως μου ξεφεύγει μόλις φτάνω στην επιτυχία του;

Τα ερωτήματα αυτά, όταν εγείρονται, δημιουργούν φόβο, γιατί θέτουν επί τάπητος την ίδια τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται όλη η δραστηριότητα του ανθρώπου, η γνώση του για το τι επιθυμεί.

 

Οι άνθρωποι τείνουν για τον λόγο αυτό να απαλλαγούν όσο συντομότερα γίνεται από αυτές τις ενοχλητικές σκέψεις. Αισθάνονται να τους ενοχλούν αυτά τα ερωτήματα γιατί έχουν κουραστεί ή νιώθουν αποθάρρυνση – και συνεχίζουν να επιδιώκουν τους σκοπούς που πιστεύουν πως είναι δικοί τους.

Όλα αυτά όμως δίνουν μια αμυδρή απεικόνιση της αλήθειας – της αλήθειας πως ο σύγχρονος άνθρωπος ζει με την αυταπάτη πως ξέρει τι θέλει, ενώ πραγματικά θέλει αυτό που προσδοκούν οι άλλοι να θέλει. Για να το παραδεχτεί αυτό, πρέπει να καταλάβει πως το να ξέρει κανείς τι πραγματικά θέλει δεν είναι εύκολο, όπως νομίζει ο περισσότερος κόσμος, αλλά ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα που πρέπει να λύσει κάθε ανθρώπινο ον.

Στο έργο αυτό προσπαθούμε να το αποφύγουμε, αποδεχόμενοι έτοιμους σκοπούς σαν να ήταν δικοί μας.

Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι πρόθυμος να αναλάβει μεγάλους κινδύνους όταν προσπαθεί να επιτύχει σκοπούς που υποτίθεται πως είναι «δικοί του». Αισθάνεται όμως μεγάλο φόβο όταν πρόκειται να αναλάβει τον κίνδυνο και την ευθύνη να καθορίσει ο ίδιος τις επιδιώξεις του.

Andrei Tarkovsky: Τυλίγουμε τα αισθήματά μας σε λέξεις

Πόσες λέξεις ξέρει ένας άνθρωπος; ρωτά ρητορικά η νεαρή κοπέλα τη μητέρα της.

 

Πόσες χρησιμοποιεί στο καθημερινό του λεξιλόγιο;

 

Εκατό, διακόσιες, τριακόσιες, χίλιες;

 

Τυλίγουμε τα αισθήματά μας σε λέξεις, προσπαθούμε να εκφράσουμε με λέξεις τη χαρά, τη λύπη και κάθε μας συγκίνηση, δηλαδή όλα όσα στην πραγματικότητα μένουν ανέκφραστα.

 

Ο Ρωμαίος είπε όμορφα λόγια στην Ιουλιέτα, λέξεις ζωντανές, εκφραστικές, που σίγουρα όμως δεν έλεγαν ούτε τα μισά από όσα έκαναν την καρδιά του να χτυπά δυνατά, του έκοβαν την ανάσα κι έκαναν την Ιουλιέτα να ξεχνά τα πάντα, πέρα από την αγάπη της.

 

Υπάρχει κι άλλο είδος γλώσσας, κι άλλη μορφή επικοινωνίας με τα αισθήματα και τις εικόνες.

Μ' αυτή την επικοινωνία οι άνθρωποι παύουν να είναι χωρισμένοι ο ένας από τον άλλον, οι φραγμοί καταργούνται.

 

Θέληση, συναίσθημα και συγκίνηση μετακινούν τα εμπόδια ανάμεσα στους ανθρώπους, που στέκονται από τις δύο όψεις ενός καθρέφτη, από τις δύο πλευρές μιας πόρτας.

 

Αντρέι Ταρκόφσκι, Σμιλεύοντας το χρόνο

Η ταπεινωτική ήττα που έδειξε πως ακόμα και οι Σπαρτιάτες παραδίνονται

Ως Πελοποννησιακός Πόλεμος έμεινε στα κατάστιχα της Ιστορίας η στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Αθήνας (Δηλιακής Συμμαχίας) και Σπάρτης (Πελοποννησιακής Συμμαχίας) που κράτησε 27 ολόκληρα χρόνια (431-404 π.Χ.) και τέλειωσε με τη Σπάρτη θριαμβευτή και την Αθήνα σε πλήρη παράδοση.

Μέχρι να λήξει βέβαια ο ανηλεής πόλεμος, είδε πολλές αμφίρροπες αναμετρήσεις και αποτελέσματα που κρίνονταν στις λεπτομέρειες. Είδε όμως ακόμα και πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπως η παράδοση σπαρτιατών στρατιωτών!

Είμαστε ακόμα στην πρώτη φάση του Πελοποννησιακού, αυτή που οι ιστορικοί αποκαλούν «Αρχιδάμειος Πόλεμος» (431-421 π.Χ.), από το όνομα του βασιλιά της Σπάρτης που κατέλαβε την Αττική (όχι όμως και την Αθήνα) κατά τα πρώτα έτη της σύγκρουσης.

 

Όπως θυμόμαστε, στην αρχή του πολέμου (430 π.Χ.), στο δεύτερο μόλις έτος του, η Αθήνα χτυπήθηκε από τον λεγόμενο «Λοιμό των Αθηνών», μια αδιανόητη σε έκταση επιδημία που αποδεκάτισε την πόλη στα επόμενα 5 χρόνια και διεκδίκησε, μεταξύ άλλων, και τη ζωή του Περικλή.

Η Σπάρτη απέκτησε μαγικά το πάνω χέρι, καταστρέφοντας ταυτοχρόνως τα καλλιεργήσιμα εδάφη των Αθηναίων και βλέποντας ακόμα και το παντοδύναμο ναυτικό τους να περιορίζεται δραστικά σε έμψυχο δυναμικό. Παρά ταύτα, η Αθήνα κατάφερε να υπογράψει μερικές εμφατικές νίκες, όπως την κυρίευση της Ποτίδαιας και την επαναφορά στη Δηλιακή Συμμαχία της Λέσβου και της Κέρκυρας.

Κι εκεί που οι Σπαρτιάτες άρχισαν να ανακάμπτουν κυριεύοντας τις πολύτιμες Πλαταιές (και την Αμφίπολη) και νικώντας τον εχθρό ακόμα και στο δυνατό του σημείο, τη θάλασσα, έμελλε να έρθει μια απρόσμενη ήττα να ρίξει ξανά το ηθικό της Σπάρτης στα τάρταρα.

Η εμφατική ήττα στην Πύλο και η πανωλεθρία στη Σφακτηρία το 425 π.Χ. θα έπειθαν τελικά τις δύο πλευρές να υπογράψουν μια εύθραυστη ειρήνη το 421 π.Χ. (Νικίειος Ειρήνη), που δεν έμελλε βέβαια να κρατήσει, καθώς αμφότερες οι πόλεις-κράτη αποδείχτηκαν εξόχως απρόθυμες να τηρήσουν τα συμφωνηθέντα.

