ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (19.554-19.604)

Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

555 «ὦ γύναι, οὔ πως ἔστιν ὑποκρίνασθαι ὄνειρον
ἄλλῃ ἀποκλίναντ᾽, ἐπεὶ ἦ ῥά τοι αὐτὸς Ὀδυσσεὺς
πέφραδ᾽, ὅπως τελέει· μνηστῆρσι δὲ φαίνετ᾽ ὄλεθρος
πᾶσι μάλ᾽, οὐδέ κέ τις θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξει.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·
560 «ξεῖν᾽, ἦ τοι μὲν ὄνειροι ἀμήχανοι ἀκριτόμυθοι
γίγνοντ᾽, οὐδέ τι πάντα τελείεται ἀνθρώποισι.
δοιαὶ γάρ τε πύλαι ἀμενηνῶν εἰσὶν ὀνείρων·
αἱ μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται, αἱ δ᾽ ἐλέφαντι·
τῶν οἳ μέν κ᾽ ἔλθωσι διὰ πριστοῦ ἐλέφαντος,
565 οἵ ῥ᾽ ἐλεφαίρονται, ἔπε᾽ ἀκράαντα φέροντες·
οἳ δὲ διὰ ξεστῶν κεράων ἔλθωσι θύραζε,
οἵ ῥ᾽ ἔτυμα κραίνουσι, βροτῶν ὅτε κέν τις ἴδηται.
ἀλλ᾽ ἐμοὶ οὐκ ἐντεῦθεν ὀΐομαι αἰνὸν ὄνειρον
ἐλθέμεν· ἦ κ᾽ ἀσπαστὸν ἐμοὶ καὶ παιδὶ γένοιτο.
570 ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
ἥδε δὴ ἠὼς εἶσι δυσώνυμος, ἥ μ᾽ Ὀδυσῆος
οἴκου ἀποσχήσει· νῦν γὰρ καταθήσω ἄεθλον,
τοὺς πελέκεας, τοὺς κεῖνος ἐνὶ μεγάροισιν ἑοῖσιν
ἵστασχ᾽ ἑξείης, δρυόχους ὥς, δώδεκα πάντας·
575 στὰς δ᾽ ὅ γε πολλὸν ἄνευθε διαρρίπτασκεν ὀϊστόν.
νῦν δὲ μνηστήρεσσιν ἄεθλον τοῦτον ἐφήσω·
ὃς δέ κε ῥηΐτατ᾽ ἐντανύσῃ βιὸν ἐν παλάμῃσι
καὶ διοϊστεύσῃ πελέκεων δυοκαίδεκα πάντων,
τῷ κεν ἅμ᾽ ἑσποίμην, νοσφισσαμένη τόδε δῶμα
580 κουρίδιον, μάλα καλόν, ἐνίπλειον βιότοιο,
τοῦ ποτε μεμνήσεσθαι ὀΐομαι ἔν περ ὀνείρῳ.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,
μηκέτι νῦν ἀνάβαλλε δόμοις ἔνι τοῦτον ἄεθλον·
585 πρὶν γάρ τοι πολύμητις ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεύς,
πρὶν τούτους τόδε τόξον ἐΰξοον ἀμφαφόωντας
νευρήν τ᾽ ἐντανύσαι διοϊστεῦσαί τε σιδήρου.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·
«εἴ κ᾽ ἐθέλοις μοι, ξεῖνε, παρήμενος ἐν μεγάροισι
590 τέρπειν, οὔ κέ μοι ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισι χυθείη.
ἀλλ᾽ οὐ γάρ πως ἔστιν ἀΰπνους ἔμμεναι αἰὲν
ἀνθρώπους· ἐπὶ γάρ τοι ἑκάστῳ μοῖραν ἔθηκαν
ἀθάνατοι θνητοῖσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν.
ἀλλ᾽ ἦ τοι μὲν ἐγὼν ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα
595 λέξομαι εἰς εὐνήν, ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται,
αἰεὶ δάκρυσ᾽ ἐμοῖσι πεφυρμένη, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς
οἴχετ᾽ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν.
ἔνθα κε λεξαίμην· σὺ δὲ λέξεο τῷδ᾽ ἐνὶ οἴκῳ,
ἢ χαμάδις στορέσας ἤ τοι κατὰ δέμνια θέντων.»
600 Ὣς εἰποῦσ᾽ ἀνέβαιν᾽ ὑπερώϊα σιγαλόεντα,
οὐκ οἴη, ἅμα τῇ γε καὶ ἀμφίπολοι κίον ἄλλαι.
ἐς δ᾽ ὑπερῷ᾽ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶ
κλαῖεν ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα, φίλον πόσιν, ὄφρα οἱ ὕπνον
ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι βάλε γλαυκῶπις Ἀθήνη.

***
Ανταποκρίθηκε τότε στα λόγια της ο Οδυσσέας πολύγνωμος:
«Ω δέσποινά μου, δεν υπάρχει τρόπος άλλη το όνειρό σου
εξήγηση να βρει· αφού το εξήγησε ο Οδυσσέας ο ίδιος, είπε
το πώς θα βγει. Όλεθρος κιόλας φανερώνεται για τους μνηστήρες όλους,
κανείς δεν θα γλιτώσει τον φονικό του θάνατο.»
Πήρε ξανά τον λόγο η Πηνελόπη, με φρόνηση και γνώση:
560 «Ξένε, τα ονείρατα πολλά κι αμήχανα μας έρχονται, όμως
δεν βγαίνουν όλα αληθινά στον άνθρωπο.
Δυο πύλες έχουν τα όνειρα, σκιές ανήμπορες,
τη μια από κέρατο, την άλλη από φίλντισι φτιαγμένη:
όποια απ᾽ τη φιλντισένια πύλη βγαίνουν που γυαλίζει,
μας ξεγελούν και ψεύτικα μηνύματα μας φέρνουν·
εκείνα όμως που περνούν θυρόφυλλα από γυαλισμένο κέρατο, αυτά
εκπληρώνονται, όποιος τα ονειρευτεί στον ύπνο του.
Όσο για το δικό μου, όνειρο τρομερό, φοβάμαι πως δεν πέρασε
από την πύλη αυτή — κάτι που θα ᾽φερνε αγαλλίαση
σ᾽ εμένα και στον γιο μου.
570 Μα τώρα θέλω κάτι άλλο να σου πω, κι εσύ βάλ᾽ το στον νου σου:
αύριο φτάνει η καταραμένη αυγή, αυτή θα με χωρίσει
από του Οδυσσέα το σπίτι. Το έχω αποφασίσει, θα στήσω
αγώνισμα με τα πελέκια — αυτά που εκείνος έστηνε
μέσα σε τούτο το παλάτι, δώδεκα στη σειρά, διχαλωτά
σαν καραβίσια ξύλα, κι από μακριά τοξεύοντας, το βέλος του
πέρα για πέρα όλα τα περνούσε.
Τώρα λοιπόν θα βάλω στους μνηστήρες το άθλημα,
κι όποιος με δίχως ζόρι τεντώσει στις παλάμες του το τόξο
και κατορθώσει να περάσει τη σαΐτα κι από τα δώδεκα πελέκια,
μ᾽ αυτόν θα πάω, πίσω θ᾽ αφήσω το γαμήλιο σπίτι,
580 πανέμορφο στ᾽ αλήθεια και με τόσα πλούτη —
θα το θυμάμαι κάποτε, θα το φαντάζομαι μόνο στα όνειρά μου.»
Ανταποκρίθηκε μιλώντας ο Οδυσσέας πολύγνωμος:
«Γυναίκα σεβαστή, του Οδυσσέα ταίρι, που τον εγέννησε ο Λαέρτης,
μην αναβάλλεις άλλο σ᾽ αυτό το σπίτι τον άθλο που αποφάσισες·
γιατί θα τους προλάβει ο Οδυσσέας πανούργος και θα βρεθεί
εδώ, προτού πιάσουν αυτοί στα χέρια τους το τορνεμένο τόξο,
προτού τεντώσουν τη χορδή, προτού το βέλος τους περάσει
τ᾽ ατσάλινα πελέκια.»
Πήρε ξανά τον λόγο η Πηνελόπη, φρόνιμο κι έξυπνο μυαλό:
«Ξένε, αν θες, μπορείς μέσα σ᾽ αυτή την κάμαρη, κοντά μου
590 καθισμένος, ν᾽ ανακουφίζεις την ψυχή μου με τα λόγια σου — δεν θα ᾽κλεινε
τα βλέφαρά μου ο ύπνος. Αλλά δεν γίνεται να ξαγρυπνούν
για πάντα οι άνθρωποι· έτσι το όρισαν για τους θνητούς οι αθάνατοι,
μοίρα του καθενός πάνω στη γη, που μας χαρίζει τα γεννήματά της.
Εγώ τώρα θ᾽ ανέβω στο υπερώο, θα πέσω στο κρεβάτι μου,
ευνή των στεναγμών μου, στα δάκρυα μουσκεμένη,
αφότου ο Οδυσσέας έφυγε να πάει στο ακατονόμαστο εκείνο Κακοΐλιο.
Εκεί πηγαίνω να πλαγιάσω εγώ, εσύ πλάγιασε εδώ,
μέσα στο σπίτι μου· στρώσε, αν θες, κατάχαμα, αλλιώς θα πω
να σου ετοιμάσουνε κρεβάτι.»
600 Έτσι μιλώντας, πήρε στο φωτεινό υπερώο ν᾽ ανεβαίνει —
δεν ήταν μόνη, τη συνόδευαν κι οι άλλες παρακόρες.
Κι όταν ανέβηκε στην κάμαρή της με τις βάγιες,
στο κλάμα πάλι παραδόθηκε, τον Οδυσσέα θρηνώντας, τον αγαπημένο της,
ωσότου η Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, στα βλέφαρά της
στάλαξε νήδυμο ύπνο.

Φόβος, φοβία. Συνηθισμένες και ασυνήθιστες φοβίες, που δυσκολεύουν τη ζωή μας

Μήπως όταν ήσασταν παιδιά κρυβόσασταν κάτω από το κρεβάτι στη σκέψη του μπαμπούλα; Τρομάζατε όταν ακούγατε κεραυνούς ή όταν βλέπατε αράχνες; Ο φόβος πολλές φορές μας ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή μας με τη μορφή διάφορων ειδών φοβίας που δυσκολεύουν την καθημερινότητά μας.

Φόβος ή Φοβία

Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα που μας προστατεύει από τον κίνδυνο. Η φοβία όμως δεν έχει μεγάλη σχέση με τον κίνδυνο. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από φοβίες εκδηλώνοντας έντονο, παράλογο φόβο όταν αντιμετωπίζουν μία συγκεκριμένη κατάσταση ή όταν έρχονται σε επαφή με κάποιο αντικείμενο. Τα φοβικά άτομα πολλές φορές γνωρίζουν ότι ο φόβος τους δεν είναι δικαιολογημένος αλλά δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Τα συναισθήματα αυτά μπορεί να είναι τόσο έντονα που το άτομο να παραλύει.

Οι 3 βασικές κατηγορίες φοβίας

Εκατοντάδες φοβίες έχουν αναγνωριστεί και ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνεται και η φοβοφοβία, ο φόβος δηλαδή για τις φοβίες! Οι φοβίες χωρίζονται σε 3 κατηγορίες από τους ειδικούς:

Αγοραφοβία: έντονο άγχος σε δημόσια μέρη

Κοινωνική φοβία: φόβος και αποφυγή κοινωνικών περιστάσεων

Ειδική φοβία: παράλογος φόβος για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις

ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ:

Φόβος για τα Δημόσια Μέρη

Το άτομο που υποφέρει από αγοραφοβία φοβάται ότι θα παγιδευτεί σε ένα δημόσιο μέρος με πολύ κόσμο ή σε μέρη όπως οι γέφυρες ή η ουρά στην τράπεζα. Ο πραγματικός φόβος του είναι ότι δεν θα μπορεί να ξεφύγει εάν η αγωνία του γίνει πολύ έντονη. Η αγοραφοβία επηρεάζει κατά δύο φορές περισσότερο τις γυναίκες. Εάν δεν θεραπευτεί με τη βοήθεια κάποιου ειδικού μπορεί το άτομο να καταλήξει να μη βγαίνει καθόλου από το σπίτι.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ:

Κάτι περισσότερο από απλή ντροπή

Το άτομο που υποφέρει από κοινωνική φοβία δεν είναι απλά ντροπαλό καθώς αισθάνεται ακραίο άγχος και φόβο όταν πρέπει να παραβρεθεί σε κάποια κοινωνική περίσταση. Σκέψεις όπως: «Θα γίνει η συμπεριφορά μου αποδεκτή από τους άλλους; Θα καταφέρω να βρω τις σωστές λέξεις όταν χρειαστεί να μιλήσω; Θα καταλάβουν οι άλλοι ότι έχω άγχος;» βασανίζουν το άτομο που πάσχει από κοινωνική φοβία. Εάν το άτομο δεν ακολουθήσει την κατάλληλη θεραπεία για το πρόβλημα μπορεί να καταλήξει να αποφεύγει εντελώς κάθε κοινωνική επαφή, έχοντας έτσι αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις και στην επαγγελματική του ζωή.

ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ

Η κλειστοφοβία είναι μία συνηθισμένη ειδική φοβία που αφορά τον φόβο του ατόμου για κλειστούς χώρους. Τα άτομα με κλειστοφοβία δεν μπορούν να μπουν σε ασανσέρ ή να περάσουν μέσα από τούνελ χωρίς να βιώσουν έντονη αγωνία. Λόγω του έντονου φόβου ότι θα πάθει ασφυξία ή θα παγιδευτεί, αποφεύγει τα κλειστά μέρη και συνηθίζει να ανοίγει τα παράθυρα σε κλειστούς χώρους ή να κάθεται δίπλα σε εξόδους. Με αυτούς τους τρόπους το άτομο κάνει πιο ανεκτή την παραμονή του σε κλειστούς χώρους αλλά ακόμα και έτσι δεν μπορεί να απαλλαγεί πλήρως από τον φόβο.

ΖΩΟΦΟΒΙΑ

Ο πιο συνηθισμένος τύπος ειδικής φοβίας είναι η ζωοφοβία. Πρόκειται για έναν γενικό όρο που περιλαμβάνει μία ομάδα φοβιών που σχετίζονται με συγκεκριμένα ζώα. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι αράχνες (Αραχνοφοβία), τα φίδια (Οφιοφοβία), τα πτηνά (Ορνιθοφοβία) κ.α. Τέτοιου είδους φοβίες συνήθως εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία και εξαφανίζονται στη συνέχεια αλλά πολλές φορές μπορούν να ακολουθήσουν το άτομο και στην ενήλικη ζωή του.

