ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡλέκτρα (1165-1205)

ΚΛ. (ἔσωθεν)
1165 ὦ τέκνα, πρὸς θεῶν, μὴ κτάνητε μητέρα.
ΧΟ. κλύεις ὑπώροφον βοάν;
ΚΛ. ἰώ μοί μοι.
ΧΟ. ὤιμωξα κἀγὼ πρὸς τέκνων χειρουμένης.
νέμει τοι δίκαν θεός, ὅταν τύχηι.
1170 σχέτλια μὲν ἔπαθες, ἀνόσια δ᾽ εἰργάσω,
τάλαιν᾽, εὐνέταν.

ἀλλ᾽ οἵδε μητρὸς νεοφόνοις ἐν αἵμασιν
πεφυρμένοι βαίνουσιν ἐξ οἴκων πόδα
τροπαῖα, δείγματ᾽ ἀθλίων προσφαγμάτων.
1175 οὐκ ἔστιν οὐδεὶς οἶκος ἀθλιώτερος
τῶν Τανταλείων οὐδ᾽ ἔφυ ποτ᾽ ἐκγόνων.

ΟΡ. ἰὼ Γᾶ καὶ Ζεῦ πανδερκέτα [στρ. α]
βροτῶν, ἴδετε τάδ᾽ ἔργα φόνι-
α μυσαρά, δίγονα σώματ᾽ ἐν
1180 †χθονὶ κείμενα πλαγᾶι†
χερὸς ὕπ᾽ ἐμᾶς, ἄποιν᾽ ἐμῶν
πημάτων ‹ . . . ›
ΗΛ. δακρύτ᾽ ἄγαν, ὦ σύγγον᾽, αἰτία δ᾽ ἐγώ.
διὰ πυρὸς ἔμολον ἁ τάλαινα ματρὶ τᾶιδ᾽,
ἅ μ᾽ ἔτικτε κούραν.
1185 ‹ΧΟ.› ἰὼ τύχας †σᾶς τύχας
μᾶτερ τεκοῦσ᾽†
ἄλαστα μέλεα καὶ πέρα
παθοῦσα σῶν τέκνων ὑπαί.
πατρὸς δ᾽ ἔτεισας φόνον δικαίως.

1190 ΟΡ. ἰὼ Φοῖβ᾽, ἀνύμνησας δίκαι᾽ [ἀντ. α]
ἄφαντα, φανερὰ δ᾽ ἐξέπρα-
ξας ἄχεα, φόνια δ᾽ ὤπασας
λάχε᾽ ἀπὸ γᾶς Ἑλλανίδος.
τίνα δ᾽ ἑτέραν μόλω πόλιν;
1195 τίς ξένος, τίς εὐσεβὴς
ἐμὸν κάρα προσόψεται
ματέρα κτανόντος;
ΗΛ. ἰὼ ἰώ μοι. ποῖ δ᾽ ἐγώ, τίν᾽ ἐς χορόν,
τίνα γάμον εἶμι; τίς πόσις με δέξεται
1200 νυμφικὰς ἐς εὐνάς;
ΧΟ. πάλιν πάλιν φρόνημα σὸν
μετεστάθη πρὸς αὔραν·
φρονεῖς γὰρ ὅσια νῦν, τότ᾽ οὐ
φρονοῦσα, δεινὰ δ᾽ εἰργάσω,
1205 φίλα, κασίγνητον οὐ θέλοντα.

***
ΚΛΥ. (από μέσα)
Για τους θεούς, τη μάνα σας, παιδιά μου,
μη θανατώσετε.
ΧΟΡ. Ακούς κραυγή μέσ᾽ απ᾽ το σπίτι;
ΚΛΥ. Ώωχ, ώωχ!
ΧΟΡ. Κι εγώ σε θρηνώ που σε σφάζουν τα τέκνα σου.
— Μοιράζει το δίκιο ο θεός, όταν έρθει
—η μοιρόγραφτη ώρα. Φριχτά σε χτυπήσανε πάθη,
1170 με φριχτές όμως πράξεις κι εσύ
τον άντρα σου χτύπησες, δύστυχη.

— Μα νά τοι, βγαίνουν βουτηγμένοι στο αίμα
της μάνας των, που λίγο πριν σκοτώσαν,
απόδειξη φριχτή των άγριων κραυγών της.
Απ᾽ τη γενιά του Τάνταλου κανένα σπίτι
πιο δύστυχο δεν είναι μήτε υπήρξε.
(Βγαίνουν ο Ορέστης, ο Πυλάδης και η Ηλέκτρα και με το εκκύκλημα τα πτώματα του Αιγίσθου και της Κλυταιμήστρας.)

ΟΡΕ. Ω! Γη και Δία παντεπόπτη των θνητών,
κοιτάχτε αυτά τα φονικά κι ανόσια έργα.
1180 Τα δυο κορμιά που κείτονται στο χώμα
απ᾽ το δικό μου το μαχαίρι χτυπημένα,
που ξεπληρώσαν έτσι τα δεινά μου.
‹ . . . ›
ΗΛΕ. Είναι, αδερφέ μου, πολυδάκρυτες
οι συμφορές σου κι είμαι γω η αιτία,
που σαν φωτιά η δυστυχισμένη
πάνω στη μάνα μου έπεσα,
σ᾽ εκείνη που με γέννησε.
ΧΟΡ. Ω! για τη μοίρα, τη δική σου μοίρα, ω! μάνα,
που τόλμησες πράξεις φριχτές
και σε βρήκανε πάθη βαριά και φριχτότερα ακόμη
απ᾽ τα παιδιά σου. Μα δίκαια πλήρωσες
του γονιού τους τον φόνο.

1190 ΟΡΕ. Φοίβε, με σκοτεινούς χρησμούς
προφήτεψες το δίκαιο, μα οι πόνοι
είναι ολοφάνεροι που μου ᾽δωσες.
Όρισες να ᾽χω μοίρα ματωμένη
μακριά από την Ελλάδα. Σε ποιάν άλλη
χώρα θα πάω; Ποιός άντρας θεοφοβούμενος,
ποιός φίλος θα γυρίσει ν᾽ αντικρίσει
εμένα που έσφαξα τη μάνα μου;
ΗΛΕ. Ω! συμφορά μου, συμφορά! Κι εγώ σε ποιές
γιορτές θα πάω; Σε ποιούς γάμους; Και ποιός άντρας
1200 θα με δεχτεί σε νυφικό κρεβάτι;
ΧΟΡ. Πάλι καθώς φυσά ο αγέρας
άλλαξες πάλι γνώμη.
Δίκαιοι τώρα οι στοχασμοί σου,
μα πριν δεν ήταν, κι έκανες, καλή μου,
κακό στον αδερφό σου, αθέλητά του.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, 1. Η τέχνη στην Ελλάδα κατά τους «Σκοτεινούς Αιώνες» και τη γεωμετρική περίοδο

1.7.2. Τα τοπικά εργαστήρια και η συμβολή των κεραμέων της Αθήνας στην ανάπτυξη του γεωμετρικού ρυθμού.

Ο γεωμετρικός ρυθμός στον 8ο αιώνα π.Χ. είναι πανελλήνιο φαινόμενο και κυριαρχεί σε όλα τα κέντρα παραγωγής αγγείων από την Κρήτη ως τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Αξιόλογα εργαστήρια γεωμετρικής κεραμικής υπήρχαν στη Βοιωτία, την Εύβοια, την Κόρινθο, το Άργος, σε νησιά του κεντρικού Αιγαίου, όπως η Νάξος και η Πάρος, καθώς και στην ανατολική Ελλάδα, δηλαδή στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στα μικρασιατικά παράλια. Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα (όπως στη Βοιωτία, τη Θεσσαλία, σε κάποια μέρη της Μακεδονίας κ.α.) συνέχισαν να παράγονται αγγεία με γεωμετρική διακόσμηση κατά τον 7ο και 6ο αιώνα, όταν τα μεγάλα κέντρα της κεραμικής είχαν πλέον αναπτύξει άλλους τύπους διακόσμησης. Στις περιπτώσεις αυτές μιλούμε για αγγεία υπογεωμετρικού ρυθμού.

 

Οι αρχές του γεωμετρικού ρυθμού βρίσκονται όμως, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, στην Αττική και συγκεκριμένα στην Αθήνα. Είδαμε ότι μερικά από τα καλύτερα δείγματα του ρυθμού αυτού έχουν βρεθεί σε τάφους της περιοχής της Αθήνας και ότι τα αττικά αγγεία εξάγονταν ήδη από τον 10ο αιώνα π.Χ. Μπορούμε να πούμε ότι τα προϊόντα των αθηναϊκών κεραμικών εργαστηρίων υπήρξαν το πρότυπο για τον γεωμετρικό ρυθμό σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ήδη από την πρωτογεωμετρική εποχή τα αττικά αγγεία χαρακτηρίζονται από ένα ξεκάθαρο σύστημα αναλογιών και μια δομή που ακολουθεί αυστηρά πρότυπα· η αισθητική τους δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια για παρεκκλίσεις και προχειρότητες ούτε στην κατασκευή ούτε στη διακόσμηση. Ειδικά τα μεγάλα αγγεία είναι κατασκευασμένα σαν πραγματικά μνημεία με οργανική δομή. Για τον λόγο αυτό φαίνεται πολύ ταιριαστή στην περίπτωσή τους η συνήθεια που επικράτησε ευρύτερα να περιγράφουμε τα αγγεία ονομάζοντας τα μέρη τους όπως τα μέλη του ανθρώπινου σώματος, να μιλούμε δηλαδή για το πόδι, το σώμα, την κοιλιά, τον ώμο, τον λαιμό και το χείλος ενός αγγείου. Τα δομικά στοιχεία των γεωμετρικών αγγείων αναδεικνύονται ακόμη περισσότερο από τον σχηματοποιημένο ζωγραφιστό διάκοσμο που αναπτύσσεται σε ζώνες. Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί ο μεγάλος ταφικός αμφορέας του Δίπυλου, στον οποίο εικονίζεται η πρόθεση του νεκρού.

 

ΔΕΣ: Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Τί συμβαίνει μέσα μας όταν “χανόμαστε” μέσα σε ένα βιβλίο

Έχετε ποτέ σκεφτεί καθώς διαβάζετε ένα βιβλίο ότι γνωρίζετε τον ήρωα ή τον κόσμο στον οποίο αυτός δρα κι εξελίσσεται; Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί όταν διαβάζετε ένα καλό βιβλίο ζωντανεύουν οι σελίδες του μπροστά στα μάτια σας;

Εκφράσεις όπως: “Δεν μπορούσα να σταματήσω να διαβάζω”. Ή “Το διάβασα μέσα σε μια μέρα” είναι συνήθεις όταν περιγράφουμε ένα καλό βιβλίο σε κάποιον.

Μιλάμε απλώς για σελίδες χαρτιού με λέξεις πάνω τους. Πώς μπορεί αυτό από μόνο του να κάνει μια ιστορία να ζωντανέψει μπροστά μας;

Τί συμβαίνει στο μυαλό μας και μας παρασύρει ένα βιβλίο τόσο πολύ στις σελίδες του;

Είναι αρκετά γοητευτικό να δούμε κάποιες από τις έρευνες που διεξάγονται σε κάθε γωνιά του κόσμου για να ξεδιπλωθεί όσο το δυνατό περισσότερο αυτό το άλυτο μυστήριο.

Μελέτες ψυχολογίας και νευροεπιστημών ονομάζουν αυτήν τη διαδικασία “νοητική προσομοίωση” και τη χωρίζουν σε τρία στάδια, ώστε να καταφέρουν να προσεγγίσουν, έστω και ελάχιστα, το γιατί ο αναγνώστης διαβάζοντας ένα βιβλίο μπορεί να αισθάνεται ότι συμμετέχει ενεργά στην ιστορία, φορώντας τα παπούτσια του ήρωα του βιβλίου. Ας δούμε τα τρία πολύ ενδιαφέροντα στάδια.

