Τα σύμβολα των πλανητών και τι σημαίνουν εσωτερικά…

Ένα από τα στοιχεία που περιέχει εσωτερική σημασία στην αστρολογία είναι ο συμβολισμός των ίδιων των πλανητών. Τα σύμβολα τους εν γένει αποτελούνται από τρία στοιχεία: Τον κύκλο, το ημικύκλιο και το σταυρό.

Μέρος της Εσωτερικής Αστρολογίας είναι η ερμηνεία αυτών των συμβολισμών με βάση την αντιστοιχία:

Κύκλος είναι το Πνεύμα
Ημικύκλιο είναι η Ψυχή Σταυρός είναι η Ύλη
Η διάκριση των τριών αυτών στοιχείων εμπεριέχει ήδη από μόνη της μία σειρά εσωτερικών διδασκαλιών, καθώς θεωρεί δεδομένο ότι συμφωνούμε πως ο άνθρωπος και ο κόσμος αποτελείται στην ουσία από τρία διακριτά μεταξύ τους στοιχεία, το Πνεύμα, την Ψυχή και την Ύλη.

Η άποψη αυτή είναι νεοπλατωνική και ανάγεται στη φιλοσοφία του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πλωτίνου, ο οποίος το 2ο αιώνα μΧ ισχυρίστηκε ότι μεταξύ του κόσμου των Ιδεών του Πλάτωνα (το Πνεύμα) και της Ύλης υπάρχει και ένα ενδιάμεσο πεδίο, που το Πνεύμα συναντά την Ύλη και το οποίο είναι εν μέρει θνητό και εν μέρει αθάνατο, την Ψυχή.

Αργότερα με την επικράτηση του Χριστιανισμού αυτή η άποψη πολεμήθηκε, καθώς ο επίσημος Χριστιανισμός υποστήριξε ότι το Πνεύμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο κοινός νους και η διάκριση δεν είναι παρά μεταξύ της Ψυχής που είναι αθάνατη (αλλά σώζεται ή καταδικάζεται σε τιμωρία) και της Ύλης που είναι θνητή.

Ο συμβολισμός αυτός λοιπόν που αν και φαίνεται τόσο απλοϊκός περιέχει πίσω του κάποιους αιώνες θρησκευτικής και φιλοσοφικής δημιουργίας αλλά και αντιθέσεων εφαρμόζεται στα σύμβολα των πλανητών ως εξής:

ΗΛΙΟΣ Είναι ο εκπρόσωπος του Πνεύματος. Η τελεία στη μέση είναι ο πρωταρχικός σπινθήρας μέσα μας, που εκφράζεται κυρίως ως Θέληση, αλλά δεν πρέπει να συγχέουμε τη Θέληση με την απλή επιθυμία. Η πραγματική Θέληση είναι διαρκής, χωρίς σκαμπανεβάσματα και ταυτίσεις κι επίσης δε μας δημιουργεί την ανάγκη να τη δικαιολογούμε. Πολλές φορές μάλιστα δεν μπορούμε να τη δικαιολογούμε, γιατί απλά την δεν την κατανοούμε. Απλά είναι. Χωρίς να χρωστάει εξηγήσεις σε κανέναν.

ΣΕΛΗΝΗ Είναι η εκπρόσωπος της Ψυχής. Καθρεφτίζεται πάντα από το Πνεύμα. Στην απλή ζωή μας η Σελήνη εκφράζεται ως η ανάγκη αναγνώρισης από τον άλλο, επομένως η δυαδικότητα, η όχι αυτάρκεια, η εξάρτηση. Όμως αυτή είναι περισσότερο μία ψυχολογική ερμηνεία. Εσωτερικά η Σελήνη χτίζει, γεμίζει με λεπτομέρειες, εμπλουτίζει την αρχική Θέληση του Πνεύματος. Χωρίς τη Σελήνη η αρχή Θέληση είναι στεγνή, απόμακρη, ίσως και φοβερή. Με τη Σελήνη γίνεται πιο οικεία, μεταφράζεται ερμηνεύεται, αντιστοιχίζεται στα γήινα, γεφυρώνεται. Στο μύθο του Πλάτωνα η Ψυχή πάντα περιμένει τον άντρα της. Είναι έτοιμη να δοθεί, να θυσιαστεί. Δε λογαριάζει τη δική της ζωή για χάρη του έρωτα. Ωστόσο μπορεί και να πλανάται. Μπορεί να πιστέψει ότι μία μάσκα είναι η αλήθεια, γι’ αυτό και αντιστοιχίζεται και με την Πλάνη, τη ινδική «Maya», το πέπλο. Συμβολικά είναι η Μαρία, που το όνομα της, αν τελικά έχει ρωμαϊκή καταγωγή κι όχι ιουδαϊκή σημαίνει «θαλασσινή».

ΕΡΜΗΣ Η Ψυχή ανοίγεται προς τον Ουρανό για να δεχτεί τη γνώση. Βρίσκεται πάνω πάνω στο σύμβολο, άρα έχει τον κυρίαρχο χαρακτήρα. Θα μπορούσαμε να πούμε με βάση τα όσα ξέρουμε ως τώρα ότι είναι ο νους μας που είναι δεκτικός στις ανώτερες οδηγίες, ο μαθητής, που περιμένει τα κελεύσματα του δασκάλου, ο πρόθυμος για γνώση δόκιμος σπουδαστής. Η παρουσία των άλλων συμβόλων δείχνει ότι η γνώση αυτή ατομικοποιείται. Ο σπουδαστής προσπαθεί να εφαρμόσει σε προσωπικό επίπεδο αυτά που είναι συμπαντική γνώση, να δει πώς επηρεάζουν τον ίδιο. Έτσι φιλτράρει τις γνώσεις μέσα από τον προσωπικό του στόχο, την προσωπική του πορεία, το δικό του Πνεύμα και στο τέλος τα εφαρμόζει στην πράξη στην Ύλη. Με το συμβολισμό αυτό ο Ερμής γίνεται ο Μάγος ή ο Επιστήμονας, που χρησιμοποιεί την παγκόσμια γνώση για πρακτικούς και υποκειμενικούς σκοπούς, όχι απρόσωπα, ούτε πανανθρώπινα.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ Στο σύμβολο αυτό δεν υπάρχει ψυχή. Υπάρχει μόνο Πνεύμα και Ύλη. Κατά αναλογία με την προηγούμενη ερμηνεία ο Σκοπός ο προσωπικός τείνει να περάσει στην Ύλη. Ο άνθρωπος θέλει να περάσει το Σκοπό, του τη θέληση του στην Ύλη. Είναι υποκειμενικός. Ωστόσο λείπει το στοιχείο της Ψυχής. Έτσι δεν έχουμε εισροή από το εξωτερικό. Ο τύπος της Αφροδίτης είναι αυτάρκης (στην ψυχολογική αστρολογία ίσως λέγαμε ωραιοπαθής).

ΑΡΗΣ Το σύμβολο του Άρη στην ουσία είναι ο σταυρός πάνω από το Πνεύμα. Εδώ η ύλη επικρατεί του Πνεύματος. Στον Άρη δεν υπάρχει σκοπός με την έννοια της διαρκούς θέλησης που εκφράστηκε στον Ήλιο. Υπάρχει επιθυμία. Είναι κάτι διαφορετικό. Η επιθυμία επικρατεί της Θέλησης, την ανατρέπει. Γι’ αυτό και ο Άρης είναι καταστροφέας των σχεδίων, είναι απρόοπτος, είναι η επανάσταση της ύλης, που θέλει να κάνει το δικό της, η επανάσταση των επιθυμιών που θέλουν να κάνουν το δικό τους.

ΔΙΑΣ Ο Δίας περιέχει το σύμβολο της Ψυχής που βρίσκεται πάνω από το σταυρό. Ας προσέξουμε ότι δεν περιέχεται κύκλος. Δεν υπάρχει λοιπόν Ατομικός Σκοπός σε αυτό το σύμβολο. Είναι αυτό που λέμε στην κλασσική αστρολογία Κοινωνικός Πλανήτης. Ό,τι συμβαίνει, συμβαίνει σε όλους, απρόσωπα κι όχι Υποκειμενικά. Η Ψυχή όπως βλέπουμε στρέφεται προς μία πλευρά κι όχι προς τα πάνω. Δε στρέφεται στο Σύμπαν αλλά στο συνάνθρωπο. Και στρέφεται σε μία πλευρά, που σημαίνει είναι επιλεκτική. Ο Δίας συνδέει το ανθρώπινο είδος (και όχι μόνο) και στον Εσωτερισμό συνδέεται με αυτό που θα δούμε παρακάτω ως αιθερικό πεδίο, το πεδίο που συνδέει τα πάντα ενεργειακά. Ο Δίας είναι η προσπάθεια της Φυλής να επικρατήσει στην επιβίωση.

ΚΡΟΝΟΣ Ο Κρόνος είναι το Κάρμα της Φυλής, οι τιμωρίες της, οι δομές της, οι περιορισμοί της. Η Ύλη επικρατεί της Ψυχής, αντίστροφα από τον Δία. Η Φυλή είναι αναγκασμένη να υποκύπτει στις ανάγκες της επιβίωσης.

ΟΥΡΑΝΟΣ Ο Ουρανός έχει δύο ημισελήνους. Ο ουράνιος τύπος δε στρέφεται μόνο στη μία πλευρά, δεν είναι επιλεκτικός στις φιλίες. Είναι ανοικτός σε όλους. Το πνεύμα βρίσκεται στο βάθος του συμβόλου. Ο ατομικός Σκοπός υπάρχει, αλλά υποτάσσεται στο καλό όχι της μίας Φυλής, αλλά όλων των Φυλών και της σκληρής πραγματικότητας. Ο Ουράνιος τύπος υπηρετεί, δεν ηγείται.

ΠΟΣΕΙΔΩΝ Στον Ποσειδώνα η Ψυχή στρέφεται πάλι προς το Σύμπαν. Σε αυτό μοιάζει με τον Ερμή, γι’ αυτό και εδώ έχουμε αντί για τον Μάγο, τον Μυστικιστή. Δεν υπάρχει όμως ατομικός σκοπός να παρεμβάλλεται. Ο άνθρωπος χάνει το όριο της ατομικότητας του και γίνεται ένα με το Σύμπαν.

ΠΛΟΥΤΩΝ Στον Πλούτωνα το Πνεύμα ξαναγυρίζει στην κορυφή του συμβόλου. Ίσως λόγω αυτού του συμβόλου η σύγχρονη Εξελικτική Αστρολογία τον τοποθετεί ως σύμβολο της Ψυχής. Ποιας Ψυχής όμως; Της ατομικοποιημένης Ψυχής. Στον Πλούτωνα δεν έχουμε την έλλειψη ορίων που έχουμε στον Ποσειδώνα. Ο άνθρωπος έχει συνείδηση της ατομικότητας του και της διακριτής του οντότητας, όμως αυτή υψώνεται πλέον πάνω από την ανάγκη ανοίγματος της Ψυχής, πάνω από την ανάγκη της Γνώσης. Ο πλουτώνιος άνθρωπος απομυθοποιεί ακόμα και τη μαζικότητα, ακόμα και τη Μεταφυσική. Το ότι βάζει το Σκοπό πάνω πάνω μπορεί να είναι ένδειξη ενός άκρατου εγωισμού, μπορεί όμως να είναι και η ώρα της απελευθέρωσης.

