Aθηνά, Φρόνηση εκ της Ζωής – Ζηνός κεφαλής εξελθούσα.
Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, πως όλοι οι λαοί, έχουν τα ιερά τους κείμενα, στα οποία εντρυφούν με σεβασμό και αναβαπτίζονται στις αρετές και τα ιδανικά της φυλής. Ένα τέτοιο ιερό και εξαιρετικά παραμελημένο κείμενο για τους Έλληνες, αναμφίβολα το κορυφαίο, είναι η συνολική κληρονομιά του Ομήρου! Στα κείμενα αυτά, δεσπόζει η μορφή του Οδυσσέα, που εξιδανικευμένη απ’ τον αρχαίο μύστη Όμηρο, προβάλλει ως αγωνιστικό πρότυπο, κυρίως υπέρ βωμών και εστιών!
Ο Οδυσσέας έχει άφθονες αρετές, αλλά σταδιακά αποκτά και όλες εκείνες τις διοικητικές ικανότητες, που χαρακτηρίζουν έναν ιδανικό ηγέτη, του οποίου η νοημοσύνη ανθίζει από σπιρτάδα και αντοχές, απέναντι στις κακουχίες και τις ποικίλες προκλήσεις της ζωής. Το μεγάλο ερώτημα λοιπόν, απ’ την αρχαιότητα ακόμα είναι, ποια είναι αυτά τα διακριτά στάδια της αναπτυσσόμενης νοημοσύνης; Με όλες τις ενδεδειγμένες επιφυλάξεις, θα τολμήσω να σας περιγράψω την κλίμακα αυτή, όπως κατά τη γνώμη μου προκύπτει απ’ την συνολική μας αυτή μελέτη, Μήτιδος, Αθηνάς και Οδυσσέως!
1) Ο απλοϊκός γνώστης, εκείνος που διαθέτει στοιχειώδεις και ασύνδετες απλοϊκές γνώσεις και δεν ενδιαφέρεται ή δεν μπορεί να βάλει κάποια τάξη σ’ αυτές. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο και αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων!
Είναι κυρίως ο αφελής και αισθησιακός άνθρωπος, που ούτε χρόνο ούτε διάθεση, αλλά συχνά ούτε και την ικανότητα έχει, να αποκτήσει περισσότερα πνευματικά προσόντα. Αυτό μπορεί να προέρχεται από έλλειψη επαφής με την κατάλληλη παιδεία, αλλά και από βιολογική πνευματική ανεπάρκεια.
Το φαινόμενο της νοημοσύνης είναι σχετικά πρόσφατη βιολογική κατάκτηση στον πλανήτη μας και προφανώς η απλοϊκότητα είναι εντελώς φυσιολογικά η πλέον διαδεδομένη μορφή ανθρώπινης νοημοσύνης! Συνεπώς είναι μια φυσιολογική κατάσταση, που ανταποκρίνεται όπως φαίνεται στην μέση βιολογικο-πνευματική ηλικία της ανθρωπότητας. Πρόκειται λοιπόν για την συντριπτική μερίδα των συνανθρώπων μας, που εντελώς ικανοποιημένοι, φορούν την στοιχειώδη «καθημερινή νοημοσύνη» όπως την ονομάζω εγώ!
Απλοϊκός λοιπόν, γενικά: «ο απερίσκεπτος, ο ευκολόπιστος και ο αφελής». «Ο εναντιωμένος στις (πνευματικές κυρίως) δυσκολίες». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 899.19.
2) Ο φιλόσοφος ή ερευνητής. Κάποιοι όμως απ’ το πλήθος, με περισσότερα πνευματικά εφόδια ή ευκαιρίες, εξερευνώντας τους ορίζοντες των ίδιων των αισθησιασμών τους και μελετώντας τους διάφορους γρίφους της ζωής, σταδιακά διευρύνουν τομείς της πνευματικής και υλικής ζωής τους, υιοθετώντας ή παράγοντας τέχνες ή αλλιώς αρετές. Οι άνθρωποι αυτοί, πέρα απ’ τις ευκαιρίες παιδείας, διαθέτουν μάλλον και σχετικό βιολογικό πλεονέκτημα και εξ αυτού μπορούν να εκτιμούν και ν’ αναζητούν με διαβαθμισμένο πάθος τη γνώση. Αλλά η έρευνά τους είναι ακόμα σε εξέλιξη και όπως λέει και ο Αριστοτέλης: «Ο γαρ μανθάνων ουκ έχει». AristotelesPhil. Metaphysica 1049b.34. Δηλαδή: Όποιος μαθαίνει… ακόμα δεν κατέχει.
