Η αποτίναξη τής παράδοσης ως απαραίτητη προϋπόθεση για την απελευθέρωση τού ανθρώπου
Πώς αντιδρούν οι ίδιοι οι δούλοι – δέσμιοι τού Συστήματος, που είναι και οι καλύτεροι φρουροί του
Η δημιουργία ενός φρουρού ξεκινά από νηπιακή ηλικία. Οι φρουροί δεν είναι κάποια σέχτα ή μια μικρή ομάδα μυημένων και εκλεκτών. Δεν έχει σημασία το φύλο. Άνδρας ή γυναίκα. Όλοι όσοι είναι μέλη των κοινωνιών, που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος, είναι φρουροί.
Το έδαφος είναι πρόσφορο, λόγω τής μιμητικής ικανότητας τού ανθρώπου, μα και τού φόβου του απέναντι στην απομόνωση τής διαφορετικότητας. Μεγαλώνει μαθαίνοντας να φοβάται το να είναι διαφορετικός. Πρέπει να είναι όμοιος! Αλλιώς…
Ψυχολογικός πόλεμος. Απειλή, η οποία αιωρείται χωρίς περιγραφή, είναι χειρότερη από την χειρότερη απειλή, η οποία λέγεται. Έτσι τού λένε. Με όλους τους τρόπους, σε όλους τους τόνους.
Από νήπιο ο άνθρωπος μαθαίνει από τον ίδιους του τους γεννήτορες να είναι πιστός θρησκευτικών ομάδων, ακόλουθος πολιτικών ομάδων, οπαδός ποδοσφαιρικών ομάδων, οιονεί ήρωας τής όποιας πατρίδας του και των, κατά καιρούς, συμμάχων αυτής. Υπερασπιστής λοιπόν, όλων αυτών πολλές φορές μέχρι θανάτου (τού δικού του, εννοείται).
Και το μαθαίνει καλά.
Οι ίδιοι οι γεννήτορές του, που διατείνονται πως τον αγαπούν, ξοδεύουν ένα σωρό χρήματα για τη σίτισή του, για την εκπαίδευσή του, για τη διασκέδασή του, από την άλλη πλευρά το μαθαίνουν να μην εκτιμά καθόλου την, τόσο πολυέξοδη και «ακριβή» γι΄ αυτούς, ζωή του. Το προτρέπουν να την προσφέρει χωρίς ερωτήσεις στις ιδέες, που είναι και οι ίδιοι ακόλουθοι. Τον αγαπούν λοιπόν, υπό πολλούς όρους, κυρίως υπό τον εξής έναν:
να γίνει ίδιος με αυτούς.
Η εκπαίδευση λειτουργεί επικουρικά συναινώντας στο έργο των γεννητόρων. O κοινωνικός περίγυρος, επίσης. Και γίνεται ένα πιστό αντίγραφο ιδεών, απόψεων. Τις περισσότερες φορές, τουλάχιστον. Συχνά θέλει την επιβεβαίωση των ανθρώπων που αγαπά, ακόμη και μ΄ ένα χαμόγελο. Κάνει ο,τιδήποτε γι΄ αυτό το χαμόγελο, αυτή την άτυπη επιβεβαίωση αποδοχής.
Δέχεται τις απόψεις των άλλων. Τις κάνει δικές του. Αρκεί να τού επιβεβαιώσουν, πως το κατάλαβε καλά. Μεγαλώνοντας ένα παιδί, αρχίζει δειλά-δειλά να σκέφτεται μόνο του. Διαβάζει, διαφωνεί με τους υπόλοιπους, έχει άλλες ιδέες πιο φρέσκες πιο ανατρεπτικές ή απλώς διαφορετικές. Αυτή η φυσική ροπή τού ανθρώπου καταπνίγεται αμέσως και επαναληπτικά. Από όλους. Γονείς, δασκάλους, φίλους… οπότε το αποτέλεσμα στην ενήλικη πλέον ζωή του είναι αυτό, που «καμαρώνουμε» όλοι. Η
ομοιογένεια.
Όταν λέμε, πως ένα παιδί είναι καλό, εννοούμε κατ΄ ουσίαν πως είναι υπάκουο. Μπράβο λοιπόν! Κατασκευάστηκε άλλος ένας υπάκουος πολίτης. Το παιδί μας. Κατ΄ εικόνα και ομοίωση με εμάς, που
είμαστε κατ΄ εικόνα και ομοίωση με τους γεννήτορές μας και πάει (κ)λέ(αι)γοντας, διότι όπως υπακούει σε εμάς, έτσι θα υπακούσει και σε όλους τους «αρχηγούς» του, που εμείς το πείσαμε πως έχει.