Τίποτα από αυτά δεν θα συνέβαινε βέβαια χωρίς τη μάχη στη νήσο της Σφακτηρίας, όταν οι Σπαρτιάτες υποχρεώθηκαν σε ταπεινωτική παράδοση και το γόητρό τους πλήγηκε ανεπανόρθωτα. Μια ήττα που δεν θα ερχόταν χωρίς μια πυρκαγιά να εξαφανίσει ένα δάσος…

Το πλαίσιο και η σημαδιακή Ναυμαχία της Πύλου

Η αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν σε αυτή την άνευ προηγουμένου σπαρτιατική καταστροφή άρχισε όταν η Αθήνα αποβίβασε αιφνιδιαστικά δυνάμεις στην Πύλο την άνοιξη του 425 π.Χ. Όσο ο βασιλιάς της Σπάρτης, Άγις Β’, ερήμωνε την Αττική, ο Δημοσθένης της Αθήνας οχυρωνόταν στην Πύλο, αναγκάζοντας τον Άγι να επιστρέψει άρον-άρον στην Πελοπόννησο και να διατάξει ένα μέρος των δυνάμεών του να αντιμετωπίσουν την απειλή.

Εξήντα πελοποννησιακά πλοία κατέπλευσαν για την Πύλο για να αντιπαρατεθούν με τη δύναμη των 40 αθηναϊκών καραβιών που διαφέντευαν ο Ευρυμέδοντας και ο Σοφοκλής και πήγαιναν για Κέρκυρα και μετά για Σικελία. Σύμφωνα με τις επιταγές του Δημοσθένη όμως, οι Αθηναίοι οχυρώθηκαν στην περιοχή μέσα σε 6 μάλιστα μέρες, όπως μας καταμαρτυρεί ο Θουκυδίδης (στην «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου»), αφήνοντας στην πόλη μόλις 5 πλοία, καθώς τα υπόλοιπα απέπλευσαν τελικά για την αρχική αποστολή τους.

Η νευραλγικής σημασίας για τους Σπαρτιάτες, Πύλος, δεν θα έμενε στην τύχη της. Ο Άγις έδωσε εντολή σε φίλους και συμμάχους να στείλουν ό,τι μπορούσαν στην πόλη και σύντομα 60 τριήρεις και πολλές χερσαίες δυνάμεις θα είχαν υποτίθεται εύκολο έργο στην ανακατάληψη του οχυρού.

Μέσα σε όλα, οι Σπαρτιάτες τοποθετούν και μια δυνατή φρουρά στη Σφακτηρία, το νησάκι στην μπούκα της Πύλου, θέλοντας να ματαιώσουν κάθε αθηναϊκό σχέδιο. Παρά τη δεινή θέση στην οποία είχε περιέλθει ο Δημοσθένης και οι λιγοστοί ναύτες του, επικουρούμενοι και από 40 Μεσσήνιους οπλίτες, κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τη συνδυασμένη επίθεση των Λακεδαιμονίων από στεριά και θάλασσα!

Τόσο λόγω του δύσβατου της περιοχής όσο και της σθεναρής αντίστασης του Δημοσθένη, οι σπαρτιάτες ναύτες δεν κατάφεραν να αποβιβαστούν στη στεριά. Τις επόμενες μέρες, όσο οι Σπαρτιάτες ετοιμάζονταν για νέα απόπειρα απόβασης, κατέφτασε στην περιοχή και ο αθηναϊκός στόλος, ο οποίος με την προσθήκη των συμμάχων του (Χίος και Ναύπακτος) αριθμούσε πλέον 50 πλοία.

Η ναυμαχία που έγινε τελικά κατέληξε σε ηχηρή ήττα για τους Πελοποννήσιους, μια ήττα έφτασε αμέσως ως τη Σπάρτη και ζητήθηκε να επιτεθούν στην Πύλο οι χερσαίες δυνάμεις που επιτηρούσαν ως τα τότε την περιοχή. Μόνο που οι σπαρτιάτες οπλίτες είχαν αποκοπεί από την υπόλοιπη δύναμη και είχαν εγκλωβιστεί, αναγκάζοντας τελικά τις αρχές της Σπάρτης να υπογράψουν ταπεινωτική ανακωχή καθώς συνειδητοποίησαν πως δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα για να τους σώσουν.

Οι Αθηναίοι συμφώνησαν να μην επιτεθούν στην Πύλο και τη σπαρτιατική δύναμη στη Σφακτηρία, παίρνοντας ως αντάλλαγμα όλα τα λακωνικά πλοία, και τα 60 από αυτά. Οι συνομιλίες ωστόσο των πρεσβευτών της Σπάρτης στην Αθήνα για τους ακριβείς όρους της ανακωχής δεν τελεσφόρησαν, καθώς οι δύο πλευρές δεν τα έβρισκαν για το τι θα απογίνουν αυτοί οι 420 σπαρτιάτες στρατιώτες της Σφακτηρίας.

Με τις διαπραγματεύσεις ναυαγισμένες, οι Σπαρτιάτες θεώρησαν πως η ανακωχή είχε τερματιστεί αυτοδίκαια και ζήτησαν πίσω τα πλοία τους. Μόνο που οι Αθηναίοι αρνήθηκαν, προβάλλοντας δικαιολογίες για κακή χρήση της ανακωχής από τον εχθρό. Οι εχθροπραξίες στην Πύλο δεν θα αργούσαν να ξαναρχίσουν, καθώς η κατάπαυση του πυρός δεν διάρκεσε ούτε 20 μέρες…

Η Μάχη της Σφακτηρίας

Το γεγονός ότι αυτοί οι 420 σπαρτιάτες οπλίτες είχαν εγκλωβιστεί στη Σφακτηρία αποτελούσε τεράστιο πονοκέφαλο για τους Λακεδαιμόνιους. Οι άντρες αυτοί, το 10% περίπου των ανώτερων στρατιωτικών δυνάμεων της Σπάρτης, δημιουργούσαν ένα δυσαναπλήρωτο κενό, καθώς η μεγαλύτερη αδυναμία στο σπαρτιατικό στράτευμα ήταν η έλλειψη «ομοίων», αντρών μεγάλης μαχητικής ικανότητας δηλαδή καθώς ήταν οι μόνοι πραγματικοί πολίτες της Σπάρτης (η κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας με πλήρη πολιτικά δικαιώματα και άρτια στρατιωτική κατάρτιση).

Γι’ αυτό και οι Σπαρτιάτες συμφώνησαν να παραδώσουν όλα τα πλοία τους για να τους πάρουν πίσω, τόσο σημαντικοί κρίνονταν για τη στρατιωτική υπεροχή της πόλης-κράτους. Μόνο που τώρα είχαν βρεθεί σε δεινή κατάσταση. Οι Σπαρτιάτες πολιορκούσαν πλέον τους οχυρωμένους Αθηναίους στην Πύλο και οι Αθηναίοι διατηρούσαν τον ναυτικό αποκλεισμό τους στη Σφακτηρία.

Η κατάληψη της Σφακτηρίας καθυστερούσε ωστόσο ανησυχητικά, καθώς οι Αθηναίοι γνώριζαν πως θα έχαναν πολλούς άντρες. Η σπαρτιατική φρουρά δεν ήταν παίξε γέλασε. Η πολιορκία τραβούσε λοιπόν μακριά και στην Αθήνα γινόταν θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι Αθηναίοι συμφώνησαν να στείλουν τον Κλέωνα να καταλάβει το νησί, ο οποίος δεσμεύτηκε να φέρει τους Λακεδαιμόνιους στην Αθήνα μέσα σε 20 μέρες. Αλλιώς ας τον σκότωναν!