Μιας και: «φιλοσοφείν… (είναι) το θαυμάζειν και απορείν» (Plutarchus Phil. De Eapud Delphos 385.C,4), το δεύτερο δηλαδή στάδιο της πνευματικής ανέλιξης, (στο οποίο κανείς μπορεί και να παραμείνει ισόβια), προκύπτει όταν ο άνθρωπος θαυμάζοντας και απορώντας, αναλαμβάνει με προσωπικό μόχθο, να εξερευνήσει τον φυσικό και πνευματικό κόσμο που τον περιβάλλει, αναγνωρίζοντας πλέον τα συντριπτικά οφέλη της σοφίας που επιδιώκει. Όμως: «ο Πυθαγόρας έλεγε: φιλοσοφία εστί (όχι σοφία, αλλά…) φιλία σοφίας».Ammonius Phil. In Porphyrii 9.16.
Ο φιλόσοφος λοιπόν είναι: «φιλομαθής, διαλεκτικός, θεωρητικός, παιδευτικός, προτρεπτικός, νουθετικός, διδασκαλικός, επανορθούμενος τα της γνώμης αρρωστήματα, (δηλαδή αναθεωρητικός), επί την αρετήν άγων, θυμόν κοιμίσαι, επιθυμίας πραΰναι, ηδονάς ρυθμίσαι, φιλοχρηματίαν συμμετρήσαι, αλαζονείαν κολάσαι, ακολασίαν νουθετήσαι, ασέλγειαν σωφρονίσαι». Julius Pollux Gramm. Onomasticon 4.39.2. Ή τέλος πάντων… κάτι απ’ όλα αυτά!
Γενικά είναι ο άνθρωπος, που προσπαθεί να θέτει όρια στους αισθησιασμούς και την αλαζονεία του, και καλλιεργεί τη γνώση για μεγαλύτερο φωτισμό του νου. Στόχος του η σοφία, στην οποία όμως είναι άγνωστο αν θα καταφέρει ποτέ να φτάσει. Το «θαυμάζειν και απορείν», που είναι ο μηχανισμός της αναζήτησης και της φιλοσοφίας, μπορεί ν’ αποδειχθεί γι’ αυτόν, ένας τόπος δαιδαλώδους σκλαβιάς, απ’ τον οποίο δεν θα μπορέσει ποτέ να βρει διέξοδο σοφίας.
3) Ο σοφός είναι μια κλίμακα παραπάνω απ’ τον φιλόσοφο, γιατί είναι εκείνος, που έχει ήδη αποκτήσει ή παράγει ένα σημαντικό σύνολο αξιοπρόσεκτων γνώσεων και αρετών, και όχι μόνο τις κατέχει, αλλά τις διαχειρίζεται με θαυμαστή ευχέρεια. «Ο σοφός, κατά πάσαν «αρετήν» (τέχνη πνευματική ή υλική) ενεργεί». Antisthenes Phil. et Rhet. (002) 56.5. Ο σοφός είναι αξιοσέβαστος: «Σοφός: παρά το σέβω, (σέβας). Τον σοφόν πάντες σεβόμεθα, η παρά το σώα φάσκειν (σοφά ομιλεί)». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 1661.13.
Για να μη θυμηθούμε και την κορυφαία για μένα ρήση, που δεν είναι καν ελληνική: «Σοφός είναι εκείνος, που γνωρίζει αρχαίες απάτες θεών και ανθρώπων». Αβέστα – Γιάσνα 29.4.
