ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΜΟΥΣΑΙΟΣ - Τὰ καθ' Ἡρὼ καὶ Λέναδρον (55-85)

Ἡ δὲ θεῆς ἀνὰ νηὸν ἐπῴχετο παρθένος Ἡρὼ
μαρμαρυγὴν χαρίεσσαν ἀπαστράπτουσα προσώπου
οἷά τε λευκοπάρῃος ἐπαντέλλουσα Σελήνη.
ἄκρα δὲ χιονέης φοινίσσετο κύκλα παρειῆς
ὡς ῥόδον ἐκ καλύκων διδυμόχροον. ἦ τάχα φαίης
60 Ἡροῦς ἐν μελέεσσι ῥόδων λειμῶνα φανῆναι·
χροιὴ γὰρ μελέων ἐρυθαίνετο, νισσομένης δὲ
καὶ ῥόδα λευκοχίτωνος ὑπὸ σφυρὰ λάμπετο κούρης.
πολλαὶ δ᾽ ἐκ μελέων χάριτες ῥέον. οἱ δὲ παλαιοὶ
τρεῖς Χάριτας ψεύσαντο πεφυκέναι· εἷς δέ τις Ἡροῦς
65 ὀφθαλμὸς γελόων ἑκατὸν Χαρίτεσσι τεθήλει.
ἀτρεκέως ἱέρειαν ἐπάξιον εὕρατο Κύπρις.
Ὣς ἡ μὲν περὶ πολλὸν ἀριστεύουσα γυναικῶν,
Κύπριδος ἀρήτειρα, νέη διεφαίνετο Κύπρις.
δύσατο δ᾽ ἠιθέων ἁπαλὰς φρένας οὐδέ τις αὐτῶν
70 ἦεν, ὃς οὐ μενέαινεν ἔχειν ὁμοδέμνιον Ἡρώ.
ἡ δ᾽ ἄρα, καλλιθέμεθλον ὅπῃ κατὰ νηὸν ἀλᾶτο,
ἑσπόμενον νόον εἶχε καὶ ὄμματα καὶ φρένας ἀνδρῶν.
καί τις ἐν ἠιθέοισιν ἐθαύμασε καὶ φάτο μῦθον·
«καὶ Σπάρτης ἐπέβην, Λακεδαίμονος ἔδρακον ἄστρον,
75 ἧχι μόθον καὶ ἄεθλον ἀκούομεν ἀγλαϊάων·
τοίην δ᾽ οὔ ποτ᾽ ὄπωπα νέην ἰδανήν θ᾽ ἁπαλήν τε.
ἦ τάχα Κύπρις ἔχει Χαρίτων μίαν ὁπλοτεράων.
παπταίνων ἐμόγησα, κόρον δ᾽ οὐχ εὗρον ὀπωπῆς.
αὐτίκα τεθναίην λεχέων ἐπιβήμενος Ἡροῦς.
80 οὐκ ἂν ἐγὼ κατ᾽ Ὄλυμπον ἐφιμείρω θεὸς εἶναι
ἡμετέρην παράκοιτιν ἔχων ἐνὶ δώμασιν Ἡρώ.
εἰ δέ μοι οὐκ ἐπέοικε τεὴν ἱέρειαν ἀφάσσειν,
τοίην μοι, Κυθέρεια, νέην παράκοιτιν ὀπάσσαις.»
τοῖα μὲν ἠιθέων τις ἐφώνεεν. ἄλλοτε δ᾽ ἄλλος
85 ἕλκος ὑποκλέπτων ἐπεμήνατο κάλλεϊ κούρης.

***
Και νά σου και στην εκκλησιάν η κόρη Ηρώ προβάλλει
κι άστραψε φως η όψη της η τρισχαριτωμένη,καθώς την λευκοπρόσωπη Σελήνη που προβαίνει·και τα χιονάτα μάγουλα εροδοκοκκινίζανσα ρόδο, σαν τριαντάφυλλον, ακράνοικτο και δίχρο·60και θα ᾽λεγες πως ροδωνιά στα μέλη της εφάνητι ρόδιζε το χρώμα της και στο περπάτημά τηςοι φτέρνες ρόδ᾽ ανέφαιναν της ασπροφόρας κόρης·και μύριες χάρες έτρεχαν απ᾽ όλα της τα μέλη·τι ψέματα είπαν οι παλαιοί πως τρεις οι Χάρες είναι·65κάθε της μάτι γελαστό κι εκατό χάρες μέσα!Η Αφροδίτη ταιριαστή λειτούργισσά της ήβρε.Έτσι ο ανθός της ομορφιάς, το παίνεμα της νιότης,της Αφροδίτης καλογριά, άλλη Αφροδίτη εφάνη·κι εχώθη στων παλληκαριών τες άπραγες καρδιές τους·70και ποιός δεν μυριορέγετο γυναίκα να την έχει;Όπου κινάει στην εκκλησιά την καλοθεμελιούσαν,καρδιές και μάτια των ανδρών και νους ακολουθούσαν.Κι ένας μικρός κι ελεύθερος εθαύμαζε κι ελάλει·«Και μες στην Σπάρτην έκαμα τρεις χρόνους και τρεις μήνες75που πανηγύρι ακούομε των ομορφιών πως είναι,μα τέτοια νια δεν έχω δει, δε γνώρισα ποτέ μου.Καμιάν από τες Χάριτες η Αφροδίτη θα ᾽χει·να καμαρώνω απόστασα, μα χορτασιά δεν ήβρα·Καλέ, ας πεθάνω μονομιάς, καθώς την αγκαλιάσω.80Μη σώσω κι αν θέλω θεός στον Όλυμπο εγώ να ᾽μαιγυναίκα μου άμα την Ηρώ την έχω στην αυλή μου.Μ᾽ αφού δικήν σου καλογριά δεν γίνεται ν᾽ αγγίσω,Παφίτισσά μου, τέτοιαν νια σύντροφο χάρισέ μου».Αυτά ένας μικρός τα ᾽λεγε· κι άλλοθεν άλλος πάλι85εκαρδιοσφάζετο άλαλος από τες ομορφιές της.

Οι κυνικοί φιλόσοφοι και ο σημερινός κόσμος

Χωρίς ο ίδιος ο Σωκράτης να το επιδιώξει, ορισμένοι μαθητές του ίδρυσαν σχολές Φιλοσοφίας, που ξεκίνησαν βέ­βαια από τις ιδέες του μεγάλου δασκάλου, αλλά η καθεμιά από αυτές αναπτύχτηκε ανάλογα με τις ιδιαίτερες προσωπικές τάσεις των εκπροσώπων της.

Πραγματικά η πολύπλευρη προσωπικότητα του Δασκάλου, η συστηματικότητα της διδασκαλίας του, τα σπάνια χαρακτηριστικά της ζωής του, όπως η καρτερία, λιτότητα, ηρωική συνέπεια ως το θάνατο, σπάνια διαλεκτική δεινότητα, επηρέασαν βαθιά ανθρώπους με διαφορετικούς χαρακτήρες, που διαμόρφωσαν ο καθένας τη δική του διδασκαλία. Δημιουργήθηκαν έτσι σε διάφορα σημεία του τότε ελληνικού χώρου πέντε σχολές φιλοσοφίας με κοινή αφετηρία και διαφορετικούς στόχους2.

  Αυτές οι σχολές πλην της Πλατωνικής είναι:

α) η Ηλιοερετρική με ιδρυτή τον Φαίδωνα, το γνωστό μαθητή του Σωκράτη,
β) η Μεγαρική με ιδρυτή τον Ευκλείδη,
γ) η Σχολή των Κυνικών και
δ) η Κυρηναϊκή ή Ηδονική Σχολή, που ιδρύθηκε από τον Αρίστιππο τον Κυρηναίο.

Ας έλθουμε, όμως, στα πράγματα. Και πρώτα τι σημαίνει: Κυνικοί φιλόσοφοι και ποίοι, κυρίως, είναι. Οι Κυνικοί είναι χαρακτηρισμός μιας ομάδας φιλο­σόφων με ορισμένη κοσμοθεωρία και βιοθερία. Οι πιο γνωστοί είναι: ο Αντισθένης (450 - 360 π.Χ.), ο Διογένης ο Σινωπεύς (400(;) - 323 π.Χ.), ο Κράτης ο Θηβαίος (365 - 285 π.Χ.) και η σύζυγός του Ιππαρχία, ο Μητροκλής, μαθητής του Κράτη. Στην ελληνιστική ε- ποχή γνωστοί ήταν ο Βίων ο Βορυσθενίτης (325 - 255 π.Χ.) και, τέ­λος, ο Μένιππος (3°? π.Χ. αι.), ο πατέ­ρας της σάτιρας.

Ας αρχίσουμε από τον Αντισθένη, που θεωρείται ο ιδρυτής της Φιλοσοφικής αυτής σχολής. Γεννήθηκε στην Αθήνα μα δεν ήταν γνήσιος πολίτης της, μια και η μάνα του ήταν θριακιώτισσα σκλάβα. Επειδή δεν είχε το δικαίωμα να γυμνάζεται και να συναναστρέφεται παντού, όπως όλοι οι γνήσιοι Αθηναίοι, αναγκαζόταν να πηγαίνει στο Κυνόσαργες, ένα από τα τρία μεγάλα γυμναστήρια της Αθήνας, που, όμως, βρισκόταν έξω από το τείχος της πόλης. Ο Αντισθένης υπήρξε άνθρωπος που ήθελε να μαθαίνει. Πρώτα άκουσε τη διδασκαλία του σοφιστή Γοργία. Εργαζόταν ήδη σα δάσκαλος, όταν γνώρισε το Σωκράτη, στου ο­ποίου τον όμιλο προσκολλήθηκε από τό­τε με μεγάλη ευλάβεια. Συμπαραστάθηκε στον Σωκράτη μέχρι τις τελευταίες στιγμές του στο δεσμωτήριο (399 π.Χ.).

Ο κυνικός αυτός φιλόσοφος, εξαιτίας του Γοργία, ενδιαφέρθηκε αρχικά για τη ρητορική και μελέτησε βαθιά τη γλώσσα σαν φορέα αλήθειας. Ο Σωκράτης, πάλιν του έστρεψε την προσοχή στα ηθικά προβλήματα. Ίδρυσε δική του σχολή, που πήρε το όνομα Κυνική, το πιο πιθανόν από το όνομα του Γυμνασίου «Κυνόσαργες», που είχε για προστάτη τον Ηρακλή. Αυτό τον τίτλο φέρει εξάλ­λου το σημαντικότερο του σύγγραμμα «Ηρακλής», όπου εγκωμιάζει στο πρόσωπο του ήρωα αυτού το κυνικό ιδανικό της αυτοπεποίθησης και της σκληραγωγίας, του κόπου και του αγώνα (πόνου).

Την αποφασιστική ώθηση στο πνεύμα του Αντισθένη έδωσε το ηθικό μέρος της σκέψης του Σωκράτη. Δεν ήταν, όμως, τόσο η θεωρητική θεμελίωση της ηθικής πάνω στη γνώση, που τον προσήλκυσε, όσο η πρακτική πλευρά της. Έτσι η λιτότητα της ζωής του δασκάλου έγινε το ιδανικό στη φιλοσοφία του μαθητή. Αυτό φαίνεται από το απόσπασμα της διδασκαλίας του. που ακολουθεί: «Η αρετή είναι αρκετή (αυτάρκης) για την ευδαιμονία, και για την αρετή δεν χρειάζεται τίποτε άλλο παρά η δύναμη ενός Σωκράτη, Είναι ζήτημα πρακτικό και δεν χρειάζεται πολλά λόγια και γνώσεις».

