ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ἱππῆς (943-972)

ΔΗ. κἀμοὶ δοκεῖ, καὶ τἄλλα γ᾽ εἶναι καταφανῶς
ἀγαθὸς πολίτης, οἷος οὐδείς πω χρόνου
945 ἀνὴρ γεγένηται τοῖσι πολλοῖς τοὐβολοῦ.
σὺ δ᾽, ὦ Παφλαγών, φάσκων φιλεῖν μ᾽ ἐσκορόδισας.
καὶ νῦν ἀπόδος τὸν δακτύλιον, ὡς οὐκέτι
ἐμοὶ ταμιεύσεις. ΠΑ. ἔχε· τοσοῦτον δ᾽ ἴσθ᾽ ὅτι,
εἰ μή μ᾽ ἐάσεις ἐπιτροπεύειν, ἕτερος αὖ
950 ἐμοῦ πανουργότερός τις ἀναφανήσεται.
ΔΗ. οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως ὁ δακτύλιός ἐσθ᾽ οὑτοσὶ
οὑμός· τὸ γοῦν σημεῖον ἕτερον φαίνεται.
ἀλλ᾽ ἦ οὐ καθορῶ; ΑΛ. φέρ᾽ ἴδω, τί σοι σημεῖον ἦν;
ΔΗ. δημοῦ βοείου θρῖον ἐξωπτημένον.
955 ΑΛ. οὐ τοῦτ᾽ ἔνεστιν. ΔΗ. οὐ τὸ θρῖον; ἀλλὰ τί;
ΑΛ. λάρος κεχηνὼς ἐπὶ πέτρας δημηγορῶν.
ΔΗ. αἰβοῖ τάλας. ΑΛ. τί ἐστιν; ΔΗ. ἀπόφερ᾽ ἐκποδών.
οὐ τὸν ἐμὸν εἶχεν, ἀλλὰ τὸν Κλεωνύμου.
παρ᾽ ἐμοῦ δὲ τουτονὶ λαβὼν ταμίευέ μοι.
960 ΠΑ. μὴ δῆτά πώ γ᾽, ὦ δέσποτ᾽, ἀντιβολῶ σ᾽ ἐγώ,
πρὶν ἄν γε τῶν χρησμῶν ἀκούσῃς τῶν ἐμῶν.
ΑΛ. καὶ τῶν ἐμῶν νυν. ΠΑ. ἀλλ᾽ ἐὰν τούτῳ πίθῃ,
μολγὸν γενέσθαι δεῖ σε. ΑΛ. κἄν γε τουτῳί,
ψωλὸν γενέσθαι δεῖ σε μέχρι τοῦ μυρρίνου.
965 ΠΑ. ἀλλ᾽ οἵ γ᾽ ἐμοὶ λέγουσιν ὡς ἄρξαι σε δεῖ
χώρας ἁπάσης ἐστεφανωμένον ῥόδοις.
ΑΛ. οὑμοὶ δέ γ᾽ αὖ λέγουσιν ὡς ἁλουργίδα
ἔχων κατάπαστον καὶ στεφάνην ἐφ᾽ ἅρματος
χρυσοῦ διώξεις Σμικύθην καὶ κύριον.
970 ΔΗ. καὶ μὴν ἔνεγκ᾽ αὐτοὺς ἰών, ἵν᾽ οὑτοσὶ
αὐτῶν ἀκούσῃ. ΑΛ. πάνυ γε. ΔΗ. καὶ σύ νυν φέρε.
ΠΑ. ἰδού. ΑΛ. ἰδοὺ νὴ τὸν Δί᾽, οὐδὲν κωλύει.

***
ΔΗΜ. Κι εγώ τον παραδέχομαι, κι ακόμα δεν θέλει ρώτημα ότι είναι καλός πολίτης, τέτοιος που καιρό είχε να φανεί για τον λαουτζίκο, που ετούτοι τον έχουν εκατό στον παρά. Αντίθετα εσύ, Παφλαγόνα, που λες πως μ᾽ αγαπάς, μ᾽ άλλαξες τον αδόξαστο. Και τώρα δώσε μου πίσω το δαχτυλίδι μου, γιατί σε απολύω από διαχειριστή μου.
ΠΑΦ. (Βγάζοντας το δαχτυλίδι από το δάχτυλό του:) Πάρ᾽ το· όμως ένα να ᾽χεις στον νου σου, ότι, αν μ᾽ απολύσεις από διαχειριστή,
[950] θα εμφανιστεί άλλος πιο παλιάνθρωπος από μένα.
ΔΗΜ. (Παρατηρεί το δαχτυλίδι:) Αποκλείεται ετούτο να ᾽ναι το δαχτυλίδι μου. Γιατί η σφραγίδα του ολοφάνερα είναι αλλιώτικη. (Το εξετάζει προσεχτικότερα:) Μπας και δεν βλέπω καλά;
ΑΛΛ. Δώσ᾽ μου να δω, ποιά σφραγίδα είχε;
ΔΗΜ. Λίπος βοδιού καλοψημένο μες σε συκοφαντόφυλλο.
ΑΛΛ. Δεν βλέπω τέτοιο πράμα.
ΔΗΜ. Δεν έχει συκοφαντόφυλλο; Αλλά τί;
ΑΛΛ. Γλάρο με στόμα ολάνοιχτο να βγάζει λόγο πάνω σε βράχο.
ΔΗΜ. Αλίμονό μου ο καψερός!
ΑΛΛ. Τί τρέχει;
ΔΗΜ. Πάρ᾽ το· μακριά από μένα! Δεν φορούσε ετούτος το δικό μου δαχτυλίδι αλλά του Κλεώνυμου του δημαγωγού. (Του δίνει άλλο:) Έλα να σου δώσω τούτο δω και γίνε διαχειριστής μου.
ΠΑΦ. [960] Μη ακόμα, αφεντικό, σε παρακαλώ, άκουσε πρώτα τους χρησμούς μου κι ύστερα πράξε.
ΑΛΛ. Και τους δικούς μου βέβαια.
ΠΑΦ. Μα αν ακούσεις ετούτον, θα γίνεις σίγουρα φουσκωμένο τουλούμι και θα τον παίρνεις.
ΑΛΛ. Κι αν ακούσεις ετούτον, θα ξεφλουδιστεί σίγουρα η πέτσα της ψωλής σου ως τη ρίζα της.
ΠΑΦ. Αλλά οι χρησμοί μου λένε πως θα βασιλέψεις σ᾽ όλη τη γη με στεφάνια ρόδων στο κεφάλι.
ΑΛΛ. Κι οι δικοί μου λένε ότι, φορώντας πορφύρα χιλιόπλουμη και κορόνα, πάνω σε χρυσή αρμάμαξα θα κυνηγάς τον Πιτσιρίκα και το τεκνό του.
ΔΗΜ. (Στον Αλλαντοπώλη:) [970] Λοιπόν, πήγαινε και φέρ᾽ τους, για να τους ακούσει (δείχνοντας τον Παφλαγόνα) ο κύριος από δω.
ΑΛΛ. Έγινε.
ΔΗΜ. (Στον Παφλαγόνα:) Φέρ᾽ τους κι εσύ!
ΠΑΦ. Αμέσως!
ΑΛΛ. Αμέσως, μά τον Δία, καμιά αντίρρηση!
(Ο Αλλαντοπώλης και ο Παφλαγόνας φεύγουν απ᾽ τη σκηνή).

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, Αρπαγές κοριτσιών: Κοσμογονία, Γάμος, Θάνατος, Πολιτική

Εύκολα θύματα είναι και οι κοπέλες που, απομονωμένες σε λιβάδια, ακρογιαλιές και κρήνες έξω από την πόλη, όπου πήγαιναν να πάρουν νερό, μπλέκονται, αβοήθητες, σε ερωτικά παιγνίδια και, τελικά, απάγονται από μεγάλους γητευτές.

Στην ακρογιαλιά με τις φίλες της έπαιζε η Ναυσικά, όταν συνάντησε τον Οδυσσέα, η Ευρώπη που την άρπαξε ο Δίας παίρνοντας τη μορφή ταύρου, η Αύγη που έπεσε θύμα βιασμού από τον Ηρακλή σε μια κρήνη, η εγγονή του Μίνωα Απημοσύνη που έπεσε στην αγκαλιά του Ερμή, όταν γλίστρησε πάνω στα φρεσκογδαρμένα δέρματα που έριξε μπροστά στα πόδια της ο θεός, την ώρα που η κοπέλα γύριζε από τη βρύση με το σταμνί στον ώμο (Απόλλ. 3.2.1), η Ωρείθυια που την άρπαξε ο Βορέας από τις ακροποταμιές του Ιλισού, η Κυρήνη που την άρπαξε από τις όχθες του Πηνειού ποταμού ο Απόλλωνας, οδηγώντας την στη Λιβύη, η Κορωνίδα, κόρη του Φλεγύα, βασιλιά των Λαπιθών, την οποία αποπλανά στις όχθες της λίμνης Βοίβη, κοντά στην πόλη Λακέρεια και με την οποία αποκτά τον Ασκληπιό, η Αίθρα, κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας Πιτθέα και εγγονή του Πέλοπα, που ύστερα από όνειρο που είδε και στο οποίο η θεά Αθηνά της έβαλε την επιθυμία να επισκεφθεί το γειτονικό νησί Σφαιρία και να προσφέρει θυσία στον ήρωα Σφαίρο, τον ηνίοχο του Πέλοπα, την οποία κάνει δική του ο Ποσειδώνας, η δρυάδα Ευρυδίκη, σύζυγος του Ορφέα, την οποία κυνήγησε στις όχθες του Πηνειού ο περίφημος κυνηγός Αρισταίος, γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης, η Νηρηίδα Θέτιδα, που πριν από τον γάμο της με τον Πηλέα παγιδεύτηκε στη σπηλιά όπου πήγαινε να κοιμηθεί τα μεσημέρια στο ακρωτήριο Σηπιάς, που ονομάστηκε έτσι γιατί η ένωσή τους ολοκληρώθηκε όταν η θεά μεταμορφώθηκε σε σουπιά, αφού προηγουμένως, όσο ο Πηλέας την κυνηγούσε, είχε μεταλλαχθεί σε φωτιά, νερό, λιοντάρι, φίδι, η Ιπποθόη, κόρη του Μήστορα και εγγονή του Πέλοπα, που την άρπαξε ο Ποσειδώνας και ενώθηκε μαζί της στα νησιά Εχινάδες. Και όπως η Ωρείθυια ήταν μαζί με άλλες κοπέλες που έτρεξαν να ενημερώσουν τον πατέρα της Ερεχθέα των Αθηνών, έτσι και η Περσεφόνη ήταν μαζί με άλλες Νύμφες, όταν, την ώρα που μάζευαν λουλούδια στην πεδιάδα της Έννας στη Σικελία, την άρπαξε ο Άδης. Στην πολλή γνωστή παράσταση από τον βασιλικό τάφο της Βεργίνας (366 π.Χ.) η νύμφη Κυάνη απεικονίζεται έντρομη, πεσμένη στα γόνατα.