Αντιληπτική προσομοίωση: Γνωρίζοντας τον ήρωα

Στο πρώτο στάδιο, μέσω της αλληλουχίας των λέξεων και της διαδικασίας της ανάγνωσης, οπτικοποιούνται οι χαρακτήρες και τα στοιχεία της ιστορίας ενός βιβλίου. Μια διαδικασία αρκετά δύσκολη να αναλυθεί γιατί δεν υπάρχει τρόπος να φωτογραφηθεί η στιγμή που αυτό συμβαίνει στον εγκέφαλο του αναγνώστη.

Έτσι, οι μελετητές με διάφορους έξυπνους τρόπους και μικρά πειράματα (όπως η απόδοση μιας πρότασης μέσω της ταχείας επιλογής μιας σχετικής φωτογραφίας), οδήγησαν σε συμπέρασμα ότι ένας αναγνώστης διαβάζοντας για έναν ήρωα μπορεί να τον αντιληφθεί σύμφωνα με τη δική του μοναδική αντίληψη και να φανταστεί γύρω από αυτόν πράγματα τα οποία δεν αναφέρονται αυτολεξεί πουθενά στην ιστορία.

Κάποιος άλλος αναγνώστης όμως να φανταστεί άλλο φόντο και σκηνικό. Μέσω άλλων ερευνών εκτιμάται ότι ίσως ενεργοποιούνται στον εγκέφαλο του αναγνώστη περιοχές ανάλογες των γεγονότων που διαβάζει χωρίς όμως να συμβαίνει η ανάλογη πράξη στην πραγματικότητα.

Χρονική προσομοίωση: Πώς περνάει ο χρόνος παρέα με τον ήρωα

Περνάμε στο δεύτερο στάδιο κατά το οποίο ο αναγνώστης περνάει χρόνο με τον ήρωα της ιστορίας. Η χρονική προσομοίωση είναι η ικανότητα του εγκεφάλου μας να προσαρμόζει τη χρονική διάρκεια της εξέλιξης της ιστορίας στον πραγματικό χρόνο. Πόσο πιθανό είναι για τον αναγνώστη να διαβάζει πιο γρήγορα όταν ο ήρωας δρα γρήγορα και πιο αργά όταν ο ήρωας δρα σε πιο ήρεμη κατάσταση.

Είναι αρκετά πιθανό αφού σε ανάλογο πείραμα, όπου εξοπλισμός τοποθετημένος στο κεφάλι του αναγνώστη κατέγραφε τις κινήσεις των ματιών του καθώς διάβαζε, σε λέξεις που περιγράφουν την ταχύτητα ή την χαλάρωση τα μάτια κινούνταν αναλόγως. Άρα οι πράξεις του ήρωα ενός βιβλίου μας παρασύρουν στον δικό του ρυθμό και μας φέρνουν πιο κοντά του.

Συναισθηματική προσομοίωση: Νιώθοντας, παρέα με τον ήρωα

Η συναισθηματική προσομοίωση είναι η ικανότητα του αναγνώστη να αντιλαμβάνεται ή να προσμένει τη συναισθηματική αντίδραση του ήρωα. Συμπάσχουμε με αυτόν, νιώθουμε την αδρεναλίνη να ανεβαίνει σε ένα αγωνιώδες κεφάλαιο και τη συγκίνηση να μας κατακτά όταν διαβάζουμε ένα ανάλογο κεφάλαιο.

Με πειράματα έχει βρεθεί ότι ο αναγνώστης περιμένει με αγωνία να αποκαλυφθεί το συναίσθημα του ήρωα κι αισθάνεται και ο ίδιος έτσι. Έτσι η ιστορία του Άρθουρ που δόθηκε να διαβαστεί από αναγνώστες είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Το πώς ένιωσε ο Άρθουρ όταν μια συμμαθήτρια με την οποία ήταν ερωτευμένος, του ζήτησε να της δείξει πώς να παίζει τένις. Η απάντηση που δόθηκε από τους αναγνώστες είναι ότι ο Άρθουρ ένιωσε ανασφαλής περισσότερο παρά γοητευμένος. Έτσι, ο αναγνώστης αφού περιμένει τον ήρωα να “νιώσει”, νιώθει και αυτός μαζί του, φόβο όταν ο ήρωας φοβάται, χαρά όταν αυτός χαίρεται κ.ο.κ

Το να χάνεσαι λοιπόν, σε ένα βιβλίο είναι μια φυσική διαδικασία μα ταυτόχρονα κι ένα άλυτο αλλά γοητευτικό μυστήριο! Μπορεί ένα βιβλίο να μην έχει τέτοια δύναμη σε έναν αναγνώστη, αλλά να μπορεί με ευκολία να την ασκήσει σε κάποιον άλλον. Είναι κάτι που εξαρτάται πάντα από την μοναδική προσωπική αντίληψη και τον ξεχωριστό συναισθηματικό κόσμο του καθένα μας!

Αναζητώντας το Αληθινό Νεκρονομικόν

Το Περίφημο Νεκρονομικόν, το καταραμένο Γροιμόριο που γράφτηκε από τον Τρελό Άραβα Abdul Alhazred έχει ενθουσιάσει κατά καιρούς τους αναγνώστες του H.P Lovecraft για πάνω από 80 χρόνια. Αναφέρεται σε ταινίες, βιβλία αλλά και Video Games και έχει μετατραπεί σε αντικείμενο λατρείας ακόμα και από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν την ύπαρξη του διάσημου Συγγραφέα.

Ως φυσική συνέπεια, αρκετοί είναι εκείνοι που ρωτούν το ίδιο πράγμα αφού μάθουν για το παράξενο σύγγραμμα: Είναι πραγματικό το Νεκρονομικόν; Έτσι, ας αποπειραθούμε να ερευνήσουμε τους μύθους που περιβάλλουν το βιβλίο και να τους εξετάσουμε, σε μία αναζήτηση της πιθανής ύπαρξης του πραγματικού Νεκρονομικόν.

Αναζητώντας το Αληθινό  Νεκρονομικόν

Ας ξεκινήσουμε με την αυθεντικότητα του Συγγραφέα του Νεκρονομικόν, του Τρελού Άραβα. Οποιοσδήποτε άνθρωπος που μιλά την Αραβική Γλώσσα μπορεί να επιβεβαιώσει πως αν και το όνομα Abdul Alhazred ακούγεται Αραβικό, δεν υπάρχει ως Αραβικό όνομα. Φαίνεται πως ο Lovecraft επινόησε το όνομα όταν ήταν πέντε ετών και αφού διάβασε τις χίλιες και μία νύχτες. Το παραδέχεται εξάλλου σε ένα γράμμα του στον Harry O. Fischer που έγραψε στα τέλη του Φεβρουαρίου του 1937. Λέγεται μάλιστα πως το όνομα διαβρώθηκε και μεταλλάχθηκε με πολλούς τρόπους για να μετατραπεί εν τέλει σε ένα σωστό αραβικό όνομα. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν αποδεικνύει τίποτα. Όπως δεν υπάρχει Ιστορική καταγραφή ανθρώπου που να ταιριάζει στην περιγραφή του Συγγραφέα του Νεκρονομικόν.

Το όνομα του Βιβλίου μεταφράζεται συνήθως λανθασμένα από τα αγγλικά στα ελληνικά ως « Η Βίβλος των Νεκρών Ονομάτων», όμως ο ίδιος ο Lovecraft έχει γράψει πως θα πρέπει να μεταφράζεται ως «Η Εικόνα του Νόμου των Νεκρών: Νεκρός – Νόμος – Εικών (Εικόνα) «Lovecraft: Επιλεγμένα Γράμματα V, 418». Ο Υποτιθέμενος αυθεντικός τίτλος του βιβλίου είναι “Kitab Al-Azif”. Αναζητώντας στα Λεξικά, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως δεν υπάρχει μετάφραση για το Azif ή για το Al-Azif, και το πιθανότερο είναι, όπως έχει παραδεχτεί και ο Lovecraft, πως πρόκειται για ένα φανταστικό τίτλο. Ίσως όμως μπορούμε να βρούμε την έμπνευση για τον αραβικό τίτλο του Νεκρονομικόν παρακάτω.

Φυσικά οποιοσδήποτε αναζητήσει το βιβλίο, θα μπορέσει να βρει το Νεκρονομικόν προς πώληση στο Amazon ή και σε άλλα online Βιβλιοπωλεία. Το βιβλίο αυτό είναι γνωστό ως το Νεκρονομικόν του Σίμωνα, και δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία σύγχρονη επινόηση που γράφτηκε την δεκαετία του 1970 και χρησιμοποίησε τον τίτλο για να κερδίσει την αναγνώριση και να ξεγελάσει τον αναγνώστη κάνοντάς τον να νομίζει πως πρόκειται για το ίδιο βιβλίο που βρίσκεται στην Μυθολογία Κθούλου του Lovecraft.

Το βιβλίο που ίσως αποδεικνύει την ύπαρξη του Καταραμένου Νεκρονομικόν είναι La Magie Chez les Chaldeens του François Lenormant (1877). Υπάρχουν πολλές καταγραφές στο ίντερνετ για αυτό που υποστηρίζουν πως το Καταραμένο βιβλίο αναφέρεται στα περιεχόμενά του, και αυτό ισχυροποιεί την αυθεντικότητα του Νεκρονομικόν καθώς ο Lovecraft δεν είχε γεννηθεί όταν δημοσιεύτηκε. Βέβαια μέσα στο βιβλίο δεν υπάρχει πραγματικά αναφορά στο Νεκρονομικόν, και άρα δεν υπάρχει κάποια χρήσιμη πληροφορία για αυτό.

Ενώ όμως δεν υπάρχει αναφορά σε κάποιο δαιμονικό Γροιμόριο, υπάρχει αναφορά σε Σκοτεινούς Μάγους και τις Μαγικές τελετουργίες που τελούνται από εκείνους. Και φυσικά η Μυθολογία του Lovecraft σχετίζεται με την Βαβυλωνιακή και Σουμεριακή Μυθολογία που περιγράφεται στο La Magie. Τα Αστρολογικά Σύμβολα και οι Θεοί που προέρχονται από τα βάθη της θάλασσας περιγράφονται και στα δύο. Στην σελίδα 29 διαβάζουμε: «Αυτοί οι Δαίμονες είχα μία γενική Κοσμική δύναμη, επιτίθενται στην Ανθρωπότητα, και επιφέρουν την δαιμονική μοίρα που έρχεται από τα βάθη της Αβύσσου.»

Στην σελίδα 157 βρίσκουμε την ιστορία του Hea που εμφανίζεται με την μορφή του Oannes – Ενός ημίθεου πλάσματος που ήταν μισός άνδρας – μισός ψάρι, που δίδαξε στην ανθρωπότητα αρκετές θρησκείες και κοινωνικούς Νόμους. O Hea ήταν ένας από τους Αρχηγικούς θεούς και ήταν γνωστός ως «Ο Άρχοντας της Αβύσσου των Νερών και Κύριος του Eridu» και λέγεται πως ήταν η πηγή ολόκληρης της γνώσης και της επιστήμης.

Βέβαια το La Magie δεν ήταν το μοναδικό βιβλίο του είδους του. Μεταξύ του 1880 και του 1900 εμφανίστηκαν αρκετά βιβλία που αφορούσαν τις αρχαίες θρησκείες και σίγουρα ο Lovecraft διαβάζοντας μερικά απο αυτά χρησιμοποίησε τις πληροφορίες για να εμπλουτίσει τις ιδέες του για την ύπαρξη των δαιμονικών κοσμικών θεών του. Ένα από αυτά θα μπορούσε να είναι το Babylonian Magic and Sorcery του L. W. King (1896). Εξάλλου ο Lovecraft ήταν μόλις 6 ετών όταν εκδόθηκε στην Βρετανία.

