Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

H φιλοσοφική σύλληψη του έρωτα ξεκινά από τον Πλάτωνα και συνεχίζεται σε όλη τη μακραίωνη πλατωνική παράδοση μέχρι τον Πλωτίνο. O Πλάτων θα αφιερώσει δύο από τους ωραιότερους διαλόγους του στον έρωτα – το Συμπόσιοκαι τον Φαίδρο -, ενώ το μοτίβο του φιλοσοφικού έρωτα διατρέχει το έργο του από τον πρώιμο Χαρμίδη, όπου η αρετή της σωφροσύνης εισάγεται ως το αντίθετο της ερωτικής άκρατης ορμής, μέχρι την ύστερη 7η Επιστολή.

 

O Πλάτων ενσωματώνει τον έρωτα στη φιλοσοφία του, αξιοποιώντας και μετασχηματίζοντας, όπως συνηθίζει, ποικίλες προϋπάρχουσες μυθολογικές και ποιητικές εικόνες του έρωτα. Ταυτοχρόνως, η πλατωνική αντίληψη του έρωτα είναι ένα διεισδυτικό σχόλιο στην τρέχουσα ερωτική πρακτική της εποχής του. Τη θεματική αυτή μπορεί να την παρακολουθήσει ο αναγνώστης στους λόγους των συνδαιτυμόνων τού Σωκράτη στο Συμπόσιο, με απαραίτητο βοήθημα τη μνημειώδη έκδοση του Συκουτρή.¹

 

Αυτές οι πλευρές του πλατωνικού έρωτα δεν θα με απασχολήσουν στο σύντομο κείμενο που ακολουθεί. Κρατώ απλώς μια απαραίτητη σημασιολογική διευκρίνιση. O «έρωτας» στα αρχαία ελληνικά διατηρεί πάντοτε ως πρωτεύουσα σημασία του τη σεξουαλική έλξη. Δεν περιγράφει μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα, αλλά μια ορμή κίνησης προς ένα αντικείμενο επιθυμίας. Και είναι μια ορμή που δεν προϋποθέτει αμοιβαιότητα: οι ρόλοι του εραστή και του ερωμένου προσώπου παραμένουν σαφώς διακριτοί.

 

Θα μπορούσε να διερωτηθεί κανείς αν πριν από τον Πλάτωνα υπήρξε κάποια φιλοσοφική αξιοποίηση του έρωτα. OΑριστοτέλης θέτει ευθέως το ίδιο ερώτημα, όταν στα Μετά τα φυσικά αναζητά προδρόμους του δικού του ποιητικού αιτίου, της δύναμης δηλαδή που κινεί τα πράγματα:

Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι ο πρώτος που αναζήτησε μια τέτοιου είδους αιτία ήταν ο Ησίοδος, ή και κάποιος άλλος που έθεσε ως αρχή ανάμεσα στα όντα τον έρωτα ή την επιθυμία, όπως για παράδειγμα ο Παρμενίδης. Γιατί λέει ο Παρμενίδης περιγράφοντας τη δημιουργία του σύμπαντος: «πρώτον απ’ όλους τους θεούς συνέλαβε τον Έρωτα»,² και ο Ησίοδος: «πρώτα απ’ όλα τα πράγματα το Χάος γεννήθηκε, κι έπειτα η ευρύστερνη Γη […] και ο Έρωτας, που ξεχωρίζει ανάμεσα στους αθανάτους»,³ σαν να πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στα όντα κάποια αιτία που θα κινεί και θα συναρμόζει τα πράγματα.⁴

 

Ο Αριστοτέλης θα συσχετίσει τον έρωτα του Ησίοδου και του Παρμενίδη με τη «φιλότητα» του Εμπεδοκλή (που δεν ισοδυναμεί με τον έρωτα, αλλά είναι πάντως μια δύναμη ένωσης των ομοειδών), δίνοντας με τον συνήθη περιεκτικό του τρόπο τη λειτουργία που θα μπορούσε να έχει ο έρωτας στην προσωκρατική σκέψη: ο έρωτας είναι η προσωποποίηση της δύναμης ή της αιτίας κίνησης των όντων στο σύμπαν.

 

Στη φιλοσοφία του Πλάτωνα τη λειτουργία αυτή θα την αναλάβει η ψυχή. Η κοσμική ψυχή διευθύνει και κινεί τα πάντα στο σύμπαν, όπως η ανθρώπινη ψυχή ελέγχει και κινητοποιεί τον ανθρώπινο οργανισμό. Στον έρωτα ο Πλάτων θα αναθέσει έναν διαφορετικό και πρωτόγνωρο ρόλο: ο έρωτας, η πιο ισχυρή και πολύπλοκη ανθρώπινη επιθυμία, λειτουργεί ως ανέλπιστος εσωτερικός σύμμαχος μας στο δρόμο προς την αληθινή φιλοσοφία. Η ερωτική έλξη ξεκινά ως άλογο πάθος, έχει όμως τη δυνατότητα να μετασχηματιστεί σε ένα είδος θεϊκής μανίας, που ωθεί τον άνθρωπο προς την ένωση με τις Ιδέες. Για τον Πλάτωνα, ο έρωτας έχει κάτι το φιλοσοφικό, γιατί όπως ο φιλόσοφος (ο «φιλῶν τήν σοφίαν») βρίσκεται ανάμεσα στη σοφία και την άγνοια, έτσι και ο έρωτας, που είναι εξ ορισμού ανικανοποίητος, είναι ένας δαίμων που παλινδρομεί ανάμεσα στην έλλειψη και την πλήρωση, την ασχήμια και την ωραιότητα, τη θνητότητα και την αθανασία.

 

Στο Συμπόσιο, τον ωραιότερο του ίσως διάλογο, ο Πλάτων παρουσιάζει τη συνομιλία έξι φίλων (του Φαίδρου, του Παυσανία, του Ερυξίμαχου, του Αγάθωνα, του Αριστοφάνη και του Σωκράτη), ιστορικών και διάσημων προσώπων του 5ου αιώνα π.Χ., ο καθένας από τους οποίους αναλαμβάνει να δώσει ένα εγκώμιο του έρωτα. Οι διαδοχικοί λόγοι οδηγούνται σε κορύφωση, όταν τελευταίος μιλά ο Σωκράτης και μας μεταφέρει όσα έμαθε για τον έρωτα από μια μυστηριώδη γυναίκα, την ιέρεια Διοτίμα. Για τον Σωκράτη ο έρωτας είναι δαίμων, γιος του Πόρου, του θεού της επίνοιας και της ευρετικότητας, και της ζητιάνας Πενίας. Από τους δύο γονείς του αντλεί την αντιφατική του φύση: είναι φτωχός, άσχημος και σκληρός, «ανυπόδητος και άστεγος»¹ είναι όμως ταυτοχρόνως γενναίος, ενεργητικός, εφευρετικός, γητευτής, πολυμήχανος, κυνηγός του ωραίου, αιωνίως ανικανο-ποίητος.⁵ H ενδιάμεση φύση του ορίζει και τη σχέση του με τη γνώση και τη σοφία: ο έρωτας «βρίσκεται ανάμεσα στη σοφία και στην αμάθεια». Οι θεοί, οι απόλυτοι γνώστες, δεν φιλοσοφούν, γιατί κατέχουν τη γνώση. Ούτε όμως και οι ανόητοι φιλοσοφούν, αφού δεν συνειδητοποιούν την άγνοιά τους.

 

Φιλο-σοφούν, δηλαδή έλκονται από τη σοφία, μόνο αυτοί που αντιλαμβάνονται την αξία και την ωραιότητα της σοφίας, χωρίς να την κατέχουν. Ο έρωτας λοιπόν ως κυνηγός του ωραίου ρέπει προς τη σοφία, «είναι ο ίδιος φιλόσοφος».⁶

 

Αντικείμενο του έρωτα είναι το ωραίο, και μάλιστα ο «τόκος» – η δημιουργία – μέσα στην ωραιότητα. Στόχος του η κατάκτηση της αθανασίας: αθανασία σωματική, που επιτυγχάνεται με τη σεξουαλική αναπαραγωγή, κυρίως όμως αθανασία πνευματική, μέσω των έργων της ψυχής που διεκδικούν ένα μερίδιο στην αιωνιότητα.

 

Ο Πλάτων σκιαγραφεί μια κλίμακα ερωτικής ανάβασης που διαδοχικά καλύπτει την έλξη προς ένα ωραίο σώμα, την έλξη προς όλα τα ωραία σώματα, την έλξη προς τις ωραίες ψυχές, την έλξη προς τις ωραίες δημιουργίες και μαθήσεις, για να καταλήξει στην αποκάλυψη ότι το πραγματικό κίνητρο του έρωτα είναι η ταύτισή του με το ιδεατό Ωραίο, με την Ιδέα της ωραιότητας.

 

Όποιος λοιπόν διαπαιδαγωγηθεί στην ερωτική τέχνη και μάθει να βλέπει σωστά τη μια μετά την άλλη τις διάφορες μορφές του ωραίου, όταν φθάσει στο τέρμα της ερωτικής μυσταγωγίας, θα αντικρύσει ξαφνικά ένα κάλλος αξιοθαύμαστο – εκείνο ακριβώς το κάλλος χάριν του οποίου καταβλήθηκαν όλες οι προηγούμενες προσπάθειες […] Αυτό το Ωραίο είναι κάτι αυθύπαρκτο, ενιαίο στη μορφή, αιώνιο^· όλα τα άλλα ωραία πράγματα μετέχουν σ’ αυτό με τέτοιον τρόπο, ώστε ενώ εκείνα γεννιούνται και πεθαίνουν, αυτό ούτε αυξάνεται ούτε μειώνεται ούτε υφίσταται την παραμικρή αλλαγή. Όταν λοιπόν χάρη στο «ορθώς παιδεραστείν» ανεβεί από τα φαινόμενα αυτού του κόσμου και αρχίσει να βλέπει το ίδιο το Ωραίο, έχει σχεδόν φθάσει στο τέλος. Γιατί αυτή είναι η σωστή ερωτική οδός που πρέπει να πάρει κανείς μόνος του ή να οδηγηθεί από άλλον.⁷

 

Αν ωστόσο το Συμπόσιο είναι ένα αριστούργημα, δεν το οφείλει μόνο στη βαρυσήμαντη διήγηση της Διοτίμας. Το σπουδαιότερο λογοτεχνικό του εύρημα είναι η ξαφνική είσοδος του Αλκιβιάδη στη σκηνή, και το εγκώμιο του Σωκράτη που αυτός εκφωνεί. Ο μεθυσμένος Αλκιβιάδης, ήδη διάσημος την εποχή του Συμποσίου, εξιστορεί τη δική του νεανική ερωτική ιστορία με τον Σωκράτη. Η ίδια η διήγηση είναι τολμηρή και απολαυστική. Το πιο ωραίο όμως στοιχείο της είναι η ταύτιση του Σωκράτη με τον έρωτα – με τον έρωτα-φιλόσοφο, που μόλις είχε περιγράψει ο ίδιος ο Σωκράτης στο λόγο του. Ο Σωκράτης του Αλκιβιάδη είναι η επίγεια προσωποποίηση και του έρωτα και της φιλοσοφίας. Είναι κι αυτός άσχημος, σκληρός, φτωχός, ανυπόδητος, γοητευτικός και ανικανοποίητος· είναι κυρίως «άτοπος», όπως ο φιλοσοφικός έρωτας.