 

Παραλλαγή της αρπαγής της Περσεφόνης είναι και της Βασίλης, βασίλισσας του Κάτω Κόσμου, από τον Έχελο ή Εχέλαο (αυτός που κρατά λαούς), άλλο όνομα του Άδη. Το θέμα αποτυπώθηκε σε μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο από την περιοχή του Ν. Φαλήρου. το ανάγλυφο ήταν τοποθετημένο σε ιερό αφιερωμένο στη λατρεία του Έχελου και της Βασίλης.

 

Η αρπαγή και ο γάμος με τον Άδη μπορεί να υποδηλώνει τον θάνατό των κοριτσιών. Ποια καλύτερη παρηγοριά για ένα γονιό, για μια μητέρα όπως η Δήμητρα, από το να αποδώσει τον θάνατο της κόρης στον έρωτα που ενέπνευσε στον θεό (amor dei); Εξάλλου, ο γάμος ήταν μια τόσο σπουδαία κοινωνική λειτουργία που το τελετουργικό του διατηρούνταν ακόμη και στην περίπτωση του θανάτου. Η Αντιγόνη λ.χ. θα «παντρευτεί τον Αχέροντα», ο «τάφος» της είναι και «νυφικός θάλαμος» και η πομπή που την οδηγεί προς αυτόν είναι νυφιάτικη αλλά και νεκρώσιμη.

 

Οι αρπαγές κοριτσιών από τον Άδη συνιστούν και ένα φαντασιακό θάνατο, καθώς οι κοπέλες βίωναν τη μεταιχμιότητά τους προς τον γάμο με τρόπο που θυμίζει θάνατο. Η Ανδρομέδα λ.χ. περίμενε τον θάνατο από το τέρας που θα έβγαινε από τη θάλασσα δεμένη και έχοντας μπροστα της αντικείμενα που θα μπορούσαν να είναι προσφορές είτε για τους νεκρούς είτε για τη νύφη (πυξίδες, λουτροφόροι, κάτοπτρα). Η τραγωδία Ιππόλυτος του Ευριπίδη τελειώνει με τη θέσπιση λατρείας στην Τροιζήνα, στη διάρκεια της οποίας οι επίγαμες κοπέλες έκοβαν τα μαλλιά τους και θρηνούσαν τον Ιππόλυτο ή, άλλες φορές, τον Άδωνη, καθώς ο Ιππόλυτος εκφράζει στον μύθο τη διηνεκή μεταιχμιότητά του, την ακραία προσκόλλησή του στην αγαμία, η οποία όμως τιμωρήθηκε με θάνατο. Με αυτούς τους τρόπους, με τον μύθο και την τελετουργία, ενσαρκωνόταν φαντασιακά ένας θάνατος συνδεδεμένος με το γαμήλιο μεταβατικό στάδιο και εκφραζόταν το συναίσθημα αγωνίας των κοριτσιών για τον επικείμενο θάνατο της παιδικότητας και την έλευση του νέου βιώματος της παντρεμένης γυναίκας. Η μεταιχμιότητα, νεκρική και γαμήλια, και η αντίσταση της νύφης, όπως αυτή εκδηλώνεται στις αρπαγές, οφείλει και πρέπει να είναι μόνο προσωρινή, όπως αυτό δηλώνεται και με τη μοναδική εξαίρεση ατιμώρητης παρατεταμένης μεταιχμιότητας της Περσεφόνης. Η απόρριψη του γάμου από την πλευρά των κοριτσιών, όπως στην περίπτωση των Προιτίδων ή των Δαναΐδών, και η προσκόλληση στην πατρική οικογένεια, κάτι που αναιρεί την αναδημιουργία της ζωής μέσω του γάμου, επισείει τιμωρίες· η ίδια η πόλις «τιθασεύει» τα κορίτσια της για να παντρευτούν.

 

Στον ναό της Ἀρτέμιδος Καρυάτιδος στα ορεινά σύνορα της Λακωνίας με την Αρκαδία, δηλαδή σε μια περιφερειακή και οριακή, μεταιχμιακή τοποθεσία, οι κοπέλες της Σπάρτης εκτελούσαν χορούς στα πλαίσια μιας εφηβικής τελετουργίας, θανάτους της παιδικής αθωότητας και μυητικής στον ενήλικα βίο των ύπανδρων γυναικών. Γάμος και νεκρική τελετουργία διεισδύουν το ένα στο άλλο· ο κατά φαντασία θάνατος εισάγει τον θάνατο στη σφαίρα της ζωής, αλλά και τη ζωή στη σφαίρα του θανάτου, εφόσον η τελετουργία υπερνικά τον θάνατο».

 

Στο ιερό της Άρτεμης στη Βραυρώνα, ένα βαλτότοπο σε μια δασωμένη, απόμακρη περιοχή της Αττικής, και αυτή περιφερειακή και μεταιχμιακή, τα κορίτσια, σύμφωνα με νόμο που είχαν ψηφίσει οι Αθηναίοι, προκειμένου να τους επιτραπεί να παντρευτούν, έπρεπε να συμμετάσχουν στην τελετουργία της ἀρκτείας. Παραβάλλονταν με θυσιαζόμενα ζώα και βίωναν μια περίοδο προσωρινής αγριότητας, ώστε να επιστρέψουν στην πόλη έτοιμες, «τιθασευμένες ή καθαρμένες από την αγριότητα», για να εισέλθουν στο πολιτισμένο καθεστώς του γάμου.

 

Κατά την προετοιμασία της, λοιπόν, για τον γάμο η κοπέλα παριστάνεται σαν ζώο που τιθασεύεται -«η Αφροδίτη έζεψε τη φοραδίτσα Ιόλη από το σπιτικό του πατέρα της, άζευτη ως τα τότε παρθένα, που έτρεχε σαν Ναϊάδα και σαν μαινάδα» (Ευρ., Ιππόλυτος 545-552)- και θυσιάζεται. Τη θέση της βέβαια παίρνει τελικά ένα πραγματικό ζώο, το οποίο θυσιάζεται κατά κανόνα στην Άρτεμη. Η θυσία της Ιφιγένειας στην τραγωδία του Ευριπίδη στηρίζεται ακριβώς σε αυτό το σχήμα· εξάλλου, η Ιφιγένεια κλήθηκε στην Αυλίδα με το πρόσχημα ενός γάμου με το πρωτοπαλλίκαρο των Αχαιών Αχιλλέα. Η αγωνιώδης αντίσταση της νύφης στην παρόμοια με θάνατο εμπειρία της μετάβασης και οι αρνητικές τάσεις ξεπερνιούνται με τον γάμο και καταπνίγονται σε αυτόν». Αντίθετα, η παρατεταμένη γαμήλια μεταιχμιότητα της Ηλέκτρας, σε συνδυασμό με την αντίστοιχη παρατεταμένη μεταιχμιακή περίοδο του πένθους της για τον πατέρα της, ο θάνατος του οποίου παραμένει ανεκδίκητος, θα κάνει την Ηλέκτρα να αρνηθεί την πρόσκληση του Χορού να πάνε μαζί στη «θυσία» που θα τελέσουν οι Αργείοι: «όλα τα κορίτσια όπου να 'ναι θα πάνε στον ναό της Ήρας». Η γιορτή των Ηραίων αποτελούσε για τα κορίτσια της πόλης προπαρασκευή για τον γάμο τους· στη διάρκειά της θυσίαζαν άζευτα βόδια στη θεά του γάμου και του γαμήλιου ζυγού. Η Ηλέκτρα αποκλείεται από αυτή τη συλλογική και προσωρινή μεταιχμιότητα πριν από τον γάμο λόγω της υπέρμετρης μεταιχμιότητάς της. Οι πάνδημες, όχι οικογενειακές, τελετουργίες και λατρείες, που τελούνταν σε τακτά χρονικά διαστήματα και μέσω των οποίων η πόλις αυτοαναπαράγεται και αυτοεπιβεβαιώνεται, στρεβλώνονται· μέσω της στρέβλωσης αυτής ο οἰκος, η ηγεμονική οικογένεια, αυτοκαταστρέφεται.

 

Στην περίπτωση του Ερμή και της Απημοσύνης, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την ερωτική βουλιμία του θεού και την ετοιμότητά του για ερωτική συνεύρεση, επομένως τον ρόλο του στη γονιμότητα και την καρποφορία -θυμίζουμε ότι λατρεύεται και με τα επίθετα ἀγροτήρ, νόμιος, ἐπιμήλιος- όπως και του νερού που κουβαλά η Απημοσύνη, το πάθημα της οποίας παραπέμπει προφανώς σε τελετουργίες για την επίκληση βροχής. Αντίστοιχη είναι και η περίπτωση της Ωρείθυιας που την άρπαξε ο θεός του ανέμου Βορέας -θυμίζουμε ότι οι άνεμοι έχουν καθαρτήριες ιδιότητες, ευεργετικές για τον κύκλο της ζωής.