Έγραψε πολλά συγγράμματα (είναι γνωστοί 62 τίτλοι)· ανάμεσα σε αυτά στον «Κόρο» (θυμίζει λίγο Ξενοφώντα) συνιστούσε προ πάντων την φιλανθρωπία, ενώ στο έργο του «Αλκιβιάδης» μαστίγωνε την εγωιστική ηδονή, στον «Πολιτικό» του τα έβαζε με τις αδυναμίες της δημοκρατίας και στον «Αρχέλαο» χτυπούσε την τυραννίδα. Πολέμησε, με εμπάθεια θα έλεγα, τις ιδέες του Πλάτωνα, έγραψε, μάλιστα, κι ένα πολεμικό έργο, τον «Σάθωνα», πράγμα που ανάγκασε τον Πλάτωνα να του απαντήσει με τον «Ευθύδημο». Ο Αντισθένης, επίσης, χρησιμοποίησε πρώτος τον τύπο του «Προτρεπτικού» λό­γου, ως παρόρμηση στη Φιλοσοφία.

Η λογική και η γνωσιολογία του Αντισθένη είναι άρνηση του δυνατού κά­θε κρίσης εκτύς από τις ταυτολογικές. δηλαδή δεν δεχόταν ότι είναι δυνατό να οριστεί ένα πράγμα με γνωρίσματα ενός άλλου, φτάνοντας στο σημείο να υποστηρίζει π.χ. ότι δεν μπορούμε να λέμε: «Το χιόνι είναι λευκό», αλλά μόνο «το χιόνι είναι χιόνι». Παρ’ όλην όμως την αρνητική βάση της γνωσιολογίας του. διατήρησε την ορθολογιστικήν εκτίμηση του Σωκράτη προς τη γνώση, την οποία ώριζε «αληθή δόξαν» μετά λόγου. Με αυτή την προϋπόθεση στήριζε τη θέση του για την παιδεία με τη δική του γνω­στή φράση: «αρχή παιδεύσεως ή των ο­νομάτων επίσκεψις», δηλαδή μαθαίνο­ντας κανείς τα ονόματα (των εννοιών) μαθαίνει και τα πράγματα, που αναφέρονται σ αυτά.

Ο Αντισθένης καθόρισε τη φιλοσοφία των κυνικών περιορίζοντάς την σχεδόν ολόκληρη στην ηθική τους, κατά την οποία το ανώτατο αγαθόν είναι η έλλειψη κάθε ανάγκης, η απλότητα και φυσικότητα του βίου και ακόμη κι αυτή η επιζήτηση του πόνου. Οι αρετές των κυνικών είναι η εγκράτεια, καρτερία, απάθεια. Η αρετή είναι μία. ενιαία και διδακτή, το ανώτατον αγαθόν, και αναφαίρετη. όταν άπαξ έχει αποκτηθεί. Πραγματικά ενάρετος είναι ο σοφός, που κατέχει σίγουρα τη μόνη απαραίτητη προϋπόθεση για την ευδαιμονία. Πίστευε πως αγαθό (κτήμα) για τον άνθρωπο μπορεί να είναι μόνο εκείνο που του ανήκει (οικείον) και τέτοιο είναι μόνον η διανοητική ιδιοκτησία. Δεν επιτρέπεται να πάρουμε την ηδονή για αγαθό, τον κόπο και την εργασία για κακό. αφού εκείνη, όταν εξουσιάζει τον άνθρω­πο, τον διαφθείρει. ενώ οι δεύτερες τον παιδαγωγούν στην αρετή. Ο Αντισθένης έλεγε πως προτιμούσε να τρελαθεί πα­ρά να παραδοθεί στην ηδονη («μανείην μάλλον ή ησθείην») και για υπόδειγμα είχαν την πολύμοχθη ζωή του Ηρακλή5.

Ο πιο γνωστός και λαοφιλής φιλόσοφος, ο «σταρ» των κυνικών, στάθηκε ο Διογένης. Αυτός γεννήθηκε στη Σινώπη του Πόντου στα τέλη του Ε' Π.Χ. αι. και πέθανε στην Κόρινθο, τι σύμπτωση (!), τον ίδιο χρόνο με τον Μέγα Αλέξανδρο (323 π.Χ.). Ο πατέρας του, ο Ικεσίας, ήταν τραπεζίτης, αλλά... και παραχαράκτης νομισμάτων, πράγμα που μυήθηκε κι «ο δικός μας στην επικερδή τέχνη του πατέρα του. Απ' αυτό το επάγγελμα πήρε το πρώτο... μάθημα της ζωής του, καθώς ανακαλύφθηκε η απάτη και για να μη συλληφθεί και πιθανόν να θανατωθεί, όπως λέγεται ότι συνέβηκε στον πατέρα του, αναγκάστηκε να φύγει. Έτσι άρχι­σαν οι περιπέτειες, τα βάσανα, οι αλλαγές στη ζωή και στις σκέψεις του, αλλά και οι θρύλοι γύρω από τη ζωή του.

Κάποτε έφθασε στην Αθήνα. Δυστυχώς δεν έχουμε πληροφορίες πως προσαρμόστηκε σ’ αυτή τη μεγάλο πό­λη, που μάλλον ύστερα από τους εμφύλιους πολέμους θα βρισκόταν σε κάποια παρακμή. Ο Σωκράτης είχε πιεί το κώνιο και κυριαρχούσε στη Φιλοσοφία ο Πλάτωνας. Ο Διογένης τότε, χωρίς αυτό να είναι απολύτως βέβαιο, γνώρισε τον Αντισθένη6 και, λέγεται, θέλησε να γίνει μαθητής του, επειδή, φαίνεται, ταίριαζαν τα μαθήματά του με τις νέες απόψεις που άρχισε να σχηματίζει. Εδώ αρχίζει η ανεκδοτολογία. Κατά τον Δίωνα Χρυσόστομο, όταν ο Διογένης ζήτησε να τον δεχθεί ως μαθητή, ο Αντισθένης αρνήθηκε κι όταν επέμενε σήκωσε το ρα­βδί του να τον χτυπήσει. Κι εκείνος εί­πε: «παῖε. οὐ γάρ εὑρήσεις οὕτω σκλη­ρόν ξύλον, ᾧ μέ ἀπείρξεις. ἕως ἄν τί φαίνῃ λέγων» (Χτύπα, με φοβάσαι, χτύπα. Δε θα βρεις ραβδί τόσο σκληρό με το ο­ποίο θα μπορέσει να με διώξεις από κο­ντά σου, εφόσον φαίνεται να λες κάτι), τόσο ξεροκέφαλος ήταν!

Ο Αντισθένης, λέγεται, ότι υποχώρησε, αλλά βρήκε τον μπελά του, καθώς του έκανε άγρια κριτική, ιδίως όταν τον έπιανε να είναι ασυνεπής· όταν δεν συμφωνούσαν οι πράξεις με τη διδασκαλία του, ο Διογένης τον χαρακτήριζε ως «τρομπέτα που δεν άκουγε τον εαυτό της»7.

Ο Διογένης ξεπέρασε το δάσκαλό του Αντισθένη στον ασκητισμό. Προτίμησε να ζει στο περιθώριο της κοινωνίας ως ζητιάνος παρά να είναι γιατρός των ψυχών στην κοινωνία. Εγκαινίασε μια προκλητική συμπεριφορά. γεμάτη ακρότητες, καυστική ειρωνεία και επιδεικτική για κάθε κοινωνική συμβατικότητα. Προστατεύοντας το σώ­μα του με ευτελές ύφασμα, το ίδιο μέρα - νύχτα, χειμώνα - καλοκαίρι, μεταφέροντας στον ώμο μια σακούλα με όλα τα υπάρχοντά του και χρησιμοποιώντας για κατάλυμα ένα πιθάρι, ο Διογένης έγινε το πρότυπο κάθε λαϊκού δασκάλου της φιλοσοφίας.

Προτίμησε το ρόλο ενός «σκύλου δαγκανιάρη» παρά το συμβιβασμό με τις ματαιότητες και συμβατικότητες της «πολιτισμένης» κοινωνίας. Ποτέ δεν έ­παιρνε το ύφος αφηνιασμένου ηθικολόγου. παρά ενός έξυπνου και καυστικού σατιριστή. Ο«λυσσασμένος αυτός Σωκράτης» χειριζόταν την ειρωνεία και το σαρκασμό με απαράμιλλη δεξιοτεχνία.

Παρόλον ότι ο Πλάτωνας αναγνώριζε στον Αντισθένη και τον Διογένη το λιγότερο «ἀλλά τινί δυσχερείᾳ φύσεως οὐκ ἀγεννοῦς» (κάποια ιδιοτροπία ευγενικής ιδιοσυγρασίας).9 ο «δάκνων κύων» ένιω­θε μεγάλη αντιπάθεια προς τη θεωρία των ιδεών του Πλάτωνα. «Ἐγώ, ἔλεγε, τράπεζαν καί κύαθον (κύπελλο) ὁρῶ· τραπεζότητα καί κυαθότητα οὐδαμῶς». Κι όταν ο Πλάτωνας όρισε τον άνθρω­πον «ζώον δίπουν άπτερον» ο Διογένης μάδησε έναν κόκορα και τον έφερε στην Ακαδημία και είπε: «οὗτος ἐστίν ὁ Πλάτωνος ἄνθρωπος». Κατά τον Διογένη Λαέρτιον ο Διογένης έγραψε ικανά έργα, κυρίως διαλόγους και δράματα, το κύ­ριο, όμως, σύγγραμμά του είχε τον τίτλο «Πάρδαλις» (ο Πάνθηρας).

Ήδη στην εποχή του κυκλοφορούσαν ευρύτατα τα πολυάριθμα έξυπνα α­νέκδοτά του. που κατά την παράδοση, συγκέντρωσε πολλά ο μαθητής του Μητροκλής. Αξίζει τον κόπο να αναφερ­θούν εδώ μερικά, προς διασκέδαση:

Τον ρώτησε κάποιος, πως μπορεί κανείς να γίνει ένδοξος; Κι ο Διογένης απάντησε: «εἰ δόξης καταφρονήσειε...».

Περιερχόμενος κάποια μέρα την Κόρινθον πέρασε μπροστά από το ολο­καίνουργιο σπίτι ενός γνωστού παλιαν­θρώπου και στην κυρία είσοδο του σπι­τιού είδε αναρτημένη την επιγραφή: «Μηδέν εἰσίτω κακόν»· κι ο φιλόσοφος, αφού στάθηκε, είπε φωναχτά: «καλά και το αφεντικό του σπιτιού απύ πού μπαίνει;».

Κάποια άλλη μέρα πήγε στα δημό­σια λουτρά για να πλυθεί· είδε όμως ότι το νερό ήταν πολύ βρώμικο και είπε: «ωραία, όταν κάποιος λουστεί εδώ. που πηγαίνει για να πλυθεί;».

Κάποτε του χάρησε κάποιος έναν δούλο, το Μάνη, κι αυτός το έσκασε. Τον συμβούλεψαν μερικοί να ψάξει να βρει το δούλο του· κι εκείνος: «Γελοῖον, εἰ Μάνης μέν χωρίς Διογένους ζῆ, Διογένης δέ χωρίς Μάνου οὐ δύναται». Όταν. μία φορά, είδε ένα παιδί να πίνει νερό με τα χέρια του. έβγαλε το πήλινο κύπελλό του και το έσπασε λέγοντας: «παιδίον μέ νενίκηκεν ἐυτελείᾳ».