Ο Κλέων διέταξε τον Δημοσθένη να κάψει το πυκνό δάσος της Σφακτηρίας, που παρείχε κάλυψη στον εχθρό και έκανε τον περίφημο Αθηναίο στρατηγό απρόθυμο να αποβιβαστεί στο νησί, θεωρώντας πως τα δέντρα έδιναν μεγάλο πλεονέκτημα στη σπαρτιατική φρουρά. Ο Θουκυδίδης μας λέει πως η μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε ένα καλό μέρος του δάσους προκλήθηκε από αθηναϊκά χέρια κατά λάθος, ο ίδιος ωστόσο λίγο πρωτύτερα μιλά για ρητή εντολή του Κλέωνα να καούν τα δέντρα για να φανερωθούν οι θέσεις των Σπαρτιατών και τα δασώδη μονοπάτια.

Με το δάσος εκτός κάδρου, οι Αθηναίοι είδαν πως οι Σπαρτιάτες ήταν περισσότεροι απ’ όσο είχαν υποθέσει. Είδαν όμως και πιθανά σημεία αποβίβασης, που πριν λογίζονταν ανύπαρκτα. Η αιφνιδιαστική επίθεση οργανώθηκε αμέσως και σύντομα οι Αθηναίοι ναύτες και μερικές δεκάδες οπλίτες επιβιβάζονται στα πλοία.

Μέσα στο σκοτάδι, τα πλοία κάνουν σαν να εκτελούν τις συνήθεις περιπολίες τους, μόνο που καταφέρνουν να αποβιβάσουν τις δυνάμεις στο νησί. Οι Σπαρτιάτες αιφνιδιάζονται και αποσύρονται στο στρατόπεδό τους, επιτρέποντας στον Δημοσθένη να φέρει και τον υπόλοιπο στρατό του, κάπου 800 τοξότες και άλλους τόσους πελταστές.

Οι Σπαρτιάτες βρίσκονται περικυκλωμένοι. Στις πρώτες εχθροπραξίες σκοτώνεται και ο αρχηγός τους, ο Επιτάδας, και οι ίδιοι βρίσκονται να βάλλονται από τοξότες και πελταστές από κάθε πλευρά. Χάνουν συνεχώς πολλούς άντρες χωρίς να έχουν αντιμετωπίσει ούτε έναν Αθηναίο οπλίτη. Οι Αθηναίοι τούς ζητούν για δεύτερη φορά να παραδοθούν. Μόνο που όλοι ξέρουν πως οι Σπαρτιάτες δεν παραδίδονται, παρά πολεμούν μέχρις εσχάτων.

Με τον Επιτάδα νεκρό και τον δεύτερο τη τάξει, Ιπποκράτη, βαρύτατα τραυματισμένο, αρχηγός τίθεται κάποιος Στύφωνας. Ο Θουκυδίδης μας λέει πως όταν έφτασαν οι Αθηναίοι απεσταλμένοι στο στρατόπεδό τους ζητώντας παράδοση, οι περισσότεροι Σπαρτιάτες κατέβασαν τις ασπίδες τους.

Ο Στύφωνας εμφανιζόταν ωστόσο απρόθυμος να συνάψει ανακωχή, μέχρι να λάβει τουλάχιστον τη γνώμη των λακεδαιμόνιων αξιωματούχων: «Η απόφαση είναι δική σας, εφόσον δεν κάνετε κάτι ατιμωτικό», του διεμήνυσαν αυτοί και ο Στύφων αποφάσισε να συνθηκολογήσει.

Ο Κλέων τήρησε τον λόγο του: από τους 420 σπαρτιάτες οπλίτες που είχαν παγιδευτεί στη Σφακτηρία, οι 292 αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν με όλο τους τον οπλισμό στην Αθήνα. Μεταξύ αυτών και 120 «όμοιοι», πολύ μεγάλο ποσοστό σπαρτιατών πολιτών δηλαδή για μια τόσο μικρή δύναμη.

Σε 20 μέρες, οι αιχμάλωτοι Σπαρτιάτες βρίσκονταν στην Αθήνα, προκαλώντας σωστό σοκ στα πέρατα του ελληνικού κόσμου. Κανείς δεν περίμενε να παραδοθούν, όλοι υπέθεταν πως θα πολεμούσαν μέχρι θανάτου. Ήταν η μεγάλη απομυθοποίηση του «ή ταν ή επί τας», ακόμα και οι Σπαρτιάτες μπορούσαν να ρίξουν τις ασπίδες τους.

Η παράδοση προκάλεσε ταυτοχρόνως μεγάλη δυσφορία στη Σπάρτη που έδινε τώρα γη και ύδωρ για να πάρει πίσω τους πολίτες της. Οι συγκεκριμένοι αιχμάλωτοι πολέμου θα μετατρέπονταν σε βαρύ χαρτί της Αθήνας κατά τις διαπραγματεύσεις που θα οδηγούσαν στη βραχύβια (εξαετή) Νικίειο Ειρήνη λίγα μόλις χρόνια αργότερα…

Ένας βαρέων βαρών υποψήφιος για σκοτεινή ύλη

Σχεδόν το ένα τέταρτο του σύμπαντος βρίσκεται κυριολεκτικά στις σκιές. Σύμφωνα με τις θεωρίες των κοσμολόγων, το 25,8% αποτελείται από σκοτεινή ύλη, η παρουσία της οποίας σηματοδοτείται ουσιαστικά μόνο από την βαρυτική έλξη της. Η ουσία αυτή αποτελεί ένα μυστήριο. Τώρα ο Hermann Nicolai, διευθυντής στο Ινστιτούτο Max Planck και ο συνάδελφός του Krzysztof Meissner από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας πρότειναν έναν νέο υποψήφιο, ένα υπερβολικού βάρους βαρυτίνο. Η ύπαρξη αυτού του υποθετικού σωματιδίου προκύπτει από μια υπόθεση που επιδιώκει να εξηγήσει πώς το παρατηρούμενο φάσμα κουάρκ και λεπτονίων στο πρότυπο μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής, μπορεί να προκύψει από μια θεμελιώδη θεωρία. Επιπλέον, οι ερευνητές περιγράφουν μια πιθανή μέθοδο για την πραγματική παρακολούθηση αυτού του σωματιδίου.

Κοιτάζοντας τη σκοτεινή ύλη: αυτή η φωτογραφία είναι ένα μοντάρισμα πολλών εικόνων και δείχνει συγκρουόμενα γαλαξιακά σφαιρικά σμήνη, γνωστά ως ''Bullet Cluster'' (1E 0657-56). Οι γαλαξίες που είναι ορατοί στο οπτικό φως στην εικόνα φόντου επικαλύπτονται με ακτίνες Χ από τα διαγαλαξιακά νέφη αερίου (ροζ), ενώ η κατανομή της μάζας υπολογίζεται από τα φαινόμενα της βαρύτητας και επομένως – έμμεσα – από τη σκοτεινή ύλη (μπλε).

Το πρότυπο μοντέλο της φυσικής των σωματιδίων περιλαμβάνει τα δομικά στοιχεία της ύλης καθώς και τις δυνάμεις που τα συγκρατούν. Δηλώνει ότι υπάρχουν έξι διαφορετικά κουάρκ και έξι λεπτόνια που ομαδοποιούνται σε τρεις «οικογένειες». Ωστόσο, η ύλη γύρω από εμάς όπως και εμείς οι ίδιοι αποτελείται τελικά από τρία μόνο σωματίδια από την πρώτη οικογένεια: τα κουάρκ πάνω και κάτω και το ηλεκτρόνιο, το οποίο είναι μέλος της οικογένειας των λεπτονίων.