 

 «Είναι εκπληκτικό, αλλά αυτός ο άνθρωπος δεν μοιάζει με κανέναν, ούτε από τους παλαιότερους ούτε από τους τωρινούς […] Όσο κι αν ψάξεις δεν θα βρεις κανέναν σαν κι αυτόν· τόσο «άτοπος» είναι και ο ίδιος και οι λόγοι του».⁸ Περιφρονεί το χρήμα, τις τιμές και τα ακριβά ρούχα και προτιμά να κυκλοφορεί ξυπόλητος· έχει απίστευτη αντοχή στις κακουχίες, στο ξενύχτι και στο πιοτό· δεν χάνει ποτέ την αυτοκυριαρχία του. Είναι «υβριστής», του αρέσει να ειρωνεύεται τους συνομιλητές του, δίνει την εντύπωση ότι παίζει συνομιλώντας, μιλά για σοβαρά θέματα χρησιμοποιώντας παράδοξα παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, «κάτι για γάιδαρους σαμαρωμένους και για χαλκωματάδες και πετσωτήδες και βυρσοδέψες». Και όμως στο τέλος οι συνομιλητές του αντιλαμβάνονται ότι «οι δικές του συζητήσεις είναι οι μόνες που έχουν πραγματικό νόημα»,⁹ οι λόγοι του μαγεύουν, «αιχμαλωτίζουν και εκστασιάζουν τους ανθρώπους», έχουν τη δύναμη να τους κάνουν να «αντιλαμβάνονται ότι δεν αξίζει να ζουν όπως ζουν».¹⁰

 

Ο λόγος του Αλκιβιάδη στο Συμπόσιο είναι και ένα αφηγηματικό τέχνασμα, που προσφέρει τη δυνατότητα στον Πλάτωνα να μιλήσει για πρώτη φορά εκτενώς για τον πρωταγωνιστή των διαλόγων του. Αντιλαμβανόμαστε έτσι πώς ο ερωτικός Σωκράτης του Συμποσίου, ο παθιασμένος κυνηγός των ωραίων εφήβων, ο γνώστης της ερωτικής τέχνης, είναι ο ίδιος άνθρωπος με τον εκλεπτυσμένο διαλεκτικό του Πρωταγόρα, τον πολιτικό στοχαστή του Γοργία, τον γαλήνιο μπροστά στο θάνατο φιλόσοφο του Φαίδωνα. Η εικόνα αυτή δεν θα αλλάξει ουσιαστικά στον μεταγενέστερο Φαίδρο. Θα συμπληρωθεί ωστόσο με ορισμένα νέα στοιχεία.

 

Η ανθρώπινη ψυχή συλλαμβάνεται πλέον ως σύνθετη ολότητα. Αποτελείται από τρία διαφορετικά μέρη (το «λογιστικό», το «θυμοειδές» και το «επιθυμητικό»), η ισορροπία των οποίων δεν είναι δεδομένη. Οπότε αντιστοίχως και η ερωτική έλξη γίνεται πολυσύνθετη και αντιφατική. Το επιθυμητικό μέρος της ψυχής ρέπει προς τη σαρκική επαφή με το αντικείμενο του έρωτα, ενώ το λογιστικό προς την πνευματική. Ο Πλάτων δείχνει για πρώτη φορά να αντιλαμβάνεται την πιθανότητα της «ακρασίας», δηλαδή της εσωτερικής σύγκρουσης του ευγενούς σκοπού και της αδυναμίας της σάρκας. Ο φιλοσοφικός έρωτας συστήνεται ως αποκλειστικά πνευματική έλξη και επαφή, ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικής ηλικίας, ωριμότητας και σο­φίας – υποψιάζομαι ότι από τον Φαίδρο προέκυψε η τρέχουσα αντίληψη περί πλατωνικού έρωτα.

 

Η προνομιακή σχέση του έρωτα προς το Ωραίο, που εκδηλώνεται με την έλξη προς κάθε ωραία αισθητή μορφή ή πραγμάτωση, ανοίγει μια επίγεια προοπτική προς τις Ιδέες. Ο Πλάτων παραδέχεται ότι στον κόσμο που ζούμε «είναι δυσθεώρητες η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη και όσα άλλα είναι πολύτιμα για τις ψυχές». Από τις πλατωνικές Ιδέες «μόνο το Ωραίο είχε τη μοίρα να είναι κάτι κατάφωτο και αξιαγάπητο»,¹¹ και σ’ αυτό μπορεί να μας οδηγήσει η θεϊκή μανία του έρωτα.

Στον Φαίδρο όμως ο Πλάτων μάς δίνει και την πληρέστερη στους διαλόγους του εικόνα για το πώς αντιλαμβάνεται τη φύση της αληθινής φιλοσοφίας.

 

Η φιλοσοφία ορίζεται ως «μάθημα», ως διαδικασία διδαχής, που προϋποθέτει έναν «ειδότα» και έναν «μανθάνοντα». Ο φιλοσοφικός λόγος είναι ο λόγος του δασκάλου και όχι εν γένει ο λόγος του γνώστη. Και είναι ένας λόγος με συγκεκριμένη απεύθυνση: στοχεύει στη διαμόρφωση του «ήθους» του μαθητή, στην καλλιέργεια της ψυχής του. Η φιλοσοφία καλλιεργείται με τη «σπορά έμψυχων και γόνιμων» λόγων, που έχουν τη δυνατότητα «να υπερασπίσουν τον εαυτό τους» και να «βοηθήσουν τον εισηγητή τους»,¹² με τη διά ζώσης δηλαδή εκφορά εύπλαστων επιχειρημάτων και θεωριών, που μπορούν μέσω του διαλόγου να ελεγχθούν, να επαναδιατυπωθούν και να μετασχηματιστούν γεννώντας νέα επιχειρήματα και νέες θεωρίες. Η φιλοσοφία καλλιεργείται λοιπόν με τη ζωντανή ανταλλαγή των λόγων.

 

 Η σπορά και η γονιμοποίηση των λόγων γίνεται μόνο στο κατάλληλο εύφορο έδαφος, στην «προσήκουσα ψυχή» του «μανθάνοντος»ι εκεί γονιμοποιούνται οι λόγοι του δασκάλου, εκεί αποδεικνύονται αθάνατοι, εκεί παράγεται η ανθρώπινη ευδαιμονία.¹³ Η αναζήτηση της κατάλληλης ψυχής αποτελεί ουσιαστικό μέρος της δράσης του φιλοσόφου, αφού η φιλοσοφία είναι «ψυχαγωγία», αγωγή δηλαδή της ψυχής. Η ανεύρεσή της και η επίγνωση της πραγματικής της φύσης επηρεάζει τη μορφή των εκφερομένων φιλοσοφικών επιχειρημάτων και θεωριών. Έδρα επομένως του φιλοσοφείν είναι η ανθρώπινη ψυχή.

 

Καταλαβαίνουμε τώρα γιατί ο έρωτας αποτελεί την προσφιλή μεταφορά του Πλάτωνα για την κατάδειξη της φύσης της φιλοσοφίας. Αν η φιλοσοφία είναι ζωντανή διαδικασία μάθησης, που προϋποθέτει δύο ανισότιμους πόλους, το δάσκαλο και το μαθητή, τότε η ερωτική συνομιλία είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα που πλησιάζει περισσότερο σ’ αυτό το ιδεώδες. Σαν τον εραστή που προσπαθεί αενάως να κατακτήσει το αντικείμενο του έρωτά του χωρίς να το καταφέρνει ποτέ πλήρως, ο φιλόσοφος είναι αιωνίως διψασμένος για την αληθινή γνώση, και, όπως ο Σωκράτης, αναζητεί τις κατάλληλες νεανικές ψυχές που θα του προσφέρουν γόνιμο έδαφος για τη σπορά των λόγων του.

 

Ο Πλάτων αναδεικνύει το ρόλο του εραστή-δασκάλου και όχι του ερωμένου-μαθητή, ίσως γιατί το κίνητρο του δεύτερου είναι πιο εμφανές. Ο ερώμενος και ο μαθητής προσδοκούν ίσως από την επαφή κάποια οφέλη. Το κίνητρο όμως του εραστή και του φιλοσόφου είναι πιο δυσδιάκριτο. Η ερωτική κατάκτηση και η φιλοσοφική μύηση δεν αποτελούν αυτοσκοπό για τον Πλάτωνα. Ο πλατωνικός εραστής στοχεύει μέσω της ερωτικής κατάκτησης στην πνευματική δημιουργία (στον «τόκον ἐν τῷ καλῷ»), που θα του εξασφαλίσει συμμετοχή στην αθανασία. Ο πλατωνικός φιλόσοφος, από την άλλη πλευρά, έχει αντιληφθεί ότι η φιλοσοφία δεν είναι μοναχική ενασχόληση, αλλά δημιουργικός διάλογος με νεαρά και προικισμένα άτομα. Στη δική τους ψυχή θα γραφεί ο φιλοσοφικός λόγος, εκεί θα βλαστήσουν οι νέες ιδέες, που ίσως οδηγήσουν κάποια στιγμή στην αποκάλυψη της αληθινής γνώσης των όντων.¹⁴ Η μέριμνα αυτή βρίσκεται πίσω από την απόφαση του Πλάτωνα να ιδρύσει την Ακαδημία, ένα θεσμό σταθερής συνύπαρξης δασκάλων και μαθητών, παλαιών και νέων στη φιλοσοφία. Το κυρίαρχο στοιχείο της Ακαδημίας είναι ο κοινός τρόπος ζωής των μελών της, η κοινή αναζήτηση, ο δημιουργικός διάλογος, μέσα από τον οποίο η νέα γενιά των μαθητών βρίσκει το δρόμο της. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τον Πλάτωνα, μολονότι το ερωτικό στοιχείο δεν προβάλλεται πλέον με την ίδια ένταση, η φιλοσοφική μύηση στον αρχαίο κόσμο γίνεται πάντοτε δίπλα σε έναν δάσκαλο ή στο εσωτερικό μιας φιλοσοφικής σχολής.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

¹ Πλάτωνος, Συμπόσιον, κείμενον, μετάφρασις και ερμηνεία υπό Ιωάννου Συκου­τρή, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1934.

² Παρμενίδης, αποσπ. 13.

³ Ελεύθερη απόδοση των στίχων 116-20 της Θεογονίας. Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι η σύνδεση των ονομάτων του Ησίοδου και του Παρμενίδη με την πρωτοκαθεδρία και την παλαιότητα του έρωτα επιχειρείται πρώτη φορά από τον Πλάτωνα στο λόγο του Φαίδρου στο Συμπόσιο (178ab).

⁴ Μετά τα φυσικά Α 984b23-31.

⁵ Πλάτ., Συμπόσιον 142c-e.

⁶ Πλάτ., Συμπόσιον 204b.

⁷ Πλάτ., Συμπόσιον 210e-211b.

⁸ Πλάτ., Συμπόσιον 221 cd.

⁹ Πλάτ., Συμπόσιον 221e-222a.

¹⁰ Πλάτ., Συμπόσιον 215d-216a.

¹¹ Πλάτ., Φαίδρος 250de.

¹² Πλάτ., Φαίδρος 276a,e.