 

Διαφορετική είναι η περίπτωση του Δία και της Ευρώπης. Πέρα από τη γονιμοποιητική σημασία της αρπαγής, ο μύθος, παρακολουθώντας την πορεία της Ευρώπης πάνω στη ράχη του Δία-Ταύρου, μπορεί να αποτυπώνει την εξάπλωση της λατρείας μιας θεότητας από τόπο σε τόπο, κάτι που, σε πραγματικό επίπεδο, συντελείται με τις μετακινήσεις πληθυσμών. Και ακόμη, δεν αποκλείεται ΄να αποτελεί έναν μύθο κοσμογονικό, που αποτυπώνει δηλαδή την ιδέα που είχαν οι άνθρωποι για τη δημιουργία και τη σχέση (Ο)ουρανού και (Γ)γης. παραπέμπει και σε μύθους κοσμογονικούς. Πιο συγκεκριμένα:

 

Ήδη έχουμε αναφερθεί στην παράδοση που θέλει τον Ωκεανό αρχή των πάντων. Από τα νερά του αναδύεται η Γη, όπως για παράδειγμα τα νησιά αλλά και το σύνολο της ξηράς. Η παρατήρηση αυτή αποτελεί το αρχέτυπο κάθε μύθου που θέλει θεούς και δαίμονες, θαλάσσιους ή ποτάμιους, να κουβαλούν στη ράχη τους πάνω από τα κύματα μια όμορφη κοπέλα. Μέσα στα πλαίσια αυτά μπορούμε να αναγνώσουμε και τον μύθο της αναδυομένης Αφροδίτης, όπως και της Ευρώπης πάνω στη ράχη του Δία, κρατώντας το δεξί του κέρατο με το ένα της χέρι και ένα καλάθι με λουλούδια στο άλλο. Σε τελευταία ανάλυση, όλες αυτές οι θεότητες, Αφροδίτη, Ευρώπη, που στη Βοιωτία αποτελεί ένα επίθετο της Δήμητρας (Παυσ., 9.39.4-5), Διώνη, Δήμητρα, Περσεφόνη, Ήρα, αποτελούν διαφορετικές ονομασίες μιας θεότητας που έχει διευρυμένες ιδιότητες, που είναι μια Μητέρα Θεά.

 

Τέλος, θα προτείναμε και μια πολιτική ανάγνωση αυτών των αρπαγών. Με τον μύθο της αρπαγής της Αύγης, κόρης του βασιλιά της Αρκαδίας Αλέα οι Αρκάδες επιχείρησαν να συνδέσουν τον Ηρακλή με το μυθικό παρελθόν του τόπου τους. Και είναι συχνό το φαινόμενο της προσπάθειας μιας πόλης να συνδέσει το παρελθόν της με ένα θεό ή έναν ήρωα που τον καθιστά προπάτορα μέσω επιγαμίας. Ο μύθος, και μάλιστα ο αιτιολογικός μύθος, που ανιχνεύει και αφηγείται την αρχή (ίδρυση) της πόλης, εξυπηρετεί την ανάγκη της κοινότητας για μια συγκεκριμένη και διακριτή πολιτική ταυτότητα, χάρη στην οποία η κάθε πόλη θα έχει την προσωπικότητά της, θα είναι ηθικό πρόσωπο, μέλος με πλήρη δικαιώματα στην κοινωνία των πόλεων. Με αυτή την έννοια, ο μύθος γίνεται πολιτική ιδεολογία και οι μυθικοί τίτλοι της πόλης προκαλούν τον αντίπαλο, τον άλλο γενικά, να υποταχθεί με τη θέλησή του, χρησιμεύουν δηλαδή στον καθορισμό των δυναμικών σχέσεων. Ενδεικτική ως προς αυτό είναι η αφήγηση του Ηρόδοτου (5.79-80) για τον τρόπο με τον οποίο οι Θηβαίοι συνήψαν συμμαχία με τους Αιγινήτες λόγω της συγγένειας των ιδρυτριών των πόλεών τους: και οι δυο, Θήβη και Αίγινα, ήταν κόρες του Ασωπού.

Πλάνο, πίστη, πάθος

Συχνά ακούω φίλους, συγγενείς, συναδέλφους, ν’ αποθαρρύνονται με τη δουλειά τους, να νιώθουν ότι συνέχεια είναι μ’ ένα άγχος και κυνηγάνε τον χρόνο, κι όλο αυτό δεν έχει σταματημό.

Υποχρεώσεις, deadlines, σφήνες και μια μόνιμη τρέλα. Κάπου εκεί ανάμεσα χάνεται το κέφι, χάνεται το κίνητρο κι εμείς γινόμαστε διεκπεραιωτικά όργανα, εκτελεστικές μηχανές, χωρίς ενδιαφέρον γι’ αυτό που κάνουμε.

Όσοι ήδη εργάζεστε θα ‘χετε συνειδητοποιήσει ότι οι συνθήκες σπάνια είναι ιδανικές, χωρίς εμπόδια. Είναι αναγκαίο ο καθένας λαμβάνοντας υπόψιν του τα δυνατά του σημεία –ευτυχώς είμαστε όλοι προικισμένοι–, τα σημεία που χρειάζεται να βελτιώσει και, ξέροντας τον στόχο του, ν’ αναπτύξει τη δική του στρατηγική με όραμα την εξέλιξή του και την επαγγελματική του επιτυχία.

Το να κάνει κάποιος την καθημερινότητά του ευχάριστη στη δουλειά του, ν’ αυξήσει την παραγωγικότητά του και να στοχεύσει σε μια πορεία εξέλιξης δεν είναι ακατόρθωτο. Ανασταλτικοί παράγοντες είναι ο φόβος ν’ αναλάβουμε ευθύνη, οι πεποιθήσεις μας που περιορίζουν τις επιλογές μας, τα στερεότυπά μας, ή το βόλεμα στα γνώριμα που νιώθουμε ότι μειώνει τον κίνδυνο να εκτεθούμε, σε αντίθεση με το να πάρουμε ρίσκο. Αν σταθούμε εκεί όμως, κάνοντας τα ίδια πράγματα, με τις ίδιες γνώριμες διαδικασίες, θα ‘ρθει η στασιμότητα –στην καλύτερη περίπτωση– κι η επιτυχία που ονειρευόμαστε δε θα φτάσει ποτέ. Η εξέλιξη κι η ανοδική πορεία έρχονται βήμα-βήμα καθημερινά, δομώντας τη δουλειά μας και βάζοντας μικρούς στόχους. Αυτοί οι μικροί στόχοι μας οδηγούν στην επιτυχία, με το λιγότερο δυνατό κόπο.

Για να πετύχουμε τους στόχους μας είναι απαραίτητο ν’ αφιερώσουμε χρόνο στο πλάνο μας. Προσωπικά κάνω κάτι τέτοιο κάθε βράδυ, ο χρόνος που αφιερώνω δεν ξεπερνά τα πέντε έως δέκα λεπτά. Καταγράφω τις δουλειές μου, τις ιεραρχώ και στη συνέχεια ορίζω με συγκεκριμένα βήματα τι θα κάνω και πότε. Κάθε πρωί, με τον καφέ μου, αφιερώνω λίγα λεπτά για να εντάξω τις τελευταίες αλλαγές στο πρόγραμμα της ημέρας, αρχίζοντας πάντα απ’ τα δύσκολα. Αυτό με βοηθάει τις ώρες που είμαι πιο παραγωγική να ‘χω ολοκληρώσει και τα κομμάτια που απαιτούν μεγαλύτερη ενέργεια. Αυτά τα πέντε λεπτά βράδυ και πρωί είναι ελάχιστα μπροστά στον χρόνο που θ’ αναλώσουμε και θα χάσουμε, αν δεν κάνουμε πλάνο.

Σημαντικό σημείο επιτυχίας: Συγκεντρωνόμαστε στη δράση, κάνουμε τη δουλειά μας κι όπου κολλήσουμε πάμε στις λύσεις μόνοι μας.

Ξεκινάμε με πίστη στον εαυτό μας και μ’ εμπιστοσύνη στην ομάδα. Αν πιστεύουμε τον στόχο μας, θα τον κατακτήσουμε. Είμαι σίγουρη ότι όλοι μας έχουμε ήδη κατακτήσει πολλούς στόχους. Η σωστή συνεργασία με την ομάδα κι όχι ο συγκεντρωτισμός είναι σημείο κλειδί. Εμπιστευτείτε ο ένας τον άλλον, είναι βέβαιο ότι ο συνάδελφος έχει ικανότητες που αν δεν τον αφήσετε να τις δείξει, θα περνάνε όλα απ’ τα χέρια σας. Μοιραστείτε γνώση με την ομάδα και μη δίνετε απλώς εντολές για ν’ εκτελέσουν κομμάτια.

Για σίγουρη επιτυχία προσθέστε πάθος! Το πάθος για τη δουλειά, μεταφράζεται σ’ αγάπη γι’ αυτό που κάνω. Η αγάπη είναι συστατικό επιτυχίας, αγαπήστε τη δουλειά σας, αγαπήστε τον στόχο σας κι η επιτυχία είναι μπροστά σας. Με δομημένη σκέψη θα κατακτήσετε ό,τι θελήσετε, αφού εσείς είστε καπετάνιοι.

Η ανάγκη για θετική αναγνώριση

Η ανάγκη για θετική αναγνώριση είναι μια βασική ψυχολογική ανάγκη που έχουν όλοι οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι, εκτός από την κάλυψη των βασικών τους αναγκών που τους διατηρούν στη ζωή όπως είναι η τροφή, το νερό και η στέγη, χρειάζονται μια εξίσου σημαντική ψυχολογική εμπειρία που αφορά στο σεβασμό και την αποδοχή των άλλων, δηλαδή τη θετική τους αναγνώριση από τους άλλους και κυρίως τους σημαντικούς άλλους.

Η σημαντικότητα της έννοιας της θετικής αναγνώρισης

Η έννοια της θετικής αναγνώρισης είναι το βασικό συστατικό μιας υγιούς σχέσης και είναι τόσο σημαντική που καθίσταται μια ισχυρή λειτουργία της προσωπικότητας. Είναι η βασική ψυχολογική τροφή του ανθρώπου προκειμένου να διατηρήσει την αυθεντικότητα του ως εγγενές του στοιχείο, και να την αναπτύξει.

