Η ΝΕΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

 Για να αποτιμηθεί το μέγεθος της διανοητικής επανάστασης, που συντελέστηκε από τους Μιλήσιους, η ανάλυση οφείλει να στηριχθεί ουσιαστικά στο έργο του Αναξίμανδρου. Η δικογραφία μάς δίνει για το έργο αυτό μια πληρέστερη ή έστω λιγότερο συνοπτική εικόνα απ’ όσο για τις θεωρίες του Θαλή και του Αναξιμένη. Ακόμη, και κυρίως, ο Αναξίμανδρος όχι μόνο εισήγαγε στο λεξιλόγιό του έναν όρο της περιωπής του όρου αρχή, αλλά επίσης, επιλέγοντας να γράφει σε πεζό λόγο, ολοκλήρωσε το ρήγμα με το ποιητικό ύφος των θεογονιών και εγκαινίασε το νέο φιλολογικό είδος που προσιδιάζει στην ιστορία περί φύσεως. Στον Αναξίμανδρο, τέλος, βρίσκεται εκφρασμένο με τη μεγαλύτερη αυστηρότατο νέο κοσμολογικό σχήμα που θα σφραγίσει κατά τρόπο βαθύ και διαρκή την ελληνική αντίληψη περί σύμπαντος.

Το σχήμα αυτό παραμένει γενετικό. Όπως οι όροι φύσις και γένεσις, διατηρεί και ο όρος αρχή τη χρονική του αξία, την αξία της προέλευσης, της πηγής. Οι φυσικοί ερευνούν από πού και από ποιο δρόμο έφθασε ο κόσμος στο είναι. Η γενετική όμως αυτή ανασύσταση εξηγεί τη διαμόρφωση μιας τάξης που συμβαίνει τώρα να προβάλλεται σ’ ένα χωρικό πλαίσιο. Ένα σημείο πρέπει να υπογραμμιστεί εδώ με ιδιαίτερη έμφαση. Το χρέος των Μιλησίων προς τη βαβυλωνιακή αστρονομία είναι αναμφισβήτητο. Δανείστηκαν από αυτήν τις παρατηρήσεις και τις μεθόδους που, κατά το θρύλο, υποτίθεται ότι επέτρεπαν στον Θαλή να προβλέψει μια έκλειψη ηλίου. Της οφείλουν επίσης διάφορα όργανα, όπως ο γνώμων, που υποτίθεται ότι ο Αναξίμανδρος έφερε στη Σπάρτη. Η ανανέωση των επαφών με την Ανατολή αποδεικνύεται, για μιαν ακόμη φορά, αποφασιστικής σημασίας για να τεθεί σε κίνηση μια ελληνική επιστήμη, στην οποία οι αστρονομικής φύσης προβληματισμοί έπαιξαν στην αρχή πρωτεύοντα ρόλο. Και όμως, χάρη στη γεωμετρική και όχι πλέον αριθμητική υφή της, χάρη στον κοσμικό (profane) χαρακτήρα της, απαλλαγμένον από κάθε αστρική θρησκεία, η ελληνική αστρονομία τοποθετείται από την αρχή σ’ ένα άλλο επίπεδο, σε σύγκριση με τη βαβυλωνιακή επιστήμη από την οποία εμπνέεται. Οι Ίωνες τοποθετούν την τάξη του κόσμου μέσα στο χώρο. Παρουσιάζουν την οργάνωση του σύμπαντος, τις θέσεις, τις αποστάσεις, τις διαστάσεις και τις κινήσεις των άστρων επί τη βάσει γεωμετρικών σχημάτων. Το ίδιο όπως σχεδιάζουν σ’ ένα χάρτη, σ’ έναν πίνακα, την επιφάνεια ολόκληρης της γης, βάζοντας μπροστά στα μάτια όλων το σχήμα του κατοικημένου κόσμου με τις χώρες, τις θάλασσες και τους ποταμούς του, έτσι κατασκευάζουν και μηχανικά μοντέλα του σύμπαντος, όπως εκείνη τη σφαίρα που κατά ορισμένους φαίνεται να είχε κατασκευάσει ο Αναξίμανδρος. Προσφέροντας έτσι στο «θεαθήναι» τον κόσμο, τον κάνουν, στην πλήρη έννοια του όρου, θεωρία, θέαμα.

 

Η γεωμετρικοποίηση αυτή του φυσικού σύμπαντος επισύρει μια γενική αναδιάπλαση των κοσμολογικών προοπτικών, επικυρώνει την έλευση μιας μορφής σκέψης και ενός ερμηνευτικού συστήματος που δεν έχει το ανάλογο του στο μύθο. Για να πάρουμε ένα παράδειγμα, ο Αναξίμανδρος εντοπίζει τη Γη, που θεωρεί ακίνητη, στο κέντρο του σύμπαντος. Προσθέτει ότι αν η Γη παραμένει σε ηρεμία στη 9έση αυτή, χωρίς να έχει ανάγκη από κανένα υποστήριγμα, είναι γιατί με το να βρίσκεται σε ίση απόσταση απ’ όλα τα σημεία της ουράνιας περιφέρειας δεν έχει κανένα λόγο να πάει προς τα κάτω αντί προς τα πάνω, ούτε προς τη μια πλευρά παρά προς την άλλη. Ο Αναξίμανδρος τοποθετεί λοιπόν τον κόσμο σ’ ένα χώρο μαθηματικής αντίληψης, συνιστώμενο από καθαρά γεωμετρικές σχέσεις. Με τον τρόπο αυτό εξαλείφεται η μυθική εικόνα ενός κόσμου ορόφων, όπου το άνω και το κάτω στην απόλυτη αντίθεσή τους διαγράφουν κοσμικά (cosmique) επίπεδα, τα οποία διαφοροποιούν τις θείες Δυνάμεις, και όπου οι άξονες προσανατολισμού του χώρου έχουν αντιδιαστελλόμενες θρησκευτικές σημασίες. Επιπλέον, όλες οι εξηγήσεις με τις οποίες ο μύθος επιζητούσε να δικαιολογήσει τη σταθερότητα της Γης, «ασφαλής βάση για όλους τους ζωντανούς» (Ησίοδος), αποκαλύπτονται ανώφελες και καταγέλαστες: η Γη δεν έχει πλέον ανάγκη «υποστηρίγματος», «ριζών»· δεν χρειάζεται πια ούτε να πλέει, όπως συμβαίνει στο Θαλή, σ’ ένα υγρό στοιχείο απ’ όπου θα είχε αναδυθεί, ούτε να αναπαύεται πάνω σ’ έναν ανεμοστρόβιλο ή, όπως πίστευε ο Αναξιμένης, σ’ ένα εναέριο μαξιλάρι. Ευθύς ως χαράχτηκε το σχήμα του χώρου, τα πάντα είχαν ειπωθεί, έγιναν όλα καθαρά. Γ ία να γίνει αντιληπτό γιατί οι άνθρωποι μπορούν να βαδίζουν με απόλυτη ασφάλεια στο έδαφος, γιατί η Γη δεν πέφτει, όπως συμβαίνει με τα αντικείμενα που βρίσκονται πάνω στην επιφάνειά της, αρκεί να γνωρίζει κανείς ότι όλες οι ακτίνες ενός κύκλου είναι ίσες.

 

Η γεωμετρική ίου δομή προσδίδει στον κόσμο μίαν οργάνωση διαφορετικού είδους από εκείνην που του απέδιδε ο μύθος. Κανένα στοιχείο ή τμήμα του κόσμου δεν είναι πλέον προνομιούχο σε βάρος των άλλων, καμιά φυσική δύναμη δεν κατέχει πλέον τη δεσπόζουσα θέση ενός βασιλιά, που ασκεί πάνω σε όλα τα πράγματα τη δυναστεία του. Υπό τον όρο ότι είναι τοποθετημένη στο κέντρο ενός σύμπαντος απολύτως σφαιρικού, η Γη μπορεί να παραμένει ακίνητη, λόγω της ίσης απόστασής της απ’ όλα τα σημεία, χωρίς να υπόκειται στην οποιαδήποτε κυριαρχία: υπό μηδενός κρατουμένη. Η ρήση αυτή του Αναξίμανδρου, που εισάγει την έννοια του Κράτους, της δύναμης επιβολής πάνω στους άλλους, δείχνει την επιβίωση στην κοσμολογική σκέψη των Ιώνων ενός πολιτικού λεξιλογίου και πολιτικών εννοιών. Όπως πολύ ορθά όμως το υπογραμμίζει ο Charles Η. Kahn σε μια πρόσφατη μελέτη του, ο Αναξίμανδρος υποστηρίζει στο θέμα αυτό μιαν άποψη που πάει πολύ πιο πέρα από εκείνην που εκθέτει μετά απ’ αυτόν ο μαθητής του Αναξιμένης¹. Για τον Αναξιμένη η Γη έχει ανάγκη να ηρεμεί στον αέρα, ο οποίος δεσπόζει σ’ αυτήν (συγκροτεί), όπως η ψυχή δεσπόζει στο σώμα. Για τον Αναξίμανδρο, αντίθετα, κανένα μεμονωμένο στοιχείο, κανένα τμήμα του κόσμου δεν θα μπορούσε να δεσπόζει πάνω στα άλλα. Είναι η ισότητα και η συμμετρία των διαφόρων δυνάμεων από τις οποίες συγκροτείται ο κόσμος που χαρακτηρίζουν τη νέα τάξη της φύσης. Η υπεροχή ανήκει αποκλειστικά σ’ έναν νόμο ισορροπίας και αδιάλειπτης αμοιβαιότητας. Τόσο στη φύση όσο και στην πόλη, τη μοναρχία υποκαθιστά ένα καθεστώς ισονομίας.

 

Από εδώ απορρέει η άρνηση ν’ αποδοθεί ο τίτλος της αρχής στο νερό, όπως κάνει ο Θαλής, στον αέρα, όπως κάνει ο Αναξιμένης, ή σε οποιοδήποτε άλλο ιδιαίτερο στοιχείο. Την πρώτη ουσία, «άπειρη, αθάνατη και θεία, που περικλείει και διέπει» κάθε πράγμα, ο Αναξίμανδρος την αντιλαμβάνεται ως μια ξεχωριστή πραγματικότητα, διαφορετική απ’ όλα τα στοιχεία των οποίων συνιστά την κοινή καταγωγή, ως την ανεξάντλητη πηγή απ’ όπου όλα αντλούν εξίσου την ύπαρξή τους. Ο Αριστοτέλης μάς δίνει τους λόγους αυτής της επιλογής: αν ένα από τα στοιχεία διέθετε αυτή την απεραντοσύνη που ανήκει στο άπειρο, όλα τα άλλα θα καταστρέφονταν από το στοιχείο αυτό. Τα στοιχεία καθορίζονται πράγματι από την αμοιβαία τους αντίθεση, πρέπει λοιπόν να διατελούν πάντοτε τα μεν προς τα δε σε μια σχέση ισότητας (ἰσάζει ἀεΐ τἀναντία [ἰσότης τῆς δυνάμεως])². Δεν υπάρχει λόγος να θέσουμε υπό αμφισβήτηση την ουσιαστική συνάφεια του συλλογισμού του Αριστοτέλη με το θέμα και ν’ απορρίψουμε την ερμηνεία της σκέψης του Αναξίμανδρου που μας προτείνει. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αριστοτελική επιχειρηματολογία ενέχει μια ριζική αλλαγή ως προς τις σχέσεις εξουσίας και τάξης. Η βασιλεία και η μοναρχία, που στα πλαίσια του μύθου εγκαθίδρυαν και στήριζαν την τάξη, στη νέα προοπτική του Αναξίμανδρου εμφανίζονται ως φορείς καταστροφής της τάξης. Η τάξη δεν είναι πλέον ιεραρχική. Συνίσταται στη διατήρηση μιας ισορροπίας μεταξύ δυνάμεων στο εξής ίσων, και από τις οποίες καμιά δεν πρέπει ν’ αποκτήσει πάνω στις άλλες μιαν οριστική κυριαρχία, που θα επέφερε την καταστροφή του κόσμου. Αν το άπειρον κατέχει την αρχή και διέπει κάθε πράγμα, αυτό συμβαίνει γιατί ακριβώς η βασιλεία του αποκλείει τη δυνατότητα ένα στοιχείο να καταλάβει τη δυναστεία. Η πρωτοκαθεδρία του άπειρου εγγυάται τη μονιμότητα μιας τάξης ισότητας, η οποία θεμελιώνεται στην αμοιβαιότητα των σχέσεων και που, ως ανώτερη απ’ όλα τα στοιχεία, τους επιβάλλει έναν κοινό νόμο.

 

Κατά τα λοιπά, αυτή η ισορροπία δυνάμεων είναι κάδε άλλο παρά στατική. Κρύβει αντιθέσεις, είναι προϊόν συγκρούσεων. Κάθε δύναμη, η μία μετά την άλλη, επικρατεί με τη σειρά της καταλαμβάνοντας την εξουσία, και στη συνέχεια υποχωρώντας για να την παραχωρήσει στο μέτρο που προηγουμένως την είχε προωθήσει. Στους κόλπους του σύμπαντος, στα πλαίσια της αλληλοδιαδοχής των εποχών, μέσα στο ίδιο το σώμα του ανθρώπου, ένας τακτικός κύκλος κάνει να μεταβιβάζεται μ’ αυτόν τον τρόπο η υπεροχή από τη μια δύναμη στην άλλη, συνδέοντας σ’ ένα σύνολο, σαν δύο συμμετρικούς και αμφίδρομους όρους, την κυριαρχία και την υποταγή, την επέκταση και την περιστολή, τη δύναμη και την αδυναμία, τη γέννηση και το θάνατο όλων των στοιχείων – των στοιχείων αυτών που κατά τον Αναξίμανδρο, «ακολουθώντας την τάξη του χρόνου επιβάλλουν και υποβάλλονται αμοιβαίως σε αποζημίωση (τίσις) και ποινή (δίκη) για την αδικία που διέπραξαν».

 

Ο κόσμος, καθώς συγκροτείται από αντιτιθέμενες και ευρισκόμενες διαρκώς σε σύγκρουση δυνάμεις, τις υποβάλλει σ’ έναν κανόνα συμφηφιστικής δικαιοσύνης, σε μια τάξη που διατηρεί ανάμεσά τους μιαν αυστηρή ισότητα. Υπό το ζυγό αυτής της ίσης για όλους δίκης, οι στοιχειώδεις δυνάμεις συνενώνονται και συντονίζονται, σύμφωνα με μια τακτική διαδικασία εξισορρόπησης, για να συνθέσουν, παρά την πολλαπλότητα και ανομοιότητά τους, έναν μοναδικό κόσμο.

 

Αυτή τη νέα εικόνα του κόσμου ο Αναξίμανδρος την περιέγραψε με τόση αυστηρότητα ώστε να επιβληθεί σαν ένα είδος κοινού τόπου, τόσο στο σύνολο των προσωκρατικών φιλοσόφων όσο και στην ιατρική σκέψη. Στις αρχές του 5ου αιώνα ο Αλκμέων θα την διατυπώσει με όρους που μαρτυρούν τόσο εύγλωττα την πολιτική της καταγωγή ώστε δεν φαίνεται αναγκαίο, ιδίως μετά τα άρθρα που αφιέρωσε στο πρόβλημα ο Βλαστός, να επιμείνουμε στο θέμα αυτό περισσότερο³. Ο Αλκμέων ορίζει πράγματι την υγεία ως ισονομία των δυνάμεων, ισορροπία των δυνάμεων του υγρού και του ξηρού, του ψυχρού και του θερμού, του πικρού και του γλυκού κ.λπ.· η αρρώστια, αντίθετα, προκύπτει από τη μοναρχία ενός στοιχείου έναντι των άλλων, γιατί η απόλυτη κυριαρχία ενός μεμονωμένου στοιχείου είναι καταστρεπτική.

 

Η κοινωνική όμως εμπειρία δεν έχει προσφέρει στην κοσμολογική σκέψη μόνο το υπόδειγμα ενός νόμου και μιας τάξης ισότητας, σε αντικατάσταση της παντοδύναμης κυριαρχίας του μονάρχη. Το καθεστώς του άστεως μας έχει φανεί αλληλένδετο με μια νέα αντίληψη του χώρου, με τους θεσμούς της πόλης να προβάλλονται και να ενσαρκώνονται σ’ αυτό που μπορεί να ονομάσει κανείς πολιτικό χώρο. Θα πρέπει να σημειωθεί σχετικά ότι οι πρώτοι πολεοδόμοι, όπως ο Ιππόδαμος από τη Μίλητο, είναι στην πραγματικότητα θεωρητικοί της πολιτικής: η οργάνωση του πολεοδομικού χώρου δεν αποτελεί παρά όψη μιας γενικότερης προσπάθειας διάταξης και ορθολογικοποίησης του ανθρώπινου κόσμου. Ο σύνδεσμος ανάμεσα στο χώρο της πόλης και στους θεσμούς της φαίνεται ακόμα ευκρινέστερα στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη.

 

Ο νέος κοινωνικός χώρος είναι οργανωμένος γύρω από το κέντρο. Το κράτος, η αρχή, η δυναστεία δεν είναι πλέον τοποθετημένα στην κορυφή της κοινωνικής κλίμακας, αλλά έχουν τεθεί ές μέσον, στο κέντρο, στο μέσο της ανθρώπινης ομάδας. Το κέντρο είναι αυτό που αναβαθμίζεται τώρα. Η σωτηρία της πόλης επαφίεται σ’ εκείνους που ονομάζονται ο/ μέσοι, γιατί με το να βρίσκονται αυτοί σε ίση απόσταση από τα άκρα συνιστούν ένα σταθερό σημείο για να εξασφαλιστεί η ισορροπία της πόλης. Σε σχέση με το κέντρο αυτό, άτομα και ομάδες κατέχουν όλοι συμμετρικές θέσεις. Η αγορά, η οποία ενσαρκώνει εδαφικά αυτή τη χωροταξική διάταξη, αποτελεί το κέντρο ενός δημόσιου και κοινού χώρου. Όλοι όσοι εισχωρούν εκεί ορίζονται, απ’ αυτό και μόνο το γεγονός, ως ίσοι. Με την παρουσία τους στον πολιτικό αυτό χώρο, συνάπτουν μεταξύ τους σχέσεις πλήρους αμοιβαιότητας. Ο θεσμός της Κοινής Εστίας αποτελεί σύμβολο της πολιτικής αυτής κοινότητας⁴: εγκατεστημένη στο Πρυτανείο, που κατά κανόνα βρίσκεται στην αγορά, η κοινή Εστία φαίνεται να είναι τοποθετημένη, στο πλαίσιο των δεσμών της με τις πάμπολλες οικιακές εστίες, σε ίση απόσταση από τις διάφορες οικογένειες που συνιστούν την πόλη. Οφείλει να τις αντιπροσωπεύει όλες, χωρίς να ταυτίζεται με κάποια από αυτές περισσότερο απ’ ό,τι με τις άλλες. Είναι χώρος επικεντρωμένος, χώρος κοινός και δημόσιος, ισότητας και συμμετρίας, αλλά επίσης χώρος εκκοσμικευμένος, προορισμένος για την αντιπαράθεση, τη συ­ζήτηση, την επιχειρηματολογία, χώρος που αντιτίθεται στον θρησκευτικά προσδιορισμένο χώρο της Ακρόπολης, όπως το πεδίο των όσιων, των κοσμικών υποθέσεων της ανθρώπινης κοινότητας αντιτίθεται σ’ εκείνο των ιερών, των υποθέσεων που αφορούν τους θεούς.