¹³ Πλάτ., Φαίδρος 277a.

¹⁴ Στην 7η Επιστολή ο Πλάτων, ως πραγματικό δρόμο της φιλοσοφίας, θα σκιαγραφήσει μια πορεία ζωής, επίπονη, καθημερινή και μακρόχρονη, μια πορεία με οδηγό έναν γνώστη, μια κοινή αναζήτηση, που μπορεί να οδηγήσει τελικά στον ξαφνικό φωτισμό της ψυχής του ανθρώπου (341d, 344b).

Το άγχος της επιστημονικής προόδου...

Οι αστρονόμοι και λοιποί επιστήμονες που διαθέτει το Βατικανό, αναζητούν στην πράξη απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες, όπως κατέστη σαφές στη διάρκεια ενός πενθήμερου συνεδρίου αστροβιολογίας που διοργάνωσε η Αγία Έδρα της Καθολικής Εκκλησίας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Έτους Αστρονομίας 2009 και στο οποίο συμμετείχαν δεκάδες κορυφαίοι επιστήμονες από πολλές χώρες του κόσμου, αστρονόμοι, γεωλόγοι, βιολόγοι, φυσικοί και άλλοι ειδικοί.

«Τα ερωτήματα σχετικά με την προέλευση της ζωής και το αν υπάρχει ζωή αλλού στο σύμπαν, είναι πολύ κατάλληλα και αξίζουν σοβαρή εξέταση», δήλωσε ο αστρονόμος και διευθυντής του Αστεροσκοπείου του Βατικανού, ιησουΐτης πατήρ, Χοσέ Γκάμπριελ Φούνες, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, και πρόσθεσε ότι τέτοια ερωτήματα «έχουν πολλές φιλοσοφικές και θεολογικές επιπτώσεις». 

«Υπάρχει μια χειροπιαστή προσδοκία ότι το σύμπαν φιλοξενεί ζωή και υπάρχει η ελπίδα ότι η πρώτη ανακάλυψη απέχει μόνο λίγα χρόνια», δήλωσε ο Κρις Ίμπι, καθηγητής αστρονομίας του πανεπιστημίου της Αριζόνα, ο οποίος πρόσθεσε ότι «μπορεί τα κίνητρα και οι μεθοδολογίες της θρησκείας και της επιστήμης να διαφέρουν, όμως και οι δύο θεωρούν τη ζωή ένα ξεχωριστό συμβάν σε ένα πελώριο και κατά βάση αφιλόξενο σύμπαν».

Η ελληνίδα αστρονόμος Αθηνά Κουστένη, του Αστεροσκοπείου του Παρισιού, δήλωσε ότι «αν υπάρχει ζωή, θα τη βρούμε σύντομα», το πιθανότερο μέσα στο ηλιακό μας σύστημα. Όπως είπε, στην αστροβιολογία «συνειδητοποιούμε κάθε μέρα ότι η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία».

Τέσσερις αιώνες μετά την καταδίκη από την Καθολική Εκκλησία του Γαλιλαίου το 1633, επειδή υποστήριξε ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο, ή από το 16ΟΟ όταν ο Ιταλός μυστικιστής φιλόσοφος Τζορντάνο Μπρούνο κάηκε στην πυρά ως αιρετικός, επειδή υποστήριξε ότι μπορεί να υπάρχουν και άλλοι κατοικημένοι κόσμοι εκτός από τη Γη, πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι τόσο της επιστήμης (όπως η θεωρία του «Μπινγκ Μπανγκ») όσο και των αντιλήψεων του Βατικανού (που αποδέχεται το «Μπινγκ Μπανγκ»).

Σύμφωνα με τον πατέρα Φούνες, η αναζήτηση εξωγήινων δεν έρχεται σε αντίθεση με την πίστη στον Θεό, αφού Αυτός είναι ο δημιουργός του σύμπαντος και δεν έχει όρια στη δημιουργική ελευθερία του, συνεπώς μπορεί να έχει δημιουργήσει μια ποικιλία έξυπνων όντων. Τυχόν όμως εύρεση εξωγήινων θα έθετε επί τάπητος ένα δύσκολο -και κρίσιμο- θεολογικό ζήτημα: αν και πώς αυτά τα άλλα νοήμονα όντα έχουν σωθεί από την αμαρτία, η οποία, σύμφωνα με την χριστιανική διδασκαλία, εγκαθιδρύθηκε στην ανθρωπότητα μετά το προπατορικό αμάρτημα του Αδάμ και της Εύας. Όπως δήλωσε ο Φούνες, «αν υπάρχουν άλλα νοήμονα όντα, δεν είναι βέβαιο ότι χρειάζονται λύτρωση».

Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί περίπου 400 εξωπλανήτες, δηλαδή πλανήτες εκτός του ηλιακού μας συστήματος, αλλά κανείς δεν φαίνεται να συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για φιλοξενία ζωής - τουλάχιστον όπως την ξέρουμε. Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν όμως ότι η ζωή αλλού στο σύμπαν έχει ακολουθήσει τελείως διαφορετικά βιοχημικά «μονοπάτια», με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την εμφάνιση, τη δομή και τη λειτουργία άλλων νοημόνων όντων.

Το Βατικανό εδώ και χρόνια κάνει συνεχείς προσπάθειες να φέρει πιο κοντά τη θρησκεία και την επιστήμη, μια πολιτική που συνεχίζει ο τωρινός Πάπας Βενέδικτος 16ος. Πρόσφατα διοργάνωσε συνέδριο εξελικτικής βιολογίας, στο πλαίσιο εορτασμού των 15Ο ετών από την έκδοση της «Καταγωγής των Ειδών» του Δαρβίνου και στο οποίο δεν προσκλήθηκαν καν οι -κυρίως προτεστάντες- οπαδοί του δημιουργισμού και της θεωρίας του «έξυπνου σχεδιασμού».

Το Αστεροσκοπείο του Βατικανού βρίσκεται στην πρωτοπορία των επιστημονικών αναζητήσεων, μέσα από το έργο των αστρονόμων-κληρικών του, ενώ η συλλογή μετεωριτών από το διάστημα, που διαθέτει, θεωρείται μια από τις καλύτερες στον κόσμο. Το αστεροσκοπείο ιδρύθηκε το 1891 και βρίσκεται σε ένα λόφο έξω από τη Ρώμη, σε μια περιοχή όπου βρίσκεται η θερινή κατοικία του Πάπα.

Δύσκολα τα πράγματα για τους θρησκευτικούς μηχανισμούς, αφού τα μονοθεϊστικά "ιερά βιβλία" είναι γεωκεντρικά και το σύμπαν δημιουργήθηκε με επίκεντρο τη Γη: πρώτα διαχωρίστηκαν τα νερά από την ξηρά, μετά έλαμψαν οι φωστήρες (Ήλιος και Σελήνη, καλά η Σελήνη αναφέρεται κατά λάθος, τους ξέφυγε!) κτλ. κτλ. Και όποτε ήθελε κάποιος Ιουδαίος πολέμαρχος, απαιτούσε να σταματήσει ο Ήλιος να κινείται ("Στήτω Ήλιος..." προστακτική!)

Πώς τα αλλάζεις τώρα όλα αυτά; Πώς λες στο ποίμνιο ότι σε δουλεύαμε τόσους αιώνες; Άσε που μπορεί στους νέους πλανήτες να υπάρχουν πιο εξελιγμένοι πολιτισμοί και οι "άνθρωποι" εκεί να χλευάζουν τους οπισθοδρομικούς γήινους: "Βρε κορόιδα, ακόμα θρησκείες έχετε;" θα ρωτάνε... "Εμείς τις εγκαταλείψαμε πριν από χιλιετίες..." Αντιλαμβάνεστε ζημιά στο ταμείο!

Πολύ μεγαλύτερη πλάκα θα γίνει, αν η διαδικασία εξέλιξης είναι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πίσω από τη γήινη και συναντήσουμε ανθρωπόμορφους προγόνους, ανθρωπίδες ουσιαστικά... Θα τρίβουν ακόμα τις πέτρες για να φτιάξουν κοφτερά εργαλεία...

Προσωπικά θα συμβούλευα τους υπεύθυνους του ιερατείου να αρχίσουν να προετοιμάζουν το ποίμνιο για κάποιες αλλαγές ώστε, όποτε σκάσει η βόμβα της ανακάλυψης ζωής σε άλλο πλανήτη, να μην λακίσουν οι πιστοί άτακτα προς άλλες δοξασίες και ψεύτικες ελπίδες. Με τις ιστοριούλες από την έρημο της Μέσης Ανατολής δεν θα συγκρατήσουν κανέναν πλέον στο μαντρί!

Πολυχρόνιο υπέρ σουλτάνου...

 (click)

Προς την Α.Α.Μ. τον Σουλτάνο Χαμίτ τον Β'

ήχος λ/π Πα

 

Πολυχρόνιον ποιήσαι Κύριος ο θεός,

τον Μεγαλειώτατον, τον Κραταιώτατον,

τον Γαληνότατον και Ευσπλαχνικώτατον

ημών άνακτα Σουλτάν Αβδούλ Χαμίτ

Χαν Εφένδη ημών,

Κύριε φύλαττε αυτόν εις πολλά έτη...

Στην ''Ατραπό'' της μαθητείας

1. Η συνείδηση διευρύνεται με την χρήση της αλήθειας που έχει μεταδοθεί.

2. Η αυξημένη εσωτερική διδασκαλία συνεπάγεται αυξημένη εξωτερική ευθύνη.

3. Είναι η χελώνα και όχι ο λαγός που φτάνει πρώτη στο τέρμα.

4. Η μορφική πλευρά της ζωής είναι ένας τομέας υπηρεσίας και όχι ένας τομέας αισθησιακής αντίληψης.

5. Μην προσέχεις μόνο τις λανθασμένες τάσεις σου, αλλά και την χρήση που κάνεις των αρετών σου.

6. Η πραγματικότητα ας κυβερνά την κάθε σκέψη μου και η αλήθεια ας είναι ο κύριος της ζωής μου.

7. Διαχώρισε, με την σκέψη σου, το ψεύτικο από το αληθινό.

8. Να φρουρείς προσεκτικά τις πύλες της σκέψης σου.

9. Βάλε σκοπό στην επιθυμία.

10. Μη μιλάς για τον εαυτό σου. Μη λυπάσαι την μοίρα σου.

11. Η Υπηρεσία σώζει, απελευθερώνει και αποδεσμεύει την αιχμάλωτη συνείδηση.

12. Ευθυγράμμιση, επαφή με την ψυχή και έπειτα σταθερότητα είναι τα κλειδιά της επιτυχίας.

13. Υπάρχει ελευθερία από τον έλεγχο της προσωπικότητας, αλλά δεν υπάρχει ποτέ ελευθερία από τον Νόμο της Υπηρεσίας και από την συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου και ανθρώπου μεταξύ ψυχής και ψυχής.

14. Η εργασία πρέπει να προχωρήσει μέσα στον θόρυβο.

15. Το σημείο της ειρήνης πρέπει να βρεθεί στο μέσο της αναταραχής.

16. Η νέα μαθητεία είναι ένα πείραμα ομαδικής εργασίας.

17. Η φύση αυξάνει και προοδεύει μέσω της κυκλικής δράσης και ανάπαυσης.