Ωστόσο, επειδή ακριβώς είναι τόσο ουσιαστική για την ψυχολογική επιβίωση του ατόμου, μπορεί να γίνει τόσο πιεστική που μπορεί να απομακρύνει την προσοχή κάποιου από εμπειρίες που έχουν προσωπική αξία, από την έκφραση και καλλιέργεια δηλαδή της αυθεντικότητας του και την αυτοπραγμάτωσή του.

Οι άνθρωποι, επομένως, μπορούν να χάσουν την επαφή με τα δικά τους αληθινά αισθήματα και τις δικές τους αξίες στην επιδίωξη τους για θετική αναγνώριση, δηλαδή να αναπτύξουν αισθήματα αποξένωσης καθώς παραβλέπουν ή διαστρεβλώνουν τις εμπειρίες των δικών τους αισθημάτων και επιθυμιών προκειμένου να τους δοθεί κάποιου είδους «θετικής» αναγνώρισης.

Η θετική αναγνώριση στην ανάπτυξη του παιδιού

Αυτή η ανάγκη για θετική αναγνώριση κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ανάπτυξη του παιδιού. Το βρέφος χρειάζεται την αγάπη των γονέων, τη στοργή και την προστασία τους. Οι γονείς, στην παιδική μας ηλικία μας δίνουν πληροφορίες για το τί αντιμετωπίζεται θετικά, κυρίως δια μέσου της στάσης τους και της αντίδρασης τους απέναντι στις δικές μας ενέργειες. Δηλαδή η δική τους στάση διαμορφώνει σταδιακά τη δική μας γνώση και συμπεριφορά.

Πρώτιστης σημασίας ζήτημα είναι το κατά πόσο οι γονείς δίνουν στο παιδί απεριόριστη θετική αναγνώριση, δηλαδή, κατά πόσο δείχνουν ότι σέβονται, αποδέχονται και επιβραβεύουν το παιδί τους ασχέτως από οτιδήποτε άλλο.

Ωστόσο, συχνά οι γονείς δείχνουν μεγαλύτερο σεβασμό και αγάπη για το παιδί μόνο αν το τελευταίο υιοθετεί κάποιες συγκεκριμένες μορφές συμπεριφοράς και όχι άλλες. Αυτό ονομάζεται αποδοχή υπό όρους, που κάνουν το παιδί να νιώθει άξιο ως άτομο μόνο αν έχει συγκεκριμένες σκέψεις και αισθήματα, αλλά όχι άλλα.

Αν το παιδί λαμβάνει θετική αναγνώριση χωρίς προϋποθέσεις, τότε δεν υπάρχει ανάγκη να αρνηθεί τις ψυχολογικές του εμπειρίες και τα συναισθήματα που βιώνει. Όταν όμως αντιμετωπίζει ένα περιβάλλον που του θέτει αξιολογικούς όρους, τότε χρειάζεται να εξισορροπήσει τις δικές του φυσικές τάσεις με την ανάγκη του για θετική αναγνώριση από τους γονείς του. Σε αυτή την περίπτωση ενδεχομένως να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα αρνούμενο μια πτυχή των εμπειριών του, ουσιαστικά αρνούμενο ή διαστρεβλώνοντας ένα γνώρισμα του αληθινού του εαυτού ή αλλιώς της αυθεντικότητας του, όπως για παράδειγμα ο θυμός που είναι αρκετά συνηθισμένος στις μικρές ηλικίες των παιδιών.

Πράττοντας λοιπόν με αυτό τον τρόπο οι γονείς έχουν δημιουργήσει ένα διαπροσωπικό περιβάλλον που κάνει το παιδί να αποξενωθεί από τον εαυτό του, ή αλλιώς να μη σημειώνει την απαραίτητη συμφωνία ανάμεσα σε αυτό που αισθάνεται και βιώνει, με αυτό που του επιτρέπεται, ή με αυτό που είναι αποδεκτό να αισθανθεί και να βιώσει.

Εμπειρία και Αποδοχή

Η συμφωνία ανάμεσα στην εμπειρία και στην αποδοχή από το περιβάλλον είναι η «βασιλική οδός» για την αυτοπραγμάτωση του ατόμου ως παιδιού, και αργότερα ως ενήλικου ατόμου, φτάνει η αποδοχή να έχει υπάρξει σε ικανοποιητικό βαθμό κατά την ανάπτυξη του προκειμένου να γίνει η μήτρα μέσα στην οποία θα κυοφορηθεί ελεύθερα ο εκκολαπτόμενος εαυτός.

Η υγιής βιοψυχοκοινωνική ανάπτυξη, λοιπόν, του παιδιού μπορεί να γίνει μέσα σε κλίμα ασφάλειας, από την άποψη ότι το παιδί μπορεί να βιώνει πλήρως τον εαυτό του και να τον αποδέχεται όπως προηγουμένως γίνεται αποδεκτή η μοναδικότητα του ως ατόμου από το περιβάλλον του ακόμα και όταν κάποιοι τύποι συμπεριφοράς του δεν γίνονται αποδεκτοί. Πρόκειται για τη διαφορά ανάμεσα στο γονιό που λέει «Δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις» και σε αυτόν που λέει «Δεν μου αρέσεις εσύ».

Στην πρώτη περίπτωση, ο γονιός αποδέχεται το παιδί και στέκεται αρωγός στη διαμόρφωση μιας κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς του που θα το βοηθήσουν να νιώσει και εκείνο αποδοχή για τον εαυτό του και, κατ’ επέκταση, αργότερα και για τους άλλους.

Στη δεύτερη ωστόσο περίπτωση, όταν ο γονιός δεν εστιάζει στη συμπεριφορά του παιδιού αλλά χαρακτηρίζει αρνητικά το ίδιο, τότε το παιδί νιώθει ότι η αναγνώριση κάποιων συναισθημάτων του, όπως αναφέρθηκε για παράδειγμα προηγουμένως ο θυμός, θα ήταν ασυνεπής με την εικόνα του αγαπητού και αξιαγάπητου παιδιού που έχει σχηματίσει για τον εαυτό του, με αποτέλεσμα να αρνείται και να διαστρεβλώνει αυτά τα συναισθήματα που είναι μια πτυχή του αυθεντικού του εαυτού. Μπαίνει σε μια κατάσταση άμυνας όπου αρνείται σε σημαντικές αισθητήριες και συναισθηματικές εμπειρίες να γίνουν συνειδητές. Συγκεκριμένα, οι ασύμφωνες εμπειρίες με τη δομή του εαυτού συλλαμβάνονται υποσυνείδητα ως απειλητικές και είτε γίνονται αντικείμενο άρνησης είτε διαστρεβλώνονται με αποτέλεσμα να προκύπτει η ασυμφωνία που οδηγεί σε μια άκαμπτη υπεράσπιση του εαυτού απέναντι στις εμπειρίες που απειλούν την αυτοαντίληψη. Παραποιώντας τις εμπειρίες του το άτομο έχει χάσει την ακριβή αίσθηση του αληθινού του εαυτού και έχει δυστυχώς παρεκκλίνει από το μονοπάτι που οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση.

Η υγιής ανάπτυξη λοιπόν, της προσωπικότητας καλλιεργείται με την μετάδοση απεριόριστης θετικής αναγνώρισης, μέσα από τον σεβασμό και την αποδοχή του ατόμου, έτσι το άτομο να είναι σε θέση να βιώνει μια συμφωνία ανάμεσα στον εαυτό του και τις εμπειρίες στη δομή του εαυτού του, προκειμένου να καλλιεργήσει την πραγματική του φύση που συνάδει με την ιδέα της προσωπικής ωρίμανσης και αυτοπραγμάτωσης.

Όταν νιώθεις ότι έχεις χαθεί, ακολούθησε το δρόμο της καρδιάς

Η μεγάλη σου, ονειροπόλα καρδιά δεν μπορεί να συμβιβαστεί. Πάλλεται πεισματικά και χωρίς καμία διακοπή. Εσύ προς τα πού στρέφεσαι όταν φαίνεται ότι όλοι οι δρόμοι είναι λάθος; Πού στρέφεσαι όταν κάθε μονοπάτι είναι θολό και εσύ βιάζεσαι να κατανοήσεις το τώρα;

Όμως, βαθιά μέσα σου ξέρεις πως τα πράγματα δεν λειτουργούν με αυτό τον τρόπο. Ποτέ δεν λύνουμε τη σύγχυση, το μπέρδεμα, το δίλημμα έτσι απλά και γρήγορα. Απλά δεν συμβαίνει με αυτό τον τρόπο.

Ο ένας δρόμος σε «άρπαξε» χωρίς να το πολυσκεφτείς. Αλλά ύστερα σου είπαν όχι, έτσι εσύ πήρες έναν άλλο δρόμο, αλλά κι εκεί έλαβες απόρριψη, αφήνοντάς σε με δάκρυα στα μάτια, δάκρυα που ξύπνησαν τους φόβους σου.

Και ο χρόνος φεύγει τόσο γρήγορα. Είχες ξανακούσει την έκφραση παλαιότερα, αλλά τώρα καταλαβαίνεις τη σημασία της. Νιώθεις ότι βρίσκεσαι στο ίδιο μέρος – ότι δεν έχει γίνει καμία μεγάλη αλλαγή. Αλλά έχει τυφλωθεί από τον πόνο• αυτός έχει χτίσει ουρανοξύστες γύρω σου. Κι όμως εσύ αγγίζεις σημεία του ουρανού που κανένα αεροπλάνο δεν έχει φτάσει ποτέ.

Έχεις καταφέρει να γίνεις ένας άνθρωπος που δεν θα φανταζόσουν ότι θα γινόσουν στο παρελθόν. Και αυτό τον άνθρωπο τον συνάντησες στα μέρη που παλαιότερα δεν σήμαιναν τίποτα για εσένα. Και το κατάφερες επειδή σου πήραν όλα όσα θεωρούσες πολύτιμα, που σε απέρριψαν και σε απογοήτευσαν.