Ο Διογένης δίδασκε, τόσο με το λόγο του. όσο και με τη συμπεριφορά του γενικά, πως ο άνθρωπος ευτυχεί, όταν ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες του, και μάλιστα με τον πιο άμεσο και απλό τρόπο. Ιδανικό του η «αυτάρκεια» και πίστευε στην πραγμάτωση της με την απελευθέρωση του ανθρώπου από τις δευτερεύουσες ανάγκες που ο ίδιος δημιουργεί και από τις κοινωνικές συμβατικότητες.

Άλλος εκπρόσωπος της κυνικής φιλοσοφίας υπήρξε ο Κράτης από τη Θήβα, ο και «θυρεπανοίκτης» λεγόμενος· μαθητής του Διογένη και δάσκαλος του ιδρυτή της σχολής των Στωϊκών Ζήνωνα από το Κίτιο της Κύπρου. Αυτός πια κι αν ήταν... ιδιότυπος. Ο Κράτης ήταν πολύ πλούσιος, όταν όμως άκουσε το Διογένη, πήγε και μοίρασε όλα τα υπάρχοντά του στους φτωχούς και έζησε σε έσχατη ένδεια, περιπλανώμενος απύ πόλη σε πόλη διδάσκοντας τη λιτότητα και την περι­φρόνηση στα πλούτη. Το παρωνύμιο «Θυρεπανοίκτης», δηλαδή εκείνος που ανοίγει τις πόρτες, του αποδόθηκε επειδή ακριβώς, σαν περιπλανώμενος δάσκαλος, συνήθιζε να μπαίνει στα ξένα σπίτια και. χωρίς να ζητάει τίποτε, δίδα­σκε διαδίδοντας τις ιδέες του. Συμπαραστάτες του, κι αυτοί «σκυλοφιλόσοφοι». ήταν η σύζυγος του, Ιππαρχία και ο αδελφός της Μητροκλής. που άκουσε κι αυτός τη διδασκαλία του Διογένη και συμμερίστηκαν με ενθουσιασμό τον αντισυμβατικό τρόπο της ζωής του Κράτη".

Ο Βίων ο Βορυσθενίτης γεννήθηκε στην Ολβία του Ευξείνου Πόντου, κοντά στον ποταμό Βορυσθένη (σημερινός Δνείπερος) και ήταν γιος ενός αλλαντοπώλη και μιας... εταίρας. Σε παιδική ηλικία πουλήθηκε για χρέη δούλος, όπως και όλα τα μέλη της οικογένειας του, αλλά έτυχε να αγορασθεί από ένα ρήτορα, που τον μόρφωσε στη ρητορική, τον απελευθέρωσε και τον έκανε κληρονόμο του. Αργότερα, στην Αθήνα, διδάχθηκε την πλατωνική φιλοσοφία κοντά στον ακαδημαϊκό Κράτη, την αριστοτελική κοντά στο Θεόφραστο. την Κυρηναϊκή κο­ντά στο Θεόδωρο τον Άθεο και τέλος τη φιλοσοφία των Κυνικών, η οποία και σφράγισε την προσωπικότητά του. Έτσι έγινε περιπλανώμενος λαϊκός φιλόσο­φος. Πέθανε στη Χαλκίδα12.

Τέλος, από τους πιο αντιπροσωπευ­τικούς και ευρύτερα γνωστούς κυνικός φιλόσοφος και συγγραφέας στάθηκε ο Μένιππος. Γεννήθηκε στα Γάδαρα, στα παράλια της Παλαιστίνης και αργότερα έμεινε στη Σινώπη του Πόντου, την πατρίδα του Διογένη, ως δούλος. Εξαγόρασε όμως την ελευθερία του και μάλιστα απέκτησε τα δικαιώματα του πολίτη στη Θήβα, την πατρίδα του Κράτη. Εκεί έγινε μαθητής του κυνικού Μητροκλή, ίσως και του Κράτη.

Στον Μένιππο αποδίδονταν δεκατρία βιβλία, από τα οποία όμως δεν σώθηκε τίποτε. Τη μεγάλη φήμη του τη χρωστά ο Μένιππος στην επινόηση ενός ιδιότυπου λογοτεχνικού είδους, με το οποίο εξέφρασε το «σπουδαιογέλοιον», τη μενίππεια σάτιρα, με την οποία συχνά πα­ρωδεί το έπος και την τραγωδία και ο γνωστός πλατωνικός διάλογος μετατρέπεται σε κωμικό. Άλλος ένας, λοιπόν, κυνικός καταφερόταν εναντίον του Πλάτωνα, του περιφρονητή του πλήθους. Ο Μένιππος συνδύασε το μηδενισμό των Κυνικών με την «ιαμβικήν ιδέαν» τους σε μια κοσμαγάπητη χιουμοριστική έκ­φραση, με την οποία βοήθησε σημαντικά στη διάδοση και την επιβίωση των ηθι­κών απόψεων της σκύλοφιλοσοφίας13.

Ύστερα από αυτή τη σύντομη παρουσίαση των σημαντικότερων Κυνικών, οι μαθητές συζητώντας έκαναν κάποιες διαπιστώσεις· είδαν πως οι φιλόσοφοι αυ­τοί, σαν άλλοι διαφωτιστές, ταρακούνησαν την εποχή τους. Και τι δεν έκαναν τα έβαλαν με τη θρησκεία και τη λατρεία του λαού έχοντας τη θεολογική άποψη πως οι άνθρωποι νομίζουν ότι υπάρχουν πολλοί Θεοί, κι αυτό γιατί η παράδοση (νόμος) έπλασε τους πολλούς Θεούς. Είχαν την πεποίθηση ότι αληθινά υπάρχει μονάχα ένας Θεός, που δεν μοιάζει με κανένα από τα γνωστά όντα, και η πραγματική λατρεία του βρίσκεται μο­νάχα στην άσκηση της αρετής, που κάνει τους σοφούς φίλους της Θεότητας14. Ορθολογικά, λοιπόν, περιφρονούσαν τους κείμενους νόμους του πολυθεϊσμού και του ορθολογισμού.

Ακόμη οι Κυνικοί απόφευγαν κατά κανόνα την οικογενειακή ζωή. Στη θέση της πρότειναν την κοινοκτημοσύνη όχι μόνο στα αγαθά, αλλά και στις γυναίκες και τα παιδιά' ο Διογένης μάλιστα πρότεινε και κοινοβιακή ζωή. Δεν έδιναν καμιά σημασία στην αντίθεση: ελευθερία - σκλαβιά, αν και οι περισσότεροι έκαναν και δούλοι, γιατί πίστευαν πως ο σοφός και σκλάβος ακόμα είναι ελεύθερος και γεννημένος αφέντης, δηλαδή, κατά τους μαθητές, οι φιλόσοφοι αυτοί θεωρούσαν ύτι η εσωτερική ελευθερία είναι πραγματική.

Τρίτη και σοβαρή παρατήρησή τους στάθηκε η παρακάτω: Δε σεβάστηκαν και δεν φοβήθηκαν τους δυνατούς, τους βασιλιάδες (δες τη συμπεριφορά του Διογένη προς τον Μ. Αλέξανδρο), τους πλούσιους, τους μεγάλο - φιλοσόφους15, τους ρήτορες και τους πολιτικούς· αυτούς τους τελευταίους τους κατηγορούσαν για υποκρισία, γιατί σπούδαζαν να λένε μόνο και όχι να πράττουν τα δί­καια. Την πολιτική ζωή την έβρισκαν περιττή για το σοφό, γιατί αυτός νιώθει ότι παντού είναι σπίτι του, είναι πολίτης του κόσμου, κοσμοπολίτης, και σαν ιδανική πολιτεία εικόνιζαν μια φυσική κατάσταση που σ’ αυτήν ολόκληρη η αν­θρωπότητα θα ζούσε σαν μια μεγάλη ο­μάδα, ένα κοπάδι με έναν ποιμένα, έχοντας μόνιμα ειρήνη, αγάπη και καλοσύνη. Γι’ αυτό οι Κυνικοί καταδίκαζαν τον πόλεμο. Ειρηνιστές, λοιπόν, οι Κυνικοί. Και όχι μόνο· αγαπούσαν τη φύση και ζούσαν σύμφωνα μ’ αυτή σαν γνήσιοι οικολόγοι με τη σημερινή έννοια του όρου.

Αρνιόντουσαν να δεχθούν να υποταθούν στους κανόνες της κοινωνίας που ζούσαν «σνομπάρισαν» τον πλούτο και αδιαφόρησαν για τα χρήματα, ο Κράτης, μάλιστα, που ήταν πλούσιος, τα μοίρασε όλα στους φτωχούς... κι έμεινε πάμπτωχος.

Τέλος, οι Κυνικοί, εκ προμελέτης χτυπούσαν με τη συμπεριφορά τους κατάμουτρα, όχι μόνο τα ήθη και την υποκριτική σεμνότητα της κοινωνίας τους, αλλά και το αίσθημα της ντροπής, το οποίο θεωρούσαν παραφύση16. Το όπλο τους, η αναίδεια, δηλαδή η πλήρης περιφρόνηση της ευπρεπούς συμπεριφοράς, με σκοπό, προκαλώντας το κοινό αίσθημα, να διαμαρτυρηθούν και ν' αμφισβητήσουν το κατεστημένο της εποχής τους, όπως οι «Χίππις» της δεκαετίας του ’60. Κι αυτοί με τη συμπεριφορά τους έκαναν ένα είδος κοινωνικής επανάστασης, που προκαλούσαν με το ντύσιμό τους, με την πίστη τους σε μια ζωή ομαδική, στην ελευθερία των σχέσεων των δύο φύλων, αρνούμενοι τη βία και τον πόλεμο, ειρηνιστές με αναρχικές τάσεις, ώσπου το κατεστημένο, χρησιμοποιώντας την αφέλειά τους... και τα ναρκωτικά κατόρθωσε να τους διαλύσει κατασυκοφαντώντας τους. Εδώ τελείωσαν οι συνειρμοί και οι προβληματισμοί των μαθητών.

 -----------

Παραπομπές

 

2. Βώρου, Φ.Κ. Σύντομη Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας. Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα, 1984 σ. 33

3. Διογένης Λαέρτιος, Φιλοσόφων Βίοι VI, 11. Βλέπε Τσέλερ- Νέστλε, Ιστορία της Ελλην. Φιλοσοφίας. Μετάφρ. X. Θεοδωρίδη. Εκδ. Παν/μίου Θε/νίκης. Αθήναι 1942 σ. 137.

4.  Ό.π. , σ. 137

5. Διογένης Λαέρτιος, όπου παραπάνω VI, 6 κ.ε. Σουίδας, Αντισθένης, Διογένης.

6.  Ρούσσος Ε.Ν., Διογένης ο Σινωπεύς. Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό τομ. 3, σ. 282 Εκδοτική Αθηνών.

7. Δίων Χρυσόστομος, Έργα 8, 2.'

8. Βώρου, Φ.Κ. ο.π., σελ. 35

9. Πλάτωνος, Φίληβος, 44 C

10. Τα ανέκδοτα του Διογένη διέσωσε ο Διογένης Λαέρτιος στο β’ κεφ. του Δ’ βιβλίου της «Φιλοσόφου Ιστορίας» του. Με βάση τα ανέκδοτα αυτά ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς έγραψε μια πολύ έξυπνη κωμωδία, «Ο Βασιλιάς κι ο Σκύλος» που παίχτηκε στο Εθνικό Θέατρο το 1958.

11. Σπυρόπουλος Η., Κράτης ο Θηβαίος, Παγκ. Βιογραφικό Λεξικό τ. 5, σ. 86

12. Ρούσσος Ε.Ν., Βίων Βορυσθενίτης, Π. Βιογρ. Λεξικό, Εκδοτική τ. 2, σ. 311.