ΒΡΟΝΤΟΦΟΒΙΑ: Φόβος για τους κεραυνούς

Αν και οι άνθρωποι με βροντοφοβία συνήθως κατανοούν ότι δεν κινδυνεύουν από τους κεραυνούς, συχνά αρνούνται να βγουν έξω κατά τη διάρκεια της καταιγίδας. Είναι πιθανό ακόμα και να κρύβονται μέσα στο σπίτι, πίσω από τον καναπέ ή μέσα στην ντουλάπα μέχρι να περάσει η καταιγίδα. Ένας άλλος παρόμοιος τύπος φοβίας είναι η αστραποφοβία, που περιλαμβάνει τους κεραυνούς αλλά και τις αστραπές και εμφανίζεται σε ανθρώπους και σε ζώα.

ΑΚΡΟΦΟΒΙΑ – ΥΨΟΦΟΒΙΑ

Η ακροφοβία ή υψοφοβία εκδηλώνεται με έντονο φόβο και αγωνία όταν το άτομο βρεθεί σε μεγάλο ύψος. Μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και αν το άτομο χρειαστεί να ανέβει μία σκάλα. Ο φόβος είναι τόσο έντονος κάποιες φορές που το άτομο παραλύει και δεν μπορεί να κινηθεί. Μπορεί να εμπλέξει το άτομο σε επικίνδυνες καταστάσεις καθώς κάνει δύσκολη την ασφαλή κατάβαση από ψηλά σημεία.

ΑΕΡΟΦΟΒΙΑ

Κάποιος με αεροφοβία φοβάται να πετάξει. Συνήθως εμφανίζεται μετά από κάποια τραυματική εμπειρία με αεροπλάνο όπως είναι οι έντονες αναταράξεις ή η κρίση πανικού κάποιου συνεπιβάτη. Ακόμα και αν το περιστατικό ξεχαστεί ο φόβος παραμένει και μπορεί να πυροδοτηθεί και σε άλλες περιστάσεις, όπως παρακολουθώντας μία ταινία ή μία συντριβή αεροπλάνου στην τηλεόραση. Η υπνοθεραπεία είναι μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση του τραύματος και την αντιμετώπιση αυτού του τύπου φοβίας.

ΦΟΒΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΑΙΜΑ

Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα φοβιών σχετικών με το αίμα, τις ενέσεις και τα τραύματα. Σε αυτές περιλαμβάνεται η αιμοφοβία και η τρυπανοφοβία (φόβος για τις ενέσεις). Πολλοί άνθρωποι εκδηλώνουν φοβίες σχετικές με τα τραύματα ή τις ιατρικές επεμβάσεις. Όταν τα άτομα αυτά έρχονται αντιμέτωπα με τέτοιου είδους διαδικασίες συχνά λιποθυμούν.

ΦΟΒΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΟ

Κάποιες φοβίες μοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει από τη ζώνη του λυκόφωτος. Η τρισκαιδεκαφοβία είναι ο φόβος για οτιδήποτε σχετίζεται με τον αριθμό 13. Υπάρχει επίσης αναγνωρισμένη φοβία για τα φαντάσματα, καθώς και φοβία για τις νυχτερίδες.

ΕΜΕΤΟΦΟΒΙΑ

Η εμετοφοβία εκδηλώνεται με παράλογο φόβο για τον εμετό και συνήθως ξεκινά να εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες και μετά από κάποιο τραυματικό επεισόδιο. Για παράδειγμα, το παιδί κάνει εμετό δημόσια ή βλέπει κάποιον συμμαθητή του σε αυτή την κατάσταση. Η αγωνία μπορεί να πυροδοτηθεί με την σκέψη του εμετού ή ακόμα και του νοσοκομείου όπου ο εμετός είναι κοινό φαινόμενο. Όπως και στην περίπτωση της αεροφοβίας, η υπνοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά σαν μέρος της θεραπείας.

ΚΑΡΚΙΝΟΦΟΒΙΑ

Οι άνθρωποι με καρκινοφοβία ζουν με τον έντονο φόβο ότι θα νοσήσουν από καρκίνο. Κάθε μικρή ενόχληση είναι και ένα σημάδι ότι μία κακοήθεια έχει ξεκινήσει. Για παράδειγμα, ένας απλός πονοκέφαλος μπορεί να μεταφραστεί από ένα άτομο με καρκινοφοβία ως όγκος στον εγκέφαλο. Η γνωστική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο που υποφέρει από καρκινοφοβία να επανακτήσει τον έλεγχο στη ζωή του.

ΝΕΟΦΟΒΙΑ – ΓΕΡΟΝΤΟΦΟΒΙΑ

Κάποιος που φοβάται οτιδήποτε νέο υποφέρει από νεοφοβία. Και κάποιος που φοβάται τι διαδικασία του γήρατος ή τους ηλικιωμένους ανθρώπους έχει γεροντοφοβία. Κάπου ανάμεσα μπορεί να βρείτε κάποιον που φοβάται ότι θα αεριστεί σε δημόσιο χώρο κάποιον που φοβάται υπερβολικά τον οδοντίατρο (οδοντιατρική φοβία) ή κάποιον που πανικοβάλλεται μπροστά σε ένα πιάτο με σπαράγγια.

Οι φοβίες αλλάζουν τη ζωή μας

Οι φοβίες οδηγούν στην αλλαγή του τρόπου ζωής του ατόμου με σκοπό την αποφυγή του αντικειμένου ή της κατάστασης που προκαλεί τον φόβο. Η ζωή του επίσης αλλάζει με την προσπάθεια να συγκαλύψει τη φοβία από τους γύρω του. Κάποιοι άνθρωποι αναπτύσσουν προβλήματα με τους φίλους και την οικογένειά τους, αποτυγχάνουν στο σχολείο ή στην επαγγελματική τους ζωή.

ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛ

Οι αλκοολικοί έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν κάποιου είδους φοβία. Αντίστροφα, τα φοβικά άτομα έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να εθιστούν στο αλκοόλ στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις φοβίες τους.

ΜΙΑ «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ» ΥΠΟΘΕΣΗ

Αν και οι φοβίες μπορούν να επηρεαστούν από την κουλτούρα και να πυροδοτηθούν από διάφορα γεγονότα στη ζωή του ατόμου, είναι συχνό το φαινόμενο να βλέπουμε να αναπτύσσονται φοβίες μέσα στην οικογένεια. Οι άνθρωποι που έχουν στενή συγγένεια με κάποιο φοβικό άτομο έχουν 3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν φοβία από κάποιον χωρίς οικογενειακό ιστορικό.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η συστηματική απευαισθητοποίηση είναι μία διαδικασία που καλεί το άτομο να αντιμετωπίσει τον φόβο του ερχόμενο σταδιακά και ελεγχόμενα σε επαφή με καταστάσεις που ομοιάζουν με το αντικείμενο του φόβου. Με τον καιρό, και όσο το άτομο αναπτύσσει την αυτοπεποίθησή του, ο φόβος φθίνει. Η διαδικασία αυτή συνήθως γίνεται με σκοπό την αλλαγή του τρόπου σκέψης και την ανάπτυξη νέων μοντέλων αντίδρασης στα ερεθίσματα που προκαλούν τον φόβο.

Εκείνος που δεν λυγίζει, σπάει μονομιάς

Η ζωή, θα προσπαθήσει να μας “σπάσει”. Όχι όμως για να μας σκοτώσει, μα για να μας δυναμώσει.

Ο πιο απόλυτος, ο πιο αλύγιστος νους, είναι στην ουσία και ο πιο εύθραυστος ο πιο επικίνδυνος για να πάθει ζημιά, γιατί εκείνος, δεν λυγίζει, σπάει μονομιάς.

Είθε, να γινόμαστε σαν το νερό ευέλικτοι, στα βαθύτερα θέματά μας και σαν νερό να υπερβαίνουμε τα εμπόδια μπροστά μας, με προσοχή, γνώση, αίσθηση μα και συναίσθηση.

Να γινόμαστε αέρας και έξω από το κουτάκι να σκεφτόμαστε, να ξαναγινόμαστε.

Να γινόμαστε Γη και να βγάζουμε ρίζες βαθιές για να κρατηθούμε όταν χρειαζόμαστε από γερές βάσεις.

Να γινόμαστε φωτιά και με την ζεστασιά και το πάθος της να ζωντανεύουμε και άλλους γύρω μας.

Να γινόμαστε κίνηση, γέλιο, ροή και με αυτά σαν εργαλεία, από την στασιμότητα και την μεγάλη σοβαρότητα να βγαίνουμε χορεύοντας, ακούγοντας τα μέσα μας, ακούγοντας την καρδιά μας, ακούγοντας εμάς.

Οι γονείς «ευνουχίζουν» τα συναισθήματα των παιδιών

Είναι μια συνηθισμένη σκηνή. Ένα παιδί περπατά νευρικά στο μπροστινό μέρος ενός βατήρα, κοιτάζει κάτω και το κυριεύει ο φόβος. Θέλει να δραπετεύσει: να φύγει από το βατήρα, την πισίνα, το καλοκαίρι γενικότερα.

Ένας γονιός ή κηδεμόνας βλέπει τι συμβαίνει και η πιο φυσική παρόρμηση παίρνει τον έλεγχο. Φωνάζουν στο φοβισμένο παιδί: «Θα είσαι μια χαρά! Απλά πήδα!» Το παιδί κοιτάζει τον υποτιθέμενο παντογνώστη ενήλικα και σκέφτεται: “Είσαι τρελός;”

Οι ενήλικες γνωρίζουν την αλήθεια. Ξέρουν ότι το παιδί θα είναι μια χαρά. Ξέρουν ότι το μικρό αγόρι ή κορίτσι πιθανότατα θα διασκεδάσει τόσο πολύ πηδώντας από τον βατήρα που θα νευριάσει όταν έρθει η ώρα να φύγουν από την πισίνα.

Ο γονιός σκέφτεται: «Πήδα επιτέλους. Θα το λατρέψεις. Κι εγώ φοβόμουν κάποτε τους βατήρες, αλλά έμαθα ότι δεν ήταν τόσο κακό». Το παιδί όμως σκέφτεται: «Αυτό είναι πολύ μακριά. Μπορεί να χτυπήσω. Μπορεί να πεθάνω! Φοβάμαι τόσο πολύ».

Χωρίς να το θέλει, ο γονέας ακυρώνει εντελώς την οπτική του παιδιού για την κατάσταση. Μέσω αυτής της ακύρωσης, το παιδί μπορεί να αρχίσει να σκέφτεται: «Τι συμβαίνει με μένα. Πρέπει να είμαι ηλίθια για να φοβάμαι. Η μαμά/ο μπαμπάς μου είναι τόσο θυμωμένη μαζί μου αυτή τη στιγμή». Δεν είναι ακριβώς αυτό που ήθελε ο γονιός, έτσι δεν είναι;

Άλλες μορφές ακύρωσης περιλαμβάνουν δηλώσεις όπως: «Μην είσαι τόσο υπερβολικός», «Δεν το εννοούσες αυτό», «Μην ανησυχείς γι’ αυτό», «Βλέπεις, δεν ήταν και τόσο κακό».

Πώς προκύπτει λοιπόν αυτή η ακύρωση; Δύο παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο. Πρώτον, ο γονέας μπορεί πραγματικά να μην καταλαβαίνει την οπτική γωνία του παιδιού. Τα χρόνια ζωής έχουν θολώσει τη μνήμη για το πόσο αθώο και αφελές είναι το μυαλό ενός παιδιού. Αν υπήρξατε μανιώδης δύτης και μπήκατε στην ομάδα του πανεπιστημίου στο λύκειο, μπορεί να μην έχετε σχέση με τον απόλυτα φυσικό φόβο του παιδιού σας.

Ένας άλλος λόγος είναι ότι ο γονιός μπορεί να έχει αποφασίσει εδώ και καιρό ότι είναι «καλύτερο» ή «σωστό» να αποφεύγεται ο φόβος και το άγχος, δημιουργώντας έτσι ασπρόμαυρες καταστάσεις στις οποίες το παιδί πρέπει να ανταποκριθεί. Μια πολύ βασική αντίδραση σε κάτι καινούργιο, το άλμα από ένα ψηλό σημείο, γίνεται ανήκουστη, επειδή το παιδί πρέπει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του γονέα.

Ένα τελευταίο σημείο είναι ότι τα συναισθήματα του ίδιου του γονέα ενεργοποιούνται όταν βλέπει το άγχος ή τη θλίψη του παιδιού του. Εάν ο γονέας έχει ιστορικό αποσιωπήσεων των δικών του δύσκολων συναισθημάτων, είναι πιο πιθανό να κάνει το ίδιο και στο παιδί του. Ο γονέας μπορεί να πιέσει περισσότερο το παιδί του για να ανακουφίσει τα δικά του συναισθήματα ανεπάρκειας ή άγχους.

Για να αλλάξετε ένα περιβάλλον που ακυρώνει το παιδί σε ένα περιβάλλον που προωθεί την ικανότητά του να αυτορυθμίζεται, χρειάζεται να προσπαθήσετε να δείξετε πραγματική κατανόηση της προοπτικής του παιδιού. Δεν λέμε πλέον: «Θα είσαι μια χαρά», αλλά αντιθέτως αναγνωρίζουμε τον φόβο. «Φαίνεται πολύ μακριά από τον βατήρα, έτσι δεν είναι; Αναρωτιέμαι αν ανησυχείς μήπως χτυπήσεις όταν πέσεις στο νερό. Θυμάμαι ότι φοβήθηκα κι εγώ την πρώτη φορά που πήδηξα από τον βατήρα».

Άλλες μορφές επικυρωτικών δηλώσεων περιλαμβάνουν: «Μπορώ να καταλάβω πώς αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό», «Δεν πειράζει να νιώθεις αναστατωμένος», «Πες μου περισσότερα γι’ αυτό που σκέφτεσαι», « Μπορώ να καταλάβω πώς αντέδρασες όπως αντέδρασες. Ίσως την επόμενη φορά να υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση;»

Αυτού του είδους οι δηλώσεις βοηθούν το παιδί σας να καταλάβει ότι τα συναισθήματά του είναι εντάξει. Όχι μόνο είναι εντάξει, αλλά είναι και τυπικά. Εξερευνώντας τα συναισθήματα του παιδιού σας, το βοηθάτε ουσιαστικά να αποδεχτεί τα συναισθήματά του και να βρει τρόπους να ξεπεράσει τη δυσφορία.