Και μέσα σε όλα αυτά, ένα έχω να σου πω: δεν έχεις χάσει τον εαυτό σου. Να είσαι περήφανος και περήφανη για όσα έχεις να δώσεις. Και τώρα μπορείς με βεβαιότητα να πεις ότι πάλεψες για τον εαυτό σου με έναν τρόπο που κανένας άλλος δεν θα μπορούσε.

Κατάφερες να σώσεις την καρδιά σου από το να διαλυθεί τελείως. Η φωτιά έκαψε πολλά από τα όνειρά σου, αλλά κατάφερες να τη σταματήσεις πριν κάψει εσένα τον ίδιο. Και σώθηκες από τα ίδια σου τα νερά που απελευθέρωσες. Έχεις σωθεί. Μην κοιτάς λοιπόν τους άλλους δρόμους. Τώρα η καρδιά σου σου δείχνει τον δικό της δρόμο. Άκουσέ τη.

Ένας άνθρωπος που θέλει να είναι μαζί σου, θα είναι μαζί σου χωρίς δικαιολογίες

Θες να κρατήσεις ανθρώπους στη ζωή σου. Θες απεγνωσμένα να μη τους χάσεις γι’ αυτό τους συγχωρείς ξανά και ξανά. Η συγχώρεση σημαίνει αγάπη.

Η συγχώρεση κατ’ επανάληψη σημαίνει βλακεία. Κάποιοι άνθρωποι όσο πιο πολύ τους αγαπάς και τους συγχωρείς, τόσο πιο πολύ σ’ εκμεταλλεύονται. Κάποιοι άνθρωποι αδιαφορούν που τους αγαπάς. Είναι αυτοί που δεν νοιάζονται για τα δικά σου θέλω, παρά μόνο για τα δικά τους.

Αν νιώθεις ότι αδιαφορούν, ότι σε χρησιμοποιούν, ότι δε σε γεμίζουν, ότι είσαι δυστυχισμένη μ’ έναν άνθρωπο, τότε έχεις δίκιο. Μην το ψάχνεις, μην το καθυστερείς πολύ, μη μοιράζεις συγχωροχάρτια.

Ένας άνθρωπος που σ’ αγαπάει και θέλει να είσαι καλά, θα αφήσει τους εγωισμούς του στην άκρη. Θα δει τις υποχωρήσεις σου, θα τις εκτιμήσει και θα κάνει κι αυτός τις δικές του.

Ένας άνθρωπος που θέλει να είναι μαζί σου θα είναι μαζί σου χωρίς δικαιολογίες. Ένας άνθρωπος που αγαπάει, σ’ ακούει αντί να σε μειώνει. Προσπαθεί αντί να σε φταίει. Δείχνει το ενδιαφέρον του χωρίς καμία πίεση.

Όλα τ’ άλλα είναι δικαιολογίες. Δικαιολογίες που αναγνωρίζεις κατά βάθος αλλά προσπερνάς. Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι με τη συγχώρεση αλλάζουν. Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι με τη μουρμούρα και την πίεση αλλάζουν. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν συχνά.

Κι όταν αλλάζουν, το κάνουν γιατί το αποφασίζουν οι ίδιοι από μόνοι τους. Συνειδητοποιούν από μόνοι τους πόσο σημαντικός είσαι γι’ αυτούς ίσως μετά τη συγχώρεση.

Και κάποιους απλά δεν τους νοιάζει. Ρίχνουν το συγχωροχάρτι σου στον κάδο των αχρήστων μαζί με τα υπόλοιπα που τους έδωσες και συνεχίζουν να υποκρίνονται, να λένε δικαιολογίες να σε χρησιμοποιούν ή να ικανοποιούν μόνο τις δικές τους ανάγκες και θέλω, αφήνοντάς σε στο τέλος κενό.

Τα συγχωροχάρτια σου να είναι λίγα και για λίγους. Θα έπρεπε ίσως να συγχωρούμε πάντα, όμως, για το δικό μας καλό και όχι για των άλλων. Θα πρέπει να συγχωρούμε όταν αναγνωρίζουμε το στιγμιαίο λάθος και όταν είμαστε ευτυχισμένοι με αυτό το φίλο ή σύντροφο που μπορεί να παραπάτησε μια δυο φορές.

Και χωρίς να το θέλουν οι άνθρωποι πληγώνουν ή επειδή εμείς τους σπρώξαμε ως εκεί. Να μάθουμε να διακρίνουμε τη διάρκεια ενός λάθους από τα στιγμιαία. Και πότε οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται την καλοσύνη και τα αισθήματά μας για να μας φέρουν στα μέτρα τους από τους ανθρώπους που προσπαθούν και κάνουν στην πορεία κάποια λάθη.

Εξάλλου ούτε εμείς είμαστε τέλειοι. Πιθανόν, ούτε και σε μας να μοιράσουν συγχωροχάρτια οι άλλοι, σε περίπτωση που κάνουμε κάποιο μεγάλο λάθος. Τα συγχωροχάρτια μας είναι πολύτιμα. Γιατί κάθε φορά που ένα από αυτά αθετείται από τον ίδιο άνθρωπο, πληγωνόμαστε ακόμη πιο πολύ.

Η ζωή είναι ένα σημαντικό μονοπάτι και μόνο με τις εμπειρίες θα μπορέσουμε να ωριμάσουμε και να μάθουμε.

Η ζωή μας προσφέρει την ευκαιρία να επιλέξουμε το σωστό δρόμο για να ζήσουμε με τον καλύτερο τρόπο. Εμείς είμαστε οι βασικοί υπεύθυνοι για το πώς θα γραφτεί η ιστορία της ζωής μας.

Καταλαβαίνουμε ότι μόνο εμείς οι ίδιοι πρέπει να είμαστε πρωταγωνιστές, ότι πρέπει να στηρίξουμε τις επιλογές μας σύμφωνα με τα όνειρά μας και να έχουμε ως πρώτο στόχο να φροντίζουμε το εαυτό μας.

Έχουμε την τάση επίσης να θέλουμε να έχουμε γύρω μας ανθρώπους, όμως δεν είμαστε πάντα σε θέση να τους δώσουμε τη σωστή προτεραιότητα και τη σωστή σημασία.

Πολύ συχνά αφήνουμε τους γύρω μας να αποκτήσουν τον έλεγχο της ζωής μας, των αποφάσεων και των ενεργειών μας. Έχουμε χάσει τα σημεία αναφοράς και πολλές φορές εξαρτόμαστε από την επιθυμία να ευχαριστήσουμε τους γύρω μας, βάζοντας κατά μέρος τις ανάγκες μας και υιοθετώντας συνήθειες οι οποίες στην πραγματικότητα δεν μας ευχαριστούν.

Όλα αυτά τα οποία φαίνεται να μας γεμίζουν με χαρά, τελικά μετατρέπονται σε απογοήτευση. Θα πρέπει λοιπόν να μάθουμε πως δεν χρειάζεται να ακολουθούμε πρότυπα για να είμαστε ευτυχισμένοι, αλλά σημασία έχει να κερδίζουμε το σεβασμό και την αγάπη εκείνων που ζουν δίπλα μας.

Η ζωή είναι ένα σημαντικό μονοπάτι και μόνο με τις εμπειρίες θα μπορέσουμε να ωριμάσουμε και να μάθουμε.

Τα λάθη μας είναι μια πολύτιμη αποσκευή που μπορούμε να πάρουμε μαζί μας στο ταξίδι της ζωής. Όμως παρόλα αυτά τείνουμε να πράττουμε το αντίθετο, προσαρμόζοντας τον εαυτό μας σε αυτό που πιστεύουμε ότι θέλουν οι άλλοι, και όχι σε αυτό που θέλουμε εμείς. Μας νοιάζει τι σκέφτονται οι άνθρωποι και προχωράμε αναλόγως. Με αυτό τον τρόπο πνίγουμε τα συναισθήματά μας και τις σκέψεις μας, με αποτέλεσμα να κατακλυζόμαστε από το άγχος και από διάφορες μορφές κατάθλιψης….συνθήκες που μπορούν επίσης να επηρεάσουν το σώμα και τη ψυχή μας.

Όταν δεν σκεφτόμαστε θετικά το σώμα μας θα αντιδράσει και θα μας προειδοποιήσει ότι υπάρχει κάτι που δεν κάνουμε σωστά. Πρέπει να μάθουμε να αντιλαμβανόμαστε τις αντιδράσεις του σώματός μας και να αναθεωρήσουμε τον τρόπο ζωής. Αυτό φυσικά σημαίνει πως πρέπει να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στον εαυτό μας και να αφιερώσουμε σε εμάς την απαραίτητη ενέργεια.

Δεν πρέπει να επιτρέπουμε στους άλλους να  επηρεάζουν τις αποφάσεις μας, αντ' αυτού είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε μια κλίμακα με τις προτεραιότητές μας, όπου θα δίνουμε τη σωστή θέση στους σωστούς ανθρώπους.

Ας συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή είναι πολύ μικρή για να επιλέξουμε να τη ζούμε σαν κομπάρσοι και όχι ως πρωταγωνιστές.

Είναι σημαντικό να ζούμε το κάθε δευτερόλεπτο κυνηγώντας τα όνειρά μας με τον πιο παθιασμένο τρόπο και να σταματήσουμε να ζούμε τα όνειρα των άλλων, με σκοπό να τραβήξουμε την προσοχή τους.

Τα τρία είδη της αριστοκρατίας

-Το φαινόμενο της αριστοκρατίας πάντοτε κατανοήθηκε λανθασμένα, και κατά συνέπεια τα επιχειρήματα που παρουσιάστηκαν για την υπεράσπιση του ήσαν πάντα θεμελιωμένα σε λανθασμένες βάσεις. Πρότειναν λόγους κοινωνικής χρησιμότητας, ή ένα σωρό άλλους λόγους για να δικαιολογήσουν την ύπαρξη της αριστοκρατίας. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι η νομιμότητα της αριστοκρατίας έχει ένα άλλο βαθύ θεμέλιο. Το θεμέλιο της αριστοκρατίας είναι η τύχη.