18. Η μοναξιά είναι μια πλάνη που προσπαθεί να ματαιώσει τις προσπάθειες του μαθητή.

19. Μόνο εκείνο που αποκτάει χρησιμότητα στην καθημερινή ζωή έχει πρακτική αξία και διατηρεί τη βιωματική του ποιότητα.

20. Το παρελθόν εγγυάται την απεριόριστη επέκταση του μέλλοντος.

21. Το φόρτωμα της μνήμης με αποκρυφιστικές λεπτομέρειες που δεν εξυπηρετούν κανένα χρήσιμο σκοπό απλώς φέρνει υπερένταση στα εγκεφαλικά κύτταρα και τροφοδοτεί την υπερηφάνεια.

22. Η μόνη αυθεντία είναι η διδασκαλία και όχι ο δάσκαλος.

23. Οπου δεν υπάρχει γλωσσικό ισοδύναμο δεν υπάρχει ισοδύναμο συνείδησης.

24. Η ανάγκη του κόσμου πρέπει να προσεγγισθεί νοητικά και πνευματικά και όχι συναισθηματικά.

25. Η ιδιοτέλεια δεν θα ανοίξει τις πύλες της μύησης.

26. Στο άθροισμα των ανεκπλήρωτων λεπτομερειών παρατηρούνται οι μεγάλες αποτυχίες.

27. Η μύηση αναλογεί σε μια σταθεροποιημένη επέκταση συνείδησης.

28. H Γνώση έρχεται καθώς το άτομο ολοκληρώνεται μέσα στο περιβάλλον του.
 
29. Η εσωτερική ένταση είναι εστιασμένη αμετακίνητη θέληση.

30. Ο Δάσκαλος έχει ως έργο να εκδηλώσει έννοιες και ιδέες τις οποίες δεν έχει προσεγγίσει ακόμη η μάζα.

31. Το να ζει κανείς την ζωή του πνεύματος είναι ταυτόχρονα ο τρόμος του και η χαρά του.

32. Υποψήφιε άκουσε, άγγιξε, βλέπε, εφάρμοζε και γνώριζε. Μυημένε γνώριζε, έκφρασε, απεκάλυψε, κατέστρεψε και ανάστησε.

33. Το κλειδί για το αληθινό μαγικό έργο είναι η κατανόηση των Ήχων όλων των όντων και η ικανότητα να μιλάει κανείς τη γλώσσα της ψυχής.

34. Το έργο που επείγεται να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε τη γνώση που κατέχουμε και να προσαρμόσουμε την εφαρμογή της στις ανάγκες του κόσμου με τρόπο ώστε να αναγνωριστεί γοργά η αλήθεια.

35. Πάνω στην Ατραπό της μαθητείας η όψη θέληση της ζωής του Εγώ αρχίζει να επηρεάζει τον μαθητή. Τα πέταλα της θυσίας ξεδιπλώνονται και η ιερή θυσιαστική όψη της ζωής αποκαλύπτεται σε όλο της το κάλλος, την αγνότητα, την απλότητα και την επαναστατική της ιδιότητα.

36. Η βασική στάση του μαθητή πρέπει να είναι μια στάση σκοπού που κυβερνάται από την καθαρή λογική και που εκδηλώνεται σε πνευματική δραστηριότητα.

37. Αντάλλαξε το αφηρημένο όραμα της δόξας και ανταμοιβής με το άμεσο καθήκον και σκοπό.

38. Να είσαι χειριστής και όχι θύμα των δυνάμεών σου.

39. Ζήσε για χάρη των άλλων.

40. Να έχεις ως στόχο να ανήκεις στον κόσμο και όχι σε μια χούφτα συνανθρώπων σου.

41. Η Ζωή είναι μύηση.

42. Μόνο στην πίεση των περιστάσεων μπορεί να προκληθεί η πλήρης δύναμη της ψυχής.

43. Πόνος είναι η πάλη προς τα επάνω δια μέσου της ύλης.

44. Πόνος είναι η σύντριψη της μορφής και η προσέγγιση του εσωτερικού πυρός.

45. Πόνος είναι η καύση στο καμίνι για να γνωρίσουμε τελικά την δροσιά του νερού της ζωής

46. Πόνος είναι η πάλη με την ύλη που προσγειώνει έναν άνθρωπο στα πόδια του Λόγου.

47. Να παραμένεις ακλόνητος μπροστά στον πόνο.

48. Κάθε μέριμνα και κάθε ανησυχία βασίζεται πρώτιστα σε εγωιστικά ελατήρια.

49. Το έργο του σύγχρονου μαθητή είναι να αισθάνεται την ανάγκη και έπειτα να την αντιμετωπίζει.

50. Ο ορισμός είναι απλώς η έκφραση της παρούσας κατανόησης ενός ανθρώπινου νου.

51. Οι μάζες προσανατολίζονται προς το επιθυμητό παρά προς το λογικό.

52. Η συνείδηση είναι κυριολεκτικά η αντίδραση της ενεργούς νοημοσύνης προς το Ιδεατό Υπόδειγμα.

53. Η υπηρεσία είναι το αυθόρμητο αποτέλεσμα της επαφής με την ψυχή.

54. Η εγωιστική πνευματική επιθυμία είναι το μεγαλύτερο αμάρτημα των λεγόμενων "εσωτεριστών".

Άλις Μπέιλυ

Επιστήμονες αποκαλύπτουν πώς «γεννήθηκαν» τα γαλάζια μάτια στον άνθρωπο, καθώς και το πού πρωτοεμφανίστηκαν

<Ετσι έμοιαζε, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο πρώτος άνθρωπος που διέθετε γαλάζια μάτια

Τα πρώτα γαλάζια μάτια πρέπει να εμφανίστηκαν πριν από έξι με δέκα χιλιάδες χρόνια, όταν μια μετάλλαξη αραίωσε τις καφετί χρωστικές του ματιού, αναφέρουν ερευνητές στη Δανία.
Υποστηρίζουν μάλιστα ότι όλοι οι σημερινοί γαλανομάτηδες είναι μακρινοί απόγονοι του ανθρώπου στον οποίο πρωτοεμφανίστηκε αυτή η γενετική ιδιαιτερότητα.

Η γενετική του χρώματος των ματιών είναι περίπλοκη και ως σήμερα έχουν βρεθεί τουλάχιστον 15 εμπλεκόμενα γονίδια. Το σημαντικότερο εκτιμάται πως είναι το γονίδιο OCA2, το οποίο ρυθμίζει την παραγωγή της μελανίνης. Η χρωστική αυτή ουσία δίνει χρώμα στα μαλλιά και στo δέρμα, υπάρχει όμως και στην ίριδα του ματιού και ευθύνεται για την απόχρωση των καφέ και μαύρων ματιών.
Η αποκωδικοποίηση του DNA του σκελετού ενός άνδρα που ζούσε πριν από 7 χιλιάδες έτη στην Ισπανία αποκάλυψε ανάμεσα στα άλλα και το χρώμα των ματιών του, που σύμφωνα με τους ειδικούς ήταν γαλανά. Είναι ο αρχαιότερος ως σήμερα γαλανομάτης κάτοικος της Ευρώπης που γνωρίζουμε.
Το 2006 εξερευνητές σπηλαίων εντόπισαν στο σπήλαιο «Λα Μπράνα» της Βορειοδυτικής Ισπανίας, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων, δύο ανθρώπινους σκελετούς. Οι δύο σκελετοί ήταν καλοδιατηρημένοι εξαιτίας των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στο εσωτερικό του σπηλαίου. Η χρονολόγηση με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα τοποθέτησε την ηλικία τους στα 7.000 χρόνια περίπου.
Διεθνής ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Κάρλες Λαλουέθα-Φοξ του Ινστιτούτου Εξελικτικής Βιολογίας της Βαρκελώνης αποφάσισε να επικεντρώσει την προσοχή του στον ένα εκ των δύο σκελετών, εκείνον που ήταν σε καλύτερη κατάσταση από τον άλλο. Ο «θησαυρός» βρισκόταν τελικά σε ένα δόντι (έναν φρονιμίτη) από το οποίο οι ερευνητές κατάφεραν να εξαγάγουν DNA και στη συνέχεια να το αποκωδικοποιήσουν πλήρως.
Ετσι, έχουμε στη διάθεσή μας πλέον την πρώτη αποκωδικοποίηση του DNA ενός κατοίκου της Ευρώπης στη μεσολιθική περίοδο, πριν δηλαδή από την έλευση της γεωργίας στην ήπειρό μας που έφερε επανάσταση και αλλαγές σε πολλούς τομείς.

Η θεωρία των… χρωμάτων
Αν και δεν υπήρχαν σχετικά ευρήματα, η κυρίαρχη επιστημονική άποψη ήταν πως οι παλαιότεροι κάτοικοι της Ευρώπης, όσοι ζούσαν στην ήπειρο πριν από την έλευση της γεωργίας, είχαν ανοιχτόχρωμο δέρμα (και μαλλιά) μοιάζοντας με τους σημερινούς Βορειοευρωπαίους. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, ήταν αποτέλεσμα της ταχείας προσαρμογής στις τοπικές κλιματικές συνθήκες.
Πιστεύεται ότι τα πρώτα μεταναστευτικά κύματα από την Αφρική έφτασαν στην Ευρώπη πριν από περίπου 45 χιλιάδες έτη και λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν τότε στην ήπειρό μας (λίγος ήλιος, αρκετό χιόνι) οι… Ευρωπαίοι άρχισαν γρήγορα να γίνονται ανοιχτόχρωμοι εξαιτίας κυρίως της έλλειψης βιταμίνης D που παράγεται με την έκθεση στο ηλιακό φως.

Η γαλανή… ρίζα
Προηγούμενες έρευνες έχουν βρει ότι οι αρχαιότερες γνωστές μεταλλάξεις στα γονίδια που ελέγχουν το χρώμα των ματιών και οδήγησαν στα γαλανά μάτια πιθανώς έλαβαν χώρα πριν από περίπου 8 χιλιάδες χρόνια σε ανθρώπους που ζούσαν σε περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Πιστεύεται πως όλοι οι σημερινοί γαλανομάτηδες είναι απόγονοι εκείνων των πρώτων γαλανομάτηδων. Στη συνέχεια τα… γαλανά γονίδια «ταξίδεψαν» προς την Ευρώπη, όπου οι γαλανομάτηδες για λόγους που δεν είναι ξεκάθαροι – ίσως επειδή θεωρήθηκαν πιο «σέξι» – εξαπλώθηκαν ευρέως.