Επιτρέπετε στο παιδί σας να λύνει προβλήματα, να πειραματίζεται και να εξερευνά το περιβάλλον του χωρίς ντροπή. Κατά πάσα πιθανότητα το παιδί σας θα είναι μια χαρά. Αλλά αυτή τη στιγμή, αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να ακούσει.

Ο τυφλός πρίγκιπας

– Ο πρίγκιπας Δώρος είναι τυφλός.
– Δεν είναι δυνατόν. Στη φωτογραφία στην εφημερίδα τα γαλάζια του μάτια φαίνονται πανέμορφα.
– Πανέμορφα, μόνο που δεν βλέπουν. Η βασίλισσα κλαίει μέρα νύχτα απ’ τη στενοχώρια της.

Ο βασιλιάς κάλεσε στο παλάτι τους καλύτερους γιατρούς της Μορλανδίας. Τους έταξε τον ουρανό με τ’ άστρα αν κατάφερναν να βοηθήσουν τον γιο του να βρει την όρασή του.

– Άδικος κόπος. Να, κοιτάξτε. Οι γιατροί φεύγουν κουνώντας το κεφάλι απαρηγόρητοι.
– Ο καθηγητής Μπελόνης, ο καθηγητής Χαρτόνης κι ο καθηγητής Ντε Μάξιμος… Μα φεύγουν όλοι;
– Λένε ότι έμεινε ένας πίσω.
– Ποιος, αυτός; Μα αυτός δεν είναι γιατρός.
– Και τότε τι κάνει εκεί; Όταν η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά…

Η επιστήμη μπορεί να τα σηκώνει, ο Ζερμπίνος όμως ποτέ. Ο Ζερμπίνος δεν ήταν ούτε καθηγητής ιατρικής ούτε γιατρός. Ήταν ένας απλός γεράκος, πάντα μαυροντυμένος, που το μόνο χρώμα που είχε πάνω του ήταν το κοκκινωπό του μούσι.

– Είναι μάγος. Υποσχέθηκε να γιατρέψει τον πρίγκιπα με τα μαγικά του κόλπα.

Όταν ο κόσμος αρχίζει να μιλάει, σταματημό δεν έχει… Κι επιπλέον λέει πράγματα παράλογα, πράγματα που τα βγάζει από το μυαλό του. Το πλήθος που είχε μαζευτεί μπροστά από την πύλη του παλατιού δεν σταματούσε λεπτό να μιλάει γι’ αυτή την τραγωδία.

Ο Ζερμπίνος όμως όχι μόνο δεν ήταν μάγος, αλλά είχε μαύρα μεσάνυχτα από μαγικά κόλπα. Είχε καταφέρει να τρυπώσει -άγνωστο πώς- στην ομάδα των γιατρών που είχαν έρθει από τα πέρατα του κόσμου για να εξετάσουν τον τυφλό πρίγκιπα. Όλη την ώρα στεκόταν σε μια γωνιά του δωματίου του μικρού Δώρου, του μικρού με τα υπέροχα γαλάζια μάτια που κοιτούσαν ορθάνοιχτα το σκοτάδι. Δεν είχε πει κουβέντα όση ώρα μιλούσαν οι σπουδαίοι γιατροί. Δεν είχε προτείνει να του δώσουν ούτε ένα φάρμακο. Δεν είχε συμβουλεύσει να του κάνουν εγχείρηση. Μονάχα όταν αποχώρησε και ο τελευταίος γιατρός ο Ζερμπίνος, καμπουριασμένος και θλιμμένος σαν ηττημένος στρατηγός, ζήτησε δειλά να πάρει τον λόγο.

– Τι θέλεις, καλέ μου άνθρωπε; τον ρώτησε ο βασιλιάς.
Δεν βλέπεις τον πόνο μας; Αν θέλεις να μου ζητήσεις κάποια χάρη, έλα άλλη μέρα.

– Εγώ, άρχισε να λέει ο Ζερμπίνος στρίβοντας την κόκκινη γενειάδα του, ήθελα να σας ζητήσω τη χάρη να μ’ αφήσετε να κάνω μια δοκιμή…
– Τι δοκιμή;
– Δεν θα πιάσω τα μάτια της Αυτού Μεγαλειότητάς του. Το μόνο που θέλω είναι να του μιλήσω.
– Καλέ μου άνθρωπε, το μωρό δεν είναι καλά καλά δύο μηνών ακόμα και θέλεις να σε καταλάβει;
– Εγώ νομίζω ότι θα με καταλάβει. Αφήστε με να προσπαθήσω…

Ο Ζερμπίνος πλησίασε στο χρυσό κρεβάτι του Δώρου κι έπιασε το χεράκι του πρίγκιπα, ενώ όλοι τριγύρω τον κοιτούσαν με κομμένη την ανάσα. Ύστερα κοίταξε τον βασιλιά, που σκούπιζε τα δάκρυά του στον μανδύα του, και βάλθηκε να λέει:

– Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς. Ήταν σπουδαίος βασιλιάς, φορτωμένος με χρυσάφια και ασήμια. Στο κεφάλι φορούσε ένα στέμμα στολισμένο με ρουμπίνια. Είχε μαύρα γένια, μυτερά…
– Τον παλιάνθρωπο ψέλλισε ο οικονόμος στην πρώτη καμαριέρα της βασίλισσας. Περιγράφει τον άρχοντά μας λες και είναι κανένα αντικείμενο. Δεν έχει ίχνος σεβασμού αυτός. Να δείτε που ο βασιλιάς μου θα τον πετάξει κλοτσηδόν έξω και θα του σπάσει το σκήπτρο του στο κεφάλι!
– …Και είχε, συνέχισε ο Ζερμπίνος, ένα σκαλιστό φιλντισένιο σκήπτρο, και κάθε τόσο έξυνε μ’ αυτό τη γενειάδα του.

Ο βασιλιάς, που πράγματι εκείνη την ώρα έξυνε τη γενειάδα του, κοντοστάθηκε απορημένος και κατακοκκίνισε απ’ την οργή του. Και πάνω που ετοιμαζόταν να ανοίξει το στόμα του και να ξεστομίσει ποιος ξέρει τι λέξεις στον άμοιρο τον Ζερμπίνο, συνέβη κάτι εντελώς απρόσμενο.
Ο πρίγκιπας Δώρος χαμογελούσε «σαν να έβλεπε» τον τρανό βασιλιά του παραμυθιού. Και τότε του άπλωσε τα χέρια, λες και ήθελε να παίξει με το φιλντισένιο του σκήπτρο.

– Με βλέπει φώναξε ο βασιλιάς, που κατάλαβε πρώτος απ’ όλους. Θεέ μου, τα μάτια του με βλέπουν.
– Μια φορά κι έναν καιρό ήταν και μια βασίλισσα, συνέχισε ο Ζερμπίνος. Ήταν σπουδαία βασίλισσα, με έναν κόκκινο μανδύα στολισμένο με χρυσά κεντίδια. Είχε ξανθά μαλλιά και στο κεφάλι φορούσε ένα αστραφτερό στέμμα που έμοιαζε σαν πουλάκι στη φωλιά του…

Ο Δώρος χαμογέλασε και πάλι, με το κεφαλάκι του στραμμένο στη βασίλισσα, λες και την έβλεπε, και άπλωσε τα χέρια για να πιάσει το στέμμα της. Η βασίλισσα γονάτισε δίπλα στην πριγκιπική κούνια και ο μικρός πρίγκιπας βύθισε τα χέρια του στα μαλλιά της.

– Με βλέπει! Μου χαμογέλασε! φώναζε η βασίλισσα κλαίγοντας ανακουφισμένη.
Ο κόσμος δεν σταμάτησε να σχολιάζει αυτή την περίεργη γιατρειά.

– Κοίτα να δεις, ένας απλός παραμυθάς κατάφερε αυτό που δεν μπόρεσαν να κάνουν οι πιο διάσημοι καθηγητάδες του κόσμου.
– Αστειεύεστε ή έγινε όντως καλά; Δηλαδή θεραπεύτηκε στ’ αλήθεια;
– Όχι ακριβώς. Είναι όμως σε καλό δρόμο.
– Βλέπει ή δεν βλέπει;
– Βλέπει μόνο όταν του μιλάει ο Ζερμπίνος.
– Και τι του λέει;
– Του περιγράφει τι υπάρχει γύρω του, σαν να του λέει παραμύθι. Για παράδειγμα, αν υπάρχει ένα ποτήρι πάνω στο τραπέζι, ο Ζερμπίνος του λέει: «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα ποτήρι…» Κι ο μικρός πρίγκιπας βλέπει το ποτήρι με το νερό και το τριαντάφυλλο που έχει μέσα, ή την καμέλια.
– Κι αν δεν του πει τίποτα;
– Τότε δεν βλέπει τίποτα. Για την ώρα βλέπει μόνο ό,τι του λέει ο Ζερμπίνος.
– Άλλο κι αυτό. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι ο Ζερμπίνος δεν θα του λέει άλλα αντ’ άλλων…

Ο Ζερμπίνος δεν άξιζε τέτοιου είδους υπονοούμενα! Ήταν ένας τίμιος κι ευσυνείδητος παραμυθάς, και θα προτιμούσε να του κοπεί το χέρι παρά να πει ψέματα στον πρίγκιπα.

Ο Δώρος δεν κουράστηκε στιγμή από τις ιστορίες του. Λογικό, ε; Μήπως εμείς κουραζόμαστε μ’ αυτά που βλέπουν τα μάτια μας; Μόλις ξυπνούσε, φώναζε τον Ζερμπίνο που κοιμόταν στο διπλανό δωμάτιο:

– Ζερμπίνο, είσαι εδώ; Έλα γρήγορα. Δείξε μου τον γαλάζιο ουρανό και τον λαμπερό ήλιο…
Και ο Ζερμπίνος, υπομονετικός και λεπτομερής στις περιγραφές του, ξεκινούσε σιγά σιγά να διηγείται:
– Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια όμορφη μέρα…

Αν όμως ο ουρανός ήταν συννεφιασμένος η ο κήπος του παλατιού ήταν τυλιγμένος στην ομίχλη, ο Ζερμπίνος ξεκινούσε κάπως έτσι την ιστορία του:

– Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια άσχημη μέρα…
Ο πρίγκιπας Δώρος έβλεπε τον συννεφιασμένο ουρανό, τη βροχή πάνω στα τζάμια και θύμωνε:

– Δεν θέλω. Δεν θέλω να βλέπω άσχημα πράγματα. Πες μου άλλη ιστορία!
– Μεγαλειότατε, δεν μπορώ.
– Σε διατάζω!
– Μεγαλειότατε, τα μάτια είναι πλασμένα για να βλέπουν ό,τι υπάρχει γύρω μας. Και τα δυσάρεστα και τα ευχάριστα.

Ο πρίγκιπας χλόμιαζε από το πείσμα του και δεν έλεγε κουβέντα όλη την υπόλοιπη μέρα.
Μια φορά, λίγο μετά τα δέκατα όγδοα γενέθλιά του, ενώ ο Δώρος και ο Ζερμπίνος είχαν πάει με τα άλογα στο δάσος, ένα νεογέννητο πουλάκι έπεσε από τη φωλιά του. Μια αγριόγατα, που είχε στήσει καρτέρι κάτω από το δέντρο, το έκανε μια χαψιά. Ο Δώρος «είδε» τα πάντα, γιατί του τα περιέγραψε όλα ο Ζερμπίνος χωρίς να παραλείψει το παραμικρό. Δεν του απέκρυψε ούτε το τρέμουλο του μικρού άφτερου πουλιού ούτε το σατανικό χαμόγελο της πανάσχημης γάτας.

– Δεν θέλω, φώναξε ο Δώρος, σταματώντας απότομα το άλογό του.
– Μα, Μεγαλειότατε…
– Μη μιλάς! Τώρα θα δεις τι θα κάνω.

Και τότε έκλεισε τα μάτια και βάλθηκε να διηγείται ο ίδιος:

– Μια φορά κι έναν καιρό ένα νεογέννητο πουλάκι έπεσε απ’ τη φωλιά του. Ένας άσπλαχνος γάτος πήγε να το καταβροχθίσει, αλλά ένας θαρραλέος πρίγκιπας που περνούσε από κει με το άλογό του πυροβόλησε τον γάτο και τον σκότωσε. Ύστερα πήρε το πουλάκι, το απίθωσε ξανά στη φωλιά του και συνέχισε τον δρόμο του…
Και τότε ο πρίγκιπας άρχισε να τραγουδάει έναν χαρούμενο σκοπό και σπιρούνισε το άλογό του. Ο Ζερμπίνος αναγκάστηκε να τρέξει με το δικό του άλογο για να τον προφτάσει.

– Είδα ό,τι είπα, φώναξε ο Δώρος ενθουσιασμένος. Τώρα πια δεν σ’ έχω ανάγκη. Μπορώ να διηγούμαι μόνος μου τι υπάρχει γύρω μου.
Ο Ζερμπίνος έσκυψε το κεφάλι θλιμμένος.

– Δεν περνάς καλά μαζί μου τόσα χρόνια; Δεν είσαι ευχαριστημένος;
– Θα ήμουν αν προλαβαίναμε να αρπάξουμε το πουλάκι από τα νύχια του γάτου.
– Ένα ωραίο παραμύθι δεν φτάνει για να σβήσει όλα αυτά τα άσχημα πράγματα που συμβαίνουν.
– Εμένα μου φτάνει και μου παραφτάνει, του μίλησε απότομα ο πρίγκιπας.

Και από εκείνη τη μέρα, κάθε φορά που ο Ζερμπίνος Η περιέγραφε κάτι στενάχωρο που έβλεπε γύρω του, ο Δώρος τον διέταζε να σωπάσει. Κι ύστερα άρχιζε να αφηγείται εκείνος τα πράγματα με τον δικό του τρόπο, εφευρίσκοντας μια ιστορία χαρούμενη και αισιόδοξη που τον ευχαριστούσε όπως μια ωραία μέρα με λιακάδα. Έτσι «έβλεπε» μόνο την όμορφη πλευρά των πραγμάτων.

Ο Ζερμπίνος δοκίμασε να μιλήσει με τον βασιλιά, όμως δεν κατάφερε να τον πείσει ότι αυτό που είχε ο γιος του ήταν ενός είδους αρρώστια. Μια αρρώστια χειρότερη από την τύφλωση, γιατί ο πιο άρρωστος απ’ όλους τους ανθρώπους είναι αυτός που «δεν θέλει» να βλέπει τα πράγματα έτσι όπως ακριβώς είναι.