Πράγματι, ο σοφός είναι ένας εξαιρετικά χρήσιμος άνθρωπος… σε ό,τι επιλέξει να υπηρετήσει! Προσοχή όμως, ο κάθε «σοφός», δεν σημαίνει ότι έχει επιλέξει και τους σωστούς σκοπούς ή ιδανικά! Μπορεί ακόμα να επιλέξει οποιονδήποτε σκοπό ή αξίες, αφού: «Και τους (επιτυχημένους) κλέπτας γαρ σοφούς έλεγον». Suda sigma. 822.1.
Μάλιστα, το γεγονός ότι γνωρίζει και χειρίζεται άριστα ένα μικρό ή μεγάλο τμήμα των απαραίτητων στον άνθρωπο γνώσεων, αλλά δεν έχει επιλέξει ακόμα ιδανικά… τον καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο εμπόρευμα, στην αγορά εξουσίας. Ο κίνδυνος του σοφού, είναι να επιλέξει ή να παράγει λάθος ιδανικά, στα οποία ενθέρμως θα καταθέσει τις πανίσχυρες εφευρέσεις ή υπηρεσίες του!
Άλλες συνηθισμένες και εντελώς δικαιολογημένες παρεκτροπές του σοφού, είναι η υπερβολική αυτοπεποίθηση, ο άμετρος εγωισμός, η ιδιωτεία και η άμετρη φιλοδοξία, η αυταρέσκεια και φυσικά το συνηθέστερο όλων, οι ανεξέλεγκτες και ατέρμονες ηχηρές διχογνωμίες, εμμονές ή διαμάχες με άλλους σοφούς. «Έθος γάρ τοις σοφοίς μάχεσθαι προς αλλήλους». Michael Apostolius Paroemi (001) 14.62.
Όπως καταλαβαίνετε, στην κλίμακα απλοϊκός, φιλόσοφος, σοφός, τα πράγματα είναι ακόμα εξαιρετικά ρευστά και άκρως επισφαλή και επικίνδυνα! Παράδειγμα: οι έξι χιλιάδες σοφοί επιστήμονες του Σερν (CERN), που ασχολούνται επί μισθώ στην έρευνα των μικροσωματιδίων, χωρίς να έχουν ή να ζητούν ποτέ καμιά απολύτως εγγύηση, για το «που» (σε ποια εξουσία δηλαδή) θα καταλήξει αυτή η πανίσχυρη γνώση που παράγουν!
Τα πράγματα όμως εξομαλύνονται σχετικά, όταν ο σοφός αρχίζει ν’ αναζητά ευγενή ιδανικά, για να καταθέσει εκεί τις υπηρεσίες της πολύτιμης σοφίας του και τότε γίνεται… συνετός ή «αγχίνους».
4) Ο συνετός ή αγχίνους: Όπως είπαμε παραπάνω,τα πνευματικά προσόντα ή προϊόντα του σοφού, μπορούν να καταλήξουν σε απλό επαγγελματισμό και προσωπικό πλουτισμό. Εν γνώσει ή εν αγνοία του, να καταλήξει έμμισθος υπηρέτης π.χ. των απενάντιων δυνάμεων, παράγοντας εργαλεία πολέμου… εναντίον π.χ. της ίδιας του της πατρίδος! Ο συνετός όμως ή αγχίνους άνθρωπος, έχει ένα επιπλέον σταθερό πλεονέκτημα, θεωρεί καθήκον του την αναζήτηση ενός ευγενούς ιδανικού, στου οποίου την υπηρεσία θα καταθέσει τη σοφία του. Έτσι μειώνει αισθητά την πιθανότητα να υπηρετεί αλλότριους αφέντες!
«Σύνεση ή Αγχίνοια: έξις (ροπή) ευρετική του καθήκοντος».Suda alpha. 403.1. «Σύνεση ή Αγχίνοια: η οξύτητα του νοός, η ευρετική του δέοντος». Pseudo-Zonaras Lexicogr. alpha. 23.12. «Καθήκοντα: τα πρέποντα το δέοντα τα αρμόζοντα». Pseudo-Zonaras Lexicogr. «Καθήκοντα μεν είναι όσα λόγω (αιτιολογημένα) πρέπει ποιείν». Suda kappa. 77.6. «Ότι ευλαβής αεί εν τοις καιρίοις (ευλαβείται πάντοτε τα καίρια και τις προτεραιότητες) ο αγχίνους». Eustathius Philol. Scr. Eccl. Commentariiad Homeri Odysseam 2.27.20.