Ο γαλανομάτης Νο 1
Όπως διαπιστώθηκε από την ανάλυση του DNA, ο άνδρας που ζούσε στο σπήλαιο της Ισπανίας είχε ηλικία 30-35 ετών και ύψος περίπου 1,70 μέτρα. Το πιο ενδιαφέρον εύρημα όμως είναι οι χρωματικές αντιθέσεις του. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο άνδρας αυτός ήταν ιδιαίτερα σκουρόχρωμος σε δέρμα και μαλλιά, γεγονός που αποδίδουν στην επικράτηση της αφρικανικής γονιδιακής κληρονομιάς του.
Τα μάτια του όμως ήταν γαλανά δημιουργώντας μια εντυπωσιακή αντίθεση ενώ ταυτόχρονα τον κατατάσσουν ως τον αρχαιότερο Ευρωπαίο που γνωρίζουμε να διαθέτει γαλανά μάτια. Αλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι, αν και σκουρόχρωμος κάτοικος της Νότιας Ευρώπης, η ανάλυση δείχνει ότι ο άνδρας αυτός έχει πιο στενή γενετική συγγένεια με τους Σουηδούς και τους Φινλανδούς.
Η ανακάλυψη έχει, όπως είναι ευνόητο, διπλό ενδιαφέρον αφού, αν και χρειάζονται περαιτέρω μελέτες, φαίνεται ότι οι παλαιότεροι Ευρωπαίοι δεν ήταν τόσο ανοιχτόχρωμοι όσο πιστεύαμε και ότι τα γαλανά μάτια είχαν κάνει την εμφάνισή τους νωρίτερα από ό,τι εκτιμούσαν οι ειδικοί.
«Προτού ξεκινήσουμε την ανάλυση είχαμε κάποιες ιδέες για το τι θα βρίσκαμε μπροστά μας. Οι περισσότερες από αυτές τις ιδέες αποδείχτηκαν τελείως λανθασμένες. Αυτός ο άνδρας ήταν πολύ πιο σκούρος από ό,τι οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι, δεν ξέρουμε όμως πόσο πιο σκούρος» αναφέρει ο Φοξ.
Εκτός από το χρώμα των ματιών και του δέρματος η ανάλυση αποκάλυψε και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία για αυτόν τον άνδρα. Φαίνεται ότι είχε δυσανεξία στη λακτόζη και δυσκολία στην πέψη τροφών με άμυλο. Αυτά τα στοιχεία συνάδουν με τη χρονολόγηση του ευρήματος, αφού το μεταβολικό προφίλ του άνδρα υποδεικνύει ότι δεν είχε έλθει ακόμα σε επαφή με προϊόντα της κτηνοτροφίας και της γεωργίας.
Έκπληξη όμως προκάλεσε στους ερευνητές το γεγονός ότι το ανοσοποιητικό του ήταν επαρκώς θωρακισμένο απέναντι σε μολυσματικούς παράγοντες, με χαρακτηριστικά που επιβιώνουν και σήμερα στους σύγχρονους ανθρώπους.
Ως τώρα πιστευόταν ότι η στενή συμβίωση του ανθρώπου με τα ζώα μέσω της κτηνοτροφίας ήταν εκείνη που οδήγησε στη θωράκιση του ανοσοποιητικού του.

Ερευνητές δημιούργησαν τεχνητό σκελετικό μυ που συσπάται σαν τον φυσικό

Ερευνητές στις ΗΠΑ δημιούργησαν στο εργαστήριο για πρώτη φορά έναν ανθρώπινο σκελετικό μυ, ο οποίος μπορεί να συστέλλεται και να ανταποκρίνεται στα εξωτερικά ερεθίσματα όπως ο φυσικός μυς και θα επιτρέψει στους επιστήμονες να δοκιμάσουν πάνω του την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια νέων φαρμάκων, καθώς και να μελετήσουν καλύτερα διάφορες μυικές ασθένειες, ιδίως όσες είναι σπάνιες και καθιστούν δύσκολες τις βιοψίες.

 

Ειδικότερα, οι επιστήμονες του Τμήματος Βιοϊατρικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου Ντιουκ, με επικεφαλής τις Νενάντ Μπουρσάκ και Λόραν Μάντεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «eLife», χρησιμοποίησαν ως αφετηρία ένα μικρό δείγμα ανθρωπίνων κυττάρων, τα οποία είχαν περάσει το αναπτυξιακό στάδιο των βλαστοκυττάρων, αλλά ακόμη δεν είχαν εξειδικευτεί για να μετατραπούν σε μυϊκά κύτταρα.

 

Οι ερευνητές αύξησαν στο εργαστήριο αυτά τα πρόδρομα κύτταρα πάνω από 1.000 φορές και μετά τα τοποθέτησαν σε έναν υποστηρικτικό τρισδιάστατο σκελετό, ώσπου τα κύτταρα αυτά -με τη βοήθεια θρεπτικών ουσιών- σχημάτισαν λειτουργικές μυικές ίνες.

 

Οι επιστήμονες, υπέβαλαν τους μυς του εργαστηρίου σε μια σειρά από δοκιμασίες και διαπίστωσαν ότι λειτουργούν πολύ όμοια με τους φυσικούς. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι καλλιεργημένοι μύες αντιδρούν κανονικά στα ηλεκτρικά ερεθίσματα, κάτι που ποτέ έως τώρα δεν είχε καταστεί εφικτό για τους εργαστηριακούς μυς.

 

Όπως είπαν οι ερευνητές, ο εργαστηριακός μυς ανοίγει νέες δυνατότητες εξατομικευμένης θεραπείας, καθώς στο μέλλον θα είναι δυνατό να λαμβάνονται μυικά κύτταρα από έναν ασθενή μέσω βιοψίας και, στη συνέχεια, με βάση αυτά θα αναπτύσσονται στο εργαστήριο νέοι μύες. Πάνω σε αυτούς θα δοκιμάζονται διάφορα υποψήφια φάρμακα, ώσπου να βρεθεί το καταλληλότερο για τη συγκεκριμένη περίπτωση.

 

Οι επιστήμονες ήδη μελετούν έναν εναλλακτικό τρόπο, την χρησιμοποίηση πολυδύναμων βλαστικών κυττάρων, αντί για μυικά κύτταρα που έχουν ληφθεί με βιοψία, έτσι ώστε να ξεπεράσουν τον «σκόπελο» της δυσκολίας να κάνουν βιοψία σε μερικές μυικές νόσους. Έτσι, στόχος τους είναι να παίρνουν σωματικά κύτταρα του ασθενούς (π.χ. από το δέρμα του ή από το αίμα του), να τα μετατρέπουν αρχικά σε πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα και τελικά σε μυικά, ώστε να τα αξιοποιήσουν ως πρώτη ύλη για τη δημιουργία νέων μυών στο εργαστήριο. 

Τι συμβαίνει στο μυαλό του ψηφοφόρου όταν ακούει προεκλογικές υποσχέσεις

Νέα έρευνα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Journal of Management επιβεβαιώνει πως τα βαρύγδουπα λόγια των πολιτικών πέφτουν στο κενό εάν δεν εμπνέουν αρκετά τους ψηφοφόρους.

 

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Monash, το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ και το Πανεπιστήμιο του Χρόνινγκεν μελέτησαν με τη βοήθεια μαγνητικής απεικόνισης τι συμβαίνει στο μυαλό του ψηφοφόρου όταν διαβάζει τα λόγια ενός πολιτικού αρχηγού.

 

Ζητήθηκε από σαράντα εθελοντές, οι οποίοι είχαν δηλώσει πως είναι είτε φιλελεύθεροι-προοδευτικοί είτε υποστηρικτές του εργατικού κινήματος, να διαβάσουν και να βαθμολογήσουν πόσο εμψυχωτικά θεωρούσαν πως είναι τα λόγια των πολιτικών που διάβαζαν.

 

Οι δηλώσεις ήταν στην πραγματικότητα κατασκευασμένες από τους ίδιους τους ερευνητές, όμως οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι είναι τα λόγια φιλελεύθερων ή συνδικαλιστών πολιτικών.

 

Ενώ οι συμμετέχοντες διάβαζαν τα λόγια των πολιτικών, ένα μηχάνημα μαγνητικής απεικόνισης κατέγραφε την εγκεφαλική τους λειτουργία, παρουσιάζοντας πώς καθεμιά από τις δηλώσεις επηρέαζε τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την επεξεργασία των πληροφοριών.

 

Οι συμμετέχοντες έδωσαν διαφορετικές βαθμολογίες σε δύο πανομοιότυπες δηλώσεις, επηρεασμένοι από την πολιτική ιδεολογία που πίστευαν ότι εκφράζει καθεμιά από αυτές. Εάν δηλαδή πίστευαν ότι η δήλωση προέρχεται από το πολιτικό κίνημα που εκφράζει και τη δική τους ιδεολογία, η βαθμολογία που έδιναν ήταν πιο ευνοϊκή.

 

Επίσης, οι απεικονίσεις έδειξαν ότι μια ενθουσιώδης δήλωση πυροδοτούσε πιο έντονη διέγερση του εγκεφάλου εάν προερχόταν από το πολιτικό κίνημα που ακολουθούσε ο συμμετέχων.

 

Ωστόσο, οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου φάνηκε να διεγείρονται όταν οι συμμετέχοντες διάβαζαν κοινότοπα μηνύματα από πολιτικό κίνημα αντίθετο προς τη δική τους ιδεολογία.

 

Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει αυτό που υπέθεταν οι επιστήμονες εδώ και χρόνια, ότι δηλαδή επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες μεροληπτικά, χωρίς να μπορούμε να απαλλαγούμε από προσωπικές προκαταλήψεις.

Τα ψάρια διαθέτουν "υδροδυναμικό αισθητήρα"

Τα αισθητήρια όργανα που διαθέτουν τα ψάρια για να αντιλαμβάνονται κινήσεις και δονήσεις στο νερό λειτουργούν ως «υδροδυναμική κεραία» που καταγράφει τη ροή του νερού γύρω από όλο το σώμα τους, αναφέρουν αμερικανοί ιχθυολόγοι και φυσικοί.

 

Η μελέτη τους, η οποία δημοσιεύεται στο έγκριτο Physical Review Letters, αφορά τη λεγόμενη πλευρική γραμμή, ένα δίκτυο από διαφοροποιημένα κύτταρα που διατάσσονται σε γραμμές στα πλάγια των ψαριών και αντιλαμβάνονται κινήσεις και δονήσεις.

 

H πλευρική γραμμή ενός καρχαρία εκτείνεται από το κεφάλι μέχρι την ουρά 

 

Αυτό το σύστημα αισθητηρίων οργάνων ήταν γνωστό ότι βοηθά τα σαρκοφάγα ψάρια να εντοπίζουν τη λεία τους από τις δονήσεις που προκαλεί στο νερό. Επιτρέπει επίσης στα ψάρια να προσανατολίζονται, να αποφεύγουν τις δίνες νερού και να σχηματίσουν κοπάδια.

 

Κύτταρα σε συγκεκριμένη διάταξη 

 

Η νέα μελέτη δείχνει ότι τα κύτταρα της πλευρικής γραμμής δεν είναι τοποθετημένα τυχαία, αλλά έχουν συγκεκριμένη διάταξη προκειμένου να προσφέρουν στα ψάρια μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη ροή του νερού γύρω τους. Συγκεκριμένα, τα κύτταρα συγκεντρώνονται στα σημεία του σώματος όπου οι μεταβολές της πίεσης είναι εντονότερες.

 

«Αναγνωρίσαμε μια μοναδική διάταξη των αισθητήρων ροής στην επιφάνεια των ψαριών η οποία έχει διατηρηθεί σχεδόν σε όλα τα είδη. Η μελέτη μας ρωτά γιατί συμβαίνει αυτό» λέει ο Λιφ Ρίστροφ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

 

«Το δίκτυο αυτών των αισθητήρων λειτουργεί σαν "υδροδυναμική κεραία" που τους επιτρέπει να λαμβάνουν σήματα για τη ροή του νερού και να αξιοποιούν αυτή την πληροφορία σε διαφορετικές συμπεριφορές» αναφέρει.