– Είναι νέος ακόμα, είπε ο βασιλιάς. Κι ήταν γραφτό του να τον βρει αυτή η φριχτή συμφορά. Πού είναι το κακό λοιπόν αν βρίσκει παρηγοριά στο να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά; Θα αλλάξει όταν χρειαστεί να πάρει τη θέση μου.

Δυστυχώς όμως δεν ήρθαν έτσι τα πράγματα. Όταν ο βασιλιάς πέθανε, ο Δώρος πήρε πράγματι τη θέση του. Μόνο που δεν έχασε αυτό το συνήθειο που είχε, να προτιμάει δηλαδή τις ψευδαισθήσεις από την πραγματικότητα. Αν ο Υπουργός των Οικονομικών τού έλεγε ότι τα ταμεία του κράτους είχαν σχεδόν αδειάσει, εκείνος άρχιζε να μιλάει για βουνά από χρυσές λίρες, κι επειδή ήταν σαν να τα έβλεπε, έδινε μια τρανή γιορτή στο παλάτι για να ξοδέψει μερικά. Ώσπου ξέσπασε πόλεμος και οι εχθροί εισέβαλαν στη χώρα του Δώρου. Εκείνος όμως παρηγοριόταν μιλώντας για ένδοξες νίκες και εκπληκτικές κατακτήσεις.

Κάπως έτσι λοιπόν έχασε τον θρόνο του και τον εγκατέλειψαν όλοι. Όχι όμως και ο αφοσιωμένος Ζερμπίνος, που συνέχισε να τον ακολουθεί πιστά, περιγράφοντας τα πάντα γύρω του:

– Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια καλύβα στο δάσος. Στην καλύβα αυτή ζούσε ο πρίγκιπας Δώρος. Τριγύρω φύτρωναν χαμόκλαδα και αγκάθια…
– Όχι! Τριαντάφυλλα και μανόλιες! Τριαντάφυλλα και γιασεμιά!

Ήταν αδιόρθωτος ακόμη και μέσα στη φτώχεια του.

Μια μέρα όμως… Μια μέρα ο Δώρος άκουσε κάποιον να χτυπάει την πόρτα της καλύβας του. Ο Ζερμπίνος του έδειξε, περιγράφοντάς του με ειλικρίνεια και κάθε λεπτομέρεια, ένα αγοράκι κι ένα κοριτσάκι που είχαν απλωμένο το χέρι. Ο μπαμπάς τους είχε πεθάνει στον πόλεμο. Η μαμά τους είχε πεθάνει κι αυτή από τη στενοχώρια της. Και τώρα που είχαν απομείνει μόνα, δεν είχαν πια σπίτι, ούτε ένα κρεβάτι για να κοιμηθούν, ούτε καν μια γαβάθα σούπα να φάνε. Οι περιπέτειές τους όμως δεν τελείωναν εκεί. Το αγοράκι ήταν τυφλό και η αδερφούλα του το κρατούσε πάντα από το χέρι για να του δείχνει τον δρόμο.

Ο Δώρος, κατά το συνήθειό του, μπήκε στον πειρασμό να κλείσει τα μάτια και να φανταστεί πως δύο νεαροί πρίγκιπες είχαν έρθει επίσκεψη για να τον καλέσουν σε έναν μεγάλο χορό. Όμως την ίδια στιγμή, το τυφλό αγοράκι σκόνταψε στην πόρτα. Ο Δώρος άπλωσε τα χέρια του για να το βοηθήσει να μην πέσει και το είδε. Είδε το χλομό του πρόσωπο, τα δάκρυα που κυλούσαν στα βρόμικα μάγουλά του, το αδύνατο κορμάκι του που έτρεμε μέσα στα σκισμένα του παλιόρουχα. «Είδε» το αγόρι έτσι όπως ακριβώς ήταν κι ένιωσε συμπόνια για εκείνο. Το είδε τόσο μικρό, φτωχό και ταλαιπωρημένο, που ο πειρασμός του να βρει καταφύγιο σε ένα ωραίο παραμύθι τού φάνηκε αυτό ακριβώς που ήταν: δειλία.

– Ελάτε μέσα, είπε στα αδερφάκια, εσείς είστε σαν δυο πουλάκια που έπεσαν απ’ τη φωλιά τους, όμως η αγριόγατα δεν θα σας φάει. Αυτό το σπίτι θα είναι και δικό σας κι εγώ θα είμαι σαν πατέρας για σας. Είμαι βέβαια λιγάκι νέος για μπαμπάς αλλά, αν δεχτείτε, θα σας φροντίζω εγώ. Θα είμαι εδώ για να σας δείξω ότι σ’ αυτό τον κόσμο, ανάμεσα σε τόσα και τόσα άσχημα, υπάρχουν και πολλά όμορφα πράγματα.

Ο Ζερμπίνος δεν είπε τίποτα. Ίσα ίσα που χαμογέλασε. Μέσα του όμως ήταν χαρούμενος γιατί ο Δώρος είχε βρει επιτέλους γιατρειά.

«Τώρα βλέπει στ’ αλήθεια», σκέφτηκε. «Βλέπει επειδή θέλει να δει τι μπορεί να κάνει για να προσφέρει λίγη ευτυχία στους άλλους».

Ο Νόμος της Πρόθεσης και της Επιθυμίας

Κάθε πρόθεση και κάθε επιθυμία διαθέτει εγγενείς μηχανισμούς για την πραγματοποίηση της.

Η πρόθεση και η επιθυμία στο πεδίο της καθαρής δυνατότητας διαθέτει απεριόριστη οργανωτική δύναμη. Όταν εισαγάγουμε μια πρόθεση στο εύφορο έδαφος της καθαρής δυνατότητας, επιστρατεύουμε αυτήν την απεριόριστη οργανωτική δύναμη ώστε να εργαστεί για µας. Στην αρχή υπήρξε η επιθυμία, η οποία ήταν το πρώτο σπέρμα του νου.

Οι σοφοί, αφού πρώτα διαλογίστηκαν βαθιά, ανακά­λυψαν μέσα στη σοφία τους τη σχέση του υπαρκτού µε το ανύ­παρκτο.

Ένας από τους βασικούς Πνευματικούς Νόμους για την Επιτυχία του ανθρώπου είναι ο Νόμος της Πρόθεσης και της Επιθυμίας. Αυτός ο νόμος βασίζεται στο γεγονός ότι η ενέργεια και οι πληροφορίες ενυπάρχουν παντού μέσα στη φύση.

Πράγματι, στο κβαντικό πεδίο δεν υπάρχουν παρά µόνο ενέργεια και πληροφορίες. Και φυσικά, το κβαντικό πεδίο της μοντέρνας φυσικής είναι απλά ένα ακόμα όνομα για το πεδίο της καθαρής συνείδησης ή καθαρής δυνατότητας.

Ας εξετάσουμε αυτόν τον ισχυρισμό µε κάποια λεπτομέρεια.

Ένα λουλούδι, ένα ουράνιο τόξο, ένα δέντρο, ένα χορταράκι, ένα ανθρώπινο σώμα, όταν διασπαστούν στα βασικά τους στοιχεία, αποτελούνται από ενέργεια και πληροφορίες. Ολόκληρο το σύμπαν – στην ουσιαστική του μορφή – δεν είναι παρά μια κίνηση της ενέργειας και των πληροφοριών. Η μόνη διαφορά ανάμεσα σ’ εσάς και ένα δέντρο είναι οι πληροφορίες και η ενέργεια που περιέχουν τα αντίστοιχα σώματα.

Στο υλικό επίπεδο, τόσο εσείς όσο και το δέντρο αποτελείστε από τα ίδια ανακυκλώσιμα υλικά: άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο, άζωτο και μερικά άλλα στοιχεία σε απειροελάχιστες ποσότητες. Θα μπορούσατε ν’ αγοράσετε αυτά τα υλικά από μια αποθήκη µε μερικά χιλιάρικα …

Η διαφορά, λοιπόν, ανάμεσα σ’ εσάς και το δέντρο δεν είναι ο άνθρακας, το υδρογόνο και το οξυγόνο. Στην πραγματικότητα, εσείς και το δέντρο ανταλλάσσετε συνεχώς άνθρακα και οξυγόνο μεταξύ σας.

Η αληθινή διαφορά ανάμεσά σας βρίσκεται στην ενέργεια και τις πληροφορίες που σας χαρακτηρίζουν.

Μέσα στο σχέδιο της φύσης, εγώ και εσείς αποτελούμε προνομιούχα όντα. Διαθέτουμε ένα νευρικό σύστημα που μπορεί ν’ αντιλαμβάνεται το ενεργειακό και πληροφοριακό περιεχόμενο του εντοπισμένου χω­ροχρονικά πεδίου το οποίο δημιουργούν τα φυσικά µας σώματα. Αισθανόμαστε αυτό το πεδίο εμπειρικά, µε τη μορφή σκέψεων, συναισθημάτων, επιθυμιών, αναμνήσεων, ενστίκτων, ορμών και πεποιθήσεων. Το ίδιο επίπεδο αντιλαμβανόμαστε στην ύλη ως φυσικό σώμα – και μέσα από το υλικό µας σώμα αντιλαμβανόμαστε αυτό το πεδίο σαν τον “κόσμο γύρω µας”.

Όλα όμως είναι ένα και το αυτό.

Οι αρχαίοι σοφοί αναφωνούσαν: “Είμαι αυτό, είστε αυτό, όλα είναι αυτό, κι αυτό είναι το µόνο που υπάρχει”.

Το σώμα σας δεν είναι κάτι ξεχωριστό από το σώμα του σύμπαντος, αφού σε επίπεδο κβαντομηχανικής δεν υπάρχουν καθορισμένα όρια. Μοιάζετε µ’ ένα κύμα, ένα σπασμό, έναν παλμό, μια δίνη, μια εντοπισμένη διαταραχή μέσα στο ευρύτερο κβαντικό πεδίο. Το ευρύτερο κβαντικό πεδίο – το σύμπαν – στην ουσία δεν είναι παρά το εκτεταμένο σώμα σας.

Το ανθρώπινο νευρικό σύστημα, όχι µόνο μπορεί ν’ αντιληφθεί την ενέργεια και τις πληροφορίες του δικού του κβαντικού πεδίου, αλλά επειδή η ανθρώπινη συνείδηση είναι εξαιρετικά εύπλαστη, μέσα από αυτό το υπέροχο νευρικό σύστημα μπορείτε ν’ αλλάξετε συνειδητά τα πληροφοριακά δεδομένα που αποτελούν το υλικό σας σώμα. Μπορείτε ν’ αλλάξετε συνειδητά το ενεργειακό και πληροφοριακό περιεχόμενο του δικού σας κβαντομηχανικού σώματος, επηρεάζοντας µ’ αυτό τον τρόπο το ενεργειακό και πληροφοριακό περιεχόμενο του εκτεταμένου σας σώματος ­του περιβάλλοντός σας και ολόκληρου του κόσμου – προκαλώντας την υλοποίηση πραγμάτων και καταστάσεων μέσα του.

Αυτή η συνειδητή αλλαγή επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια δυο εγγενών παραμέτρων της συνείδησης: της προσοχής και της πρόθεσης.

Η προσοχή ενεργοποιεί και η πρόθεση μεταμορφώνει.

Οτιδήποτε στο οποίο στρέφετε την προσοχή σας θα ισχυροποιηθεί στη ζωή σας.

Οτιδήποτε απ’ το οποίο απομακρύνετε την προσοχή σας, ελαττώνεται, αποσυντίθεται και εξαφανίζεται.

Η πρόθεση, από την άλλη μεριά, προκαλεί τη μεταμόρφωση της ενέργειας και των πληροφοριών. Η πρόθεση οργανώνει την ίδια της την εκπλήρωση.

Η ποιότητα της πρόθεσης πάνω στο αντικείμενο της προσοχής, θα ενορχηστρώσει μια απειρία χωροχρονικών γεγονότων για να επιφέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, µε την προϋπόθεση πως κάποιος θα ακολουθεί και τους υπόλοιπους πνευματικούς νόμους της επιτυχίας. Αυτό συμβαίνει επειδή η πρόθεση έχει απεριόριστη οργανωτική δύναμη μέσα στο εύφορο έδαφος της προσοχής.

Απεριόριστη οργανωτική δύναμη, σημαίνει δύναμη για την οργάνωση μιας απειρίας χωροχρονικών γεγονότων, όλων ταυτόχρονα.

Βλέπουμε την έκφραση αυτής της δύναμης σε κάθε φύλλο χορταριού, σε κάθε άνθος μηλιάς, σε κάθε κύτταρο του κορμιού µας. Τη διακρίνουμε σ’ οτιδήποτε είναι ζωντανό.

Μέσα στο σχέδιο της φύσης, όλα σχετίζονται και συνδυάζονται μεταξύ τους. Η μαρμότα βγαίνει απ’ τη φωλιά της μόλις έρθει η άνοιξη. Τα πουλιά μεταναστεύουν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, σε μια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου. Η φύση είναι μια συμφωνία και αυτή η συμφωνία ενορχηστρώνεται σιωπηλά στο υπέρτατο πεδίο της δημιουργίας.

Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα καλό παράδειγμα αυτής της συμφωνίας. Ένα και µόνο κύτταρο του σώματος κάνει περίπου έξι τρισεκατομμύρια πράγματα το δευτερόλεπτο και πρέπει συγχρόνως να γνωρίζει τι κάνουν όλα τα άλλα κύτταρα την ίδια στιγμή!

Το ανθρώπινο σώμα μπορεί να παίζει μουσική, να σκοτώνει μικρόβια, να δημιουργεί ένα μωρό, να απαγγέλλει ποίηση και να παρακολουθεί τις κινήσεις των άστρων ταυτόχρονα, επειδή το πεδίο της απεριόριστης συσχέτισης είναι μέρος του πεδίου των πληροφοριών.

Το αξιοθαύμαστο µε το νευρικό σύστημα του ανθρώπινου είδους, είναι πως μπορεί να ελέγχει αυτή την απεριόριστη οργανωτική δύναμη µέσω της συνειδητής πρόθεσης. Η πρόθεση στο ανθρώπινο είδος δεν περιορίζεται σ’ ένα άκαμπτο δίκτυο ενέργειας και πληροφοριών. Έχει απεριόριστη ευκαμψία. Με δυο λόγια, εφ’ όσον δεν παραβιάζετε τους άλλους νόμους της φύσης, µέσω της πρόθεσής σας μπορείτε κυριολεκτικά να ελέγχετε τις δυνάμεις της φύσης για να εκπληρώσετε τα όνειρα και τις επιθυμίες σας.