Ο αγχίνους λοιπόν προσπαθεί να είναι ο καλόβουλος ή αλλιώς ο εύβουλος: «Ευβουλία: επιστήμη του σκοπείσθαι, (επιστήμη της σκοπιμότητας!) ποια και πως πράττοντες πράξομεν συμφερόντως». Suda epsilon. 3384.1. «Θέασαι δε και τας άλλας αρετάς νενεμημένας κατ’ άνδρα, την μεν ανδρείαν κατά τον Αίαντα, την δε αγχίνοιαν κατά τον Οδυσσέα, το δε θάρσος κατά τον Διομήδην, την δε ευβουλίαν κατά τον Οδυσσέα αυτόν, ούτως άρα εικόνα ημίν υποτίθεται χρηστού βίου και αρετής ακριβούς». Maximus Soph. Dialexeis 26.6.b,3. «Αγχίνους: συνεχείς και πυκνάς έχειν τας φρένας». Etymologicum Magnum 574.54.
Όμως, παρ’ όλο που ο αγχίνους είναι ένα πλεονεκτικότατο άτομο με εξαιρετικές πιθανότητες εντοπισμού αληθινά ευγενικών ιδανικών, τίποτε δεν έχει τελειώσει ακόμα! Στον αγώνα της ανακάλυψης καθήκοντος, σκοπών και ιδανικών προς υπηρεσία, παρά πολλοί στόχοι, μπορούν ακόμα να εκληφθούν λαθεμένα ως αληθινοί, ενώ μακράν απέχουν των πραγματικών ιδανικών! Παράδειγμα, ο επί δύο χιλιετίες επίμονος εκχριστιανισμός της ανθρωπότητας, που ενώ μονοπώλησε επιτυχώς την ιδέα της επιλογής ιδανικών, τα αποτελέσματα κάθε άλλο παρά ιδανικά υπήρξαν! Ενώ λοιπόν η αγχίνοια είναι εξαιρετικό ζητούμενο, δεν είναι το τέλος της πνευματικής μας ανέλιξης.
5) Ο φρόνιμος: Εκείνος που έχει ήδη βρει τον ιδανικό σκοπό και τον υπηρετεί με όλη την σοφία και τις «αρετές» (δεξιότητές) του!«Το μεγαλύτερο καλό και όλων αρχή (κορυφή), είναι η φρόνηση. Γι’ αυτό ψηλότερα κι απ’ την φιλοσοφία ακόμα στέκει η φρόνηση. Και απ’ αυτήν (μέσα σ’ αυτήν, πρέπει να) κινούνται (να λειτουργούν) οι άλλες αρετές (δεξιότητες), που διδάσκουν πως δεν μπορεί κανείς να ζει ευχάριστα, χωρίς να ζει φρόνιμα». Διογένης Λαέρτιος – Βίοι Φιλοσόφων – Επίκουρος 132.
Το καλό της φρόνησης, είναι ότι έχει διευρυμένα κριτήρια: «Φρόνηση: στοχαστικήν του μέλλοντος». Eustathius Philol. et Scr. (001) 1.140.7-8. «Επιστήμη αγαθών και κακών,διάθεσις καθ’ ην κρίνομεν τι πρακτέον και τι ου πρακτέον».Plato Phil. Definitiones (037) 411.d.5-7. «Φρόνιμος: πράττειν α δει (τα δέοντα)». Democritus Phil. (002) 2.1-4. Η μεν φρόνησις… των προς τον σκοπόν φερόντων εστίν ευρετική τε και ζητητική». Alexander Phil. Ηθικά προβλήματα 143.6. «Η φρόνησις, των ανθρώπων τα παρόντα διορθώνει, τα μέλλοντα προβλέπει και εκ των ήδη γινόμενων λαμβάνει πείραν. Των τριών τούτων μερών του χρόνου εποπτική είναι η φρόνησις». Iamblichus Phil. Theologoumena arithmeticae (005) 16.19-22.