Το Kitab al-jilwah (Η Βίβλος της Αποκάλυψης) και το Mishefa Reş (Η Μαύρη Βίβλος) είναι τα ιερά βιβλία των Yezidi – που είναι οι υποτιθέμενοι λάτρεις των δαιμόνων του Βόρειου Ιράκ. Αυτά τα δύο βιβλία θα μπορούσαν να είναι τα Πραγματικά Νεκρονομικόν, καθώς το αυθεντικό υποτίθεται πως είναι ένα Αραβικό Χειρόγραφο. Το μοναδικό πρόβλημα εδώ είναι πως τα βιβλία είναι κουρδικής και όχι Αραβικής καταβολής. Δευτερευόντως τα βιβλία δεν περιέχουν καμία αναφορά σε τελετουργία ή σκοτεινή μαγεία και οι Yezidi δεν υιοθετούν τέτοιες πρακτικές. Όμως κατέχουν μία μικρή σύνδεση με το Νεκρονομικόν. Ένα εναλλακτικό όνομα για το Melek Ta’us είναι το «Aziz» το οποίο μεταφράζεται ως «κάτι πολύτιμο», και το Aziz παραπέμπει στο Azif. Οι Ευρωπαίοι ερευνητές του 19ου Αιώνα διέρρευσαν ψευδείς ιστορίες για την λατρεία του Σατανά από τους Yezidi στα μακρινά βουνά της Μέσης Ανατολής. Και αν και δεν υπάρχει απόδειξη, ίσως ο Lovecraft εμπνεύστηκε από αυτούς τον Αραβικό τίτλο “Kitab al-Azif.”

Η Αιγυπτιακή Βίβλος των Νεκρών, που μεταφράστηκε από τον E. A. Wallis Budge, εκδόθηκε το 1895 και σίγουρα ήταν διαθέσιμη στον Lovecraft. Τα τελετουργικά, οι θεοί και οι Δαίμονες που περιγράφονται μέσα στο βιβλίο μοιάζουν σίγουρα με εκείνους της Μυθολογίας Κθούλου. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι δίχως αμφιβολία ενέπνευσαν τον Lovecraft και ένας από τους θεούς του, ο Νυαρλαθοτέπ περιγράφεται ως ένας Ψηλός άνδρας που μοιάζει με Αιγυπτιακό Φαραώ στην πρώτη εμφάνισή του στην Μυθολογία Κθούλου.

Υπάρχουν αρκετά πραγματικά βιβλία που θα μπορούσαν να εμπνεύσουν την συγγραφή του Νεκρονομικόν, όπως είναι και το Βιβλίο του Soyga. Πρόκειται για μία Λατινική διατριβή πάνω στην μαγεία που φέρεται να κατείχε ο John Dee. Μετά τον θάνατό του το 1608 η διατριβή χάθηκε, ώσπου μία ημέρα το 1994 δύο χειρόγραφα ανακαλύφθηκαν στην Βρετανική Βιβλιοθήκη και στην Βιβλιοθήκη Μπότλιαν. Στα περιεχόμενα βρίσκει κανείς τις στάνταρ Αγγελικές λίστες, μαγικές φόρμουλες, Δαιμονολογία, επικλήσεις κ.ο.κ. Αναφέρει επίσης άγνωστα γροιμόρια και 36 γράμματα που ο Dee δεν μπόρεσε να αποκρυπτογραφήσει. Ο Dee κατά την διάρκεια μίας συνεδρίας με την βοήθεια του Edward Kelley, ρώτησε τον Αρχάγγελο Ουριήλ σχετικά με το βιβλίο και του είπε πως αποκαλύφθηκε πρώτα στον Αδάμ όσο ήταν στον Κήπο της Εδέμ και θα μπορούσε να ερμηνευτεί από τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ας σημειώσουμε εδώ πως στην Μυθολογία Κθούλου, ο Dee ήταν ο υποτιθέμενος μεταφραστής του Νεκρονομικόν στα αγγλικά όμως δεν δημοσιεύτηκε ποτέ και επιβιώνουν μονάχα μερικά χειρόγραφα.

Όλα αυτά τα βιβλία θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ως η βάση για το αληθινό Νεκρονομικόν, όμως παραμένει άγνωστο αν ο Lovecraft γνώριζε την ύπαρξή τους. Δίχως αμφιβολία υπάρχουν πολλά ακόμη χαμένα βιβλία που θα μπορούσαν να αναφερθούν. Το Νεκρονομικόν πιθανόν να είναι ένας συνδυασμός από όλα αυτά. Κανείς δεν θα μάθει ποτέ τι περιείχε και πάντα το πέπλο του μυστηρίου θα το περιβάλλει…. Τι έχει πει ο ίδιος ο Lovecraft για το Θρυλικό Γροιμόριο όμως; Έχει πει αρκετά για την ακρίβεια και όσο ζούσε αυτή η αντιπαράθεση για την αυθεντικότητα του Νεκρονομικόν φαίνεται πως τον διασκέδαζε σε ένα μεγάλο βαθμό, κάνοντάς τον να αστειεύεται για το γεγονός. Σε ένα γράμμα του στον Willis Conover στις 29 Ιουλίου του 1936 αναφέρει χαρακτηριστικά: «Τώρα σχετικά με τα τρομερά και απαγορευμένα βιβλία – Αναγκάζομαι να πω πως τα περισσότερα από αυτά είναι φανταστικά. Δεν υπήρξε ποτέ Abdul Alhazred ή Νεκρονομικόν, γιατί εφήυρα τα ονόματα εγώ. Ο Robert Block βρήκε την ιδέα του Ludvig Prinn και του De Vermis Mysteriis, ενώ το Book of Eibon είναι μία επινόηση του Κλαρκ Αστον Σμιθ…»

Τα μυστήρια βιβλία που ξεπήδησαν από το μυαλό των Συγγραφέων ίσως όμως να πηγάζουν και από την μεγάλη «δεξαμενή Ιδεών» τα Ακασικά πεδία, και άρα ίσως τελικά να μην είναι και τόσο φανταστικά. Γιατί, η Φαντασία είναι το μεγαλύτερο εργαλείο της Μαγείας, και μέσα από αυτή αποκαλύπτονται μερικές φορές οι μεγαλύτερες αλήθειες. Ίσως έτσι, μέσα από την φαντασία του Locecraft να αποκαλύφθηκε η τρομερή αλήθεια των Σκοτεινών θεών που περιγράφεται στο πραγματικό, Αιθέριο Νεκρονομικόν.

Όλοι είμαστε τόσο διαφορετικοί, άλλωστε εκεί βρίσκεται η αληθινή μαγεία.

Ζούμε στη εποχή που το ρητό του Ηράκλειτου, τα πάντα ρει, βρίσκει ουσιαστικό νόημα. Όλα γύρω μας αλλάζουν με αλματώδεις ρυθμούς, μεταβάλλονται. Τίποτα δε μένει σταθερό. Φιλίες, ερωτικές σχέσεις δοκιμάζονται καθημερινά και τα πάντα ανατρέπονται από λεπτό σε λεπτό. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, όλα τα δεδομένα γίνονται ανά πάσα ώρα και στιγμή ζητούμενα.

Γίνεται όμως ενώ συμβαίνουν όλες αυτές οι αλλαγές γύρω μας, εμείς να παραμένουμε αλώβητοι; Γίνεται να αντιστεκόμαστε σθεναρά; Γίνεται όλες οι απογοητεύσεις που βιώνουμε καθημερινά να μην αλλοιώνουν το χαρακτήρα μας; Φυσικά και γίνεται. Αν σας συμβαίνει κάτι τέτοιο, μην απορείτε με τον εαυτό σας. Σίγουρα δεν έχετε χάσει τα λογικά σας. Το αντίθετο συμβαίνει μάλιστα, έχετε μάθει να προσαρμόζεστε σε νέες καταστάσεις και συνθήκες. Υπάρχει μία κατηγορία ανθρώπων που ακόμα και αν έχουν περάσει από σαράντα κύματα, από δυσκολίες και απογοητεύσεις, μένουν εκεί και παλεύουν για ένα καλύτερο αύριο. Το αύριο μας ανήκει, επομένως γιατί να μην παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις μας για αυτό;

Προτού λοιπόν βιαστούμε να κολλήσουμε ταμπέλες χαρακτηρίζοντάς αυτούς τους ανθρώπους αναίσθητους, μήπως θα ήταν καλό να σκεφτούμε ότι αξιοποιούν τις εμπειρίες τους στο μέγιστο βαθμό; Μήπως να κατανοήσουμε τα συναισθήματά τους, δείχνοντάς τους ενσυναίσθηση; Μήπως αυτοί είναι οι μαχητές της ζωής που στύβουν το λίγο που τους δίνουν οι άλλοι, κάνοντάς το πολύ;

Μήπως να πάψουμε να τους θεωρούμε θύματα; Μόνο αυτό δεν είναι. Όλα τα κάνουν με κάθε επίγνωση του κακού που θα έρθει. Βλέπεις δεν έχουν μάθει στο λίγο, δεν το μπορούν. Δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία τους. Τους ακούς να λένε συχνά όλα ή τίποτα, τους βλέπεις να φτάνουν το παιχνίδι μέχρι το τέλος, το πάσο για αυτούς στις φιλίες και στον έρωτα είναι άγνωστη λέξη. Τους αρέσει να ζουν στα άκρα. Έχουν κάθε δικαίωμα να επιλέξουν πώς θα ζήσουν τη ζωή τους. Κανείς δεν μπορεί να τους κρίνει, όλοι είμαστε τόσο διαφορετικοί. Άλλωστε εκεί βρίσκεται η αληθινή μαγεία.

Μην τους λυπάσαι αυτούς τους ανθρώπους, είναι περήφανοι δεν έχουν ανάγκη από τη λύπησή σου. Την κατανόησή σου θέλουν. Επίτρεψέ τους να στα δώσουν όλα, αν όμως δε σου κάνουν, φύγε, προτού τους πληγώσεις, μην τους τσακίσεις τα φτερά. Μην τους κατακερματίσεις την αξιοπρέπειά τους. Αλλά και αυτό να συμβεί, να ξέρεις ότι θα σηκωθούν, θα σταθούν και πάλι στα πόδια τους με την πρώτη ευκαιρία. Αυτό έμαθαν να το κάνουν καλά τόσα χρόνια άλλωστε.

Μην ανησυχείς, δε θα σου ζητήσουν ποτέ βοήθεια για να συναρμολογήσουν τα κομμάτια τους. Κάθε φορά που πέφτουν, έμαθαν να σηκώνονται μόνοι τους , γιατί κατά βάθος ξέρουν ότι ήταν πάντα μόνοι τους, στα εύκολα και στα δύσκολα. Έχουν βοηθό και σύμμαχο τον εαυτό τους, έχουν μάθει να κλείνουν μόνοι τους τις πληγές τους.

Αν θέλεις να τους χαρακτηρίσεις κάπως σίγουρα μπορείς να τους πεις ονειροπόλους και αθεράπευτα ρομαντικούς. Πιστεύουν βαθιά μέσα τους σε έναν άλλο κόσμο, τον έχουν τόσο ονειρευτεί, τόσο τον έχουν πιστέψει που είναι αδύνατον να μην υπάρχει. Πιστεύουν στη συγχώρεση, στις δεύτερες ευκαιρίες. Προσπάθησε να κάνεις κι εσύ το ίδιο για εκείνους και δε θα χάσεις. Δε θα σε κατακρίνουν ποτέ για τα λάθη σου. Θα είναι πάντα εκεί για σένα. Φίλοι και συμπαραστάτες. Δε θα έχουν απαιτήσεις από σένα, μόνο τον εαυτό τους έχουν μάθει να πιέζουν για χρόνια. Δεν τους αρέσει να κάνουν στους ανθρώπους γύρω τους ό,τι δε θέλουν να τους κάνουν. Η ιδεολογία τους αυτή είναι ριζωμένη βαθιά, είναι σύμφυτη πλέον με το είναι τους.