 

Το ότι το νέο αυτό χωρικό πλαίσιο ευνόησε τον γεωμετρικό προσανατολισμό που χαρακτηρίζει την ελληνική αστρονομία, το ότι υπάρχει μια βαθιά δομική αναλογία ανάμεσα στο Θεσμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο εκφράζεται ο ανθρώπινος κόσμος, και στο φυσικό χώρο μέσα στον οποίο οι Μιλήσιοι προβάλλουν τον φυσικό κόσμο, είναι κάτι που απορρέει από τον παραλληλισμό ορισμένων κειμένων.

 

Κατά τη δοξογραφία, αν, για τον Αναξίμανδρο, η Γη μπορεί να παραμένει ακίνητη και σταθερή, αυτό συμβαίνει λόγω της κεντρικής της θέσης (περί μέσον, μέση), της ὁμοιότητος και της ἰσορροπίας. Με το να βρίσκεται έτσι στο κέντρο, πρόσθετε ο Αναξίμανδρος, δεν κυριαρχείται (κρατουμένη) από τίποτα. Ο τόσο παράδοξος για μας δεσμός, που ο Αναξίμανδρος καθιερώνει ανάμεσα στην απουσία «κυριαρχίας», στην κεντρικότητα και στην ομοιότητα, επιτρέπει τη σύγκριση μ’ ένα πολιτικό κείμενο του Ηροδότου, όπου συναντούμε το ίδιο λεξιλόγιο και την ίδια εννοιολογική ενότητα. Ο Ηρόδοτος διηγείται ότι κατά το θάνατο του τυράννου Πολυκράτη, ο Μαιάνδριος, που είχε υποδειχθεί από τον αποθανόντα για να πάρει μετά απ’ αυτόν το σκήπτρου, καλεί όλους τους πολίτες στη συνέλευση και τους αναγγέλλει την απόφασή του να καταρ­γήσει την τυραννία: «Ο Πολυκράτης», τους λέγει στην ουσία, «δεν είχε τη συγκατάθεσή μου όταν βασίλευε ως δεσπότης πάνω σε ανθρώπους που ήσαν όμοιοι του (δεσπόζων ἀνδρῶν ὁμοίων ἑαυτῷ…). Καθόσον με αφορά, καταθέτω την ἀρχήν ἐς μέσον, στο κέντρο, και διακηρύσσω για σας την ισονομία»⁵.

 

Ο παραλληλισμός αυτός θα φανεί ακόμα πιο σημαντικός, αν ληφθεί υπόψη ότι για τους Μιλήσιους η αντίληψη ενός φυσικού χώρου, συμμετρικά οργανωμένου γύρω από ένα κέντρο, επιβεβαιώνει, ενισχύοντάς τες, ορισμένες ιδέες κοινωνικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με του Αγαθήμερο, ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος, μαθητής του Θαλή, υπήρξε ο πρώτος που σχεδία- σε την κατοικημένη Γη σ’ έναν πίνακα, κάτι που 8α έκανε μετά απ’ αυτόν, με τρόπο πιο ακριβή, ο Εκαταίος ο Μιλήοιος⁶. Ο συγγραφέας προσθέτει: οι παλαιοί αναπαριστούσαν την κατοικημένη Γη ως στρογγυλή, με την Ελλάδα στο κέντρο και τους Δελφούς στο κέντρο της Ελλάδας. Γνωρίζουμε ότι η αντίληψη αυτή είχε προκαλέσει την ειρωνεία του Ηροδότου: «Γελάω», γράφει, «όταν βλέπω τους χάρτες της Γης που είχαν σχεδιάσει πολλοί κατά το παρελθόν και που κανένας δεν έχει εξηγήσει με τρόπο λογικό. Σχεδιάζουν τον Ωκεανό να περιβρέχει τη Γη, η οποία είναι στρογγυλή ωσάν να είχε γίνει με διαβήτη, και κάνουν την Ασία ίση με την Ευρώπη»⁷. Σ’ ένα άλλο χωρίο ο Ηρόδοτος μας αποκαλύπτει το θεσμικό και πολιτικό υπόβαθρο αυτής της, στα μάτια του παρατραβηγμένης, γεωμετρικοποίησης του φυσικού χώρου: Μετά την καταστροφή που υπέστησαν, όλοι οι Ίωνες συγκεντρώνονται από κοινού στο Πανιώνιο. Ο Βίας ο Πριηνεύς, ένας από τους επτά σοφούς, συμβουλεύει κατ’ αρχάς να σχηματίσουν έναν κοινό στόλο για να πολεμήσουν στη Σαρδηνία και να ιδρύσουν εκεί μια μοναδική πανιωνική πόλη. Κατόπιν ομιλεί ο Θαλής ο Μιλήσιος. Προτείνει να υπάρχει ένα μοναδικό συμβούλιο (ἕν Βουλευτήριον) και η έδρα του να τοποθετηθεί στην Τέω, γιατί το νησί αυτό βρίσκεται στο κέντρο της Ιωνίας (μέσον ’Ιωνίας). Οι άλλες πόλεις θα εξακολουθούσαν να κατοικούνται, θα αποτελούσαν όμως στο εξής περιφερειακούς δήμους ενσωματωμένους σε μια μοναδική πόλη⁸.

 

Έχουμε εξάλλου μια απόδειξη των διασυνδέσεων που έγινε δυνατό να δημιουργηθούν μεταξύ των πολιτικών, γεωμετρικών και φυσικών αξιών του κέντρου, το οποίο αντιλαμβάνονταν ως το σταθερό σημείο, γύρω από το οποίο διατάσσεται, στην κοινωνία και στη φύση, ένας χώρος ισότητας δημιουργημένος από συμμετρικές και αμφίδρομες σχέσεις⁹· Η Εστία, σύμβολο μέσα στην αγορά της νέας ανθρώπινης τάξης, θα φτάσει να υποδηλώνει για τον Φιλόλαο το κεντρικό κοσμικό πυρ και για άλλους φιλοσόφους τη Γη, που εστιάζεται ακίνητη στο μέσο του φυσικού σύμπαντος¹⁰.

 

Ο Πλάτων δείχνει να έχει, ήδη τον 4ο αιώνα, πλήρη συνείδηση αυτών των αντιστοιχιών ανάμεσα στη δομή του φυσικού κόσμου και στην οργάνωση του κοινωνικού κόσμου. Ο φιλόσοφος, που βάζει στο προαύλιο της Ακαδημίας την επιγραφή: κανείς να μη μπαίνει εδώ αν δεν είναι γεωμέτρης, μαρτυρεί για τους δεσμούς που, εξαιτίας κοινής καταγωγής και κοινού προσανατολισμού, εγκαθιδρύθηκαν και διατηρήθηκαν επί μεγάλο χρονικό διάστημα, στους Έλληνες, μεταξύ της γεωμετρικής και της πολιτικής σκέψης. Καυτηριάζοντας, στον Γοργία, στο πρόσωπο του Καλλικλή και με το στόμα του Σωκράτη, όλους εκείνους που αρνούνται να μελετήσουν τη γεωμετρία, ο Πλάτων συνδέει στενά τη γνώση τής ισότητας, της γεωμετρικής ισότητας, θεμέλιο του φυσικού κόσμου, με τις πολιτικές αρετές στις οποίες στηρίζεται η νέα τάξη της πόλης: τη δικαιοσύνη και τη σωφροσύνη: «Κατά πως το βεβαιώνουν, Καλλικλή, οι ειδικοί, ο ουρανός και η Γη, οι θεοί και οι άνθρωποι δένονται μεταξύ τους σε μια κοινότητα (κοινωνία) που θεμελιώνεται στη φιλία, την κοσμιότητα, τη σωφροσύνη και τη δικαιοσύνη (δικαιότης)… εσύ όμως δεν δίνεις σ’ αυτά προσοχή, όσο σοφός κι αν είσαι, και ξεχνάς ότι η γεωμετρική ισότητα είναι παντοδύναμη στους θεούς και στους ανθρώπους: αυτός είναι ο λόγος που παραμελείς τη γεωμετρία¹¹.

---------------

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1)  Charles Η. Kahn, Anaximander and the origins of greek cosmology (Ο Αναξίμανδρος και ot απαρχές της ελληνικής κοσμολογίας), New York 1960.

(2)  Αριστοτέλης, Φυσικά, 204 b 22 και 13-19- Μετεωρολογικά, 340 α 16.

(3)  A.G. Vlastos, Equality and justice in early greek cosmologies (Ισότητα και δικαιοσύνη στις πρώτες ελληνικές κοσμολογίες), Classical Philology, 42, 1947, σελ. 156-178· Theology and philosophy in early greek thought (Θεολογία και φιλοσοφία στην πρώτη ελληνική σκέψη), The Philosophical Quarterly, 1952, σελ. 97-123· Isonomia, American Journal of Philology, 74, 1953, σελ. 337-366· και Le compte rendu de l’ouvrage de P.M. Cornford, Principium Sapientiae (Βιβλιοκρισία του έργου του P.M. Cornford, Αρχή Σοφίας), στο Gnomon, 27, 1955, σελ. 65-76.

(4)  Βλέπε L. Gernet, Sur le symbolisme politique en Grece ancienne: le Foyer commun (Περί του πολιτικού συμβολισμού στην αρχαία Ελλάδα: η κοινή Εστία), Cahiers internationaux de Sociologie, 11, 1951, σελ. 21-43.

(5)  Ηρόδοτος, 3, 142.

(6)  Αγαθήμερος, 1, 1.

(7)  Ηρόδοτος, 4, 36.

(8)  Ιδίου, 1, 170.

(9)  Βεβαίως η μυθική σκέψη γνωρίζει τις ιδέες της κυκλικότητας και του κέντρου και αναγνωρίζει την αξία της μιας και της άλλης. Η θρησκευτική όμως εικόνα του κέντρου δεν συνεπάγεται έναν συμμετρικό χώρο, αλλά αντίθετα έναν χώρο ιεραρχημένο, αποτελούμενο από κοσμικά επίπεδα, μεταξύ των οποίων το κέντρο επιτρέπει να αποκατασταθεί μια ορισμένη επικοινωνία. Ο πολιτικός συμβολισμός του κέντρου (η κοινή Εστία) εμφανίζεται σαν ένα είδος μεσολάβησης μεταξύ της θρησκευτικής έκφρασης του κέντρου (ομφαλός, Εστία) και της γεωμετρικής έννοιας του κέντρου, στους κόλπους ενός ομοιογενούς χώρου· βλέπε επ’ αυτού L. Gernet, Περί του πολιτικού συμβολισμού…, σελ. 42 επ.

(10) ΒλέπεR.E. Siegel, On the relation between Early Scientific Thought and Mysticism: in Hestia, the central fire, an abstract astronomical concept? (Περί των σχέσεων μεταξύ της αρχικής επιστημο­νικής σκέψης και του μυστικισμού: είναι η Εστία, το κεντρικό πυρ, μια αφηρημένη αστρονομική έννοια;), Janus, 49, 1960, σελ. 1-20.

(11) Πλάτων, Γοργίας, 508 α.

Τα “πρέπει” που θα πετάξεις αν θέλεις να γίνεις ευτυχισμένος

Ο ψυχολόγος Άλμπερτ Έλις μας προτείνει να ξανασκεφτούμε τα «πρέπει» που μας καταδυναστεύουν. Το μεγαλύτερο μέρος του συναισθηματικού πόνου και οι ψυχολογικές διαταραχές είναι άσκοπες, υπερβολικές αντιδράσεις και μπορούν να μειωθούν σημαντικά.

             
Μια από τις πιο μεγάλες πηγές της δυστυχίας μας είναι η σύγκρουση των θέλω μας με των άλλων, ή των θέλω που μας «κληροδοτήθηκαν».

Η συμμόρφωσή μας δεν είναι η λύση. Σύμφωνα με τον Έλις, αυτά είναι τα 8 πρέπει που βασανίζουν τους περισσότερους ανθρώπους στον δυτικό κόσμο και οφείλουμε να τα ξανασκεφτούμε.

1. Πρέπει να έχω την αγάπη και την αποδοχή των άλλων.2. Πρέπει να είμαι τέλειος, εστιασμένος στην επιτυχία. Δεν πρέπει να κάνω λάθη.
3. Πρέπει τα πράγματα να είναι όπως εγώ θέλω να είναι, γιατί αλλιώς δεν μπορώ να το αντέξω.
4. Πρέπει να ανησυχώ συνεχώς ότι τα πράγματα θα είναι μίζερα και τρομαχτικά, για να μη συμβούν.
5. Πρέπει να εξαρτώμαι συνέχεια από τους άλλους, γιατί εγώ είμαι αδύναμος.
6. Πρέπει και εγώ να είμαι στενοχωρημένος, όταν οι άλλοι έχουν προβλήματα.
7. Το παρελθόν μου πρέπει να έχει τρομερή επιρροή επάνω μου, γιατί συνεχώς το επαναλαμβάνω.
8. Πρέπει να υπάρχει μόνο μια λύση σε κάθε πρόβλημά μου, και είναι τραγικό όταν δεν μπορώ να τη βρω.

Η "μαθητεία" του Ηρακλή...

Ο Ηρακλής στάθηκε μπροστά στο Δάσκαλο . Καταλάβαινε αόριστα ότι έμπαινε σε κρίση που θα προκαλούσε αλλαγή στην ομιλία,  τη στάση και το σχέδιο. Ο δάσκαλος τον κοίταζε, τον συμπαθούσε. “Το όνομά σου;” τον ρώτησε και περίμενε την απάντηση.

“Ηρακλής”, ήλθε η απάντηση. “Μου είπαν ότι σημαίνει το κλέος της Ήρας, η ακτινοβολία και η λάμψη της ψυχής. Τι είναι ψυχή, Δάσκαλε; Πες μου την αλήθεια.”

“Την δική σου την ψυχή θα την ανακαλύψεις κάνοντας το καθήκον σου και θα βρεις και θα ανακαλύψεις την φύση της, που είναι και δική σου. Ποιοι είναι οι γονείς σου; Πες μου, υιέ μου.”

“Ο Πατέρας μου είναι Θείος. Δεν τον γνωρίζω, αλλά μέσα μου γνωρίζω ότι είμαι υιός Του. Η μητέρα μου είναι γήινη. Τη γνωρίζω καλά και με έκανε αυτό που βλέπετε. Επίσης, Δάσκαλε της ζωής μου, είμαι δίδυμος. Υπάρχει και άλλος σαν εμένα. Τον γνωρίζω καλά, αν και δεν τον γνωρίζω. Ο ένας είναι γήινος, από πηλό, ο άλλος είναι υιός του Θεού.”

“Πώς εκπαιδεύτηκες, Ηρακλή, παιδί μου; Τι μπορείς να κάνεις και τι διδάχθηκες;”

“Σε κάθε επίτευγμα είμαι ειδικός.   

Διδάχθηκα καλά,  μορφώθηκα καλά  καθοδηγήθηκα καλά και  έμαθα καλά. Γνωρίζω όλα τα βιβλία, καθώς και όλες τις τέχνες και τις επιστήμες.

Οι άθλοι του ανοικτού πεδίου μου είναι γνωστοί, εκτός απο τη γνώση εκείνων που έχουν τα μέσα να ταξιδεύουν και να γνωρίζουν τους ανθρώπους.  

Γνωρίζω τον εαυτό μου σαν άνθρωπο που   σκέπτεται,  νιώθει και  ζει.

Ένα πράγμα, Δάσκαλε, πρέπει να σου πω και αυτό για να μην σ’ εξαπατήσω.

 Δεν είναι πολύς καιρός που σκότωσα όλους εκείνους που με δίδαξαν στο παρελθόν. Σκότωσα τους δασκάλους μου στην προσπάθεια για αναζήτηση της ελευθερίας είμαι πια ελεύθερος. Ζητώ να γνωρίσω τον εαυτό μου μέσα στον εαυτό μου και δια του εαυτού μου.”

“Υιέ μου, αυτό ήταν πράξη σοφίας και μπορείς πια να στέκεις ελεύθερος. Προχώρησε τώρα στο έργο και να θυμάσαι κάνοντας το έργο σου, ότι στην τελευταία στροφή του τροχού θα έλθει το μυστήριο του θανάτου. Μην το ξεχνάς. Ποια είναι η ηλικία σου, παιδί μου;”

“Είχαν περάσει δεκαοχτώ καλοκαίρια όταν σκότωσα το λιοντάρι και από τότε φορώ το δέρμα του.

 Στα είκοσι ένα συνάντησα τη γυναίκα μου.  

Σήμερα στέκω μπροστά σου τριπλά ελεύθερος, ελεύθερος από  τους γήινους δασκάλους μου, τον φόβο του φόβου και   κάθε επιθυμία, πραγματικά.”

“Μην καυχιέσαι, παιδί μου, αλλά δείξε μου την φύση αυτής της ελευθερίας που νιώθεις.

Πάλι στον Λέοντα, θα συναντήσεις το λιοντάρι.

Τι θα κάνεις;

Πάλι στους Διδύμους, θα συναντήσεις στην ατραπό τους δασκάλους που σκότωσες. Τους άφησες πραγματικά πίσω;

Τι θα κάνεις;

Πάλι στο Σκορπιό θα παλέψεις με την επιθυμία. Θα μείνεις ελεύθερος ή θ’ αντιμετωπίσεις το Φίδι με τα τεχνάσματά του και θα σε τραβήξει κάτω στη γη; Τι θα κάνεις;

Ετοιμάσου ν’ αποδείξεις τα λόγια σου και την ελευθερία.