-Η τύχη;… Πώς αυτό;

-Εξηγώ. Υπάρχουν, είναι σαφές, τρία είδη αριστοκρατίας: εκείνη που χαρίζει η κληρονομικότητα, η οποία συνίσταται στην κατοχή των πλεονεκτημάτων του κοινωνικού αξιώματος, της ισχύος ή του χρήματος, προνόμια τα οποία το άτομο διαθέτει από μόνο το γεγονός ότι έχει γεννηθεί σε αυτή ή σε μιαν άλλη οικογένεια· αυτή που χαρίζει απ’ ευθείας η φύση, που συνίσταται στο να έχεις γεννηθεί πιο έξυπνος, πιο ηθικός, πιο θεληματικός από τον άλλο· και, τέλος, αυτή που χαρίζει απ’ ευθείας η τύχη, που φέρνει ένα άτομο στο δρόμο της ζωής όπου θα θριαμβεύσει και έναν άλλο στο δρόμο της αποτυχίας· που παραχωρεί ένα πιο γενναιόδωρο μέρος σε αυτόν παρά στον άλλο· που στο πεδίο της μάχης, ορίζει με το δάχτυλό της τους σκοτωμένους, τους τραυματίες, τους διασωθέντες. Ποια είναι η βάση της αριστοκρατίας, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αν όχι η τύχη; Πού είναι παρούσα η θέλησή μου (αν υποθέσουμε ότι διαθέτει μια κάποια αυτονομία και κάποια ελευθερία) σε αυτή την φυσική κληρονομιά που καθορίζει την ιδιοσυγκρασία μου και τον χαρακτήρα μου, σε αυτή την φυσική κληρονομιά που μου δίνει η κοινωνική, οικονομική και οικογενειακή θέση από την οποία προέρχομαι; Σε τι η θέλησή μου, αν υποθέσουμε ότι είναι ελεύθερη, έχει μερίδιο στις καταστροφές που συμβαίνουν στη ζωή μου, στις αρρώστιες που με πνίγουν, σε τόσα και τόσα πράγματα; Όλα αυτά, είναι η τύχη. Η τύχη είναι η βάση της αριστοκρατίας.

ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΣΟΑ, Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΡΑΝΝΙΑ

ΠΛΑΤΩΝ: ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2

Νόμοι 797a-b

Πιστεύω ότι κανείς σε καμιά πόλη δεν έχει αντιληφθεί πραγματικά ότι το είδος των παιχνιδιών, με τα οποία ασχολούνται οι νέοι, αποτελεί το σοβαρότερο θέμα της νομοθεσίας και της διατήρησης ή όχι των νομών.

Αν φροντίζουμε ώστε όλα τα παιδιά να παίζουν πάντα τα ίδια παιχνίδια με τους ίδιους κανόνες και με τον ίδιο τρόπο ώστε να τα απολαμβάνουν, θα δούμε ότι και οι όροι που καθορίζουν τη ζωή των ενηλίκων πρέπει να παραμένουν αμετάβλητοι.

Στην πραγματικότητα όμως τα παιχνίδια μεταβάλλονται συνεχώς, τροποποιούνται κι εμφανίζονται καινούργια. Αν λοιπόν οι νεότεροι δεν ευχαριστιούνται με τα ίδια πράγματα, δεν έχουν σταθερούς κανόνες γι’ αυτά που πρέπει να γίνονται ή όχι κι εκτιμούν ιδιαίτερα αυτούς που κάνουν καινοτομίες, δεν υπάρχει μεγαλύτερη απειλή για την πόλη, γιατί το γεγονός αυτό μεταβάλλει, χωρίς να γίνεται αντιληπτό, τον χαρακτήρα των νέων και τους κάνει να περιφρονούν το παλιό και να εκτιμούν τους νεωτερισμούς.

 Αυτή η αντίληψη κι αυτή η συμπεριφορά είναι, το επαναλαμβάνω, η μεγαλύτερη καταστροφή για μια πόλη.

ΔΕΣ: ΠΛΑΤΩΝ: ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 

Βρέθηκαν οι αρχαιότερες μούμιες στην Ιστορία και δεν είναι αιγυπτιακές

Μία μεγάλη ανακάλυψη έκαναν οι αρχαιολόγοι στην Χιλή όπου βρήκαν τις αρχαιότερες μούμιες οι οποίες ξεπερνούν σε ηλικία ακόμα και τις αιγυπτιακές κατά 2.000 χρόνια.

Οι πρώτοι άνθρωποι που μουμιοποίησαν τους νεκρούς τους δεν ήταν οι Αιγύπτιοι, αλλά οι κάτοικοι της ξηρότερης περιοχής στη Γη. Πρόκειται για τον πολιτισμό των Chinchorro, που ζούσε στην έρημο Ατακάμα, στην περιοχή όπου βρίσκεται η σημερινή Χιλή, περίπου το 7.000 π.Χ. και ανέπτυξε τεχνικές μουμιοποίησης γύρω στο 5.000 π.Χ.

Χρησιμοποιούσαν, δηλαδή, την τεχνική 2.000 χρόνια πριν οι Αιγύπτιοι ξεκινήσουν να θάβουν τους Φαραώ τους κατά αυτόν τον τρόπο. Και σε αντίθεση με εκείνους, οι Chinchorro τιμούσαν κατ’ αυτόν τον τρόπο όλους τους νεκρούς τους, ανεξαρτήτως τάξης.

Η Χιλή, για να διασώσει τη σημαντική ιστορική της κληρονομιά, θέλει να συμπεριληφθεί ο αρχαιολογικός χώρος στα Παγκόσμια Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ώστε να διασωθούν οι μούμιες και να λάβουν την προσοχή που τους αξίζει.

Οι μούμιες εντοπίστηκαν από τον Γερμανό αρχαιολόγο Max Uhle πριν από περίπου έναν αιώνα. Οι αρχαιότερες εξ αυτών εντοπίστηκαν σε ανασκαφές το 1978. Πιστεύεται πως έχουν καταφέρει να συντηρηθούν τόσα χρόνια είναι λόγω του ξηρού κλίματος της περιοχής και της υψηλής αλμυρότητας του εδάφους, που βρίσκεται κοντά σε ακτή.

«Ιερή συλλογή»
Οι μούμιες φιλοξενούνται στο Azapa Archaeological Museum στο μικρό χωριό San Miguel de Azapa. Το μουσείο έχει περίπου 300, αλλά εκτίθεται μόλις το 10% αυτών. Και αυτό γιατί δεν υπάρχουν ούτε τα χρήματα ούτε οι υποδομές για να μπορέσουν οι μούμιες να γνωρίσουν τη δόξα που τους πρέπει χωρίς να καταστραφούν.

«Είναι ιερή συλλογή γιατί η πλειονότητα των αντικειμένων συνδέεται με την τελετή του θανάτου», σημείωσε η έφορος του μουσείου Mariela Santos.

Μαύρες και κόκκινες μούμιες
Οι κάτοικοι της περιοχής ξεκίνησαν τις μουμιοποιήσεις με μωρά και έμβρυα (ίσως λόγω των υψηλών ποσοστών θνησιμότητας στην περιοχή, το έδαφος της οποίας ήταν πλούσιο σε αρσενικό) και στη συνέχεια επεκτάθηκαν σε ενήλικες. Υπήρχαν πέντε διαφορετικά στυλ που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια 4.000 ετών, ωστόσο η Santos σημείωσε πως δύο ήταν αυτά που κυριαρχούσαν: οι μαύρες και οι κόκκινες μούμιες. Κάθε μία εξ αυτών απαιτούσε διαφορετική τεχνοτροπία και είχε διαφορετικό οπτικό αποτέλεσμα.

Η πρόταση της Χιλής να συμπεριληφθούν οι ιεροί χώροι των Chinchorro στη λίστα της UNESCO, αναμένεται να εξεταστεί το 2020. Έως ότου γίνει αυτό, η τοπική κυβέρνηση επιχειρεί να προωθήσει τον αρχαιολογικό τουρισμό και να πείσει τις κοινότητες της περιοχής να «υιοθετήσουν» τα ταφικά μνημεία των Chinchorro.

Παράλληλα, το μουσείο που φιλοξενεί τις μούμιες αναμένεται να ανοίξει μία νέα πτέρυγα και να εκθέσει περισσότερες σε μία προσπάθεια να αγαπήσουν οι Χιλιανοί την παράδοση της χώρας τους και να βοηθήσουν στην ανάδειξη της παγκοσμίως.

«Αυτό που προσπαθούσε να δείξουμε είναι πως όχι μόνο έχουμε τα αρχαιότερα δείγματα μουμιοποίησης, αλλά αυτοί που την έκαναν ήταν άνθρωποι της προκεραμικής νεολιθικής περιόδου (που ζούσαν) σε ένα πρωτόγονο περιβάλλον που υπάρχει και σήμερα».

Ο Άποφις και η προσέγγισή του στη γη το 2029 αποτελεί μία απίστευτη ευκαιρία για την Επιστήμη

Έναν... απειλητικό επισκέπτη από μακριά περιμένει η Γη σε μία δεκαετία από σήμερα. Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία της NASA, «ξυστά» από τον πλανήτη μας αναμένεται να περάσει το 2029 ένας πελώριος αστεροειδής μήκους σχεδόν 350 μέτρων. 

Ο αστεροειδής φέρει τον αριθμό κατάταξης 99942 και «βαφτίστηκε» από τους επιστήμονες Άποφις – το ελληνικό όνομα της αρχαίας αιγυπτιακής θεότητας που ενσάρκωνε το χάος, προσπαθώντας να βυθίσει τον κόσμο στο σκότος.

Ο αστεροειδής θα περάσει σε απόσταση λίγο μεγαλύτερη των 30.000 χιλιομέτρων από τη Γη στις 13 Απριλίου του 2029. Και μπορεί η απόσταση αυτή να ακούγεται στους μη γνωρίζοντες ως ελάχιστα απειλητική, ωστόσο, για τους επιστήμονες θεωρείται σχετικά – τηρουμένων των αναλογιών – κοντινή.