Πολλές φορές θα προσπαθήσουν να σε βοηθήσουν να αλλάξεις κάποια πράγματα που σε ενοχλούν στον εαυτό σου. Δεν το κάνουν κακοπροαίρετα. Δεν έχουν να κερδίσουν κάτι από την όποια αλλαγή σου. Έχουν βλέπεις το σύνδρομο του Μεσσία, για αυτό και ίσως να απογοητεύονται κάποιες φορές. Σε αγαπούν με όλη τους τη δύναμη, αυτό έχουν μάθει να κάνουν. Εσύ όμως μπορεί να μην έχεις μάθει σε αυτό και να σου φαίνεται περίεργο. Μην το παρεξηγείς. Δεν περιμένουν να κάνεις κι εσύ το ίδιο. Δεν είναι αυτός ο σκοπός τους να πάρουν ανταπόδοση. Νιώθουν και μόνοι τους ολοκληρωμένοι. Μπορεί να είστε λίγο καιρό μαζί και να νιώθουν λες και σε γνωρίζουν χρόνια. Μην το παίρνεις πάνω σου, γιατί είναι έτσι εκ κατασκευής, δένονται εύκολα.

Δεν συμβιβάζονται με τις νέες τάσεις της μόδας, δεν τους καλύπτει η συχνή αλλαγή συντρόφων, τους φθείρει, τους διαλύει. Δεν τους αρέσουν οι επιφανειακές και οι επιδερμικές σχέσεις. Δεν καταδικάζουν όμως και εκείνους που συμβιβάζονται, που ενδίδουν. Έχουν κάθε δικαίωμα στον έρωτα. Ο άνθρωπος έχει γεννηθεί για να αγαπά και να αγαπιέται, θα σου πουν. Αυτό είναι το νόημα της ζωής. Δε φεύγουν εύκολα από μία σχέση, αλλά να ξέρεις ότι αν φύγουν έχουν ζυγίσει πριν καλά τις καταστάσεις και έχουν καταλήξει σε μία ώριμη απόφαση που δεν αλλάζει. Μην προσπαθήσεις να τους μεταπείσεις, είναι μάταιο.

Η αξιοπρέπειά τους είναι πάνω από όλα. Φεύγουν πάντα με το κεφάλι ψηλά, χωρίς να κοιτούν πίσω. Εσύ μπορεί να τους χαρακτηρίσεις σκληρούς, κάποιος άλλος θα τους πει πληγωμένους. Θα συνεχίσουν να σε αγαπούν ίσως για πάντα, εσύ όμως δε θα το ξέρεις. Θα συνεχίσουν να μαθαίνουν από κοινούς γνωστούς αν είσαι καλά, χωρίς όμως εσύ να το μάθεις ποτέ. Για αυτούς θα είσαι πάντα ένα κομμάτι από τη ζωή τους.

Σίγουρα τα λάθη και οι παραλείψεις του παρελθόντος μας δίνουν μαθήματα ζωής για το μέλλον. Κάθε εμπειρία είτε καλή είτε κακή, γράφει πάνω μας. Κι έτσι δεν είμαστε πια άγραφος χάρτης, tabula rasa, όπως όταν γεννηθήκαμε. Έχουμε πάθει κι έχουμε μάθει, όπως λέει και ο σοφός λαός. Όμως δε θα διστάσουμε να εμπιστευτούμε και να πληγωθούμε ξανά, να επενδύσουμε σε μία νέα σχέση ακόμα και αν βλέπουμε από την αρχή ότι δεν έχει μέλλον. Ίσως αν προσπαθήσουμε, να διαψευστούμε, ίσως πάλι και όχι, ποιος ξέρει… Να αγαπάτε δίχως αύριο και σίγουρα δε θα χάσετε, θα βρεθεί κάποιος να το εκτιμήσει που θα έχει τα ίδια αγνά αισθήματα με εσάς. Είμαι σίγουρος για αυτό, μας το οφείλει το σύμπαν.

Nietzsche: Η ικανότητα που περιορίζει και η εμπειρία που απελευθερώνει

Στο βιβλίο του “Τάδε Έφη Ζαρατούστρα”, ο Νίτσε βάζει στη σκηνή μια γκροτέσκα προσωπικότητα, τον Υπεράνθρωπο, για να μας βοηθήσει να διακρίνουμε τη διαφορά ανάμεσα στην ικανότητα που περιορίζει και στην εμπειρία που απελευθερώνει.

Σύμφωνα με τον Νίτσε, όταν προσπαθούμε να είμαστε ικανοί, όλα εξαρτώνται από αυτό που έχουμε «στα σωθικά μας». Αν μας οδηγεί μόνο το «ένστικτο του φόβου», αν οδηγούμαστε στην ειδίκευση μόνο από το φόβο για το άγνωστο, τότε δεν θα μπορέσουμε ποτέ ν’ αποκτήσουμε πραγματική αυτοπεποίθηση.

Θα είμαστε ικανοί αλλά χωρίς αυτοπεποίθηση, θα θυμίζουμε τον θλιβερό Υπεράνθρωπο. Είναι κάτι σαν ειδικός, έχει το εμμονικό όραμα του ερευνητή: τα ξέρει όλα, ξέρει τα πάντα για τον εγκέφαλο της βδέλλας αλλά η υπερικανότητά του παίρνει τη ζωή από τη στιγμή που δεν τον ενδιαφέρει οτιδήποτε άλλο.

Και αυτό ακριβώς θα τον σκοτώσει, σε μια τραγελαφική σκηνή, όπου διακρίνεται το κωμικό στοιχείο του Νίτσε. Πέφτοντας σ’ ένα έλος γεμάτο βδέλλες, ο Υπεράνθρωπος θα καταλήξει αδειασμένος από τα αίμα του, φαγωμένος από το ίδιο το αντικείμενο της ικανότητάς του…

Ευτυχώς, αντίθετα, μπορούμε να στραφούμε προς την ικανότητα βάσει αυτού που ο Νίτσε αποκαλεί «ένστικτο της τέχνης», αυτή τη μορφή δημιουργικότητας που αντιτίθεται στο «ένστικτο του φόβου». Κι αυτό για να αναπτύξουμε μέσα μας τη ζωή, όχι για να την αποφύγουμε. Για να είμαστε περισσότερο και όχι λιγότερο ζωντανοί. Από περιέργεια και όχι από ατολμία. Κάθε φορά που επικρατεί το ένστικτο της τέχνης, κάθε φορά που η δημιουργικότητα επικρατεί της ατολμίας, χαιρόμαστε με τη μεταμόρφωση της ικανότητας σε αυτοπεποίθηση.

Ας ακολουθήσουμε, λοιπόν, τη συμβουλή του Ζαρατούστρα: ας αναπτύξουμε τις ικανότητές μας, αλλά με ψυχή καλλιτέχνη, για να πάρουμε δύναμη και όχι για να περιοριστούμε.

Φυσικά οι ικανότητες μας καθησυχάζουν, όμως ας μην ξεχνάμε τον σκοπό αυτού του καθησυχασμού: είναι να βγούμε από τη ζώνη άνεσής μας και να καταφέρουμε να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας. Το να στραφούμε προς την ικανότητα με μόνο σκοπό να είμαστε απόλυτα καθησυχασμένοι κάνει ανέφικτη την πραγματική αυτοπεποίθηση, κι αυτό για τον λόγο που εξέφρασε απόλυτα ο Νίτσε. Η ζωή είναι απρόβλεπτη, συχνά άδικη και, κατά βάθος, αρκετά ταραγμένη: αν δεν έχουμε διαύγεια, δεν θα νιώσουμε ποτέ απόλυτα καθησυχασμένοι.

Πρέπει, λοιπόν, η ικανότητά μας να είναι κάτι περισσότερο από μια ικανότητα να επαναλαμβάνουμε αυτό που ξέρουμε ήδη να κάνουμε. Πρέπει να γίνει το πεδίο ανάπτυξης της δημιουργικότητάς μας, η ευκαιρία για μια δυναμική παρουσία του εαυτού μας.

Η διαδικασία αυτής της αλλαγής είναι χρονοβόρα: η ικανότητα μας οδηγεί ν’ αποδεχτούμε μια μορφή «ανικανότητας» και να υποχωρήσουμε. Χάρη σε ό,τι μάθαμε, σε ό,τι πειραματιστήκαμε, σε ό,τι ενσωματώσαμε, τελικά καταφέρνουμε ν’ αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση.

Η αγάπη προκαλεί τη μοναδική επανάσταση που φέρνει ευτυχία

Η ζωή είναι παράξενη. Συμβαίνουν τόσα πράγματα εκεί που δεν τα περιμένεις και δεν λύνεις κανένα πρόβλημα με το να αντιστέκεσαι σ’ αυτά. Χρειάζεται να έχεις τεράστια ευλυγισία και σταθερή καρδιά.

Η ζωή είναι σαν μια κόψη ξυραφιού και πρέπει να περπατήσει κανείς πάνω σ’ αυτό το μονοπάτι με εξαιρετική προσοχή και ευέλικτη σοφία.

Η ζωή είναι πολύ πλούσια, έχει τόσους πολλούς θησαυρούς κι εμείς την πλησιάζουμε με άδειες καρδιές. Δεν ξέρουμε πώς να γεμίσουμε τις καρδιές μας με την αφθονία της ζωής. Ενώ είμαστε φτωχοί μέσα μας, όταν μας προσφέρονται τα πλούτη της τ’ αρνιόμαστε. Πάμε στο πηγάδι για νερό κρατώντας δαχτυλήθρα κι έτσι η ζωή καταντάει μια κακόγουστη υπόθεση, ασήμαντη και μικρή.

Η αγάπη είναι επικίνδυνο πράγμα. Φέρνει τη μόνη επανάσταση που δίνει απόλυτη ευτυχία. Είναι τόσο λίγοι εκείνοι από μας που μπορούν ν’ αγαπούν. Τόσο λίγοι εκείνοι που θέλουν ν’ αγαπούν.

Αγαπάμε βάζοντας όρους, κάνοντας την αγάπη ένα εμπορεύσιμο πράγμα. Έχουμε νοοτροπία παζαριού, αλλά η αγάπη δεν είναι εμπορεύσιμη, δεν είναι ένα απλό «πάρε-δώσε». Είναι μια κατάσταση ύπαρξης όπου όλα τα ανθρώπινα προβλήματα είναι λυμένα. Τι υπέροχο μέρος που θα μπορούσε να είναι η γη με τόση πολλή ομορφιά που υπάρχει, τόσο μεγαλείο, τόση άφθαρτη ομορφιά! Είμαστε παγιδευμένοι στον πόνο και δεν νοιαζόμαστε να ξεφύγουμε απ’ αυτόν ακόμα κι όταν κάποιος μας δείχνει το δρόμο.

Δεν ξέρω, αλλά νιώθει κανείς να φλέγεται από αγάπη· υπάρχει μια άσβηστη φλόγα· νιώθει ότι έχει τόση πολλή απ’ αυτήν μέσα του, που θέλει να τη δώσει σε όλους· και το κάνει. Είναι σαν ένα ποτάμι που κυλάει με ορμή, που ποτίζει και δίνει ζωή σε κάθε πόλη και χωριό· μολύνεται από τις ανθρώπινες βρομιές που πέφτουν σ’ αυτό, αλλά σύντομα τα νερά καθαρίζονται από μόνα τους και συνεχίζουν να τρέχουν.