13. Σπυρόπουλος Η., Μένιππος, Παγκ. Βιογρ. Λεξικό, Εκδοτική, τ. 6, σ. 134

14.Τσέλερ - - Νέστλε, ό. π., σελ. 139.

15. Παπακωνσταντίνου Θ., Διογένης Κυνικός, Μ. Ελλ. Εγκυκλοπαίδεια, τομ. 5°?, σ. 380

16. Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει: «ειωθώς πά­ντα ποιείν εν τω καί τα Δήμητρος καί τα Αφροδίτης».  Βλέπε παραπάνω Παπακωνσταντίνου Θ., τομ. 5, σ. 380

Το πιο ιερό μετά τους Θεούς είναι η ψυχή

Από όλα τα πράγματα που κατέχει ο άνθρωπος, το πιο ιερό μετά τους Θεούς είναι η ψυχή.
Ξέρουμε ότι κάθε άνθρωπος αποτελείται από δυο ειδών στοιχεία. Ορισμένα, τα οποία κυριαρχούν, είναι πιο δυνατά και πιο καλά, ενώ τα άλλα, κατώτερα και πιο αδύναμα, οφείλουν να υποτάσσονται στα προηγούμενα.

Ο Άνθρωπος πρέπει πάντα να προτιμά εκείνα που κυριαρχούν παρά εκείνα που υποτάσσονται. Έτσι, όταν λέω ότι τόσο μετά τους Θεούς, που είναι κύριοι της μοίρας μας, όσο και μετά τους δαίμονες ή τους ήρωες ο άνθρωπος πρέπει να τιμά την ψυχή του, νομίζω ότι μιλώ σωστά. Σπάνια όμως το πετυχαίνει κάποιος αυτό. Απλά, νομίζει πως το καταφέρνει. Γιατί τίποτα κακό δεν αξίζει να τιμηθεί, αφού η τιμή είναι θείο δώρο.
Οποιοσδήποτε νομίζει ότι εξυψώνει την ψυχή του με λόγια ή δώρα ή υποχωρήσεις και δεν φροντίζει να την κάνει καλύτερη, φαντάζεται ότι την τιμά αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνει κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, κάθε άνθρωπος που
φτάνει στην εφηβεία νομίζει πως τα ξέρει όλα και φαντάζεται ότι τιμά την ψυχή του με τους επαίνους και με το να την αφήνει να κάνει ότι θέλει.
Σύμφωνα όμως με όσα είπαμε πριν από λίγο, δεν πρόκειται για τιμή αλλά βλάβη, αφού έχουμε δεχτεί ότι η ψυχή βρίσκεται στη δεύτερη θέση μετά τους θεούς.
Επίσης, όταν κάποιος πιστεύει ότι η ευθύνη για τα αμαρτήματα που κάνει δεν είναι δική του αλλά των άλλων,
τους οποίους κατηγορεί για τις συχνές και σοβαρές κακοτυχίες του θεωρώντας τον εαυτό του ανεύθυνο για αυτά, νομίζει ότι έτσι τιμά την ψυχή του. Πετυχαίνει όμως ακριβώς αντίθετο. Το ίδιο γίνεται και όταν ρίχνεται στις απολαύσεις και αδιαφορεί για τις συστάσεις και τις συμβουλές του νομοθέτη, αφού ντροπιάζει την ψυχή του και τη γεμίζει με
τύψεις και ενοχές.
Ή, για να πάρουμε την αντίθετη περίπτωση, όταν δεν υπομένει τους κόπους, τους φόβους, τους πόνους και τις λύπες αλλά τα αποφεύγει από δειλία, όχι μόνο δεν τιμά την ψυχή του αλλά την ντροπιάζει.
Το ίδιο γίνεται και όταν θεωρεί τη ζωή το μεγαλύτερο αγαθό του Κόσμου. Η σκέψη αυτή ατιμάζει την ψυχή γιατί πιστεύει ότι όλα όσα υπάρχουν στον Άδη είναι κακά, ενώ θα έπρεπε να αντιταχθεί σε αυτή την απαίσια ιδέα και να ηρεμήσει την ψυχή του με την σκέψη ότι δεν ξέρει αν η συνάντηση μας με τους εκεί θεούς είναι ίσως το μεγαλύτερο αγαθό.
Όταν κάποιος δίνει μεγαλύτερη αξία στο κάλλος παρά στην αρετή, ντροπιάζει την ψυχή του με απόλυτο και ολοκληρωτικό τρόπο. Ο λόγος γιατί πιστεύει ότι το σώμα έχει μεγαλύτερη αξία από την ψυχή, κάτι εντελώς λανθασμένος.Κανένα γηγενές πράγμα δεν είναι εντιμότερο των Ολυμπίων.
Όποιος πιστεύει κάτι το διαφορετικό για την ψυχή δεν κατανοεί πόσο υπέροχο είναι αυτό το αγαθό που περιφρονεί.

 

Πλάτων «Νόμοι, 5ο βιβλίο, 726.a.2 – 727.e.3».

Τα «είδη» της αγάπης: μια λανθασμένη άποψη

Δεν νομίζω ότι μπορεί να γίνει ταξινόμηση, ή ότι υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες αγάπης που καθορίζονται από το είδος της σχέσης: σ’ αγαπώ σαν φίλο, σ’ αγαπώ σαν αδελφό, σαν ξάδελφο, σαν θείο, σαν γάτο… σαν αντικείμενο.

Θα κάνω μια γενική ομολογία: Αυτό το ζήτημα για τα διαφορετικά είδη αγάπης το επινόησε η γενιά μου, πάνω κάτω πριν από σαράντα ή πενήντα χρόνια. Πιο πριν δεν υπήρχε.

Ζούμε μιλώντας για τα συναισθήματά μας και αξιολογώντας τα ανάλογα με το είδος της αγάπης που νιώθουμε… Και βέβαια, σε πείσμα δικό μας αλλά και των ηθών και εθίμων, δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Η αγάπη είναι αγάπη. Αυτό που αλλάζει είναι η σχέση, κι αυτή είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια σημασιολογική διαφορά.

Μπορεί να είναι ότι εκτός από το γεγονός ότι σ’ αγαπάω, νιώθω να με ελκύεις σεξουαλικά, ότι επιπλέον θέλω να ζήσω μαζί σου ή να μοιραστούμε την υπόλοιπη ζωή μας, να κάνουμε παιδιά και άλλα πολλά. Η αγάπη είναι, όμως, που θα κρατήσει τον σύντροφο.

Μπορεί να είναι ότι σ’ αγαπάω και επιπλέον, έχουμε κοινή ιστορία, έχουμε χιούμορ που μας φέρνει κοντά, γελάμε με τα ίδια πράγματα, είμαστε κολλητοί, εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον και είσαι το αφτί που θέλω να ακούει τα προβλήματά μου. Άρα, είσαι ο φίλος ή η φίλη μου.

Για μένα, υπάρχει Ο ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΤΡΟΠΟΣ ν’ αγαπώ και ο ΔΙΚΟΣ ΣΟΥ ΤΡΟΠΟΣ ν’ αγαπάς. Βέβαια, υπάρχουν διαφορετικές σχέσεις. Αν σ’ αγαπάω, θα αλλάξει η σχέση μου μαζί σου ανάλογα με τα άλλα πράγματα που προσθέτουμε στην αγάπη. Όμως, επιμένω: δεν υπάρχουν διαφορετικά είδη αγάπης.

Σε τελική ανάλυση, η αγάπη είναι πάντοτε η ίδια. Καλώς ή κακώς, ο τρόπος μου ν’ αγαπώ είναι πάντοτε μοναδικός και ιδιαίτερος.

Αν ξέρω ν’ αγαπώ τους άλλους ελεύθερα και δημιουργικά, αγαπώ δημιουργικά κι ελεύθερα ολόκληρο τον κόσμο.

Αν ζηλεύω τους φίλους μου, ζηλεύω και τη γυναίκα μου και το παιδί μου.

Αν αγαπώ ασφυκτικά, όσο πιο πολύ αγαπώ κάποιον, τόσο πιο πολύ τον πνίγω… και τόσο περισσότερο τον καταπιέζω αν είμαι καταπιεστικός.

Κι αν έχω μάθει ν’ αγαπώ σωστά, όσο περισσότερο αγαπώ, τόσο καλύτερα και πιο σωστά θα το κάνω.

Φυσικά, αυτό δημιουργεί προβλήματα. Αν έλεγα στη σύντροφό μου ότι την αγαπώ με τον ίδιο τρόπο που αγαπώ την μαμά ή τη φίλη μου, αυτό θα δημιουργούσε σίγουρα ανησυχία και στις τρεις. Άδικα όμως θ’ ανησυχούσαν, γιατί αυτή είναι η αλήθεια.

Αγαπώ τη μαμά, τη γυναίκα και τη φίλη μου με τη μοναδική αγάπη που μπορώ να νιώθω: τη δική μου αγάπη. Όμως, να τι γίνεται: με τη μαμά, τη γυναίκα και τη φίλη μου μας ενώνουν, επιπλέον, διαφορετικά πράγματα, και αυτό είναι που κάνει τη σχέση και ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΜΟΥ να διαφέρουν από πρόσωπο σε πρόσωπο.

Τα συναισθήματα αλλάζουν μόνο σε ένταση. Μπορώ ν’ αγαπώ τόσο ώστε να φτάσω σ’ αυτό που είπαμε ότι είναι η αγάπη: να χαίρομαι που υπάρχεις, ανεξάρτητα αν είσαι μαζί μου ή όχι.

ΑΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΝΟΥΜΕ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Τι να απαντήσω σε έναν άνθρωπο όταν βλέπει παντού θηρία; και ρωτά πως βλέπω ότι τον κατατρέχει ο φόβος για τα πάντα στη ζωή του;

Η πλύση εγκεφάλου που μας κάνουν καθημερινά λοιπόν, μέσα από την όποια αρνητική ενημέρωση μας, έχει ως κύριο σκοπό και αποτέλεσμα, να μας φυτεύουν στο υποσυνείδητο μας την όποια αρνητική πληροφορία, στην αποθήκη πληροφοριών του εγκεφάλου μας.

Στην συνέχεια αφού αποδεχτούμε την όποια αρνητική πληροφορία ως υπαρκτή και αληθινή, την αναζωπυρώνουμε συνεχώς στην ζωή μας, μεταλαμπαδεύοντας την πρώτα στον εαυτό μας, και στην συνέχεια στους συνανθρώπους μας, με τους οποίους αλληλεπιδρούμε συνεχώς καθημερινά στο μορφογεννητικό νοητό πεδίο, με αποτέλεσμα να μεταφέρουμε τον αρνητικό νοητό μας κόσμο στο υλικό πεδίο της Γης, όπου πλέον η αρνητική πληροφορία δονείται ως υπαρκτή υλική πραγματικότητα στην ζωή μας.

Το μορφογεννητικό νοητό και ενεργειακό πεδίο που περιβάλλει τα πάντα μέσα στο σύμπαν, και συγκεκριμένα εδώ στον πλανήτη μας, είναι όλες οι σκέψεις και τα πιστεύω των ανθρώπων, όπου υλοποιούνται είτε ατομικά στη ζωή μας, είτε σε ευρύτερο κοινωνικό φάσμα, είτε στο παγκόσμιο ανθρώπινο συνειδητό, και πλέον γεννούμε από το νοητό μας πεδίο στο υλικό όλες τις αρνητικές μας σκέψεις, αισθήσεις, συναισθήματα πάθη και επιθυμίες.