 

Η ερευνητική ομάδα μελέτησε ένα πλαστικό ομοίωμα πέστροφας που είχε τοποθετηθεί σε δεξαμενή νερού με ελεγχόμενα ρεύματα. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι τα κύτταρα της πλευρικής γραμμής συγκεντρώνονται στα σημεία του ψαριού όπου οι μεταβολές της πίεσης είναι μεγαλύτερες.

 

Σαν κεραία στην επιφάνεια του σώματος

 

«Όπως το σχήμα μιας τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής κεραίας είναι σχεδιασμένο για τη λήψη ηλεκτρομαγνητικών σημάτων, το σύστημα των ψαριών είναι σαν μια κεραία στην επιφάνεια του σώματος η οποία έχει ρυθμιστεί ώστε να είναι ευαίσθητη σε μεταβολές της πίεσης» αναφέρει ανακοίνωση του πανεπιστημίου.

 

Με άλλα λόγια, η μελέτη εξηγεί γιατί τα κύτταρα της πλευρικής γραμμής έχουν συγκεκριμένη διάταξη σε όλα τα ψάρια.

 

Όπως σχολιάζουν οι ερευνητές, το πείραμα «ήταν ένας δημιουργικός τρόπος να χρησιμοποιήσουμε τεχνικές της Μηχανικής και της Φυσικής προκειμένου να απαντήσουμε βιολογικές ερωτήσεις που δεν μπορούν να απαντηθούν με άλλο τρόπο».

Εικόνες όταν ο Ήλιος εκρήγνυται

Εικόνες που κόβουν την ανάσα και αφήνουν άφωνους τους ανθρώπους με το τι μπορεί να δημιουργήσουν οι πλανήτες έδωσε η NASA στη δημοσιότητα.

 

Πρόκειται για την πρώτη ηλιακή έκρηξη του 2015  η οποία, όμως, είχε κάτι το διαφορετικό.

 

Σύμφωνα με τη NASA, η έκρηξη, η οποία έγινε στις 12 Ιανουαρίου (ξημερώματα 13ης Ιανουαρίου -ώρα Ελλάδος), πρόκειται για ηλιακές εκλάμψεις που στην ουσία βγαίνουν με τη μορφή μαστιγίυ από το εσωτερικό του πλανήτη Ηλιου, εκπέμποντας ισχυρή ακτινοβολία.

 

Σημειώνεται ότι τα κύματα ακτινοβολίας που παράγονται από την ηλιακή έκρηξη δεν μπορούν να διαπεράσουν την ατμόσφαιρα της Γης και κατά συνέπεια να επηρεάσουν τον άνθρωπο. Το μόνο που μπορεί να συμβεί αν πρόκειται για ισχυρότατη έκρηξη είναι να επηρεαστεί η ατμόσφαιρα στο επίπεδο όπου GPS και τηλεπικοινωνίες παίρνουν... σήμα.

 

 

Η ευχή του Star Trek και η κατάρα του Tούρινγκ

Πώς τα οφέλη της νέας τεχνολογίας μετατρέπονται από μεγάλη ελπίδα απελευθέρωσης της κοινωνίας σε αιτία αύξησης των κοινωνικών ανισοτήτων.

Στο διαστημόπλοιο Έντερπραϊζ μια εσοχή στον τοίχο δίνει στα μέλη του πληρώματος ό,τι χρειαστούν με μια απλή φραστική εντολή. Η προετοιμασία δείπνου, η παραγωγή εργαλείων, ο καθαρισμός, ακόμα και οι ιατρικές υπηρεσίες παρέχονται αυτόματα και με μηδενικό κόστος από μικρές, διακριτικές, αποτελεσματικές μηχανές. Οι αγγαρείες απλώς δεν βαραίνουν το πλήρωμα, με αποτέλεσμα εκείνοι να ασχολούνται με άλλα, πιο ενδιαφέροντα πράγματα (π.χ. την εξερεύνηση του Διαστήματος), χωρίς να χρειάζεται να συγκρούονται για τα «ποταπά» πράγματα που αποτελούν αντικείμενο τριβής στις δικές μας, τεχνολογικά υπανάπτυκτες κοινωνίες. Αν και η ανθρώπινη φύση πάντα θα βρίσκει λόγους να παραμένει ανικανοποίητη και σε διαρκή εσωτερική κι εξωτερική σύγκρουση, η εφεύρεση μηχανών-σκλάβων απελευθερώνει, τουλάχιστον στην κοινωνία του Star Trek, τους ανθρώπους από την καταπίεση της καθημερινής αγωνίας για την παραγωγή των προς το ζην.

Όταν πρωτοεμφανίστηκε στις οθόνες της τηλεόρασης, τη δεκαετία του '60, το Star Trek, χρειαζόταν αρκετή φαντασία για να οραματιστεί κανείς μια τέτοια κοινωνία. Ακόμα και ο HAL9000, ο δυστοπικός ομιλών υπολογιστής στην Οδύσσεια του Διαστήματος που σκηνοθέτησε ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ο οποίος αντιπροσώπευσε επάξια τον φόβο ενός σύγχρονου δρ. Φράνκενσταϊν, φάνταζε πολύ φουτουριστικός εν έτει 1968. Σήμερα όλα αυτά τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας βρίσκονται μερικά χρόνια πριν από την εφαρμογή τους. Το πρόβλημα δεν είναι να «φανταστούμε» μηχανήματα που υποκαθιστούν την ανθρώπινη εργασία. (Πριν από μερικές μέρες παρακολούθησα ρομπότ να μπανιαρίζει ένα μωρό, ξεκινώντας από το γδύσιμό του και φτάνοντας έως την τοποθέτηση στεγνής πάνας, ενώ τραγουδούσε κι έλεγε ιστορίες στο χαμογελαστό μωρό, και με τους γονείς δίπλα ξεκούραστους να του χαμογελούν.) Το πρόβλημα έγκειται αλλού, στο πώς θα μοιάζει η κοινωνία μας στη μακρά μεταβατική περίοδο μεταξύ της σημερινής ταξικής κοινωνίας και μιας μελλοντικής κατάστασης που δυνητικά θα θυμίζει την κοινωνία του Star Trek. Μια κοινωνία που εξακολουθεί να διαχωρίζει όσους έχουν άμεση πρόσβαση στα πλεονασματικά αγαθά, που παρέχουν οι μηχανές, και στους υπόλοιπους, που ακόμα έχουν ανάγκη να μισθώνουν την εργασία τους για να ζουν.

Από την απαρχή της βιομηχανικής επανάστασης οι μηχανές αποτελούσαν δίκοπο μαχαίρι. Δεν ήταν μόνο οι λουδίτες που κάποια στιγμή τρομοκράτησαν τους Άγγλους εργοστασιάρχες εισβάλλοντας στα εργοστάσια για να καταστρέψουν τα μηχανήματα που θεωρούσαν ότι τους έκλεβαν τις θέσεις εργασίας. Ακόμα και σεβάσμιοι οικονομολόγοι, όπως ο Μάλθους και κάποια στιγμή ο Ρικάρντο, αναρωτιόντουσαν κατά πόσο η τεχνολογική πρόοδος θα δημιουργούσε περισσότερες, και καλύτερες, θέσεις εργασίας απ' ό,τι θα κατέστρεφε. Για πολύ καιρό φαινόταν πως το ισοζύγιο ήταν θετικό. Πως η καταστροφή των θέσεων εργασίας στους στάβλους και στα εργαστήρια παραγωγής ειδών ιππασίας, λόγω της ανακάλυψης των μηχανών εσωτερικής καύσης, αντισταθμιζόταν από τη δημιουργία νέων (και μάλιστα καλύτερων) θέσεων εργασίας στην αυτοκινητοβιομηχανία, στο χτίσιμο και στη διαχείριση βενζινάδικων κ.ο.κ. Μέχρι πρότινος μπορούσαμε να επαναπαυόμαστε σκεπτόμενοι ότι, μελλοντικά, η εργασία που θα απαιτείται για την παραγωγή παλαιών αγαθών (π.χ. αλουμίνιο) σε μεγαλύτερες ποσότητες, συν την εργασία που θα απαιτείται για την παραγωγή νέων αγαθών (π.χ. ηλεκτρονικών υπολογιστών, των ίδιων των ρομπότ), θα ακύρωνε τις απώλειες θέσεων εργασίας που καταργούνται λόγω της προόδου.

Όμως, εδώ και αρκετό καιρό, το «ισοζύγιο» αυτό φαίνεται να έχει ανατραπεί. Στην Αμερική, για παράδειγμα, η ανάπτυξη της πληροφορικής αλλά και η εξέλιξη νέων μορφών εξόρυξης πηγών ενέργειας (π.χ. η τεχνική της οριζόντιας εξόρυξης φυσικού αερίου και πετρελαίου) έχουν δημιουργήσει συνθήκες υπό τις οποίες η θεαματική αύξηση της παραγωγής επιτυγχάνεται χωρίς την ανάγκη για περισσότερη εργασία. Σε μια εποχή που οι απώλειες των θέσεων εργασίας από την περασμένη κρίση, του 2008, δεν έχουν ούτε κατά διάνοια αναπληρωθεί (με είκοσι εκατομμύρια Αμερικανούς και άλλα είκοσι εκατομμύρια Ευρωπαίους που θέλουν εργασία πλήρους απασχόλησης να μην μπορούν να τη βρουν) τα οφέλη της νέας τεχνολογίας απλώς φουντώνουν τις κοινωνικές ανισότητες, οι οποίες, με τη σειρά τους, ενισχύουν την αστάθεια των κοινωνιών μας.
Ήδη, το μερίδιο των εθνικών εισοδημάτων που προκύπτουν από περιουσιακά στοιχεία αυξάνεται ραγδαία εις βάρος των εισοδημάτων που προκύπτουν από την εργασία – ακόμα και από την εξειδικευμένη εργασία επιστημόνων, εφευρετών, τεχνολόγων. Παράλληλα, η κατανομή αυτών των περιουσιακών στοιχείων γίνεται όλο και πιο άνιση. Η απάντηση της «αγοράς» και της κατεστημένης άποψης για το πώς πρέπει να απαντήσουν οι κοινωνίες μας σε αυτή την υπερπροσφορά αμειβόμενης εργασίας είναι η μείωση των μισθών. Πράγματι, σε γενικές γραμμές οι πραγματικοί μισθοί συρρικνώνονται παγκοσμίως. Αυτό όμως, αντί να κλείνει την ψαλίδα μεταξύ ζήτησης και προσφοράς θέσεων εργασίας, απλώς αυξάνει τις αποσταθεροποιητικές ανισότητες και οδηγεί ορδές ολόκληρες σε θέσεις εργασίας που οσονούπω θα... καταργηθούν από τις τεχνολογικές εξελίξεις που βρίσκονται πολύ κοντά στο στάδιο της εφαρμογής τους.