Τίποτα δεν μπορεί να καταστρέψει την αγάπη γιατί διαλύονται μέσα σ’ αυτήν τα πάντα: το καλό και το κακό· το άσχημο και το όμορφο. Είναι το μοναδικό πράγμα που είναι αυτό το ίδιο αιωνιότητα.

Φύλλο πορείας προς την ευτυχία

1. Πορεύσου ήρεμα μέσα στον θόρυβο και τη βιασύνη και θυμήσου ότι μπορείς να βρεις την ειρήνη στη σιωπή.
2. Όσο μπορείς, προσπάθησε να διατηρείς καλές σχέσεις με όλο τον κόσμο.
3. Λέγε την αλήθεια σου ήρεμα και καθαρά και άκου τους άλλους, ακόμα κι αν είναι επιτροχάδην ή πληκτικά· έχουν κι εκείνοι τη δική τους αλήθεια.
4. Απόφευγε τα θορυβώδη και επιθετικά άτομα, γιατί είναι κακά για το πνεύμα.
5. Άμα συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους, θα καταλήξεις ματαιόδοξος ή πικραμένος, γιατί πάντα θα υπάρχουν καλύτεροι ή χειρότεροι από σένα.
6. Απόλαυσε τις επιτυχίες σου… το ίδιο και τα σχέδιά σου.
7. Διατήρησε το ενδιαφέρον σου στη δική σου καριέρα, όσο ταπεινή κι αν είναι, αφού είναι το μόνο αληθινό πράγμα που κατέχεις.
8. Να είσαι επιφυλακτικός στις συμφωνίες, γιατί ο κόσμος είναι γεμάτος εγωισμό.
9. Αλλά να μην επιτρέψεις αυτό να σε τυφλώσει σε σημείο που να μη βλέπεις ότι η αρετή υπάρχει· πολλοί άνθρωποι αγωνίζονται για ευγενή ιδανικά και παντού η ζωή είναι γεμάτη ηρωισμό.
10. Να είσαι ο εαυτός σου και ιδίως να μην υποκρίνεσαι αγάπη· να μην είσαι κυνικός στον έρωτα γατί, παρ’ όλη την ξεραΐλα και την απομάγευση, είναι τόσο αειθαλής όσο και η χλόη.
11. Συγκέντρωνε με ηρεμία τις συμβουλές των χρόνων, απαρνούμενος με χάρη της παρορμήσεις της νεότητας.
12. Τρέφε το πνευματικό σου σθένος για να σε προστατεύει από τις αντιξοότητες. Μην τρομοκρατείσαι με τη φαντασία σου· πολλοί φόβοι γεννιούνται από την κούραση και τη μοναξιά.
13. Πέρα από μια υγιή πειθαρχία, να είσαι ευγενικός με τον εαυτό σου· είσαι ένα πλάσμα του Σύμπαντος, όχι λιγότερο απ’ ό,τι τα δέντρα και τα αστέρια· έχεις δικαίωμα στην ύπαρξη.
14. Είτε σου είναι ξεκάθαρο είτε όχι, μην αμφιβάλλεις ότι το Σύμπαν βαδίζει όπως πρέπει.
15. Γι’ αυτό πρέπει να τελείς εν ειρήνη· δεν έχει σημασία ποια είναι η ιδέα σου και ποιες είναι οι δουλειές σου και οι φιλοδοξίες σου. Στη θορυβώδη σύγχυση της ζωής, διατήρησε την ειρήνη με το πνεύμα σου.
16. Γιατί, παρ’ όλη την υποκρισία, τη σκληρή δουλειά και τα χαμένα όνειρα, ο κόσμος παραμένει ακόμα ένα όμορφο μέρος. Να είσαι χαρούμενος, να προσπαθείς να είσαι ευτυχισμένος.

Όταν εξετάζουμε ένα έργο ιστορίας, πρωταρχικό μας μέλημα πρέπει να είναι ο ιστορικός που το έγραψε

Ο καθηγητής Όακσοτ γράφει: «Η ιστορία είναι εμπειρία του ιστορικού. Δεν “φτιάχνεται” από κανέναν άλλον παρά μόνον από τον ιστορικό. Ο μοναδικός τρόπος να φτιάχνει κανείς ιστορία είναι να τη γράφει».

Η κριτική αυτή αναζήτηση, αν και γεννά σοβαρές επιφυλάξεις, φέρνει στην επιφάνεια ορισμένες παραμελημένες αλήθειες.

Πρώτον, τα γεγονότα της ιστορίας ποτέ δεν φτάνουν έως εμάς «καθαρά»- δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρχουν σε καθαρή μορφή, αφού πάντοτε διαθλώνται στο μυαλό εκείνου που τα καταγράφει. Συνεπώς, όταν εξετάζουμε ένα έργο ιστορίας, πρωταρχικό μας μέλημα δεν πρέπει να είναι τα γεγονότα που περιγράφονται, αλλά ο ιστορικός που το έγραψε, θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα του Τζ.Μ. Τριβέλιαν, του μεγάλου Βρετανού ιστορικού το όνομα του οποίου φέρουν αυτές οι παραδόσεις. Στην αυτοβιογραφία του ο ίδιος αναφέρει ότι στο σπίτι του μεγάλωσε «σύμφωνα με μια παράδοση που ακολουθούσε τις βασικές κατευθύνσεις των Ουίγων, και μάλιστα σε υπερβολικό θα μπορούσε να πει κανείς βαθμό». Δεν νομίζω, άλλωστε, ότι ο Τριβέλιαν θα διαφωνούσε αν τον αποκαλούσα τον πιο πρόσφατο κρίκο στη μακρά σειρά των μεγάλων Βρετανών φιλελεύθερων ιστορικών που θήτευσαν στις παραδόσεις του κόμματος των Ουίγων — δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ανάγει το οικογενειακό του δέντρο, μέσω του Τζωρτζ Ότο Τριβέλιαν, στον μέγιστο αναμφισβήτητα ιστορικό αυτής της παράδοσης, τον Μακώλεϊ.

Το πιο περίτεχνο και ώριμο έργο του Τζ.Μ. Τριβέλιαν, England under Queen Αnne (Η Αγγλία στα χρόνια της βασίλισσας Άννας), γράφτηκε με δεδομένο αυτό ακριβώς το υπόβαθρο έτσι, μόνον αν διαβαστεί στο συγκεκριμένο πλαίσιο μπορεί να αποκαλύψει στον αναγνώστη το πλήρες νόημά του και την πλήρη σημασία του. Αν κανείς (ακολουθώντας το παράδειγμα ορισμένων ανυπόμονων αναγνωστών αστυνομικών μυθιστορημάτων) διαβάσει πρώτα το τελευταίο κεφάλαιο, θα βρει στις τελευταίες σελίδες του Γ’ τόμου την καλύτερη, κατά τη γνώμη μου, σύνοψη αυτού που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «ερμηνεία της ιστορίας από τους Ουίγους».

Αν και η ερμηνεία αυτή των γεγονότων κατά τη βασιλεία της Άννας δεν είναι ίσως η μοναδική δυνατή, πρόκειται για έγκυρη και, στα χέρια του Τριβέλιαν, γόνιμη ερμηνεία. Ωστόσο, για να την εκτιμήσουμε σε όλη της την έκταση, πρέπει να καταλάβουμε τι ακριβώς κάνει ο ιστορικός. Γιατί, όπως υποστηρίζει ο Κόλινγκγουντ, αν ο ιστορικός πρέπει να αναπλάσει νοητικά ό,τι συνέβη στο μυαλό των πρωταγωνιστών του, ο αναγνώστης πρέπει και αυτός με τη σειρά του να αναπλάσει τι συμβαίνει στο μυαλό του ιστορικού. Πριν αρχίσετε να μελετάτε τα γεγονότα, μελετήστε τον ιστορικό. Όταν διαβάζετε ένα ιστορικό έργο, έχετε πάντοτε τον νου σας να ακούσετε τον βόμβο από το μυαλό του ιστορικού· αν δεν ακούτε τίποτα, ή εσείς είστε κουφός στις λεπτές αποχρώσεις των τόνων ή ο συγγραφέας είναι μονότονος. Στην πραγματικότητα, τα γεγονότα δεν είναι σαν τα ψάρια στον πάγκο του ψαρά, αλλά σαν ψάρια που κολυμπούν σε απέραντη, και καμιά φορά δυσπρόσιτη, θάλασσα. Το τι θα «πιάσει» ο ιστορικός εξαρτάται κυρίως από το σημείο που επιλέγει για να ψαρέψει και από τα σύνεργα που χρησιμοποιεί – σε συνάρτηση πάντοτε και με το είδος ψαριού που θέλει να πιάσει. Σε γενικές γραμμές, ο ιστορικός θα περιλάβει στο έργο του το είδος εκείνο γεγονότων που επιθυμεί. Ιστορία σημαίνει ερμηνεία.

Το δεύτερο σημείο έχει σχέση με την ανάγκη του ιστορικού να κατανοήσει μέσω της φαντασίας του πώς σκέφτονταν οι άνθρωποι που τον απασχολούν. Ο 19ος αιώνας ήταν φτωχός σε έργα μεσαιωνικής ιστορίας τον απωθούσαν υπερβολικά οι προλήψεις του Μεσαίωνα και οι βαρβαρότητες στις οποίες αυτές ωθούσαν, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να κατανοήσει μέσω της φαντασίας τον μεσαιωνικό άνθρωπο. Ο Μπούρκχαρτ έγραφε επικριτικά για τον Τριακονταετή Πόλεμο: «Είναι σκανδαλώδες μια πίστη, είτε πρόκειται για καθολικούς είτε για προτεστάντες, να θέτει την επιβίωσή της σε ανώτερη μοίρα από την ακεραιότητα ενός έθνους». Για τον φιλελεύθερο ιστορικό του 19ou αιώνα, που ανατράφηκε με την πεποίθηση ότι είναι σωστό και αξιέπαινο να σκοτώνει κανείς για να υπερασπιστεί την πατρίδα του αλλά κακό και στενοκέφαλο να σκοτώνει για να υπερασπιστεί τη θρησκεία του, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να κατανοήσει τη νοοτροπία και τον ψυχισμό όσων πολέμησαν στον Τριακονταετή Πόλεμο. Με λίγα λόγια δεν μπορεί να γραφτεί ιστορία παρά μόνον αν ο ιστορικός πετύχει κάποιου είδους επικοινωνία και επαφή με τον τρόπο σκέψης εκείνων για τους οποίους γράφει.

Ένα τρίτο σημείο είναι ότι μπορούμε να δούμε και να κατανοήσουμε το παρελθόν μόνο με τα μάτια του παρόντος. Ο ιστορικός ανήκει στην εποχή του, είναι δεμένος μαζί της. Οι ίδιες οι λέξεις που χρησιμοποιεί (δημοκρατία, αυτοκρατορία, πόλεμος, επανάσταση) έχουν τρέχουσες συνεκδοχές, από τις οποίες κανείς δεν μπορεί να τις αποσπάσει. Αρκετοί μελετητές της αρχαίας ιστορίας συνηθίζουν να χρησιμοποιούν λέξεις όπως πόλις ή plebs στο —ελληνικό και λατινικό αντίστοιχα— πρωτότυπο, ώστε να αποφύγουν αυτήν ακριβώς την παγίδα. Όμως το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται. Πρόκειται για ιστορικούς που ζουν στο παρόν και που δεν μπορούν να «ταξιδέψουν» στο παρελθόν, έστω και αν χρησιμοποιούν ασυνήθιστες ή απαρχαιωμένες λέξεις και εκφράσεις. Όπως, αντίστοιχα, δεν Θα αρκούσε να φορέσει κανείς χλαμύδα ή τήβεννο για να γράψει καλύτερη ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας ή της Ρώμης. Οι όροι με τους οποίους οι Γάλλοι ιστορικοί διαφορετικών εποχών έχουν περιγράψει το παρισινό πλήθος, που τόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε στη Γαλλική Επανάσταση (le peuple, les sans-culottes, la canaille, les bras-nus), αποτελούν, για όσους γνωρίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού, μανιφέστα πολιτικής τοποθέτησης και ερμηνείας των γεγονότων από πολύ συγκεκριμένη σκοπιά.