Θα χτυπήσει αστεροειδής τη Γη; Τι απαντά η NASA
Όπως και να’χει, η επιστημονική κοινότητα δηλώνει προετοιμασμένη για τον… ανεπιθύμητο επισκέπτη. Οι επιστήμονες σχεδιάζουν να μελετήσουν τις επιπτώσεις της έλευσης του αστεροειδούς στην βαρύτητα της Γης, ενώ επεξεργάζονται ακόμη και σενάρια εκτροπής του βραχώδους όγκου στο θεωρητικό σενάριο πρόσκρουσης. Σε κάθε περίπτωση, ο αστεροειδής με τη δυσοίωνη ονομασία θεωρείται «δώρο» - κυριολεκτικά εξ ουρανού για την Επιστήμη.

«Ο Άποφις και η προσέγγισή του στη γη το 2029 αποτελεί μία απίστευτη ευκαιρία για την Επιστήμη», αναφέρει η Μαρίνα Μπροζόβιτς, επιστήμονας στο Εργαστήριο Αεριώθησης της NASA με ειδίκευση στα ραντάρ. Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Οργανισμό Εξερεύνησης του Διαστήματος, είναι σχετικά σπάνιο να πλησιάζει τόσο κοντά στη γη ένα τόσο μεγάλο αντικείμενο.

«Θα παρατηρήσουμε τον αστεροειδή τόσο με οπτικό τηλεσκόπιο όσο και με ραδιοτηλεσκόπιο. Με το δεύτερο ίσως καταφέρουμε να δούμε λεπτομέρειες στην επιφάνειά του», σημειώνει η ίδια.

«Παρατηρώντας τον Άποφις κατά την προσέγγισή του στη γη το 2029, θα κερδίσουμε σημαντική επιστημονική γνώση που ίσως μία μέρα αξιοποιηθεί στην πλανητική άμυνα», υπογραμμίζει ο Πωλ Χόδας, επικεφαλής του Κέντρου για τη Μελέτη Αντικειμένων πλησίον της Γης.

Στην πραγματικότητα, όμως, ο Άποφις ίσως είναι ορατός δια γυμνού οφθαλμού, ως μία πύρινη τροχιά φωτός: «Όπως ο αστεροειδής θα περνά πάνω από τον Ατλαντικό ωκεανό, το ίχνος του θα εξελιχθεί από κόκκινο σε γκρι – τη στιγμή της πλησιέστερης προσέγγισής του στη γη», σημειώνεται στην προγνωστική αναφορά της NASA.

Ο Άποφις εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2004 και, μετά από παρατήρηση 15 χρόνων, οι επιστήμονες δίνουν πιθανότητα μία στις 100.000 να προσκρούσει στη γη μετά το 2060.

Το πρώτο βήμα είναι ο ακριβής προσδιορισμός της ταχύτητας και της τροχιάς της απειλής από τα τηλεσκόπια.

Μετά υπάρχουν δύο επιλογές: η προσπάθεια εκτροπής του αντικειμένου ή η εκκένωση. Αν έχει διάμετρο μικρότερη των 50 μέτρων, η διεθνής πρακτική είναι η εκκένωση της απειλούμενης περιοχής. Είναι πιθανό να προβλεφθεί η χώρα που θα χτυπήσει, δύο εβδομάδες νωρίτερα, ενώ μερικές μέρες πριν, μπορεί η περιοχή να περιοριστεί σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα.

Εάν, ωστόσο, τα αντικείμενα είναι μεγαλύτερα, το σχέδιο προβλέπει την εκκίνηση μιας συσκευής προς τον αστεροειδή, για να εκτρέψει την τροχιά του.

Η NASA σχεδιάζει να δοκιμάσει αυτή την ιδέα σε έναν πραγματικό αστεροειδή 150 μέτρων το 2022.

Ένα ζήτημα που παραμένει, ωστόσο, είναι η πολιτική, λέει η Romana Kofler του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τις υποθέσεις Διαστήματος, η οποία αναρωτήθηκε «ποια θα είναι η αρμόδια Αρχή που θα λάβει την απόφαση;».

Εξανθρωπίζουν Πιθήκους

Κινέζοι επιστήμονες εξανθρωπίζουν πιθήκους μέσω βιογενετικής.

 

Κινέζοι επιστήμονες εμφύτευσαν σε πιθήκους ένα γονίδιο που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου, στο πλαίσιο μιας μελέτης για την εξέλιξη της νοημοσύνης στον άνθρωπο. Η είδηση αυτή δημοσιοποιήθηκε σε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και «στριμώχτηκε» ως νέο της επιστήμης μέσα στην τρέχουσα, πιο άμεσα αντιληπτή επικαιρότητα. Κι όμως αποτελεί ένα εξόχως σοβαρό θέμα που εμπεριέχει το σύνολο της ύπαρξής μας αλλά και το μέλλον του κόσμου μας.

 

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην αγγλόφωνη έκδοση της επιστημονικής επιθεώρησης του Πεκίνου National Science Review, πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Ινστιτούτου Ζωολογίας του Κουνμίγκ στην Κίνα και της Ακαδημίας Κινεζικών Επιστημών, σε συνεργασία με Αμερικανούς ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας. Οι ερευνητές εμφύτευσαν σε έντεκα μακάκους ρέζους το ανθρώπινο γονίδιο MCPH1 το οποίο, όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και διαπίστωσαν ότι οι εγκέφαλοι των πιθήκων, όπως συμβαίνει και στους ανθρώπους, χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθούν και ότι τα ζώα τελικά είχαν καλύτερα αποτελέσματα, στα πειράματα, όσον αφορά τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τον χρόνο αντίδρασης τους, σε σύγκριση με μακάκους που ζουν στην φύση.

 

Από τους 11 πιθήκους μακάκους που συμμετείχαν στα πειράματα, οι έξι πέθαναν. Οι πέντε επιζώντες υποβλήθηκαν σε μια σειρά από εξετάσεις και σε τεστ μνήμης, στα οποία έπρεπε να θυμηθούν χρώματα και σχήματα σε μια οθόνη. Αν και το μέγεθος του δείγματος ήταν πολύ μικρό, οι συγκεκριμένοι επιστήμονες περιέγραψαν με ενθουσιασμό τη μελέτη ως «την πρώτη προσπάθεια να διερευνηθεί πειραματικά η γενετική βάση του ανθρώπινου εγκεφάλου, χρησιμοποιώντας γι’ αυτό ένα διαγονιδιακό μοντέλο πιθήκων».

 

Με άλλα λόγια, στόχος της μελέτης ήταν να συμβάλει στο ερώτημα. Πώς αναπτύχθηκε η ανθρώπινη νοημοσύνη, η οποία μας επέτρεψε να καινοτομήσουμε με τρόπους που δεν μπορούν να κάνουν άλλα πρωτεύοντα; Οι Κινέζοι ερευνητές υπέθεσαν ότι το γονίδιο MCPH1 αποτελεί μέρος της απάντησης. Αλλά δεν σταματούν εκεί. Ένας από αυτούς, ο Bing Su, γενετιστής στο Ινστιτούτο Ζωολογίας του Kunming, είπε στο MIT Technology Review ότι ήδη δοκιμάζει κι άλλα γονίδια που εμπλέκονται στην εξέλιξη του εγκεφάλου.

 

Ένα χρόνο νωρίτερα πάλι Κινέζοι ερευνητές κατάφεραν να κλωνοποιήσουν επιτυχώς μαϊμούδες μακάκους, χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνική που είχε εφαρμοστεί στην κλωνοποίηση του διάσημου προβάτου Dolly. Πρόκειται για τα πρώτα πρωτεύοντα θηλαστικά που έρχονται στην ζωή με αυτήν την τεχνική. Η προσπάθεια, με επικεφαλής τον Qiang Sun της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, διήρκεσε χρόνια και κορυφώθηκε με την γέννηση δύο θηλυκών μακάκων.

 

Την ίδια ώρα ο Κινέζος επίσης επιστήμονας Xu Xiaochun, που ηγήθηκε του πρώτου εργοστασίου κλωνοποίησης στον κόσμο, ισχυρίζεται πως πλέον η επιστημονική του ομάδα είναι έτοιμη να κλωνοποιήσει έναν άνθρωπο. Ο μόνος φόβος του, όπως είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο, είναι κατά πόσον η κοινωνία είναι έτοιμη να το δεχτεί. Εδώ γελάστε όσο θέλετε γιατί οι κλώνοι σουλατσάρουν ανάμεσα μας …αλλά ο μαζάνθρωπος δεν πρέπει να ξέρει τίποτα.

 

Τα ηθικά διλήμματα δεν είναι μόνο ηθικά

Ναι έχουν κι ευαισθησίες και προβλήματα ηθικής (sic) Σύμφωνα με τους συγγραφείς της νέας μελέτης, ο μακάκος ρέζους, αν και είναι γενετικά πιο κοντά στον άνθρωπο από τα τρωκτικά, είναι ταυτόχρονα αρκετά μακριά ώστε να μην τεθούν ηθικά διλήμματα. Τόσο τους κόβει, τόσο λένε.

 

Εύστοχα όμως σε αυτό το επιχείρημα, απαντά ο καθηγητής Τσαρλς Ρ. Μέιγκελ. Όλο το οικοδόμημα του πειραματισμού σε ζώα έχει στηριχθεί στην εξής αντίφαση όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά:

 

«Ρωτήστε τους επιστήμονες γιατί πειραματίζονται στα ζώα, και η απάντηση είναι: επειδή τα ζώα είναι σαν εμάς. Ρωτήστε τους γιατί είναι ηθικά σωστό να πειραματίζονται στα ζώα, και η απάντηση είναι: επειδή τα ζώα δεν είναι σαν εμάς».

 

Η παράνοια είναι τεράστια στο διεστραμμένο μυαλό τους. Παράλληλα και όπως υποστηρίζουν πολλοί επιστήμονες λίγες μόνο σημαντικές ανακαλύψεις έγιναν ως αποτέλεσμα των πειραμάτων σε ζώα και στην πραγματικότητα οι υποστηρικτές τους έχουν υπερεκτιμήσει τα επιτεύγματα αυτά.