Η Σκέψη είναι Πράξη

Είναι φανερό ότι τα πάντα γύρω μας, τουλάχιστον τα ανθρωπογενή, είναι αποτέλεσμα της σκέψης μας. Ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του στοχαστή (νοητική ικανότητα, συγκέντρωση, επιμονή, κλπ) και με την αγωγιμότητα του εκφραστικού μηχανισμού (νοητικού, ψυχολογικού, υλικοσωματικού) μεσολαβεί ένας χρόνος έκφρασης και υλοποίησης μιας ιδέας σε πράξη.
Οι έννοιες στο χώρο των ιδεών μόνο μέσω της σκέψης μπορούν να γίνουν αντιληπτές και μέσω της λογικής να μορφοποιηθούν νοητικά και να βρουν τρόπο έκφρασης. Μια έννοια ή μια θεωρία βρίσκει εφαρμογή έτσι, με τη σκέψη να είναι εκφραστής μιας δημιουργικής έννοιας. Όσον αφορά στην εξελιξιμότητα των εννοιών, θα πρέπει να πούμε ότι οι έννοιες είναι η δική μας αντίληψη για τις ιδέες και γι’ αυτό πρέπει κατ’ ανάγκην να είναι μεταβλητές, δηλαδή διευρυνόμενες κατά περιεχόμενο, και να παρακολουθούν τη μετεξέλιξη της ατομικής και συλλογικής συνείδησης.
Η πράξη, είτε στο πεδίο της δράσης είτε στο πεδίο της διανόησης, είναι αποτέλεσμα σκέψης. Η διανοητική λειτουργία που μέσω στοχασμού και σύνθεσης μορφοποιεί μια θεωρία ή μια έννοια στο ίδιο της το πεδίο έκφρασης είναι η δημιουργική σκέψη.
Εδώ μπορούμε να διαχωρίσουμε ποιοτικά τη σκέψη σε δυο βασικές κατηγορίες: τη δημιουργική σκέψη και την αντανακλαστική. “…Νομίζει ότι σκέπτεται, αλλά αυτό δεν είναι πραγματική ή ολοκληρωμένη σκέψη, είναι αποδοχή εντυπώσεων, αντανακλαστική σκέψη ως αντίδραση στο περιβάλλον και σκέψη που έρχεται αργά, όταν οι συνέπειες δεν μπορούν πια να αποφευχθούν, και η οποία σκέψη είναι και πάλι αντίδραση στις αρνητικές συνέπειες των επιλογών και εκ των υστέρων αντίληψη της προφανούς πια αλήθειας. Η σκέψη αυτή δεν κινείται με επάρκεια στον χώρο της έννοιας, αλλά είναι κυρίως διαπιστωτική στον κόσμο των φαινομένων και κινείται στο πεδίο των αποτελεσμάτων αντίθετα προς αυτά, δηλαδή διαπιστώνει τα αποτελέσματα ως γεγονότα προσπαθώντας να τα αντιμετωπίσει ως τέτοια, πράγμα που δεν είναι δημιουργική σκέψη, αλλά ενστικτώδης ζωική … Η αντανακλαστικότητα στη σκέψη είναι πολύ επικίνδυνη … γιατί είναι αυτή που διαμορφώνει συχνά τις θεωρίες που … έχουν μεγαλύτερη δύναμη και διάρκεια “.
Η δημιουργική σκέψη είναι μια διαδικασία μορφοποίησης των ιδεών που αναπτύσσονται μέσα από μια ενατενιστική θέση του στοχαστή. Η δημιουργική σκέψη βοηθά στην ολοκλήρωση της έκφρασης μιας ιδέας και στοχεύει σε αυτό με πρόθεση. Διατηρεί επικέντρωση στην υπό έκφραση ιδέα και εμμένει σε αυτή μέχρι ολοκληρώσεως του έργου.
Η αντανακλαστική σκέψη, αντιθέτως, δημιουργείται από ερεθίσματα κυρίως του περιβάλλοντος, έχει μικρή διάρκεια συγκέντρωσης και μικρότερο χρόνο «ζωής» και κατά συνέπεια τα αποτελέσματά της στην πράξη είναι ασθενέστερα.
Η αντανακλαστική σκέψη είναι πράξη, αλλά περιορισμένης εμβέλειας, και δεν έχει εκείνη τη δυναμική που μπορεί να δημιουργήσει ρεύμα σκέψης, ώστε να λειτουργήσει σαν εστιακό σημείο έμπνευσης. Είναι επικουρική ή αντιδραστική και παίζει ενισχυτικό ή αναχαιτιστικό ρόλο στα γεγονότα και στις βασικές ιδέες και τα νοήματά τους.
Συνήθως οι περισσότερες σκέψεις μας είναι αντανακλαστικές, επιτελούν λειτουργίες που έχουν σχέση με διεκπαιρεωτικά θέματα και περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό μας. Οι αλλαγές που φέρνουν είναι μικρές, πολλές φορές αμελητέες, και κυρίως στοχεύουν στο να προσαρμόσουν όσο είναι δυνατόν το περιβάλλον στις ανάγκες μας. Από το άλλο μέρος ο άνθρωπος έρχεται συνήθως σε επαφή με δημιουργικές σκέψεις άλλων, με σκέψεις έξω από τον δικό του νοητικό χώρο, οπότε δεν είναι αυτός ο στοχαστής και το αποτέλεσμα είναι αυτή η σκέψη να λειτουργεί αποκομμένα από την υπόλοιπη έκφραση της ζωής και να μην αγγίζει την προσωπική του ζωή. Αυτές οι μεταδιδόμενες δημιουργικές σκέψεις δεν έχουν βιωματικό χαρακτήρα και δεν καταλήγουν εύκολα σε αλλαγές.
Αλλά ας δούμε μερικά ερωτήματα:
Η κάθε σκέψη μας μπορεί να επηρεάσει τους άλλους ή το επιστητό;
Τι σχέση έχει ή κοινή γνώμη με τις σκέψεις μας και το αντίστροφο;
Η απουσία σκέψης είναι πράξη που ενισχύει την εξουσία αυτών που λειτουργούν με στόχο να εξουσιάσουν – χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη;
Η απουσία σκέψης είναι απόφαση ότι αυτοί που έχουν την εξουσία – δύναμη μπορούν να την ασκήσουν χωρίς αντίσταση πάνω μας. Όμως αυτό συμβαίνει, διότι έχουμε επιλέξει την απουσία και την παθητικότητα, ενσυνείδητα σχεδόν, σαν τρόπο ζωής. Επειδή η σκέψη είναι πράξη και σαν πράξη απαιτεί ανάλωσή μας, η παθητικότητα και η απουσία από το πεδίο της νοητικής δράσης είναι ο πιο εύκολος τρόπος να αποφύγουμε τον κόπο. Ιδίως κιόλας, όταν οι συνθήκες του περιβάλλοντός μας δεν είναι ιδιαίτερα πιεστικές ως προς την επιβίωσή μας, οπότε αναπτύσσεται αδιαφορία για τον κόσμο και αμεριμνησία που ενισχύουν την απουσία κάθε δημιουργικού προβληματισμού.
Όμως η σκέψη είναι θέση, έχει ιδιοσυχνότητα και καταλαμβάνει χώρο. Ο στοχαστής είναι παρών, δεν απουσιάζει, και γι’ αυτό ο εισβολέας πρέπει να πιέσει, για να καταλάβει αυτό τον χώρο και να πάρει τον έλεγχο ή να αποθέσει τη δική του ιδέα. Κάτω από αυτό το πρίσμα η παρουσία και μόνο της σκέψης στον νου μας είναι πράξη -τουλάχιστον μια πράξη αντίστασης.
Σκέψη, αυτογνωσία και τυραννία της επιθυμίας
Ανακαλύπτοντας ο άνθρωπος σταδιακά μέσω της σκέψης τα βαθύτερα αίτια, που κινούν ή διαπερνούν τον κόσμο και τον εαυτό του, αντιλαμβάνεται καλύτερα τον εαυτό του και τα κίνητρά του. Έτσι αναπτύσσεται η αυτογνωσιακή διαδικασία. Χωρίς σκέψη ο άνθρωπος είναι αδύνατον να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του. Σε αυτή τη διαδικασία ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με δύο επιλογές :
Α. Να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και στην συνέχεια να αναθεωρήσει τη σχέση του με το εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον του. Μια αναθεώρηση που θα ρυθμίσει εκ νέου τις σχέσεις του σε μια βάση πιο αρμονικής συνύπαρξης χωρίς τον ανταγωνισμό, την επεκτατικότητα και την εξουσία ως δεσπόζοντα χαρακτηριστικά.
Β. Να επιδιώξει, αντιθέτως, να χρησιμοποιήσει ιδιοτελώς τη σκέψη σαν μοχλό, για να ελέγξει το μέρος του κόσμου εκείνο, όπου έχει επιρροή και να το χρησιμοποιήσει για την ικανοποίηση του εαυτού του.
Σε κάθε περίπτωση η σκέψη μέσω αυτού του μηχανισμού μετατρέπεται σε πράξη και έχει άμεση επιρροή στο περιβάλλον.
Η σκέψη αποκαλύπτει σε κάποιο βαθμό το πεδίο των προθέσεων του ανθρώπου. Τον φέρνει βαθύτερα αντιμέτωπο με την όποια κατάσταση, ώστε αρχίζει να βλέπει σχετικά και με πιο συνειδητό τρόπο τί επιθυμεί και τί δεν επιθυμεί να πραγματωθεί και αρχίζει να γίνεται δημιουργικός και επικοινωνιακός φορέας στο πεδίο των εννοιών και των ιδεών.
Η σκέψη είναι, και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται, μια λειτουργία επικέντρωσης της συνείδησης σε ένα εσωτερικό σημείο ψηλότερο από τον αντανακλαστικό μηχανισμό του συναισθήματος. Έτσι, όταν η σκέψη δεν παρορμάται από το συναίσθημα, δημιουργεί απόσταση και αποσύνδεση από την κυριαρχικότητά του, οπότε δίνει χρόνο σε μια πιο λογική διαδικασία που μπορεί να ελέγξει την αντανακλαστικότητα του συναισθήματος, αν και χωρίς να το αποκλείει.
Η σκέψη μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει σαν απελευθερωτικός παράγοντας από την τυραννία της επιθυμίας. Η επιθυμία σαν κυριαρχικός παράγοντας δράσης καθηλώνει τη σκέψη στην υπηρεσία της, και έτσι η σκέψη με την σειρά της υποτάσσει τους νοητικούς μηχανισμούς στην υπηρεσία της επιθυμίας. Ακόμη και έτσι, η σκέψη είναι εν δυνάμει πράξη-δράση, όπου η δράση αυτή εκδηλώνεται ή θα εκδηλωθεί στην προσπάθεια της επιθυμίας να εκφραστεί. Άρα κάθε επιθυμία προς εκπλήρωση ή μη δεσμεύει τη σκέψη ή μέρος της. Κατευθύνει την πράξη χρησιμοποιώντας τη σκέψη, γιατί η σκέψη κατευθύνει την πράξη.
Πληθώρα σκέψεων είναι κάτω από το κατώφλι της συνείδησης, εκτελούνται ακαριαία και ασυνείδητα και ελέγχονται από μηχανισμούς που η συνείδηση δεν γνωρίζει. Αυτό είναι το μέρος του εαυτού μας που δεν γνωρίζουμε ή δεν γνωρίζουμε καλά, αλλά ελέγχει τεράστιο μέρος των πράξεών μας. Αυτό καθιστά την αυτογνωσιακή διαδικασία αναγκαιότητα. Εκεί μέσα κρύβονται πολλά κίνητρα που τις περισσότερες φορές έχουν ιδιοτελή χαρακτήρα και σκοπό τη συνεχή ικανοποίηση των επιθυμιών. Η σκέψη σαν νοητικός μηχανισμός που μπορεί να απελευθερώσει από την τυραννία της επιθυμίας έχει τη δυνατότητα να ανακαλύπτει σταδιακά αυτούς του μηχανισμούς που λειτουργούν ακαριαία χωρίς την εποπτεία του συνειδητού νου. Έτσι ο άνθρωπος, ή μια κοινωνία κατ΄ επέκταση, μέσω της σκέψης και της αποκάλυψης που φέρνει αυτή πράττει ή δεν πράττει αναλόγως. Αλλά και η μη πράξη είναι μια πράξη που αυτομάτως δημιουργεί χώρο για την εισβολή αυτών που θέλουν να καταλάβουν τον νοητικό χώρο.

Η δημιουργική σκέψη είναι μια λεπτοφυής λειτουργία του συνόλου της συνείδησης με κύριο φορέα της τη νόηση και μας φέρνει σε επαφή με τον κόσμο των αιτιών. Η σκέψη αποκαλύπτει τη συνάφεια και την ενιαιότητα που διαπερνά τα πάντα. Ο άνθρωπος που σήμερα ενδιαφέρεται ειλικρινά για το κοινό καλό μπορεί να προσφέρει στην ανθρωπότητα μόνον εάν αναπτύξει και τον νου του, πλην των άλλων ποιοτικών χαρακτηριστικών του.
Η σκέψη όμως και η ικανότητα του «σκέπτεσθαι» του καθενός μας έχει ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι;
Έχει, γιατί μια κοινωνία όπου η σκέψη είναι χαρακτηριστικό των ανθρώπων είναι αδύνατον ή δύσκολο να χειραγωγηθεί.
Ο σκεπτόμενος άνθρωπος, καθώς ξεδιπλώνει μέσα στον νοητικό χώρο το νήμα της σκέψης και αντιλαμβάνεται την ποιότητα μιας ιδέας, μιας θεωρίας ή μια λογικής, ακαριαία πολλές φορές μέσω της νοητικής ή αισθαντικής του λειτουργίας παίρνει θέση, κρίνει και συμφωνεί ή διαφωνεί, συνταυτίζεται ή απορρίπτει κλπ. Αυτή η διαδικασία σε μεγάλα σύνολα δημιουργεί την κοινή γνώμη, μόνο που πολλές φορές η κοινή γνώμη διαμορφώνεται από ελάχιστους που σκέφτονται και που γνωρίζουν ότι, επειδή η διαδικασία της σκέψης στους πολλούς δεν είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό, μπορούν εύκολα να διαπεράσουν την κοινωνία και να επιβάλουν έμμεσα συγκεκριμένη άποψη. Αυτό αποδεικνύει την τεράστια αναγκαιότητα που υπάρχει στους ανθρώπους για ανάπτυξη της νόησής τους, επειδή ακριβώς η σκέψη είναι πράξη. Είναι το ποιοτικό εκείνο χαρακτηριστικό που ο πολίτης από παθητικός μεταλλάσσεται σε δυναμικό κύτταρο της κοινωνίας και της παγκόσμιας νόησης της ανθρωπότητας.
Η σκέψη αποτελεί πράξη και παράγει έργο. Το παραγόμενο έργο όμως πρέπει πέρα από τον νοητικό χώρο να υλοποιείται σε γραπτό, προφορικό, καλλιτεχνικό, φιλοσοφικό λόγο ή σε πράξη στον κόσμο των φαινομένων, να εμπνέει και να επάγει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, αλλιώς η σκέψη σαν δραστηριότητα χρησιμοποιείται σαν άλλοθι για μια λεπτοφυή αδράνεια, που στο τέλος καταλήγει να απομονώνει τον στοχαστή και να τον τοποθετεί σε ένα βάθρο, όπου στέκεται χωρισμένος από τον χώρο των ιδεών και κρίνει κάθε ιδέα, χωρίς πραγματικά να νοιώθει τίποτα από αυτές και μη έχοντας καμιά σχέση με τα νοήματά τους.
Ένα σημείο εδώ που δεν πρέπει να παραβλέπεται είναι ότι η σκέψη δεν είναι ο στοχαστής, αλλά ένας τρόπος έκφρασης του στοχαστή. Αυτό θα βοηθήσει στο να αντιμετωπίζονται οι ιδέες με νηφαλιότητα και να αποφεύγεται η φανατική προσκόλληση στα νοήματα, που πρέπει να παρέλθουν καθώς νέες ιδέες, πιο περιεκτικές και συνθετικές, κάνουν την εμφάνιση τους στη νοόσφαιρα της ανθρωπότητας.
Το μέλλον της κοινωνίας βρίσκεται στο να διεισδύσουν και να αποκαλύψουν οι άνθρωποι μέσα από μια αυξανόμενη νοητική δραστηριότητα τον κόσμο της έννοιας και των ιδεών. Διαφαίνεται όλο και πιο ξεκάθαρα η ανάγκη ότι οι έννοιες πρέπει να γίνουν πραγματικότητα στον νου των ανθρώπων και να αποκαλύψουν ότι οι αιτίες που μας κυβερνούν εκπορεύονται από τις ιδέες. Ο κόσμος των ιδεών, επειδή κυβερνάται από λογική, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών και αποκαλύπτει αυτό που λειτουργεί κρυμμένο ή με κίνητρα που υπονομεύουν το όλο.
Η Σκέψη ως πράξη ευθύνης
Η θέση των ανθρώπων που σκέφτονται είναι μια θέση ευθύνης. Ευθύνη, γιατί έχουν κρίση και σχετική γνώση για την κρίση τους και, επομένως, είναι λιγότερο δέσμιοι μιας τυφλότητας, η οποία δέχεται μια σκέψη σαν σωστή επειδή το λένε οι πολλοί, τα ΜΜΕ, ή κάποιοι εξουσιαστές.
Η σκέψη σαν πράξη (και σαν πράξη συνεπάγεται ευθύνη, γιατί κάθε πράξη φέρει ηθικό αποτύπωμα) πρέπει να ιδωθεί σαν ένα πεδίο δράσης, όπου οι εκφραζόμενες ιδέες δίνουν, και θα συνεχίσουν να δίνουν με αυξανομένη ένταση, μια μάχη έκφρασης ή επικράτησης.
Μέσα στα πεδία της σκέψης οι επικρατούσες ιδέες θα καθορίσουν το μέλλον του πλανήτη καθώς και την ποιότητα της ζωής μας κατ’ επέκταση. Οι διανοούμενοι, οι επιστήμονες σε κάθε τομέα καθώς και οι άνθρωποι με προσανατολισμό στη νόηση σαν πιο κυρίαρχο χαρακτηριστικό που ελέγχει τη ζωή τους φέρουν μεγάλη ευθύνη, γιατί είναι οι πρώτοι που έρχονται σε επαφή με δημιουργικές ιδέες, αλλά και επειδή οι ομάδες αυτές μπορούν περισσότερο και πιο ολοκληρωμένα να τις εκφράσουν. Από το άλλο μέρος ένα σχετικά μεγαλύτερο σύνολο ανθρώπων, επειδή λειτουργεί αντανακλαστικά, φέρει ευθύνη κυρίως στα επίπεδα μιας ορθής κατανόησης και περαιτέρω μεταβίβασης και κυκλοφορίας των δημιουργικών ιδεών. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να υπάρξει η απαιτούμενη ανταπόκριση στις ιδέες μέσα από την οποία θα καθοριστούν κατ’ επέκταση η κοινή γνώμη και βούληση. Απαραίτητη, λοιπόν, προϋπόθεση είναι η πόλωση όσον το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων στο πεδίο της σκέψης και της αυτογνωσίας σαν πράξη ευθύνης απέναντι στην ανθρωπότητα και το σπίτι μας, τη Γη.

Μη δέχεστε τα σκουπίδια κανενός!

Η αλληγορία του απορριμματοφόρου
Μια μέρα βρισκόμουν σε ένα ταξί και πήγαινα στο αεροδρόμιο. Το ταξί προχωρούσε στη δεξιά λωρίδα του δρόμου, όταν ξαφνικά ένα μαύρο αυτοκίνητο πετάχτηκε από ένα χώρο στάθμευσης ακριβώς μπροστά μας. Ο οδηγός του ταξί πάτησε το φρένο, γλίστρησε και κατάφερε να μην χτυπήσει το άλλο αυτοκίνητο για λίγα μόλις εκατοστά!
Ο οδηγός του άλλου αυτοκινήτου κούνησε το κεφάλι του και άρχισε να μας φωνάζει. Ο δικός μου οδηγός απλώς του χαμογέλασε και τον χαιρέτισε. Ήταν πολύ φιλικός απέναντί του. Έτσι τον ρώτησα: «Γιατί το έκανες αυτό; Αυτός ο τύπος παραλίγο να καταστρέψει το αυτοκίνητό σου και να μας στείλει στο νοσοκομείο!». Τότε εκείνος με δίδαξε κάτι που σήμερα πλέον ονομάζω «Η αλληγορία του απορριμματοφόρου».
Ο οδηγός μου εξήγησε ότι πολλοί άνθρωποι μοιάζουν με απορριμματοφόρα. Περιφέρονται γεμάτοι σκουπίδια, γεμάτοι πίκρα, θυμό και απογοήτευση. Καθώς τα σκουπίδια τους γίνονται όλο και περισσότερα, χρειάζονται ένα μέρος να τα πετάξουν και μερικές φορές αυτό το μέρος μπορεί να είστε κι εσείς. Μην το πάρετε όμως προσωπικά, απλώς χαμογελάστε τους, χαιρετίστε τους, ευχηθείτε τους να είναι καλά και φύγετε.
Δεν αξίζει να κουβαλάτε τα δικά τους σκουπίδια και να τα εξαπλώνετε και σε άλλους ανθρώπους στη δουλειά σας, στην οικογένειά σας ή και σε αγνώστους.