Κάπου εδώ εισέρχεται στη «συζήτηση» ο Άλαν Τούρινγκ με το «τεστ»-πρόκληση (που σκαρφίστηκε το 1950) προς τους μελλοντικούς κατασκευαστές υπολογιστών: θα έχετε κατασκευάσει υπολογιστή που «σκέφτεται», όταν εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να επικοινωνούμε μαζί του χωρίς να δυνάμεθα να διακρίνουμε αν ο «συνομιλητής» μας είναι άνθρωπος ή μηχάνημα. Προς το παρόν, το τεστ του Τούρινγκ δεν το περνούν οι μηχανές. Σήμερα το πρωί επικοινώνησα με τον πάροχο τηλεφώνου μου μέσω chat. Για λίγα λεπτά της ώρας με μπέρδεψε και νόμισα ότι συνομιλούσα με κάποιον υπάλληλο. Όμως σύντομα κατάλαβα ότι οι απαντήσεις που έπαιρνα δεν γράφονταν από άνθρωπο αλλά από κάποιον εκνευριστικά ανόητο αλγόριθμο. Σύντομα τα μηχανήματα θα «μάθουν» να περνούν το τεστ του Τούρινγκ. Και τότε θα παρατηρήσουμε πραγματικό εργασιακό Αρμαγεδδώνα. Όλες οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, τηλεφωνικά, διαδικτυακά αλλά και «αυτοπροσώπως», θα επενδύσουν σε μηχανήματα που απαντούν στα ερωτήματά μας, καταγράφουν ευγενικά τις παραγγελίες μας, μας φέρνουν ακόμα και πίτσες στο σπίτι (στην Καλιφόρνια έχει ήδη δημιουργηθεί μια τέτοια υπηρεσία που χρησιμοποιεί ελικόπτερα-μινιατούρες τα οποία εξελίχθηκαν από τα πολεμικά ντρόουν που χρησιμοποιεί η CIA στο Αφγανιστάν). Παράλληλα, η παραγωγή θα γίνεται τοπικά από εκτυπωτές τριών διαστάσεων, καταργώντας έτσι ολόκληρα επαγγέλματα (μεταφορέων, οδηγών, εργατών παραγωγής). Από τη μια στιγμή στην άλλη θα καταργηθούν πολλά εκατομμύρια θέσεις εργασίας, οι οποίες έως τώρα αποτελούσαν την τελευταία «ευκαιρία» των μεγάλων μαζών. Την ίδια ώρα οι νέες θέσεις εργασίας που απαιτούνται για τον σχεδιασμό και την παραγωγή των μηχανημάτων που περνούν το τεστ του Τούρινγκ θα είναι, σχετικά, ελάχιστες.

Φυσικά, η τεχνολογία δεν είναι το πρόβλημα. Το όραμα μιας κοινωνίας τύπου Star Trek αποτελεί τη μεγάλη μας ελπίδα απελευθέρωσης από τις αγγαρείες και τις ανόητες κοινωνικές συγκρούσεις που δημιουργεί η ανέχεια. Το πρόβλημα προκύπτει λόγω της ανορθολογικής διανομής των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων επί των προϊόντων και των οφελών από την τεχνολογική πρόοδο.

Οι πνευματικοί μαθητές δεν αναζητούν την ανάπαυση, τον ουρανό ή τον παράδεισο

Οι πνευματικοί μαθητές δεν αναζητούν την ανάπαυση, τον ουρανό ή τον παράδεισο. Η ανάπαυσή τους, ο ουρανός και ο παράδεισός τους είναι το πεδίο της θυσιαστικής υπηρεσίας.

Έχουν αφιερώσει την ζωή τους στο:
να σκουπίζουν δάκρυα
να φέρνουν χαρά
να ενθαρρύνουν
να προστατεύουν
να καθοδηγούν
να ρισκάρουν και να θυσιάζουν την ζωή τους
να διαφωτίζουν
να είναι παράδειγμα
να δημιουργούν
να συνθέτουν
να θεραπεύουν

Γαλέρα η αγάπη

 Δεκατρείς φορές γύρισα τον κόσμο μέσα μου, ψάχνοντας να βρω πού αρχίζει και πού τελειώνει ο άνθρωπος.

Είχα για ναύλα τους μεγάλους. Αυτούς που άφησαν στίγμα μέσα μου. Τους φιλοσόφους του παλιούς μα και τους σύγχρονους. Τις επιστήμες του ανθρώπου. Την τέχνη και την έκφραση αυτών που κοινωνούν στον κόσμο τον βαθύ τους εαυτό. Το πλήθος που μέσα από την καθημερινότητα φιλοσοφεί, ανακαλύπτει, προβληματίζει. Αυτούς που πιάνουν τη ρημαδιασμένη την πένα και γράφουν. Τα ναύλα μου ήταν επαρκή, απ’ ό, τι αντιλαμβάνεστε.

Συνταξιδιώτες είχα τους υπηρέτες του καθωσπρεπισμού. Αυτούς τους ταπεινούς και ρακένδυτους ψυχικά. Αυτούς που πάντα υποθάλπουν, παραπλανούν και κυβερνούν. Αυτούς που καλλιεργούν μίσος, αυτούς που λένε "εγώ ξέρω", αυτούς που η εξουσία σε άτομο, ομάδα ή λαό αποτελεί την ανασφάλεια του γίγνεσθαι. Αυτούς που παρασύρθηκαν στον δρόμο για την Ιθάκη και πριν φτάσουν, έχριζαν τον εαυτό τους βασιλιά.

Ταξίδι σκληρό λοιπόν, με αντιφάσεις σε μεγαλείο. Ταξίδι με φόβους, με πάθη, με φως. Κράτησα σφιχτά τα ναύλα μου να μη με κατασπαράξουν οι συνταξιδιώτες. Έκλεισα μάτια και αυτιά στα κύματα τα μεγάλα. Άλλοτε πάλι, απολάμβανα την τρικυμία σαν ίσως την τελευταία εμπειρία.

Το ταξίδι δεν τελειώνει, σε όποιον περιμένει να ακούσει ένα όμορφο τέλος. Και είναι αδαής όποιος πει ότι το έχει τελειώσει για τον ίδιο. Αυτό το ταξίδι θα τελειώσει τη στιγμή της μετάβασης. Μέχρι τότε, πάνω στη γαλέρα! Με τα ναύλα που έχεις κερδίσει με κόπο και με συνταξιδιώτες το παρόν. Ένα παρόν που σε μαστίζει, σε πληγώνει και σε κάνει να σκέφτεσαι το ναυάγιο.

Το μόνο που ανακαλύπτω μέσα σ’ αυτήν την εμπειρία, είναι πως η αρχή και το τέλος του ταξιδιού είναι η αγάπη. Το συναίσθημα αυτό που επικυρώνει την ελευθερία μας. Η αγάπη σε πράγματα που ποτέ δεν πίστευα, η αγάπη για το εμείς, η αγάπη η αληθινή που βγαίνει από καρδιάς, αβίαστα και δεν ζητά, παρά μόνο προσφέρεται. Μόνο μέσα από αγάπη γνωρίζεις τον άνθρωπο, τη φύση, τη ζωή, το όλον. Μόνο μέσα από αυτή περνάς στην αυτογνωσία, στην ελεύθερη σκέψη, στην ουσία σου. Και τελικά, την στερνή την ώρα, αυτή θα κρίνει αν είσαι γαλήνιος νεκρός ή αν ήσουν φτυσμένος ζωντανός.

«Χτυπάς κάρτα» με τη ζωή

Γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε, πηγαίνουμε σχολείο, περνάμε καλά, ερωτευόμαστε, παντρευόμαστε, κάνουμε παιδιά, αρχίζουν τα δύσκολα (σε οποιαδήποτε ή όλες τις φάσεις), πληρώνουμε λογαριασμούς, αγωνιούμε για το μέλλον, ψηφίζουμε, έχουμε χόμπι, το γυρνάμε στα «εναλλακτικά», ψαχνόμαστε, αρρωσταίνουμε, θεραπευόμαστε, παθαίνουμε κατάθλιψη, προγραμματίζουμε μικρές ή μεγάλες φυγές, πάμε διακοπές, διαχειριζόμαστε επιχειρήσεις ή ψάχνουμε για δουλειά…. Και;

Τα βάζουμε με άλλους, κατηγορούμε το «σύστημα», ψάχνουμε απαντήσεις, μορφωνόμαστε και αλλάζουμε, αναθεωρούμε και εστιαζόμαστε, υιοθετούμε και απορρίπτουμε, χαιρόμαστε και κλαίμε, συνδεόμαστε και απομακρυνόμαστε, μιλάμε και σιωπούμε… Και;

Μετά, πίσω και πέρα από όλα αυτά τα γνωστά, τι;

Συνήθως, εκεί υπάρχει ένας διαπεραστικός τρόμος που αδυνατούμε να παραδεχτούμε ή να αγγίξουμε… Μετά από όλ’ αυτά, τι; Για ποιο λόγο; Τι νόημα έχει; Ποιος είμαι; Τι κάνω; Πού πάω;
Φυσικά, όλοι μας (όσοι έχουμε αναρωτηθεί) έχουμε μια απάντηση… συνήθως καθησυχαστική… Προσπαθώ, αλλάζω, μαθαίνω, επιλέγω, κάνω ό,τι μπορώ… που σπάνια διαπιστώνουμε πόσο εξίσου περιοριστική είναι. Όμως, ποτέ, καμία, δεν είναι αρκετή, δεν είναι ολοκληρωτική, δεν προσφέρει αυτή τη μαγική εσωτερική σιγουριά, τη μεγαλόπρεπη ταπεινότητα, την εσωτερική γαλήνη και την πλήρη αρμονία με τον Εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο μας…

Αλλά, το επόμενο πρωί, συνεχίζουμε τα ίδια, πιστεύοντας ότι βρισκόμαστε στο «σωστό» μονοπάτι. Προσπαθούμε ακόμα περισσότερο, ψάχνουμε ακόμα πιο εντατικά, αλλάζουμε περισσότερα πράγματα… εξακολουθώντας όμως να «χτυπάμε κάρτα με τη ζωή». Ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα, γίνεται αντιληπτό από το εσωτερικό κενό, τα αναπάντητα ερωτήματα, τα αρνητικά ή περιοριστικά συναισθήματα, την ουσιαστική απομόνωση, την άβυσσο που μας χωρίζει από τους άλλους και τη ζωή. Κι όμως, μη γνωρίζοντας τι άλλο να κάνουμε, συνεχίζουμε…
Ε και;

Απ' έξω μέσα

Εμάς δεν μας αρέσουν οι κακές κριτικές και μας αρέσουν οι καλές κριτικές. Δεν μας αρέσουν οι αντίξοες και δύσκολες και επίπονες συνθήκες αλλά μας αρέσουν οι ευχάριστες και εύκολες και χαλαρές συνθήκες. Το κακό είναι ότι αφηνόμαστε να επηρεαζόμαστε από τις συνθήκες. Το αν θα είμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι δεν εξαρτάται από τις συνθήκες, από το "εξωτερικό". Εξαρτάται από τον εσωτερικό μας κόσμο, το πως αισθανόμαστε, και τι έχουμε μέσα μας και πως αλληλεπιδρά αυτό με τον εξωτερικό κόσμο, αν και όταν αλληλεπιδρά.

Αλλά είναι προφανές, και γίνεται διαρκώς προφανές και έκδηλο ότι δεν γνωρίζουμε τον εσωτερικό μας κόσμο. Κάποιος ξέρει ότι σκέφτεται αλλά δεν έχει παρατηρήσει εις βάθος αυτή την σκέψη, ούτε έχει σε βάθος εξετάσει και αναλύσει αυτή την σκέψη. Το ίδιο με τα συναισθήματα, τις κινήσεις μας, τις συνήθειές μας, τον χαρακτήρα μας, την προσωπικότητά μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τον εαυτό μας, ότι έχουμε αυτογνωσία, αλλά η αλήθεια είναι ότι γνωρίζουμε μόνο ένα επιφανειακό μέρος του εαυτού μας. 