Όλες οι αρνητικές σκέψεις που κάνουμε, αδρανοποιούν την νοητική ουσία της ψυχής μας, και δεν μας αφήνουν περιθώρια να έχουμε την δική μας ελεύθερη σκέψη που πηγάζει εκ της νοητικής ουσίας της ψυχής μας που είναι η αλήθεια της ζωής, και πλέον οδηγός στη ζωή μας είναι ο άλογος λογισμός μας, όπου ο φόβος και οι ανάγκες για το χθες, το σήμερα, και το αύριο, και για τα πάντα στην ζωή μας είναι το δίχως λογική πνεύμα που μας οδηγεί, το ΘΗΡΙΟ, δηλαδή η ΑΓΝΟΙΑ της αλήθειας της ψυχής μας.

Ειδικά από την στιγμή που πρώτα απ'όλα και πάνω απ'όλα το τονίζουμε συνεχώς στον εαυτό μας, αλλά και προτρέπουμε μετέπειτα στους άλλους την ανυπαρξία της ομορφιάς στην ζωή των ανθρώπων, την έλλειψη της αληθινής αγάπης, την έλλειψη της ανδρείας, της έλλειψη της αρετής, την έλλειψη της φρόνησης, την έλλειψη της σωφροσύνης, την έλλειψη της ευσέβειας, με αποτέλεσμα και πάλι να ενεργούμε αρνητικά στο μορφογεννητικό πεδίο υλοποιώντας όλες τις αρνητικές μας σκέψεις.

Μας λείπει ο λογισμός και η διανόηση του λόγου της ψυχής, ότι μας έμαθαν να μην σκεφτόμαστε, γιατί μας το απαγόρεψαν, και από τότε αντιγράφουμε μηχανικά ότι μας φυτεύουν στο θνητό μυαλό μας.

ΑΣ ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΛΕΟΝ ΤΟ ΧΑΤΗΡΙ
ΑΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΝΟΥΜΕ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Κρατήστε ευτυχισμένο τον σύντροφό σας για καλύτερη υγεία!

Aν ο σύντροφός σας είναι ευτυχισμένος τότε και η δική σας υγεία θα είναι καλή!

Μια νέα έρευνα, που διεξήχθη σε άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας, υποστηρίζει ότι ο ευτυχισμένος σύντροφος μπορεί να επηρεάσει με θετικό τρόπο την υγεία σας. Οι ερευνητές ανέφεραν μερικούς πιθανούς λόγους γι αυτήν τη συσχέτιση.

Ένας ευτυχισμένος σύντροφος πιθανόν είναι ικανός να επηρεάσει ένα δυστυχισμένο άτομο ώστε να συμμετάσχει σε περισσότερες κοινωνικές δραστηριότητες ή περιβάλλοντα που συνεισφέρουν στην καλή υγεία. Επίσης, οι ευτυχισμένοι σύντροφοι παρέχουν πολύ πιο συχνά στους συντρόφους τους σημαντική υποστήριξη και επιπλέον προάγουν μια αίσθηση ευκολίας στις σχέσεις τους.

Η αναφορά υψηλής ικανοποίησης από τη ζωή φαίνεται να προβλέπει ισχυρότερη ανοσοποιητική λειτουργία, καλύτερη καρδιαγγειακή λειτουργία, μικρότερη ευαλωτότητα στο στρες και ακόμη και μακροζωία.

Όχι τυχαία, οι ευτυχέστεροι άνθρωποι είναι και υγιέστεροι άνθρωποι!
Αυτή η συσχέτιση μελετήθηκε πρόσφατα σ’ ένα πεδίο διαπροσωπικών σχέσεων. Η ευζωία ενός ατόμου ισχυρά σχετίζεται με την ευζωία των ατόμων που συναναστρέφεται. Οι άνθρωποι αναφέρουν καλύτερη διάθεση, μεγαλύτερη ευτυχία και υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή όταν περιβάλλονται από άτομα που επίσης νιώθουν θετικά, ευτυχισμένα και ικανοποιημένα.

Παρομοίως, οι άνθρωποι είναι σε καλύτερη φυσική κατάσταση και απολαμβάνουν καλύτερη υγεία όταν συναναστρέφονται υγιή κοινωνικά δίκτυα. Αλλαγές σε ψυχολογικά χαρακτηριστικά μέσα στο ζευγάρι μπορούν να προβλέψουν την ικανοποίηση από τη σχέση και την σταθερότητα. Όταν ένα άτομο μυείται σε μια υγιή συμπεριφορά, ο/η σύντροφός του συχνά, γρήγορα ακολουθεί.

Με ποιο τρόπο η ευτυχία του ατόμου επηρεάζει την ευτυχία του συντρόφου του;
Υπάρχουν τρεις προεξέχοντες λόγοι που εξηγούν γιατί η ύπαρξη ενός ευτυχισμένου, ρομαντικού συντρόφου μπορεί να αυξήσει την υγεία ενός ατόμου ανεξάρτητα από το πόσο είναι ευτυχισμένο το ίδιο το άτομο από μόνο του.

Αρχικά, οι ευτυχισμένοι σύντροφοι προάγουν ισχυρότερη κοινωνική υποστήριξη για τον εαυτό τους, όπως το να είναι πρόθυμοι, διαθέσιμοι και ικανοί να φροντίζουν τους άλλους, σε σύγκριση με τους δυστυχισμένους συντρόφους που συνήθως επικεντρώνονται σε όσα τους απασχολούν. Καλύτερα περιβάλλοντα φροντίδας δημιουργούν καλύτερη υγεία.

Κατά δεύτερον, οι ευτυχισμένοι σύντροφοι εμπλέκουν τους δυστυχισμένους ανθρώπους σε δραστηριότητες και πλαίσια που προάγουν την υγεία, όπως είναι η διατήρηση σταθερών ωραρίων ύπνου και ισορροπημένης διατροφής σε σύγκριση με τους δυστυχισμένους συντρόφους που είναι ασταθείς και ανοργάνωτοι.

Τέλος, το να σχετίζεται κάποιο άτομο μ’ έναν ευτυχισμένο σύντροφο κάνει τη ζωή του ευκολότερη αν όχι ρητά ευτυχέστερη. Γενικά, το να νιώθει κάποιος πλήρης και ευτυχής τον ωθεί στην αναζήτηση θετικών συμπεριφορών υγείας.

Η απληστία

Η απληστία είναι πράγματι γνώρισμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και καμιά φορά, της συμπεριφοράς των ζώων: ο λύκος όταν µπει σε αφύλαχτο µαντρί µπορεί να πνίξει δεκάδες πρόβατα για να φάει στο τέλος μονάχα ένα. Ο Σοπενχάουερ έλεγε ότι η συσσώρευση πλούτου και αγαθών δεν έχει τέλος και γι΄ αυτό δεν προσφέρει αληθινή ικανοποίηση. Ο πλούτος είναι σαν το νερό της θάλασσας. Όσο περισσότερο πίνουμε, τόσο πιο πολύ διψάµε.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τη μυθολογία και την ιστορία. Ο γνωστός μύθος του βασιλιά Μίδα αποτελεί το κατεξοχήν παράδειγμα της επιθυμίας του ανθρώπου για συσσώρευση πλούτου. Ο Μίδας ήταν γνωστός αρχικά για τα πλούτη του και τη σοφία του. Σταδιακά όμως ο χαρακτήρας του άλλαξε και ο βασιλιάς έγινε μανιώδης λάτρης του χρυσού. Όταν λοιπόν ο Θεός Διόνυσος για να τον ευχαριστήσει -επειδή έφερε κοντά του έναν προστατευόμενό του, τον Σιληνό- υποσχέθηκε να του εκπληρώσει οποιαδήποτε επιθυµία, ο Μίδας χωρίς δεύτερη σκέψη ζήτησε από τον θεό το περίφημο «χρυσό άγγιγμα»: οτιδήποτε άγγιζε να γίνεται ατόφιο χρυσάφι. Ωστόσο, αν και η επιθυµία του εκπληρώθηκε, ο Μίδας διαπίστωσε το λάθος του: ακόµη και η τροφή του μετατρεπόταν σε χρυσό. Μετανιωμένος, και κινδινεύοντας να πεθάνει από πείνα και δίψα. παρακάλεσε το Διόνυσο να τον απαλλάξει από αυτό το χάρισµα.

Αλλά και η ιστορία του βασιλιά της Λυδίας Κροίσου, ξακουστού στην αρχαιότητα για τον πλούτο και τη δύναμή του, επιβεβαιώνει τις δυσάρεστες συνέπειες της ανθρώπινης απληστίας. Ο Κροίσος δεν άκουσε τον Σόλωνα που του μιλούσε για την αρετή του μέσου δρόμου αλλά προτίμησε τον χρησμό των ιερέων του Απόλλωνα: «Αν επιτεθείς θα καταστρέψεις ένα µεγάλο βασίλειο». Ο Κροίσος άκουσε την χρησµό και επιτέθηκε στον βασιλέα των Περσών, τον Κύρο, με σκοπό να αυξήσει κι άλλο την περιουσία του. Και, πράγµατι, ένα μεγάλο βασίλειο καταστράφηκε όπως ακριβώς είχε προβλέψει ο χρησµός, μόνο που αυτό το βασίλειο δεν ήταν του Κύρου, αλλά το δικό του.

Ξόδεψε τον εαυτό σου σαν κερί

Ο χρόνος τρέχει… Τι πρόκειται να κάνεις αν ζήσεις για πάντα; Δεν έχεις τελειώσει ακόμα αυτά που κάνεις; Δεν έχεις απογοητευτεί αρκετά με αυτά που κάνεις; Δεν έχεις δει τη βλακεία αυτών που κάνεις; Δεν έχεις δει τη βλακεία και την ανοησία του εγώ σου; Τι σου φέρνει εκτός από μιζέρια και δυστυχία;

Όσο μεγαλύτερο εγώ έχεις, τόσο πιο δυστυχισμένος είσαι. Δεν μπορείς να δεις ότι το εγώ λειτουργεί σαν πληγή; Σε πονάει. Κι εσύ εξακολουθείς να θέλεις αυτή την πληγή να συνεχίζεται για πάντα. Δεν θέλεις να γιατρευτείς; Το εγώ είναι αρρώστια. Το να είσαι χωρίς εγώ είναι γιατρειά. Εσύ όμως θέλεις να σωθείς και να παραμείνεις για πάντα. Αυτή η ιδέα είναι ένα είδος τσιγγουνιάς. Οι άλλες θρησκείες λένε: «σώσε τον εαυτό σου». Το Ζεν λέει: «ξόδεψε τον εαυτό σου, επειδή μόνο αν ξοδευτείς τελείως, μπορείς να σωθείς».

Ξόδευε! Μην συσσωρεύεις. Χαλάρωσε την προσκόλλησή σου. Μην κρατάς τα χέρια σου σφιγμένα σαν γροθιές. Άνοιξέ τα, ξόδεψε. Ξόδευε όπως το λουλούδι που απελευθερώνει το άρωμά του μέσα στους ανέμους. Ξόδευε σαν το κερί που έχει ζήσει τη νύχτα του, έχει χορέψει και τώρα δεν υπάρχει πια. Η βουδιστική λέξη νιρβάνα σημαίνει σβήσιμο του κεριού. Όταν έχεις ξοδευτεί τελείως, όταν έχεις ζήσει αυθεντικά κι έχεις ξοδέψει τον εαυτό σου τελείως και δεν έχει απομείνει τίποτε άλλο πέρα από το είναι σου, έχεις φτάσει στο σπίτι, επειδή η κενότητα είναι το σπίτι. Εσύ είσαι ο κόσμος. Όταν εσύ δεν υπάρχεις, έχεις φτάσει στο σπίτι.