Μην κομπάζεις, παιδί μου, αλλά απόδειξέ μου την ελευθερία σου και τη βαθιά σου επιθυμία να υπηρετείς. Ο Δάσκαλος έμεινε σιωπηλός και ο Ηρακλής αποσύρθηκε και αντιμετώπισε την πρώτη μεγάλη Πύλη. Έπειτα ο μεγάλος Προεστός που καθόταν στην Αίθουσα Συμβουλίου του Κυρίου, μίλησε στο Δάσκαλο και του πρότεινε να καλέσει τους Θεούς για μάρτυρες στη προσπάθεια και στο ξεκίνημα του νέου μαθητή στο Δρόμο.

Ο Δάσκαλος τους κάλεσε. Οι Θεοί απάντησαν. Ήλθαν και έδωσαν στον Ηρακλή τα δώρα τους και πολλά λόγια σοφών συμβουλών, επειδή γνώριζαν - τα καθήκοντα και  τους κινδύνους του Δρόμου.

Η Αθηνά του έδωσε ένα χιτώνα που η ίδια είχε υφάνει, ένα χιτώνα που του ταίριαζε, σπάνιας ομορφιάς και λεπτότητας. Τον φόρεσε με θρίαμβο και υπερηφάνεια, χαρούμενος για τα νιάτα του.

Έπρεπε να δείξει ποιος είναι.

Ο Ήφαιστος σφυρηλάτησε ένα χρυσό θώρακα για τον Ηρακλή, για να προφυλάσσει την καρδιά του, την πηγή της ζωής και  δύναμης.
Ζώστηκε το χρυσό αυτό δώρο που τον προστάτευε και έτσι ο νέος μαθητής ένιωσε ασφαλής. 

 

Έπρεπε και πάλι ν’ αποδείξει τη δύναμή του.

Ήρθε και ο Ποσειδώνας με ένα ζευγάρι άλογα και τα έδωσε με χαλινάρια στον Ηρακλή. Ήρθαν κατευθείαν από τον τόπο των υδάτων και είχαν σπάνια ομορφιά και αναμφισβήτητη δύναμη. Και ο Ηρακλής ευχαριστήθηκε, γιατί έπρεπε ξανά ν’ αποδείξει τη δύναμή του καβαλικεύοντας τα ζεμένα άλογα.

Με όμορφα λόγια και λαμπρή ευφυΐα ήρθε ο Ερμής, φέρνοντας ένα σπαθί με σπάνια σκαλίσματα, που το είχε σε ασημένιο θηκάρι για τον Ηρακλή.

Το έδεσε στη μέση του Ηρακλή, ζητώντας του να το διατηρεί κοφτερό και λαμπρό. “Πρέπει να χωρίζει και να κόβει”, είπε ο Ερμής “και πρέπει να κινείται με ακρίβεια και την απαιτούμενη επιδεξιότητα”. 

Και ο Ηρακλής τον ευχαρίστησε με λόγια χαράς.

Έπρεπε ν’ αποδείξει την αξιοσύνη του για την οποία καυχιόταν.
Με τον ήχο σαλπίγγων και ορμητικά ποδοκροτήματα άστραψε το άρμα του Θεού Ηλίου. Ο Απόλλων έφτασε και με το Φως και τη χάρη του επευφήμησε τον Ηρακλή, δίνοντάς του ένα τόξο, ένα φωτεινό τόξο. 

Μέσα από εννέα ορθάνοιχτες Πύλες πρέπει να περάσει ο μαθητής πριν αποκτήσει αρκετή επιδεξιότητα για να τεντώσει το τόξο. Τόσο χρόνο χρειάζεται για ν’ αποδειχθεί Τοξότης.

Και όμως όταν του δόθηκε το δώρο, ο Ηρακλής το πήρε με πίστη για την δύναμή του, μια δύναμη που μέχρι τώρα ήταν αναπόδεικτη. Και έτσι στάθηκε αρματωμένος....

 

Οι Θεοί στάθηκαν γύρω στο Δάσκαλό του και παρατηρούσαν τα καμώματά του και τη χαρά του. Έπαιζε μπροστά στους Θεούς και έκανε επίδειξη της ανδρείας του, καυχώμενος για τη δύναμή του. 

Ξαφνικά σταμάτησε και σκέφθηκε βαθιά επί πολύ χρόνο. Έπειτα έδωσε τα άλογα σ’ ένα φίλο να τα κρατά, το σπαθί σ’ έναν άλλο και το τόξο σ’ έναν τρίτο. Και τρέχοντας, εξαφανίσθηκε στο γειτονικό δάσος. Οι Θεοί περίμεναν την επιστροφή του με απορία και αμηχανία για την παράξενη συμπεριφορά του.

Γύρισε από το δάσος, κρατώντας ψηλά ένα ξύλινο ρόπαλο κομμένο από ένα ρωμαλέο νέο δένδρο.

 

“Αυτό είναι δικό μου”, φώναξε, “Κανείς δεν μου το έδωσε. Αυτό μπορώ να το χρησιμοποιήσω με δύναμη. Θεοί, παρακολουθείτε και συμπαρασταθείτε στα μεγάλα έργα μου”.

Και τότε και μόνο τότε ο Δάσκαλος είπε: 

“Προχώρησε στους άθλους”.

Οδυσσέας στη μνηστηροφονία: «Δεν θα ξεφύγει ούτε ένας»

| Φωτογραφία: Μνηστηροφονία, Ζωγράφος του Ιξίονα

Ο Οδυσσέας πετάει τα κουρέλια από πάνω του, πετιέται στο κεντρικό κατώφλι κρατώντας το τόξο και τη γεμάτη φαρέτρα, βάζει μπρος του τα βέλη και φωνάζει στους μνηστήρες:
Το πρώτο μου κατόρθωμα το εκτέλεσα, τώρα βάζω έναν άλλο στόχο, που κανένας ως τώρα δεν τον πέτυχε, θα δω αν ο Απόλλωνας θα μου κάνει αυτή τη χάρη, να τον κερδίσω.

Το πρώτο «πικρόν» βέλος χτυπάει τον Αντίνοο, τη στιγμή όπου άπλωνε το χέρι κι έπιανε ένα όμορφο χρυσό κύπελλο να πιει κρασί, δίχως καμιά σκέψη θανάτου. Το βέλος τον χτύπησε στον λαιμό, το χτύπημα είναι «αμπερές», διαμπερές: το ίδιο επίθετο χρησιμοποίησε ο ποιητής κι όταν μίλησε για την επιτυχία του Οδυσσέα στο αγώνισμα με τα τσεκούρια. Μπορεί το πράγμα να μην είναι τυχαίο.

Ο Αντίνοος «έγειρε από το ένα μέρος, το κύπελλο του έπεσε απ’ το χέρι κι έτρεξε αμέσως το αίμα ποτάμι απ’ τα ρουθούνια, ενώ κλοτσώντας ο ίδιος σπασμωδικά το τραπέζι έριχνε τα φαγιά στο χώμα, που ανακατεύονταν με τα ψωμιά και τα ψημένα κρέατα».

Οι μνηστήρες δεν συνειδητοποιούν αμέσως τον κίνδυνο. Ακόμα και τώρα νομίζουν πως ο θάνατος του Αντίνοου είναι το αποτέλεσμα ενός λάθους: ο Οδυσσέας σκόπευσε λάθος, γι’ αυτό δεν θα τον αφήσουν άλλο να πάρει μέρος στο αγώνισμα του τόξου!

Όμως αυτός θα τους προσγειώσει, αποκαλύπτοντας ποιος είναι και δηλώνοντας πως ήρθε η ώρα της τιμωρίας για όσα έπραξαν.

Ο δεύτερος επιφανής μνηστήρας, ο Ευρύμαχος, είναι ο μόνος που βρίσκει όχι μόνο την ψυχραιμία του σύντομα (γιατί όλους, λέει ο ποιητής, τους έκανε ο τρόμος να πρασινίσουν), αλλά και διατυπώνει καταρχήν απροσδόκητες σκέψεις (αν δεν του τις υπαγορεύει και αυτού ο τρόμος): Αν είναι στ’ αλήθεια ο Οδυσσέας, ενεργεί με τρόπο επαινετό, γιατί έγιναν ανομίες στο σπίτι του.

Αλλά ο Αντίνοος, ο πρώτος υπαίτιος, ο «αίτιος πάντων», έχει ήδη πεθάνει. Αυτός τα έκανε όλα, όχι γιατί τάχα ήθελε τον γάμο ή τον έτρωγε ο πόθος, αλλά γιατί ήθελε να γίνει βασιλιάς στην Ιθάκη και να εξοντώσει τον Τηλέμαχο.

Αφού ο υπαίτιος έχει πεθάνει, ας λυπηθεί ο Οδυσσέας τον λαό του. Οι μνηστήρες θα εξοφλήσουν με την αξία είκοσι βοδιών, σε χρυσάφι και χαλκό, όσα έφαγαν κι ήπιαν – αυτά πρέπει να τον ικανοποιήσουν.

Όμως το ζήτημα δεν είναι, προφανώς, ζήτημα μιας τυπικής υλικής αποζημίωσης. Έχει την πελώρια ηθική του διάσταση. Ο Οδυσσέας είναι αμείλικτος.

Νομίζω πως δεν θα ξεφύγει ούτε ένας από τον φοβερό όλεθρο, είναι η απάντησή του.
Οπωσδήποτε η συνέχεια δείχνει πως ο Ευρύμαχος δεν μίλησε καθ’ υπαγόρευση του φόβου του. Μετά την άρνηση του Οδυσσέα να συμβιβαστεί, αποδέχεται με αξιοπρέπεια τη μόνη λύση που μένει.
Καλεί τους μνηστήρες να δείξουν θάρρος, να σύρουν τα ξίφη τους, να βάλουν τα τραπέζια ασπίδες και φραγμό στα φαρμακερά βέλη, να απωθήσουν τον Οδυσσέα και να βγουν έξω, «ανά άστυ», να ξεσηκώσουν τον κόσμο (αξίζει να αναρωτηθεί κανείς πού βασίζουν οι μνηστήρες την προσδοκία τους για μια τέτοιαν οπωσδήποτε μαζικήν ανταπόκριση).

Περνάει ο Ευρύμαχος μπροστά, με το σπαθί στο χέρι, άφοβος, με ιαχή φοβερή, «σμερδαλέα ιάχων». Αλλά τον βρήκε αμέσως το θανάσιμο χτύπημα του Οδυσσέα. Ο Αμφίνομος, που θα επιχειρήσει να επιτεθεί στον Οδυσσέα, θα πέσει από ένα χτύπημα -διαμπερές κι αυτό- του κονταριού του Τηλέμαχου.

Οι ραψωδοί σίγουρα δεν θα είχαν δυσκολία να παριστάνουν μάχες και ηρωικές σκηνές, αφού αυτές ήταν η ειδικότητά τους. Είναι και εδώ φανερή η επική άνεση με την οποία δίνεται η μάχη του Οδυσσέα με τους μνηστήρες, οι φάσεις και οι τροπές, τα χτυπήματα, το φονικό, η θεϊκή παρέμβαση, που κάνει τα κοντάρια των μνηστήρων να ξεστρατίζουν απ’ τον στόχο τους και οδηγεί άσφαλτα εκείνα του Οδυσσέα και των ανθρώπων του.

Η Αθηνά πηγαίνει κι έρχεται, γέρνει σκανδαλωδώς τον ζυγό προς τη μεριά του τελευταίου. Η φονική ασπίδα της, η «φθισίμβροτος αιγίς», που επιφαίνεται κάποια στιγμή ψηλά στη στέγη του παλατιού (γιατί κατά κανόνα εμφανίζεται, και στη μνηστηροφονία, μεταμορφωμένη), ενσπείρει τον τρόμο στους μνηστήρες, που διασκορπίζονται σαν τα βόδια από το κοπάδι, όταν τα τσιμπάει ο οίστρος.

Και πια ο Οδυσσέας «έψαχνε μέσα στο παλάτι μήπως κρυβόταν κανένας, γυρεύοντας να ξεφύγει απ’ τον μαύρο χάρο. Όλους τούς βρήκε σωριασμένους στη σκόνη και στο αίμα, σαν τα ψάρια που τα σέρνουν έξω από τη θάλασσα, στο ακρογιάλι, με τα δίχτυα οι ψαράδες, και σπαρταρούν αυτά στην άμμο τη θάλασσα ποθώντας κι ο λαμπερός ήλιος τούς παίρνει την ψυχή».

Μετά τους μνηστήρες έρχεται η σειρά των γυναικών, όσες μέσα στο παλάτι συνεργάστηκαν με εκείνους. Υπάρχει ίση ευθύνη. Δεν φταίνε μόνο οι άντρες, φταίνε και οι γυναίκες. Και όχι μόνο εκείνες που συνεργάστηκαν από δική τους πρωτοβουλία, αλλά και όσες δεν αντιστάθηκαν, όταν τους προτάθηκε να γίνουν συνένοχοι.

Πληροφοριοδότης θα είναι η γερόντισσα Ευρύκλεια, τόσο παθιασμένη, ώστε, όταν θα δει τους νεκρούς και το αίμα να τρέχει σαν ποτάμι, θέλει να «ολολύξει» από χαρά, αλλά εμποδίζεται από τον Οδυσσέα: «είναι ανόσιο να χαιρόμαστε βλέποντας σκοτωμένους», θα πει ο βασιλιάς.

Δεν απαγορεύει ολότελα στην Ευρύκλεια να χαρεί· τη συμβουλεύει να κρατήσει τη χαρά μέσα της, να μην την εκδηλώσει: «εν θυμώ χαίρε»!

 Ο Τηλέμαχος και οι άλλοι θα ξαναπάνε κοντά στον Οδυσσέα, που ζητάει φωτιά και θειάφι για να καθαρίσει το σπίτι: «αυτάρ Οδυσσεύς ευ διεθείωσεν μέγαρον και δώμα και αυλήν». Και τότε έτρεχαν όλοι απ’ το παλάτι, αγκάλιαζαν και φιλούσαν τον Οδυσσέα.
Κι αυτός ένιωθε τότε, παράξενα, να τον κυριεύει η λαχτάρα να στενάξει και να κλάψει, «στοναχής και κλαυθμού».

Τη λαχτάρα τούτη ο ποιητής ονομάζει «γλυκύν ίμερον», πόθο γλυκό· γι’ αυτό είπα: παράξενα…

Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΛΕΞΕΩΣ "ΑΝΔΡΕΙΑ" από τον ΣΩΚΡΑΤΗ



ΑΧΙΛΛΕΑΣ

ἀνδρεία <─> ἀνρεία < ἐναντία ῥοὴ παρὰ τὸ δίκαιον ῥέουσα, ἡ ἀντίθετη (ἐνν. πρὸς τὴν ἀδικία) ροή, ποὺ ρέει παράλληλα πρὸς τὸ δίκαιο (Κεφ. 29).

Ἡ μὲν ἀδικία προφανῶς σημαίνει ὅτι εἶναι ἐμπόδιο στὴν ἐπικράτηση τοῦ δικαίου (ἐμπόδισμα τοῦ διαϊόντος), ἡ δὲ ἀνδρεία σημαίνει ὅ,τι ὀνομάζουμε ἀνδρεία καὶ στὴν μάχη —καὶ μάχη δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἐν τοῖς πράγμασιν, ἂν βέβαια ρέουν, παρὰ ἡ ἀντίθετη κίνηση (ἐναντία ῥοή)— ἐάν, λοιπόν, κάποιος ἀφαιρέσει τὸ δέλτα ἀπὸ τὸ ὄνομα τῆς ἀνδρείας, τότε τὸ ὄνομα «ἀνρεία» διαμηνύει ποιό εἶναι τὸ ἔργο της.
Εἶναι προφανές, ὅμως, ὅτι ἀνδρεία δὲν εἶναι ἡ ἀντίθετη ροὴ πρὸς κάθε ἄλλη ροή, ἀλλὰ αὐτὴ ποὺ ρέει παράλληλα μὲ τὸ δίκαιον· διαφορετικὰ δὲν θὰ ἐπαινεῖτο ἡ ἀνδρεία. Ἄλλωστε καὶ τὰ ὀνόματα «ἄρρεν» καὶ «ἀνὴρ» σχηματίστηκαν ἐπὶ τῇ βάσει κάποιου παραπλήσιου μὲ τοῦτο, τὴν «ἄνω ῥοὴ» (ροὴ ποὺ ὁδηγεῖ πρὸς τὰ ἄνω).

ΠΛΑΤΩΝ, "ΚΡΑΤΥΛΟΣ - ΠΕΡΙ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΟΡΘΟΤΗΤΟΣ".

ΟΙ 12 ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΔΡΕΙΑΣ - ΑΠΟ ΤΟΥΣ "ΟΡΟΥΣ" ΤΟΥ ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΥ.
Από την στιγμή που η ζωή μας έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο "Πεδίο μάχης", είτε το θέλουμε είτε όχι, είτε φταίμε είτε δεν φταίμε, καλούμαστε να γίνουμε Πολεμιστές... Και ο Πολεμιστής, έχοντας αφομοιώσει βαθιά την Θεωρία του, ασκείται στην ευγλωττία των Πράξεων!

 

η ΑΓΑΠΗ είναι η ουσία της Ψυχής

Η ΑΓΑΠΗ δεν είναι μια απλή λέξη
δεν είναι ένα πάντρεμα φωνήεντων και συμφώνων
δεν μπορούμε να συζητάμε για ΑΓΑΠΗ
μπορούμε μόνο να τη βιώνουμε
είναι ενέργεια…

έχει χρώμα, δόνηση, ήχο ακόμα και πρόθεση…

και μπορούμε να τη νιώθουμε
όταν γίνεται φωτιά που καίει το παλιό και ανασταίνει το καινούργιο
όταν σε κάθε μας βήμα ανεβαίνει από τη γη και μας πλημμυρίζει
όταν αφηνόμαστε στο απαλό και καθάριο άγγιγμα του νερού
όταν γίνεται Ζωή στον αέρα που αναπνέουμε

όταν γίνεται δάκρυ, χαμόγελο, άγγιγμα, αγκαλιά
ένα βαθύ βλέμμα ένωσης, αναγνώρισης, αποδοχής
η ΑΓΑΠΗ είναι η ουσία της Ψυχής
και όταν παραδινόμαστε σε αυτήν
επιτρέπουμε στη Ψυχή μας
να μοιραστεί την αιωνιότητα με όλη την Ύπαρξη…

Γίνε αυτό για το οποίο έχεις γεννηθεί να πετύχεις!