Μπορείτε να βάλετε αυτόν τον κοσμικό υπολογιστή µε την απεριόριστη οργανωτική του δύναμη, να δουλέψει για λογαριασμό σας. Μπορείτε να ταξιδέψετε σ’ αυτό το υπέρτατο έδαφος της δημιουργίας και να φυτέψετε εκεί μια πρόθεση, ενεργοποιώντας µ’ αυτό τον τρόπο το πεδίο του άπειρου συσχετισμού.

Η πρόθεση βάζει τα θεμέλια για την άκοπη, αυτόματη και ανεμπόδιστη ροή καθαρής δυνατότητας, η οποία αναζητά έκφραση απ’ το ανεκδήλωτο στο εκδηλωμένο. Η µόνη προϋπόθεση είναι πως θα πρέπει να χρησιμοποιείτε την πρόθεσή σας για το καλό της ανθρωπότητας.

Η αληθινή δύναμη πίσω από την πρόθεση είναι η επιθυμία. Η πρόθεση από μόνη της είναι πολύ ισχυρή, επειδή ουσιαστικά είναι μια επιθυμία χωρίς προσκόλληση στο αποτέλεσμα. Η επιθυμία από μόνη της είναι αδύναμη, μια και στους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι τίποτε άλλο από προσοχή συνδυασμένη με προσκόλληση. Η πρόθεση είναι μια επιθυμία αυστηρά σύμφωνη με όλους τους άλλους νόμους, αλλά ειδικά με το Νόμο της Απόσπασης.

Η πρόθεση σε συνδυασμό με την αποστασιοποίηση οδηγεί σε μια αντίληψη η οποία επικεντρώνεται στη ζωή και στο παρόν, οπότε κάθε πράξη είναι πολύ πιο αποτελεσματική όταν εκτελείται μέσα στην αντίληψη του παρόντος. Η πρόθεσή σας μπορεί να προσβλέπει στο μέλλον, αλλά η προσοχή σας βρίσκεται στο παρόν. Εφ’ όσον η προσοχή σας βρίσκεται στραμμένη στο παρόν, η πρόθεσή σας για το μέλλον θα υλοποιηθεί, αφού το μέλλον πλάθεται μέσα στο παρόν. Πρέπει να δεχτείτε το παρόν όπως έχει. Αποδεχτείτε το παρόν και στοχεύστε στο μέλλον. Το μέλλον είναι κάτι που μπορείτε πάντα να διαμορφώσετε μέσω της αποστασιοποιημένης πρόθεσης, αλλά δεν πρέπει ποτέ να αντιπαλεύετε το παρόν.

Παρελθόν, παρόν και μέλλον, αποτελούν όλα ιδιότητες της συνείδησης.

Το παρελθόν είναι η μνήμη και η θύμηση, το μέλλον η προσμονή και το παρόν η επίγνωση.

Γι’ αυτό το λόγο, ο χρόνος δεν είναι τίποτε άλλο από την κίνηση της σκέψης. Τόσο το παρελθόν όσο και το μέλλον γεννιούνται μέσα στη φαντασία. Μόνο το παρόν, δηλαδή η αντίληψη της στιγμής, είναι αληθινό και αιώνιο. Υπάρχει και αποτελεί το δυναμικό του χωροχρόνου, της ύλης και της ενέργειας. Είναι ένα αιώνιο πεδίο πιθανοτήτων, το οποίο αποκτά την εμπειρία του εαυτού του µε τη μορφή αφηρημένων δυνάμεων όπως το φως, η θερμότητα, ο ηλεκτρισμός, ο μαγνητισμός ή η βαρύτητα. Αυτές οι δυνάμεις δεν βρίσκονται ούτε στο παρελθόν, ούτε στο μέλλον. Απλώς υπάρχουν.

Ο τρόπος µε τον οποίο αντιλαμβανόμαστε αυτές τις αφηρημένες δυνάμεις, µας προσφέρει την εμπειρία των συγκεκριμένων φαινομένων και μορφών. Οι αναμνήσεις των ερμηνειών αυτών των αφηρημένων δυνάμεων, δημιουργούν την εμπειρία του παρελθόντος και οι προσδοκώμενες ερμηνείες των ίδιων δυνάμεων δημιουργούν το μέλλον. Αυτές είναι οι ιδιότητες της προσοχής μέσα στη συνείδηση. Όταν οι ιδιότητες αυτές απαλλαχθούν από το βάρος του παρελθόντος, τότε η δράση στο παρόν γίνεται το εύφορο έδαφος για τη δημιουργία του μέλλοντος.

Η πρόθεση, αν είναι γειωμένη σ’ αυτή την αποστασιοποιημένη ελευθερία του παρόντος, εξυπηρετεί σαν καταλύτης για το σωστό μείγμα ύλης, ενέργειας και χωροχρονικών γεγονότων, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει οτιδήποτε επιθυμήσετε.

Αν έχετε μια αντίληψη επικεντρωμένη στη ζωή και στο παρόν, τότε τα φανταστικά εμπόδια – τα οποία αποτελούν τουλάχιστον το ενενήντα τοις εκατό των θεωρούμενων εμποδίων – διαλύονται και εξαφανίζονται! Το υπόλοιπο πέντε µε δέκα τοις εκατό μπορεί να μετουσιωθεί σε νέες ευκαιρίες µέσω της εστιασμένης πρόθεσης.

Η εστιασμένη πρόθεση είναι η ιδιότητα της προσοχής που παραμένει αμετακίνητη στο στόχο της. Εστιασμένη πρόθεση σημαίνει να κρατάτε την προσοχή σας πάνω στο σκοπούμενο αποτέλεσμα, µε τέτοια αμετακίνητη αποφασιστικότητα, ώστε να µην επιτρέπετε σε κανένα εμπόδιο να την ελαττώσει ή να την καταστρέψει. Μ’ αυτό τον τρόπο αποκλείετε ολοκληρωτικά όλα τα εμπόδια απ’ τη συνείδησή σας. Μπορείτε να διατηρείτε μια ακλόνητη γαλήνη, ενώ παράλληλα αφιερώνεστε στο στόχο σας µε έντονο πάθος. Αυτή είναι η δύναμη του συνδυασμού αποστασιοποιημένης αντίληψης και εστιασμένης πρόθεσης.

Μάθετε να τιθασεύετε τη δύναμη της πρόθεσης, και θα μπορείτε να δημιουργήσετε οτιδήποτε επιθυμείτε. Μπορείτε ασφαλώς να δείτε αποτελέσματα και μέσα απ’ τις σκληρές προσπάθειες, αλλά αυτά θα έχουν το ανάλογο κόστος τους, µε τη μορφή άγχους, καρδιακών προσβολών και της ελαττωμένης λειτουργίας του ανοσοποιητικού σας συστήματος. Είναι πολύ καλύτερο ν’ ακολουθήσετε τα παρακάτω πέντε βήματα του Νόμου της Πρόθεσης και της Επιθυμίας.

Ακολουθώντας την παρακάτω διαδικασία για την πραγματοποίηση των επιθυμιών, η πρόθεσή απελευθερώνει αβίαστα τη δική της μοναδική δύναμη:

(1) Γλιστρήστε μέσα στο “κενό”. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να επικεντρωθείτε σ’ εκείνο το σιωπηλό διάστημα ανάμεσα στις σκέψεις, δηλαδή να βρεθείτε μέσα στη σιωπή -το επίπεδο της Ύπαρξης που αποτελεί την ουσιαστική σας πρωταρχική κατάσταση.

(2) Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση, απελευθερώστε τις προθέσεις και τις επιθυμίες σας. Όταν βρισκόσαστε κυριολεκτικά μέσα στο κενό, δεν υπάρχουν σκέψεις ούτε επιθυμίες, αλλά καθώς θα βγαίνετε απ’ το κενό – στο όριο ανάμεσα στο κενό και μια σκέψη – μπορείτε να εισαγάγετε την πρόθεση. Αν έχετε μια σειρά από στόχους, μπορείτε να τους γράψετε σ’ ένα κομμάτι χαρτί και να εστιάσετε την προσοχή σας επάνω τους πριν περάστε στο κενό. Αν επιθυμείτε επιτυχημένη καριέρα, για παράδειγμα, µπείτε στο κενό µ’ αυτή την πρόθεση, και η πρόθεσή σας θα σας συνοδεύει σαν ένα αμυδρό λαμπύρισμα της συνείδησής. Αν εγκαταλείψετε τις προθέσεις και τις επιθυμίες σας μέσα στο κενό, είναι σαν να τις φυτεύετε στο εύφορο έδαφος της καθαρής δυνατότητας και να περιμένετε να βλαστήσουν όταν έρθει η κατάλληλη εποχή. Δεν πρέπει να σκεφτείτε ν’ ανασκάψετε τους σπόρους των επιθυμιών σας για να δείτε αν πράγματι μεγαλώνουν, ούτε και να προσκολληθείτε άκαμπτα στον τρόπο µε τον οποίο θα εξελιχθούν. Απλώς θέλετε να τους σπείρετε.

(3) Παραμείνετε στην κατάσταση της έσω-αναφοράς. Αυτό σημαίνει να έχετε αντίληψη του αληθινού Εαυτού σας – του πνεύματός σας, της σύνδεσής σας µε το πεδίο της καθαρής δυνατότητας. Σημαίνει επίσης πως δεν θα κοιτάτε τον εαυτό σας μέσα απ’ τα µάτια του κόσμου, ούτε και θα επιτρέψετε να σας επηρεάσουν οι γνώμες και οι κριτικές των άλλων. Ένας καλός τρόπος για να διατηρείτε αυτή την κατάσταση της έσω-αναφοράς, είναι να κρατάτε τις επιθυμίες σας κρυφές. Μην τις μοιράζεστε µε κανέναν άλλο, εκτός κι αν είναι κοινές µε συγκεκριμένους ανθρώπους µε τους οποίους είστε πολύ στενά δεμένοι.

(4) Μην προσκολληθείτε στο αποτέλεσμα. Εγκαταλείψτε την προσμονή μιας συγκεκριμένης εξέλιξης και ζήστε µε τη σοφία της αβεβαιότητας. Απολαύ­στε κάθε στιγμή του ταξιδιού σας στη ζωή, ακόμα κι αν δεν γνωρίζετε τι θα σας συμβεί στη συνέχεια.

(5) Αφήστε το σύμπαν να χειριστεί τις λεπτομέρειες. Οι προθέσεις και οι επιθυμίες σας, όταν απελευθερωθούν μέσ’ στο κενό, έχουν απεριόριστη οργανωτική δύναμη. Πιστέψτε πως αυτή η οργανωτική δύναμη της πρόθεσης θα ενορχηστρώσει όλες τις λεπτομέρειες για λογαριασμό σας.

Να θυμάστε πως στην πραγματική σας φύση είστε καθαρό πνεύμα. Μεταφέρετε τη συνείδηση του πνεύματος σας όπου κι αν βρίσκεστε, απελευθερώνοντας αβίαστα τις επιθυμίες σας, και το σύμπαν θα αναλάβει τα υπόλοιπα.

MOLIERE: Η εκδήλωση ψεύτικων αντιδράσεων οικειότητας είναι ειδικότητα της πόρνης, όχι του τίμιου ανθρώπου

Τον Ιούνιο του 1666 ο Μολιέρος εξέδωσε την κωμωδία Ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope), μία σάτιρα σχετικά με την υποκριτική ευγένεια και την ανέντιμη κολακεία στην βασιλική αυλή αλλά και στα σαλόνια του Παρισιού. Η ασυνήθιστα έντονα αυτοβιογραφικά αποτυπωμένη φιγούρα του Αλσεστ, του πρωταγωνιστή του Μισάνθρωπου, αντικατοπτρίζει την απέχθεια του Μολιέρου και την μη θέληση του να ενταχθεί στη ζωή της βασιλικής αυλής, όπου κυριαρχούσε το ψεύδος, η υποκρισία, οι ίντριγκες και η κολακεία.

Ο Μολιέρος με τον Μισάνθρωπο δεν σκιαγραφεί μόνο μια κοινωνία κι ένα σύστημα ασκώντας κριτική, αλλά κι έναν ανθρώπινο χαρακτήρα διαχρονικό που αντιτάσσεται στη διάβρωση, τη χυδαιότητα, την υποκρισία, τα ύποπτα συμφέροντα και τον αμοραλισμό. Ασυμβίβαστος επιτίθεται προς όλους και προς όλα έως τη στιγμή που αναγκάζεται να αποχωρήσει από την κοινωνία αυτή για να μπορέσει “να ζήσει ως τίμιος άνθρωπος”.

ΑΛΣΕΣΤ : …Δεν ξέρω τι μυαλά κουβαλάτε εσύ κι άλλοι που κάνετε τους μοντέρνους, πάντως εγώ τις σιχαίνομαι αυτές τις δήθεν κοινωνικότητες. Γιατί να ξεγοφιάζεσαι στις υποκλίσεις, γιατί να στεγνώνει η γλώσσα σου από τα ψεύτικα λόγια και γιατί να ορκίζεσαι φιλίες με τον ίδιο τρόπο και στους άξιους και τους γελοίους; Τι σας πιάνει όλους εσάς τους μοντέρνους; Γιατί ξοδεύετε λέξεις και συναισθήματα με την ίδια ευκολία στον έντιμο και τον απατεώνα; Η εκδήλωση ψεύτικων αντιδράσεων οικειότητας είναι ειδικότητα της πόρνης, όχι του τίμιου ανθρώπου. Οι αντιδράσεις μας στους άλλους πρέπει να έχουν διαβαθμίσεις: αν δείχνουμε ότι τους εκτιμάμε όλους, είναι σίγουρο πως δεν εκτιμάμε κανέναν. Εσύ τι να πω! Τώρα τελευταία τους αντιμετωπίζεις όλους με τόση διαστροφική κοινωνικότητα, που μου απαγορεύεις να σε θεωρώ και δικό μου φίλο. Εγώ καταδικάζω όποιον θέλει να γίνει αρεστός σε όλους και τους φέρεται με τον ίδιο ευγενικό τρόπο, γιατί θέλω να με ξεχωρίζουν και να μ΄ επιλέγουν γι΄ αυτό που είμαι.