Η παράδοση (εθνική, θρησκευτική, οικογενειακή κ.λπ.) αποτελεί μια από τις χειρότερες μορφές καταπίεσης, αλλοτρίωσης και χειραγώγησης τού ανθρώπου.
Η εφηβεία είναι μια υγιέστατη ηλικία, κατά την οποία ο νέος άνθρωπος αμφισβητεί τα διδαχθέντα. Επαναστατεί. Αναρωτιέται. Ολοκληρώνεται ως άνθρωπος επιθυμώντας να εδραιώσει τις δικές του απόψεις και φιλοσοφίες και με αυτές να πορευθεί στη ζωή του. Εν τέλει «τού περνάει», συμμορφώνεται.
Ασφαλώς και υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις. Λίγες βέβαια, δεδομένου, ότι ο άνθρωπος βάλλεται από όλες τις κατευθύνσεις και είναι θύμα γενικής πλύσης εγκεφάλου καταστέλλοντας τη διαφορετικότητα στις απόψεις και τις ιδέες του για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, που στο τέλος κάνει κτήμα του τις απόψεις και τις ιδέες τού περίγυρού του.
Πόσο δύσκολο είναι για εκείνον, να γυρίσει πάλι στα νεανικά του χρόνια και να αρχίσει πάλι να αμφισβητεί τις διδαχθείσες ιδέες ψάχνοντας να βρει σωστότερες ή έστω διαφορετικές. Πολύ δύσκολο. Είναι τόσο δυνατή η επανάληψη τής διδασκαλίας. Όλοι τις γνωρίζουν και συμφωνούν, πως οι «αλήθειες» είναι αυτές, που όλοι λένε. Ούτε καν θυμάται ποιες ήταν οι ιδέες του λίγα χρόνια πριν, όταν επαναστατούσε γι΄ αυτές. Κανείς δεν τού τις έχει επαναλάβει, για να τις θυμάται.
Παραδείγματος χάριν θυμάται πάρα πολύ καλά τί του έμαθαν πως είχε συμβεί (είτε είναι αληθινό είτε όχι) στην ιστορία τής χώρας που ζει, 1.000 ή 2.000 χρόνια πριν, αλλά τού είναι αδύνατον να θυμηθεί τί σκεπτόταν 10, 20 ή 30 χρόνια πριν.
Λίγες λοιπόν είναι οι εξαιρέσεις. Και μάλιστα, οι άνθρωποι που αποφασίζουν να εξαιρέσουν εαυτόν από την ομάδα των φρουρών τού Συστήματος και να αρχίσουν να σκέπτονται μόνοι τους, γίνονται αμέσως στόχος των υπολοίπων, οι οποίοι με την σειρά τους έχουν υποστεί παρόμοια πλύση εγκεφάλου και έχουν απόλυτα εναρμονιστεί με τους υπολοίπους τής αγέλης.
Ποιος λοιπόν μπορεί να αναχαιτίσει καλύτερα ένα maverick, ένα μοσχάρι δηλαδή, που ξέφυγε από την αγέλη; (αμερικάνικος όρος).
Μονάχα η ίδια η αγέλη!
Αλλά μέχρι να φτάσουμε εκεί ας ξεκινήσουμε από την γέννηση τού εμπόλεμου τρόπον τινά, ταξιδιού ενός ανθρώπου, που, ως ενήλικας πλέον και κύριος τού εαυτού του, αποφασίζει να ψάξει για ο,τιδήποτε πέρα από τα περιορισμένα ιδεολογήματα τού συνόλου.