Ο φρόνιμος λοιπόν, είναι εξοικειωμένος με τον κόσμο των βαθυστόχαστων κριτηρίων και με τη βοήθειά τους έχει επιλέξει τον ιδανικό σκοπό, στον οποίο αξίζει να καταθέσει τις υπηρεσίες του. «Τι ούν αγαθόν εστιν; ουδέν αλλ’ η φρόνησις. Τι δε η φρόνησις; ουδέν αλλ’ η αγαθών επιστήμη». Plutarchus Biogr., Phil., Decommunibus notitiis adversus Stoicos (1058e-1086b) 1072.B,2. Βλέπε και στο διαδίκτυο το άρθρο μου: «Επιτελούς ετέθη η σημαντικότερη ερώτηση όλων των εποχών: Έχουν κοινωνική ευθύνη οι επιστήμονες;».
Όμως, παρ’ όλο που ο φρόνιμος έχει εξαιρετικές πιθανότητες να εντοπίσει υψηλά ιδανικά και να τα υπηρετεί από ψυχής… στον δαιδαλώδη κόσμο μας, γεμάτο από παραπλανητικά ιδανικά, η λάθος επιλογή παραμονεύει ακόμα: «Η φρόνησις προς το καλόν και το αισχρόν αμφοτέρων αυτών (των κατευθύνσεων) επιστήμη είναι». Alexander Phil. In Aristotelis topicorum libros octo commentaria 412.1. Έτσι, η πιθανότητα λαθεμένης επιλογής εξακολουθεί να υπάρχει! Τι λοιπόν θα αποκλείσει επί το ελληνικότερον, στο μέγιστο δυνατό βαθμό την πιθανότητα παραπλάνισής μας στην επιλογή ιδανικών; Μόνο η «κατ’ Αθηνάν φρόνησις». Περισσότερα βλέπε στο προσωνύμιο της Αθηνάς «Φρόνηση».
Η φρόνηση λοιπόν, μπορεί να είναι το ύψιστο ζητούμενο, αλλά… φρόνηση διαφέρει φρονήσεως, διότι:Μόνο «η εκ της κεφαλής του Διός γεννημένη… είναι η τέλεια φρόνησηκαι των (ορθών) λογισμών μητέρα». Heraclitus Phil. 19.6.1-20.1.2.
Επειδή λοιπόν, ακόμα και ο άνθρωπος που αναζητά με πάθος την τέλεια φρόνηση ή νομίζει πως την κατέχει, παρά τους κόπους και την καλή του θέληση μπορεί να σφάλει… η τελική Λυδία λίθος της ορθής φρόνησης… είναι μία, δηλαδή, η αθηνάδιος φρόνηση και η κατοχή των μυστηρίων της!
6) Ο Αθηνάδιος Μύστης ή ο κατ’ Αθηνάν φρόνιμος: Επειδή λοιπόν ακόμα και η επιλογή φρονήματος, μπορεί να ξεστρατίσει σε όλες τις αναπάντεχες κατευθύνσεις, μέγα πρότυπο φρόνησης για τους Έλληνες, η Αθηνά και ο αθηνάδιος Οδυσσέας. «Οδυσσέως φρόνησις: διά της οποίας αναγκάζεται τις, περισσότερο των άλλων πονείν υπέρ της κοινής (των Ελλήνων) σωτηρίας και νίκης». Dio Chrysostomus Soph. Orationes (001) 59.1.1-5. «Τον Ομηρικόν δε Οδυσσέα, δεινόν λέγομεν φρόνιμον όντα και ευρετικόν των προς τον υγιή σκοπόν συντελούντων». Eustratius Phil, In Aristotelis ethica Nicomachea vi commentaria (003) 392, 37.