Η συγχρονικότητα επιχειρεί να εξηγήσει τις συμπτώσεις

Tο Μυστήριο των Συμπτώσεων

Σας έχει συμβεί κάποια φορά να συναντάτε συνέχεια μπροστά σας για ένα διάστημα τον ίδιο αριθμό; Ή να σιγοτραγουδάτε ένα τραγούδι και ανοίγοντας το ραδιόφωνο να το ακούτε;

Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι κάποια υπερφυσική αιτία, κρύβεται πίσω απ’ αυτές τις συμπτώσεις. Αλλά η πλειοψηφία των σύγχρονων επιστημόνων μιλάει απλά για άγνοια των φυσικών νόμων που τις προκαλούν, μια δημιουργία γεγονότων απ’ αυτά που είναι δυνατόν να συμβούν. Τίποτα το περίεργο ή μυστικιστικό! Αντίθετα οι συμπτώσεις θεωρούνται αναπόφευκτες απ’ τους στατιστικολόγους.

Για παράδειγμα, η πιθανότητα από μια τράπουλα 52 χαρτιών, να μοιραστεί μια συγκεκριμένη 13άδα χαρτιών, είναι ίση για κάθε πιθανή 13άδα. Και όλες είναι το ίδιο πιθανές… όσο απίθανες και να μας φαίνονται εκ πρώτης όψεως. Η πιθανότητα να μοιραστεί η 13άδα των 13 “καρό” είναι ακριβώς ίδια με την πιθανότητα να μοιραστεί μια οποιαδήποτε άλλη 13άδα.

Μια εκπληκτική ιστορία μας φέρνει όμως ξανά το ερώτημα για το αν υπάρχει τύχη ή όχι. Την αναφέρει ο μαθηματικός Warren Weaver, στο βιβλίο του, “Lady Luck: The Theory of Probability” (“Η κυρία Τύχη: η θεωρία των πιθανοτήτων”) απ’ όπου δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό “Life”:

Στις 1-3-1950, και τα 15 μέλη της χορωδίας της εκκλησίας της Beatrice στη Nebraska, καθυστέρησαν στο ραντεβού που είχαν στις 7:20 για πρόβα. Όλοι είχαν κάποιο σοβαρό αλλά και συνηθισμένο λόγο να αργήσουν. Στις 7:25 η εκκλησία καταστράφηκε από έκρηξη ! Τα μέλη της χορωδίας θεώρησαν το γεγονός σαν “θεϊκή παρέμβαση”. Ο Weaver υπολόγισε τις πιθανότητες να συμβεί ένα τέτοιο γεγονός μαζικής καθυστέρησης, σε μία στο εκατομμύριο.

Πώς λοιπόν να εξηγήσουμε τέτοιες “σκόπιμες” συμπτώσεις;

Όμως αξίζει εδώ να αναφερθεί η θεωρία του ψυχολόγου Carl Jung, ο οποίος διατύπωσε την Αρχή της “Συγχρονικότητας” που συνδέει γεγονότα, τα οποία δεν συνδέονται με κάποια φανερή σχέση αιτίας. Στο έργο του “Δομή και Δυναμική της Ψυχής”, αναφέρει πώς άρχισε να παρατηρεί συμπτώσεις που προκαλούσαν ανοικτά τους υπολογισμούς των πιθανοτήτων, στη διάρκεια των ερευνών του για το Συλλογικό Ασυνείδητο.

Για παράδειγμα, καθώς μια νεαρή ασθενής του περιέγραφε ένα όνειρό της, στο οποίο της δίνονταν ένας χρυσός σκαραβαίος, ένα έντομο μπήκε στο σκοτεινό δωμάτιο. Όταν το έπιασε ο Jung διαπίστωσε ότι ήταν ένα σκαραβοειδές σκαθάρι, ό,τι πιο κοντινό σε χρυσό σκαραβαίο, θα μπορούσε να υπάρξει στην περιοχή, το οποίο μάλιστα δεν συνηθίζει να μπαίνει σε σκοτεινούς χώρους. Αντίθετα κινείται στο φως της ημέρας… Και μπήκε την κατάλληλη στιγμή. Ποιος άραγε προκάλεσε τη σύμπτωση: ο Jung ή η ασθενής του; Ο ψυχαναλυτής Nandor Fodor παρατήρησε πάντως ότι, η ασθενής είχε μια υπερβολικά ορθολογική συμπεριφορά που την έκανε ψυχολογικά απρόσιτη. Μετά την εμφάνιση του σκαραβαίου η συμπεριφορά της βελτιώθηκε και οι συνεδρίες έγιναν πιο αποδοτικές.

Ο Jung πίστευε ότι το φαινόμενο της Συγχρονικότητας συνδέονταν με ψυχικές καταστάσεις που αναπτύσσονται μέσω της επιρροής των Αρχετύπων, τα οποία όριζε σαν πρότυπα (μοντέλα) έμφυτα στην ανθρώπινη ψυχή και κοινά για όλη την ανθρωπότητα. Ο Jung αναφέρει συχνά τα Αρχέτυπα, σαν “αρχέγονες εικόνες”, που παρέχουν την αναπαράσταση όλων των ανθρώπινων στάσεων απέναντι στον θάνατο, τη σύγκρουση, το σεξ, τη μετενσάρκωση και τη μυστικιστική εμπειρία. Κάποιες φορές ένα αρχέτυπο ενεργοποιείται από ένα συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός και τότε τείνει να έλκει γεγονότα παρόμοιας φύσης, ανοίγοντας δρόμο στα γεγονότα που ονομάζουμε “συμπτώσεις”.

Ο Jung δέχονταν επίσης την ύπαρξη μιας “περίεργης αλληλεξάρτησης των αντικειμενικών στοιχείων μεταξύ τους, καθώς και με τις υποκειμενικές (ψυχικές) καταστάσεις του παρατηρητή”. Μάλιστα εντόπισε δείγματα αυτής της αλληλεξάρτησης – που θεωρούσε άρρηκτα δεμένη με την έννοια της Συγχρονικότητας – τόσο στις ψυχιατρικές του σπουδές, όσο και στην έρευνά του πάνω στις εσωτεριστικές πρακτικές. Έτσι, θεωρούσε την κινέζικη μαντική μέθοδο του Ι Τσινγκ σαν έκφραση της Αρχής της Συγχρονικότητας. Πίστευε ότι αυτό που θεωρούμε εμείς – στη Δύση – είναι το κύριο ενδιαφέρον της κινέζικης σκέψης ενώ αυτό που εμείς λατρεύουμε σαν αιτιότητα περνάει σχεδόν απαρατήρητο. Ενώ η Δυτική σκέψη προσεκτικά ζυγιάζει, επιλέγει, ταξινομεί και απομονώνει, η Κινέζικη έχει μια πιο ολιστική εικόνα του κόσμου, δίνοντας σημασία και στην παραμικρή λεπτομέρεια που συνθέτει μια στιγμή. Κάθε στιγμή απαρτίζεται από όλα αυτά τα “ασήμαντα” συστατικά.

Αργότερα, ο Jung προέκτεινε την έννοια της Συγχρονικότητας και στην Αστρολογία. Όταν μάλιστα ανέφερε το ενδιαφέρον του για την Αστρολογία και την πεποίθησή του για τη μελλοντική της χρησιμότητα, με ένα γράμμα του στον Freud, ο τελευταίος αντέδρασε, κατηγορώντας τον Jung ότι είχε πέσει θύμα της “μαύρης παλίρροιας του βούρκου του αποκρυφισμού”.

Μη εγκαταλείποντας τις θέσεις του ο Jung κατέγραψε στα απομνημονεύματά του, άλλο ένα συνταρακτικό συμβάν εμφάνισης Συγχρονικότητας, που μάλιστα συνέβη ενώ ήταν μαζί με το Freud: Στέκονταν μαζί δίπλα σε μια βιβλιοθήκη όταν ο Jung ένιωσε το διάφραγμά του να γίνεται σαν από σίδερο και να καίει, να πυρακτώνεται. Ταυτόχρονα ακούστηκε ένας δυνατός κρότος σαν να επρόκειτο να πέσει πάνω τους η βιβλιοθήκη.

Ο Jung βρήκε την ευκαιρία να παρουσιάσει το συμβάν σαν ένα παράδειγμα φαινομένου καταλυτικής εξωτερίκευσης. Ο Freud αντέδρασε αποκαλώντας τα αυτά, “ανοησίες”. Τότε, ο Jung τον προκάλεσε, υποστηρίζοντας ότι μπορούσε να προβλέψει ότι το πολύ σε ένα λεπτό ο κρότος θα ξανακούγονταν. Πριν καν τελειώσει τα λόγια του ο κρότος ξανακούστηκε, αφήνοντας τον Freud εμβρόντητο.

Σύμμαχό του στην προσπάθεια να διατυπώσει τη θεωρία του για τη Συγχρονικότητα, ο Jung βρήκε τη κβαντική Φυσική, στα πλαίσια της οποίας είχε διατυπωθεί η θεωρία ότι ένα πεδίο του χώρου μπορεί να γίνει αντικειμενικά γνωστό, μόνο με την ύπαρξη ενός παρατηρητή, ο οποίος όμως επεμβαίνει (αναγκαστικά, με την παρουσία του) στην κατάσταση του χώρου. Οι ανακαλύψεις αυτές βοήθησαν τον Jung να καταλάβει διαισθητικά ότι ύλη και συνείδηση συνδέονται με ουσιώδη τρόπο, σαν δυο συμπληρωματικές όψεις μιας ενοποιημένης πραγματικότητας.

Αλλά και πολύ πριν τον Jung, άλλοι διανοούμενοι και επιστήμονες είχαν διατυπώσει θέσεις που συνέδεαν αλληλεπιδραστικά την ύλη και τη συνείδηση. Ο ιστορικός Arthur Koestler μιλούσε για τη χωρητικότητα της ανθρώπινης ψυχής σαν “ένα κοσμικό αντηχείο”. Παρόμοιες απόψεις είχαν ο Kepler και ο Pico della Mirandola. Ο Koestler γράφει επίσης στο έργο του “The Roots of Coincidence” (“Ρίζες της Σύμπτωσης”) για μία “θεμελιώδη ενότητα των πραγμάτων”, που υπερβαίνει τη μηχανική αιτιότητα.

Η έννοια ενός πνευματικού μικρόκοσμου που αντανακλούσε συμπαντικά πρότυπα και που ο Leibnitz αποκαλούσε “μονάδα”, βασίζονταν στην ιδέα ότι το άτομο και το σύμπαν αλληλεπιδρούν εξαιτίας μιας προ-εγκαθιδρυμένης αρμονίας. Αλλά και για τον Schopenhauer, τα πάντα ήταν “αλληλοεξαρτώμενα και συγχρονισμένα με όμοιο τρόπο”.

Ο Koestler έδωσε παραδείγματα ενοποίησης και αλληλεπίδρασης μέσα απ’ την ίδια την εξέλιξη της επιστήμης, καθώς οι διάφοροι τομείς της φυσικής συνδυάστηκαν ή συγχωνεύτηκαν, στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα: π.χ. ο ηλεκτρισμός και μαγνητισμός συγχωνεύτηκαν στην ηλεκτρομαγνητική θεωρία, ενώ τα Η/Μ κύματα συνδέθηκαν με μια σειρά φαινομένων, όπως το φως, το χρώμα, τη θερμική ακτινοβολία και τα ερτζιανά κύματα. Η Χημεία αγκαλιάστηκε απ’ την Ατομική Φυσική. Ο έλεγχος του σώματος απ’ τα νεύρα και τους αδένες, συνδέθηκε με ηλεκτροχημικές διεργασίες ενώ τα άτομα διαιρέθηκαν στα “δομικά στοιχεία” των πρωτονίων, των ηλεκτρονίων και των νετρονίων. Αργότερα, όλα αυτά τα θεμελιώδη σωματίδια, συγκεντρώθηκαν στην έννοια απλών “πακέτων συμπυκνωμένης ενέργειας”.

Σήμερα, όλο και πολλοί οικολόγοι και επιστήμονες κλίνουν προς την άποψη ότι, υπάρχει μια αλληλεξάρτηση, που συνδέει τα πάντα στον κόσμο, με όμοιο τρόπο που οι αρχαίοι μιλούσαν για τη “συμπάθεια” της ζωής.

Παράλληλα στο Πανεπιστήμιο του Ώστιν στο Τέξας, ο νομπελίστας φυσικός Ilya Prigogine μελετάει τον τρόπο που χημικές και άλλου τύπου δομές αναπτύσσουν πρότυπα βγαλμένα απ’ το χάος. Ο Karl Pribram, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο του Stanford, πρότεινε τη θεωρία ότι, ο εγκέφαλος είναι ένα είδος “ολογράμματος”, ένας αναλυτής μοντέλων και συχνοτήτων, που δημιουργεί την “σκληρή” πραγματικότητα, ερμηνεύοντας συχνότητες από μια διάσταση πέρα απ’ το χώρο και το χρόνο. Με άλλα λόγια, ο φυσικός κόσμος που ξέρουμε είναι “ισομορφικός” – δηλαδή όμοιος – με τις διαδικασίες του εγκεφάλου.

Ίσως λοιπόν, μια συμμαχία κβαντικών φυσικών, νευρολόγων, παραψυχολόγων και μυστικιστών να μας δώσει μια νέα και διαφορετική εικόνα του σύμπαντος, μη-αιτιοκρατικού αλλά “συμπαθητικού”, που λειτουργεί πιο πολύ σαν μια μεγάλη σκέψη παρά σαν μια μεγάλη μηχανή, ενοποιώντας ύλη, ενέργεια και συνείδηση.

Μόνο τότε ίσως να ελευθερωθούν τα παραφυσικά φαινόμενα απ’ το στίγμα του “αποκρυφισμού” και να μην αντιμετωπίζονται σαν ενοχλητικά. Στα πλαίσια αυτά, οι αντιλήψεις μας και ο κόσμος μας θα αλλάξουν για πάντα.

Επικουρισμός και Πλάτων

«Επικουρισμός» ονομάζεται το φιλοσοφικό σύστημα που δημιούργησε ο Επίκουρος (4ος-3ος π.Χ.). Είχε μεγάλη επιρροή την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή. Ασχολήθηκε με όλους τους τομείς της φιλοσοφίας. Ωστόσο, σήμερα, όταν μιλάμε για «επικουρισμό» αναφερόμαστε κυρίως στις απόψεις του Επίκουρου για την ηθική.

Φυσική και γνωσιοθεωρία

Οι φιλοσοφικές θέσεις του Επίκουρου είναι εντελώς αντίθετες από αυτές του Πλάτωνα . Για παράδειγμα, η φυσική του Επίκουρου βασίζεται στη φυσική των ατομικών φιλοσόφων Δημόκριτου και Λεύκιππου. Κάθε πράγμα για τους Ατομικούς αποτελείται από άτομα που ενώνονται μεταξύ τους. Τα άτομα είναι αιώνια και άπειρα σωματίδια, που δεν τα καταλαβαίνουμε με τις αισθήσεις επειδή είναι πολύ μικρά και αόρατα και κινούνται διαρκώς στο μη ον, το κενό.