Η Ζεν συμπεριφορά προς τη ζωή είναι το γέλιο, η χαρά, το γλέντι. Το Ζεν αποδέχεται όλα όσα υπάρχουν. Δεν αρνείται αυτό, δεν αρνείται το άλλο. Το Ζεν λέει ότι όλα είναι καλά. Ζήσε, ζήσε όσο πιο ολοκληρωτικά μπορείς.

H NASA με δύο αποστολές θα εξερευνήσει τους Τρωϊκούς αστεροειδείς

Η NASA αποφάσισε να πραγματοποιήσει δύο σημαντικές αποστολές σε αστεροειδείς. Στην πρώτη θα προσπαθήσει να ανακαλύψει νέα στοιχεία για την δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος και στην δεύτερη να εξετάσει την δυνατότητα εκμετάλλευσης του πλούσιου ορυκτού πλούτου πολλών αστεροειδών.

 

Τους εντυπωσιακούς Τρωικούς αστεροειδείς θέλει να εξερευνήσει η NASA

 

Οπως ανακοίνωσε η NASA η μία αποστολή θα γίνει το 2021 στους λεγόμενους Τρωικούς αστεροειδείς γύρω από τον Δία και η άλλη το 2023 στον μεταλλικό αστεροειδή Ψυχή. Τα δύο διαστημικά σκάφη θα έχουν τις ονομασίες «Λούσι» – Lucy – και «Ψυχή» – Psyche – αντίστοιχα. Οι αποστολές τους εντάσσονται στο ευρύτερο πρόγραμμα πλανητικής εξερεύνησης «Discovery» της NASA.

 

Η «Λούσι» προγραμματίζεται να φθάσει στο στόχο της το 2027 και έως το 2033 να μελετήσει έξι από τους Τρωικούς αστεροειδείς πέριξ του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Οι εν λόγω αστεροειδείς πιστεύεται ότι αποτελούνται από τα πρωταρχικά υλικά από τα οποία σχηματίσθηκαν οι πλανήτες, συνεπώς η μελέτη τους θα φωτίσει την ιστορία του ηλιακού συστήματος. Η αποστολή πήρε το όνομα της από την «Λούσι» τον διάσημο αυστραλοπίθηκο που θεωρείται από τους πρώτους προγόνους του ανθρώπου.

 

Η «Ψυχή» αναμένεται να φθάσει στον ομώνυμο αστεροειδή διαμέτρου 210 χιλιομέτρων το 2030. Θα είναι η πρώτη φορά που η NASA θα επισκεφθεί έναν κόσμο όχι παγωμένο, βραχώδες ή αέριο, αλλά μεταλλικό. Πρόκειται για ένα από τα πιο παράξενα σώματα στο ηλιακό σύστημα, που πιθανώς αποτελεί το απομεινάρι του μεταλλικού πυρήνα ενός παλαιότερου πλανήτη με το μέγεθος του ‘Αρη.

Παράλληλα, η NASA θα συνεχίσει τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη του διαστημικού τηλεσκοπίου NEOCam, που θα ψάχνει δυνητικά απειλητικούς κοντινούς στη Γη αστεροειδείς.

 

 

Ανακάλυψαν δύο κρυμμένες μαύρες οπές σε ένα προπέτασμα νεφών αερίων και σκόνης

Βρετανοί αστρονόμοι ανακάλυψαν ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη δύο μελανών οπών τεραστίων διαστάσεων, οι οποίες βρίσκονται στο κέντρο δύο σχετικά κοντινών γαλαξιών. Παραμένουν πάντως σε απόσταση εκατομμυρίων φωτός και δεν θεωρούνται απειλή για τη Γη. Οι μαύρες τρύπες είχαν παραμείνει άγνωστες έως τώρα, επειδή είναι κρυμμένες πίσω από ένα προπέτασμα νεφών αερίων και σκόνης. Οι επιστήμονες θεωρούν πολύ πιθανό ότι αρκετές ακόμη μαύρες τρύπες βρίσκονται σε σχετικά κοντινές αποστάσεις, αλλά δεν έχουν εντοπισθεί εξαιτίας του «καμουφλάζ» τους.

Ο γαλαξίας NGC 1448 με ένα ενεργό γαλαξιακό πυρήνα

Κρυμμένα τέρατα

«Αυτές οι μαύρες τρύπες βρίσκονται σχετικά κοντά στο γαλαξία μας, όμως μέχρι σήμερα είχαν παραμείνει κρυμμένες από μας. Είναι σαν τα τέρατα που κρύβονται κάτω από το κρεβάτι μας. Οι νέες ανακαλύψεις εγείρουν το ερώτημα πόσες άλλες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες βρίσκονται ακόμη και στο γειτονικό σε μας σύμπαν», δήλωσε ο αστρονόμος Ady Annuar του Κέντρου Εξωγαλακτικής Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Ντάραμ.

 

Οι δύο γαλαξίες που «φιλοξενούν» τις θηριώδεις μαύρες τρύπες, είναι ο NGC 1448 σε απόσταση 38 εκατομμυρίων ετών φωτός και ο IC 3639 σε απόσταση 170 εκατ. ετών φωτός. Ο εντοπισμός των μαύρων οπών έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο Nustar (Nuclear Spectroscopic Telescope Array) της NASA. Οι μαύρες τρύπες διαθέτουν τόσο ισχυρή βαρυτική έλξη, που παγιδεύουν το φως και οτιδήποτε άλλο, ενώ στρεβλώνουν τον χωροχρόνο γύρω τους. Η ανίχνευσή τους γίνεται έμμεσα, κυρίως από την ακτινοβολία που εκπέμπουν τα αντικείμενα, τα οποία πέφτουν μέσα σε αυτές.

Το 2022 ένα δυαδικό σύστημα άστρων θα συγκρουστεί και θα γίνει για λίγο ένα από τα λαμπρότερα σώματα

Δύο άστρα που περιδινούνται το ένα γύρω από το άλλο σε έναν χορό θανάτου θα συγκρουστούν σε περίπου πέντε χρόνια και θα γίνουν για λίγο ένα από τα λαμπρότερα σώματα του νυχτερινού ουρανού.

 

Τα δύο άστρα βρίσκονται ήδη τόσο κοντά ώστε οι ατμόσφαιρές τους πρέπει να έχουν συγχωνευτεί

«Είναι εντελώς απίθανο να μπορέσει κανείς να προβλέψει μια αστρική έκρηξη» λέει ο Lawrence Molnar του Κολεγίου «Καλβίνος» του Μίσιγκαν, μέλος της ερευνητικής ομάδας που προχώρησε στην παράτολμη πρόβλεψη. «Δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο» καμαρώνει.

 

Η ομάδα του Lawrence Molnar πέρασε δύο χρόνια μελετώντας το δυαδικό σύστημα KIC 9832227, δύο άστρα που κινούνται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο σε απόσταση 1.800 ετών φωτός από τη Γη.

 

Παρατηρώντας τις αυξομειώσεις της φωτεινότητας καθώς το ένα άστρο περνά πίσω από το άλλο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα δύο άστρα περιφέρονται με ολοένα αυξανόμενη ταχύτητα.

 

Η πιθανότερη εξήγηση, ανέφεραν οι αστρονόμοι στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας, είναι ότι τα δύο άστρα πλησιάζουν το ένα το άλλο.

 

Το δυαδικό σύστημα KIC 9832227 (κόκκινοι κύκλοι) βρίσκεται στον αστερισμό του Κύκνου. Αν και οι αστρονόμοι δεν είναι βέβαιοι πόσο φωτεινό θα γίνει, εάν συγχωνευτεί το αστρικό ζευγάρι, θα μπορούσε ενδεχομένως να ανέλθει στο 2ο μέγεθος, εύκολα ορατό δια γυμνού οφθαλμού.

 

Μάλιστα βρίσκονται ήδη τόσο κοντά ώστε πρέπει να μοιράζονται μια κοινή ατμόσφαιρα, σαν δύο φιστίκια που μεγαλώνουν μέσα στο ίδιο κέλυφος, λένε οι ερευνητές.

 

Η κλιμάκωση θα έρθει σε πέντε χρόνια, συν ή πλην ένα έτος, οπότε τα δύο άστρα θα συγκρουστούν και θα συγχωνευτούν σε ένα, δείχνουν οι υπολογισμοί.

 

Η βίαια συγχώνευση θα γίνει ορατή ως «ερυθρός καινοφανής αστέρας», μια έκρηξη που θα αυξήσει απότομα τη φωτεινότητα του συστήματος κατά 10.000 φορές.

 

Ακόμα και με γυμνό μάτι, δείχνουν οι υπολογισμοί, η λάμψη της αστρικής σύγκρουσης θα είναι εύκολα ορατή στον αστερισμό του Κύκνου.

Σε ένα νάνο γαλαξία βρίσκεται η πηγή των μυστηριωδών ραδιοκυμάτων

Την προέλευση των μυστηριωδών ραδιοκυμάτων, που παρέμενε άγνωστη για τους επιστήμονες εδώ και περίπου μία δεκαετία, κατάφερε να ταυτοποιήσει μία διεθνής ερευνητική ομάδα στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Κορνέλ. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές ανακάλυψαν πως η πηγή των «γρήγορων εκλάμψεων ραδιοκυμάτων» (Fast Radio Bursts-FRB), όπως ονομάζονται αυτά τα σήματα, είναι ένας μικρός γαλαξίας σε απόσταση 3 δισ. ετών φωτός από τη Γη.

Οι πρώτες γρήγορες εκλάμψεις ραδιοκυμάτων καταγράφηκαν το 2007, ενώ η αρχική εκτίμηση ήταν πως προέρχονται από κάποια περιοχή του Γαλαξία μας ή από τους πλησιέστερους «γείτονές» του. Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη των ερευνητών, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, η πηγή τους βρίσκεται σε μία κοσμική δομή στην περιοχή του αστερισμού Ηνίοχου, με μάζα μόλις 1% της μάζας του Γαλαξία μας.

«Οι εκλάμψεις θα πρέπει να μεταφέρουν τεράστια ποσά ενέργειας, αφού μπορούν να γίνουν αντιληπτές από απόσταση 3 δισ. ετών φωτός», σημειώνει ο ερευνητής του Κορνέλ Σάμι Τσάτερζι στην ιστοσελίδα του αμερικανικού ιδρύματος.

Από το 2007 και τον πρώτο εντοπισμό τους, οι επιστήμονες προσπαθούσαν να διαλευκάνουν την πηγή προέλευσης των σημάτων, όπως και την αιτία εκπομπής τους. Σύμφωνα με επιστήμονες του πανεπιστημίου McGill, που επίσης συμμετείχαν στην έρευνα, ο λόγος ήταν πως τα ραδιοτηλεσκόπια που κατέγραψαν τα κύματα δεν ήταν τόσο εξελιγμένα ώστε να εντοπίσουν την προέλευσή τους.

Το 2012, επιστήμονες από το Κορνέλ βρήκαν πως ένα σήμα επαναλαμβανόταν περιοδικά. Έτσι, «σαρώνοντας» το διάστημα, μπόρεσαν να βρουν την πηγή του.

Καθώς τώρα διαλευκάνθηκε η προέλευσή τους, το επόμενο βήμα είναι να βρεθεί ο μηχανισμός που τα προκαλεί. Στη λίστα των πιθανών σεναρίων, πάντως, βρίσκεται πολύ χαμηλά η εκπομπή τους από κάποιο εξωγήινο πολιτισμό.