 

Ενώ εκατομμύρια ζώα δηλητηριάζονται, ακρωτηριάζονται, χειρουργούνται, παραλύουν, υφίστανται ηλεκτροσόκ, και γενικώς ό,τι μπορεί να σκαρφιστεί η φαντασία των πειραματιστών, προκειμένου ο άνθρωπος να έχει την ομορφιά του και γενικώς να «ευημερεί» έστω και εις βάρος των υπόλοιπων ζώων, έρευνες αποδεικνύουν ότι, τουλάχιστον στην ιατρική και την φαρμακολογία, μόνο ένα 5-15% μπορεί να εξασφαλίσει ότι ουσίες που δοκιμάζονται «επιτυχώς» στα ζώα, έχουν το ίδιο αποτέλεσμα και στους ανθρώπους, δεδομένου ότι τα ζώα διαφέρουν από τον άνθρωπο σε σημαντικό βαθμό, καθιστώντας τις φαρμακευτικές δοκιμές σε ζώα αναξιόπιστες και επικίνδυνες. Ειδικά τα ποντίκια είναι ζώα της νύχτας ενώ ο άνθρωπος είναι όν της ημέρας.

 

Έτσι όλο και περισσότεροι νέοι επιστήμονες αναγνωρίζουν πλέον πως η έρευνα που προορίζεται για ανθρώπινη χρήση πρέπει να γίνεται αποκλειστικά με μεθόδους που «αναπαράγουν» τις συνθήκες του ανθρώπινου οργανισμού και μάλιστα έχοντας πια την τεχνολογική πρόοδο να παρέχει τόσες εναλλακτικές μεθόδους περισσότερο εξελιγμένες, αξιόπιστες, οικονομικές, γρήγορες και, το κυριότερο, ανθρώπινες, ώστε να αντικαταστήσουν τα πειράματα σε ζώα.

 

Ωστόσο τα ηθικά, λεγόμενα, διλήμματα δεν περιορίζονται στον πόνο που προκαλούμε στα ζώα, ούτε στην αμφίβολη επιτυχία των πειραμάτων. Όπως αναφέρεται και στο Vox, το εν λόγω πείραμα των Κινέζων με την εμφύτευση του ανθρώπινου γονιδίου MCPH1 σε πιθήκους χαρακτηρίστηκε από άλλους ανθρωπολόγους, βιολόγους και επιστήμονες «ηθικός εφιάλτης» και για άλλους λόγους που σχετίζονται με τα όρια της φυσικής τάξης.

 

«Η εξανθρώπιση των πιθήκων θα ισοδυναμούσε με κάτι πολύ κακό. Πού θα ζούσαν αυτοί οι πίθηκοι και τι θα έκαναν; Δεν πρέπει να δημιουργήσουμε ένα ον που δεν θα μπορεί να έχει ουσιαστική ζωή σε οποιοδήποτε πλαίσιο», τόνισε η Ζακλίν Γκλόβερ, βιοηθικός στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο.

 

Κι αν τα ζώα έχουν χρησιμοποιηθεί σε μελέτες που αποσκοπούν στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσονται διάφορες ασθένειες στον άνθρωπο και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε, (με απόλυτη αποτυχία) είναι άκρως σημαντικό να διακρίνουμε την διαφορά μεταξύ του να «φυτέψουμε» σε μια μαϊμού μια ασθένεια και να «φυτέψουμε» σε μια μαϊμού ανθρώπινη νοημοσύνη. Στην πρώτη περίπτωση προκαλούμε πόνο ή βλάβη σε ένα ζώο, στην δεύτερη αλλάζουμε την θεμελιώδη φύση του.

 

Η προσθήκη γονιδίων ανθρώπινου εγκεφάλου σε έναν πίθηκο, αλλάζει θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο ο πίθηκος αντιλαμβάνεται και αλληλεπιδρά με την πραγματικότητα. Γι αυτό είναι ένα καθοριστικό παρανοϊκό άλμα αυτό το πείραμα.

 

Και μπορεί οι συγκεκριμένοι ερευνητές σωστά να απαντούν ότι υπάρχουν εκατομμύρια διαφορές μεταξύ ανθρώπων και πιθήκων, αλλά η διαγονιδιακή έρευνά τους αποσκοπεί στην εξάλειψη μερικών από αυτές ακριβώς τις διαφορές. Μετά από πόσες εξαλείψεις ένας πίθηκος θα μοιάζει με έναν άνθρωπο; Υπάρχει σαφής απάντηση σε αυτήν την ερώτηση;

 

Πρόσφατα, επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ανακάλυψαν ότι τρία σχεδόν όμοια γονίδια, τα γονίδια Notch, που υπάρχουν μόνο στους ανθρώπους φαίνεται να έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου.

 

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή βιομοριακής μηχανικής και διευθυντή του Ινστιτούτου Γονιδιωματικής Ντέηβιντ Χάουσλερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Κρουζ, έκαναν δύο σχετικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό βιολογίας Cell. Όπως διαπιστώνουν οι νευροβιολόγοι σχολιάζοντας αυτές τις μελέτες, η νόηση είναι ένα πολύπλοκο πράγμα και η ανθρώπινη νόηση μοναδική. Αυτήν τη μοναδικότητα οφείλουμε να διατηρήσουμε κι ας μην γνωρίζουμε την αιτία ή την εξέλιξή της. Για τους ίδιους λόγους, και την μοναδικότητα των ζώων.

Ελληνιστική Γραμματεία: Ποιητική και αισθητική, Γλώσσα, δομή και ύφος, Η χρήση των κυρίων ονομάτων

Πουθενά αλλού όσο στην αρχαία ελληνική ποίηση δεν είναι τόσο έντονη η αίσθηση ότι το όνομα είναι ένα σήμα με πολλαπλά σημαινόμενα: ιστορικά, γεωγραφικά, πολιτικά, μυθολογικά, λογοτεχνικά. Η μαγική δύναμη του κυρίου ονόματος, είτε ανήκει σε θεό είτε σε ήρωα είτε σε άνθρωπο είτε σε τόπο, συνδέει τον ποιητή με το μυθολογικό παρελθόν, το ιστορικό παρόν και την προηγούμενη λογοτεχνία.

 

Οι λόγιοι ποιητές της Αλεξάνδρειας αναζητούν ως φιλόλογοι κύρια ονόματα στην προηγούμενη ποίηση, στην πεζογραφία, στην τοπική ιστοριογραφία, και συγκροτούν ολόκληρες συλλογές. Στον Καλλίμαχο αποδίδονται συγγράμματα με τίτλους όπως Ἐθνικαὶ ὀνομασίαι, Μηνῶν προσηγορίαι και Κτίσεις νήσων καὶ πόλεων καὶ μετονομασίαι, μέσω των οποίων τοπικά, δυσεύρετα και εναλλακτικά ονόματα διοχετεύονται ως λόγια αινίγματα στα ποιήματά του. Κάθε όνομα έχει τη δική του μικρο-ιστορία, ένα αίτιο, που αρέσκεται να αφηγείται ο λόγιος ποιητής. Στον Ὕμνο εἰς Δία του Καλλιμάχου κάθε τόπος αποτελεί και μια ανάμνηση της γέννησης και της ανατροφής του θεού: ο χώρος όπου η Ρέα έζησε τις ωδίνες του τοκετού ονομάστηκε από τους Αρκάδες λεχώιον Ῥείης∙ και εκεί όπου αργότερα έπεσε ο ομφαλός του νεογέννητου Δία οι Κρήτες ονόμασαν το σημείο Ὀμφάλιον πέδον. Παρόμοια και ο Απολλώνιος διανθίζει τις περιπέτειες των Αργοναυτών με πληθώρα ετυμολογικών αιτίων∙ στα Αργοναυτικά η ακτή από την οποία απέπλευσε η Αργώ ονομάστηκε Ἀφέται, ενώ το σπήλαιο όπου τελέστηκαν οι γάμοι της Μήδειας και του Ιάσονα πήρε το όνομα Ἄντρον Μηδείης. Αυτά και πολυάριθμα άλλα ομιλούντα ονόματα δίνουν το έναυσμα για φιλολογικές (παρ)ετυμολογίες, αιτιολογίες και λογοπαίγνια.

 

Μία ιδιαίτερη περίπτωση είναι το σκοτεινό ποίημα Αλεξάνδρα του Λυκόφρονα, στο οποίο όλα τα αναγνωρίσιμα ονόματα του μύθου αντικαθίστανται από αινιγματικές περιφράσεις, δυσεξήγητες μετωνυμίες και εξεζητημένες παρονομασίες. Το ίδιο το όνομα «Αλεξάνδρα» αναφέρεται στην γνωστή Κασσάνδρα, ενώ όλοι οι ήρωες του Τρωικού μύθου σημαίνονται μέσα από έναν γρίφο — η Ιφιγένεια είναι «αυτή που κόβει τα κεφάλια των Ελλήνων», ο Αχιλλέας εκείνος «που ξεπουλάει τους νεκρούς για λύτρα», η Εκάβη «εκείνη που θα μεταμορφωθεί σε σκύλο με γκρίζα ουρά». Η λόγια εκζήτηση φτάνει στο αποκορύφωμά της όταν γνωστοί θεοί όπως η Αθηνά μνημονεύονται με τα πλέον εξωτικά ονόματα: Παλλὰς ἡ μισόνυμφος Λαφρία Πυλαῖτις (355-356), Βούδεια Αἴθυια Κόρη (359), Τριγέννητος θεὰ/ Βοαρμία Λογγᾶτις Ὁμολωίς βία (519-520), Ἀλοῖτις Κυδωνία Θρασώ (936) και Λαφρία Μαμέρσα (1416-1417). Εδώ γίνεται πλέον σαφές ότι το ηχητικό αποτέλεσμα υπερισχύει οποιουδήποτε σημαινομένου στη χρήση των ονομάτων.

Κείμενα:

· Καλλίμαχος, Ὕμνος εις Δῆλον (4.1-4.54),  (4.55-4.99),   (4.100-4.159),  (4.160-4.214),  (4.215-4.274),   (4.275-4.326)

· Λυκόφρων, Αλεξάνδρα