Ο Πλάτων δεν αναφέρει τους Ατομικούς σε κανένα έργο του. Οι διαφορές Ατομικών και Πλάτωνα είναι οι εξής:

α) Φύση: για τον Πλάτωνα η φύση και ο ουρανός αποτελούν ένα καλά ρυθμισμένο σύστημα που έχει ένα τέλος, έναν συγκεκριμένο καλό σκοπό. Το αντίθετο πιστεύουν οι Ατομικοί και αργότερα ο Επίκουρος: η φύση δεν υπηρετεί κανένα σκοπό. Όλα όσα βρίσκονται στον κόσμο είναι αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης κατάστασης σε συγκεκριμένο χρόνο. Η επιστήμη αυτό που μπορεί να κάνει είναι να περιγράφει αναλυτικά αυτήν την κατάσταση.

β) Επιστήμη: για τον Πλάτωνα ο άνθρωπος είναι ικανός να αποκτήσει ακριβή επιστημονική γνώση.

Στον επίγειο κόσμο μπορούμε να έχουμε μόνο απλή γνώμη (δόξα) για τα πράγματα.

Μόνο όταν βρεθούμε στον κόσμο των Ιδεών μπορούμε να αποκτήσουμε επιστήμη.

Το αντίθετο πιστεύουν οι Ατομικοί και αργότερα ο Επίκουρος: δεν υπάρχει άλλος κόσμος παρά μόνο ο επίγειος, αυτός που βλέπουμε γύρω μας, και η γνώση που αποκτούμε προέρχεται από τις αισθήσεις.

Ηθική

Αν και έχουνε εντελώς διαφορετικές απόψεις, φαίνεται ότι ο Επίκουρος έχει επηρεαστεί αρκετά από τον Πλάτωνα.

Όλοι οι φιλόσοφοι της αρχαιότητας ασχολήθηκαν με την ευδαιμονία, την ευτυχία ως σκοπό της ζωής του ανθρώπου. Άλλωστε τι νόημα θα είχε να ζούμε αν δεν είμαστε ευτυχισμένοι; Όπως γράφει ο Αριστοτέλης , ένας μαθητής του Πλάτωνα, ο Εύδοξος, ήταν ο πρώτος που υποστήριξε έναν τρόπο ζωής με στόχο την ηδονή (χαρά). Ο «ηδονισμός» είναι μια θεωρία που η ηδονή (χαρά), είναι το μόνο καλό ενώ η λύπη (στεναχώρια) είναι το μόνο κακό. Η φύση του ανθρώπου είναι να αναζητά την ηδονή.

Ο Πλάτων δεν υποστήριξε τον ηδονισμό γιατί ο ηθικός βίος δεν έχει τόσες ηδονές. Συζητά, όμως, για την ηδονή στους διαλόγους Πρωταγόρας , Γοργίας , Πολιτεία , και κυρίως στον Φίληβο . Στον Φίληβο, κάθε φυσικός οργανισμός πρέπει να βρίσκεται σε μια κατάσταση ισορροπίας για να μπορεί να λειτουργεί. Η ηδονή ως ικανοποίηση μιας έλλειψης, π.χ. πείνα, είναι αναγκαία για να ξαναβρεί ο οργανισμός την ισορροπία του.

Ο Επίκουρος αποδέχτηκε την πλατωνική άποψη ότι όταν διαταράσσεται η φυσική ισορροπία του οργανισμού νιώθουμε λύπη, όταν επανέρχεται νιώθουμε χαρά.

Συμπέρασμα

Η πλατωνική φιλοσοφία επηρέασε την ηθική του Επίκουρου και των οπαδών του. Κυρίως από τον διάλογο Φίληβος οι Επικούρειοι πήραν επιχειρήματα που ενώ ήταν αντι-ηδονιστικά, τα μετέτρεψαν όπως ήθελαν για να καταλήξουν στον ηδονισμό: η ηδονή (χαρά) είναι το καλύτερο αγαθό για μια ευτυχισμένη ζωή.

Σύνδρομο θυμού

Το σύνδρομο θυμού, ή αλλιώς διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή, προκαλεί επανειλημμένα, ξαφνικά επεισόδια παρορμητικής, επιθετικής και βίαιης συμπεριφοράς ως αντίδραση σε κάποια δυσάρεστη κατάσταση. Πρόκειται για χρόνια διαταραχή, αν και η σοβαρότητα των επεισοδίων μπορεί να μειωθεί με την πάροδο του χρόνου. Η αντιμετώπισή της περιλαμβάνει φάρμακα και ψυχοθεραπεία, ώστε το άτομο να καταφέρει να ελέγξει τις επιθετικές του παρορμήσεις.

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να χάσουν την ψυχραιμία τους κάποιες φορές, το σύνδρομο θυμού περιλαμβάνει πολύ συχνές, επαναλαμβανόμενες εκρήξεις. Άτομα με το σύνδρομο αυτό μπορεί να βιαιοπραγήσουν, να καταστρέψουν ξένη περιουσία ή να επιτεθούν σε άλλους λεκτικά.

Συμπτώματα

Οι εκρήξεις λόγω του συνδρόμου συμβαίνουν ξαφνικά, με μικρή ή καθόλου προειδοποίηση, και συνήθως διαρκούν λιγότερο από 30 λεπτά.

Τα επιθετικά επεισόδια μπορεί να περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως:

Οργή, σύνδρομο θυμού ο θυμωμένος πιάνει το κεφάλι του

Υπερκινητικότητα

Μυρμήγκιασμα

Αίσθημα παλμών

Νευρικά ξεσπάσματα

Κραυγές

Βία

Οι δυσμενείς επιπτώσεις:

Τραυματισμοί

Καταστροφή ιδιοκτησίας

Προβλήματα με τον νόμο

Ρήξη ανθρώπινων σχέσεων

Μετά το επεισόδιο το άτομο μπορεί να αισθανθεί αίσθημα ανακούφισης και κόπωσης. Αργότερα, όμως, ενδέχεται να νιώσει τύψεις, λύπη και αμηχανία.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου

Το σύνδρομο θυμού, ή διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή, μπορεί να ξεκινήσει από την παιδική ηλικία ή κατά τη διάρκεια των εφηβικών χρόνων. Είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε νεότερους ενηλίκους απ’ ό,τι σε μεγαλύτερους. Η ακριβής αιτία της διαταραχής είναι άγνωστη, όμως είναι πολύ πιθανό να προκαλείται από διάφορους περιβαλλοντικούς και βιολογικούς παράγοντες.

Περιβάλλον. Τα περισσότερα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν μεγαλώσει σε οικογένειες όπου η λεκτική και η σωματική κακοποίηση ήταν συχνές. Η έκθεση στη βία από τη νεαρή ηλικία καθιστά πιο πιθανή την εμφάνιση του συνδρόμου θυμού.

Γενετική. Μπορεί να υπάρχει κάποιου είδους κληρονομικότητα που προκαλεί τη μετάδοση της διαταραχής από τους γονείς στα παιδιά.

Παράγοντες κινδύνου

Ο κίνδυνος εμφάνισης διαλείπουσας εκρηκτικής διαταραχής αυξάνεται από τους παρακάτω παράγοντες:

Ιστορικό σωματικής κακοποίησης. Τα άτομα που έχουν κακοποιηθεί ως παιδιά ή έχουν ζήσει τραυματικές εμπειρίες έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαλείπουσας εκρηκτικής διαταραχής.

Άλλες ψυχικές διαταραχές. Τα άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή άλλες διαταραχές που περιλαμβάνουν διαταραχές συμπεριφοράς παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν το σύνδρομο θυμού.

Φριντριχ Νίτσε - Ένας Υπεράνθρωπος

«Οι πιο πνευματικοί άνθρωποι… βιώνουν τις μεγαλύτερες τραγωδίες: ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο τιμούν τη ζωή, γιατί στρέφει εναντίον τους τα πιο τρομερά της όπλα». -Φριντριχ Νίτσε, Το λυκόφως των ειδώλων

Το έργο του Νίτσε μπορεί να σε μεθύσει τόσο, που πρέπει ίσως να οι: προειδοποιεί: Μην επιχειρήσεις να οδηγήσεις, να λειτουργήσεις μηχανήματα ή να σκεφτείς, όταν βρίσκεσαι υπό την επήρεια της ανάγνωσης των βιβλίων του! Αναρχικοί, φασίστες, φροϋδιστές, υπαρξιστές, μεταμοντέρνοι, νεοπαγανιστές, κομμωτές και ποδοσφαιριστές, που έχουν τολμήσει την υπέρβαση, φεμινιστές και μισογύνηδες -ακόμα και φιλόσοφοι- έχουν βυθιστεί στην αφρίζουσα ρητορική του Τάδε έφη Ζαρατούστρα, του πιο δημοφιλούς βιβλίου του, και έχουν βγει παραπαίοντας, κατακλυσμένοι από ένα χείμαρρο υπερβολών που θα είχαν τρομάξει και τον ίδιο τον Νίτσε. Πάνω απ’ όλα μη με μπερδεύετε με κάτι που δεν είμαι!» έγραψε με μεγάλη διορατικότητα. Όμως είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε την ουσία των ιδεών του Νίτσε από τη ρητορική του:

Ιδού εγώ, ο προφήτης της αστραπής… της αστραπής που λέγεται Υπεράνθρωπος… Οι θεοί είναι νεκροί: τώρα θέλουμε να ζήσει ο Υπεράνθρωπος… Ας είναι αυτή η τελευταία επιθυμία μας κάποτε στο μεγάλο μεσουράνημα!.. Η ζωή είναι πηγή χαράς· όμως εκεί που πίνει ο όχλος οι πηγές είναι δηλητήριο.

Η χαρά θέλει την αιωνιότητα όλων των πραγμάτων, θέλει μέλι και φαρμάκι, θέλει μεθυσμένες νύχτες, θέλει τάφους και την παρηγοριά των επιτάφιων θρήνων, θέλει χρυσαφένια δειλινά…

Χτίζουμε τη φωλιά μας στο δέντρο του Μέλλοντος· αετοί θα μας ταΐζουν με τα ράμφη τους!

Αληθινή τροφή που οι ακάθαρτοι άνθρωποι δεν θα μπορούν να μοιραστούν μαζί μας. Γι’ αυτούς θα ήταν φωτιά που θα τους έκαιγε το στόμα!

Κανένας άλλος φιλόσοφος δεν γράφει ούτε κατά διάνοια σαν τον Νίτσε, αυτοχρισμένο προφήτη του Διόνυσου, θεού του θεάτρου, της μέθης και της έκστασης. Άλλοι, που αποστρέφονται τα μεγάλα λόγια, ίσως προτιμούν τα ηπιότερα αποφθεγματικά βιβλία του:

Η αδράνεια είναι η αρχή της ψυχολογίας.

Είναι ο άνθρωπος το μόνο λάθος του Θεού; Ή ο Θεός το μόνο λάθος του ανθρώπου;

Να είσαι χαρούμενος όταν έχεις να κάνεις με μια δυσάρεστη κατάσταση δεν είναι ασήμαντη τέχνη.

Ο βουδισμός δεν δίνει υποσχέσεις αλλά τις κρατάει, ο χριστιανισμός δίνει χίλιες υποσχέσεις και δεν κρατάει καμιά.

Κανένας άλλος φιλόσοφος δεν γράφει με αυτό τον τρόπο. Ο Νίτσε είναι από τους φιλοσόφους που διαβάζονται πολύ και με ευχαρίστηση. Ο Γ.Μ. Γέιτς, ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ο Ν.Χ. Λόρενς, ο Αύγουστος Στρίνμπεργκ, ο Αλμπέρ Καμί, ο Τζον Μπάνβιλ, ο Ρίχαρντ Στράους και ο Γκούσταβ Μάλερ είναι ανάμεσα στους διάσημους μη-φιλόσοφους που επηρεάστηκαν από τα γραπτά του. Και η επίδραση που άσκησε στους μετέπειτα φιλόσοφους, ακόμα και όταν τον απέρριπταν, ή ιδίως τότε, ήταν τεράστια.

Στις πιο λαμπρές στιγμές της -και γινόταν ολοένα και πιο ουσιαστικός όσο έγραφε- η σκέψη του Νίτσε δείχνει εξαιρετική οξύνοια και καθαρότητα, ταιριαστή σε κάποιον που πέρασε πολλά χρόνια κοντά στις Άλπεις· χρόνια όλο και μεγαλύτερης μοναξιάς.

Τα γενέθλιά του, τον Οκτώβριο του 1888, τα τελευταία πριν από την πνευματική του κατάρρευση, έλαβε μόνο μια ευχετήρια κάρτα. Όμως στη μοναξιά και την εξορία ο Νίτσε απέκτησε τη διανοητική τόλμη που του επέτρεψε όχι τόσο να μαρτυρήσει τον θάνατο του Θεού -δεν ήταν δα και ο πρώτος άθεος-, όσο να καταλάβει απολύτως τι σήμαινε κάτι τέτοιο για την ανθρώπινη ηθική, κάτι που πολλοί δεν έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν ακόμη. Η έκκλησή του για «επανεκτίμηση όλων των αξιών» -και εννοούσε πραγματικά όλων, όχι απλώς μια επανατοποθέτηση των σχέσεων των φύλων, των φυλών ή των τάξεων- και για την ανάγκη του Υπεράνθρωπου, ο οποίος θα ξαναέδινε νόημα στη ζωή μέσα σε ένα Σύμπαν χωρίς θεό, παραμένει εκπληκτικά επίκαιρη σήμερα.

Ο Βάγκνερ -στην αρχή είδωλο και φίλος του Νίτσε, ύστερα εχθρός του, πάντοτε όμως έμμονη ιδέα του- ισχυριζόταν πως έγραφε τη μουσική του μέλλοντος (Zukunftmusik). Ο Νίτσε προσπάθησε να γράψει φιλοσοφία για το μέλλον: Προοίμιο για μια φιλοσοφία του μέλλοντος ήταν ο υπότιτλος του Πέραν του καλού και τον κακού (Jenseits von Gut und Bose: Vorspiel einer Philosophic der Zukunft). Αποφεύγοντας τη συστηματική φιλοσοφία, έγραψε κυρίως αποφθέγματα ξεσκεπάζοντας αυτά που έβλεπε σαν τάσεις σε εμβρυϊκή κατάσταση, πολιτιστικές, ηθικές και διανοητικές, ιδιαίτερα το δημοφιλές ressentiment (μνησικακία), το οποίο οι δικτάτορες και οι επιδέξιοι δημαγωγοί του εικοστού αιώνα έχουν έκτοτε αξιοποιήσει προς όφελος τους. Ο Νίτσε, ωστόσο, δεν ενδιαφερόταν για την πολιτική· ως υπερατομιστής, απέρριπτε όλα τα μαζικά κινήματα, δίνοντας υπότιτλο στο Ζαρατούστρα, «Ένα βιβλίο για όλους και για κανέναν».