Πόσα είσαι ικανός να πετύχεις; Τι είναι μια ρεαλιστική προσδοκία και τι είναι καθαρή τρέλα; Υπάρχει όριο στο πόσο ψηλά μπορείς να στοχεύσεις;

Η απάντηση είναι απλή! Είσαι ικανός να πετύχεις οτιδήποτε θελήσεις. Μπορείς να βάλεις όποιον στόχο θέλεις.

Ο Ουρανός δεν ήταν ποτέ το όριο!

Όλοι έχουμε ακούσει την έννοια των «ρεαλιστικών στόχων». Τη στιγμή όμως που αποδέχεσαι τον διαχωρισμό του ρεαλιστικού και του ουτοπικού, τότε ο ίδιος περιορίζεις τον εαυτό σου. Ο υποτιθέμενος ρεαλισμός είναι τα όρια της στείρας φαντασίας της κοινωνίας στην οποία ζεις. Ειδικά λοιπόν στην Ελλάδα της κρίσης ο ρεαλισμός έχει στενέψει πολύ, οι στόχοι των περισσότερων ανθρώπων είναι απλώς η επιβίωση. Και όλα αυτά διότι έχουν πειστεί πως οτιδήποτε πέρα από αυτό δεν είναι εφικτό.

Είναι ένα μεγάλο ψέμα!

Ας εξετάσουμε την έννοια της προοπτικής. Προοπτική είναι όλα αυτά που μπορείς να είσαι αλλά δεν έχεις γίνει ακόμα. Είναι όλα αυτά που μπορείς να πετύχεις αλλά δεν έχεις πετύχει ακόμα. Είναι μια «εν υπνώσει» ικανότητα – μια δυναμική!

Σκέψου ένα γονιμοποιημένο ωάριο. Αυτό το ένα και μοναδικό κύτταρο έχει την ικανότητα να σχηματίσει κάθε μέλος του σώματος. Κάθε κύτταρο, από τον εγκέφαλο μέχρι τα νύχια των ποδιών μπορεί να σχηματιστεί από αυτό το ένα και μοναδικό κύτταρο. Η δυναμική του είναι πραγματικά συγκλονιστική. Εσύ είσαι αυτό το κύτταρο!

Όπως το γονιμοποιημένο ωάριο, έτσι και ο ανθρώπινος νους έχει απεριόριστη δυναμική. Μπορεί να δημιουργήσει οτιδήποτε θελήσει. Ο άνθρωπος βρίσκεται στη γη για χιλιάδες χρόνια κι ωστόσο κάθε μέρα ανακαλύπτει και δημιουργεί καθημερινά. Είναι αδύνατον να εξαντλήσουμε τη δημιουργική δύναμη του νου μας, η λειτουργία του οποίου παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο ακόμα και για τη σημερινή επιστήμη. Αλλά ακόμα κι αν δεν κατανοούμε τη λειτουργία του, δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη δύναμή του.

Η δύναμη βρίσκεται μέσα σου

Το πιο χρήσιμο εργαλείο σου είναι ο νους σου. Η απάντηση στην ερώτηση «τι είναι ρεαλιστικό και τι είναι επιτεύξιμο» βρίσκεται στο μυαλό σου. Εάν το μυαλό σου αποδεχτεί ότι κάτι είναι επιτεύξιμο, θα βρει έναν τρόπο να το υλοποιήσει.

«Ο άνθρωπος μπορεί να πετύχει οτιδήποτε συλλάβει και πιστέψει το μυαλό του.» Αυτά είναι τα αθάνατα λόγια του Napoleon Hil ο οποίος κατανόησε πραγματικά ότι «δεν υπάρχουν περιορισμοί εκτός από αυτούς που γνωρίζουμε»

Το δυναμικό σου περιορίζεται μόνο από τον τρόπο σκέψης σου. Αυτό που για σένα είναι ανέφικτο, είναι περίπατος για κάποιον άλλον. Είναι όλα στο μυαλό! Έχεις τη δύναμη και την ικανότητα να πετύχεις τα πάντα. Η κρίσιμη ερώτηση στην οποία όμως πρέπει να απαντήσεις είναι «Τι θέλεις απ’ τη ζωή σου;»

Σκέψου τις πιθανότητες!

Πριν αρχίσεις να ξύνεις το κεφάλι σου και να δημιουργείς δικαιολογίες σκέψου το εξής. Εάν τα χρήματα δεν ήταν εμπόδιο, τι θα ήθελες από τη ζωή; Εάν όλη η γνώση κι ο πλούτος τη γης ήταν στα χέρια σου, τι θα ήθελες; Ακόμα κι αν είχες όλα τα υλικά αγαθά του κόσμου, είναι μάλλον απίθανο να βρεις τρεις στόχους για τους οποίους θα είσαι απόλυτα παθιασμένος και για τους οποίους θα αφιέρωνες κάθε ώρα της ζωής σου. Εκεί λοιπόν είναι το πρόβλημά – όχι στις δυνατότητες – αλλά στον τρόπο σκέψης.

Η όρασή σου περιορίζεται από εσένα τον ίδιο. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πραγματικά τι θέλουν. Και για αυτό φταίει κατά βάση η εκπαίδευση, αφού έχει πάρει τις απεριόριστες δυνατότητές τους και τις έχει συμπιέσει σε μικρούς, περιορισμένους τίτλους όπως «δικηγόρος, γιατρός, τραγουδιστής, λογιστής κ.ο.κ.»

Δεν έχει σημασία τι τίτλο σου έχουν επιβάλλει. Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να απελευθερωθείς από αυτόν Δεν είσαι αυτό που κάνεις! Ασκείς ιατρική αλλά δεν είσαι γιατρός! Τραγουδάς αλλά δεν είσαι τραγουδιστής! Είσαι ένα ον με απεριόριστες δυνατότητες που έχει αποφασίσει να ασκήσει προσωρινά κάποιο επάγγελμα.

Καλλιέργησε το μυαλό σου!

Κοίταξε βαθιά μέσα σου και εξέτασε τον τρόπο σκέψης σου. Έχεις αποδεχτεί πράγματα μόνο και μόνο επειδή όλοι οι άλλοι φαίνεται να τα έχουν αποδεχτεί; Έχεις αποδεχτεί τους κανόνες της κοινωνίας ως δικούς σου; Η κοινωνία τιμά το μέτριο! Δεν της αρέσουν οι άνθρωποι οι οποίοι πάνε μπροστά διότι έτσι εκτίθεται η περιορισμένη αντίληψή της και το ρηχό όραμά της. Αυτός είναι ο λόγος που η μετριότητα είναι απόλυτα αποδεκτή και ουσιαστικά αποτελεί τον πραγματικο στόχο των κανόνων της κοινωνίας που ζεις. Εάν θέλεις περισσότερα, τότε είσαι ουτοπιστής, τρελός ή απλά κάτι δεν πάει καλά μαζί σου.

Η λύση είναι μπροστά σου… αν θέλεις να πετύχεις κάτι που δεν το έχει πετύχει κανείς μέχρι τώρα, κάνε κάτι που δεν το έχει κάνει κανείς! Η πραγματική ουτοπία είναι ότι οι άνθρωποι προσπαθούν να υλοποιήσουν τα όνειρά τους, σύμφωνα με τις επιταγές της κοινωνίας. Αλλά όπως είπαμε το μεγαλύτερο όνειρο κάθε κοινωνίας είναι να γίνεις ένας υπάκουος, μέτριος πολίτης.

Βρες τον δικό σου τρόπο…

Ξέχνα τις αυθεντίες, ξέχνα την πεπατημένη και άνοιξε τον δικό σου δρόμο! Μην ξεχνάς πως κάθε αυθεντία και κάθε πεπατημένη καταξιώθηκε αφού οι πρωτεργάτες του έκαναν το διαφορετικό! Ψάξε βαθιά μέσα σου ποια είναι η κλίση σου. Ποιος είναι ο κρυμμένος θησαυρός σου που περιμένει να ανακαλυφθεί. Μην τον αφήσεις να πάει χαμένος. Πρόσθεσε το δικό σου λιθαράκι στην ύπαρξη!

Ανέπτυξε τη δυναμική σου προκαλώντας τον εαυτό σου να μεγαλώσει πέρα από τα όρια που σου θέτουν οι καναλάρχες που χρηματοδοτούνται από τα κεφάλαια των δισεκτομμυριούχων για να παραμένεις υπό έλεγχο. Γίνει αυτό για το οποίο έχεις γεννηθεί να πετύχεις.

Κλείνοντας, παραθέτω κάποια σοφά λόγια της Marianne Williamson “Ο μεγαλύτερος φόβος μας, δεν είναι ότι είμαστε ανεπαρκείς. Ο βαθύτερος φόβος μας είναι ότι είμαστε δυνατοί πέρα από κάθε όριο. Είναι το φως μας, όχι το σκοτάδι μας που μας τρομάζει. Αναρωτιόμαστε, ποιος είμαι εγώ για να ξεχωρίσω, να γίνω λαμπρός, να γίνω μια ιδιοφυία ή ένας σοφός; Στην πραγματικότητα, ποιος είσαι εσύ για να μην γίνεις όλα αυτά;»

Κάθε φορά που λες "δε θα τα καταφέρω", αναρωτήσου πέρα από το προφανές

Κάθε φορά που λες "δε θα τα καταφέρω", αναρωτήσου πέρα από το προφανές. Πέρα από το λογικό και πέρα από το γεγονός της στιγμής. Προσπάθησε να αφαιρέσεις από το μυαλό σου κάθε μικρή και επιφανειακή λεπτομέρεια που σου έχει απορροφήσει την προσοχή. Πήγαινε πίσω στο χρόνο και προσπάθησε να φανταστείς τι σημαίνει για τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο, η σκέψη "δε θα τα καταφέρω". Ίσως ανακαλύψεις ότι κάτι άλλο μπορεί να σημαίνει για σένα.

Ότι από κάπου αλλού μπορεί να προέρχεται. Είσαι απορροφημένος στα δεδομένα της στιγμής, εκφράζεις την προσωπική σου ανησυχία για τις δυνατότητές σου και σου ξεφεύγει ότι ο τρόπος που εγκαθιδρύθηκε μέσα σου αυτή η άποψη για τον εαυτό σου, έρχεται από πολύ πιο μακρυά και αναφέρεται σε πολλές μικρές χρονικές στιγμές του παρελθόντος. Στιγμές, οι οποίες ίσως να έχουν ξεχαστεί από εσένα. Έχουν όμως ξεχαστεί πραγματικά; Ή απλά τις έχεις κάνει πέρα, νομίζοντας ότι πια έχεις εκλογικεύσει τόσο όσο σου χρειάζεται για να συνεχίζεις;

Αυτές όμως κάνουν τη δουλειά τους. Εσύ συνεχίζεις να αναλύεις τα πράγματα λογικά, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα καταφέρνεις, αλλά κάτι μέσα σου, βαθιά ριζωμένο, σου υπενθυμίζει διαρκώς πως δεν τα καταφέρνεις. Και δυσφορείς, γιατί ενώ ξέρεις, δε μπορείς να το νοιώσεις.
Ξέρεις ότι μπορείς να πετύχεις πράγματα και ακόμη κι όταν αυτό γίνει συνεχίζεις να αισθάνεσαι ανεπαρκής. Δεν είναι όμως το τώρα που χρειάζεται απόδειξη, αλλά το τότε που χρειάζεται αποκωδικοποίηση. Κάποτε που έχτιζες ακόμη όλα όσα είσαι και ο μόνος τρόπος για να το κάνεις αυτό,ήταν το τι εισέπραττες από το περιβάλλον σου για σένα. Μια μικρή απογοήτευση από το γονιό σου.

Θυμάσαι...πόσο πολύ μια φορά ήθελες να του δείξεις ότι είσαι ικανός και άξιος να σε αγαπά και να σε αποδέχεται...και εισέπραξες μια αδιαφορία. Ή ακόμη και μια απόρριψη. Και μέσα σου αναρωτιόσουν χωρίς να το αντιλαμβάνεσαι..." τι θα κόστιζε να μου πεις ένα μπράβο... να με κάνεις να αισθανθώ σημαντικός?".

Και εκείνη η στιγμή ήταν μια από όλες εκείνες τις στιγμές που διαμόρφωνες τη γνώμη σου για τις δυνατότητές σου. Ήθελες να πιστεύεις ότι μπορείς να καταφέρεις τα πάντα, αλλά δυστυχώς την κρίσιμη στιγμή δε σου το έδωσαν. Όχι ο οποιοσδήποτε, αλλά ο γονιός σου. Που ήταν ο μεγάλος σου ήρωας. Που πίστευες όλα όσα σου περνούσε την κάθε στιγμή.

Μπορεί να σου πρόσφερε πολλά...δε λέω. Μπορεί να σου κάλυψε όλες τις υλικές σου ανάγκες. Αλλά για σένα,εκείνη η στιγμή που δεν πήρες την αποδοχή και τη δύναμη για να πατάς στα δικά σου πόδια,ήταν η στιγμή που σε έφερε στο τώρα να δηλώνεις "δε θα τα καταφέρω". Προσπάθησε να ξεχάσεις το τώρα και να θυμηθείς το τότε..και ίσως αισθανθείς κάποια στιγμή το πολυπόθητο. Το ότι τα καταφέρνεις,είσαι σημαντικός και άξιος να αγαπηθείς...

Γιατί Αξίζει να Ρισκάρουμε;

Οι περισσότεροι από εμάς διαλέγουμε την εύκολη δίοδο και τον πιο πολυταξιδεμένο δρόμο για να πορευτούμε στη ζωή μας, αποφεύγοντας να εκτεθούμε σε τρίτα πρόσωπα και κυρίως στον εαυτό μας.

Η Δύναμη της Μάζας και της ασφαλούς -επισφαλώς οριοθετημένη- κουλτούρας γύρω από την αντίληψη που έχουμε διαμορφώσει και αποφασίσει να εφαρμόσουμε σε καθημερινή βάση, τείνει να υπερκαλύψει τη μοναδικότητα του ατόμου.

Ακολουθούμε μια ρουτίνα σκέψεων, εκφράσεων, ενεργειών και συναισθημάτων, η οποία δε ξεφεύγει από τη νόρμα της τάξεως των πραγμάτων.

Αρνούμαστε πεισματικά να επισκεφθούμε άγνωστα μέρη του εγκεφάλου μας και να τον προκαλέσουμε να τεθεί σε λειτουργία για κάτι καινούριο, μη αποθηκευμένο στο προεπιλεγμένο εγχειρίδιο χρήσης.

Το Ερεβοκτόνο Φως της Κατανόησης

Να Βλέπεις, να Αντιλαμβάνεσαι την Πραγματικότητα Όπως Είναι (Όπως Συμβαίνει), όχι όπως την κατασκευάζει η σκέψη, η μνήμη, ο χρόνος, είναι σαν να βλέπεις τον Κόσμο φωτισμένο με ένα άλλο φως. Τα «πράγματα» είναι υπαρκτά, ζωντανά, καινούργια, και συνεχώς αλλάζουν, σαν την φλόγα του κεριού, Αυτή είναι η ομορφιά τους.

Το Ερεβοκτόνο Φως της Άμεσης Αντίληψης, της Γνώσης, Χωρίς σκέψη, αποκαλύπτει ένα Κόσμο Τελείως Διαφορετικό από αυτόν που γνωρίζουν συνήθως οι άνθρωποι, τον κόσμο της σκέψης τους. Είναι ο Κόσμος ο Αληθινός, της Αιώνιας Στιγμής που Ρέει, που δεν έχει τέλος, και συνεχώς αλλάζουν όλα τα φαινόμενα Μέσα Της, όλα έξω από τον κοσμικό χρόνο, την κοσμική εξέλιξη (που είναι κατασκευή της σκέψης).Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί συμβαίνει έτσι; Επειδή Γίνεται Συνεχώς Αντιληπτή η Ενότητα, Μέσα της Αναπτύσσονται και Ολοκληρώνονται και Χάνονται Όλα. Έτσι Ενώ η Ενότητα Παραμένει Πάντα Ταυτόχρονα όλα Φύονται Αναπτύσσονται και «Χάνονται» πάλι στην Ενότητα, Τελείως Φυσικά, Ανεμπόδιστα, και χωρίς τίποτα «καινούργιο» (διαφορετικό από την Ενότητα) να «εμφανισθεί» και τίποτα (διαφορετικό από την Ενότητα) να «χαθεί»…

 Ο Αληθινός Κόσμος Ρέει (Μέσα στην Αιωνιότητα), ενώ ο κόσμος της σκέψης είναι «ακίνητος» κι απλά αλλάζουν οι «συσχετισμοί» ανάμεσα στα πράγματα που «περιέχει». Είναι τελείως διαφορετικό… Αυτός που Βλέπει την Ενότητα Βλέπει την Πραγματικότητα Ζωντανή, Δραστήρια, κι Όλα να Ανθίζουν και να Χάνονται Μέσα Της. Αυτός που βλέπει με την σκέψη, βλέπει μόνο «ξεχωριστά» πράγματα να γεννιούνται στο τίποτα και να χάνονται στο τίποτα.

Το να Ζεις Μέσα στο Ερεβοκτόνο Φως είναι Ευλογία. Κι αυτή η Δυνατότητα είναι μέσα στην Φύση του Ανθρώπου. Αρκεί να Ανοίξει τα Μάτια του (την Αληθινή Όραση) στο Τώρα, Εδώ, σε Αυτό που Συμβαίνει πραγματικά. Η Αλήθεια (η Δυνατότητα να Δούμε την Αλήθεια) είναι Μέσα μας. Και για να την Δούμε πρέπει να δούμε με τρόπο διαφορετικό (από αυτόν που βλέπουμε συνήθως, που βλέπαμε μέχρι τώρα), να σταματήσουμε να λειτουργούμε σαν αυτόματα μέσω της συσσωρευμένης γνώσης (που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι ψεύτικη), να ξεφύγουμε από το αυτόματο «αυτό το γνωρίζω» και να επικαλούμαστε για αυτό την μνήμη, και να Βλέπουμε το αληθινό, το «ζωντανό» που υπάρχει απέναντί μας.

Κάθε Στιγμή είναι μια Νέα Στιγμή. Κάθε Στιγμή πρέπει να Βλέπουμε. Κάθε Στιγμή πρέπει να Ζούμε την Ζωή σαν Αυτό που Συμβαίνει αυτή την Στιγμή. Τότε μόνο η Ζωή Είναι Αληθινή και δεν μυρίζει μούχλα από παρελθόν και μνήμες… Η Αλήθεια είναι Κάτι που Ζούμε, ένας διαφορετικός τρόπος αντίληψης και συμπεριφοράς, κι αυτό κάνουν οι Αληθινοί Ζωντανοί άνθρωποι. Η Αλήθεια δεν είναι διανοητική γνώση, κάτι που πρέπει να μάθουμε, να αφομοιώσουμε και να «πειθαρχήσουμε» σε αυτό... αυτό το κάνουν οι «πίθηκοι».