Μέχρι τώρα, αυτό το Καθιερωμένο Μοντέλο παρέμεινε αμετάβλητο. Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) στο CERN τέθηκε σε λειτουργία πριν από περίπου δέκα χρόνια με κύριο σκοπό τη διερεύνηση του τι θα μπορούσε να βρεθεί εκεί πέρα. Ωστόσο, μετά από δέκα χρόνια λήψης δεδομένων, οι επιστήμονες δεν κατάφεραν να ανιχνεύσουν νέα στοιχειώδη σωματίδια, εκτός από το μποζόνιο Higgs, παρά τις ευρείες προσδοκίες περί του αντιθέτου. Με άλλα λόγια, μέχρι τώρα, οι μετρήσεις με το LHC απέτυχαν να δώσουν οποιεσδήποτε υποδείξεις της «νέας φυσικής» πέρα ​​από το πρότυπο μοντέλο. Αυτά τα ευρήματα βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με πολυάριθμες προτεινόμενες επεκτάσεις αυτού του μοντέλου που υποδηλώνουν μεγάλο αριθμό νέων σωματιδίων.

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Physical Review Letters , ο Hermann Nicolai και ο Krzysztof Meissner παρουσίασαν μια νέα υπόθεση που επιδιώκει να εξηγήσει γιατί μόνο τα ήδη γνωστά στοιχειώδη σωματίδια εμφανίζονται ως βασικά δομικά στοιχεία της ύλης στη φύση και γιατί, , δεν αναμένονται νέα σωματίδια στην ενεργειακή κλίμακα που είναι προσβάσιμη σε τρέχοντα ή πιθανά μελλοντικά πειράματα.

Επιπλέον, οι δύο ερευνητές υποθέτουν την ύπαρξη υπερβαρέων βαρυτίνων (gravitino), τα οποία θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικά ασυνήθιστοι υποψήφιοι για τη σκοτεινή ύλη. Σε μια δεύτερη δημοσίευση, η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στο περιοδικό Physical Review D , έδωσαν επίσης μια πρόταση για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να ανιχνευθούν αυτά τα gravitinos.

Σε αυτή τη δουλειά τους, ο Nicolai και ο Meissner υιοθετούν μια παλιά ιδέα από τον νομπελίστα Murray Gell-Mann που βασίζεται στη θεωρία υπερβαρύτητας N = 8. Ένα βασικό στοιχείο της πρότασής τους είναι ένα νέο τύπο απείρων διαστάσεων συμμετρίας που αποσκοπεί να εξηγήσει το παρατηρούμενο φάσμα των γνωστών κουάρκ και λεπτονίων σε τρεις οικογένειες. «Η υπόθεσή μας δεν παράγει επιπλέον σωματίδια για τη συνηθισμένη ύλη που θα πρέπει στη συνέχεια να υποστηριχθούν επειδή δεν εμφανίζονται σε πειράματα επιταχυντών», λέει ο Hermann Nicolai. «Αντίθετα, η υπόθεση μας μπορεί καταρχήν να εξηγήσει με ακρίβεια αυτό που βλέπουμε, συγκεκριμένα την αναπαραγωγή των κουάρκ και των λεπτονίων σε τρεις οικογένειες».

Ωστόσο, οι διεργασίες στον Κόσμο δεν μπορούν να εξηγηθούν εξ ολοκλήρου από τη συνηθισμένη ύλη που γνωρίζουμε ήδη. Ένα από τα σημάδια αυτά της αόρατης ύλης είναι οι γαλαξίες: περιστρέφονται με μεγάλη ταχύτητα και η ορατή ύλη στο σύμπαν – που αντιπροσωπεύει μόνο το 5% της ύλης στο σύμπαν – δεν θα αρκούσε για να τα συγκρατήσει και να μην διαλυθούν. Μέχρι στιγμής, όμως, κανείς δεν ξέρει τι είναι η υπόλοιπη ύλη, παρά τις πολλές προτάσεις. Η φύση της σκοτεινής ύλης είναι επομένως ένα από τα σημαντικότερα αναπάντητα ερωτήματα στην κοσμολογία.

«Η κοινή προσδοκία είναι ότι η σκοτεινή ύλη αποτελείται από ένα στοιχειώδες σωματίδιο και ότι δεν ήταν δυνατό να ανιχνευθεί ακόμα, επειδή αλληλεπιδρά με τη συνηθισμένη ύλη σχεδόν αποκλειστικά με τη βαρυτική δύναμη», λέει ο Hermann Nicolai. Το μοντέλο που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με τον Krzysztof Meissner προσφέρει ένα νέο υποψήφιο για τα σωματίδια σκοτεινής ύλης αυτού του είδους, αν και με εντελώς διαφορετικές ιδιότητες από όλους τους υποψηφίους που συζητήθηκαν μέχρι τώρα, όπως τα αξιόνια ή τα WIMPs. Τα τελευταία αλληλεπιδρούν μόνο πολύ ασθενώς με τη γνωστή ύλη. Το ίδιο ισχύει και για τα πολύ ελαφρά βαρυτίνος που έχουν επανειλημμένα προταθεί ως υποψήφια σωματίδια της σκοτεινής ύλης σε σχέση με την χαμηλή ενεργειακή υπερσυμμετρία. Ωστόσο, η παρούσα πρόταση πηγαίνει σε μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση, δεδομένου ότι δεν αποδίδει πλέον πρωταρχικό ρόλο στην υπερσυμμετρία, παρόλο που το πρόγραμμα κατεβαίνει από τη μέγιστη N = 8 υπερβαρύτητα. «Ειδικότερα, το πρόγραμμά μας προβλέπει την ύπαρξη υπερβαρέων βαρυτίνων, τα οποία – σε αντίθεση με τους συνηθισμένους υποψήφιους και σε αντίθεση με το προηγούμενο θεωρούμενο ελαφρά gravitinos – θα αλληλεπιδρούν έντονα και ηλεκτρομαγνητικά με τη συνηθισμένη ύλη», λέει ο Hermann Nicolai.

Η μεγάλη τους μάζα σημαίνει ότι αυτά τα σωματίδια θα μπορούσαν να εμφανιστούν μόνο σε πολύ αραιή μορφή στο σύμπαν. διαφορετικά, θα «υπερκεράσουν» το σύμπαν και έτσι θα οδηγήσουν σε πρόωρη κατάρρευση. Σύμφωνα με τον ερευνητή του Max Planck, οι θεωρητικοί πραγματικά δεν θα χρειαζόντουσαν πολλά από αυτά για να εξηγήσουν το περιεχόμενο της σκοτεινής ύλης στο σύμπαν και στον γαλαξία μας – ένα σωματίδιο ανά 10.000 κυβικά χιλιόμετρα θα αρκούσε. Η μάζα του σωματιδίου αυτού που υπέθεσαν οι Νικολάι και Μέισνερ βρίσκεται στην περιοχή της μάζας Planck – δηλαδή, περίπου 10^-8kg. Σε σύγκριση, τα πρωτόνια και τα νετρόνια – τα δομικά στοιχεία του ατομικού πυρήνα – είναι περίπου δέκα εκατομμύρια (δέκα εκατομμύρια τρισεκατομμύρια) φορές ελαφρύτερα. Στον διαγαλαξιακό χώρο, η πυκνότητα θα ήταν ακόμη πολύ χαμηλότερη.

«Η σταθερότητα αυτών των βαρέων βαρυτίνων εξαρτάται από τους ασυνήθιστους κβαντικούς τους αριθμούς (charges)», λέει ο Νικολάι. «Συγκεκριμένα, δεν διασπώνται σε σωματίδια του πρότυπου μοντέλου αυτά τα γκραβιτίνα – διαφορετικά, θα εξαφανίστηκαν λίγο μετά το Big Bang».