Εννοείται, πως το πλέον δύσκολο είναι να καταπνίξει τον ίδιο του το φόβο θέτοντας εαυτόν εκτός αγέλης. «Μήπως κάνω λάθος;» ή «τι ψάχνω να βρω;» ή «μήπως είναι κακό αυτό που κάνω;». Μόλις νικήσει λοιπόν τον φόβο του, παρουσιάζεται σχεδόν αμέσως ο επόμενος εχθρός του:
ο «κατασκευασμένος» εαυτός του! Εδώ η μάχη είναι απίστευτα άγρια, αφού από την μία πλευρά είναι η πρώτη που δίνει, και από την άλλη, οι δύο αντίπαλοι βρίσκονται μέσα το ίδιο κεφάλι. Η μάχη αυτή μπορεί να διαρκέσει από μερικές ημέρες έως αρκετούς μήνες… ή μήπως χρόνια; Καθημερινές αψιμαχίες, πισωγυρίσματα, αναστολές… «ποιος από τους δύο αντιπάλους κάνει λάθος και ποιος όχι;». Στην καλύτερη περίπτωση αυτή η κατάσταση περνά και αρχίζει η κανονική έρευνα: «Ποιο απ΄ όσα γνωρίζω είναι ψέμα; Ποιο είναι λάθος; Όλα; Ποιος μού είπε πρώτος ψέματα; Για ποιο λόγο;» Ίσως και να θυμώνει, επειδή τον είχαν δεμένο σε ακατανόητα, βάσει λογικής, δεσμά και ψάχνει να βρει τους λόγους. «Κατά ποιο τρόπο είμαι χρήσιμος ως δεμένος; Σε ποιους; Σε όλους;» Περνούν χρόνια.
Μετά από χρόνια αναζήτησης φτάνει στις νέες του απόψεις. Τότε αρχίζει και κοιτάζει γύρω του. Τους οικείους του. Αυτούς που αγαπά ή που έμαθε να αγαπά και νομίζει πως τον αγαπούν δίχως όρους. Αρχίζει να τους λέει με χαρά, για αυτά που έχει ανακαλύψει γνωρίζοντας, πως υπάρχουν πολύ περισσότερα να βρει, αφού είναι ακόμη στην αρχή της αναζήτησής του, μα και ακόμη περισσότερα από αυτά, που τους έμαθαν να γνωρίζουν.
Η μεγαλύτερη μάχη, που μπορεί να δώσει ένας άνθρωπος στη ζωή του είναι η μάχη με τον ίδιο του τον εαυτό. Η μεγαλύτερη νίκη, είναι η νίκη επί τού εαυτού του, ενώ η μεγαλύτερη και χειρότερη ήττα, είναι η ήττα από τον ίδιο του τον εαυτό. «
Το νικάν αυτόν εαυτόν πασών νικών πρώτη τε και αρίστη, το δε ηττάσθαι αυτόν υφ’ εαυτού πάντων αίσχιστόν τε άμα και κάκιστον», Πλάτων, «Νόμοι», Α΄ 626e.
Έδωσε μία μάχη με τον εαυτό του και νίκησε. Έδωσε άλλη μία μάχη με τις επιτηδευμένα λανθασμένες γνώσεις, που τον είχαν γεμίσει και νίκησε. Απέκτησε με κόπο, κόστος και μεγάλη προσπάθεια την αλήθεια του, ανακαλύπτει κάθε ημέρα που περνά καινούριες και είναι έτοιμος να μοιραστεί χαρούμενος όλη αυτήν την πνευματική κινητικότητα με αυτούς που αγαπά περιμένοντας -ίσως- άλλη μία επιβράβευση, άλλο ένα χαμόγελο.
Λάθος! Διότι εκεί ακριβώς βλέπει, πως πρέπει να δώσει κι άλλη μάχη. Μόνο, που δεν είναι προετοιμασμένος για πόλεμο αυτή την φορά και βρίσκεται μπροστά στην μεγαλύτερη έκπληξη: έχει απέναντί του αληθινούς αντιπάλους κι όχι τον εαυτό του. Δεν πιστεύει στα μάτια του: Θεωρείται εχθρός!
Μαθαίνει λοιπόν, την μεγαλύτερη αλήθεια: Ποιος είπε, πως αυτοί που ένιωθε πιο κοντά του είναι διατεθειμένοι να παραμείνουν κοντά του, αφού δεν τους μοιάζει πια; Προσπαθούν να τον γυρίσουν πίσω, στην ομάδα τους. Με το καλό, με το άγριο ή με την ειρωνεία.