Πώς θα έχω θετική ενέργεια σε 6 βήματα

 Απόκτησε θετική στάση ζωής έτσι! Πώς θα έχω θετική ενέργεια; Αλήθεια, γίνεται να κρατάς μία θετική στάση ζωής όταν γύρω σου συμβαίνουν τόσα άλλα που σε προκαλούν για το αντίθετο; Και όμως, ο Shawn Achor, συγγραφέας του βιβλίου Before Happiness μας δείχνει τον τρόπο για να «εκπαιδεύσουμε» τον εγκέφαλο μας, ώστε να βλέπει τη φωτεινή πλευρά της ζωής!
Πώς θα έχω θετική ενέργεια, λοιπόν; Aκολούθησε τις εξής τακτικές:

 1/ Πες στον εαυτό σου ότι μπορείς να αλλάξεις.
«Ευτυχία δεν είναι να πιστεύεις ότι δεν χρειάζεται να αλλάξεις, είναι να πιστεύεις ότι μπορείς να αλλάξεις», λέει ο Achor. Αφιέρωσε μια στιγμή για να παρατηρήσεις τη σχέση ανάμεσα στην αλλαγή και την προσωπική ανάπτυξη. Δοκίμασε αυτό: «Γράψε τις τρεις σημαντικότερες στιγμές αλλαγής στη ζωή σου που έχουν διαμορφώσει την προσωπικότητά σου», συμβουλεύει ο Achor. Μπορεί να είναι οφθαλμοφανή ορόσημα, όπως η μετακόμιση σε μια καινούργια πόλη ή πιο διακριτικά και προσωπικά, όπως η γνωριμία με την καλύτερη φίλη σου. Κρέμασε τον κατάλογο στo μπάνιο σου ή πάνω από το γραφείο σου, ώστε να σε ενθαρρύνει να προσαρμόσεις τη στάση της ζωής σου και να παραμένεις θετική.

 2/ Πήγαινε κάπου αλλού.
Όταν είσαι πιεσμένη, είναι εύκολο να μεγαλοποιήσεις μικρά προβλήματα. Έρευνα όμως δείχνει πως ένα καινούργιο περιβάλλον μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα. Ο Achor περιγράφει ένα πείραμα όπου φοιτητές ιατρικής στο Γέιλ βγήκαν από την αίθουσα για να μελετήσουν αρχαία αγάλματα σε ένα τοπικό μουσείο τέχνης. Μετά το ταξίδι τους, έδειξαν ως ομάδα 10% βελτίωση στην ικανότητά τους να αναγνωρίζουν σημαντικές ιατρικές λεπτομέρειες, συγκριτικά με φοιτητές που δεν έκαναν το ίδιο διάλειμμα. «Εκπαιδεύοντας τον εγκέφαλό τους να δουν περισσότερα θετικά στοιχεία, εκείνοι οι φοιτητές έμαθαν να προσεγγίζουν προβλήματα με μια διευρυμένη και βαθύτερη οπτική» γράφει ο Achor.

Δοκίμασε αυτό: Αν έχεις κολλήσει, έκθεσε τον εγκέφαλό σου σε ένα διαφορετικό περιβάλλον –πήγαινε κάπου αλλού ή διάβασε ή κοίταξε κάτι άλλο – για να κερδίσεις μια θετική αλλαγή διάθεσης.

 3/ Γέμισε μπαταρίες και ενέργεια.
Όλοι ξέρουν πως κούραση συν πείνα ισούται με δυστυχία, αυτός ο συνδυασμός όμως μπορεί να είναι πιο βλαβερός απ’ όσο νομίζεις. Ο εγκέφαλός σου αντιλαμβάνεται την έλλειψη ύπνου ως μια απειλή προς το κεντρικό νευρικό σύστημα, γράφει ο Achor, κάτι που μπορεί να θολώσει την κρίση σου. Μια νύχτα αϋπνίας μπορεί να σε κάνει να θυμάσαι 59% λιγότερες θετικές λέξεις, κάτι που θα μπορούσε να σε κάνει υπερβολικά εστιασμένη στο αρνητικό. «Όταν έχεις ξεκουραστεί καλά και έχεις μόλις φάει, θα είναι πιο εύκολο να δεις το ευρύτερο φάσμα των πολύτιμων λεπτομερειών, πληροφοριών και πιθανοτήτων», γράφει ο Achor. Σε μία πολύ γνωστή μελέτη της Σχολής Διοίκησης του Κολούμπια, οι δικαστές έδωσαν αναστολή μόνο στο 20% των αιτούντων πριν το μεσημεριανό, αλλά έδωσαν αναστολή στο 60% των περιπτώσεων που εξέτασαν μετά το φαγητό.

Δοκίμασε αυτό: Αν νιώθεις πως γίνεσαι συχνά γκρινιάρα, εξέτασε τις συνήθειες φαγητού και ύπνου σου. Ένα δεκατιανό σνακ (όπως ένα μήλο με φιστικοβούτυρο που συνδυάζει πρωτεΐνες και λιπαρά) θα μπορούσε να σταθεροποιήσει το σάκχαρο του αίματός σου.

 4/ Προσδιόρισε το θετικό και το αρνητικό.
Όσο «μαύρη» κι αν φαίνεται, κάθε κατάσταση έχει και τη θετική της πλευρά, επιμένει ο Achor. «Δεν έχω γνωρίσει ποτέ ένα περιβάλλον όπου δεν μπορούσαν να βρεθούν θετικές λεπτομέρειες», γράφει ο Achor.

Δοκίμασε αυτό: Συγκεντρώσου σε ένα αντικείμενο ή δουλειά και κατάγραψε όσο περισσότερες περιγραφές μπορείς για 30 δευτερόλεπτα. Παίρνεις 3 βαθμούς για τις θετικές περιγραφές και έναν για τις αρνητικές. Γιατί να συμπεριλάβεις τις αρνητικές; «Ο εντοπισμός των αρνητικών μπορεί να μας παρακινήσει να λάβουμε δράση και με την εξέτασή τους ο εγκέφαλός μας μπορεί να γίνει πιο ευέλικτος και εύστροφος», λέει ο Achor.

 5/ Μίλησε στους σωστούς ανθρώπους όταν θέλεις υποστήριξη.
Το να μοιράζεσαι τα δράματά σου με τους συναδέλφους ή την αδερφή σου μπορεί να είναι πιο βλαβερό παρά βοηθητικό, σύμφωνα με τον Achor. Το να μιλάς συνεχώς σε ανθρώπους με παρόμοια άποψη θα μπορούσε να σημαίνει πως ακούς επαναλαμβανόμενα την ίδια οπτική, κάτι που δεν ευνοεί τη λύση των προβλημάτων σου. Για να αποκτήσεις μια θετική στάση, αναζήτησε διαφορετικές απόψεις ώστε να μπορείς να αναγνωρίσεις όλες τις πτυχές ενός θέματος.

Δοκίμασε αυτό: Για τις μεγάλες αποφάσεις –το τέλος μιας σχέσης, να ζητήσεις προαγωγή- χρησιμοποίησε έναν έλεγχο πραγματικότητας τριών ανθρώπων, λέει ο Achor. «Βρες κάποιον με μια διαφορετική προσωπικότητα, διαφορετική οικονομική κατάσταση και διαφορετική ηλικιακή ομάδα», εξηγεί ο Achor. «Αυτό σε καλύπτει από παντού».

 6/ Διοχέτευσε το άγχος σου.
Το άγχος σου κάνει κάθε κακή κατάσταση χειρότερη. Ή μήπως όχι; Οι ορμόνες που ελευθερώνονται όταν έχεις άγχος μπορούν να ενισχύσουν τη μνήμη και τη λογική σου ικανότητα, λέει ο Achor. Επιπλέον, διδάσκοντας τον εαυτό σου να σκεφτεί τις θετικές πλευρές του άγχους μπορεί να βελτιωθεί η απόδοσή σου καθώς και η διανοητική και φυσική σου υγεία. Σε μια μελέτη, διευθυντές εκπαιδευμένοι να αναγνωρίσουν τα πλεονεκτήματα του άγχους ανέφεραν κατά 23% μείωση των σωματικών συμπτωμάτων του, όπως οι πονοκέφαλοι, οι πόνοι στην πλάτη και η κούραση.

Δοκίμασε αυτό: Όταν είσαι κατακλυσμένη από το άγχος, εντόπισε τον πραγματικό λόγο. Αν ανησυχείς για μια επαγγελματική παρουσίαση, μπορεί να αγχώνεσαι για το αν θα εντυπωσιάσεις το αφεντικό σου, και όχι επειδή θα μιλήσεις μπροστά σε μια ομάδα. Προσπάθησε να κατευθύνεις το άγχος σου σε έναν τομέα που μπορείς να διαχειριστείς με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

Ο έρωτας δε βαριέται τις επαναλήψεις…

Τον πλήγωσες, αν δεν το κατάλαβες.
Εκείνος σου έδωσε όσα είχε κι εσύ τα γύρισες πίσω. Δεν τα κράτησες, δεν τα οικειοποιήθηκες, δεν τα εκμεταλλεύτηκες. Αλλά τα γύρισες πίσω.
Επίσημα δεν του φέρθηκες σκάρτα. Δεν του πούλησες ψεύτικο έρωτα, δεν τον κορόιδεψες πουλώντας φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Απλά δεν μπόρεσες να αράξεις μαζί του.
Εκείνος σου έδινε το μικρό, απάνεμο λιμανάκι του κι εσύ έψαχνες μεσοπέλαγες φουρτούνες. Κι αντί να σου φέρνει ναυτία το ανταριασμένο κύμα, σε ζάλιζε η ηρεμία. Πάρε κι εσύ μια δραμαμίνη και κάτσε εκεί.

Στα ήρεμα, τα σίγουρα, τα αναίμακτα.
Δε βαρέθηκες να φτιάχνεις ολοένα πληγές στο σώμα σου; Κάθε αδιέξοδος έρωτας και μια χαρακιά. Κάλυψες το σώμα σου τατουάζ για να τις κρύψεις. Ξεσπάσματα του μυαλού πάνω στο σώμα. Και η καρδιά το μεγάλο θύμα. Δεν ξέρεις να επιλέγεις, παραδέξου το.
Είσαι αλλεργική στα καλά παιδιά. Στα ήρεμα εκείνα αγόρια που θα σε ερωτευτούν και θα στο δείξουν. Θα σου στείλουν λουλούδια, θα σε γεμίσουν δώρα και χάδια, θα θυμηθούν επετείους, θα οργανώσουν εκπλήξεις. Θα σου γράψουν γράμματα.
Τι έγινε; Ανακατεύεσαι και που τα ακούς; Ξενερώνεις και μόνο στην εικόνα;
Πολύ θα ήθελες να είναι αλλιώς τα πράγματα. Πολύ θα ήθελες να τον θέλεις.

Αλλά δεν μπορείς. Εσύ θέλεις τα δύσκολα. Εκείνα που δεν μπορείς να έχεις. Εκείνον που δε σε αφήνει να τον έχεις.
Που θα σε ξεχάσει, θα αδιαφορήσει, θα παραλείψει. Που δε θα θυμηθεί ποτέ τίποτα. Ούτε καν εσένα. Που θα σε έχει γενικά στο τίποτα.
Ένα καλό παιδί ήθελες και συ. Κι ακόμη το θέλεις. Το μυαλό σου τουλάχιστον γιατί η καρδιά αντιστέκεται σθεναρά. Αλλού την πας κι αλλού σε βγάζει. Μόνιμα στην κόντρα. Του ζήτησες χρόνο να σκεφτείς. Το πάλεψες. Αλλά τίποτα.
Στον έναν τρέμανε τα πόδια σου και στον άλλο αγαλματάκια ακούνητα. Κέρινο ομοίωμα.

Αδιάφορα…
Γιατί όσο και αν θέλουμε να προγραμματίζουμε, η ζωή μας τα φέρνει όπως θέλει αυτή. Μας πετά μια σφαλιάρα και μας αλλάζει όλο το πρόγραμμα. Μας στέλνει στα αβέβαια, τα ζόρικα. Εκείνα που ενώ φωνάζουν «μακριά» σε κολλάνε πάνω τους κι αδυνατείς να ξεφύγεις. Τρικυμίες…
Κι εκείνο το καλό παιδί που πλήγωσες. Που σε περίμενε αλλά ποτέ δεν πήγες. Δεν απάντησες, δε θυμήθηκες, αδιαφόρησες. Που τον είχες στο τίποτα κι εκείνος εκεί. Κολλημένος με μαγνήτη. Γελάς;
Μήπως σου θυμίζει τίποτα όλο αυτό; Το έχεις ζήσει, το ξέρεις καλά. Κι ενώ πάντα έλεγες πως ποτέ δε θα κάνεις ό,τι δε θέλεις να σου κάνουν, το κάνεις.
Κι όμως δεν είσαι κακιά. Απλά δεν ξέρεις τι θέλεις. Ή καλύτερα ξέρεις αλλά δεν πρέπει να το θες. Γιατί σε αλλάζει. Σε κάνει κάτι αλλιώτικο από αυτό που είσαι.
Είναι στιγμές που θα ήθελες να ήσουν πιτσιρίκι. Να σε πάρουν από το χέρι και να σε καθοδηγήσουν. Να σε πάνε εκεί που πρέπει να είσαι. Αλλά δε γίνεται.
Όσο κι αν το νιώθεις, ο καθρέφτης σου τσιρίζει πως η παιδική ηλικία έχει παρέλθει προ πολλού. Και τώρα τα λάθη δε συγχωρούνται. Τώρα τα φορτώνεσαι και ζεις με αυτά.
Κι εκείνο το βλέμμα. Του καλού παρατημένου παιδιού. Εκείνου που θα στα έδινε όλα και που του τα έδωσες πίσω. Αυτό το βλέμμα δε θα το ξεχάσεις ποτέ. Εκείνο το παράπονο… Αυτό το βλέμμα θα είναι η τιμωρία σου. Γιατί ήσουν κακό παιδί. Κι ας μην το ήθελες.
Κι εδώ το «συγνώμη δε θα το ξανακάνω», δεν πιάνει.
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Θα το ξανακάνεις. Γιατί ο έρωτας ούτε μαθαίνει μα ούτε και τις βαριέται τις επαναλήψεις…

Αποστολικά ευαγγέλια - Μυθεύματα και ασυμφωνίες ευαγγελιστών

Εκατομμύρια χριστιανοί πιστοί γιορτάζουν τη μέρα της 25ης Δεκεμβρίου ως μέρα της γέννησης του Ιησού Χριστού, ενώ λίγους μήνες αργότερα γιορτάζουν και την υποτιθέμενη ανάστασή του. Μερικοί τον θεωρούν Θεό, άλλοι πιστεύουν ότι είναι «Υιός του Θεού» αλλά ίσος μ' αυτόν, άλλοι πάλι τον θεωρούν άνθρωπο, από θεϊκή όμως καταγωγή και άλλοι ισχυρίζονται ότι στον Ιησού Χριστό-άνθρωπο ενσαρκώθηκε μια «υπέρτατη λογική» (ο «Λόγος»), παρόλο ότι στην πραγματικότητα, ο Ιησούς Χριστός, ίσως και να μην υπήρξε ποτέ σαν ιστορικό πρόσωπο. Όχι μόνον οι ψευτοφανατικοί θρησκόληπτοι αλλά, μερικές φορές, και οι καλόπιστοι θρήσκοι διηγούνται χιλιάδες φορές τα παραμύθια για το θαύμα της «άμωμης σύλληψης» για τη γέννηση του σωτήρα, για το άστρο από την ανατολή, για το προσκύνημα των μάγων στο θείο βρέφος, για τη φάτνη του στάβλου και τα ζώα που έσκυβαν με σεβασμό πάνω από τη φάτνη, για την πρόθεση του βασιλιά Ηρώδη να σκοτώσει το βρέφος-Ιησού και πολλές άλλες αφηγήσεις αυτού του είδους. Οι παπάδες και οι καλόγεροι βάζουν στα κεφάλια των ανθρώπων, από την παιδική ακόμα ηλικία, τέτοιου είδους παραμύθια, υποχρεώνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια μεγάλους ανθρώπους και παιδιά να τους πιστεύουν.
Αλλά πάνω σε τι στηρίζονται αυτές οι αφηγήσεις; Η χριστιανική εκκλησία επικαλείται τα αναφερόμενα από τους ευαγγελιστές Ματθαίο, Μάρκο, Λουκά και Ιωάννη.
Ας δούμε από πιο κοντά πότε, πώς και από ποιον συντάχθηκαν τα ευαγγέλια και κατά πόσο είναι αληθινοί οι θρύλοι που αναφέρονται σ' αυτά.
Όσοι ως τώρα, ξέρουν για τη θρησκεία μόνον ό,τι άκουσαν από το στόμα των παπάδων των διαφόρων δοξασιών, μπορούν να ρωτήσουν: Δεν είναι μήπως γνωστό ότι αυτά τα βιβλία γράφτηκαν από τους αποστόλους και τους μαθητές του Χριστού; Μπορούμε, λοιπόν, ν' αμφιβάλουμε για την αυθεντικότητα τους;
Η απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα είναι ότι σήμερα ξέρουμε με βεβαιότητα κάτι ολότελα διαφορετικό, συγκεκριμένα ότι τα ευαγγέλια γράφτηκαν από πολλούς ανθρώπους, που μετέγραψαν, και πολλές φορές μετέδωσαν προφορικά, τις ευαγγελικές αφηγήσεις. Με την πάροδο του χρόνου, μετέτρεψαν αυτές τις αφηγήσεις, είτε αφαιρώντας εκείνα που η απάτη τους ήταν εξόφθαλμη, είτε προσθέτοντας κι οι ίδιοι κάτι, έτσι που σήμερα είναι πολύ δύσκολο να πούμε πότε και ποιος έγραψε τα κατά Ματθαίον, Μάρκον, Λουκάν και Ιωάννην ευαγγέλια και τι ακριβώς γράφτηκαν σ' αυτά. Για να καταλάβουμε πόσο αλληλοσυγκρούονται οι αφηγήσεις των ευαγγελίων, πόσα ιστορικά λάθη και πόσες καταφανείς ανοησίες περιέχονται σ' αυτά, θα αναλύσουμε, λόγου χάριν, τα αναφερόμενα στη γέννηση και στα παιδικά χρόνια, στην γενεαλογία, στην διδασκαλία  και στην ανάσταση του Ιησού Χριστού.