Οι ισχυρές και ηλεκτρομαγνητικές αλληλεπιδράσεις τους με τη γνωστή ύλη μπορεί να καταστήσουν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης πιο εύκολο να εντοπιστούν παρά την εξαιρετική τους σπανιότητα. Μια πιθανότητα είναι να τα αναζητήσετε με ειδικές μετρήσεις χρόνου-κίνησης σε βαθιά υπόγεια, καθώς αυτά τα σωματίδια κινούνται πολύ πιο αργά από την ταχύτητα του φωτός, σε αντίθεση με τα συνηθισμένα στοιχειώδη σωματίδια που προέρχονται από την κοσμική ακτινοβολία. Παρόλα αυτά, θα διεισδύσουν στη Γη χωρίς προσπάθεια εξαιτίας της μεγάλης μάζας τους – όπως μια μπάλα κανονιού που δεν μπορεί να σταματήσει από ένα σμήνος από κουνούπια.

Το γεγονός αυτό δίνει στους ερευνητές την ιδέα να χρησιμοποιήσουν τον ίδιο τον πλανήτη μας ως «παλαιοανιχνευτή»: η Γη έχει περιπλανηθεί γύρω από τον διαπλανητικό χώρο για περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων πρέπει να έχουν διεισδύσει μέσα της πολλά από αυτά τα βαρέα gravitinos. Κατά τη διαδικασία, τα σωματίδια θα πρέπει να έχουν αφήσει μακριές, ευθείες ιοντικές διαδρομές σε βράχους, αλλά μπορεί να μην είναι εύκολο να τις διακρίνουν από τα ίχνη που προκαλούνται από γνωστά σωματίδια. «Η ιοντίζουσα ακτινοβολία είναι γνωστό ότι προκαλεί ρωγμές πλέγματος στις κρυσταλλικές δομές. Μπορεί να είναι δυνατό να ανιχνεύσουμε λείψανα τέτοιων ιχνών σε κρυστάλλους που παραμένουν σταθεροί για εκατομμύρια χρόνια», λέει ο Hermann Nicolai. Λόγω του μεγάλου «χρόνου έκθεσής τους».

Νέα Μορφοποίηση της Γης

Η στοχευμένη καταστροφή του πνεύμονα της Γης.

 

Δεν το έκαναν άνθρωποι αυτό φίλε μου.

 

Η το έκανε η ίδια η γη για να καθαρίζει το σώμα της από τα καρκινικά κύτταρα της, (και οι άνθρωποι σ’ αυτά υπάγονται)

 

Η αλλόκοσμα DNA που δεν αντέχουν τόσο οξυγόνο στην ατμόσφαιρα και να σκέφτονται καθαρά.

 

Ετοιμάζουν και μορφοποιούν την ατμόσφαιρα του πλανήτη για να ταιριάζει σε αυτούς (αλλόκοσμα DNA) και μεταλλάσουν το ανθρώπινο είδος.

 

Κάποια στιγμή η Γη θα αφαιρέσει το οξυγόνο από τον πλανήτη για να σωθεί από τα καρκινικά παράσιτα που την κατακλύζουν.

 

'Εχει ξαναγίνει στο παρελθόν πολλές φορές και θα ξαναγίνει.

 

Τα ανθρώπινα ζώα, ως συνήθως κοιμούνται όρθια.

 

Με τις τεράστιες δασικές πυρκαγιές, οι αρχές της Βραζιλίας και της Βολιβίας εκτιμάνε ότι ήδη έχουν γίνει στάχτη 500.000 στρέμματα παρθένου δάσους και μαζί τους έχουν πεθάνει χιλιάδες άγρια ζώα και έχουν πληγεί πολλές φυλές αυτοχθόνων. Η περιοχή της Αμαζονίας καταλαμβάνει 7,4 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (από αυτά τα 5 εκατομμύρια πυκνού τροπικού δάσους – ζούγκλας) εκτείνεται σε 9 χώρες (το 60% στη Βραζιλία, αλλά και σε Περού, Κολομβία, Εκουαδόρ, Βολιβία, Παραγουάη, Σουρινάμ, Γουιάνα και Γαλλική Γουιάνα) και δικαίως χαρακτηρίζεται ο μεγαλύτερος πνεύμονας της Γης αφού εκτιμάται ότι απορροφά το χρόνο 1 δισ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Αυτά τα στοιχεία ίσχυαν μέχρι πρόσφατα, αφού είναι βέβαιο ότι μετά την τεράστια καταστροφή το πλήγμα είναι ανεπανόρθωτο.

 

«Ο Αµαζόνιος είναι δικός µας, όχι δικός σας» δήλωσε ο πρόεδρος της Βραζιλίας απευθυνόµενος σε ξένους δημοσιογράφους. «Ο Αµαζόνιος ανήκει στην Βραζιλία. Οι ευρωπαϊκές χώρες ας κοιτάξουν τη δουλειά τους» συνέχιζε ο Βραζιλιάνος ηγέτης, τον οποίο αποκαλούν και «Τραµπ των Τροπικών». Τώρα, επιχειρώντας να αποκρούσει το μπαράζ επικρίσεων που δέχεται, κατηγορεί ανοικτά ΜΚΟ και περιβαλλοντικές οργανώσεις για εμπρησμό με στόχο να πλήξουν την κυβέρνησή του.

 

Το πλήγμα θα γίνει αντιληπτό σε παγκόσμια κλίμακα: Σύμφωνα με το National Geographic, μεγάλο μέρος της προεκλογικής του εκστρατείας επικεντρώθηκε στο άνοιγμα του Αμαζονίου στις επιχειρήσεις κι από την στιγμή που βρέθηκε στον προεδρικό θώκο, έκανε ακριβώς αυτό. Ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας, μόνο το καλοκαίρι του 2019 έχει αποψιλωθεί τόση έκταση από το δάσος του Αμαζονίου, όση δεν αποψιλώθηκε μέσα στα τελευταία τρία χρόνια.

 

Ο βραζιλιάνος πρόεδρος, όμως, δεν φαίνεται να πτοείται, ασκώντας κριτική στις προειδοποιήσεις της Υπηρεσίας για την αποψίλωση, χαρακτηρίζοντάς τες επικίνδυνες για το εμπόριο και την ανάπτυξη. «Τα προηγούμενα χρόνια, οι φωτιές που ξεσπούσαν είχαν μεγάλη σχέση με την λειψυδρία. Ωστόσο, φέτος είχαμε αρκετές βροχές, κάτι που μας κάνει να σκεφτούμε ότι αυτή η τελευταία καταστροφική πυρκαγιά προκλήθηκε από την αποψίλωση» σημειώνει η Adriane Muelbert, οικολόγος που μελετά τις επιπτώσεις της αποψίλωσης του Αμαζονίου στην κλιματική αλλαγή.

 

«Εάν η αποψίλωση των δασών και η κακοδιαχείρισή τους συνεχιστεί, προειδοποιούν οι επιστήμονες, το πλήγμα θα γίνει αντιληπτό σε παγκόσμια κλίμακα. «Κάθε κατεστραμμένο δάσος αποτελεί απειλή για την βιοποικιλότητα και τους ανθρώπους που την χρησιμοποιούν» λέει ο Lovejoy, σύμφωνα με το National Geographic. «Είναι μια τραγωδία, ένα έγκλημα κατά του πλανήτη και ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» λέει από την πλευρά της η Muelbert, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, αλλά αυτόν τον κώδωνα δεν τον έκρουαν όταν στην Βραζιλία καίγονταν τα δάση του Αμαζονίου και τα ζώα και οι φυλές της από τους σοσιαληστές προέδρους!!! … και φυσικά γνωρίζουμε το ποιόν του National Geographic.