Ο ιστορικός είναι τελικά υποχρεωμένος να διαλέξει. Η χρήση της γλώσσας δεν του αφήνει περιθώρια να είναι ουδέτερος- ούτε πρόκειται για ζήτημα ορολογίας και μόνον. Τα τελευταία εκατό χρόνια, οι αλλαγές της ισορροπίας δυνάμεων στην Ευρώπη έχουν μεταβάλει ριζικά τη στάση των Βρετανών ιστορικών απέναντι στον Φρειδερίκο τον Μεγάλο. Οι αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ καθολικισμού και προτεσταντισμού έχουν επίσης αλλάξει ριζικά τη στάση των ιστορικών απέναντι σε μορφές όπως ο Λούθηρος, ο Λογιόλα ή ο Κρόμγουελ. Αρκεί έστω και επιδερμική γνώση του έργου των Γάλλων ιστορικών των τελευταίων σαράντα χρόνων για να αντιληφθεί κανείς πόσο η στάση τους απέναντι στη Γαλλική Επανάσταση έχει επηρεαστεί από τη Ρωσική Επανάσταση του 1917. Ο ιστορικός δεν ανήκει στο παρελθόν· ανήκει στο παρόν. Ο καθηγητής Τρέβορ-Ρόπερ έχει γράψει ότι ο ιστορικός «οφείλει να αγαπά το παρελθόν». Έχω τις επιφυλάξεις μου για αυτό. Η αγάπη για το παρελθόν εύκολα μπορεί να αποτελεί έκφραση μιας ρομαντικής νοσταλγίας για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες άλλων εποχών, σύμπτωμα ότι έχουμε χάσει την πίστη μας στο παρόν και το μέλλον, το ενδιαφέρον μας για ό,τι συμβαίνει ή θα συμβεί. Θα προτιμούσα μιαν άλλη επιγραμματική διατύπωση, η οποία κάνει λόγο για την ανάγκη να αποφύγουμε τον εναγκαλισμό των «παγωμένων χεριών του παρελθόντος». Αποστολή του ιστορικού δεν είναι ούτε να αγαπήσει το παρελθόν ούτε να χειραφετηθεί από αυτά, αλλά να το γνωρίσει εις βάθος και να το αξιοποιήσει σαν κλειδί για την κατανόηση του παρόντος.

Η καρδιά γνωρίζει καλύτερα

Ένα από τα πολλά πράγματα που έμαθα είναι ότι πρέπει να είμαστε αυθεντικοί.

Οι περισσότεροι περνάμε όλη μας τη ζωή φορώντας κοινωνικά προσωπεία που κρύβουν τον πραγματικό μας εαυτό. Αντί να δείχνουμε τις αληθινές αποχρώσεις της προσωπικότητάς μας, πασχίζουμε να κατασκευάσουμε μια εικόνα που να ανταποκρίνεται στο πώς πιστεύουμε ότι θα ήθελαν οι άλλοι να είμαστε. Λέμε τα λόγια που θέλουν οι άλλοι να πούμε, φοράμε τα ρούχα που θέλουν οι άλλοι να φορέσουμε και γενικά κάνουμε ό,τι θέλουν οι άλλοι. Αντί να ζήσουμε τη ζωή που ήμασταν προορισμένοι να ζήσουμε, ακούγοντάς τους καταλήγουμε να ζούμε τη δική τους ζωή. Και με αυτόν τον τρόπο, αργοπεθαίνουμε.

«Ο θάνατος είναι μόνο ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να πεθάνει κανείς», όπως είπε και ο εξερευνητής Άλβα Σάιμον. Έτσι τώρα ζω τη ζωή μου αποκλειστικά σύμφωνα με το ποιος μου λέει η καρδιά μου ότι είναι ο σωστός τρόπος να ζω. Όταν αισθάνομαι ότι θέλω να κλάψω, όπως πριν, επειδή είμαι τόσο ευτυχισμένος που βρίσκομαι και πάλι κοντά σου, κλαίω. Όταν νιώθω ότι πλημμυρίζω χαρά, τραγουδάω. Όταν νιώθω αγάπη για κάποιον, την εκφράζω. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τώρα εξωτερικεύω ελεύθερα τα συναισθήματά μου. Ζω στο τώρα και απολαμβάνω κάθε στιγμή του σπουδαίου αυτού δώρου που ονομάζουμε ζωή.

Και αυτό σημαίνει ότι είσαι “αυθεντικός”;

Ναι, σημαίνει ότι ζω όπως φτιαχτήκαμε να ζούμε. Πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν εξημερωθεί.

Εξημερωθεί;

Ναι. Γίνονται τόσο καλοί στο να υποκρίνονται και να κάνουν ό,τι περιμένουν οι άλλοι από εκείνους, που εξημερώνονται, όπως οι εκπαιδευμένες φώκιες.

Όταν μια σχέση είναι αληθινή, γεννιέται και ξαναγεννιέται, ώρα με την ώρα

Η λέξη μυστήριο κυριεύει τις σκέψεις μου… Υπάρχουν άνθρωποι που με κάνουν να ανοίγομαι και άλλοι που με κάνουν και κλείνομαι. Τι γίνεται;

Νομίζω πως εν μέρει συμβαίνει και εν μέρει είμαι εγώ που αποφασίζω να ανοιχτώ ή όχι σε συγκεκριμένους ανθρώπους ανάλογα τη στιγμή.

Πάντα μας τριγυρίζει ο φόβος να παραδοθούμε, να υποφέρουμε, να χάσουμε την ισορροπία μας κι όλα όσα καταφέραμε χτίζοντας την ταυτότητα μας;

Με ενδιαφέρει το θέμα της χημείας με τον άλλον ίσως γιατί εκεί βρίσκεται το μυστήριο. Για παράδειγμα με εντυπωσιάζει η διαπίστωση πως μπορούμε τώρα να κοιτάξουμε έναν άνθρωπο και να τον απορρίψουμε, ενώ μια άλλη στιγμή προς μεγάλη μας έκπληξη να αλλάξουμε τη ματιά μας και να τον αγαπήσουμε.

Αυτό συνδέεται με την υποτιθεμένη ταυτότητα. Και αυτό είναι το παράδοξο του ερωτικού δεσμού: Είμαι διαρκώς άλλος άνθρωπος και ο άλλος… είναι και αυτός άλλος. Η πρόταση είναι να αποδεχτούμε αυτό το πηγαινέλα της σχέσης σαν κάτι που είναι έτσι χωρίς να περιμένουμε κάτι άλλο και χωρίς να απαιτούμε να αισθανόμαστε πάντα το ίδιο. Να επιτρέψουμε ευχαρίστως τη ροή των συναισθημάτων και οπωσδήποτε να αποδεχτούμε πως και ο άλλος μπορεί να έχει την ίδια συμπεριφορά. Να δώσουμε στον εαυτό μας την άδεια να ζήσουμε το μυστήριο των σχέσεων.

Πάντα όταν μια σχέση είναι αληθινή, γεννιέται και ξαναγεννιέται, ώρα με την ώρα…

Νομίζω πως αυτή η δυναμική του πραγματικού αφορά επίσης την προσωπικότητα. Αναφέρομαι το «είμαι σε σχέση» και το «είμαι» του καθενός.

Η προσωπικότητα είναι ένα όχημα για να φτάσουμε στο είναι. Διαλύοντας την, φτάνουμε στη σύλληψη της ουσίας μας. Η προσωπικότητα ταυτίζεται με ένα μέρος του είναι μας στο οποίο ανατίθεται η αξία του συνόλου. Είναι σημαντικό να αποκτήσουμε συναίσθηση ότι είμαστε το είναι κι όχι μόνο η στάση με την οποία ταυτιζόμαστε. Το μυαλό έχει με κάποιο τρόπο την ικανότητα να μας ορίζει λες κι αν είμαστε έτσι ή αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να υπάρχουμε με κανένα άλλο τρόπο. Αυτός είναι ο μηχανισμός που μας εμποδίζει να είμαστε ολοκληρωμένοι.

Παίρνουμε ως δεδομένο ότι είμαστε το εγώ που το μυαλό μας έχει κατασκευάσει και δεν παρατηρούμε πως αυτό το εγώ είναι κάτι που σχηματίστηκε στο παρελθόν, που έχει τις ρίζες του εκεί και η πιστή προς αυτό οφείλεται σε πράγματα που συνέβησαν τότε, γεγονότα και αναμνήσεις λίγο πολύ παραποιημένα, τα οποία συντηρούμε και προσπαθούμε να τα διατηρήσουμε ή να τα κρύψουμε. Συνεπώς δεν μπορούμε να είμαστε απολύτως παρόντες γιατί είμαστε δεμένοι με τα πράγματα του παρελθόντος που υπήρχαν καθοριστικά για τη δημιουργία της ταυτότητας μας.

Κομμάτι, κομμάτι το εγώ είναι μια αντίσταση στην άνευ όρων παρουσία.

Η αληθινή μας φύση βρίσκεται έξω από τα στενά όρια του κατασκευασμένου μας εγώ και δεν μπορεί να κλειστεί μέσα τους. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να απομακρυνθούμε από την προσωπικότητα μας, για να την αφήσουμε να αποδυναμωθεί. Να την ευχαριστήσουμε που μας βοήθησε να επιβιώσουμε μέχρι σήμερα και να αποδεχτούμε ότι πια δεν μας χρησιμεύει.

Έχουμε συνηθίσει να ζούμε μέσα της. Δεν ξέρουμε πως είναι να αφεθείς να παρασυρθείς χωρίς το φρένο της ταυτότητας. Μας φοβίζει και είναι δύσκολο να εισχωρήσουμε στα σκοτεινά σημεία του είναι μας και να εγκαταλείψουμε την παλιά γνώριμη μας ταυτότητα. Το να δίνω και να παίρνω αγάπη μετατρέπεται σε μια πολύ επίπονη εργασία αν δεν είμαι αποφασισμένος να εγκαταλείψω την παλιά μου δομή. Δεν λέω πως αν πάρουμε απόφαση να αφήσουμε την παλιά μας ταυτότητα θα συνδεθούμε αμέσως με το είναι μας. Αν ήταν τόσο εύκολο θα το έκανε όλος ο κόσμος γιατί όλοι ψάχνουμε την αγάπη…

Ερευνητικές συνεργασίες του CERN παρουσιάζουν νέα αποτελέσματα ερευνών σε σωματίδια με γοητευτικά κουάρκ

Οι συνεργασίες ALICE, CMS και LHCb στο CERN παρουσίασαν νέες μετρήσεις που δείχνουν πώς τα γοητευτικά σωματίδια – σωματίδια που περιέχουν γοητευτικά (charm) κουάρκ – μπορούν να υπηρετήσουν ως «αγγελιαφόροι» των δυο τύπων μάζας που αποτελείται από κουάρκ και γλοιόνια: τα αδρόνια, τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της ορατής ύλης στο σημερινό σύμπαν, και το πλάσμα κουάρκ-γλοιονίων, το οποίο θεωρείται ότι πρέπει να υπήρξε στο πρώιμο σύμπαν και μπορεί να δημιουργηθεί στον LHC (Large Hadron Collider). Μελετώντας τα γοητευτικά σωματίδια, οι φυσικοί μπορούν να μάθουν περισσότερα σχετικά με τα αδρόνια, στα οποία τα κουάρκ είναι δεσμευμένα με τα γλοιόνια, όπως και το πλάσμα κουάρκ-γλοιονίων, στο οποίο τα κουάρκ και τα γλοιόνια δεν είναι περιορισμένα μέσα στα αδρόνια.