«Πιστεύουμε πως πρόκειται για κάποιο μάγναστρο (magnetar στα αγγλικά), δηλαδή έναν “νεογέννητο” αστέρα νετρονίων με ισχυρό μαγνητικό πεδίο, ο οποίος περιβάλλεται από τα υπολείμματα ενός σουπερνόβα», λέει ο Τσάτερζι.

Τα σήματα είναι επίσης πιθανό να προκαλούνται από μία μαύρη τρύπα, που βρίσκεται στο κέντρο του μικρού γαλαξία. Τότε, οι ραδιοπαλμοί θα προκαλούνται καθώς σωματίδια καταλήγουν στο εσωτερικό της με τεράστια ταχύτητα.

Φρούτα και λαχανικά σε παράδοξα σχήματα!

Δεν είναι λίγες οι φορές που η φύση μας εκπλήσσει με τα τερτίπια και τα παράδοξά της. Καλλιεργητές ανά τον κόσμο συνέλεξαν φρούτα και λαχανικά σε παράξενα σχήματα και μας εντυπωσίασαν. Ντομάτες, πατάτες, καρότα και λοιπά αγαπημένα τρόφιμα αναπτύχθηκαν στα κλαδιά και στους βλαστούς λαμβάνοντας παράδοξα μοτίβα που θυμίζουν κάτι διαφορετικό. Καρδιές, πάπιες, ανθρώπινες μορφές και λοιπά μάς αφήνουν άφωνους…

Ένα περίεργο παραμύθι

Μια φορά κι’ έναν καιρό οι καλοί χριστιανοί Ευρωπαίοι αναζητώντας πλούτο κι άλλο πλούτο έστειλαν χριστιανούς να τον αναζητήσουν στα πέρατα του κόσμου. Αφού γύρω από την Ευρώπη για την πίστη και τον Θεό τους, έσφαξαν και λεηλάτησαν λαούς, είπαν να πάνε και παραπέρα γιατί κάποια παλιά γραφτά έλεγαν για μακρινούς τόπους που οι πολιτείες ήταν χρυσαφένιες και το χρυσάφι το κλότσαγες στις αλάνες.

Οι καλοί χριστιανοί, που πήγαν να φέρουν τον πλούτο στους βασιλιάδες τους, βρήκαν μια νέα γη και την ονόμασαν Αμερική. Δεν άφησαν πουλί πετούμενο όρθιο για του Χριστού την πίστη την αγία και άρχισαν να φέρνουν χρυσάφι και πλούτο αμύθητο στους αφεντάδες τους. Οι βασιλιάδες μετά για να τα έχουν καλά μοιρασμένα και να μη βγάζουν τα μάτια τους μεταξύ τους χώρισαν όλη την Αμερική σε κράτη δηλαδή σε χώρες και τις διαφέντευαν.

Την Νότια Αμερική την είχαν όσοι βασιλιάδες μίλαγαν τραγουδιστά και δεν έλεγαν Σίγμα, αλλά Θίγμα, π.χ “μόνο ο Χριστόθ Θώζει”. Την Βόρεια Αμερική όπου ήταν και πιο δύσκολη γιατί ζούσαν από παλιά κάτι άγριοι άθεοι που τους έλεγαν Ινδιάνους, την ανέλαβαν οι βασιλιάδες που κατάγονταν από την Αλεμανία αλλά ζούσαν στην χώρα των Τεϊοποτών.

Στα νότια με συνοπτικές διαδικασίες τούς έκαναν καλούς χριστιανούς και δουλευταράδες, ενώ στα βόρεια παρ’ όλο τον βαρύ και προχωρημένο εξοπλισμό που μετέφεραν οι άγριοι δεν έλεγαν να γίνουν καλοί χριστιανοί. Τους πήρε κάμποσο καιρό παραπάνω και τους εξαφάνισαν με σφαγές και γενοκτονίες. Τι να την έκαναν την ζωή χωρίς τον καλό Χριστούλη;

Εκεί λοιπόν, στα βόρεια όπου ο πλούτος ήταν και μπόλικος άρχισαν να μακελεύονται μεταξύ τους γιατί είχαν πλακώσει και κάτι τύποι που τους λέγανε Τουλιπάνθρωπους και κάτι άλλοι νηστικοί από την άλλη την Ευρώπη την φτωχιά, που πήραν των οματιών τους και πήγαν να βρουν ψωμί. Χαμός γινότανε και αφού ξεπάστρεψαν τους άγριους, άρχισαν να ξεπαστρεύονται μεταξύ τους.  Οι βασιλιάδες ανησύχησαν όχι για το αίμα που έρεε ποτάμι αλλά γιατί μειώθηκαν τα κέρδη και έμαθαν πως αυτοί οι νέοι άποικοι κράταγαν και πλούτο για τον εαυτό τους. Τότε αποφάσισαν να τους κάνουν ένα μεγάλο κράτος. Και τα κατάφεραν. Αφού τους έβαλαν επίσημα να αλληλοσφαχτούν, τους έδωσαν και πατρίδα και πίστη σε μια σημαία διότι ήταν κάθε καρυδιάς καρύδι μαζεμένο εκεί.

Αποφάσισαν μάλιστα να έχουν και πολίτευμα την Δημοκρατία για να νομίζουν πως οι ίδιοι αποφασίζουν για τις τύχες τους δηλαδή τον πλούτο. Μετά από κάποιες δυσκολίες κατάφεραν να πιστεύουν πως αυτή είναι η πατρίδα τους και πως είναι ελεύθεροι να απολαμβάνουν τον πλούτο με ένα κόλπο που το ονόμασαν Αμερικάνικο όνειρο.  Η χώρα άνθισε και ο πλούτος έρεε προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι βασιλιάδες ευχαριστημένοι άρχισαν να κοιτάνε προς όλες τις μεριές του πλανήτη. Τα ήθελαν όλα. Τώρα μπορούσαν να τα έχουν πιο εύκολα γιατί και πλούτος υπήρχε και αμέτρητος στρατός αφού διέθεταν και μια ολάκερη χώρα που πίστευε στην δημοκρατία και ήταν διατεθειμένη να την επιβάλει παντού.

Ξαμόλησαν την νέα χώρα με την καινούρια πίστη που την έλεγαν δημοκρατία και άρχισαν να σφάζουν από πιγκουΐνο Αλάσκας μέχρι πυγμαίο Ανταρκτικής. Φώναζαν οι σφαγμένοι λαοί, υπέφεραν οι γδαρμένοι αλλά η δημοκρατία-πλούτος πάνω απ’ όλα.

Όμως δεν ήξεραν πως την απόφαση την είχαν πάρει οι βασιλιάδες γιατί τόσα χρόνια η δημοκρατία της νέας χώρας καλά κέρδη έφερνε αλλά ήταν και πάρα πολύ κοστοβόρα. Ήταν και οι “δημοκρατικές διαδικασίες” χρονοβόρες για τις επεμβάσεις σε άλλα μέρη, ήταν και κάτι νέοι παίχτες που φάνηκαν στον πλανήτη και ήθελαν πλούτο, ήταν και αυτοί που νόμιζαν πως μπορούν να φωνάζουν εντός των τειχών, ήταν πολλά που έπρεπε να αλλάξουν.

 Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο, αυτόν τον τρόπο που χρησιμοποιούν οι βασιλιάδες αιώνες τώρα.-

Ο άνθρωπος είναι απόλυτα ελεύθερος και γι’ αυτό είναι απόλυτα υπεύθυνος

Κανείς δεν μπορεί να υποδείξει στον καθέναν τι πρέπει να πράξει λέει ο Σαρτρ. Δεν υπάρχει καμιά συνταγή για το πώς οφείλουμε να ρυθμίσουμε τη ζωή μας. Καθένας από μας θα πρέπει να βασιστεί στο συναίσθημά του και στη λογική του, προκειμένου να διακρίνει ποιο είναι στην εκάστοτε δεδομένη στιγμή το ηθικό χρέος του.

«Είναι και το Μηδέν» (L‘ être et le néant)
Αποδεχόμενος να αποφασίσει μόνος του ένας άνθρωπος είναι υποχρεωμένος συγχρόνως να αναλάβει ολόκληρη την ευθύνη για τις συνέπειες της όποιας απόφασής του.

 

Το 1943, σε ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του «Το Είναι και το Μηδέν», ο Σαρτρ ανέπτυξε τις σκέψεις του πάνω σε έννοιες όπως η ανθρώπινη συνείδηση, η ελευθερία του ατόμου και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το 1946, και αφού είχε εστιάσει την προσοχή του στον άνθρωπο, αποφάσισε να αναδείξει στο επόμενο του έργο, «Ο Υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός», το θέμα της κοινωνικής υπευθυνότητας.  Έτσι, καταπιάστηκε με την έννοια της ελευθερίας όχι μόνο ως αξία ή ως στόχος αλλά σαν αναπόσπαστο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης που συνεπάγεται την κοινωνική υπευθυνότητα.

 

Η εμπειρία του τρόμου, που προκαλεί στον άνθρωπο η απόλυτη ελευθερία του στην επιλογή των πράξεών του, τον αναγκάζει πολλές φορές να καταφεύγει σ’ αυτό που ο Σαρτρ ονομάζει κακή πίστη.

 

Πρόκειται για τη λήψη των αποφάσεών του βάσει ενός καθιερωμένου κώδικα αξιών, όπως, για παράδειγμα, η ιδεολογία, ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η δικαιοσύνη, η πίστη κλπ, σύμφωνα προς τις οποίες καλούμαστε να ρυθμίσουμε τη συμπεριφορά μας.

 

Αυτές οι αρχές αποτελούν, κατά τον Σαρτρ, ένα άλλοθι, για να μεταθέσουμε το βάρος της ευθύνης που πρέπει να αναλάβουμε, όταν, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε κάποιο ηθικό δίλημμα, είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε κάποια απόφαση.

 

Αν καθυστερούμε να πάρουμε μια δύσκολη απόφαση, σκεπτόμενοι με τρόμο τι θα συμβεί, το τελευταίο μας το προκαλεί η απόλυτη ελευθερία μας.

 

Η εξελικτική πορεία της ανθρώπινης ύπαρξης από το μηδέν προς το ον, κατά το Σαρτρ, δεν καθορίζεται από τίποτε άλλο εκτός από τον ίδιο τον εαυτό της. Καθένας από μας, υποστηρίζει ο Σαρτρ, μοιάζει να έχει ριχτεί τυχαία μέσα σε έναν αφιλόξενο κόσμο, όπου πρέπει μόνος, του να προσπαθήσει να δημιουργήσει την οντότητά του χωρίς τη συνδρομή άλλων, πέρα από τον εαυτό του και την αίσθηση της ευθύνης που έχει.

 

Ο αγώνας για την ελευθερία μας είναι ένας ανελέητος αγώνας, για να απαλλαγούμε από τους άλλους που επιχειρούν να αλλοτριώσουν την ύπαρξή μας καθιστώντας την αντικείμενο της συνείδησής τους. Με αυτή την έννοια, οι άλλοι είναι η κόλαση.

 

Ο άνθρωπος ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα όντα από τη συνείδηση και την ελευθερία του.

Σε αυτή την επιλογή του είναι μόνος, είναι απολύτως υπεύθυνος για την ελευθερία του και μάλιστα είναι υπεύθυνος για όλη την ανθρωπότητα. Η ελεύθερη επιλογή του είναι ηθικά μοναχική και πολιτικά υπεύθυνη.

 

Στο βιβλίο του Κριτική του διαλεκτικού λόγου (1960) ο Σαρτρ προσπαθεί να συμφιλιώσει τον υπαρξισμό με τον μαρξισμό, δεχόμενος κατ’ αρχήν πως ο μαρξισμός αποτελεί την ανυπέρβλητη φιλοσοφία της εποχής μας.