Η Αρετή της Αρμονίας

Ως λέξη, η«Αρμονία» ετυμολογείται από το «άρω», ριζικού τύπου του ρήματος «αραρίσκω» που σημαίνει συνταιριάζω, αρμόζω, συνενώνω, σταθεροποιώ και ομόρριζές της είναι οι λέξεις άρθρον, αριθμός, αρμός, άρτιος, άριστος και, βεβαίως, αρετή.

Η λέξη «Αρμονία» σημαίνει συνομολογία, αρμογή, σύνδεσμος, συμφωνία και, κατ' επέκταση, εναρμόνιση των πραγμάτων, καθώς και μουσική συμφωνία ή μέθοδος κατασκευής μουσικών κλιμάκων διά της συναρμογής μουσικών διαστημάτων (στη μουσική ο όρος «Αρμονία» σημαίνει «μουσική κλίμακα», όπως και οι ταυτόσημοι όροι «Τόνος» και «Τρόπος»: «Δώριος Τρόπος», «Φρύγιος Τρόπος», «Λύδιος Τρόπος», «Μιξολύδιος Τρόπος», «Ιωνικός Τρόπος», «Αιολικός Τρόπος).
Ως αρμογή, συνομολογία και συναρμογή, η «Αρμονία» αποτελεί βασική ιδιότητα του «συντεταγμένου και κεκοσμημένου Απείρου» που μονολεκτικά ονομάζεται από τους Έλληνες «Κόσμος». Η ιδιότης αυτή του Αθανάτου, στον κόσμο των θνητών αποτελεί «Αρετή», η οποία ορίζεται ως εναρμόνιση του βίου με τους αιωνίους («φυσικούς») νόμους, καθώς και, σε κοινωνικό επίπεδο, με τους νόμους της συντεταγμένης Πολιτείας (όπου παραπέμπει στην «ομόνοια»). Πρόκειται ουσιαστικά για την ισορροπημένη («σύμμετρη») διαμόρφωση του ανθρώπου με βάση την συνομολογία, την συμμετρία και το «Κάλλος», μία «Αρετή» που υπάγεται στον Θεό Απόλλωνα.
Καθώς κυρίαρχη εκδήλωση της εν λόγω «Αρετής» είναι η διαρκής εναρμόνιση του βίου των θνητών με τους αιώνιους νόμους που συνέχουν την σφαίρα των αιωνίων πραγμάτων, αυτονόητο είναι πως πρώτη επιλογή της είναι η εναρμόνιση με την Φύση. Η ύπαρξη και οι πράξεις του εναρέτου οφείλουν να μην παραβιάζουν τους νόμους της Φύσεως, τους οποίους πρέπει να επιλέγουν στις διλημματικές περιπτώσεις όπου παρατηρείται αντίθεση μεταξύ φυσικού και θετού (πολιτικού, ανθρωπίνου) Δικαίου.
Από την σωζόμενη τουλάχιστον Γραμματεία, πρώτος ο Ηράκλειτος περιέγραψε μία συμπαντική «Αρμονία» την οποία ο ίδιος όρισε ως «Λόγο». Η «Αρμονία» του Ηρακλείτου συνέχει τόσο τον «φανερωμένο» όσο και τον άδηλο Κόσμο, όπου είναι και ισχυρότερη: «η κρυφή αρμονία είναι ισχυρότερη της φανερής»(«ΑΡΜΟΝΙΗ ΑΦΑΝΗΣ, ΦΑΝΕΡΗΣ ΚΡΕΣΣΩΝ»).
Την «Αρμονία», ως συναρμογή εξ αντιρρόπων δυνάμεων η οποία συνέχει το σύμπαν, περιγράφει ο Ηράκλειτος με τον όρο, εκ των «πάλιν» και «τείνω», «ΠΑΛΙΝΤΟΝΟΣ ΑΡΜΟΝΙΗ» (ή, σε άλλες εκδοχές, «ΠΑΛΙΝΤΡΟΜΟΣ ΑΡΜΟΝΙΗ» και «ΠΑΛΙΝΤΡΟΠΟΣ ΑΡΜΟΝΙΗ»): «ΟΥ ΞΥΝΙΑΣΙΝ ΟΚΩΣ ΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΝ ΕΩΥΤΩι ΟΜΟΛΟΓΕΕΙ, ΠΑΛΙΝΤΟΝΟΣ ΑΡΜΟΝΙΗ ΟΚΩΣΠΕΡ ΤΟΞΟΥ ΚΑΙ ΛΥΡΗΣ» («Δεν κατανοούν ότι το διαφορετικό συνομολογεί με τον εαυτό του, μία αντίρροπο αρμονία όπως στο τόξο και την λύρα», αποσπ. Β 51). Ο όρος σημαίνει μία αντίρροπο συναρμογή, μία «Αρμονία» τεντωμένη εξίσου προς πολικές κατευθύνσεις, μία συναρμογή εξ αντίρροπων δυνάμεων που δομεί το σύμπαν. Στο υπό «Παλίντονο Αρμονίη» σύστημα, η όποια τάση προς μια κατεύθυνση παράγει πάντοτε και αυτομάτως ισοδύναμο τάση προς την άλλη, πολική, κατεύθυνση, διότι, εάν δε συμβεί αυτό, το σύστημα καταρρέει.
Αυτό που ο Ηράκλειτος περιγράφει είναι η αιώνια ισορροπία ενός απανταχού και αενάως δια-φερομένου και συμ-φερομένου Όντος. Για την περιγραφή των πόλων αυτής της ισορροπίας χρησιμοποιείται αδοκίμως από κάποιους ο σαφώς παρερμηνεύσιμος όρος «αντίθετα», ο οποίος δεν ανήκει στο λεξιλόγιο του Εφεσίου φιλοσόφου, αλλ' αποτελεί μία αυθαίρετη προβολή μεταγενεστέρων αντιλήψεων επάνω στην ηρακλείτεια οντολογία. Αυτοί οι πόλοι, που αδοκίμως περιγράφονται ως «αντίθετα», δεν είναι αυθυπόστατες Ουσίες αλλά απλώς διαφορετικές φανερώσεις του Πυρός, άρα το Ον συμφωνεί και διαφωνεί μόνον με τον ίδιο τον εαυτό του. «Αρμονία» ανάμεσα σε άπειρους πόλους διέπει φυσικά και το Θείον, που από τον Ηράκλειτο περιγράφεται με το γνωστό απόσπασμα «Ο ΘΕΟΣ ΗΜΕΡΗ ΕΥΦΡΟΝΗ, ΧΕΙΜΩΝ ΘΕΡΟΣ, ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΡΗΝΗ, ΚΟΡΟΣ ΛΙΜΟΣ...» («Ο Θεός είναι ημέρα νύκτα, χειμών θέρος, πόλεμος ειρήνη, κορεσμός πείνα...», αποσπ. Β 67).
Ο Ακραγαντίνος φιλόσοφος Εμπεδοκλής χρησιμοποιεί στην έμμετρη κοσμολογία του την λέξη «Αρμονία» ως κύριο όνομα με το οποίο αντικαθιστά την «Φιλότητα» και «Αφροδίτη», ενώ στην ησιόδειο «Θεογονία» (937), καθώς και στην ευρυτέρα εθνική θεολογία και λατρεία των Ελλήνων, η Αρμονία είναι Θεά, στης οποίας την πολιτειακή λατρεία οι πολίτες και οι αρχές των πόλεων την επεκαλούντο για εύνομο κοινωνικοπολιτική ζωή.
Ο Πυθαγόρας όριζε την ίδια την «Αρετή» ως «Αρμονία» και συγκεκριμένα ως «αρμονία της ψυχής» (η οποία οφείλει να διατηρεί συμμετρία ανάμεσα στο υλικό και το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου) και την ίδια θέση διατήρησαν έως και την ύστατη αρχαιότητα οι Νεοπυθαγόρειοι. Η «Αρετή», όπως και η Υγεία, το Αγαθόν και το Θείον δεν είναι παρά αρμονίες σε συγκεκριμένους τομείς λ.χ. στο σώμα, τον Κόσμο και την ταξιθεσία του: «ΤΗΝ ΑΡΕΤΗΝ ΑΡΜΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΑΘΟΝ ΑΠΑΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΕΟΝ» (Διογένης Λαέρτιος, 8, 33). Τόσο κατά τον Πυθαγόρα όσο και κατά τον φιλόσοφο και ιατρό του 5ου π.α.χ.χ. αιώνος Αλκμαίονα τον Κροτωνιάτη (που ωστόσο αυτός χρησιμοποιεί τον όρο «Ισονομία»), αρμονία είναι η δυναμική ισορροπία ή ομαλή λειτουργία («ομοιόστασις») του ανθρωπίνου οργανισμού, όταν δηλαδή ισοκρατούν και ισορροπούν όλες οι εντός του σώματος δυνάμεις. Όμοια κινήθηκαν οι ιπποκρατικοί ιατροί και φιλόσοφοι, εξισώνοντας την «Αρμονία» με την υγεία («Ευκρασία») και το αντίθετό της, την δυσαρμονία, με την ασθένεια («Δυσκρασία»). Κατ' αυτούς, εν περιλήψει, στον οργανισμό κυκλοφορούν 4 χυμοί, το αίμα, η κίτρινη χολή, η μαύρη χολή και το φλέγμα που αντιστοίχως σχετίζονται με την καρδιά, το ήπαρ, τον σπλήνα και τον εγκέφαλο, και η ισορροπία αυτών των χυμών εξασφαλίζει την υγεία, ενώ η δυσαρμονία προκαλεί την ασθένεια.
Την πυθαγόρειο θέση περί ψυχής ως μιας «Αρμονίας» χρησιμοποιεί και ο Σωκράτης στον «Γοργία» (504 a, κ.ε.) και τον «Φαίδωνα» του Πλάτωνος (93 d, κ.ε.). Στον πρώτο διάλογο, ο Σωκράτης λέει ότι στην ψυχή και το σώμα εμφανίζονται αντίστοιχα η «αρετή» και η «υγεία» όταν αποκτήσουν «τάξιν» και «κόσμον»
Ανάλογα κινείται ο Πλάτων, ο οποίος, έχοντας προηγουμένως τριχοτομήσει την ψυχή σε διαφορετικά τμήματα («λογιστικόν», «θυμοειδές» και «επιθυμητικόν»), σε επίπεδο βίου αναγνωρίζει την εύρυθμο λειτουργία του ανθρώπου ως αρμονία μεταξύ φυσικών και ηθικών διεργασιών. Στην εν Αρμονία ανάπτυξη των αντίστοιχων με τα 3 τμήματα της ψυχής «Αρετών», «Σοφία», «Ανδρεία» και «Σωφροσύνη»,εδράζεται η ανώτατη «Αρετή» της «Δικαιοσύνης». Η «Δικαιοσύνη» συνεπώς αποτελεί «Αρμονία» των 3 άλλων «Αρετών». Στον διάλογο «Θεάγης ή Περί Σοφίας μαιευτικός», που ωστόσο δεν θεωρείται πραγματικό έργο του Πλάτωνος, η ψυχή φθάνει στην Αρμονία («Ομολογία») και την Αρετή, όταν εκδηλώνονται ενωμένα τα τρία μέρη της: το λογικό που άρχει της γνώσεως, το θυμικό που διέπεται από την παρόρμηση και το επιθυμητικό που άρχει των συναισθημάτων. «Αρετή» είναι συνεπώς η αρμονική συνένωση των αλόγων μερών της ψυχής με το λογικό.
Στο «Περί ψυχής» βιβλίο του, ο Αριστοτέλης ορίζει την ίδια την Αρετή ως «Αρμονία» («Η ΜΕΝ ΑΡΕΤΗ ΑΡΜΟΝΙΑ ΕΣΤΙ») επεξηγώντας ότι η πρώτη δεν είναι άλλο παρά αρμονία των δυνάμεων της ψυχής («ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΑΡ ΕΣΤΙ ΤΩΝ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ»). Ο Αριστοτέλης ασχολείται με την «Αρμονία» κυρίως σε οντολογικό και ηθικό επίπεδο, μέσα από, αντίστοιχα, τους όρους της «Εντελεχείας» και της «Μεσότητος» για την οποία ήδη έχουμε μιλήσει στα προηγούμενα μαθήματα. Ως «Εντελέχεια», εκ των «εν» και «τέλος έχειν» (έναν όρο που ο ίδιος εφηύρε και εκτεταμένα χρησιμοποίησε: 30 φορές στο έργο του «Φυσική Ακρόασις» και 39 φορές στο έργο του «Μετά τα Φυσικά»), ορίζει την φυσική δύναμη που, στα πλαίσια ενός σαφούς σκοπού, δίδει μορφή στα θνητά όντα και τα τελειοποιεί (ως σταθερή τάση εξέλιξης προς την τελειότητα). Τα όντα αποκτούν την «Εντελέχειά» τους όταν η άμορφη ύλη μεταβαίνει από το επίπεδο της «δυνατότητος» στο επίπεδο της «πραγματικότητος» και άρα πραγματώνει την μορφή, την δομή και την εξέλιξή τους.
Για γραμματικούς μόνον λόγους ν' αναφέρουμε εδώ, εν είδει παρενθέσεως, ότι η «Εντελέχεια» είναι διάφορος της «Ενδελεχείας» (εκ των «εν» και «δόλιχος», δηλαδή μακρύς). Η τελευταία σημαίνει την μακρά διάρκεια και το αδιάλειπτον, με παράγωγά της το επίθετο «ενδελεχής», δηλαδή διαρκής, μακροχρόνιος και το επίρρημα «ενδελεχώς», δηλαδή αδιαλείπτως, συνεχώς.
Την «Αρμονία» ως «Αρετή» αντιμετωπίζουν και οι Κυνικοί, οι οποίοι θεωρούν ότι ο ενάρετος οφείλει να προστατεύσει την εσωτερική αρμονία του από τις αλλεπάλληλες εισβολές των θεσμών και των κοινωνικών σχέσεων. Ο Επίκουρος ομοίως ορίζει ως «Ευστάθεια» την γαλήνια κατάσταση της ψυχής, αντλώντας από τον πρόγονο της δικής του σχολής Δημόκριτο τον Αβδηρίτη (460 – 370 π.α.χ.χ.) που, κατά τον Ιωάννη Στοβαίο (2.6.3) ταυτίζει την «Ευδαιμονία» με το άθροισμα αρμονίας, υγείας, συμμετρίας και αταραξίας: «ΤΗΝ ΔΕ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΝ ΚΑΛΕΙ ΚΑΙ ΕΥΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΑΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑΝ ΚΑΙ ΑΤΑΡΑΞΙΑΝ».
Η «Αρμονία» μεταφράζεται από τους Στωϊκούς εσωτερικά σε αταραξία του «Ηγεμονικού» της ψυχής («Απάθεια», μη διασάλευση από αλόγους κινήσεις της ψυχής, δηλαδή «πάθη») και εξωτερικά σε έναν βίο απολύτως σύμφωνο όχι μόνο με τους νόμους της Φύσεως αλλά και τον Λόγο («ΟΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΩΣ ΤΗι ΦΥΣΕΙ ΖΗΝ»). Κατά τον Στωϊκισμό, καθήκον του ανθρώπου είναι να θέσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν, το οποίο, ως λογικό και αγαθό, τού μεταφέρει τις ιδιότητές του.
Όπως είπαμε στην αρχή του παρόντος, στην «Αρμονία», τόσο ως ανθρώπινη «Αρετή» όσο και ως μουσικό «Τρόπο», εφορεύει ο Θεός Απόλλων ο οποίος, εκ της φύσεώς του, αυτομάτως τις συνδέει με το «Κάλλος». Το τελευταίο αποτελεί ποιότητα η οποία χαρακτηρίζει ισόποσα το εσωτερικό και εξωτερικό των πραγμάτων, των ανθρώπων και των θεσμών. Αξιωματικώς, κάθε εξωτερικό «Κάλλος» προϋποθέτει έναν εσωτερικό ιερό Νόμο, μία εσωτερική «Αρμονία». Η Μυθολογία («Θεογονία» Ησιόδου, 937) θέλει την Αρμονία, ως ισορροπία, «θυγατέρα» των Θεών Άρεως και Αφροδίτης, ενώ μεταγενέστερες μυθολογήσεις την θέλουν θυγατέρα του Θεού Διός και της εκ Σαμοθράκης Ηλέκτρας.
Για την σχέση του Θεού με την «Αρμονία», ο ύστερος νεοπλατωνικός Πρόκλος γράφει τα ακόλουθα στο 6ο βιβλίο της «Πλατωνικής Θεολογίας» του: «Το όνομα αυτού του Θεού, παρόλο που είναι ένα, αποκαλύπτει όλες τις δυνάμεις του στους οπαδούς της Αληθείας. Αυτό είναι μάλιστα ένα ιδιαίτερο γνώρισμα της φύσεως του Απόλλωνος, το να συγκεντρώνει δηλαδή τα πλήθη σε ένα και να περιλαμβάνει σε ένα τον αριθμό και από το ένα να παράγει τα πολλά και μέσω της νοητικής απλότητος να συγκεντρώνει στον εαυτό του την ποικιλία των κατωτέρων και με την ενιαία του ύπαρξη να ενώνει σε ένα τις πολύμορφες ουσίες και δυνάμεις... παρόλο λοιπόν που το όνομά του προφέρεται ως ένα, μυστικά περιλαμβάνει πολλές ενδείξεις των δυνάμεών του. Με την απλότητά του η οποία στέκεται επάνω από το πλήθος, φανερώνει σε εμάς την Αλήθεια... γιατί η απλότητα ταυτίζεται με την Αλήθεια... και με την εξαπόλυση των βελών του υποδηλώνει την αιτία που αφανίζει κάθε αταξία, κάθε σφάλμα και κάθε ανισορροπία και με την ομοπόλησή του υποδηλώνει την αρμονική κίνηση του σύμπαντος και την συμφωνία, η οποία συγκεντρώνει και συνδέει τα πάντα μέσα σε αυτόν τον Θεό». («ΟΜΟΠΟΛΗΣΙΣ» είναι η ομοιοκίνηση, εκ του «ομο» και «πολέω», δηλαδή περιφέρομαι).
Η Ρωμαϊκή θεολογία από πολύ νωρίς, τον 5ο π.α.χ.χ. αιώνα, πριν την επαφή με τους Έλληνες, λατρεύει έμμεσα την Αρμονία μέσω της Θεάς Concordia (που σημαίνει «κοινή καρδιά» και κατά προέκταση Ομόνοια, Συμφωνία, μία ομόνοια και συμφωνία αρχικά πολιτική / ταξική μεταξύ πατρικίων και πληβείων). Στην Θεά αφιερώθηκε το 367 π.α.χ.χ. λαμπρός Ναός στο βορειοδυτικό άκρο του Φόρουμ, ενώ άλλος μικρότερος Ναός εγγύτερα στον Καπιτώλιο Λόφο, τής αφιερώθηκε το 218 π.α.χ.χ. μετά την αποτροπή μίας στρατιωτικής στάσης. Οι Ρωμαίοι, που αρχικά ενδιαφέρονταν μόνο για τις «αποτελεσματικές» (κυρίως διοικητικά και στρατιωτικά) ανθρώπινες ποιότητες, ενδιαφέρθηκαν για την «Αρμονία» (όπως και για το «Κάλλος» και την «Συμμετρία») μόνον αφού προηγουμένως κυριαρχήθησαν πολιτισμικώς από τους Έλληνες. Την εποχή των Αντωνίνων, ο φιλόσοφος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος θα διατυπώσει με κάθε σαφήνεια, ότι η εναρμόνιση με τον εαυτό και η εναρμόνιση με τον Κόσμο είναι ένα και το αυτό πράγμα, καθώς και ότι το «τέλος» (δηλαδή ο τελικός σκοπός) του ανθρώπου είναι να ζει σε αρμονία, τόσο με την εσωτερική του Φύση («κατά Λόγον») όσο και την πέριξ αυτού.
Ο Χριστιανισμός επετέθη φυσικά και στην «Αρμονία» των Εθνικών, τριπλά, σε θεολογικό / φιλοσοφικό, ηθικό και πολιτικό / κοινωνικό επίπεδο.
1. Μέχρι να επικρατήσουν, οι χριστιανοί κραύγαζαν ότι η αρμονία του σύμπαντος δεν αποτελεί απόδειξη της υπάρξεως των Θεών, αλλ' αντιθέτως το πρώτο είναι κτίσμα και οι δεύτεροι δαίμονες,
2. Κήρυσσαν ότι την προσέγγιση της «Αρμονίας» και του «Κάλλους» επέτρεψε στους Εθνικούς ο... Σατανάς, και
3. Κήρυσσαν απροκάλυπτα το τέλος της συντεταγμένης, θεσμικώς οργανωμένης κοινωνίας, την οποία ονειρεύονταν να δουν να εξαφανίζεται μέσα στις φλόγες.
Όταν αργότερα επεκράτησαν, οι χριστιανοί προχώρησαν φυσικά σε ιδιοποίηση, ισχυριζόμενοι ότι:
1. Η αρμονία του σύμπαντος παραπέμπει στην υποτιθέμενη ύπαρξη του επέκεινα «μοναδικού» Θεού τους, ο οποίος μάλιστα τα έπραξε όλα «εν σοφία» (όλες οι προκύπτουσες ατέλειες χρεώνονται στο «κακό»),
2. Η «Αρμονία» υπάρχει μόνον «εν Χριστώ», και
3. Αληθινή αρμονία υπάρχει μόνον εκεί που άρχει ο Χριστός και η Εκκλησία του: για να επιβάλουν παντού αυτή την ιδιότυπη αποκλειστικώς «εν Χριστώ» Αρμονία τους, κατέστρεψαν μάλιστα κάθε διαπολιτισμική αρμονία και αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα επί αιώνες, ακόμα και μέχρι σήμερα.
Ο ακραίος ανθρωποκεντρισμός του βιβλίου της «Γενέσεως» των μονοθεϊστών («τελευταίο και τελειότερο δημιούργημα του Θεού», πλασθείς «κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού» κ.λπ.), προερχόμενος από την μη συμφιλίωση με την θνητότητα και άρα με τον θάνατο, θεωρητικοποίησε για πρώτη φορά την αντιπαλότητα μεταξύ του ανθρώπου και της Φύσεως και για πρώτη φορά στην ανθρώπινη Ιστορία, ο άνθρωπος αποσυνδέθηκε από τη Φύση, μονομερώς, αρνούμενος κατ' ουσίαν ν' αποτελεί οργανικό της τμήμα που υπόκειται στις φυσικές νομοτέλειες. Η Φύση, όχι μόνον υποβιβασθείσα σε «κτίση», αλλά και αξιολογηθείσα ως υποτίθεται «κατώτερη» του ανθρώπου, υπάρχει για τους μονοθεϊστές μόνον για να εξυπηρετεί τις εκάστοτε ανάγκες του «ανώτερου» ανθρώπου. Κατά την δική τους κοσμοαντίληψη, ο Θεός των μονοθεϊστών δικαιωματικά τυραννεύει αθροιστικά τον άνθρωπο και την υποβιβασθείσα σε «κτίση» Φύση και ο άνθρωπος δικαιωματικά τυραννεύει την «κτίση» που ουσιαστικά δεν έχει καμμία απολύτως πνευματική αξία. Ο πολυδιαφημισμένος Γέρων Παΐσιος αποτελεί ένα άριστο δείγμα χριστιανικής ψευδο-πνευματικότητας όταν συμβουλεύει ωμά, πως «ο πνευματικός άνθρωπος δίνει την αγάπη του πρώτα στον Θεό, έπειτα στους ανθρώπους, και την υπερχείλιση της αγάπης του την δίνει στα ζώα και σε όλη την κτίση».
Η οποιαδήποτε αναφορά σε δήθεν «αρμονική» σχέση του Χριστιανισμού με την Φύση, την οποία ούτως ή άλλως αυτός κατανοεί μόνον ως «περιβάλλον», είναι τουλάχιστον απατεωνίστικη. Όποιος δεν είναι κατ' όνομα μόνον χριστιανός αλλά γνωρίζει τι ακριβώς πιστεύει, οφείλει να στοχεύει μόνον στην υπέρβαση της «σαρκικής φυλακής» του, εσωτερικά με προσευχή, νηστεία, στέρηση και αυτοτιμωρία, και εξωτερικά με ακατάπαυστο πόλεμο ενάντια είτε στο «διαβολικό» περιβάλλον, είτε στους επίσης «διαβολικούς» κάθε λογής θρησκευτικώς διαφορετικούς.