 

Τι γίνεται με την καταστροφή του πνεύμονα της αιματοβαμμένης Σιβηρίας; Φυσικά ΤΙΠΟΤΑ. Ο ηγετίσκος Πούτιν ασχολείται με περιοδείες στην Ευρώπη και … τα ούμπαλα του Καράμπελα.

 

Οι πυρκαγιές κατακαίνε δάση στην Αλάσκα, την Γροιλανδία και Σιβηρία και σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το διάστημα αυτό εκλύθηκε στην ατμόσφαιρα περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ό,τι την τελευταία οκταετία. Σύμφωνα με τους επιστήμονες η οικολογική καταστροφή που συντελείται εδώ και ενάμισι μήνα στον Αρκτικό κύκλο, δεν έχει προηγούμενο.

 

Απειλούνται τα 11 σπάνια είδη ζωών, τα οποία προστατεύονται από το ειδικό κρατικό πρόγραμμα με την επωνυμία «Οικολογία» σε αυτά περιλαμβάνονται οι τίγρεις του Αμούρ, οι λεοπαρδάλεις της ρωσικής άπω Ανατολής και άλλα. «Δεν θα έδινα ιδιαίτερη έμφαση στο ερώτημα αν κάποια είδος εξαφανίστηκε εξαιτίας των δασικών πυρκαγιών στην Σιβηρία είτε μειώθηκε αισθητά» (sic) δήλωσε ο επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος διατήρησης της βιοποικιλότητας του Παγκόσμιου Ιδρύματος άγριας φύσης (WWF) Ρωσίας, Βλαντίμιρ Κρέβερ. Τι να λέμε τώρα … ποιός χέστηκε αν μερικά είδη εκλείψουν !!!

 

Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα θανάσιμο κίνδυνο για πολλά είδη ζώων και ανθρώπων, τα οποία δεν έχουν την δυνατότητα να διαφύγουν, όπως είναι οι αρχέγονες φυλές ανθρώπων, τα φίδια, οι σκαντζόχοιροι, τα έντομα, αν και τα περισσότερα ζώα μπορούν να σωθούν τρέχοντας μακριά από τις εστίες φωτιάς … αλλά είναι σοβαρή κουβέντα αυτή επιστήμονα; Γι αυτό -και για πάμπολλα τέτοια- τους έχουμε σε μεγάλη εκτίμηση του επιστημονίζοντες εμείς εδωνά.

 

ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΣΟΒΑΡΑ … όλα τα ανθρώπινα ζώα ασχολούνται με ένα τάνκερ που μεταφέρει πετρέλαιο σε μια κατεστραμμένη από τους επικυρίαρχους χώρα.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1102a-1103a)

[XIII] Ἐπεὶ δ᾽ ἐστὶν ἡ εὐδαιμονία ψυχῆς ἐνέργειά τις κατ᾽ ἀρετὴν τελείαν, περὶ ἀρετῆς ἐπισκεπτέον ἂν εἴη· τάχα γὰρ οὕτως ἂν βέλτιον καὶ περὶ τῆς εὐδαιμονίας θεωρήσαιμεν. δοκεῖ δὲ καὶ ὁ κατ᾽ ἀλήθειαν πολιτικὸς περὶ ταύτην μάλιστα πεπονῆσθαι· βούλεται γὰρ τοὺς πολίτας ἀγαθοὺς ποιεῖν καὶ τῶν νόμων ὑπηκόους. παράδειγμα δὲ τούτων ἔχομεν τοὺς Κρητῶν καὶ Λακεδαιμονίων νομοθέτας, καὶ εἴ τινες ἕτεροι τοιοῦτοι γεγένηνται. εἰ δὲ τῆς πολιτικῆς ἐστὶν ἡ σκέψις αὕτη, δῆλον ὅτι γίνοιτ᾽ ἂν ἡ ζήτησις κατὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς προαίρεσιν. περὶ ἀρετῆς δὲ ἐπισκεπτέον ἀνθρωπίνης δῆλον ὅτι· καὶ γὰρ τἀγαθὸν ἀνθρώπινον ἐζητοῦμεν καὶ τὴν εὐδαιμονίαν ἀνθρωπίνην. ἀρετὴν δὲ λέγομεν ἀνθρωπίνην οὐ τὴν τοῦ σώματος ἀλλὰ τὴν τῆς ψυχῆς· καὶ τὴν εὐδαιμονίαν δὲ ψυχῆς ἐνέργειαν λέγομεν. εἰ δὲ ταῦθ᾽ οὕτως ἔχει, δῆλον ὅτι δεῖ τὸν πολιτικὸν εἰδέναι πως τὰ περὶ ψυχῆς, ὥσπερ καὶ τὸν ὀφθαλμοὺς θεραπεύσοντα καὶ πᾶν ‹τὸ› σῶμα, καὶ μᾶλλον ὅσῳ τιμιωτέρα καὶ βελτίων ἡ πολιτικὴ τῆς ἰατρικῆς· τῶν δ᾽ ἰατρῶν οἱ χαρίεντες πολλὰ πραγματεύονται περὶ τὴν τοῦ σώματος γνῶσιν. θεωρητέον δὴ καὶ τῷ πολιτικῷ περὶ ψυχῆς, θεωρητέον δὲ τούτων χάριν, καὶ ἐφ᾽ ὅσον ἱκανῶς ἔχει πρὸς τὰ ζητούμενα· τὸ γὰρ ἐπὶ πλεῖον ἐξακριβοῦν ἐργωδέστερον ἴσως ἐστὶ τῶν προκειμένων. λέγεται δὲ περὶ αὐτῆς καὶ ἐν τοῖς ἐξωτερικοῖς λόγοις ἀρκούντως ἔνια, καὶ χρηστέον αὐτοῖς· οἷον τὸ μὲν ἄλογον αὐτῆς εἶναι, τὸ δὲ λόγον ἔχον. ταῦτα δὲ πότερον διώρισται καθάπερ τὰ τοῦ σώματος μόρια καὶ πᾶν τὸ μεριστόν, ἢ τῷ λόγῳ δύο ἐστὶν ἀχώριστα πεφυκότα καθάπερ ἐν τῇ περιφερείᾳ τὸ κυρτὸν καὶ τὸ κοῖλον, οὐθὲν διαφέρει πρὸς τὸ παρόν. τοῦ ἀλόγου δὲ τὸ μὲν ἔοικε κοινῷ καὶ φυτικῷ, λέγω δὲ τὸ αἴτιον τοῦ τρέφεσθαι καὶ αὔξεσθαι· τὴν τοιαύτην γὰρ δύναμιν τῆς ψυχῆς ἐν ἅπασι τοῖς τρεφομένοις