Νωρίτερα είπαμε, πως το νήπιο αγαπιέται υπό όρους. Ήλθε η ώρα να βρεθεί αντιμέτωπος με αυτούς τους όρους για πρώτη φορά στη ζωή του. Δύσκολο το μάθημα, που πρέπει να πάρει κανείς. Όμως, αφού έμαθε πλέον να διαχειρίζεται δύσκολες καταστάσεις, θα δώσει το κρεσέντο των μαχών του σε αυτήν εδώ την τελευταία. Αν νικήσει και σε ετούτη, γιατί το συναισθηματικό δέσιμο και η συνήθεια μεταξύ των ανθρώπων είναι μία ακόμη τροχοπέδη, τότε ο δρόμος για τις αναζητήσεις, που δεν τις φοβάται πια, επειδή δεν τις θεωρεί δικές του, είναι ανοιχτός. Είναι έτοιμος να νιώσει κάτι πρωτόγνωρο: Την αληθινή ευτυχία τού πορεύεσθαι με την καλύτερη δυνατή συντροφιά: τον εαυτό του. Αν καταφέρει να συναντήσει συνοδοιπόρο σε αυτήν την πορεία, ακόμη καλύτερα.
Ένα σωρό φληναφήματα κυκλοφορούν σχετικά με την αλληγορία τού Σπηλαίου τού Πλάτωνα από θεωρητικούς τού εγχώριου ή/και διεθνούς Εξουσιασμού. Χριστιανοί απολογητές έφτασαν να υποστηρίζουν μάλιστα, ότι το φως, που αντικρύζουν αυτοί, που βγήκαν έξω από τη σπηλιά, είναι η λάμψη τού Γιαχβέ! (sic)
Τα δεσμά, που κρατούν δεμένους τους ανθρώπους από τη γέννησή τους είναι η παράδοση, η ηθική, οι νόμοι τής κοινωνίας, στην οποία γεννήθηκαν. Την αποτίναξη των δεσμών τους αυτών -απαραίτητη προϋπόθεση για την ελευθερία τους- δεν τολμούν να την κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι, οι οποίοι προτιμούν να παραμένουν δέσμιοι κι επί πλέον αντιδρούν σε αυτούς, που την τολμούν.
Ο Πλάτων στην Πολιτεία του, το είχε περιγράψει όμορφα: Σε κάποια σπηλιά γεννιούνται άνθρωποι και μεγαλώνοντας μαθαίνουν να ζουν εκεί, δεμένοι ο ένας με τον άλλον στο ημίφως μη έχοντας τη δυνατότητα να κοιτάξουν προς το άνοιγμα τής σπηλιάς, προς το φως, απ΄ όπου περνούν άλλοι άνθρωποι, ίδιοι με αυτούς, που ζουν στο φως τού ήλιου.
Έχουν την δυνατότητα να κοιτάξουν μόνο τις σκιές που σχηματίζονται στον τοίχο και να ακούσουν τους αντίλαλους από τους έξω ήχους. Κάποιος περνά μόνος του, άλλος κρατώντας κάτι, άλλοι σε παρέες μιλώντας κ.λπ.. Οι σκιές τους μέσα στην σπηλιά σχηματίζουν τερατουργήματα, τα οποία κινούνται στον τοίχο τής σπηλιάς.
Οι άνθρωποι τής σπηλιάς μόνον αυτές τις σκιές γνωρίζουν. Καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια, σωματική και ψυχολογική, μερικά μέλη τής δεμένης ομάδας, κόβουν τα δεσμά τους και αποφασίζουν να βγουν έξω από την σπηλιά. Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε την εσωτερική τους πάλη, την αγωνία τους, τον τρόμο τους, που αποφάσισαν να βγουν έξω και να αντιμετωπίσουν τις σκιές. Αντικρίζουν για πρώτη φορά τον εκτυφλωτικό ήλιο, που όμως τους ζεσταίνει. Συνηθίζουν τα μάτια τους στο φως αυτό κι αρχίζουν να διακρίνουν άλλους ανθρώπους. Οι σκιές μετατρέπονται σε ανθρώπους με σκιές, σαν τους ίδιους.
Γυρίζουν πίσω να πουν στους υπόλοιπους, πως δεν έχουν τίποτε να φοβούνται, πρέπει κι εκείνοι να σπάσουν τα δεσμά τους και να βγουν έξω. Ποιά είναι η αντίδραση των δεμένων; Στην αρχή τους λοιδορούν, ενώ όταν οι άλλοι συνεχίζουν να επιμένουν, τους απειλούν την ίδια τους την ζωή.
Οι ίδιοι οι δεμένοι είναι οι φρουροί τού Συστήματος.
Καλό ταξίδι…
ΧΟ. ἐμοὶ χορὸς μὲν ἡδύς, εἰ λίγεια λω- [στρ. α]