Η προσωκρατική Επιστημονική Επανάσταση

Μέχρι την προσωκρατική περίοδο οι άνθρωποι δέχονταν στωικά ότι προϋπήρχε ένα μυστικιστικό στοιχείο, μια «θεϊκή ύλη» η οποία γέννησε τους θεούς και αυτοί με την σειρά τους άσκησαν την καθοριστική, διαμορφωτική ενέργειά τους και έτσι προέκυψε το σύμπαν Εν αρχή λοιπόν υπήρχε ο μύθος σαν εκφραστής κάθε φαινομένου και κάθε μορφής μέσα στο Σύμπαν

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των αρχαίων Ελλήνων, όπου μέσω των ποιημάτων του ο μύστης Ορφέας συνθέτει για την αρχαιοελληνική θρησκεία την αρχή του κόσμου. Κατά τον Ορφέα λοιπόν υπάρχει το Χάος όπου βρίσκεται συμπυκνωμένο στο γιγαντιαίο κοσμικό αυγό. Όταν το κοσμικό αυγό άνοιξε στα δυο, διερράγη και από το πάνω μέρος του σχηματίστηκε ο Ουρανός, ενώ από το κάτω μέρος η Γη. Από το κεντρικό σπέρμα του αυγού πήρε τη μορφή ο Φάνης, ο φωτεινός, ο υπαρκτός, το Υπέρτατο Ον και φως, ο πρώτος των θεών, ο πρωτόγονος Έρωτας, η πνευματική και εντός της φύσης δύναμη που ωθεί σε ένωση και δημιουργία.

Στις Όρνιθες ο Αριστοφάνη διηγείται: «Ήταν το Χάος, η Νύχτα, το μαύρο Έρεβος και ο φαρδύς Τάρταρος. Δεν υπήρχε ούτε Γη ούτε Αέρας ούτε ουρανός. Στην αρχή μέσα στους απέραντους κόρφους του Ερέβους γέννησε η μαυροφτέρουγη Νύχτα δίχως αρσενική σπορά ένα αυγό. Από αυτό σαν πέρασε ο καιρός, βγήκε ο ποθητός Έρωτας με χρυσά φτερά στην πλάτη που έλαμπαν και γοργός σαν τον άνεμο. Αυτός έσμιξε στο σκοτάδι με το φτερωτό Χάος μέσα στον πλατύ Τάρταρο, κλώσησε το γένος μας και το έφερε στο φώς. Πρωτύτερα δεν υπήρχαν αθάνατοι, ώσπου ο Έρωτας συνένωσε τα πάντα. Και όπως ενώθηκαν το ένα με το άλλο, γεννήθηκε ο Ουρανός, ο Ωκεανός, η Γη και όλο το αθάνατο γένος των μακάριων θεών». Όμως οι μύθοι της δημιουργίας του κόσμου άρχισαν να χλομιάζουν τον 6ο π.Χ. αιώνα στην Ιωνία όπου αναπτύχθηκε μια νέα πολιτισμική αντίληψη. Γεννήθηκε’ η ιδέα ενός σύμπαντος με εσωτερική τάξη και κανόνες στους οποίους η φύση υποτάσσεται. Πρωτεργάτης των ιδεών αυτών ήταν ο αστρονόμος και φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιος.