[1102b] θείη τις ἂν καὶ ἐν τοῖς ἐμβρύοις, τὴν αὐτὴν δὲ ταύτην καὶ ἐν τοῖς τελείοις· εὐλογώτερον γὰρ ἢ ἄλλην τινά. ταύτης μὲν οὖν κοινή τις ἀρετὴ καὶ οὐκ ἀνθρωπίνη φαίνεται· δοκεῖ γὰρ ἐν τοῖς ὕπνοις ἐνεργεῖν μάλιστα τὸ μόριον τοῦτο καὶ ἡ δύναμις αὕτη, ὁ δ᾽ ἀγαθὸς καὶ κακὸς ἥκιστα διάδηλοι καθ᾽ ὕπνον (ὅθεν φασὶν οὐδὲν διαφέρειν τὸ ἥμισυ τοῦ βίου τοὺς εὐδαίμονας τῶν ἀθλίων· συμβαίνει δὲ τοῦτο εἰκότως· ἀργία γάρ ἐστιν ὁ ὕπνος τῆς ψυχῆς ᾗ λέγεται σπουδαία καὶ φαύλη), πλὴν εἰ μὴ κατὰ μικρὸν καὶ διικνοῦνταί τινες τῶν κινήσεων, καὶ ταύτῃ βελτίω γίνεται τὰ φαντάσματα τῶν ἐπιεικῶν ἢ τῶν τυχόντων. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἅλις, καὶ τὸ θρεπτικὸν ἐατέον, ἐπειδὴ τῆς ἀνθρωπικῆς ἀρετῆς ἄμοιρον πέφυκεν. ἔοικε δὲ καὶ ἄλλη τις φύσις τῆς ψυχῆς ἄλογος εἶναι, μετέχουσα μέντοι πῃ λόγου. τοῦ γὰρ ἐγκρατοῦς καὶ ἀκρατοῦς τὸν λόγον καὶ τῆς ψυχῆς τὸ λόγον ἔχον ἐπαινοῦμεν· ὀρθῶς γὰρ καὶ ἐπὶ τὰ βέλτιστα παρακαλεῖ· φαίνεται δ᾽ ἐν αὐτοῖς καὶ ἄλλο τι παρὰ τὸν λόγον πεφυκός, ὃ μάχεται καὶ ἀντιτείνει τῷ λόγῳ. ἀτεχνῶς γὰρ καθάπερ τὰ παραλελυμένα τοῦ σώματος μόρια εἰς τὰ δεξιὰ προαιρουμένων κινῆσαι τοὐναντίον εἰς τὰ ἀριστερὰ παραφέρεται, καὶ ἐπὶ τῆς ψυχῆς οὕτως· ἐπὶ τἀναντία γὰρ αἱ ὁρμαὶ τῶν ἀκρατῶν. ἀλλ᾽ ἐν τοῖς σώμασι μὲν ὁρῶμεν τὸ παραφερόμενον, ἐπὶ δὲ τῆς ψυχῆς οὐχ ὁρῶμεν. ἴσως δ᾽ οὐδὲν ἧττον καὶ ἐν τῇ ψυχῇ νομιστέον εἶναί τι παρὰ τὸν λόγον, ἐναντιούμενον τούτῳ καὶ ἀντιβαῖνον. πῶς δ᾽ ἕτερον, οὐδὲν διαφέρει. λόγου δὲ καὶ τοῦτο φαίνεται μετέχειν, ὥσπερ εἴπομεν· πειθαρχεῖ γοῦν τῷ λόγῳ τὸ τοῦ ἐγκρατοῦς — ἔτι δ᾽ ἴσως εὐηκοώτερόν ἐστι τὸ τοῦ σώφρονος καὶ ἀνδρείου· πάντα γὰρ ὁμοφωνεῖ τῷ λόγῳ. φαίνεται δὴ καὶ τὸ ἄλογον διττόν. τὸ μὲν γὰρ φυτικὸν οὐδαμῶς κοινωνεῖ λόγου, τὸ δ᾽ ἐπιθυμητικὸν καὶ ὅλως ὀρεκτικὸν μετέχει πως, ᾗ κατήκοόν ἐστιν αὐτοῦ καὶ πειθαρχικόν· οὕτω δὴ καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῶν φίλων φαμὲν ἔχειν λόγον, καὶ οὐχ ὥσπερ τῶν μαθηματικῶν. ὅτι δὲ πείθεταί πως ὑπὸ λόγου τὸ ἄλογον, μηνύει καὶ ἡ νουθέτησις καὶ πᾶσα ἐπιτίμησίς τε

[1103a] καὶ παράκλησις. εἰ δὲ χρὴ καὶ τοῦτο φάναι λόγον ἔχειν, διττὸν ἔσται καὶ τὸ λόγον ἔχον, τὸ μὲν κυρίως καὶ ἐν αὑτῷ, τὸ δ᾽ ὥσπερ τοῦ πατρὸς ἀκουστικόν τι. διορίζεται δὲ καὶ ἡ ἀρετὴ κατὰ τὴν διαφορὰν ταύτην· λέγομεν γὰρ αὐτῶν τὰς μὲν διανοητικὰς τὰς δὲ ἠθικάς, σοφίαν μὲν καὶ σύνεσιν καὶ φρόνησιν διανοητικάς, ἐλευθεριότητα δὲ καὶ σωφροσύνην ἠθικάς. λέγοντες γὰρ περὶ τοῦ ἤθους οὐ λέγομεν ὅτι σοφὸς ἢ συνετὸς ἀλλ᾽ ὅτι πρᾶος ἢ σώφρων· ἐπαινοῦμεν δὲ καὶ τὸν σοφὸν κατὰ τὴν ἕξιν· τῶν ἕξεων δὲ τὰς ἐπαινετὰς ἀρετὰς λέγομεν.

***
[13] Αφού λοιπόν η ευδαιμονία είναι ενέργεια της ψυχής σύμφωνη με την τέλεια αρετή, πρέπει τώρα να μιλήσουμε για την αρετή. Ίσως με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε, επίσης, να διακρίνουμε ακόμη καλύτερα την ουσία της ευδαιμονίας.

Όλοι, άλλωστε, το παραδέχονται ότι και ο γνήσιος, ο αληθινός πολιτικός για την αρετή κοπιάζει κατά κύριο λόγο. Πραγματικά, αυτό που θέλει ο πολιτικός είναι να κάνει τους πολίτες αγαθούς και υπάκουους στους νόμους. Παράδειγμα έχουμε τους νομοθέτες των Κρητών και των Λακεδαιμονίων — και όσους άλλους υπήρξαν σαν κι αυτούς. Και, φυσικά, αν η πρόθεση αυτή ανήκει στην πολιτική, τότε η έρευνά μας —θα έλεγε κανείς— εντάσσεται απολύτως στον αρχικό μας σχεδιασμό. Το έργο μας λοιπόν είναι να μιλήσουμε για την αρετή — για την αρετή, βέβαια, του ανθρώπου, αφού το αγαθό που ψάχναμε ήταν το αγαθό για τον άνθρωπο και η ευδαιμονία ήταν η ευδαιμονία του ανθρώπου. Λέγοντας «αρετή του ανθρώπου» εννοούμε όχι την αρετή του σώματος, αλλά την αρετή της ψυχής — και την ευδαιμονία ενέργεια της ψυχής δεν τη λέγαμε; Με τα πράγματα να έχουν έτσι, είναι φανερό ότι ο πολιτικός πρέπει να γνωρίζει, σε κάποιο βαθμό, τα σχετικά με την ψυχή, ακριβώς όπως ο γιατρός που θέλει να θεραπεύσει τα μάτια πρέπει να γνωρίζει το σώμα στο σύνολό του — ένα λόγο παραπάνω, αφού η πολιτική επιστήμη είναι πιο άξια τιμής και ανώτερη από την ιατρική. Οι πιο καλλιεργημένοι, άλλωστε, μεταξύ των γιατρών κάνουν πολλά προκειμένου να γνωρίσουν καλά το ανθρώπινο σώμα. Συμπέρασμα: Πρέπει και ο πολιτικός να φροντίσει να αποκτήσει μια σαφή εικόνα σχετικά με την ψυχή του ανθρώπου· να το κάνει μάλιστα αυτό για τον λόγο που είπαμε — στον βαθμό, πάντως, που είναι αρκετός για τα θέματα που συζητούμε· ένας πιο εξονυχιστικός λόγος, που να φτάνει σε πολλές λεπτομέρειες, συνεπάγεται ασφαλώς μια πιο κοπιαστική εργασία από αυτήν που απαιτεί ο τωρινός μας στόχος.