Τα κύρια αποτελέσματα είναι:

• Η ομάδα του πειράματος LHCb πήρε τις πιο ακριβείς από ποτέ μετρήσεις δυο ιδιοτήτων ενός σωματιδίου γνωστού ως χc1(3872), αδρόνιο που περιέχει δυο γοητευτικά κουάρκ. Το σωματίδιο ανακαλύφθηκε το 2003 και παρέμενε ασαφές εάν είναι ένα αδρόνιο δυο κουάρκ, ή ένα πιο εξωτικό αδρόνιο, όπως ένα τετρακουάρκ – ένα σύστημα τεσσάρων κουάρκ δεμένων σφιχτά μαζί – ή ένα ζεύγος σωματιδίων δυο κουάρκ ασθενώς συνδεδεμένων σε μια δομή όμοια με μόριο. Ο εντοπισμός της φύσης αυτού του αδρονίου θα μπορούσε να διευρύνει την κατανόηση των φυσικών για το πώς τα κουάρκ δένονται μέσα στα αδρόνια.

«Τα αποτελέσματα είναι συνεπή με την ύπαρξη του χc1(3872) ως ένα ζεύγος σωματιδίων δυο κουάρκ χαλαρά συνδεδεμένων, όμως δεν αποκλείονται τελείως η υπόθεση του τετρακουάρκ ή άλλες πιθανότητες», αναφέρει ο εκπρόσωπος της ομάδας του LHCb Giovanni Passaleva.

• Η ομάδα του CMS παρατήρησε για πρώτη φορά το μετασχηματισμό, ή τη «διάσπαση», ενός άλλου σωματίδιου, που αποκαλείται B(0)s, μέσα στο ίδιο σωματίδιο χc1(3872). Οι ερευνητές σύγκριναν τη διάσπαση αυτή με τη διάσπαση του Β(+) μεσόνιου που παρατηρήθηκε προηγουμένως, η οποία είχε οδηγήσει στην πρώτη ανίχνευση του χc1(3872) το 2003. Και οι δυο τύποι διάσπασης συνδέουν τη συμπεριφορά αυτού του αδρονίου με τα κουάρκ «άνω» και «παράξενο».

«Οι διαφορές που μετρήθηκαν στους ρυθμούς διάσπασης είναι ενδιαφέρουσες και θα μπορούσαν να παρέχουν περαιτέρω γνώση πάνω στη φύση του χc1(3872), η οποία δεν είναι ακόμη πλήρως αναγνωρισμένη», λέει ο εκπρόσωπος του CMS, Roberto Carlin.

• Η πειραματική ομάδα ALICE μέτρησε την αποκαλούμενη ελλειπτική ροή των αδρονίων που περιέχουν γοητευτικά κουάρκ, σε συγκρούσεις βαρέων ιόντων. Τα αδρόνια δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια συγκρούσεων που δημιούργησαν επίσης πλάσμα κουάρκ-γλοιονίων. Τα αδρόνια που περιέχουν βαρέα κουάρκ, όπως το γοητευτικό καυάρκ, είναι εξαιρετικοί «αγγελιαφόροι» του πλάσματος κουάρκ-γλοιονίων, που σημαίνει ότι φέρουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με αυτό.

«Το μοτίβο που παρατηρήθηκε από το ALICE δείχνει ότι τα βαρέα γοητευτικά κουάρκ σύρονται από την επέκταση του πλάσματος κυάρκ-γλοιονίων», λέει ο εκπρόσωπος του ALICE, Luciano Musa.

Για το μέλλον, οι πειραματικές ομάδες του LHC στοχεύουν να πραγματοποιήσουν πιο ακριβείς μετρήσεις αυτών των αγγελιαφόρων του κόσμου των κουάρκ χρησιμοποιώντας δεδομένα από την επόμενη περίοδο λειτουργίας του LHC, που θα επωφεληθούν πάρα πολύ από τις αναβαθμισμένους εξοπλισμούς του πειράματος.

Nietzsche: τι είναι το κράτος;

Friedrich Nietzsche: 1844–1900

Το νέο Είδωλο: Ο Λεβιάθαν-το Τέρας

§1

Προ-Κατανοήσεις

Ο σημερινός άνθρωπος είναι τόσο μπερδεμένος, που στην χοντροκομμένη αυταρέσκεια του συνωμοτικού δικαστηρίου της δειλίας, του περιβόητου κράτους, αναζητεί τη δική του ευτυχία. Έτσι θυσιάζει τον εαυτό του για χάρη ενός ειδώλου, που τον απατά και τον ευτελίζει. Συμβαίνει λοιπόν να βασιλεύει πάνω στη γέρικη γη, σύμφωνα με τον Νίτσε, μια τερατώδης πολιτικο-κρατική οντότητα, της οποίας τα κύρια συστατικά συνυφαίνονται με την σκοτεινή φύση των πάσης φύσεως εθνικισμών, δημοκρατιών, σοσιαλισμών και των αντίστοιχων τύπων κυβερνήσεων και διακυβερνήσεων. Αυτή η οντότητα, το σύγχρονο κράτος, είναι στ’ αλήθεια ο Λεβιάθαν, που παρουσιάζεται ως φύλακας των λαών και έτσι αξιώνει να κηδεμονεύει, με τη διαμεσολάβηση των νόμων, τους πάντες και τα πάντα. Αλλά αυτός ο Λεβιάθαν δεν είναι κάποιος θεός, κάποιος σωτήρας ή λυτρωτής των ανθρώπων, παρά ένα τέρας, ένα ψευδολόγο και αρπακτικό θηρίο. Είναι ακριβώς αυτό που διακηρύσσει. Τι διακηρύσσει; Μια ψυχρή λειτουργία και μια απρόσωπη διαχείριση: δρα ύπουλα και δυναστεύει τυφλά τους λαούς, στο όνομα μάλιστα αυτών λαών. Έτσι όπου είναι παρόν το κράτος, ωσεί παρών είναι και ο λαός. Αλλά ποιος λαός; Η αγέλη, που οι αισθήσεις της είναι τυλιγμένες με ψέματα/ψευδαισθήσεις και απάτες αίσθησης.

§2

Κατανοήσεις

Στον Ζαρατούστρα (πρώτο μέρος-ομιλία 11) ο Νίτσε απεικονίζει ως εξής αυτό τον Λεβιάθαν –το Τέρας:

«Υπάρχουν ακόμα κάπου λαοί και αγέλες, όχι όμως σε μας, αδελφοί μου: εδώ υπάρχουν κράτη. Κράτος; Τι είναι αυτό; Λοιπόν! Ανοίξτε τώρα τα αφτιά σας, γιατί θα σας μιλήσω για το θάνατο των λαών. Κράτος λέγεται το πιο ψυχρό απ’ όλα τα ψυχρά τέρατα. Ψυχρά επίσης ψεύδεται και τούτο το ψέμα σέρνεται από το στόμα του: «Εγώ, το κράτος, είμαι ο λαός». Αυτό κι αν είναι Ψέμα! Δημιουργοί ήταν εκείνοι που δημιούργησαν τους λαούς και που κρέμασαν μια πίστη και μια αγάπη από πάνω τους: έτσι υπηρέτησαν τη ζωή. Εξολοθρευτές είναι εκείνοι που στήνουν παγίδες για τους πολλούς και αποκαλούνται κράτος: κρεμούν ένα σπαθί κι εκατό επιθυμίες από πάνω τους. Όπου υπάρχει ακόμη λαός, δεν καταλαβαίνει το κράτος και το μισεί σαν κακό μάτι και σαν αμαρτία έναντι των ηθών και των δικαιωμάτων».

Τι μας λέει εδώ ο Νίτσε; Πως το κράτος, ως το πιο ψυχρό από όλα τα ψυχρά τέρατα, υπονομεύει την αληθινή ύπαρξη των λαών, ταυτίζοντας τον εαυτό του με την έννοια του λαού. Ετούτη η ταύτιση είναι μια παγίδα για τους λαούς, καθώς το κράτος-καταστροφέας εξολοθρεύει τη δημιουργική τους πνοή και τους μετατρέπει σε μια θλιβερή, αυτο-προδομένη μάζα καταπιεσμένων όντων που «εργάζονται» με όλη τους τη «λαϊκουριά» και με περισσό ζήλο για την ευτυχία των καταστροφέων τους. Ό,τι ακριβώς συμβαίνει και στη σημερινή ελλαδική πραγματικότητα: τα πιο αδηφάγα τέρατα της κρατικής μηχανής, όσο πιο αδηφάγα είναι –και μάλιστα με «σοσιαλ-αριστερό» μανδύα– τόσο πιο φιλολαϊκά εμφανίζονται. Έτσι αποκοιμίζουν τον λαό με ψευδαισθήσεις παραμυθίας, οι οποίες τελικά αποβαίνουν ολέθριες για την ίδια την ύπαρξή του, βιοτική και πολιτισμική. Και είναι τότε που από δημιουργικός λαός γίνεται ένας ξέπνοος στυλοβάτης των πιο αντιδραστικών-σκοταδιστικών δυνάμεων: γίνεται ένα άβουλο κυβερνώμενο res, που γελοιοποιεί με την ίδια του τη συμπεριφορά τα πιο ευγενικά του συναισθήματα.

ΠΛΑΤΩΝ: Ἀπολογία Σωκράτους (34b-35d)