«Το δε κατ’ Αθηνάς θέλημα, σύζευξη είναι αρετής και Οδυσσέως». Libanius Rhet. Soph. Progymnasmata 8.2.22.3. Άλλωστε, ολόκληρη η ομηρική Οδύσσεια, δείχνει αυτόν ακριβώς τον πνευματικό «ναυαγό», που παραπαίοντας ανάμεσα σε αναρίθμητα θέλγητρα και κινδύνους, καταφέρνει να υποτάξει τις αρετές του στο φρόνημά του, ώστε να φτάσει κάποτε στην «Ιθάκη».
Στόχος λοιπόν της ελληνικής αναζήτησης… η κατ’ Αθηνάν φρόνησις! «Γλαυκώπις Αθήνης η φρόνησις των αρίστων Ελλήνων». Scholia In Homerum, (004) 7.17.1. «Αθήνη: η φρόνησις… μελλόντων και δεόντων προβλεπτική». Eustathius Philol. etScr. (001) 132.14-18. «Φρόνησις αγαθή θεός μέγας». Sophocles Τrag. (008) 922.2. «Φρονήσεως μεν έργον: το στρατηγείν προς αντικείμενας (αντιπάλους) δυνάμεις»! Pseudo-Zonaras Lexicogr. (001) phi. 1824.11-15. Και βέβαια ο τελικώς ορισμός της ελληνικής φρόνησης είναι: «Θεοφιλής και μάλιστα κατ’ Αθηνάν,ο εστι φρόνησις». Eustathius Philol., Scr. Eccl., Commentarii ad Homeri Iliadem 1.771.14.
Η φρόνηση είναι το σημαντικότερο απόκτημα, στην περιπέτεια της πνευματικής μας προόδου. Αλλά για να είμαστε σίγουροι πως έχουμε επιλέξει την ορθότερη φρόνηση, επιλέγουμε«την κατ’ Αθηνάν φρονήσιν».Eustathius Philol. Scr. Eccl. Commentarii Iliadem 1.798.16.
Το ελληνικό λοιπόν μοντέλο θεολογίας και φρόνησης, είναι οι σκέψεις της Αθηνάς, που δεν προκύπτουν ούτε ορίζονται αυθαίρετα, αλλά ελέγχονται απ’ τις πράξεις και τα προσωνύμια-ιδιότητές της: «Κατ’ Αθηνάν, ήτοι φρονίμως διανοηθείς». EustathiusPhilol. Scr. Eccl. Commentarii Iliadem 4.752.18. Ο Αθηνάδιος Μύστης λοιπόν, είναι ο κάτοχος των μυστηρίων της Αθηνάς, ο Δάσκαλος και Ιερέας της!
Ο «Κατ’ Αθηνάν φρόνημος»… όχι μόνο έχει θητεύσει και κατακτήσει όλα τα προηγούμενα επίπεδα της πνευματικότητας, (με όλα τα λάθη και τις δοκιμασίες που αυτό συνεπάγεται) αλλά και με ποικίλους τρόπους, μπορεί πλέον να διδάσκει, να εμπνέει ή και να χειραγωγεί ανθρώπους ή κοινωνίες, απ’ όλα τα προηγούμενα στάδια της νοημοσύνης! Είναι ο άνθρωπος, που έχοντας τον νου της Αθηνάς, γνωρίζει «όλα» τα επικίνδυνα σταυροδρόμια της γνώσης. Αυτός κατέχει το πληρέστερο οπλοστάσιο «ελληνικού», αθηνάδιου δηλαδή φρονηματισμού! Ο αξιοσέβαστος αυτός άνθρωπος, γνωρίζει στο μεγαλύτερο δυνατό βάθος, όλες τις περιπέτειες, τις διακυμάνσεις, τις ανατροπές και τις «αντιφατικότητες» της Νοημοσύνης-Αθηνάς!