Η γέννηση του Ιησού Χριστού

 

ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ
Τί διηγείται για τη γέννηση του Ιησού Χριστού το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο; Πρώτ' απ’ όλα μας παρουσιάζει τη γενεαλογία του Ιησού. Από την αρχή κιόλας φαίνεται ότι είναι ολότελα φανταστική, γιατί πρώτα-πρώτα αυτή η γενεαλογία δε μοιάζει με τις γενεαλογίες των άλλων ευαγγελίων, και δεύτερον, ο ευαγγελιστής συνταίριασε αυτήν τη γενεαλογία με τέτοιο τρόπο ώστε να επαναλαμβάνεται 3 φορές o ίδιος αριθμός γενεών:
«Και έτσι, απανταχού, από τον Αβραάμ ως τον Δαβίδ είναι δεκατέσσερις γενεές, από τον Δαβίδ ως την υποδούλωση της Βαβυλώνας είναι δεκατέσσερις γενεές, και από την υποδούλωση της Βαβυλώνας ως το Χριστό είναι επίσης δεκατέσσερις γενεές» (Ματθαίος Ι, 17).

Όπως φαίνεται, η γενεαλογία του Χριστού έχει συντεθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δείχνει ότι είναι από βασιλικό σόι. Έτσι θα ‘βγαινε το συμπέρασμα ότι είναι απόγονος των Εβραίων βασιλιάδων: τόσο του Δαβίδ και του Σολομώντος, όσο και του Ρομποάμ. Αυτό ήταν αναγκαίο για να προξενεί μεγαλύτερη εντύπωση στη φαντασία του λαού. Τη στιγμή που ο χριστιανισμός, έγινε από θρησκεία των δούλων, θρησκεία των κυρίαρχων τάξεων, μια γενεαλογία όπου ο Χριστός να φαίνεται ότι κατάγεται από βασιλικό σόι ήταν εξαιρετικά αναγκαία, για τη θεοποίηση των βασιλιάδων και των εκμεταλλευτών. Από τον πιο κάτω πίνακα που αναπαριστάνει τη γενεαλογία του Ιησού Χριστού, διαφορετική στους διάφορους ευαγγελιστές, ο αναγνώστης θα δει ότι αυτή γενικά δε συμφωνεί μ' αυτά που λέγονται στα ίδια τα ευαγγέλια.

Στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο η αφήγηση της γέννησης του Χριστού αποδίδεται ως έξης:

«Και η γέννηση του Ιησού Χριστού συνέβη έτσι, η Μαρία η μητέρα του, όντας αρραβωνιασμένη με τον Ιωσήφ, πριν ακόμα συζευχθούν, βρέθηκε να έχει το άγιο πνεύμα στα σπλάχνα της. Ο Ιωσήφ, ο άντρας της, όντας άνθρωπος δίκαιος και μη θέλοντας να τη φανερώσει, σκέφτηκε να την εγκαταλείψει.
Κι ενώ αυτά σκεφτόταν ο Ιωσήφ παρουσιάζεται ο άγγελος του θεού στον ύπνο του και του λέει: Ιωσήφ, γιε του Δαβίδ, μη διστάζεις να πάρεις τη Μαρία, γυναίκα σου, γιατί εκείνο που ενσαρκώθηκε μέσα της είναι από το άγιο πνεύμα. Η Μαρία θα γεννήσει ένα γιο και το όνομά του θα είναι Ιησούς, γιατί αυτός θα σώσει το λαό του από τις αμαρτίες» (Ματθαίος, Ι, 18-21).

Βέβαια, κάθε λογικός άνθρωπος διερωτάται γιατί τάχα φοβόταν ο Ιωσήφ να μη μαθευτεί ότι η γυναίκα του έμεινε έγκυος από το άγιο πνεύμα; Αντίθετα, θα έπρεπε να διηγηθεί σ' όλους αυτό το θαύμα, ωστόσο φοβάται μη μαθευτεί τίποτε. Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι ο Ιωσήφ πίστευε πως η Μαρία ήταν έγκυος από άλλον άντρα, με τον πιο συνηθισμένο τρόπο. Και μόνο στ' όνειρο του, έμαθε ο Ιωσήφ ότι τη γυναίκα του τη γκάστρωσε το «Άγιο Πνεύμα».

Εννοείται ότι εμείς, δε δίνουμε καμιά σημασία στα όνειρα. Κανένας από μας δεν κατόρθωσε ποτέ να μάθει τίποτε απ’ τα όνειρα. Και μήπως δεν ονειρευόμαστε αρκετά πράγματα; Ξέρομε όμως ότι το όνειρο είναι μια χαώδης δραστηριότητα του μυαλού, όπου, κάτω από την επήρεια αυτών που είδαμε, ακούσαμε ή ζήσαμε προηγούμενα, εμφανίζονται οι πιο περίεργες, οι πιο απίθανες και φανταστικές παραστάσεις και εικόνες. Στους πανάρχαιους όμως χρόνους, οι άνθρωποι έδιναν μεγάλη σημασία στα όνειρα, πίστευαν ότι όσα τους φανερώνονται στο όνειρο είναι το ίδιο αληθινά και πραγματικά όπως το καθετί που τους συμβαίνει όταν είναι ξύπνιοι.

Στο θρύλο του ευαγγελίου, ο Ιωσήφ πιστεύει στο όνειρο. Κι έτσι, δε διώχνει πια τη γυναίκα του, αλλά της φέρνεται όπως ακριβώς τον προστάξανε στο όνειρο. Περνούν εννιά μήνες και η Μαρία γεννάει το παιδί που ο Ιωσήφ ονομάζει Ιησού. Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι η εγκυμοσύνη που προήλθε από το «Άγιο Πνεύμα» κρατάει το ίδιο όσο και από οποιονδήποτε άντρα, δηλαδή εννιά μήνες.

Ύστερα απ’ αυτό, ο Ματθαίος διηγιέται για το προσκύνημα των μάγων στο μυστικό αστέρι από την ανατολή, για την επιβουλή του Ηρώδη και για τη φυγή της Μαρίας με το βρέφος στην Αίγυπτο. Οι μάγοι (Πέρσες ή Ινδοί), ήρθαν τάχα στον Ηρώδη, το βασιλιά των Ιουδαίων και τον ρώτησαν:

«Που είναι ο βασιλιάς των Ιουδαίων που γεννήθηκε; γιατί είδαμε στην ανατολή το άστρο του και ήλθαμε να τον προσκυνήσουμε;» (Ματθαίος Π, 2).

Ο Ηρώδης ταράχτηκε «και μαζί μ' αυτόν ολόκληρη η Ιερουσαλήμ». Τώρα, γιατί ταράχτηκε «ολόκληρη η Ιερουσαλήμ» δε μας εξηγεί ο ευαγγελιστής. Ο Ηρώδης όμως, μαθαίνοντας απ’ τους μάγους πότε ακριβώς φάνηκε το άστρο, τους δίνει εντολή να βρουν το βρέφος.

Και πώς το βρήκαν οι μάγοι; Το ευαγγέλιο διηγιέται πως το άστρο που είδαν στην ανατολή πήγαινε όλον τον καιρό μπροστά τους «ώσπου ήρθε και στάθηκε πάνω από 'κεί που βρισκόταν το βρέφος».

Πάνω από μας είναι πολλά άστρα! Ποιος, όμως, από μας μπορεί να πει ότι ένα ορισμένο αστέρι είτε άλλο, στέκει ακριβώς πάνω από το Κρεμλίνο, ότι άλλο στέκει πάνω από τα πανεπιστήμια της Μόσχας και ένα τρίτο πάνω από το ραδιοσταθμό; Τ’ αστέρια βρίσκονται τόσο μακριά από τη γη που το κάθε άστρο μπορεί να είναι ορατό ταυτόχρονα στην ίδια θέση σε μιαν ακτίνα δεκάδων και εκατοντάδων χιλιομέτρων, συνεπώς σ' αυτήν την ακτίνα, το άστρο στέκει το ίδιο πάνω απ’ όλα τα σπίτια, έτσι όλη αυτή η ιστορία με το άστρο, που τάχατες στάθηκε πάνω από το μέρος που γεννήθηκε το βρέφος, δεν ταιριάζει καθόλου μ' αυτά που ξέρουμε εμείς για τ' άστρα. Άλλωστε, όλη αυτή η ιστορία επινοήθηκε σε μια εποχή που το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας βρισκόταν ακόμα στην παιδική ηλικία της πνευματικής ανάπτυξης.

Ύστερα απ’ αυτό, μας λέει ο ευαγγελιστής Ματθαίος, οι μάγοι βλέποντας το άστρο, «εχάρηκαν χαράν μεγάλην». Και πάλι φαίνεται ότι ο Ματθαίος επινοεί: τώρα μόλις μας αφηγήθηκε ότι το άστρο κινούνταν μπροστά απ’ τους μάγους και τους οδηγούσε προς τον τόπο της γέννησης του Ιησού, και τώρα, μας λέει ότι οι μάγοι δεν είχαν δει το αστέρι και θωρώντας το ξαφνικά, χαρήκανε. Οι μάγοι είδαν επιτέλους το βρέφος με τη Μαρία, το προσκύνησαν, του δώρισαν χρυσό, σμύρνα και λιβάνι (αρωματικό ρετσίνι), κι έπειτα φύγανε στη χώρα τους. Κανένας θρήσκος όμως δε θα μπορέσει να εξηγήσει τι του χρειαζόταν του θεού ή του γιου του το χρυσάφι και το λιβάνι. Οι μάγοι παίρνουν εντολή από το θεό να μην ξαναγυρίσουν πια στον Ηρώδη. Ύστερα απ’ αυτό όμως ο Ιωσήφ στον ύπνο του παίρνει εντολή από τον άγγελο του Κυρίου να φύγει με το βρέφος και τη μάνα στην Αίγυπτο, γιατί ο Ηρώδης ετοιμάζεται να σκοτώσει τον Ιησού. Αλλά ο Ηρώδης, μη γνωρίζοντας την απόφαση του Ιωσήφ, διατάζει να θανατώσουν όλα τα μωρά μέχρι δυο χρονών, Και όταν ο Ηρώδης πεθαίνει, πάλι παρουσιάζεται στον ύπνο του Ιωσήφ ο άγγελος του κυρίου και τον προστάζει να φύγει από την Αίγυπτο και να γυρίσει στη γη του Ισραήλ. Εκεί, ο Ιωσήφ παίρνει, πάλι, στον ύπνο του, εντολή να πάει στη Γαλιλαία και να εγκατασταθεί στη Ναζαρέτ.

Σήμερα έχει διαπιστωθεί με ακρίβεια ότι το ευαγγέλιο που πιστεύονταν ότι είναι του Ματθαίου δεν είναι το αρχαιότερο και ότι το κατά Μάρκον ευαγγέλιο συντάχτηκε πρωτύτερα. Το κατά Μάρκον ευαγγέλιο εκπονήθηκε 100 περίπου χρόνια μετά τη λεγομένη γέννηση του Χριστού και το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο αργότερα. Από που ήξεραν οι συγγραφείς αυτών των ευαγγελίων τι ονειρεύτηκε πριν 120 χρόνια ο μαραγκός Ιωσήφ, ο άντρας της Μαρίας; Μπορεί λοιπόν να θεωρηθούν σοβαρές αυτές οι αφηγήσεις που βασίζονται στα όνειρα;

Ο Ματθαίος αφηγείται για όλα αυτά τα «γεγονότα» όπως γενικά για την ζωή του Χριστού, προσπαθώντας να τα κάνει να συμφωνούν όλα με ορισμένους ισχυρισμούς της Βίβλου. Η Βίβλος είναι μια συλλογή από γραφτά, από σημειώσεις, από προφορικές αφηγήσεις, θρύλους, παραδείγματα και χρονικά, που συντάχθηκαν σε διαφορετικές χρονολογίες από διάφορα πρόσωπα. Και τροποποιήθηκαν χιλιάδες φορές (ή αντίθετα, διαστρεβλώθηκαν), με διάφορες προσθήκες, μεταγενέστερες διαγραφές κ.λπ.

Οι παπάδες υποστηρίζουν ότι η Βίβλος είναι η «Αγία Γραφή, η αποκάλυψη του θεού». Έτσι, υποστηρίζουν ότι ο Μωυσής σημείωσε τάχα στενογραφημένα, κάτω από την υπαγόρευση του Θεού τα πρώτα πέντε κεφάλαια της Βίβλου. Δίχως αμφιβολία δεν υπάρχει πιο γελοία, πιο παράλογη, πιο ανόητη επινόηση απ αυτήν. Ορισμένα κεφάλαια της Βίβλου γράφτηκαν λίγο καιρό πριν την εποχή μας και άλλα πολύ πιο πριν. Στη Βίβλο υπάρχουν πολλές συγκεχυμένες εκφράσεις. Οι παπάδες εξηγούν αυτές τις ασαφείς εκφράσεις όπως τους αρέσει, επινοούν ορισμένες προφητείες, που έχουν τάχα σχέση με τον Χριστό και τη ζωή του. Συχνά ο Ματθαίος προσπαθεί να συνταιριάσει τις αφηγήσεις του για το Χριστό, μ' αυτές τις Βιβλικές εκφράσεις. Να τι εξηγήσεις δίνει:

1. Η Μαρία έμεινε έγκυος όντας ακόμα παρθένα. Αλλά αυτό, όπως λέει ο Ματθαίος, δεν είναι αδύνατο.

«Όλα αυτά έγιναν για να εκπληρωθεί αυτό που είπε ο κύριος με το στόμα του προφήτη: Ιδού, η παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει υιόν και θα του δώσουν το όνομα Εμμανουήλ που σημαίνει: μαζί μας είναι ο Θεός» (Ματθαίος Ι 22-23).

(Στο εβραϊκό κείμενο δε λέγεται «παρθένος» αλλά «νέα γυναίκα». Οι ευαγγελιστές και οι παπάδες απλούστατα διαστρέβλωσαν τη μετάφραση για να συνταιριάζουν τις βιβλικές εκφράσεις με το «γεγονός» που τους χρειάζονταν).

Από δω βγαίνει ότι ο Χριστός τάχα γεννήθηκε γιατί έτσι προείπε ο προφήτης Ησαΐας, μερικές εκατοντάδες χρόνια πρωτύτερα. Ο καθένας όμως μπορεί να διερωτηθεί: γιατί τότε το βρέφος ονομάστηκε Ιησούς και όχι Εμμανουήλ; Σ' αυτό οι παπάδες δε μπορούν να δώσουν καμιά λογική απάντηση. Αν όμως κοιτάξουμε στη Βίβλο την περικοπή στην οποία αναφέρεται ο Ματθαίος, θα δούμε ότι εκεί γίνεται λόγος για κάτι ολότελα διαφορετικό. Ο Ησαΐας συμβουλεύει το βασιλιά Αάξ να μη φοβάται τους δυο εκείνους βασιλιάδες (τον βασιλιά της Συρίας και τον βασιλιά του Ισραήλ) που επέδραμαν στην Ιουδαία, γιατί αυτοί, όπως έλεγε ο Ησαΐας, θα χρειαστεί να επιστρέψουν στις χώρες τους πολύ γρήγορα, πριν ακόμη μάθει το βρέφος που θα γεννηθεί από γυναίκα, να ξεχωρίζει το κακό απ’ το καλό.

Για να εκπληρωθεί αυτή η προφητεία, ο Ησαΐας, μπροστά σε δυο μάρτυρες, πλησίασε... «αυτήν για την οποία προφήτεψε και εκείνη συνέλαβε και γέννησε υιόν» (Ησαΐας VII» 14-16 και VIII» 2-3)... Τί ζητάει εδώ ο Χριστός; Αυτός δεν είχε ονομαστεί Εμμανουήλ και δεν είχε καμία σχέση με την προφητεία του Ησαΐα.

2. Ο Χριστός γεννιέται στη Βηθλεέμ. Αυτό το γεγονός συμβαίνει στη Βηθλεέμ όχι γιατί η Μαρία, η μάνα του, βρέθηκε εκεί, αλλά μόνο για να ταιριάζει μ' αυτά που είπε ένας άλλος Εβραίος προφήτης, ο Μιχάιας, που προείπε (Μιχάια, V, 2-4) ότι από τη Βηθλεέμ θα ξεκινήσει ο άρχοντας που θα λυτρώσει το λαό του Ισραήλ. Όπως ξέρουμε από την ιστορία, κανένας κυβερνήτης δε «λύτρωσε» το λαό του Ισραήλ, επομένως κι αυτή η «προφητεία» δεν αξίζει μια πεντάρα.

3. Στην Βίβλο υπάρχουν και τα λόγια του προφήτη Οζέα «Και από την Αίγυπτο ε-κάλεσα τον υιόν μου» (Οζέας XI, 1). Πώς να γίνει όμως ώστε ο Ιησούς να μεταφερθεί στην Αίγυπτο; Γι' αυτό επινοεί ο ευαγγελιστής Ματθαίος την αφήγηση της φυγής των γονιών του Ιησού στην Αίγυπτο.

Έδωσε τάχα ο Ηρώδης διαταγή να σκοτώσουν όλα τα βρέφη. Άραγε αυτό το ‘κανε μόνον από σκληρότητα; Κάθε άλλο. Το ‘κανε όπως προκύπτει, μονάχα για να εκπληρωθούν τα λόγια του προφήτη Ιερεμία (XXX, 15). Να τι μπορεί να κάνει ο Θεός! Ο Ιερεμίας είπε μερικές κουβέντες πριν από εκατοντάδες χρόνια, οι άνθρωποι τα είχαν ξεχάσει από καιρό, ο Θεός όμως των παπάδων τα θυμάται όλα. Άραγε δεν θα ήταν καλύτερα να μείνουν ζωντανά τα αθώα μωρά; Ο συγγραφέας όμως του ευαγγελίου σκέφτεται διαφορετικά: κάτι τέτοιο δε μπορεί να γίνει, γιατί τότε θα λένε ότι ο γέρο-προφήτης των Εβραίων, Ιερεμίας, είπε ψέματα και οι παπαδοπροφήτες δε θα είναι πια πιστευτοί. Καλύτερα, λοιπόν, να θανατωθούν τα παιδιά και έτσι να εκπληρωθεί ο «λόγος που είπε ο προφήτης Ιερεμίας» (Ματθαίος II, 17). Έτσι δημιουργήθηκε η αφήγηση του ευαγγελίου για το φόνο των βρεφών και για τη φυγή στην Αίγυπτο.