Την εποχή εκείνη επικρατούσε η άποψη ότι τέσσερα ήταν τα στοιχεία που δομούσαν τον κόσμο μας, το ύδωρ, το πυρ, ο αήρ και ή γη. Όλα τα αντικείμενα στην φύση συνθέτονταν από αυτά και η μορφή τους καθοριζόταν από την αναλογία τους. Πρώτος λοιπόν ο Θαλής έρχεται να εισάγει την έννοια της «αρχής» του κόσμου, δηλαδή της γενεσιουργού αιτίας των πάντων’ Σύμφωνα με την άποψη του μεγάλου φιλόσοφου, ο πολύμορφος κόσμος των φυσικών φαινομένων έχει ενότητα και προέρχεται από μόνο μια δημιουργική φυσική αρχή και αιτία, το νερό. Δεν θα μπορούσαμε παρά να χαρακτηρίσουμε την άποψη αυτή ριζοσπαστική και επαναστατική καθώς για πρώτη φορά στην κοσμογονία παραμερίζεται ο μύθος. Είναι πρώτη φορά που απομακρύνονται οι θεοί από τα ανθρώπινα δρώμενα. Έτσι λοιπόν όλα τα όντα στην φύση προέρχονται από το νερό μέσω των διαδικασιών της αραίωσης και της πύκνωσης. Οι διαδικασίες αυτές είναι τα αρχικά αίτια της κίνησης, αφού το αρχέγονο ύδωρ είναι ταυτόχρονα και η αρχή της κίνησης, που για τους προσωκρατικούς ήταν η αιτία της δημιουργίας της ζωής. Ο Θαλής πίστευε ότι όλο το σύμπαν ήταν υδάτινης προέλευσης και είχε σχήμα ημισφαιρικό. Το εσωτερικό του ήταν γεμάτο αέρα, ενώ την κοίλη επιφάνεια του αποτελούσε ο ουρανός. Στο επίπεδο της βάσης του θόλου βρίσκονταν ακίνητη η γη και επέπλεε στα συμπαντικά ύδατα.
Η διάνοια του Θαλή δεν σταματάει όμως μόνο εδώ. Ουσιαστικά είναι ο πρώτος που αντιμετωπίζει φιλοσοφικά την έννοια της ύλης και την ανάγει σε κάτι καθολικό από το οποίο δημιουργείται και απαρτίζεται όλο το σύμπαν. Στα μεταγενέστερα χρόνια η συμπαντική ουσία με την έννοια που περιέγραφε ο Θαλής θα πάρει την προσωνυμία «κοσμική» ύλη.
Όπως ήταν φυσικό η άποψη αυτή του Θαλή ήταν η απαρχή μιας σειράς κοσμοθεωριών που θα περιέγραφαν με φυσικό τρόπο την δημιουργία και την μορφολογία του κόσμου μας. Ο Αναξίμανδρος, μαθητής του Θαλή, είχε μια διαφορετική αντίληψη για τον κόσμο μας. Σύμφωνα με αυτή υπάρχει μια άχρονη, αναλλοίωτη κοσμική ουσία από την οποία όλα προέρχονται και σε αυτήν καταλήγουν. Κατά τον Αναξίμανδρο η αρχή αυτή ήταν το «άπειρο», το οποίο μεταμορφωνόταν στα τέσσερα στοιχειά που δημιουργούσαν το σύμπαν μας. Από τα τέσσερα αυτά στοιχεία σχηματίζονταν όλα τα όντα τα οποία μετά την φθορά τους θα επέστρεφαν στο άπειρο.
Έτσι λοιπόν το άπειρο αποτελούσε τη μήτρα του κόσμου. Η ζωή άρχισε με «σπέρμα γόνιμο» μέσα στο κοσμικό αυγό. Το σπέρμα γονιμοποιήθηκε με το αντίθετό του και αποσπάστηκε από το άπειρο. Στην συνέχεια η ανάπτυξή του έγινε μέσα σε μια πύρινη σφαίρα που περιείχε μια ψυχρή μάζα. Τότε διαχωρίστηκαν στον εξωτερικό πύρινο θόλο, στον οποίο περιλαμβάνονταν ο ήλιος, η σελήνη και τα άστρα, και στον εσωτερικό κόσμο που περιείχε την θάλασσα και την ξηρά.
Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο, ο Αναξίμανδρος υποστήριζε ότι η Γη είναι σφαιροειδής: «Ο Αναξίμανδρος θεωρούσε ότι η Γη είναι τοποθετημένη στην μέση του Σύμπαντος, κατέχουσα το κέντρο του Κόσμου, και ότι είναι σφαιροειδής. Η Σελήνη δεν έχει δικό της φως είναι δηλαδή ετερόφωτο σώμα και φωτίζεται από το φως του Ήλιου. Αλλά και τούτος ο Ήλιος δεν είναι μικρότερος από την Γη και αποτελείται από καθάριο πυρ». Ακόμα, με την βασική του υπόθεση πως όλα ξεκινούν και ξανακαταλήγουν στο «άπειρο», ο Αναξίμανδρος δεχόταν ότι χιλιάδες κόσμοι γεννιούνται και πεθαίνουν, όπως και ο δικός μας που κάποτε θα καταστραφεί. Πίστευε δηλαδή ότι στο σύμπαν υπάρχουν άπειρα κοσμικά συστήματα, άπειροι Κόσμοι. Την άποψη του αυτή προσεγγίζει σε μεγάλο βαθμό και η σύγχρονη αστροφυσική.
Στην κοσμοθεωρία του Αναξίμανδρου εμπεριέχεται μια μορφή φυσικού νόμου. Ένα είδος κοσμικής δικαιοσύνης η οποία κρατάει σε ισορροπία τα τέσσερα στοιχεία της φύσης. Δεν ξεχωρίζει κάποιο από αυτά ως κυρίαρχο αλλά τα θεωρεί όλα ισάξια και ισότιμα διαφωνώντας έτσι με τον δάσκαλό του. Στην άποψη του αυτή μπορούμε να διακρίνουμε πως κρύβεται μια αίσθηση ηθικής η οποία πηγάζει από την επιθυμία του να μην διασαλέψει την σχέση δικαιοσύνης των τεσσάρων στοιχείων. Αν προσπαθήσουμε να προεκτείνουμε την κοσμοθεωρία του Αναξίμανδρου θα πρέπει να εντάξουμε και τον άνθρωπο μέσα σε αυτήν την ηθική σκοπιά. Κατά συνέπεια, ο άνθρωπος όντας κομμάτι αυτού του κόσμου θα πρέπει να βρει και αυτός την ισορροπία του μέσα σε αυτόν, προκειμένου να εναρμονιστεί με το όλο.
Ένα βελτιωμένο μοντέλο κοσμολογίας πρόσφερε ο μαθητής του Αναξίμανδρου, Αναξιμένης. Σύμφωνα με αυτό ο αχανής Αέρας, που θεωρούσε ως αρχή των πάντων, περιέχει αναρίθμητους Κόσμους. Στην φιλοσοφική άποψη του Αναξιμένη διαφαίνεται η ιδέα μιας ταυτόχρονης πολλαπλότητας Κόσμων σε αντίθεση με την άποψη του δασκάλου του περί διαδοχής των Κόσμων.
Άλλη μια προσφορά του Αναξιμένη στην σκέψη της ανθρωπότητας ήταν η εξής. Πρέσβευε ότι ο αέρας στην προκοσμική του μορφή είναι αόρατος και μη αισθητός δηλαδή χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά, όμως γίνεται Αντιληπτός όταν μεταβληθεί η θερμοκρασία και η υγρασία του. Με το σκεπτικό αυτό εισάγει το ποσοτικό κριτήριο για τις ποιοτικές διαφορές. Η διαδικασία εξαγωγής του συμπεράσματος τον καθιστά εύλογα πρόδρομο της «λογικής σκέψης». Η έννοια της λογικής σκέψης και η δύναμη της ως επιστημονική αλήθεια θα υπάρξει τομέας σύγκρουσης μεταξύ δύο πανίσχυρων φιλοσοφικών ρευμάτων του 16ου-17ου αιώνα. Αναφέρομαι στον Ορθολογισμό και τον Θετικισμό που έμελλαν να παίξουν καθοριστικό ρόλο για την διαμόρφωση της αντίληψης του ανθρώπου περί της «αίσθησης» της πραγματικότητας.
Άλλη μια αντιπαράθεση που βρίσκει την αφετηρία της στου αρχαίους φιλοσόφους ήταν περί της σταθερότητας ή μη του σύμπαντος. Υποστηρικτής ενός μη σταθερού σύμπαντος ήταν ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος.
Η φιλοσοφική θεώρηση του συνοψίζεται στην μεταφυσική του φράση «πάντα ρει μηδέποτε κατά τ’ αυτόν μένει», ή ότι «πάντα χωρεί και ουδέν μένει».
Με άλλα λόγια, για τον Ηράκλειτο δεν υπάρχει καμία σταθερότητα, αλλά μόνο διαρκής ροή, μια αιώνια κίνηση. Υποστήριζε ότι οι αισθήσεις οδηγούν σε πλάνη αφού πείθουν για την σταθερότητα του «είναι», ενώ πίσω από τα φαινόμενα υπάρχει ως πραγματικότητα η αδιάκοπα μεταβαλλόμενη ουσία του αιώνιου πυρός. Αντίθετη άποψη όμως είχε ο Παρμενίδης ο οποίος πίστευε ότι η πλάνη των αισθήσεων αρχίζει από τη φαινομενική αλλαγή και την φθορά, ενώ πίσω από αυτές υπάρχει το αμετάβλητο «είναι».
Παρόλη την αντίθετη άποψη που είχαν οι δύο αυτοί φιλόσοφοι δεν πρέπει να παρακάμψουμε το σημείο στο οποίο συγκλίνουν. Και ο Ηράκλειτος και ο Παρμενίδης δεν δέχονται τα δεδομένα των αισθήσεων ως έγκυρα και αληθινά. Αντίθετα, χαρακτηρίζουν τις αισθήσεις ως απατηλές που οδηγούν σε πλάνη. Στην ιδέα αυτή βασίζεται το φιλοσοφικό ρεύμα του Ορθολογισμού που θα ανθίσει τον 16ο-17ο αιώνα. Έτσι λοιπόν για άλλη μια φορά βρίσκουμε τους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους να φυτεύουν τους σπόρους που μετέπειτα θα διαμορφώσουν την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Το 570 π.Χ. στην Κολοφώνα της Ιωνίας γεννήθηκε ο Ξενοφάνης και ως εκ τούτου προτού φύγει από την πατρίδα του είχε εξοικειωθεί με την Ιωνική φιλοσοφία,. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του, όταν την κατέκτησαν οι Πέρσες και από τότε γύριζε ως ραψωδός από τόπο σε τόπο, ώσπου κατέληξε στην Ελέα της κάτω Ιταλίας, όπου και εγκαταστάθηκε. Εκεί ο Ξενοφάνης ίδρυσε την πρώτη πραγματική σχολή φιλοσοφίας, την Ελεατική.
Ως ποιητής και ραψωδός καθώς και ως φιλόσοφος, ο Ξενοφάνης άσκησε αυστηρή κριτική στην θρησκεία και την ηθική της εποχής του και επεδίωξε να ελευθερώσει τους συνανθρώπους του από παλιές πλάνες και δεισιδαιμονίες δίνοντάς τους μια φιλοσοφική εικόνα περί κόσμου. Διέκρινε τον ανθρωπομορφισμό που διέπει τους θεούς και έλεγε: «Οι Αιθίοπες ζωγραφίζουν τους θεούς τους μαύρους και με πλατιά μύτη, οι Θράκες με γαλανά μάτια και κόκκινα μαλλιά. Αν τα βόδια, τα λιοντάρια ή τα άλογα είχαν χέρια και μπορούσαν να ζωγραφίσουν, θα ζωγράφιζαν τις εικόνες των θεών τους όμοιες με ζώα».
Με την συγκριτική μέθοδο που εφαρμόζει στην ιστορία της θρησκείας ο Ξενοφάνης, προσπάθησε να αποδείξει την σχετικότητα της άποψης που έχουν οι άνθρωποι για τους θεούς τους’
Οι παραστάσεις αυτές δεν εγγίζουν καθόλου την απόλυτη και καθαρή έννοια που είχε ο Ξενοφάνης για το θεό. Η έννοια αυτή είναι ασυμβίβαστη με την ανθροπωμορφία, με την ανηθικότητα και με την γενεαλογία των θεών της λαϊκής θρησκείας. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε ότι ο Ξενοφάνης ήταν ο πρώτος «ενίσας», δηλαδή ο πρώτος που έτεινε σε εποπτική αντίληψη των πραγμάτων, και παράλληλα ο πρώτος μεταφυσικός, ο οποίος αποκάλυψε την πλάνης της ανθρωπόμορφης παράστασης των θεών.
Στα ποιήματά του καταπολεμούσε τον θρησκευτικό μύθο και δίδασκε ότι ο θεός ήταν ένας, ασώματος, και ταυτόσημος προς μια ανώτερη κοσμική τάξη:. Με την άποψη αυτή ο Ξενοφάνης ξεχωρίζει τον θεό από τον κόσμο και έτσι αρνείται ότι οι θεοί ήταν αυτοί που δώρισαν τον κόσμο και τον πολιτισμό στους ανθρώπους. Αντίθετα πιστεύει ότι οι άνθρωποι με την έρευνα ανακαλύπτουν τα πάντα και βήμα-βήμα τα τελειοποιούν.
Ο τρόπος με τον οποίο σχηματίζει ο Ξενοφάνης την εικόνα του κόσμου είναι φυσιοκρατικός και ως προς αυτό ακολουθεί τα ίχνη του Αναξίμανδρου και του Αναξιμένους. Την Γη την φαντάζεται στο κέντρο του κόσμου, απεριόριστη και ακίνητη καθώς έχει τις ρίζες τις στο άπειρο. Τον αέρα και την ατμόσφαιρα δε, τα φαντάζεται να εκτείνονται επ’ άπειρο προς τα πάνω, γι’ αυτό και δεν υπάρχει γι’ αυτόν ουράνιος θόλος. Η ξηρά και η θάλασσα βρίσκονται σε αγώνα η μία με την άλλη. Από τα απολιθώματα συμπεραίνει ο φιλόσοφος, ότι εκεί που τώρα είναι ξηρά, θα ήταν πριν θάλασσα. Η θάλασσα υπερισχύει, κατ’ αυτόν, περιοδικώς της ξηράς και το αποτέλεσμα είναι μια περιοδική καταστροφή και ανανέωση των μορφών της ζωής. Όλα προέρχονται από χώμα και ύδωρ και όλα επιστρέφουν στο χώμα. Ο Ξενοφάνης εξηγεί όλα τα φαινόμενα του ουρανού από το ύδωρ. Όλα τα άστρα, ακόμα και ο ήλιος, σχηματίστηκαν από εξατμίσεις. Κλείνοντας και συνοψίζοντας έτσι όπως τα φυσικά φαινόμενα, τα εξηγεί αιτιοκρατικά, όπως και την πρόοδο του πνεύματος την οποία ανάγει στην προσπάθεια του ανθρώπου. Ο πολιτισμός είναι έργο ανθρώπου και όχι δώρο θεού προς άνθρωπο! Η μεγάλη όμως φιλοσοφική μορφή της ελεατικής σχολής είναι ο Παρμενίδης, ο οποίος γεννήθηκε το 515 π.Χ. στην Ελέα και υπήρξε μαθητής του Ξενοφάνη. Το έργο του φέρει και αυτό τον τίτλο «Περί φύσεως» και αποτελεί ένα φιλοσοφικό ποίημα, που καλύπτεται από θρησκευτική ατμόσφαιρα.
Η φιλοσοφική σκέψη του Παρμενίδη δεν είναι ριζωμένη μέσα στην φύση ούτε μέσα στην έννοια του θεού, αλλά μέσα στην έννοια της αλήθειας. Όταν ο Πλάτωνας αργότερα έθεσε το ερώτημα «τι εστίν επιστήμη», τι είναι γνώση, και το χαρακτήρισε θεμελιακό ερώτημα της φιλοσοφίας, μνημόνευσε ξεκάθαρα τον Παρμενίδη και τον θεώρησε τον μόνο ομόφρονά του απ’ όλους τους προσωκρατικούς. Ο Πλάτωνας, στον διάλογό του «Θεαίτητος», χαρακτηρίζει τον Παρμενίδη ως πνεύμα με σπάνια και ευγενική βαθύτητα. Και αυτό γιατί αυτός ήταν που ανακάλυψε τον Κόσμο της Νόησης.
Η αλήθεια πηγάζει, κατά τον Παρμενίδη, από την καθαρή νόηση. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο φιλοσοφικό του ποίημα, η θεά της αλήθειας είναι εκείνη που εξαγγέλλει την έννοια ενός νέου φιλοσοφικού όρου που βάζει ο Παρμενίδης, του όρου «Είναι» που αντιπροσωπεύει αυτό που πραγματικά υπάρχει προαιώνια μέσα στο Σύμπαν αόρατο και έξω από τη δυνατότητα των ανθρώπινων αισθήσεων. Το «είναι» σε πολλές περιπτώσεις το ονομάζουμε και «Ον»
Το Είναι οφείλει να είναι μοναδικό ενιαίο και αδιάσπαστο και ταυτίζεται με την έννοια της συμπαντικής αλήθειας, γι’ αυτό και η αλήθεια πρέπει να είναι μία. Ούτε το Είναι ούτε η αλήθεια είναι δυνατόν να υπάρχουν, μέσα στον υλικό και αισθητό κόσμο των άπειρων και ανεξάρτητων μεταξύ τους αντικειμένων και μορφών. Το αισθητό και υλικό Σύμπαν περιγράφεται από τον Παρμενίδη με την λέξη «γίγνεσθαι» που πολλές φορές εκφράζεται και με την έκφραση «Μη Ον». Το Είναι, για τον μεγάλο φιλόσοφο είναι πραγματικό αλλά μη αισθητό, ενώ το Γίγνεσθαι, μπορεί είναι αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις αλλά δεν είναι πραγματικό και αληθές.
Πως όμως ο άνθρωπος μπορεί να διακρίνει τι από όσα συμβαίνουν, ή αντιλαμβανόμαστε γύρω μας είναι πραγματικό και αληθινό, και τι ψευδές και απατηλό; Δηλαδή είναι μια δημιουργία του «γίγνεσθαι»
Η απάντηση του Παρμενίδη είναι ότι η νόηση είναι αυτή που μπορεί να κρίνει τι υπάρχει και τι δεν υπάρχει. Η Νόηση θα χωρίσει το Είναι από το Μη-Είναι, δηλαδή το ένα και αιώνιο από τα πολλά και φθαρτά.
Όταν μέσω της Νόηση καταφέρουμε να προσδιορίσουμε το «Είναι», τότε η εξελιγμένη αυτή νόηση ταυτίζεται με το Είναι την πρώτη αρχή του Σύμπαντος.
Με την προηγούμενη σκέψη ο Παρμενίδης έδωσε τον ορισμό αυτού που ονομάζουμε «Νόηση» ταυτίζοντάς την με την έννοια του Είναι.
Αυτό λοιπόν που κατηγορηματικά πρεσβεύει ο Παρμενίδης είναι ότι οι αισθήσεις μας, μας απατούν. Έτσι αφού το Είναι, η πραγματική αλήθεια του Σύμπαντος. ταυτίζεται με την έννοια της Νόησης μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο μέσω του Νου μας και όχι μέσω των ανθρώπινων αισθήσεών μας.
Έτσι οδηγείται στο συμπέρασμα ότι μόνο το Όν υπάρχει, ενώ το Μη-Όν δεν υπάρχει. Οι άνθρωποι απλά λόγω της πλάνης των αισθήσεών τους το τοποθετούν δίπλα στο ‘Ον. Για τον λόγο αυτό ο Παρμενίδης τόνιζε την αντίθεση μεταξύ επιστήμης της γνώσης και της αντίστοιχης υποκειμενικής και εμπειρικής ανθρώπινης γνώσης.
Με τις απόψεις αυτές του Παρμενίδη, αλλάζει καμπή η ελληνική φιλοσοφία. Από τον δρόμο της φυσικής και της θεολογίας βάζει τη φιλοσοφία στον δρόμο της λογικής και του καθαρού λόγου. Ο Παρμενίδης δεν είναι ούτε φιλόσοφος της επιστήμης, ούτε της θρησκείας. Η φιλοσοφία του ανοίγει απλα τον δρόμο του Λόγου.
Η αλήθεια είναι μια, άρα μία είναι και η συμπαντική πρωταρχική ουσία, δηλαδή το Είναι πρέπει να είναι ένα και να έχει απόλυτη ενότητα. Και όπως η αλήθεια δεν υπόκειται στην φθορά του χρόνου και δεν κατακερματίζεται στις γνώμες πολλών, έτσι και το Είναι δεν αλλάζει και δεν μοιράζεται σε πολλά είδη. Όπως και η αλήθεια δεν επιδέχεται αύξηση και μείωση, έτσι και το Είναι δεν δέχεται τους προσδιορισμούς που προέρχονται από τον αισθητό κόσμο.
Το δεύτερο μέρος του φιλοσοφικού ποιήματος του Παρμενίδη αφορά αποκλειστικά τον κόσμο του Γίγνεσθαι και όχι του Είναι, δηλαδή τον κόσμο της φύσης όπως τον εννοεί η Ιωνική φιλοσοφία. Λέει λοιπόν πριν ξεκινήσει αυτό το κομμάτι του ποιήματος: «Με αυτά εδώ σταματάω τον έγκυρο λόγο και την κατανόηση της αλήθειας. Από εδώ και πέρα μάθε τις ανθρώπινες πλάνες, ακούοντας την απατηλή γοητεία των στίχων μου».
Το δεύτερο μέρος του ποιήματός του έχει σαν σκοπό να αναγάγει τις γνώμες και τις ερμηνείες των άλλων φιλοσοφικών συστημάτων σε μία αρχή, την αντίθετη δηλαδή αρχή της αλήθειας, την πλάνη. Λέει συγκεκριμένα ο Παρμενίδης «Όλα πρέπει να τα μάθεις, της ολοστρόγγυλης αλήθειας την ατρόμητη καρδιά αλλά και τις πλάνες των ανθρώπων που δεν έχουν έγκυρη γνώμη». Είναι επομένως μία κριτική των προηγούμενων φιλοσοφικών συστημάτων. Σε όλα αυτά έβρισκε το ίδιο λάθος, την προσπάθεια να εξηγήσουν τον κόσμο με ένα δυισμό, με δύο αντίθετα, το Είναι και το Μη-Είναι. Το Μη-Είναι όπως είπαμε για τον Παρμενίδη ταυτίζεται με το Γίγνεσθαι και δεν υπάρχει.
Έτσι το δεύτερο μέρος του ποιήματός του, επειδή ξεσκεπάζει την πλάνη των άλλων ρευμάτων, αποτελεί την επικύρωση του πρώτου τμήματος.
Όπως γίνεται φανερό από όλα τα προηγούμενα οι Προσωκρατικοί θετικοί επιστήμονες ήταν εκείνοι που θεμελίωσαν την επιστημονική σκέψη, την Δημοκρατική κοινωνική δομή, αλλά και την πίστη σε μια πρώτη αρχή που οι μετέπειτα ονόμασαν Θεό. Με λίγα λόγια δημιούργησαν τις βάσεις αυτού που ονομάζουμε σήμερα Δυτικό πολιτισμό
Ο Ελληνικός αυτός πολιτισμός στηρίχθηκε πάνω σε δύο βασικές αλήθειες τις οποίες η σύγχρονη επιστήμη έχει αποδείξει θεωρητικά αλλά και πειραματικά.
Οι αλήθειες αυτές είναι: Πρώτον. Ότι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας είναι ψεύτικο και δεν μπορεί να είναι ο δρόμος της προσέγγισης της αλήθειας του Σύμπαντος
Δεύτερον: Τα πάντα μέσα στο Σύμπαν είναι Ένα και η διαίρεση που αντιλαμβανόμαστε είναι και αυτή μια πλάνη των αισθήσεων.
Μήπως αν αντιληφθούμε εκ νέου, με επιστημονικό και αποδεικτικό πλέον τρόπο, τις ξεχασμένες αυτές αλήθειες ξαναβρούμε το δρόμο προς ένα νέο Δυτικό πολιτισμό που τόσο έχουμε ανάγκη; Έναν πολιτισμό τον οποίο η Ελλάδα, ως μητέρα του, έχει την υποχρέωση να τον επαναφέρει στο δρόμο που οι προσωκρατικοί χάραξαν;