Επίλογος

Εἶεν δή, ὦ ἄνδρες· ἃ μὲν ἐγὼ ἔχοιμ᾽ ἂν ἀπολογεῖσθαι, σχεδόν ἐστι ταῦτα καὶ ἄλλα ἴσως τοιαῦτα. τάχα δ᾽ ἄν τις
[34c] ὑμῶν ἀγανακτήσειεν ἀναμνησθεὶς ἑαυτοῦ, εἰ ὁ μὲν καὶ ἐλάττω τουτουῒ τοῦ ἀγῶνος ἀγῶνα ἀγωνιζόμενος ἐδεήθη τε καὶ ἱκέτευσε τοὺς δικαστὰς μετὰ πολλῶν δακρύων, παιδία τε αὑτοῦ ἀναβιβασάμενος ἵνα ὅτι μάλιστα ἐλεηθείη, καὶ ἄλλους τῶν οἰκείων καὶ φίλων πολλούς, ἐγὼ δὲ οὐδὲν ἄρα τούτων ποιήσω, καὶ ταῦτα κινδυνεύων, ὡς ἂν δόξαιμι, τὸν ἔσχατον κίνδυνον. τάχ᾽ ἂν οὖν τις ταῦτα ἐννοήσας αὐθαδέστερον ἂν πρός με σχοίη καὶ ὀργισθεὶς αὐτοῖς τούτοις θεῖτο ἂν μετ᾽
[34d] ὀργῆς τὴν ψῆφον. εἰ δή τις ὑμῶν οὕτως ἔχει —οὐκ ἀξιῶ μὲν γὰρ ἔγωγε, εἰ δ᾽ οὖν— ἐπιεικῆ ἄν μοι δοκῶ πρὸς τοῦτον λέγειν λέγων ὅτι «Ἐμοί, ὦ ἄριστε, εἰσὶν μέν πού τινες καὶ οἰκεῖοι· καὶ γὰρ τοῦτο αὐτὸ τὸ τοῦ Ὁμήρου, οὐδ᾽ ἐγὼ “ἀπὸ δρυὸς οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης” πέφυκα ἀλλ᾽ ἐξ ἀνθρώπων, ὥστε καὶ οἰκεῖοί μοί εἰσι καὶ ὑεῖς γε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τρεῖς, εἷς μὲν μειράκιον ἤδη, δύο δὲ παιδία· ἀλλ᾽ ὅμως οὐδένα αὐτῶν δεῦρο ἀναβιβασάμενος δεήσομαι ὑμῶν ἀποψηφίσασθαι.» τί δὴ οὖν οὐδὲν τούτων ποιήσω; οὐκ αὐθαδιζόμενος, ὦ ἄνδρες
[34e] Ἀθηναῖοι, οὐδ᾽ ὑμᾶς ἀτιμάζων, ἀλλ᾽ εἰ μὲν θαρραλέως ἐγὼ ἔχω πρὸς θάνατον ἢ μή, ἄλλος λόγος, πρὸς δ᾽ οὖν δόξαν καὶ ἐμοὶ καὶ ὑμῖν καὶ ὅλῃ τῇ πόλει οὔ μοι δοκεῖ καλὸν εἶναι ἐμὲ τούτων οὐδὲν ποιεῖν καὶ τηλικόνδε ὄντα καὶ τοῦτο τοὔνομα ἔχοντα, εἴτ᾽ οὖν ἀληθὲς εἴτ᾽ οὖν ψεῦδος, ἀλλ᾽ οὖν δεδογμένον
[35a] γέ ἐστί τῳ Σωκράτη διαφέρειν τῶν πολλῶν ἀνθρώπων. εἰ οὖν ὑμῶν οἱ δοκοῦντες διαφέρειν εἴτε σοφίᾳ εἴτε ἀνδρείᾳ εἴτε ἄλλῃ ᾑτινιοῦν ἀρετῇ τοιοῦτοι ἔσονται, αἰσχρὸν ἂν εἴη· οἵουσπερ ἐγὼ πολλάκις ἑώρακά τινας ὅταν κρίνωνται, δοκοῦντας μέν τι εἶναι, θαυμάσια δὲ ἐργαζομένους, ὡς δεινόν τι οἰομένους πείσεσθαι εἰ ἀποθανοῦνται, ὥσπερ ἀθανάτων ἐσομένων ἂν ὑμεῖς αὐτοὺς μὴ ἀποκτείνητε· οἳ ἐμοὶ δοκοῦσιν αἰσχύνην τῇ πόλει περιάπτειν, ὥστ᾽ ἄν τινα καὶ τῶν ξένων
[35b] ὑπολαβεῖν ὅτι οἱ διαφέροντες Ἀθηναίων εἰς ἀρετήν, οὓς αὐτοὶ ἑαυτῶν ἔν τε ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἄλλαις τιμαῖς προκρίνουσιν, οὗτοι γυναικῶν οὐδὲν διαφέρουσιν. ταῦτα γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οὔτε ὑμᾶς χρὴ ποιεῖν τοὺς δοκοῦντας καὶ ὁπῃοῦν τι εἶναι, οὔτ᾽, ἂν ἡμεῖς ποιῶμεν, ὑμᾶς ἐπιτρέπειν, ἀλλὰ τοῦτο αὐτὸ ἐνδείκνυσθαι, ὅτι πολὺ μᾶλλον καταψηφιεῖσθε τοῦ τὰ ἐλεινὰ ταῦτα δράματα εἰσάγοντος καὶ καταγέλαστον τὴν πόλιν ποιοῦντος ἢ τοῦ ἡσυχίαν ἄγοντος.
Χωρὶς δὲ τῆς δόξης, ὦ ἄνδρες, οὐδὲ δίκαιόν μοι δοκεῖ
[35c] εἶναι δεῖσθαι τοῦ δικαστοῦ οὐδὲ δεόμενον ἀποφεύγειν, ἀλλὰ διδάσκειν καὶ πείθειν. οὐ γὰρ ἐπὶ τούτῳ κάθηται ὁ δικαστής, ἐπὶ τῷ καταχαρίζεσθαι τὰ δίκαια, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ κρίνειν ταῦτα· καὶ ὀμώμοκεν οὐ χαριεῖσθαι οἷς ἂν δοκῇ αὐτῷ, ἀλλὰ δικάσειν κατὰ τοὺς νόμους. οὔκουν χρὴ οὔτε ἡμᾶς ἐθίζειν ὑμᾶς ἐπιορκεῖν οὔθ᾽ ὑμᾶς ἐθίζεσθαι· οὐδέτεροι γὰρ ἂν ἡμῶν εὐσεβοῖεν. μὴ οὖν ἀξιοῦτέ με, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοιαῦτα δεῖν πρὸς ὑμᾶς πράττειν ἃ μήτε ἡγοῦμαι καλὰ εἶναι μήτε
[35d] δίκαια μήτε ὅσια, ἄλλως τε μέντοι νὴ Δία πάντως καὶ ἀσεβείας φεύγοντα ὑπὸ Μελήτου τουτουΐ. σαφῶς γὰρ ἄν, εἰ πείθοιμι ὑμᾶς καὶ τῷ δεῖσθαι βιαζοίμην ὀμωμοκότας, θεοὺς ἂν διδάσκοιμι μὴ ἡγεῖσθαι ὑμᾶς εἶναι, καὶ ἀτεχνῶς ἀπολογούμενος κατηγοροίην ἂν ἐμαυτοῦ ὡς θεοὺς οὐ νομίζω. ἀλλὰ πολλοῦ δεῖ οὕτως ἔχειν· νομίζω τε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὡς οὐδεὶς τῶν ἐμῶν κατηγόρων, καὶ ὑμῖν ἐπιτρέπω καὶ τῷ θεῷ κρῖναι περὶ ἐμοῦ ὅπῃ μέλλει ἐμοί τε ἄριστα εἶναι καὶ ὑμῖν.

***
Ας είναι λοιπόν, ω άνδρες Αθηναίοι· αυτά που είχα ν᾽ απολογηθώ εγώ είναι αυτά που σας είπα και άλλα ίσως παρόμοια. Ίσως όμως κανένας
[34c] από σας θ᾽ αγανακτήσει, όταν θυμηθεί πως ο ίδιος ίσως σε περίσταση που είχε ν᾽ αγωνισθεί αγώνα μικρότερον απ᾽ αυτόν εδώ, παρακάλεσε και ικέτευσε τους δικαστές, με δάκρυα πολλά, και παρουσίασε στο δικαστήριο και τα παιδιά του για να τον λυπηθούν όσο το δυνατό περισσότερο, και άλλους συγγενείς του και από τους φίλους του πολλούς, κι εγώ δεν κάνω τίποτε απ᾽ αυτά, και μάλιστα αφού κινδυνεύω, όπως μου φαίνεται, τον έσχατο κίνδυνο. Ίσως όταν το προσέξει κανένας, ερεθισθεί εναντίον μου και γι᾽ αυτό ίσα ίσα θυμώσει και με
[34d] θυμό δώσει την ψήφο του για μένα. Αν κανένας λοιπόν έχει τέτοια διάθεση (εγώ τουλάχιστον δεν το περιμένω), αν λοιπόν είναι κανένας, νομίζω πως θα μπορούσα να του πω πολύ σωστά: Κι εγώ, καλέ μου, έχω τους δικούς μου τους ανθρώπους. Γιατί, όπως λέει και ο Όμηρος, δεν φύτρωσα από δρυ ή από πέτρα αλλ᾽ από ανθρώπους, ώστε και συγγενείς έχω και παιδιά, ω άνδρες Αθηναίοι, το ένα παλληκάρι πια, τα άλλα δυο παιδιά. Και όμως κανένα απ᾽ αυτά δεν παρουσιάζω εδώ για να σας παρακαλέσω να δώσετε αρνητική ψήφο. Γιατί λοιπόν δεν κάνω τίποτε απ᾽ αυτά; Όχι από υπερηφάνεια,
[34e] ούτε για να σας περιφρονήσω. Αν εγώ βλέπω με θάρρος τον θάνατο ή όχι, αυτό είναι άλλο ζήτημα· για τη δόξα όμως και τη δική μου και τη δική σας και όλης της πόλης, δεν μου φαίνεται πως είναι όμορφο πράγμα να κάνω τίποτε απ᾽ αυτά και στα χρόνια που έφθασα και με το όνομα που έχω, είτε αληθινό είτε ψεύτικο· αν και το παραδέχονται
[35a] όλοι πως ο Σωκράτης κάτι ξεχωρίζει από τους άλλους ανθρώπους. Αν λοιπόν μερικοί από σας νομίζουν πως ξεχωρίζουν είτε στη σοφία, είτε στην ανδρεία, είτε σ᾽ άλλην αρετή, όποια κι αν είναι, θα ήταν αισχρό να μοιάσουν με μερικούς που έτυχε να ιδώ πολλές φορές, και που όταν δικάζονται, ενώ φαίνονται πως είναι κατιτί, κάνουν ύστερα πράγματα που δεν τα περιμένει κανείς, γιατί νομίζουν πως θα πάθουν τίποτε φοβερό, αν πεθάνουν, σαν να μπορούσαν να μείνουν αθάνατοι, αν δεν τους θανατώνατε εσείς· αυτοί μου φαίνεται πως κάνουν ντροπή στην πόλη, γιατί και οι ξένοι
[35b] μπορούν να νομίσουν ότι οι πρώτοι απ᾽ όλους στην αρετή από τους Αθηναίους, αυτοί που τους διαλέγουν μεταξύ τους και τους δίνουν τις αρχές και όλες τις άλλες τιμές, δεν διαφέρουν καθόλου από τις γυναίκες. Αυτά λοιπόν, ω άνδρες Αθηναίοι, ούτε σεις πρέπει να τα κάνετε, όσοι νομίζετε πως είσθε κατιτί, ούτ᾽ εμάς να μας επιτρέπετε να τα κάνουμε, αλλά να μας δίνετε να καταλαβαίνουμε πως πολύ περισσότερο θα καταψηφίσετε εκείνον που παριστάνει εδώ μέσα τις ελεεινές αυτές σκηνές και κάνει καταγέλαστο τον τόπο, παρά εκείνον που κάθεται ήσυχος.
Εκτός όμως από την κακήν ή καλή φήμη, ω άνδρες Αθηναίοι, μου φαίνεται πως δεν είναι δίκαιο [35c] να παρακαλεί κανένας τον δικαστή, ούτε να θέλει να ξεφύγει με τις παρακλήσεις, αλλά να τον διαφωτίζει και να τον πείθει. Γιατί ο δικαστής δεν κάθεται εκεί επάνω γι᾽ αυτό, για να χαρίζεται δηλαδή, παραβλέποντας τη δικαιοσύνη, μα να κρίνει τί είναι και τί δεν είναι δίκαιο· και είναι ορκισμένος όχι να χαρίζεται σε όποιον του δόξει, αλλά να δικάζει σύμφωνα με τους νόμους. Δεν πρέπει λοιπόν ούτ᾽ εμείς να σας συνηθίζουμε να επιορκείτε, ούτε σεις μόνοι σας να συνηθίζετε· γιατί κι εμείς και σεις δεν κάνουμε τότε θεάρεστο πράγμα. Μην έχετε λοιπόν την αξίωση, ω άνδρες Αθηναίοι, πως πρέπει εγώ να κάνω τέτοια πράγματα μπροστά σας, που ούτε μου αρέσουν, ούτε
[35d] δίκαια τα νομίζω, ούτε θεάρεστα, και σε κάθε περίσταση, μά τον Δία, και μάλιστα τώρα που θέλω ν᾽ αποκρούσω την κατηγορία του Μέλητου, τούτου εδώ, πως τάχα είμαι ασεβής. Γιατί αν σας έπειθα και με τις παρακλήσεις μου σας εβίαζα να πατήσετε τον όρκο που δώσατε, καθαρά θα σας δίδασκα να μην πιστεύετε στην ύπαρξη των θεών και ο ίδιος θα κατάγγελλα τον εαυτό μου πως δεν πιστεύω στους θεούς. Κάθε άλλο όμως· γιατί εγώ πιστεύω, ω άνδρες Αθηναίοι, όπως κανένας από τους κατηγόρους μου, και σας αφήνω εσάς και τον θεό να με κρίνετε, όπως θα νομίσετε καλύτερα και για μένα και για τον εαυτό σας.