4. Τέλος, οι γονείς του Ιησού εγκατασταίνονται στη Ναζαρέτ, και πάλι γιατί στη Βίβλο (βιβλίο των Κριτών, XIII, 5) λέγεται ότι το βρέφος θα είναι «Ναζωραίος του Κυρίου». Όταν οι μελετητές άρχισαν να ερευνούν που βρίσκεται αυτή η Ναζαρέτ, αποδείχτηκε ότι ούτε καν υπήρχε εκείνον τον καιρό μια τέτοια πόλη, και η λέξη «ναζωραίος» σημαίνει απλούστατα φύλακας ή φρουρός.

Διαπιστώνουμε καλύτερα ακόμη ότι όλες αυτές οι αφηγήσεις των ευαγγελιστών είναι απλές επινοήσεις, όταν μαθαίνουμε ότι ο Ηρώδης, για τον οποίο μιλάνε οι ευαγγελιστές Ματθαίος και Λουκάς, πέθανε τέσσερα χρόνια πριν από την ημέρα που τάχα γεννήθηκε ο Χριστός. Συνεπώς, ο Ιωσήφ και η Μαρία έφυγαν με το βρέφος για να γλυτώσουν από τον Ηρώδη που αν και πεθαμένος πριν από καιρό, πρόσταξε να θανατώσουνε τα μωρά.

ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Αν αναλύσουμε το πιο παλιό ευαγγέλιο, το κατά Μάρκον, διαπιστώνουμε ότι και εδώ όλα έχουν επινοηθεί. Καταπώς λένε, ο Μάρκος ήταν γραμματέας του απόστολου Πέτρου. Ο Επίσκοπος Πάπιος -που πέθανε στα μέσα του 2ου αιώνα- έγραψε ότι στην εποχή του υπήρχε το ευαγγέλιο που εκπονήθηκε απ’ αυτόν τον Μάρκο. Να τι γράφει ο Πάπιος για τον ευαγγελιστή Μάρκο: «Αυτός δεν τον είχε ακούσει το Χριστό...προσχώρησε αργότερα στον Πέτρο, που κήρυττε τη διδασκαλία...». Μαθαίνουμε λοιπόν ότι ο Μάρκος σημείωσε όλα όσα είπε ένας άλλος, χωρίς ο ίδιος να έχει δει τίποτε.

Αλλά τι γράφει ο Μάρκος; Ταιριάζουν άραγε όσα γράφει μ' αυτά που μας αφηγείται ο Ματθαίος;

Ο Μάρκος, που έγραψε το ευαγγέλιο 100 χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, δεν αναφέρει ούτε λέξη για τη θαυματουργή γέννηση του Χριστού, ούτε για αλλά θαύματα που επακολούθησαν αυτήν τη γέννηση, μήτε για τα όνειρα του Ιωσήφ που αναφέρει ο Ματθαίος. Ο Μάρκος, όμως σημείωσε όσα είπε ο Πέτρος και σίγουρα δε θα παρέλειπε να γράψει για τα θαύματα, αν αυτά υπήρξαν! Στον Μάρκο, ο Ιησούς παρουσιάζεται μονομιάς ώριμος πια άντρας, που έρχεται από Γαλιλαία να τον βαφτίσει ο Ιωάννης έτσι όπως βαφτίζονταν τότε οι Εβραίοι, δηλαδή λουόμενοι στα νερά του ποταμού Ιορδάνη και ομολογώντας τις αμαρτίες τους. Το πλύσιμο, το λούσιμο θεωρούνται στους Εβραίους, αλλά και σε πολλούς άλλους λαούς, ιδιαίτερα της Ανατολής, σαν ένα μέσο καθαρισμού, όχι μόνο από τη βρώμα, αλλά και από τις αμαρτίες, γιατί το νερό τα αποπλένει όλα, τα παίρνει όλα μαζί του. Και σήμερα ακόμα οι Εβραίοι (οι θρήσκοι), σε μια από τις γιορτές του φθινοπώρου, πηγαίνουν στο ποτάμι, διαβάζουν εκεί προσευχές και κάνουν την ιεροτελεστία του ριξίματος των αμαρτιών τους στο νερό για έναν ολόκληρο χρόνο. Οι Ινδοί επίσης για να καθαριστούν από τις αμαρτίες, λούζονται στον ποταμό Γάγγη, που θεωρείται «ιερός ποταμός».

Όπως αφηγείται ο Μάρκος, μόλις βγήκε ο Ιησούς απ’ το νερό, ο Ιωάννης «είδε τους ουρανούς να σχίζονται και το πνεύμα να κατεβαίνει σαν περιστέρι πάνω του». Και ακούστηκε φωνή από τους ουρανούς: «Συ είσαι ο γιος μου ο αγαπητός, που εγώ ευδόκησα» (Μάρκος Ι, 11). Ο ίδιος ο Χριστός, στο κατά Μάρκον ευαγγέλιο, αυτοκαλείται «γιος του ανθρώπου» δηλαδή άνθρωπος.

ΤΟ ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Πολύ αργότερα, μεταγενέστερα, ακόμη και από το κατά Μάρκον, εκπονήθηκε το κατά Λουκάν ευαγγέλιο. Ο Λουκάς, όπως λέει ο ίδιος, χρησιμοποίησε στην εκπόνηση του ευαγγελίου του όχι μόνον τις αφηγήσεις των συγχρόνων του, αλλά και τα αλλά ευαγγέλια που γράφτηκαν ως την εποχή του, γράμματα, επιστολές κ.λπ. Αλλά τι ακριβώς μας μεταδίνει ο Λουκάς; Πως ταιριάζουν οι αφηγήσεις του με τις αφηγήσεις των άλλων;

Ο Λουκάς αρχίζει την αφήγηση του λέγοντας ότι η Ελισάβετ, η γυναίκα του Εβραίου ιερέα Ζαχαρία, ως τότε στείρα, έμεινε έγκυος, έτσι όπως προανήγγειλε ο αρχάγγελος Γαβριήλ. Έξι μήνες μετά απ’ αυτό το «θαύμα» ο ίδιος άγγελος πηγαίνει στη Ναζαρέτ στην παρθένα Μαρία μπαίνει στο σπίτι της και της λέει: «Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου. Ευλογημένη συ εν γυναιξί» (Λουκάς Ι, 28).

Ακούγοντας αυτήν την ευχή η παρθένα Μαρία ταράχτηκε πολύ, αλλά ο άγγελος την «καθησύχασε»: «Και ιδού θα συλλάβεις και θα γεννήσεις υιόν και θα τον ονομάσεις Ιησούν». Η Μαρία δεν ήξερε πως θα γίνει αυτό γιατί ακόμη δεν είχε πάει μ' άντρα. Ο άγγελος όμως της εξήγησε: «Το Άγιο Πνεύμα θα επιφοιτήσει σε σένα και η δύναμη του υψίστου θα σε προστατέψει, γι' αυτό και ο άγιος που θα γεννηθεί από σένα, θα ονομαστεί Υιός του Θεού».(Λουκάς Ι, 31—35).

Τι ανακατεύονται εδώ ο άγγελος Γαβριήλ, το «Άγιο Πνεύμα» και η «δύναμη του υψίστου», τι γυρεύει εδώ ο απεσταλμένος αυτού του πνεύματος και τι θέλει εδώ ο Ιωσήφ, ο άντρας της Μαρίας, πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς, προ παντός αν πάρουμε υπόψη μας ότι το «Άγιο Πνεύμα» στο πρωτότυπο κείμενο των ευαγγελίων είναι θηλυκού γένους. Πώς και από ποιόν έμεινε έγκυος η Μαρία δε μπορεί να μάθει κανείς από το Λουκά.

Για να μη γεννηθεί καμιά αμφιβολία, ο άγγελος στέλνει τη Μαρία στην Ελισάβετ, που είχε μείνει έγκυος. Όταν ήρθε η Μαρία στην Ελισάβετ και την προσκύνησε, αφηγείται ο Λουκάς το βρέφος κουνήθηκε μέσα της και από τη χαρά της η γριά Ελισάβετ, φώναξε δυνατά και είπε: «Συ είσαι η ευλογημένη ανάμεσα στις γυναίκες και ευλογημένος είναι ο καρπός της κοιλίας σου» (Λουκάς Ι, 42). Ολόκληρη τη συζήτηση ανάμεσα στον Ζαχαρία και τον άγγελο, ανάμεσα στην Ελισάβετ, τη Μαρία και τον άγγελο, ο Λουκάς την παρουσιάζει σαν να την άκουσε ο ίδιος με τ' αυτιά του, στην πραγματικότητα, όμως, έγραψε τη συζήτηση αυτή 120 χρόνια μετά από τα «γεγονότα» που περιγράφει.

Ύστερα απ’ αυτό ακολουθεί η αφήγηση της γέννησης. Ο Λουκάς διηγείται για τη διαταγή του αυτοκράτορα Αυγούστου να γίνει απογραφή των κατοίκων «όλης της γης» (αυτό, ασφαλώς είναι παραλογισμός: Ο Αύγουστος δε μπορούσε να κάνει απογραφή σ' ολόκληρη τη γη, αλλά μόνο στις χώρες που κυριαρχούσε). Αυτή η απογραφή έγινε -λέει ο Λουκάς- πρώτα όταν ο Κυρήνιος ήταν κυβερνήτης της Συρίας (Λουκάς ΙΙ, 2). Σήμερα ξέρουμε ακριβώς, από τα γραφτά εκείνων των χρόνων, ότι ο κυβερνήτης Κυρήνιος ήλθε στη Συρία 10 χρόνια μετά απ’ το θάνατο του Ηρώδη, μα έτσι που τα λέει ο Λουκάς είναι σαν να ‘γινε η απογραφή όταν ζούσε ο Ηρώδης. Είναι ξεκάθαρο πως ο Λουκάς έγραφε όλα εξ ακοής, μπέρδεψε τα χρόνια, τα ονόματα των ανθρώπων, με δυο λόγια, τα συνταίριαζε όλα όπως και ο Ματθαίος και οι άλλοι ευαγγελιστές.

Τον καιρό αυτής της απογραφής, ο Ιωσήφ με τη Μαρία βρέθηκαν στη Βηθλεέμ, κι έτσι υποχρεώθηκαν να εγγραφούν ακριβώς σ' εκείνη ν την πόλη. Η Μαρία ήταν έγκυος. Όταν γέννησε, φάσκιωσε το παιδί και το έβαλε μέσ' τη φάτνη στο στάβλο, γιατί δε βρήκε θέση στο Χάνι. Πιο πέρα, αφηγείται πως μερικοί τσοπάνηδες που φύλαγαν τα κοπάδια στον κάμπο (αν και το Δεκέμβρη, ούτε και στην Παλαιστίνη ακόμα δε μπορούν να μείνουν τα κοπάδια στον κάμπο!) είδαν τον άγγελο του Κυρίου και τρόμαξαν πολύ. Ο Λουκάς αναφέρει και την ομιλία του αγγέλου, που σίγουρα ποτέ του δεν άκουσε. Ο άγγελος διηγιέται στους τσοπάνηδες ότι γεννήθηκε ο σωτήρας και, ταυτόχρονα, τους δείχνει και τα σημάδια από τα όποια θα τον αναγνωρίσουν: Ο σωτήρας είναι φασκιωμένος και κοιμάται στη φάτνη. Την ίδια στιγμή παρουσιάζεται «πλήθος ουρανίων αγγέλων, εξυμνώντας το θεό και λέγοντας: Δόξα ο εν υψίστοις Θεός και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία!».

Όπως φαίνεται, η αφήγηση του Λουκά διαφέρει πολύ από τις άλλες αφηγήσεις. Ούτε στον Μάρκο ούτε και στον Ματθαίο συναντάμε τη φάτνη και το στάβλο. Ο Ματθαίος εξηγεί τον ερχομό στη Βηθλεέμ σαν μια ανάγκη για την εκπλήρωση μιας προφητείας, ο Λουκάς φέρνει τους γονιούς του Χριστού στη Βηθλεέμ σαν να το απαιτούσε αυτό ο νόμος για την απογραφή. Για τη φυγή στην Αίγυπτο δε γίνεται καν λόγος εδώ. Ούτε «άστρο από την ανατολή», ούτε μάγους να φέρνουν χρυσό και λίβανο στο νεογέννητο δε συναντούμε πουθενά στο Λουκά. Αντίθετα, ο Λουκάς μιλάει για τσοπάνηδες που βόσκουν τα βόδια το χειμώνα στον κάμπο και για αγγέλους που δοξάζουν τη γέννηση του θεού.

ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Τέλος, υπάρχει ακόμα ένα ευαγγέλιο, το κατά Ιωάννην, που δε μοιάζει καθόλου μ' όλα τ' άλλα. Αυτό το ευαγγέλιο γράφτηκε πολύν καιρό ύστερα από τ' άλλα, όταν επομένως υπήρχαν ήδη πολλές αφηγήσεις για το Χριστό. Πώς περιγράφει ο ευαγγελιστής αυτός τη γέννηση του Χριστού; Ο Ιωάννης δεν αναφέρει τίποτα για προφητείες ούτε και για τους γονιούς του Χριστού-θεού. Μόνο στο VI κεφάλαιο μαθαίνουμε ότι ο Χριστός είχε επίγειους γονείς. Στο ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Χριστός αποκαλείται «αμνός του Θεού», δηλαδή αρνάκι, αρνί. Ο Ιησούς ονομάζεται και «Λόγος» γιατί στην αρχή ήταν ο «Λόγος», ο λόγος υπήρχε ανέκαθεν. Έτσι λοιπόν, κανένας δε γέννησε το Χριστό. Καμιά θνητή γυναίκα, ούτε τον είχε στην κοιλιά της καμιά παρθένα... «Και ο λόγος έγινε σάρκα και έζησε ανάμεσά μας... Όλο σοφία και αλήθεια» (Ιωάννης Ι, 14). Ο Ιωάννης δε μας λέει με ποιόν τρόπο έγινε η ενσάρκωση, πώς έγινε «ο Λόγος» θεός-άνθρωπος Ιησούς, που δίδαξε, πέθανε μετά πάνω στο σταυρό, κι αναλήφθηκε κ.λπ.. κ.λπ.... Άλλωστε, θα ήταν και κάπως δύσκολο να το κάνει. «Πρέπει να πιστεύεις», λένε οι παπάδες. Πάει όμως εκείνος ο καιρός της τυφλής πίστης. Εμείς θέλουμε να εξακριβώνουμε.

Αλλά τι συμβαίνει όταν αρχίζουμε να εξακριβώνουμε όλες τις ευαγγελικές αφηγήσεις για τη γέννηση του Χριστού από τα τέσσερα αυτά ευαγγέλια (κανονικά) που υπάρχουν;

1. Όσον άφορα την αφήγηση για τη γέννηση του Ιησού, κανένα ευαγγέλιο δεν ταιριάζει με τ' άλλο.

2. Οι αφηγήσεις δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια, στα ιστορικά γεγονότα, που έχουν εξακριβωθεί από την ιστορία.

Έτσι, λοιπόν, στις αφηγήσεις των ευαγγελίων για τη γέννηση του Χριστού υπάρχουν άφθονες και κάθε λογής αντιφάσεις, ιστορικά λάθη και παραλογισμοί, περιέχονται θρύλοι που κυκλοφόρησαν σε μεγάλο αριθμό, τόσο στους λαούς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας όσο και στους λαούς των γειτονικών χωρών. Στην πραγματικότητα, όπως προαναφέρθηκε, ο Ιησούς Χριστός είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν υπήρξε ποτέ. Είναι κατά πάσα πιθανότητα,ένα φανταστικό πρόσωπο, όπως και οι άλλοι θεοί της αρχαιότητας: ο Άδωνις, ο Διόνυσος κ.λπ.

Αλλά οι ευαγγελιστές δεν αναφέρουν μόνον αυτά τα παραμύθια για το Χριστό, αλλά και πολλά άλλα όπου παρουσιάζουν την ζωή και τα έργα του Ιησού. Αν πιστέψουμε στις αφηγήσεις των ευαγγελίων θα πρέπει να πιστέψουμε ότι o Χριστός ασχολήθηκε προπαντός με τη διδασκαλία μιας νέας θρησκείας και έκανε κάθε λογής θαύματα. Εννοείται, οι παπάδες και οι διάφοροι αιρετικοί «αδελφοί» υποστηρίζουν ότι όλες αυτές οι αφηγήσεις είναι αληθινές. Λένε ότι όλα τα περιστατικά συνέβησαν ακριβώς έτσι και τα χρησιμοποιούν για να ξεγελάνε τους πιστούς.

 

Η γενεαλογία του Ιησού Χριστού

 

Οι αντιφάσεις ανάμεσα στις αφηγήσεις του Λουκά και του Ματθαίου σχετικά με τη γέννηση του Χριστού φαίνονται ακόμα πιο καθαρά όταν παρουσιάζουν τη γενεαλογία του Χριστού. Και οι δυο ευαγγελιστές θεωρούν το βασιλιά Δαυίδ σαν έναν από τους σημαίνοντες προγόνους του Χριστού. Μ' αυτό ήθελαν να δείξουν ότι ο Χριστός είναι από μεγάλο σόι, ότι κατάγεται από την ίδια οικογένεια του βασιλιά Δαυίδ (και συνεπώς από το θεό). Να πως παρουσιάζουν οι δυο αυτοί ευαγγελιστές τη γενεαλογία του Χριστού:

Η γενεαλογία του Χριστού κατά τον Ματθαίο

Η γενεαλογία του Χριστού κατά τον Λουκά

Από τον Δαυίδ ως την κατάκτηση της Βαβυλώνας 1. Δαυίδ 2. Σολομών 3. Ρομποάμ 4. Αμπία 5. Άσα 6. Ιοσαφάτ 7. Ιοράμ 8. Όξια 9. Ιοατάμ 10. Αάξ 11. Ιεξεκία 12. Μανάσε 13. Άμων 14. Ιοσία 15. Ιωακείμ 16. Ιεονία Από την κατάκτηση της Βαβυλώνας ως τον Ιησού 17. Σαλατιήλ 18. Ζορομπάμπελ 19. Αμπίουντ 20. Ελιακείμ 21. Αζόρ 22. Σαντόκ 22. Ακείμ 24. Ελιούντ 25. Ελιέζερ 26. Ματάν 27. Ιακώβ 28. Ιωσήφ 29. Χριστός

Από τον Δαυίδ ως την κατάκτηση της Βαβυλώνας 1. Δαυίδ 2. Νατάν 3. Ματάνα 4. Μένα 5. Μέλεα 6. Ελιακείμ 7. Ιωνάμ 8. Ιωσήφ 9. Ιούδας 10. Σιμών 11. Λευί 12. Ματάτ 13. Ιωρίμ 14. Ελιέζερ 15. Ιησούς 16. Ερ 17. Ελμαντάν 18. Κοσάν 19. Αντί 20. Μελχί 21. Νερί Από την κατάκτηση της Βαβυλώνας ως τον Ιησού 22. Σαλατιήλ 23. Ζορομπάμπελ 24. Ρέσα 25. Ιωνάμ 26. Ιόντα 27. Ιοσέχ 28. Σεμέϊν 29. Ματατία 30. Μάατ 31. Ναγκάι 32. Έσλι 33. Ναούμ 34. Αμός 35. Ματατία 36. Ιωσήφ 37. Ιανάι 38. Μελχί 39. Λευί 40. Ματάτ 41. Ελί 42. Ιωσήφ 43. Χριστός

Πως είναι δυνατό ένα τέτοιο πράγμα; Οι ευαγγελιστές αυτοί δεν κατάφεραν να συνταιριάξουν μήτε καν τη γενεαλογία του θεού τους, έτσι ώστε τα δυο αυτά ευαγγέλια να μην αλληλοσυγκρούονται. Φαίνεται ότι δεν είναι εύκολο να επινοήσεις τη γενεαλογία του γιου του θεού, προ παντός όταν αυτή πρέπει ν' αρέσει και στους προλετάριους (Ιησούς — γιος μαραγκού) και στην αριστοκρατία (Ιησούς — βασιλικό αίμα).