Κάποια πράγματα λέγονται για την ψυχή και στα εξωτερικά έργα· αυτά είναι αρκετά, και πρέπει να χρησιμοποιηθούν· όπως, επιπαραδείγματι, ότι ένα μέρος της ψυχής είναι το δίχως λόγον, ενώ το άλλο είναι αυτό που έχει λόγον. Τώρα, αν τα δύο αυτά μέρη είναι χωρισμένα το ένα από το άλλο όπως τα μέρη του σώματος ή καθετί που μπορεί να διαιρεθεί σε μέρη ή μήπως είναι δύο επειδή το καθένα τους έχει άλλον ορισμό, από τη φύση τους όμως είναι αξεχώριστα, όπως το κοίλο και το κυρτό στην περιφέρεια του κύκλου, αυτό δεν έχει για μας αυτή τη στιγμή καμιά ιδιαίτερη σημασία.

Ένα μέρος από το άλογο μέρος της ψυχής είναι κοινό σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς: είναι το φυτικό μέρος της, αυτό που κάνει όλους αυτούς τους ζωντανούς οργανισμούς να τρέφονται και να μεγαλώνουν· είναι, πράγματι, εκείνη η δύναμη της ψυχής που πρέπει, σκέφτομαι, να τη δεχτεί κανείς για όλους τους τρεφόμενους οργανισμούς,

[1102b] για τα έμβρυα, αλλά επίσης και για τους ολοκληρωμένους οργανισμούς — δεν είναι αυτό πιο λογικό παρά να δεχτούμε γι᾽ αυτούς τους τελευταίους μια διαφορετική δύναμη; Είναι φανερό ότι η αρετή αυτού του μέρους της ψυχής είναι κοινή σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και δεν χαρακτηρίζει αποκλειστικά και μόνο τους ανθρώπους· γιατί αυτό το μέρος, αυτή δηλαδή η δύναμη της ψυχής ενεργεί, κατά την αντίληψη όλων, κυρίως στη διάρκεια του ύπνου, ακριβώς όμως τότε είναι που φαίνεται ελάχιστα καθαρά ποιός είναι καλός και ποιός είναι κακός (εξού και η ρήση ότι στη μισή ζωή τους οι ευδαίμονες δεν διαφέρουν σε τίποτε από τους δυστυχισμένους —κάτι πολύ λογικό, αφού στον ύπνο η ψυχή βρίσκεται σε αδράνεια ως προς αυτό που την κάνει να χαρακτηρίζεται φορέας της αρετής ή της κακίας)— εκτός και αν εξαιρέσουμε την περίπτωση που, σε μικρή βέβαια έκταση, κάποιες κινήσεις φτάνουν ως την ψυχή, και τότε τα όνειρα των καλών ανθρώπων είναι καλύτερα από τα όνειρα των συνηθισμένων ανθρώπων. Αρκετά όμως όσα είπαμε για το θέμα αυτό. Ας αφήσουμε λοιπόν καταμέρος τα θρεπτικό μέρος της ψυχής, αφού από τη φύση του δεν μετέχει στην ανθρώπινη αρετή.

Φαίνεται όμως ότι στην ψυχή υπάρχει και άλλο ένα άλογο μέρος, που όμως μετέχει κατά κάποιον τρόπο στον λόγο. Έτσι, όταν μιλούμε για εγκρατή και για μη εγκρατή άνθρωπο, ο έπαινός μας είναι για τον λόγο και για το μέρος της ψυχής που έχει αυτόν τον λόγο, αφού αυτός είναι που παρακινεί σωστά και προτρέπει στο καλύτερο. Είναι όμως φανερό ότι και στα δύο υπάρχει και μια άλλη δύναμη, αντίθετη —από τη φύση της— με τον λόγο, μια δύναμη που αντιμάχεται τον λόγο και αντιστέκεται σ᾽ αυτόν. Είναι αυτό ακριβώς που συμβαίνει στα παράλυτα μέλη του σώματος: θέλουμε να τα κινήσουμε προς τα δεξιά, και εκείνα —αντίθετα— κινούνται προς τα αριστερά· το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή: οι ορμές των ακρατών ανθρώπων κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση· μόνο που στο σώμα το βλέπουμε το ξεστράτισμα, ενώ στην ψυχή δεν το βλέπουμε. Εν πάση περιπτώσει δεν υπάρχει καθόλου λιγότερος λόγος να θεωρούμε ότι και στην ψυχή υπάρχει κάτι που αντιτίθεται στον λόγο, κάτι που εναντιώνεται και αντιστέκεται σ᾽ αυτόν (πώς αυτό είναι κάτι άλλο, δεν χρειάζεται να μας απασχολήσει εδώ). Μετέχει, πάντως, και αυτό στον λόγο, όπως είπαμε· το βέβαιο είναι ότι στην περίπτωση του εγκρατούς αυτό πειθαρχεί στον λόγο — και ασφαλώς είναι ακόμη πιο υπάκουο στην περίπτωση του μετρημένου και ανδρείου ανθρώπου: εδώ η συμφωνία με τον λόγο είναι πλήρης.

Έγινε λοιπόν φανερό ότι και το άλογο μέρος της ψυχής είναι διπλό· το φυτικό μέρος δεν μετέχει καθόλου στον λόγο, ενώ το επιθυμητικό μέρος (με γενικότερη ονομασία: το ορεκτικό μέρος της ψυχής) μετέχει κατά κάποιον τρόπο στον λόγο, στον βαθμό που υπακούει και πειθαρχεί σ᾽ αυτόν. Είναι, επομένως, όπως όταν λέμε ότι κάποιος «λογαριάζει» τον πατέρα του και τους φίλους του και όχι όπως όταν λέμε ότι κάποιος «λογαριάζει» κάτι στα μαθηματικά. Το ότι το άλογο μέρος της ψυχής πείθεται κατά κάποιον τρόπο από τον λόγο φαίνεται και από το ότι δίνουμε συμβουλές, και γενικά από το ότι επιτιμούμε

[1103a] και προτρέπουμε.

Αν λοιπόν πρέπει να πούμε ότι και αυτό το μέρος της ψυχής έχει λόγον, τότε διπλό θα είναι και το μέρος της ψυχής που έχει λόγον: ένα θα είναι το μέρος που έχει λόγον στην κυριολεξία και μέσα του, και άλλο ένα αυτό που έχει την ιδιότητα «να υπακούει» στον λόγον, όπως ακριβώς υπακούει κανείς στον πατέρα του. Κατά τη διάκριση αυτή υποδιαιρείται και η αρετή σε είδη. Άλλες, πράγματι, αρετές τις λέμε διανοητικές και άλλες ηθικές: η σοφία, η αντιληπτικότητα, η φρόνηση είναι διανοητικές αρετές, ενώ η ελευθεριότητα και η σωφροσύνη είναι ηθικές αρετές. Μιλώντας, πράγματι, για τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου δεν λέμε ότι είναι σοφός ή ότι έχει γρήγορη αντίληψη, αλλ᾽ ότι είναι πράος ή σώφρων. Επαινούμε, πάντως, και τον σοφό για την ψυχική ιδιότητα που έχει. Τις άξιες επαίνου έξεις τις λέμε αρετές.