Ο Μύστης, πολλές φορές στην ελληνική Γραμματεία συγχέεται με τον μυούμενο. Μετά την μύησή του όμως, η ιδανική κατάληξή του είναι, να γίνει αυτός ο δάσκαλος της μύησης! «Μύστης: ο των μυστηρίων εξηγητής». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 1375.6. «Μύστης: ο των απορρήτων διδάσκαλος».Photius Lexicogr. 196b.16. «Μύστης: ο εισηγητής».Hesychius Lexicogr. mu, 2006.1. «Μύστης: ο τα μυστήρια επιστάμενος ή διδάσκων».Suda, Lexicon 1486.1. & Lexica Segueriana, 305.5. «Μύστης: μυσταγωγός ή μυστήρια ειδώς».VerbaInScripturis 63.22. «Αγχίνους σοφός τε (και) μύστης».Archelaus Alchem. 93. «Απόλλωνα, (με την έννοια του φωτισμού) ον Μύστην καλούμεν».Artemidorus Onir. 2.70.158.
Ο Μύστης αποπνέει ιεροπρέπεια και θεοσέβεια, γιατί είναι ο άνθρωπος που βιώνει όχι μόνο το δέον, αλλά και το ελληνότροπον θείον. Είναι ο φύλακας των μυστήριων, γιατί ξέρει τι είναι και τι όχι, θεολογικά, πολιτισμικά και πολιτικά ανακοινώσιμο! Είναι ένας σοφός και ταλαντούχος καλλιτέχνης, που δίκαια ηγείται πνευματικά, αφού με ό,τι κάνει, οδηγεί τις αρετές… στην φρόνηση! Στην ελληνική αθηνάδιο φρόνηση!
Είναι εκείνος που γνωρίζει άριστα τους λόγους της διφυούς Αθηνάς και τις παράδοξες ανατροπές των αθηνάδιων εννοιών! Γνωρίζει πολύ καλά τι είναι «δύναμη» και τι και πότε είναι «πόλεμος»… αλλά κυρίως την παράδοξη αντιφατικότητα της αγριότητας των εργαλείων, «ειρήνης» και «πολέμου»!
Γνωρίζει την ανατομία της ανθρώπινης ευπιστίας, όπως προκύπτει απ’ την πανανθρώπινη ιστορική διαδρομή της Νοημοσύνης-Αθηνάς. Δεν διστάζει να στήσει αξιοθαύμαστους τρόπους χειραγώγησης, αγκιστρώνοντας την κατανόηση και τους εντυπωσιασμούς του καθενός, σ’ αυτό που ο καθένας θεωρεί αξιοπρόσεκτο! Ο φόβος και η σαγήνη, τα μαγικά αυτά εργαλεία, συμπληρώνουν την παιδαγωγική του δεινότητα και επ’ ουδενί δεν αποτελούν απορριπτέα εργαλεία! Είναι σφοδρός αντιπαλογνώστης! Βαθυστόχαστος ανατόμος της νοημοσύνης, γνωρίζει τα πανάρχαια όπλα ποικίλων «θεών» και «ηρώων», καθώς και το απίστευτο βάθος, τους τρόπους και την ποιότητα της ιστορικής απάτης τους… ή όπως το λέει το πανάρχαιο ρητό: «σοφός είναι εκείνος που γνωρίζει αρχαίες απάτες «θεών» και ανθρώπων».
Αβέστα – Γιάσνα 29.4. Δεν εκπλήσσεται από τις συχνές ανατροπές της δύναμης, γιατί γνωρίζει τις αδυναμίες κάθε δύναμης και τις απίστευτες δυνατότητες κάθε αδυναμίας!
Ζει κυρίως στην αφάνεια, και είναι εκεί για να διορθώνει παντοιοτρόπως τα κακώς κείμενα, και όχι για να παριστάνει τον έξυπνο!
Γνωρίζει ότι ο κόσμος μας είναι απολύτως συγκρουσιακός και θα συνεχίσει να είναι τέτοιος για χιλιετίες! Ό,τι δεν επεκτείνεται πεθαίνει, άρα η διαρκής νίκη της Νοημοσύνης Αθηνάς, είναι γι’ αυτόν το διαχρονικό ζητούμενο!
ΑΛ. τί χρῆμα μέλλεις σῶν φρενῶν οὐκ ἔνδον ὢν