Θουκυδίδης: "Πριν από τα Τρωικά τίποτε δεν επεχείρησεν από κοινού η Ελλάς"

Ο Θουκυδίδης (περίπου 460-περίπου398 π.χ) ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, γνωστός για τη συγγραφή της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου. Πρόκειται για ένα κλασικό ιστορικό έργο, το πρώτο στο είδος του, που αφηγείται με τεκμηριωμένο τρόπο τα γεγονότα τουΠελοποννησιακού Πολέμου (431 - 404 π.Χ.), μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης.

Το έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή σε ιστορικούς και μελετάται ως σήμερα από πολιτικούς επιστήμονες, καθώς θεωρείται ο πατέρας του πολιτικού ρεαλισμού ως προσέγγισης στη μελέτη των διεθνών σχέσεωνΟι πληροφορίες που σώζονται για τη ζωή και τη δράση του είναι πενιχρές και προέρχονται είτε από αναφορές του ίδιου του συγγραφέα μέσα στο έργο του είτε από άλλες, μεταγενέστερες πηγές. Πατέρας του ήταν ο Όλορος, όνομα το οποίο επίσης ανήκε σε πολλούς βασιλείς της Θράκης.
Ήταν ιδιοκτήτης χρυσωρυχείων στην παράκτια περιοχή της Θράκης απέναντι από τη Θάσο. Γεννημένος στον δημο Αλιμούντα, το σημερινό Άλιμο, ο Θουκυδίδης είχε συγγενικούς δεσμούς με τον Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό Μιλτιάδη και το γιο του Κίμωνα...

"Διότι είναι προφανές ότι η χώρα που καλείται σήμερον Ελλάς δεν ήτο μονίμως κατοικημένη εξ αρχής, αλλ' εγίνοντο εις το παρελθόν συχναί μεταναστεύσεις και οι κάτοικοι χωρίς πολλάς δυσκολίας εγκατέλειπαν τας εστίας των, εξαναγκαζόμενοι εις τούτο από νέους πολυαριθμοτέρους εκάστοτε εποίκους... Καθόσον ούτε το εμπόριον, όπως σήμερον διεξάγεται, υπήρχε τότε, ούτε ασφαλής διά ξηράς ή διά θαλάσσης συγκοινωνία, και καθένας εξεμεταλλεύετο το έδαφος, το οποίον είχε υπό την κατοχήν του, τόσον μόνον όσον ήρκει διά την συντήρησίν του.
Ούτε πλούτον έσώρευαν, ούτε την γην εφύτευαν, τόσον μάλλον καθόσον αι εγκαταστάσεις των δεν ήσαν ωχυρωμέναι και ως εκ τούτου εφοβούντο μήπως από στιγμής εις στιγμήν άλλοι επιδρομείς επέλθουν και τους αφαιρέσουν κάθε τι που έχουν.
Επειδή, εξ άλλου, επίστευαν ότι οπουδήποτε ημπορούν να εξασφαλίσουν την αναγκαίαν καθημερινήν τροφήν, εμετανάστευαν όχι απροθύμως και δι' αυτό δεν ήσαν ισχυροί ούτε κατά το μέγεθος των πόλεων, ούτε κατά την πολεμικήν γενικώς παρασκευήν. Αλλά τα ευφορώτερα προ πάντων διαμερίσματα υπέκειντο εις διηνεκείς μεταβολάς των κατοίκων - όπως, λόγου χάριν, αι επαρχίαι, αι οποίαι σήμερον ονομάζονται Θεσσαλία και Βοιωτία, και το μεγαλύτερον μέρος της Πελοποννήσου, εκτός της Αρκαδίας, και από την άλλην Ελλάδα τα καλύτερα μέρη.
Διότι η ευφορία της γης έφερεν αύξησιν της δυνάμεως ωρισμένων προσώπων, η οποία επροκάλει εμφυλίους σπαραγμούς, από τους οποίους τα διαμερίσματα αυτά εφθείροντο τόσον μάλλον, καθόσον ήσαν περισσότερον εκτεθειμένα εις εξωτερικάς επιδρομάς.
Η Αττική, εν πάση περιπτώσει,λόγω του ότι το έδαφός της είναι ισχνόν και πτωχόν, υπήρξεν ανέκαθεν απηλλαγμένη από στάσεις και διά τον λόγον αυτόν διετήρησε πάντοτε τους ιδίους κατοίκους.
Και έχομεν εδώ απόδειξιν του ισχυρισμού μου ότι, λόγω της μεταναστεύσεως, τα άλλα μέρη της Ελλάδος δεν ηυξήθησαν εις πληθυσμόν όπως η Αττική. Διότι οι δυνατώτεροι από εκείνους, όσοι, ένεκα εξωτερικών πολέμων ή εσωτερικών στάσεων εξεδιώκοντο από την άλλην Ελλάδα, κατέφευγαν εις τας Αθήνας ως εις τόπον ασφαλή, και, πολιτογραφούμενοι, κατέστησαν την πόλιν, ευθύς από τους παλαιότατους χρόνους, ακόμη πλέον πολυάνθρωπον, εις τρόπον ώστε επειδή η Αττική απέβη ανεπαρκής διά τον πληθυσμόν της πόλεως οι Αθηναίοι απέστειλαν αποικίας εις την Ιωνίαν.

Την αδυναμίαν, άλλωστε, των παλαιών καιρών μου φαίνεται ότι αποδεικνύει και το γεγονός προ πάντων ότι πριν από τα Τρωικά τίποτε δεν επεχείρησεν από κοινού η Ελλάς. Νομίζω μάλιστα ότι το όνομα αυτό ούτε είχε δοθή ακόμη εις όλην την χώραν, ούτε καν υπήρχε προ τουΈλληνος, υιού του Δευκαλίωνος, αλλά τα διάφορα φύλα, και εις μεγαλυτέραν έκτασιν τοΠελασγικόν, έδιδαν το όνομά των εις τα υπ' αυτών κατοικούμενα διαμερίσματα.
Αλλ' από την εποχήν που ο Έλλην και οι υιοί του απέβησαν ισχυροί εις την Φθιώτιδα, και την βοήθειάν των επεκαλούντο οι κάτοικοι των άλλων πόλεων, τα διάφορα φύλα, συνεπεία της επικοινωνίας αυτής, ωνομάζοντο ήδη επί μάλλον και μάλλον Έλληνες, μολονότι πολύς επέρασε καιρός πριν το όνομα τούτο ημπορέση να επικράτηση γενικώς.
Την καλυτέραν απόδειξιν παρέχει ο Όμηρος. Διότι, μολονότι έζησε πολύ ύστερον και από ταΤρωικά, πουθενά δεν ωνόμασε με το όνομα αυτό όλους, ούτε άλλους εκτός εκείνων που ηκολούθησαν τον Αχιλλέα από την Φθιώτιδα, οι οποίοι ήσαν και οι πρώτοι Έλληνες, αλλ' αποκαλεί αυτούς εις τα ποιήματά του γενικώς Δαναούς και Αργείους και Αχαιούς. Ούτε βαρβάρους, άλλωστε, μνημονεύει διά τον λόγον, ως νομίζω, ότι ούτε οι Έλληνες είχαν ακόμη διακριθή διά κοινού αντιθέτου ονόματος.
Οπωσδήποτε τα διάφορα ελληνικά φύλα, επί των οποίων το όνομα των Ελλήνων, λόγω κοινότητος της γλώσσης, εξηπλώνετο διαδοχικώς από μίαν περιφέρειαν εις άλλην, έως ότου επεξετάθη ακολούθως επί του συνόλου των, δεν έκαμαν καμμίαν κοινήν επιχείρησιν πριν από τα Τρωικά, ένεκα αδυναμίας και ελλείψεως αμοιβαίας επικοινωνίας.
Άλλωστε, και την εκστρατείαν ακόμη κατά της Τροίας τότε μόνον επεχείρησαν από κοινού, όταν είχαν ήδη αποκτήσει αξιόλογον εμπειρίαν της θαλάσσης. "

Θουκυδίδης: τα 3 κριτήρια για μια ελεύθερη πολιτεία.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη μια πόλη (μια χώρα θα λέγαμε σήμερα) είναι ελεύθερη όταν είναι αυτόνομη, αυτόδικη και αυτοτελής. Ας κάνουμε μια σύντομη αναφορά σε κάθε μια απο αυτές τις έννοιες για να κατανοήσουμε σε τι τελικά συνίσταται η ελευθερία μιας χώρας αλλά και να δούμε ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να την διέπουν.

Αυτόνομη

Αυτονομία σημαίνει να δίνει η πολιτεία στον εαυτό της τους νόμους της. Προσοχή όμως. Πολιτεία, με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου, δεν είναι ένας εξουσιαστικός μηχανισμός ανεξάρτητος απο την κοινωνία που της επιβάλλεται, όπως είναι το κράτος σήμερα. Αντίθετα, πολιτεία είναι το σύνολο των μελών μιας κοινότητας που οργανώνονται πολιτικά. Είναι δηλαδή η πολιτεία, η ίδια η κοινωνία με την μορφή πολιτικής οντότητας. Όταν λέμε λοιπόν οτι η πολιτεία δίνει τους νόμους της στον εαυτό της, εννοούμε οτι το σύνολο των πολιτών που αποτελούν την πολιτεία θέτουν τους νόμους σύμφωνα με τους οποίους θεωρούν οτι πρέπει να ζουν. Σε μια αυτόνομη πολιτεία άρα, οι πολίτες ειναι αυτοι που κατέχουν και ασκούν την νομοθετικη λειτουργία. Η κορυφαία έκφραση αυτονομίας μιας πολιτείας σημειώθηκε στην Αρχαία Αθήνα όταν οι πολίτες μέσα απο το κυρίαρχο όργανο, την Εκκλησία του Δήμου πρότειναν, ψήφιζαν, ενέκριναν ή απέρριπταν, άλλαζαν ή καταργούσαν τους νόμους τους.

Αυτόδικη

Αυτόδικος είναι η πολιτεία στην οποία η απονομή του δικαίου γίνεται από τα δικά της δικαστήρια και σύμφωνα με τους νόμους που η ίδια η πολιτεία έχει προηγουμένως θεσπίσει. Μέσα από τα δικαστήρια της η πολιτεία έχει την ευκαιρία να εφαρμόσει την βούληση της, οπως την έχει κωδικοποιήσει μεσα απο τους νόμους που έχει ψηφίσει ο λαός. Έτσι όπου προκύπτουν αμφισβητήσεις σχετικά με την εφαρμογή του νόμου, όπως π.χ. στην περίπτωση που εξετάζεται αν ένας άρχοντας άσκησε τα καθήκοντα του σύμφωνα με τον νόμο ή όχι, η πολιτεία με τα δικαστήρια καλείται να τον επιβάλλει. Κι όταν λέμε οτι η πολιτεία καλείται να επιβάλλει την εφαρμογή του νόμου, εννοούμε οτι την εξουσία να κάνει κάτι τέτοιο την έχει ο λαός και την εκδηλώνει μεσα απο δικαστικά όργανα τα οποία ο ίδιος ο λαός τα συνθέτει. Για παράδειγμα αυτόδικος πολιτεία ήταν η πολιτεία των αρχαίων Αθηναίων αφού μέσα από τα δικαστήρια της Ηλιαίας ενα μέρος του λαού που νομοθέτησε είχε και την εξουσία να επιβάλλει την εφαρμογή αυτού του νόμου.

Αυτοτελής

Αυτοτελής, τέλος, είναι η πολιτεία που λαμβάνει η ίδια τις αποφάσεις που χρειάζονται για την εύρυθμη λειτουργία της πολιτείας σε καθημερινή βάση. Η αυτοτέλεια είναι, θα λέγαμε σήμερα, η δυνατότητα της πολιτείας να κυβερνάει η ίδια τον εαυτό της αποφασίζοντας σχετικά με τα θέματα που πρέπει να διευθετηθούν. Ετσι έχουμε για παράδειγμα την Εκκλησία του Δήμου στην Αρχαια Αθήνα η οποία παίρνει τις αποφάσεις ως το κορυφαίο όργανο που εκφράζει την αυτοτέλεια της πολιτείας.