Μια άλλη ιδιομορφία του στον εγκεφαλικό κόσμο της φιλοσοφίας ήταν πως ο Νίτσε ενσάρκωνε τη σκέψη του με απαράμιλλο τρόπο. «Απ’ όλα τα γραπτά αγαπώ μόνο εκείνα που είναι γραμμένα με αίμα. Γράψετε με αίμα και θα ανακαλύψετε πως το αίμα είναι πνεύμα» έλεγε. Είναι αλήθεια πως έγραφε σε μια κατάσταση πυρετώδους προσπάθειας και έξαρσης, ενώ απέρριπτε κάθε ανθρώπινη αξία που εξαρτιόταν από έναν υπερβατικό κόσμο. Επειδή αυτό σήμαινε όχι μόνο τον ιδεαλισμό του Καντ και του Σοπενχάουερ, αλλά ολόκληρη τη χριστιανική/πλατωνική παράδοση, τη ραχοκοκαλιά της δυτικής κουλτούρας για 2.000 χρόνια, η απόρριψή του άφησε ένα τεράστιο κενό. Ο Νίτσε προσπάθησε να το γεμίσει με το Δοκίμιο μεταξίωσης όλων των άξιων (Umwertung alle Werte), που έμεινε ατέλειωτο όταν εκείνος κατέρρευσε.

Η προσπάθεια εξάντλησε τον φιλόσοφο, όπως αποκαλύπτουν οι επιστολές του. Για τους αναγνώστες, ωστόσο, ο Νίτσε μπορεί να είναι διεγερτικός, διαφωτιστικός, ακόμα και τρομακτικός. Καθώς σκαρφαλώνει όλο και ψηλότερα στα όρη της σκέψης περιφρονώντας τα ασφαλέστερα μονοπάτια, παρασύρει κι εμάς να πασχίζουμε «μπουσουλώντας» στο κατόπι του, προσπαθώντας να αγνοήσουμε τον ίλιγγο που νιώθουμε απ’ όποια μεριά κι αν γυρίσουμε το κεφάλι. Κοιτάζοντας ψηλά βλέπουμε τον οδηγό μας με νιφάδες χιονιού στο μουστάκι να χάνεται μέσα στη χιονοθύελλα, να εμφανίζεσαι σε μια μακρινή κορυφογραμμή για μια στιγμή και υστέρα να χάνεται ξανά, αυτήν τη φορά οριστικά. Όταν κοιτάζουμε γύρω, συνειδητοποιούμε πως είμαστε μόνοι στην άκρη της χαράδρας. «Η φιλοσοφία, όπως την έχω μέχρι τώρα καταλάβει και βιώσει, είναι να ζεις οικειοθελώς στον πάγο και στα ψηλά βουνά… Πόση αλήθεια μπορεί να αντέξει το πνεύμα, πόση αλήθεια μπορεί να τολμήσει το πνεύμα;»

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΘΟΥΚ 7.32.1–7.33.6

Ενισχύσεις σε Αθηναίους και Συρακουσίους – Άφιξη Δημοσθένη και Ευρυμέδοντα στη Σικελία

Ο Θουκυδίδης επανήλθε και αναφέρθηκε στις πράξεις των Θρακών που δεν είχαν προλάβει να ενισχύσουν το στράτευμα του Δημοσθένη, επειδή έφτασαν στην Αθήνα μετά την αναχώρησή του (βλ. και ΘΟΥΚ 7.27.1–7.28.4). Στο μεταξύ στην Κέρκυρα, τελευταίο σταθμό του Δημοσθένη πριν από τον απόπλου για τη Σικελία, έφτασε ο Ευρυμέδοντας, που επέστρεψε από τη Σικελία, μεταφέροντας την είδηση της άλωσης του Πλημμυρίου.

[7.32.1] Οἱ δ’ ἐκ τῶν Συρακουσῶν τότε μετὰ τὴν τοῦ Πλημμυρίου
ἅλωσιν πρέσβεις οἰχόμενοι ἐς τὰς πόλεις ἐπειδὴ ἔπεισάν
τε καὶ ξυναγείραντες ἔμελλον ἄξειν τὸν στρατόν, ὁ Νικίας
προπυθόμενος πέμπει ἐς τῶν Σικελῶν τοὺς τὴν δίοδον ἔχοντας
καὶ σφίσι ξυμμάχους, Κεντόριπάς τε καὶ Ἀλικυαίους καὶ
ἄλλους, ὅπως μὴ διαφρήσωσι τοὺς πολεμίους, ἀλλὰ ξυστρα-
φέντες κωλύσωσι διελθεῖν· ἄλλῃ γὰρ αὐτοὺς οὐδὲ πειράσειν·
Ἀκραγαντῖνοι γὰρ οὐκ ἐδίδοσαν διὰ τῆς ἑαυτῶν ὁδόν.
[7.32.2] πορευομένων δ’ ἤδη τῶν Σικελιωτῶν οἱ Σικελοί, καθάπερ
ἐδέοντο οἱ Ἀθηναῖοι, ἐνέδραν τινὰ τριχῇ ποιησάμενοι, ἀφυ-
λάκτοις τε καὶ ἐξαίφνης ἐπιγενόμενοι διέφθειραν ἐς ὀκτακο-
σίους μάλιστα καὶ τοὺς πρέσβεις πλὴν ἑνὸς τοῦ Κορινθίου
πάντας· οὗτος δὲ τοὺς διαφυγόντας ἐς πεντακοσίους καὶ
χιλίους ἐκόμισεν ἐς τὰς Συρακούσας. [7.33.1] καὶ περὶ τὰς αὐτὰς
ἡμέρας καὶ οἱ Καμαριναῖοι ἀφικνοῦνται αὐτοῖς βοηθοῦντες,
πεντακόσιοι μὲν ὁπλῖται, τριακόσιοι δὲ ἀκοντισταὶ καὶ τοξόται
τριακόσιοι. ἔπεμψαν δὲ καὶ οἱ Γελῷοι ναυτικόν τε ἐς πέντε
ναῦς καὶ ἀκοντιστὰς τετρακοσίους καὶ ἱππέας διακοσίους.
[7.33.2] σχεδὸν γάρ τι ἤδη πᾶσα ἡ Σικελία πλὴν Ἀκραγαντίνων
(οὗτοι δ’ οὐδὲ μεθ’ ἑτέρων ἦσαν), οἱ δ’ ἄλλοι ἐπὶ τοὺς
Ἀθηναίους μετὰ τῶν Συρακοσίων οἱ πρότερον περιορώμενοι
ξυστάντες ἐβοήθουν.

[7.33.3] Καὶ οἱ μὲν Συρακόσιοι, ὡς αὐτοῖς τὸ ἐν τοῖς Σικελοῖς
πάθος ἐγένετο, ἐπέσχον τὸ εὐθέως τοῖς Ἀθηναίοις ἐπιχειρεῖν·
ὁ δὲ Δημοσθένης καὶ Εὐρυμέδων, ἑτοίμης ἤδη τῆς στρατιᾶς
οὔσης ἔκ τε τῆς Κερκύρας καὶ ἀπὸ τῆς ἠπείρου, ἐπεραιώθησαν
ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾷ τὸν Ἰόνιον ἐπ’ ἄκραν Ἰαπυγίαν· [7.33.4] καὶ
ὁρμηθέντες αὐτόθεν κατίσχουσιν ἐς τὰς Χοιράδας νήσους
Ἰαπυγίας, καὶ ἀκοντιστάς τέ τινας τῶν Ἰαπύγων πεντήκοντα
καὶ ἑκατὸν τοῦ Μεσσαπίου ἔθνους ἀναβιβάζονται ἐπὶ τὰς
ναῦς, καὶ τῷ Ἄρτᾳ, ὅσπερ καὶ τοὺς ἀκοντιστὰς δυνάστης
ὢν παρέσχετο αὐτοῖς, ἀνανεωσάμενοί τινα παλαιὰν φιλίαν
ἀφικνοῦνται ἐς Μεταπόντιον τῆς Ἰταλίας. [7.33.5] καὶ τοὺς Με-
ταποντίους πείσαντες κατὰ τὸ ξυμμαχικὸν ἀκοντιστάς τε
ξυμπέμπειν τριακοσίους καὶ τριήρεις δύο καὶ ἀναλαβόντες
ταῦτα παρέπλευσαν ἐς Θουρίαν. καὶ καταλαμβάνουσι νεωστὶ
στάσει τοὺς τῶν Ἀθηναίων ἐναντίους ἐκπεπτωκότας· [7.33.6] καὶ
βουλόμενοι τὴν στρατιὰν αὐτόθι πᾶσαν ἁθροίσαντες εἴ τις
ὑπελέλειπτο ἐξετάσαι, καὶ τοὺς Θουρίους πεῖσαι σφίσι
ξυστρατεύειν τε ὡς προθυμότατα καί, ἐπειδήπερ ἐν τούτῳ
τύχης εἰσί, τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους τοῖς Ἀθη-
ναίοις νομίζειν, περιέμενον ἐν τῇ Θουρίᾳ καὶ ἔπρασσον
ταῦτα.

***
[7.32.1] Τον ίδιο καιρό, οι πρέσβεις που είχανε φύγει από τις Συρακούσες αφού κυριεύτηκε το Πλημύριο, και πάει στις διάφορες πολιτείες, τις έπεισαν να συμμαχήσουνε μαζί τους, κι αφού μάζεψαν κάμποσο στρατό, ετοιμάζονταν να τον οδηγήσουνε στις Συρακούσες· το 'μαθε ο Νικίας πριν ξεκινήσουν, και μήνυσε στους Σικελούς που κατοικούσανε στα περάσματα, και που ήτανε σύμμαχοι των Αθηναίων τους Κεντόριπες και τους Αλικαίους και μερικούς άλλους, να μην επιτρέψουνε στους εχτρούς να περάσουν, αλλά να συγκεντρωθούν για να τους εμποδίσουν· γιατί από άλλο δρόμο ούτε θα δοκίμαζαν να πάνε, αφού οι Ακραγαντίνοι δεν τους έδιναν την άδεια να διασχίσουν το έδαφός τους. [7.32.2] Ενώ λοιπόν οι Σικελιώτες βρίσκονταν κι όλας στο δρόμο, τους έστησαν οι Σικελοί καρτέρι, όπως τους είχαν παρακαλέσει οι Αθηναίοι και πέφτοντας απάνω τους ξαφνικά εκεί που δε φυλάγονταν, σκότωσαν κάπου οχτακόσιους, καθώς κι όλους τους πρέσβεις, εξόν από ένα Κορίνθιο· αυτός κατάφερε να οδηγήσει όσους γλύτωσαν, που ήταν απάνω–κάτω χίλιοι πεντακόσιοι, στις Συρακούσες.

[7.33.1] Την ίδια σχεδόν εβδομάδα έφτασαν ενισχύσεις από την Καμάρινα, πεντακόσιοι βαριά αρματωμένοι στρατιώτες, κι από τρακόσιοι ακοντιστές και σφεντονήτες· έστειλαν βοήθεια και οι Γελώοι για το ναυτικό, πέντε καράβια, και τετρακόσιους ακοντιστές και διακόσιους καβαλλάρηδες. [7.33.2] Κόντευε τώρα ολόκληρη η Σικελία (εκτός από τους Ακραγαντίνους που δεν είχαν συμμαχήσει με κανέναν από τους δύο) όλοι οι άλλοι όμως, που κοίταζαν προτήτερα γύρω τους μ' επιφύλαξη να ιδούν πού θα έκλινε η νίκη, συσπειρώθηκαν τώρα μαζί με τους Συρακουσίους και τους ενίσχυαν ενάντια στους Αθηναίους.

[7.33.3] Οι Συρακούσιοι πάλι, όταν έπαθαν τη συμφορά στη χώρα των Σικελών, συγκρατήθηκαν και δεν πήγαν κατ' ευθείαν να χτυπήσουν τους Αθηναίους· κι ο Δημοσθένης κι ο Ευρυμέδων, που τους ήταν τώρα έτοιμος ο στρατός, τόσο από την Κέρκυρα όσο κι από την απέναντι στεριά, διέσχισαν το Ιόνιο πέλαγος με ολόκληρο το εκστρατευτικό σώμα κ' έφτασαν στο ακρωτήρι την Ιαπυγία· [7.33.4] ξεκινώντας ύστερα από κει, πήγαν κι άραξαν στα νησιά Χοιράδες, που ανήκουνε στην Ιαπυγία, μπάρκαραν κάπου εκατόν πενήντα Ιάπυγες ακοντιστές της Μεσσαπίας φυλής κι ανανέωσαν κάποια παλιά συνθήκη φιλίας με τον Άρτα, που όντας αρχηγός τους, τους προμήθεψε και τους ακοντιστές, κ' ύστερα έφυγαν και πήγαν στο Μεταπόντιο της Ιταλίας. [7.33.5] Κ' έπεισαν τους Μεταποντίους, σύμφωνα με την παλιά συμμαχία, να στείλουνε μαζί τους τρακόσιους ακοντιστές και δυο πολεμικά· κι αφού τα παρέλαβαν κι αυτά, αρμένισαν γιαλό–γιαλό, ώσπου έφτασαν στους Θουρίους· εκεί βρήκαν πως είχε τελευταία γίνει εσωτερική επανάσταση, που είχε ανατρέψει όσους εναντιώνονταν στους Αθηναίους· [7.33.6] κ' επειδή ήθελαν, μαζεύοντας ολόκληρο το στράτευμα επί τόπου, να ιδούν, κάνοντας επιθεώρηση, αν είχε μείνει κανείς πίσω, καθώς και να πείσουν τους Θουρίους να πάρουνεμέρος στην εκστρατεία με όσο γινόταν περισσότερο ζήλο, και μια και τα πράματα είχανε γυρίσει κατά τύχη με το μέρος τους, να κάνουν τους Θουρίους να συνάψουν ολοκληρωτική συμμαχία με τους Αθηναίους, να 'χουν δηλαδή τους ίδιους φίλους και τους ίδιους εχτρούς, έμεναν εκεί κ' έβαλαν μπρος αυτές τις ενέργειες.