Το να ξέρουμε τι μας αρέσει και τι δεν μας αρέσει, είναι ένα γεγονός που κανένας δεν μπορεί ν’ αρνηθεί, αλλά αυτό το γεγονός δεν σημαίνει ότι γνωρίζουμε από που πηγάζει αυτή η άρνηση ή αποδοχή των πραγμάτων. Αν κάποιος δεν αυτοεξεταστεί και αυτοεξερευνηθεί μ’ έναν σχολαστικό τρόπο σε πάροδο πολλών ετών, είναι δύσκολο να διεισδύσει στις απόκρυφες ψυχολογικές περιοχές του ψυχισμού του, και του ασυνείδητού του, φωτίζοντας με το φως της Επιστημονικής Συνειδητότητας το άγνωστο, ώστε να το καταστήσει γνωστό.

Οι πληροφορίες μας, οι γνώσεις που πήραμε από τα βιβλία, και η συμπερασματική γνώση, δεν είναι το Βίωμα αυτό καθ' αυτό. Είναι ένα διανοητικό κατασκεύασμα που χρησιμεύει για να διαμορφώσει κάποιος πεποιθήσεις. Πολύ διαφορετικό κάποιος να έχει πεποιθήσεις οι οποίες είναι ανεξακρίβωτες με την εξακριβωμένη πίστη, δηλαδή όταν κάποιος είναι πεπεισμένος.

Κοιτάξτε τώρα, ενώ η λέξη πίστη και η πεποίθηση είναι ομόρριζες, πόση σύγχυση, πόση πλάνη υπάρχει πάνω σε αυτές τις λέξεις, που φανερώνει, αν μη τι άλλο την κατάσταση της ανθρωπότητας και το πόσο έχουμε παραπλανηθεί από την έλλειψη μελέτης, και εσωτερικής και εξωτερικής. Η μία θα έπρεπε να είναι προέκταση της άλλης, και η δεύτερη θα έπρεπε να υποδηλώνει την πρώτη, αλλά αιώνες σκοταδισμού και άγνοιας κρατάνε ακόμα το ανθρώπινο γένος χαμηλά, στην κυριολεξία και στον φανατισμό.

Το όλο θέμα της αυτογνωσίας ξεκινά με την αυτοπαρατήρηση. Όλοι οι άνθρωποι στην ζωή τους αργά ή γρήγορα καλούνται από κάποιο γεγονός, από κάποια αίσθηση, από κάποια φιλοσοφία, να στραφούν προς τα μέσα και να εξετάσουν τι είναι, που πάνε, και προς τα που. Δεν είναι απλά τα υπαρξιακά ερωτήματα μιας εφηβείας που έρχονται ή που δεν απαντήθηκαν, αλλά κάτι το πηγαίο, μια εσωτερική ανάγκη της ψυχής. Όχι να βρει μια διέξοδο, ή μια απάντηση στα ερωτήματα του νου, αλλά να αυτογνωριστεί, και ν’ αυτοκαθοριστεί σε σχέση με το σύμπαν, τους άλλους και τον εαυτό της. Κάποιοι ακούν αυτή την εσωτερική έκκληση και αναζητούν, κάποιοι άλλοι την αγνοούν και συνεχίζουν ή την καταπνίγουν με όποιον τρόπο μπορούν ερχόμενοι σε σύγκρουση εσωτερικά με τον εαυτό τους.

Δεν είναι απαραίτητο ότι ο κάθε άνθρωπος θα ακολουθήσει ένα εσωτερικό μονοπάτι ή ότι θα γίνει μοναχός ή μυστικιστής ή ιερέας μιας θρησκείας ή ότι θα γίνει βαθιά θρησκευόμενος. Ο δρόμος της αυτογνωσίας και της ψυχής του καθενός είναι διαφορετικός, αρκεί να τον βρει και να μην αυτοεξαπατάτε μέσα από τις εξηγήσεις που ο ίδιος δίνει. Ο δρόμος κάποιου μπορεί να είναι η οικογένεια, κάποιου άλλου να είναι πλανόδιος πωλητής ποπ-κορν, κάποιου άλλου να κάνει τέχνη, κάποιου άλλου η μουσική, άλλου να παρηγορεί τους ασθενείς ή να είναι θεραπευτής κλπ. κλπ. Αλλά η τέχνη της αυτοπαρατήρησης και η εμβάθυνσης μέσα μας, είναι μία για όλους, όπως μια για όλους είναι η όραση και μια για όλους η ακοή.

Έτσι το να αυτογνωρίζεται κάποιος και να εξελίσσεται είναι ένα θέμα της εξέλιξης του ανθρώπου σε κάτι ακόμα ανώτερο. Αν θεωρήσουμε ότι εξελιχτήκαμε από τα ζώα (είτε επιστημονικά είτε θρησκευτικά) δεν μας ενδιαφέρει και πολύ το πώς, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υπάρχει και κάτι ανώτερο στην εξέλιξή μας. Θα το πετύχουμε τώρα σαν άνθρωποι, σε μια επόμενη ζωή με μετενσάρκωση, σε βάθος χρόνου σαν ανθρωπότητα, δεν έχει και πολύ σημασία. Σημασία έχει να ακούμε αυτό το εσωτερικό κάλεσμα, αυτή την ανάγκη που έχει η ίδια η ψυχή να απελευθερωθεί, να αυτογνωριστεί, να οδεύσει σε ανώτερες σφαίρες κλπ. κλπ.

Και από τι απελευθερώνεται η ψυχή; Από τα βάσανα, από τον πόνο, από την οδύνη, από τις αρνητικές καταστάσεις του πνεύματος, από το ψέμα, από το σκοτάδι και εν τέλει από την ίδια την ύλη που είναι τροφός αυτών των καταστάσεων και της πλάνης. Όχι με υλική αποδέσμευση από το σώμα όπως είναι ο θάνατος, ή όπως είναι ο ύπνος, αλλά με εσωτερική αποδέσμευση όπως είναι η αποταύτιση, και η καθαρή θέαση της πραγματικότητας και του Θείου. Ίσως η ψυχή να κρατήσει θεληματικά ένα περίβλημα, ώστε να την συνδέει με αυτόν τον κόσμο, αλλά πραγματικά στο στάδιο που εμείς είμαστε, οι περισσότεροι από μας, με τόσα ελαττώματα αυτό δεν χρειάζεται.

Παρ’ όλα αυτά, η δυνατότητα της μεταλλαγής και της εξέλιξης ή πιο σωστά της Ανέλιξης ενυπάρχει μέσα στην δημιουργία και στην τελειότητα των πάντων. Το να αποζητούμε να γίνουμε κάτι Ανώτερο, κάτι το πιο Ευγενές και πιο Εκλεπτυσμένο είναι πραγματικά ένας ενάρετος στόχος.

Αν βάζαμε φτερά στην πλάτη του ανθρώπου, θα διευκολύναμε πολύ τις μετακινήσεις μας και θα ήταν μια υπέροχη εικόνα να την σκεφτεί κανείς και μια θαυμαστή ικανότητα. Αν θα βάζαμε φτερά στην ψυχή μας, ίσως να είχε ισάξιο αποτέλεσμα ως προς την αίσθηση, και τα πόδια μας να μην ήταν τόσο βαριά πια στο φυσικό πεδίο αλλά να πατάγανε στην γη με απαλότητα. Περαιτέρω ένα εσωτερικό σύμπαν όπου η ψυχή έχει πρόσβαση είναι εφικτό και προσβάσιμο. Ήδη όλοι μας το επισκεπτόμαστε αλλά μ’ ένα ασυνείδητο, ονειρικό τρόπο.

Αν ξυπνούσαμε θα γνωρίζαμε τις αιτίες της ζωής και του θανάτου, τα μυστήρια του σύμπαντος και την αιτιότητα των πραγμάτων που συμβαίνουν. Θα συζητούσαμε με ανώτερα όντα και θα λαμβάναμε Ανώτερες Γνώσεις και Πρακτικές Συμβουλές σε θέματα σχετικά με την ανέλιξή μας.

Αλλά οφείλουμε να γνωρίσουμε τον Εσωτερικό μας Κόσμο. Και αυτό ως διαδικασία δεν είναι κάτι το ευχάριστο. Διότι θα μας φέρει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας, και θα πρέπει αφού αναγνωρίσουμε να απαρνηθούμε όλες μας τις πλάνες.

Εάν πραγματικά θέλουμε ν’ αλλάξουμε τον εξωτερικό μας κόσμο, πρέπει να το κάνουμε από εσωτερικά. Αν δεν τακτοποιούμε το σπίτι μας συνεχώς, αν συνεχίσουμε να είμαστε ακατάστατοι, το σπίτι θα είναι μόνιμα ένα χάος, και θα κουραζόμαστε άδικα. Αν όμως τακτοποιήσουμε τον νου μας, και το σπίτι μας θα τακτοποιηθεί.

Μια εσωτερική εκπαίδευση είναι αναγκαία, ώστε σαν άνθρωποι να κατευθυνόμαστε προς το ουσιαστικό, το εσωτερικό, να εσωτερικοποιούμαστε. Αυτή δεν είναι μια εκπαίδευση την οποία λαμβάνουμε στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο, αλλά που κυρίως ο άνθρωπος πρέπει να αποκτήσει μόνος του. Τα διάφορα εσωτερικά κείμενα βοηθούν, οι Δάσκαλοι που έχουν περάσει από εκεί βοηθούν, αλλά ο άνθρωπος πρέπει σε ένα βαθμό να αυτοεκπαιδευτεί.

Διότι αν ο ίδιος ο άνθρωπος δεν θέλει να αλλάξει, πραγματικά δεν γίνεται τίποτα. Πρέπει ο άνθρωπος να θέλει να αλλάξει για να μπορεί πραγματικά να κάνει βήματα προς την απελευθέρωση από τον πόνο, από την οδύνη, από την δυστυχία.

Αν και εφόσον ο άνθρωπος θεωρεί ότι τα ξέρει όλα, δεν πρόκειται να δεχτεί ούτε το ότι πρέπει να αλλάξει, ούτε να δεχτεί οδηγίες ή έστω συμβουλές ή μια διδασκαλία για το ότι πρέπει να αλλάξει, και να κάνει μια υπέρβαση. Και δεν θα κάνει αυτή την θεμελιακή στροφή από το έξω προς τα μέσα ώστε να δει, να ανακαλύψει, να διερευνήσει και να αποκαλύψει έναν σχετικά άγνωστο μέχρι τότε γι’ αυτόν κόσμο.

Ένα κόσμο που είναι πραγματικά θαυμαστός. Μέσα στον οποίο υπάρχουν πόρτες για τον Ουρανό και πόρτες για την Κόλαση, για την άνοδο και την κάθοδο. Και εκεί όπου μπορούμε ν’ αλλάξουμε όλες μας τις εσωτερικές καταστάσεις και τον τρόπο που βιώνουμε, που ζούμε και αντιλαμβανόμαστε το εξωτερικό.