Μέσα απο αυτήν την πολύ σύντομη ανάλυση, είδαμε πως μια πολιτεία ειναι ελεύθερη όταν ο λαός της έχει τα κατάλληλα όργανα να θέτει τους νόμους της, να τους επιβάλλει όταν χρειάζεται και να λαμβάνει τις αποφάσεις που την αφορούν. Πρέπει άρα, για να είναι ελεύθερη η πολιτεία, να είναι ελεύθεροι οι πολίτες να κάνουν ολα τα παραπάνω. Πολιτεία ελεύθερη χωρις ελεύθερους πολίτες δεν υφίσταται. Και πολιτεία χωρις ελεύθερους πολίτες δεν είναι Δημοκρατία.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΑΡΧΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΥ ΚΕΦΑΛΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΜΟΙΡΑ ΠΟΥ ΤΟ ΣΗΜΑΔΕΨΕ;

Αρχικά το κεφάλι αυτό ανήκε, κατά πάσα πιθανότητα, σε άγαλμα γυναικείας μορφής σε φυσικό μέγεθος. Η στάση του αγάλματος θα είχε ελαφριά κλίση προς τα δεξιά και θα κοίταζε προς τα κάτω. Ίσως αυτό το άγαλμα κοσμούσε κάποιο ιερό ή κάποια αυλή σπιτιού ή κάποια στοά μιας αγοράς.
Μεταγενέστερα, «εξαγνίστηκε» από το χέρι κάποιου φανατικού οπαδού της χριστιανικής θρησκείας, ο οποίος πίστευε ότι τα αγάλματα των θεών είναι οι έδρες των κακοποιών δαιμόνων που εισέρχονται σε αυτά. Αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και αντιπροσωπευτικά δείγματα της εποχής, κατά την οποία ο φανατισμός των χριστιανών προς τους εθνικούς-ειδωλολάτρες ήταν έντονος, με αποτέλεσμα είτε να καταστρέφουν ο,τιδήποτε σχετιζόταν με τη θρησκεία του Δωδεκάθεου, όπως τους αρχαίους ναούς, είτε να το εξαγνίζουν με το σύμβολο του σταυρού, πράγμα που συνεβαινε κυρίως στις περιπτώσεις αγαλμάτων. Αυτή είναι η εποχή που έχει μεν εδραιωθεί ο Χριστιανισμός και έχει ανακηρυχθεί επίσημη θρησκεία της βυζαντινής αυτοκρατορίας (325 μ.Χ.), αλλά, από την άλλη, η ειδωλολατρεία έχει ακόμη βαθιές ρίζες που δύσκολα αποκόπτονται.
Το κεφάλι έχει λαξευθεί σε λευκό μαρμαρο και φέρει πολλές αποκρούσεις στην επιφάνεια του προσώπου. Διακρίνεται η ταινία που ήταν δεμένη στα μαλλιά και διασώζεται ο λοβός του αριστερού αυτιού και η αντίστοιχη παρειά. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου έχουν εντελώς καταστραφεί από αιχμηρό εργαλείο προκειμένου να λαξευθεί ένας σταυρός και να χαραχθουν οι συντομογραφίες ΙC ΧΡ (Ιησούς Χριστός) ΝΗΚΑ. Βάσει της απόδοσης των ελάχιστων στοιχείων που έχουν διασωθεί, χρονολογικά ανάγεται στην υστεροελληνιστική εποχή (2ος-1ος αιώνας π.Χ.).

Η πόρτα του Ζεν

Ένας δάσκαλος του Ζεν περπατούσε σιωπηλά με έναν από τους μαθητές του σε ένα ορεινό μονοπάτι. Όταν έφτασαν σε ένα αρχαίο κέδρο, κάθισαν στη σκιά του για ένα λιτό γεύμα από λίγο ρύζι και λαχανικά. Μετά το γεύμα, ο μαθητής, ένας νεαρός μοναχός που δεν είχε ακόμα βρει το κλειδί του μυστηρίου του Ζεν, διέκοψε τη σιωπή ρωτώντας το δάσκαλο: «Δάσκαλε, πως μπορώ να εισέλθω στο Ζεν;

Αυτό που ρωτούσε φυσικά ήταν πώς να μπει στην κατάσταση συνειδητότητας που είναι το Ζεν.

Ο δάσκαλος παρέμεινε σιωπηλός. Πέρασαν σχεδόν πέντε λεπτά, ενώ ο μαθητής περίμενε εναγωνίως μια απάντηση. Ήταν έτοιμος να κάνει μια άλλη ερώτηση, όταν ο δάσκαλος μίλησε ξαφνικά: «Ακούς τον ήχο του βουνίσιου ρυακιού;».
Ο μαθητής δεν είχε αντιληφθεί κανένα βουνίσιο ρυάκι. Ήταν υπερβολικά απασχολημένος με το να σκέφτεται το νόημα του Ζεν. Τώρα, καθώς άρχισε να αφουγκράζεται για τον ήχο, ο θορυβώδης νους του καταλάγιασε. Στην αρχή δεν άκουγε τίποτα. Έπειτα οι σκέψεις του υποχώρησαν στην αυξημένη εγρήγορση και ξαφνικά άκουσε το μόλις αντιληπτό ήχο ενός μικρού ρυακιού πέρα μακριά.
«Ναι, τώρα τ’ ακούω, είπε».

Ο δάσκαλος ύψωσε το δάχτυλό του και, με μια έκφραση στα μάτια του που ήταν ταυτόχρονα άγρια και μειλίχια, είπε:
«Μπες στο Ζεν από κει».
Ο μαθητής έμεινε κατάπληκτος. Ήταν το πρώτο του σατόρι – μια αστραπή φώτισης. Γνώριζε τι ήταν το Ζεν χωρίς να γνωρίζει τι ήταν αυτό που γνώριζε!

Συνέχισαν το ταξίδι τους σιωπηλοί. Ο μαθητής ήταν έκπληκτος με τη ζωντάνια του κόσμου γύρω του. Βίωνε τα πάντα σαν να ήταν η πρώτη φορά. Σιγά σιγά, άρχισε να σκέφτεται ξανά. Η γεμάτη εγρήγορση ησυχία καλύφθηκε πάλι με νοητικό θόρυβο και πριν περάσει πολλή ώρα, είχε άλλη μια ερώτηση. «Δάσκαλε», είπε, «σκεφτόμουν, τι θα είχες πει αν δεν είχα μπορέσει να ακούσω το βουνίσιο ρυάκι;». Ο δάσκαλος σταμάτησε, τον κοίταξε, ύψωσε το δάχτυλό του και είπε:
«Μπες στο Ζεν από κει».

Τελικά, όπως μας διδάσκει αυτή η ιστορία, δεν έχει σημασία τι ακριβώς είναι αυτό που κάνουμε αλλά η κατάσταση της συνειδητότητάς μας και η επίγνωση με την οποία το κάνουμε. Η επιτυχία κάθε ενέργειάς μας εξαρτάται από τη συνειδητότητα από την οποία απορρέει η ενέργεια αυτή και είναι αδιαχώριστη από αυτήν. Κάθε αληθινά επιτυχημένη δράση προέρχεται από το πεδίο της άγρυπνης προσοχής και όχι από το Εγώ και την ασυνείδητη σκέψη που προέρχεται από εξαρτημένη μάθηση. Αν το Ζεν θεωρείται ο δρόμος προς τη λύτρωση, τον δρόμο αυτό αρχίζουμε να βαδίζουμε υπερβαίνοντας τον νου μας και εναρμονίζοντας τον εαυτό μας με την Ύπαρξη.

Ο βαθύτερος στόχος του Συστήματος

Όταν αναφέρομαι στο σύστημα εννοώ το matrix και το σύστημα λοιπόν στηρίζεται στον αποτελεσματικό έλεγχο της συμπεριφοράς μας.
Αυτός ο έλεγχος επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους.
Για παράδειγμα ο φόβος που μας εμφυτεύεται σταδιακά από τα θεσμικά μέσα χειραγώγησης . Εκεί χτίζεται ο φόβος που λειτουργεί στην υποσυνείδηση σαν σε προβολή ονείρων.
Ο φόβος εμφυτεύεαι για να τον καλύψει η ανάγκη, η επιθυμία,η ψευδαίσθηση και το συναίσθημα...
Σταδιακά συμβαίνουν γεγονότα στην καθημερινότητα μας, κυρίως λόγω μη συνειδητής κατάστασης, όπου στην ουσία έχουμε ήδη μαγνητίσει μέσω της ελεγχόμενης συμπεριφοράς μας.

Φανταστείτε τρεις κύκλους: Ο ένας κύκλος συμβολίζει το τι έχει συμβεί, ο δεύτερος συμβολίζει τι συμβαίνει τώρα και ο τρίτος τι θα συμβεί. Δηλαδή, παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Αν ο πρώτος κύκλος έχει φόβο, τότε ο φόβος μεταφέρεται αυξάνοντας στον δεύτερο και στον τρίτο με αριθμητική πρόοδο.
Σαν την Λερναία Ύδρα τραβά ο φόβος την ενεργειά μας....
Έτσι δηλητηριάζεται η ζωή μας και δημιουργούνται διάφορες ψυχικές διαταραχές.
Όμως ο βαθύτερος στόχος του συστήματος είναι η συγκομιδή της ενέργειάς μας και ιδίως της αρνητικής, που πηγάζει από την αρνητική σκέψη ....

ΤΟ ΞΕΚΛΕΙΔΩΜΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο προς το καλύτερο χωρίς να έχουμε ανοίξει την καρδιά μας, καθώς χωρίς μια ανοιχτή καρδιά, δεν ενδιαφερόμαστε αρκετά για τους ανθρώπους ή καταστάσεις που δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο στην δική μας ζωή. Και αν δεν ενδιαφερόμαστε αρκετά , τότε δεν δρούμε.

Ναι, πολλοί από εμάς μπορεί να πιστεύουν ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερα αν είχαμε ειρήνη και όχι πόλεμο ή ότι οι μεγάλες εταιρείες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να βοηθήσουν τον πλανήτη, ή ότι κάτι πρέπει να γίνει για την κλιματική αλλαγή, αλλά αν δεν έχουμε ανοιχτή Καρδιά, δεν έχουμε τη δύναμη να σηκωθούμε από τις πολυθρόνες, να βγούμε έξω και να κάνουμε κάτι γι 'αυτό - εκτός, φυσικά, υπάρχει κάποιο προσωπικό συμφέρον για τους εμάς τους ίδιους!

Ο ιστορικός Arnold Toynbee το κατανοεί αυτό, όταν μας λέει ότι «η μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωση της ανθρωπότητας μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από μια επαναστατική αλλαγή στην καρδιά των ανθρώπων». Πόσο αληθινά είναι τα λόγια του! Ωστόσο, ενώ όλοι έχουμε μια φυσική καρδιά, αυτό με κανένα τρόπο δεν σημαίνει ότι η συναισθηματική ή πνευματική της διάσταση- ή εκείνα τα μέρη της που μας επιτρέπουν να φροντίζουμε, να μοιραζόμαστε και να αισθανόμαστε συμπόνια - έχουν απαραίτητα ξυπνήσει.....

Πράγματι, το λυπηρό είναι ότι σε πάρα πολλούς από εμάς, αυτές οι διαστάσεις είναι αρκετά αδρανείς και αυτό συνδέεται άμεσα με την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης μας .Το μεγαλύτερο ανθρώπινο πρόβλημα είναι το «Καρδιακό πρόβλημα» ή το γεγονός ότι δεν υπάρχει αρκετή συμπόνια στον κόσμο. Ναι, έχουμε πολλούς πολύ έξυπνους ανθρώπους στον πλανήτη μας, οι
οποίοι καταλαβαίνουν τέλεια τα λάθη στην κοινωνία, αλλά επειδή η κατανόησή τους είναι μόνο νοητική και δεν έχει ενσωματωθεί στην ύπαρξή τους,
εξακολουθούν να αποτελούν μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης . Και, κατά συνέπεια, τίποτα δεν αλλάζει. Με άλλα λόγια, επειδή δεν έχουμε ακόμη ξυπνήσει γνήσια συμπόνια μέσα στις καρδιές μας, πάρα πολλοί από εμάς είναι αρκετά αδιάφοροι στον ανθρώπινο πόνο (εφ 'όσον δεν είναι δικός μας).

Ομοίως, είμαστε γεμάτοι μίσος, γιατί δεν έχουμε ανοίξει στην καρδιά μας στη συγχώρεση, ή είμαστε άπληστοι και καταστροφικοί, γιατί δεν έχουμε ακόμη βιώσει τον πνευματικό πλούτο ή την γαλήνη.
Έτσι, αν θέλουμε να είμαστε αποτελεσματικοί ακτιβιστές, πρέπει να είμαστε σε θέση να νοιαζόμαστε , πρέπει να είμαστε σε μια κατάσταση που επιτρέπει να μετακινηθούμε βαθιά. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι πολλές ποιότητες που κατοικούν μέσα στην καρδιά μας είναι λειτουργικές μόνο αν οι καρδιές μας είναι ανοιχτές . Ποιότητες , όπως η ευγένεια, το θάρρος, η αγάπη, η σοφία, η
επιθυμία για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη μπορούν να χρησιμεύσουν ως αντίδοτα στο σκοτάδι, έξω στο κόσμο σήμερα, αλλά όσον δεν είναι λειτουργικές, το σκοτάδι δεν θα διαλυθεί.

Πήγαινε Με Τη Ροή

Συχνά προσπαθούμε να παρέμβουμε στις εξωτερικές συνθήκες μέσω πολλών τρόπων. Το θέμα είναι ότι δε μπορούμε να αλλάξουμε τις συνθήκες, το αποτέλεσμα που παίρνουμε, χωρίς να αλλάξουμε την αιτία. Και η αιτία βρίσκεται στον νου μας.
Από την άλλη, το σύμπαν έχει απόλυτη, θεϊκή τελειότητα στα πάντα. Εκφράζει και προσφέρει ομορφιά, αφθονία και ενορχηστρώνει τα πάντα σε τέλεια τάξη. Είναι η ίδια δύναμη που κάνει ένα λουλούδι να ανθίσει και τους πλανήτες να κινούνται και να βρίσκονται στην τέλεια θέση. Εάν εμπιστευτούμε αυτή τη δύναμη και της επιτρέψουμε να ρεύσει μέσα από εμάς και να μας καθοδηγήσει, θα εκφράσει αυτή τη θεϊκή τελειότητα και ομορφιά στη ζωή μας.
Υπάρχει μία δύναμη στο σύμπαν, η οποία, εάν το επιτρέψουμε, θα ρεύσει μέσα μας και θα παράγει θαυμάσια αποτελέσματα.
Mahatma Gandhi
Το σύμπαν επικοινωνεί με εμάς μέσω της συνείδησής μας, των επιθυμιών της καρδιάς μας και του νου μας. Όταν είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτά που έχουμε, εκτιμούμε τους εαυτούς μας και τους άλλους και εμπιστευόμαστε τη φυσική διαδικασία της ζωής, τότε ο νους μας, μας καθοδηγεί στο να κάνουμε τα σωστά πράγματα και να βρισκόμαστε στο σωστό μέρος, στη σωστή στιγμή. Έτσι, ακολουθούμε το μονοπάτι της ελάχιστης αντίστασης, επιτρέποντας στο ύψιστο καλό μας και στην αληθινή ομορφιά να ξεδιπλωθούν μπροστά μας.
Αυτό το βίντεο είναι σχεδιασμένο στο να σας βοηθήσει να «πηγαίνετε με τη ροή» του σύμπαντος, να σας κάνει να απελευθερωθείτε από την ανάγκη να ελέγχετε το αποτέλεσμα στα πάντα και να εμπιστευθείτε την συμπαντική νοημοσύνη στο να εκφράσει την κοσμική τάξη στη ζωή σας. Περιέχει ηχητικές υποσυνείδητες εντολές και συχνότητες εγκεφαλικών κυμάτων που θα θέσουν τον νου σας σε μία κατάσταση όπου ο «φύλακας» του υποσυνείδητού σας θα επιτρέψει στις εντολές να εισέλθουν.
Προσοχή: Μην ακούτε δύωτα κύματα ή ισοχρονικούς τόνους ενώ οδηγάτε ή εάν υποφέρετε από επιληπτικές κρίσεις ή άλλες νοητικές ασθένειες.

Το «Πήγαινε Με Τη Ροή» θα σας αποτρέψει απ’ το να ανησυχείτε υπερβολικά για το πώς θα είναι το αποτέλεσμα και απ’ το να προσπαθείτε να παρέμβετε στις εξωτερικές συνθήκες, κάνοντας σας μ’ αυτόν τον τρόπο να συντονιστείτε με τους νόμους που το σύμπαν λειτουργεί.
Εάν διορθώσεις τον νου σου, το υπόλοιπο της ζωής σου θα τακτοποιηθεί.
 Lao Tzu

Μια προσευχή για μένα

Είμαι Δύναμη, είμαι Αγάπη, είμαι Υγεία, είμαι Αφθονία.

Αν είμαι Αγάπη, όλα τα χωράω, όλα τα αντέχω, όλα τα επεξεργάζομαι με φίλτρα που δεν μου καίνε το μυαλό. Αν είμαι Αγάπη, ότι και να αποκτήσω σε αυτή τη ζωή, ότι και να είμαι, ότι και να κάνω, μπορεί να μην είναι αυτό που ολοκληρωτικά επιθυμώ, όμως με γεμίζει και προχωράω με προθυμία. Αν είμαι Αγάπη, είναι λιγοστές οι έγνοιες μου, γιατί έχω αποδοχή, έχω επιτρεπτικότητα, και έχω συνείδηση της διαφορετικότητας και της ποικιλομορφίας των πάντων γύρω μου. Αν Αγάπη δεν έχω, μπορεί πλούτη τρελά να κάνω, μπορεί να καταφέρω το οτιδήποτε, όμως οι μοναχικές μου νύχτες, στο τέλος θα μαραζώσουν την καρδιά μου.