 

Η διδασκαλία του Ιησού Χριστού

 

Οι αφηγήσεις των ευαγγελίων για τη διδασκαλία του Χριστού είναι γεμάτες αντιφάσεις και ολότελα αναξιόπιστες. Το ότι όλες οι αφηγήσεις των ευαγγελίων για την ζωή και τα έργα του Χριστού είναι απλές επινοήσεις, αποδείχνεται και από το γεγονός ότι στην απόδοση της διδασκαλίας του Χριστού οι ευαγγελιστές όχι μόνον έρχονται σ' αντίθεση μεταξύ τους, αλλά συχνά και αυτοί οι ίδιοι αντιφάσκουν.

Και...«έτσι»	Και...«γιουβέτσι»
Μακάριοι οι δημιουργοί της ειρήνης, γιατί αυτοί θα ονομαστούν γιοί του θεού (Ματθαίος V, 9).	Δεν ήλθα να φέρω ειρήνη, αλλά ξίφος (Ματθαίος Χ, 34).
Να μην εναντιώνεστε στο κακόν (Ματθαίος V, 39).	Και κάθε δέντρο που δεν κάνει καλό καρπό να το κόβεις και να το ρίχνεις στη φωτιά (Ματθαίος VII, 19).
Όποιος οργίζεται κατά του αδελφού του θα κριθεί ένοχος από τον κριτή (Ματθαίος V, 22).	Γιατί ήλθα να χωρίσω τον άνθρωπο από τον πατέρα του, την κόρη από τη μάνα της (Ματθαίος Χ, 35).
Κοιτάξτε τα πουλιά του ουρανού, που δεν σπέρνουν, ούτε θερίζουν, και δεν αποθηκεύουν στ' αμπάρια και ο επουράνιος πατέρας σας τα τρέφει... αλλά για ενδύματα γιατί φροντίζετε; Κοιτάξτε τους κρίνους στον κάμπο πώς μεγαλώνουν: δεν κουράζονται, ούτε γνέθουν (Ματθαίος VI, 26, 28).	Γιατί πάλι σ' αυτόν που έχει θα του δώσουν και θα του περισσέψει αλλά σ' αυτόν που δεν έχει, θα του πάρουν και αυτό που έχει (Ματθαίος ΧΧV, 29).
Κανένας δε μπορεί να υπηρετεί δυο κυρίους (Ματθαίος VI, 24).	Δώστε λοιπόν στον Καίσαρα αυτά που ανήκουν στον Καίσαρα και στον Θεό αυτά που είναι του Θεού (Ματθαίος XXII, 21).
Μην κρίνετε, για να μην κριθείτε (Ματθαίος VII, 1).	Θα καθίσετε και σεις σε δώδεκα θρόνους, κρίνοντας τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ (Ματθαίος XIX, 28).
Κάμετε καλό σε κείνους που σας μισούνε (Ματθαίος V, 44).	Πιο εύκολα θα είναι στη γη των Σοδόμων και των Γομόρρων, τη μέρα της κρίσεως (Ματθαίος Χ, 15).
Ποιος από σας θα του ζητήσει ο γιος του ψωμί και θα του δώσει πέτρα, είτε θα του ζητήσει ψάρια και αυτός θα του δώσει φίδια; (Ματθαίος VII, 9-10).	- Κύριε δώσε μου την άδεια να πάω πρώτα και να θάψω τον πατέρα μου... - Έλα μαζί μου και άφησε τους νεκρούς να θάψουν τους νεκρούς τους (Ματθαίος VIII, 21—22).
Γι' αυτό θα εγκαταλείψει ο άνθρωπος τον πατέρα του και τη μάνα του και θα προσκολληθεί στη γυναίκα του... Γιατί αυτούς που συνένωσε ο θεός, ο άνθρωπος δεν πρέπει να τους χωρίζει (Ματθαίος XIX, 5-6).	Και όποιος εγκαταλείψει γυναίκα για τ' όνομά μου θα κληρονομήσει ζωήν αιώνια (Ματθαίος XIX, 29).
Να αγαπάς τον πλησίον σου (Ματθαίος XXII, 39).	Στους δρόμους των ειδωλολατρών να μη πηγαίνετε και σε καμιά πολιτεία Σαμαρειτών να μη μπείτε: Καλύτερα πορεύεστε προς τα πρόβατα τα απολωλότα του οίκου του Ισραήλ (Ματθαίος Χ, 5—6).
Κάθε βασιλεία που διχάζεται μόνη της ερημώνεται και κάθε πολιτεία είτε σπίτι που διχάζονται μόνα τους, δε θα διατηρηθούν (Ματθαίος XII, 25).	Γιατί ήλθα να χωρίσω τον άνθρωπο από τον πατέρα του, την κόρη από την μάνα της (Ματθαίος Ι, 35).
Μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα (Ματθαίος V, 3).	Άλλα να είσθε πονηροί σαν φίδια και χωρίς κακία σαν τα περιστέρια (Ματθαίος Χ, 16).
Και το ευαγγέλιο πρέπει πρώτα να κηρυχθεί σ' όλα τα έθνη (Μάρκος XIII, 10).	Σε δρόμους ειδωλολατρών να μην πηγαίνετε (Ματθαίος Χ, 5).
Και κάποιος από σας θα θελήσει να είναι ο πρώτος, ας είναι υπηρέτης σας (Ματθαίος XX, 27).	Ποιος από σας όταν έναν έχει έναν υπηρέτη, στο χωράφι, είτε στα πρόβατα θα του πει όταν γυρίσει στο σπίτι από τον κάμπο: «Πέρασε γρήγορα και κάθισε στο τραπέζι» και δε θα του πει: «Ετοίμασε να φάω, ζώσου και σέρβιρέ με ώσπου να φάω να πιω και μετά φάγε και πιες και συ»; (Λουκάς XVII 7—8).
Και όποιος εξυψώνει τον εαυτόν του, θα ταπεινωθεί (Ματθαίος XXIII, 12).	Σεις είστε από τους κάτω, εγώ είμαι από τους απάνω. (Ιωάννης VIII, 23).
Τίμα τον πατέρα σου και τη μάνα σου (Ματθαίος XV, 4).	Ποια είναι η μάνα μου; (Μάρκος III, 23). Τί είναι σε μένα και σε σένα, γυναίκα; (Δηλαδή τι είναι κοινό ανάμεσα σε μένα και σε σένα, γυναίκα;) (Ιωάννης II, 4).
Γιατί ο Μωυσής είπε: «Τίμα τον πατέρα σου και τη μάνα σου» και «όποιος κακολογήσει τον πατέρα του ή τη μάνα του θα πεθάνει οπωσδήποτε»... Σεις όμως λέτε: Όταν ένας άνθρωπος θα πει στον πατέρα του ή στην μάνα του: «Κορμάπν!» δηλαδή: «Αφιέρωσα στο θεό ό,τι θα ωφελούσουν από μένα» τότε σεις δεν τον αφήνετε να κάνει τίποτα για τον πατέρα του ή για τη μάνα του. Και έτσι καταργείτε το λόγο του θεού μ' αυτόν τον τρόπο. (Μάρκος III, 10—13).	Όταν έλθει κανείς σε μένα και δε μισεί τον πατέρα του και τη μάνα του και τη γυναίκα του και τα παιδιά του και τ' αδέρφια του και τις αδερφές του, ακόμα και την ψυχή του, δε μπορεί να είναι μαθητής μου (Λουκάς XIV, 26).
Η βασιλεία μου δεν είναι σ' αυτόν τον κόσμο (Ιωάννης XVIII, 36)	Μακάριοι οι πράοι, γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη (Ματθαίος V, 5).

Η ανάσταση του Ιησού Χριστού
 

Εδώ τα ευαγγέλια, συμφωνούν στο «αυτονόητο», δηλαδή την ανάσταση του Χριστού. Είναι απορίας άξιον όμως, ο διαφορετικός τρόπος που την περιγράφει το καθένα απ' αυτά. Έτσι αναλόγως το ευαγγέλιο, τα πρόσωπα που επισκέφθηκαν τον τάφο του Ιησού διαφέρουν, υπάρχουν ή δεν υπάρχουν άγγελοι σ΄αυτόν (διαφέρει ακόμα κι ο αριθμός τους), έγινε ή όχι σεισμός, ο τάφος βρέθηκε ανοιχτός ή κλειστός, συνάντησαν ή όχι τον αναστημένο Ιησού. Θα μπορούσε φυσικά να ισχυριστεί κάποιος ότι όλα αυτά είναι ασήμαντες λεπτομέρειες, που δεν αποδυναμώνουν την ουσία, δηλαδή το γεγονός της ανάστασης. Δεν είναι όμως καθόλου λεπτομέρειες, όταν αφορούν ένα τόσο σημαντικό «γεγονός», πάνω στο οποίο χτίστηκε όλο το οικοδόμημα της θρησκείας του χριστιανισμού...

Κατά Ματθαίον	Κατά Μάρκον	Κατά Λουκάν	Κατά Ιωάννην
Kι όταν πια η ώρα είχε προχωρήσει πάρα πολύ, το βράδυ της τελευταίας ημέρας της εβδομάδας, κοντά στα χαράματα της πρώτης ημέρας της καινούργιας βδομάδας, η Mαρία η Mαγδαληνή και η άλλη Mαρία, ήρθαν να δουν τον τάφο. Ξαφνικά, τότε, έγινε μεγάλος σεισμός! Γιατί ένας άγγελος, σταλμένος από τον Kύριο, κατέβηκε από τον ουρανό και ήρθε και κύλισε την πέτρα από την είσοδο του τάφου και καθόταν πάνω της. Kαι η μορφή του ήταν σαν τη λάμψη της αστραπής και τα ρούχα του λευκά σαν χιόνι! Kι από το φόβο τους ταράχτηκαν οι φύλακες κι έγιναν σαν νεκροί. Mίλησε τότε ο άγγελος και είπε στις γυναίκες: «Eσείς μη φοβάστε, γιατί ξέρω πως αναζητάτε τον Iησού που σταυρώθηκε. Δεν είναι εδώ, γιατί αναστήθηκε, όπως το είπε. Eλάτε να δείτε το μέρος όπου είχαν βάλει τον Kύριο, και πηγαίνετε γρήγορα να πείτε στους μαθητές του ότι αναστήθηκε από τους νεκρούς. Mάλιστα πηγαίνει κιόλας, πριν από σας, στη Γαλιλαία. Eκεί θα τον δείτε. Oρίστε, σας το είπα»! Eκείνες, τότε, βγήκαν γρήγορα από το μνήμα με φόβο αλλά και χαρά μεγάλη κι έτρεξαν να το αναγγείλουν στους μαθητές του. Kαι καθώς πήγαιναν να το αναγγείλουν στους μαθητές του, τις αντάμωσε ξαφνικά ο Iησούς, λέγοντας: «Xαίρετε»! Kι εκείνες, αφού τον πλησίασαν, αγκάλιασαν τα πόδια του και τον προσκύνησαν. Tότε λέει σ' αυτές ο Iησούς: «Mη φοβάστε, πηγαίνετε να το αναγγείλετε στους αδελφούς μου για να πάνε στη Γαλιλαία, κι εκεί θα με συναντήσουν».	Kι αφού είχε περάσει πια το Σάββατο, η Mαρία η Mαγδαληνή, η Mαρία η μητέρα του Iάκωβου και η Σαλώμη αγόρασαν αρώματα για να πάνε και να τον αλείψουν. Έτσι, πολύ νωρίς το πρωί της πρώτης ημέρας της εβδομάδας, έρχονται στο μνήμα, την ώρα που είχε ανατείλει ο ήλιος, κι έλεγαν μεταξύ τους: «Ποιος θα κυλίσει για μας την πέτρα από το στόμιο του μνήματος;». Mα όταν κοίταξαν, βλέπουν ότι η πέτρα είχε κυλιστεί μακριά από τη θέση της! Kαι ήταν η πέτρα αυτή πάρα πολύ μεγάλη. Kι όταν μπήκαν στο μνήμα, είδαν έναν νέο που καθόταν στα δεξιά, ντυμένο με λευκή στολή και καταλήφθηκαν από ένα ανάμεικτο αίσθημα έκπληξης και φόβου. Aλλ’ εκείνος είπε σ’ αυτές: «Mη φοβάστε. Tον Iησού ζητάτε, τον Nαζωραίο, που έχει σταυρωθεί. Aναστήθηκε! Δεν είναι εδώ! Nα, κοιτάξτε τον τόπο που τον είχαν βάλει! Πηγαίνετε, λοιπόν, να πείτε στους μαθητές του και στον Πέτρο ότι ο Iησούς πηγαίνει πριν από σας στη Γαλιλαία. Eκεί θα τον δείτε, όπως σας το είπε». Bγήκαν τότε από το μνήμα κι έφυγαν γρήγορα, ενώ τις είχε κυριεύσει τρόμος και κατάπληξη. Kαι σε κανέναν δεν είπαν τίποτε, γιατί φοβόνταν.	Tην Kυριακή όμως, από τα βαθιά κιόλας χαράματα, ήρθαν στο μνήμα μαζί και με μερικές άλλες, έχοντας μαζί τους τα αρώματα που είχαν ετοιμάσει. Eκεί βρήκαν την πέτρα μετατοπισμένη από το μνήμα, κι όταν μπήκαν μέσα, δε βρήκαν το σώμα του Kυρίου! Kι ενώ έμεναν εκεί απορώντας γι’ αυτό, παρουσιάστηκαν ξαφνικά μπροστά τους δύο άντρες με ρούχα που λαμποκοπούσαν! Tότε, καθώς αυτές κατατρομοκρατημένες από το θέαμα στέκονταν με τα πρόσωπά τους σκυμμένα στη γη, είπαν σ’ αυτές οι δύο άντρες: «Tι αναζητάτε τον ζωντανό ανάμεσα στους νεκρούς; Δεν είναι εδώ. Aναστήθηκε! Θυμηθείτε πώς σας μίλησε γι’ αυτό, όταν ακόμα ήταν στη Γαλιλαία, λέγοντάς σας ότι πρέπει ο Γιος του Aνθρώπου να παραδοθεί στα χέρια αμαρτωλών ανθρώπων και να σταυρωθεί, και την τρίτη μέρα ν’ αναστηθεί!». Tότε θυμήθηκαν τα λόγια του. Έτσι, επέστρεψαν από το μνήμα και τα διηγήθηκαν όλα αυτά στους ένδεκα μαθητές και σε όλους τους υπόλοιπους. Kι αυτές που τα έλεγαν αυτά στους αποστόλους ήταν η Mαρία η Mαγδαληνή, η Iωάννα, η Mαρία η μητέρα του Iακώβου και οι άλλες που ήταν μαζί τους. Σ’ εκείνους όμως τα λόγια αυτά φάνηκαν σαν ανοησίες και δυσπιστούσαν σ’ αυτές. O Πέτρος μάλιστα σηκώθηκε και πήγε τρέχοντας στο μνήμα, κι αφού έσκυψε, βλέπει να είναι εκεί μόνο τα σάβανα. Γύρισε τότε πίσω γεμάτος απορία για το γεγονός.	Tο πρωί, λοιπόν, της πρώτης μέρας της εβδομάδας κι ενώ ακόμα ήταν σκοτεινιά, πάει η Mαρία η Mαγδαληνή στο μνήμα και βλέπει την πέτρα μετατοπισμένη από το μνήμα. Έρχεται τότε τρέχοντας στο Σίμωνα Πέτρο και στον άλλο μαθητή, που ο Iησούς αγαπούσε ιδιαίτερα, και τους λέει: «Πήραν τον Kύριο από το μνήμα και δεν ξέρουμε πού τον έβαλαν». Bγήκαν τότε ο Πέτρος κι ο άλλος μαθητής έξω και ξεκίνησαν για το μνήμα. Έτρεχαν, λοιπόν, και οι δύο τους, αλλά ο άλλος μαθητής έτρεξε γρηγορότερα από τον Πέτρο κι έφτασε πρώτος στο μνήμα. Σκύβει αμέσως μέσα και βλέπει να βρίσκονται εκεί τα σάβανα, αλλά δεν μπήκε μέσα. Έρχεται κατόπιν ο Σίμων Πέτρος, που τον ακολουθούσε, και μπήκε μέσα στο μνήμα και βλέπει τα σάβανα κάτω, και το σουδάριο που ήταν στο κεφάλι του, να βρίσκεται όχι μαζί με τα σάβανα, αλλά τυλιγμένο και τοποθετημένο χωριστά σε μια άκρη. Tότε πια μπήκε μέσα κι ο άλλος μαθητής, που είχε έρθει πρώτος στο μνήμα, και είδε και πίστεψε ότι είχαν πάρει το σώμα. Γιατί μέχρι τότε δεν είχαν καταλάβει ακόμα τη Γραφή ότι ήταν προκαθορισμένο ν’ αναστηθεί ο Xριστός από τους νεκρούς. Έτσι, γύρισαν οι δύο μαθητές ξανά στα σπίτια τους.