 

Η κριτική του Σαρτρ προς τη μαρξιστική θεωρία συνίσταται στη θέση ότι ο μαρξισμός υποτάσσει το άτομο σε έναν γενικότερο σκοπό που είναι μια αφηρημένη ιστορική σύλληψη που δεν έχει σχέση με την πράξη αλλά είναι προκατασκευασμένη και υποτιμά την ελευθερία του.

 

Έτσι, σύμφωνα με τις σαρτρικές θέσεις, ο μαρξισμός, η μόνη αξιόλογη ερμηνεία της ιστορίας κατ’ αυτόν, καταλήγει να είναι δογματικός και φορμαλιστικός επειδή δεν λαμβάνει υπόψη του τον υπαρξισμό, τη μόνη συγκεκριμένη προσέγγιση της πραγματικότητας. Ο υπαρξισμός πρέπει λοιπόν να ενσωματωθεί στον μαρξισμό, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η υπέρβαση του δογματισμού.

 

Η θέση του Σαρτρ υποστηρίζει πως η ιστορία είναι ανθρώπινη δημιουργία, η οποία εξαρτάται από τη δραστηριότητα ενός ελεύθερου υποκειμένου και, συνεπώς, έχει εξ ορισμού  σκοπό.

 

Η θέση του Μαρξ συλλαμβάνει την ιστορία ως αναγκαία και καθορισμένη διαδικασία που εκτυλίσσεται ανεξάρτητα από την ανθρώπινη βούληση. Το κεντρικό στοιχείο του υπαρξισμού είναι ότι «η ύπαρξη προηγείται της ουσίας» («L’existence précède l’essence»). Σύμφωνα λοιπόν με το τελευταίο η εξέλιξη του ανθρώπου δεν μπορεί να βασιστεί σε μια έτοιμη φόρμουλα. Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος και τίποτα δεν μπορεί να προσδιορίζει την επιλογή του αφού επιβαρύνεται από την ευθύνη της απόφασης του όχι μόνο απέναντι στο εαυτό του αλλά και απέναντι στην κοινωνία. Γράφοντας για τον άνθρωπο πως «είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος» ο φιλόσοφος τον έφερε αντιμέτωπο με τις πράξεις του, αποδίδοντάς του την αποκλειστική ευθύνη για αυτές.

 

Γιατί ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός;

Γιατί, όπως μας απαντάει ο Σαρτρ, δεν υπάρχει άλλος κόσμος από αυτόν της ανθρώπινης υποκειμενικότητας. Ο άνθρωπος δεν είναι κλεισμένος στον εαυτό του αλλά είναι παρών πάντα σε έναν ανθρώπινο κόσμο. Δεν υπάρχει ένα αυστηρό, άκαμπτο πλαίσιο όπου πρέπει να λειτουργεί μέσα σ’ αυτό το άτομο αφού το ίδιο το άτομο πρέπει να παίρνει τις αποφάσεις του με καλή πίστη δηλαδή ως προς το καλύτερο γι αυτό και την κοινωνία.

 

Ο Σαρτρ διαχωρίζει τη συνείδηση από τα πράγματα. Τα πράγματα υπάρχουν ανεξάρτητα και πριν την συνείδηση. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι τα πράγματα υπάρχουν χωρίς τη συνείδηση και ότι η συνείδηση υπάρχει χωρίς τα πράγματα. Τα πράγματα χωρίς τη συνείδηση έχουν υλικότητα ενώ η συνείδηση χωρίς τα πράγματα είναι τόπος κενός. Τα πράγματα είναι τα εν αυτω και αποτελούνται από το είναι.

 

Η συνείδηση είναι ανθρώπινη ύπαρξη ,το μηδέν.

Τα πράγματα είναι βίαια , σκληρές δυνάμεις που ορμούν πάνω στο υποκείμενο . Αλλά, σύμφωνα με τον Σαρτρ αν ένα ον είναι ελεύθερο είναι ελεύθερο πάντοτε σε όλες τις συνθήκες. Αν άνθρωπος είναι ελεύθερος είναι πάντα ελεύθερος. Είμαστε ελεύθεροι και όταν εκδηλώνουμε τη δειλία μας και αν φαινόμαστε θαρραλέοι. Βιώνοντας την ελευθερία μας επιλέγουμε τη μορφή και τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς μας. Κατά τον Σαρτρ ελευθερία είναι η δυνατότητα να είμαστε πράγμα διαφορετικό από αυτό που είμαστε.

 

Ο Χάιντεγκερ, άλλωστε, πίστευε ότι ο άνθρωπος γνωρίζει πραγματικά τον εαυτό του μόνο όταν αντιμετωπίζει το θάνατο ή μια μεγάλη συμφορά. Αυτό βέβαια δεν αποκλείει την πιθανότητα της λανθασμένης επιλογής. Η επιλογή συνοδεύεται από «άγχος». Ο άνθρωπος που εκλέγει και δεσμεύεται και που έχει τη συναίσθηση πως δεν είναι μόνο αυτό που διάλεξε να είναι, αλλά κι’ενας νομοθέτης που εκλέγει ταυτόχρονα για τον εαυτό του και την ανθρωπότητα ολόκληρη, δεν είναι δυνατόν να ξεφύγει από το συναίσθημα της πλήρους και βαθειάς ευθύνης. Πάντως το υπαρξιακό άγχος της ηθικής της ευθύνης του Σάρτρ δεν αποτελεί «ένα παραπέτασμα που μας χωρίζει απο τη δράση, αλλά αποτελεί μέρος αυτής της ίδιας της δράσης.Υπάρχει πάντα μια δυνατότητα για τον δειλό να πάψει να είναι δειλός και για τον ήρωα, να πάψει να είναι ήρωας. Ο άνθρωπος προσδιορίζεται απο τη δράση του».

 

Οι αποφάσεις που παίρνει ένας επαναστάτης δεν θα εξαρτηθούν μόνο από το πόσο καλά ή άσχημα αντιλαμβάνεται τον Μαρξ, αλλά και από το ήθος του και την αντίληψη της πραγματικότητας. Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος στον βαθμό που κατανοεί την αναγκαιότητα και η ιστορία από μόνη της δεν έχει κανέναν σκοπό και κανένα νόημα παρά από αυτό που επιβάλλουν οι εκάστοτε συνθήκες. Η αναζήτηση της αλήθειας προσαρμόζεται κάθε φορά στις καταστάσεις. Ο εύκολος δρόμος είναι να ακολουθείς θεϊκές εντολές ή  κοινωνικές επιταγές ερήμην της πραγματικότητας

Γιατί δεν μπορώ να αλλάξω;

Τη στιγμή που αποφασίζουμε να αλλάξουμε κάτι στη ζωή μας που μας ενοχλεί ή που μας δυσκολεύει, ξεκινάμε με ενθουσιασμό και με χαρά. Στην αρχή νιώθουμε σα να ανοίγεται ένας νέος, όμορφος δρόμος μπροστά μας, που εδώ και καιρό θέλαμε να τον περπατήσουμε μα διστάζαμε, τώρα όμως ήρθε η ώρα.

 Σκεφτόμαστε πως τώρα είμαστε έτοιμοι να κινήσουμε και βουνά ακόμα! Η αποφασιστικότητα μας γεμίζει με δύναμη και ζωντάνια, με όρεξη να δοκιμάσουμε νέα πράγματα, νέους τρόπους συμπεριφοράς, νέους τρόπους σκέψης! Νιώθουμε έμπνευση, αφοσίωση στο νέο μας στόχο, σίγουροι για την επιλογή μας και κινητοποιημένοι. Μία αίσθηση παντοδυναμίας. Έτοιμοι να υπερπηδήσουμε όλα τα εμπόδια.

Κι έπειτα έρχεται μια στιγμή μετά από 3-4 εβδομάδες συνεχούς και σταθερής προσπάθειας, που συναντάμε τα δύσκολα και τα παρατάμε… Είτε παρατάμε το νέο πρόγραμμα διατροφής που ξεκινήσαμε, είτε το πρόγραμμα άσκησης μας ή παρατάμε το νέο χόμπυ μέσα από το οποίο εκφράζαμε τη δημιουργικότητα μας ή σταματάμε να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την υγιή σχέση που θέλαμε με τον αγαπημένο μας ή την αγαπημένη μας.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί παρότι θέλαμε τόσο απελπισμένα να αλλάξουμε, τελικά, τα παρατάμε; Γιατί κάθε φορά που μπαίνουμε σε ένα πρόγραμμα, κάτι γίνεται και στο τέλος τα παρατάμε;

Η απάντηση είναι απλή. Η διαδικασία της αλλαγής δεν είναι εύκολη υπόθεση. Υπάρχουν δυσλειτουργικοί και περιοριστικοί τρόποι σκέψης που έχουν δημιουργήσει δυσλειτουργικούς τρόπους συμπεριφοράς, νευρικά κυκλώματα στον εγκέφαλο και συγκεκριμένη εγκεφαλική βιοχημεία που κάνουν την αλλαγή πιο δύσκολη από ότι φανταζόμαστε. Οι περιοριστικές αντιλήψεις που έχουμε μέσα μας, έχουν χτιστεί κατά τη διάρκεια της παιδικής μας ηλικία από τους γονείς μας και το τότε περιβάλλον μας. Έχουν βγάλει ρίζες μέσα μας και στέκουν αγέρωχες και περήφανες μπροστά μας.

Αυτή τη δυσκολία (αυτές τις δυσλειτουργικές αντιλήψεις δηλαδή) θα την ονομάσουμε αντίσταση.

Κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αντίσταση στην αλλαγή, στην πραγματικότητα ερχόμαστε αντιμέτωποι με όσες δυσλειτουργικές αντιλήψεις έχουμε μέσα μας και που περιορίζουν τη ζωή μας. Κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αντίσταση όμως, σκεφτείτε πως αυτό συμβαίνει γιατί κάνουμε την προσπάθεια να αλλάξουμε. Αν δεν κάναμε καμία προσπάθεια να αλλάξουμε, αυτή η αντίσταση δε θα ερχόταν καθόλου. Αν δεν κάναμε προσπάθεια για αλλαγή, δε θα ερχόμασταν αντιμέτωποι με την αντίσταση. Οπότε η εμφάνιση της αντίστασης είναι θετικό σημάδι. Σημαίνει ότι χτυπήσαμε διάνα! Σημαίνει ότι είμαστε σε καλό δρόμο.

Ας το γιορτάσουμε λοιπόν!

Ναι, ας το γιορτάσουμε! Αντί να απογοητευόμαστε και να τα παρατάμε, ας το γιορτάσουμε. Ας γιορτάσουμε το ότι τώρα ξέρουμε πως είμαστε στο σωστό δρόμο. Και η επίγνωση των αδυναμιών μας είναι κομμάτι του δρόμου για την αλλαγή. Άρα η επίγνωση των αδυναμιών μας και των δυσκολιών μας είναι θεραπευτική. Είναι απαραίτητο να έρθουν και αυτές οι δύσκολες στιγμές για να μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή με τα εσωτερικά μας εμπόδια και να βρούμε τρόπο να τα υπερπηδήσουμε. Αυτά τα εσωτερικά εμπόδια, αυτές οι περιοριστικές αντιλήψεις είναι που μας εμποδίζουν από το να αναπτυχθούμε και να προχωρήσουμε.

Θέλω να δούμε την αντίσταση σαν απόδειξη ότι εξελισσόμαστε, σαν απόδειξη ότι ωριμάζουμε. Η αλλαγή μπορεί να μην είναι εύκολη, σας εγγυώμαι όμως πως είναι εφικτή.

Καλή επιτυχία!