Είμαι Δύναμη, είμαι Αγάπη, είμαι Υγεία, είμαι Αφθονία.

Αν είμαι Υγεία, στα σίγουρα κατέχω έναν από τους βασικότερους παράγοντες για να ζήσω μια καλή ζωή. Αν είμαι Υγεία, μπορώ να απολαύσω και μέσα στη φτώχεια, τη δυσκολία, το απρόβλεπτο. Αν είμαι Υγεία, έχω ανοιχτό το πεδίο για να προχωράω για τα θέλω μου. Αν είμαι Υγεία, μπορώ να πολλαπλασιάσω την εικόνα μου και να μοιράσω τη χαρά μου. Αν Υγεία δεν έχω, τα αποκτήματά μου και οι χαρές της στιγμής, εξαφανίζονται μέσα στον πόνο του κορμιού. Αν Υγεία δεν έχω, πόσο αστεία τότε όλα τα άλλα φαίνονται!

Είμαι Δύναμη, είμαι Αγάπη, είμαι Υγεία, είμαι Αφθονία.

Αν είμαι Αφθονία, βλέπω όνειρα και σχέδια να πραγματοποιούνται. Αν είμαι Αφθονία, έχω ανέβει ένα σκαλί ακόμα και έχω βγει από τον αγώνα της βιοπάλης. Αν είμαι Αφθονία, είμαι κύριος και διαχειριστής του χρόνου μου. Αν είμαι Αφθονία, επιτρέπω στον εαυτό μου να απολαύσει. Αν είμαι Αφθονία, μπορώ να μοιράσω σε αυτόν που δεν είναι. Αν Αφθονία δεν έχω, είμαι κυνηγός του χρόνου, και στα σίγουρα οι επιλογές μου είναι πολύ περιορισμένες.

Είμαι Δύναμη, είμαι Αγάπη, είμαι Υγεία, είμαι Αφθονία.

Αν είμαι Δύναμη, ότι και να έρθει δεν με τρομάζει, και όταν δεν τρομάζω αντιδρώ πιο θετικά. Αν είμαι Δύναμη, όταν θα λυγίσω, θα είναι θέμα χρόνου για να ξανασηκωθώ. Αν είμαι Δύναμη, στις ώρες τις σκοτεινές, θα κρατάω ψηλά την Αγάπη μου, και θα φέρω εγώ το φως πάλι. Αν είμαι Δύναμη, η Υγεία μου θα καλυτερεύει καθώς ανθίζει η Αγάπη μέσα μου. Αν είμαι Δύναμη, τα εμπόδια δεν θα μπορέσουν να με κρατήσουν μακριά από την Αφθονία μου. Αν Δύναμη δεν έχω, τότε είναι πολύ χαλαρή η ενέργεια που κρατάει δεμένη την αλυσίδα της Αγάπης-Υγείας-Αφθονίας. Αν Δύναμη δεν έχω, ο εξωτερικός κόσμος δείχνει πιο ισχυρός από τον εσωτερικό μου.

Μια προσευχή για μένα είναι τα λόγια αυτά τα απλά: Είμαι Δύναμη, είμαι Αγάπη, είμαι Υγεία, είμαι Αφθονία. Αν πάντα αυτά τα έχω, δεν θα χρειαστώ κάτι άλλο για αυτή τη ζωή.

Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει μέχρι...

Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.
Μέχρι να δεις τους φόβους σου και με την αξιοπρέπειά σου και τον αυτοσεβασμό σου να τους αντιμετωπίσεις κατάμουτρα και όχι με αυτολύπηση,
Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.

Μέχρι να βλέπεις μια κατάσταση και να επιλέγεις την ηρεμία, την ψυχραιμία, και την αποδοτικότερη ανταπόκριση,
Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.

Μέχρι να αποφασίσεις ότι μέσα εδώ, όλοι έχουμε μερτικό, γνώμη, προορισμό, και να αποδεχτείς την ποικιλομορφία και τη διαφορετικότητα, αναγνωρίζοντας ότι η μοναδικότητά σου εξυπηρετεί τον δικό σου και μόνο ύψιστο σκοπό,
Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.

Μέχρι να τραβήξεις τη ρότα σου, χωρίς να κοιτάζεις πίσω σου πόσοι σε ακολουθούν, χωρίς να νοιάζεσαι γι αυτούς που πλάι σου εμπόδια σου βάζουν, χωρίς να κομπιάζεις σε απάτητα νερά μπροστά σου να πλεύσεις,
Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.

Μέχρι να αναρωτηθείς για τις επιλογές σου, να αναθεωρήσεις τα σκουπίδια που κουβαλάς, να σταματήσεις να πετάς τα μαργαριτάρια σου στα γουρούνια, και να καταλάβεις ότι δεν είσαι δέντρο για να μην μπορεί να μετακινηθεί μακριά από δυσάρεστες καταστάσεις,
Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.

Μέχρι να ελέγξεις τη δημιουργία σου, να τοποθετηθείς εκ νέου απέναντί της επιλέγοντας τι κρατάς και τι αφήνεις, χωρίς κρίση, τύψεις ή ενοχές, αλλά με την αγάπη και του τελευταίου σου κυττάρου για το ποθητό της κάθε σου επιλογής,
Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.

Αν χαμογέλασες με τα λόγια αυτά, τότε ο παράδεισος δεν περιμένει, τον ζεις.

Η ΛΙΣΤΑ ΜΕ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΟΜΟΡΦΗ ΖΩΗ

Βάλτε αυτά τα 20 θετικά αισθήματα και συναισθήματα στην καθημερινότητά σας, έστω και σε μικρές δόσεις, και παρατηρήστε τη ζωή σας να αλλάζει προς το καλύτερο!

ΕΥΤΥΧΙΑ– βάλτε το συναίσθημα της ευτυχίας στην καθημερινότητά σας, νιώθοντας ευτυχία για τον εαυτό, για τους άλλους, ευτυχία για τη ζωή.

ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ – αισθανθείτε ευγνωμοσύνη για τον εαυτό σας, για το ποιοι είστε και ποια είναι τα δώρα σας, ευγνωμοσύνη για τους ανθρώπους γύρω σας, ευγνωμοσύνη για το δώρο της ζωής. Η ευγνωμοσύνη συνδέεται με την αίσθηση της εκτίμησης: εκτίμηση για τον εαυτό σας, για τους άλλους, εκτίμηση για το που είστε στη ζωή σας και για την ίδια σας τη ζωή.

ΑΓΑΠΗ – μην ξεχνάτε πόσο σημαντικό είναι να αγαπάμε τον εαυτό μας, τους άλλους, τη ζωή… και να το δείχνουμε!

ΚΑΛΟΣΥΝΗ – ας δείχνουμε καλοσύνη, με λόγια και έργα, στον εαυτό μας, στους άλλους, στο περιβάλλον μας, -έμψυχο και άψυχο.

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ – χρειάζεται και μια δόση ευαισθησίας, προς τον ίδιο μας τον εαυτό, προς τους γύρω μας, αλλά και απέναντι στη ζωή.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ – πόσο σημαντικό είναι να αισθανόμαστε ελεύθεροι στη ζωή μας, να εκτιμούμε την ελευθερία που έχουμε στον λόγο, τα έργα, την καθημερινότητα και τις επιλογές μας… και πόσο σημαντικό είναι να απελευθερωνόμαστε από φόβους, άγχη, αρνητικές σκέψεις και αρνητικές καταστάσεις…

ΕΠΙΛΟΓΗ – που και που χρειάζεται να κάνουμε ένα διάλειμμα και να συνειδητοποιούμε ότι έχουμε επιλογές, πολλές επιλογές! Ακόμα και για όσα μας φαίνεται ότι προέρχονται από τυχαίους ή εξωτερικούς παράγοντες εξακολουθούμε να έχουμε τη μεγαλύτερη επιλογή: το πώς εμείς διαλέγουμε να αντιδράσουμε απέναντί τους

ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ, ΧΑΡΑ – ικανοποίηση και χαρά από τον εαυτό μας και για τον εαυτό μας, για τους άλλους αλλά και για τον κόσμο και τη ζωή.

ΣΥΜΠΟΝΙΑ – άλλο ένα παραγνωρισμένο συναίσθημα, σημαντικό όμως για την προσωπική μας ευεξία: η συμπόνια για τον εαυτό μας, για τους άλλους, για τη ζωή. Συμπονώ σημαίνει παραδέχομαι και αποδέχομαι αυτό που νιώθω, χωρίς να το κατακρίνω, χωρίς να τσακίζω τον εαυτό μου ή τους άλλους με ανελέητη κριτική.

ΕΙΡΗΝΗ – ας μη ξεχνάμε πόσο θετικό και όμορφο είναι να αισθανόμαστε ότι είμαστε σε ειρήνη και αρμονία με τον εαυτό μας, με τους άλλους, με τη ζωή ολόκληρη.

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ – αυτό σημαίνει αυτογνωσία, κατανοώ τον εαυτό μου, κατανοώ τους άλλους (ή, έστω, προσπαθώ), αποκτώ μια ευρύτερη διάσταση για να κατανοήσω τη ζωή σε όλες της τις διαστάσεις.

ΝΟΙΑΞΙΜΟ – βάλτε μια νότα νοιαξίματος και φροντίδας στη ζωή σας για τον εαυτό σας, τους άλλους, το κοινωνικό και φυσικό σας περιβάλλον.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ – οι αισιόδοξοι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι άνθρωποι! Δέστε τα πράγματα από την αισιόδοξη και θετική πλευρά τους σε σχέση με τον εαυτό σας, με τους γύρω σας, με τη ζωή!

ΘΑΡΡΟΣ – χρειάζεται να έχουμε θάρρος στη ζωή μας, με τον εαυτό μας, με τους άλλους, με τις επιλογές και τις αποφάσεις μας.

ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ – μάθετε να συγχωρείτε τα λάθη σας και τα λάθη των άλλων, για να νιώθετε όμορφα και θετικά.

ΑΠΟΔΟΧΗ – για αλλαγή, υιοθετήστε στάσης αποδοχής του εαυτού σας, των άλλων, της ζωής σας!

ΑΦΘΟΝΙΑ – μάθετε να εκτιμάτε και να χαίρεστε την όποια αφθονία στη ζωή σας (όχι υλική, αλλά συναισθηματική, κοινωνική, οποιαδήποτε μορφή σας κάνει να νιώθετε ‘πλούσιοι’ και ‘γεμάτοι’ εσωτερικά).

ΤΥΧΕΡΟΣ, ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ – συναισθανθείτε πόσο τυχεροί και ευλογημένοι είστε εσείς οι ίδιοι, οι γύρω σας, η ζωή! 

ΠΑΘΟΣ – το πάθος έχει πολλές εκφάνσεις και πάντα δίνει νόημα και αξία στη ζωή: βάλτε πάθος στη ζωή σας, δείξτε πάθος για τον εαυτό σας, για τους άλλους, μην προσπερνάτε αδιάφορα και με βαρεμάρα.

ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ – επικεντρωθείτε στο να μάθετε να αισθάνεστε ανακούφιση, να σας φεύγει το βάρος στο στήθος όταν σκέφτεστε για τον εαυτό σας, για τους άλλους και για τη ζωή.

Τρόποι για να αγοράσετε ευτυχία με τα λεφτά σας

Η Sonja Lyubomirsky καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια με εξειδίκευση σε θέματα ευτυχίας, δημοσίευσε πριν λίγους μήνες το βιβλίο "The Myths of Happiness".

Με βάση τα αποτελέσματα ερευνών που αναφέρει στο βιβλίο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματα με τους παρακάτω 6 τρόπους, για να επιδιώξουμε την ευτυχία.

1) Ξοδεύετε τα χρήματά σας σε πολλές μικρές απολαύσεις και όχι σε λίγες μεγάλες Για παράδειγμα, ένας ερευνητής στη Βρετανία που πήρε συνεντεύξεις από ανθρώπους όλων των εισοδηματικών επιπέδων, διαπίστωσε ότι εκείνοι που είχαν συχνά χαμηλού κόστους απολαύσεις, όπως πικ-νικ με την παρέα τους, ήταν περισσότερο ικανοποιημένοι με τη ζωή τους.
Και άλλοι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι ακόμα και δραστηριότητες χωρίς κόστος ή με χαμηλό κόστος, μπορούν να αποφέρουν μικρές ωθήσεις στην ευτυχία σε σύντομο χρονικό διάστημα, που όμως σωρευτικά έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην συνολική ευτυχία σε μακροπρόθεσμη βάση.

2) Ξοδεύετε χρήματα για τα θεμελιώδη συναισθήματα Εάν τα χρήματα δεν μας κάνουν ευτυχείς, πιθανώς αυτό συμβαίνει επειδή τα ξοδεύουμε για να ανταγωνιστούμε τους γείτονες μας, να επιβεβαιώσουμε τον πλούτο μας ή να καμαρώσουμε για την εμφάνισή, την ισχύ, και την οικονομική μας κατάσταση.
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι τα χρήματα, αλλά το πώς τα χρησιμοποιούμε.
Ίσως ο πιο άμεσος και αξιόπιστος τρόπος για να μεγιστοποιήσουμε την ευτυχία που μπορούν να μας προσφέρουν τα χρήματα, είναι μέσω της ικανοποίησης αναγκών όπως η προσωπική ανάπτυξη και βελτίωση, καθώς και η επένδυση στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Με άλλα λόγια, οι αγορές ή τα έξοδα που θα κάνουμε και θα αποφέρουν το μεγαλύτερο συναισθηματικό όφελος είναι αυτά που αφορούν στόχους που πληρούν τουλάχιστον μία από τις τρεις βασικές ανθρώπινες ανάγκες:
(1) ανάγκη για ανάπτυξη (συναισθηματική, πνευματική, ψυχική ή σωματική)
(2) ανάγκη για κοινωνική αποδοχή και συνδεσιμότητα με άλλους ανθρώπους
(3) ασφάλεια και αυτονομία (δηλαδή, το συναίσθημα ότι έχουμε τον έλεγχο στη ζωή μας).

3) Ξοδεύετε χρήματα για τους άλλους, όχι για τον εαυτό σας Σε μια πρωτοποριακή σειρά μελετών, η καθηγήτρια του πανεπιστημίου British Columbia, Elizabeth Dunn, έθεσε ως στόχο να ερευνήσει αν ισχύει η αντίληψη ότι τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν την ευτυχία εφόσον ξοδεύονται για τους άλλους και όχι για τον εαυτό μας.
Εξέτασε τις καταναλωτικές συνήθειες από ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα που αποτελούνταν από περισσότερα από 600 άτομα, και διαπίστωσε ότι όσο περισσότερο ξόδευαν τα χρήματά τους σε δώρα για τους άλλους και φιλανθρωπικές δωρεές, τόσο πιο ευτυχισμένοι ήταν.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι το ποσό που δαπανούσαν για τον εαυτό τους, ελάχιστα επηρέαζε την ευτυχία τους.

4) Ξοδεύετε χρήματα για να εξοικονομήσετε χρόνο Αν ξοδεύουμε τα χρήματά μας για να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, για παράδειγμα μειώνοντας τις ώρες εργασίας μας ή πληρώνοντας άλλους για να κάνουν δικές μας χρονοβόρες εργασίες (π.χ. να καθαρίσουν το σπίτι, να φτιάξουν τον κήπο ή να επισκευάσουν τη ζημιά στα υδραυλικά), τότε μπορούμε να αξιοποιούμε το χρόνο μας απολαμβάνοντας αυτά τα πράγματα και τις δραστηριότητες που μας κάνουν ευτυχείς.
Τέτοιες δραστηριότητες μπορούν να είναι η επικοινωνία με φίλους, η κοινωνικοποίηση και οικοδόμηση στενών σχέσεων, η εκμάθηση νέων γλωσσών, η εντρύφηση στην τέχνη, μουσική και τεχνολογία, ο εθελοντισμός.

Το κρίσιμο ζήτημα είναι το πώς καταναλώνουμε τον επιπλέον χρόνο που εξοικονομούμε.
Εάν, αντί να κάνουμε κάτι ουσιαστικό, συναρπαστικό, γόνιμο ή κάτι που συντελεί στην ανάπτυξη και στην πρόοδο μας, σπαταλάμε τις ώρες μας παρακολουθώντας ανούσιες τηλεοπτικές εκπομπές ή ασχολούμενοι με την εμφάνιση μας και τα gadgets μας, τότε δεν πρέπει να αναμένουμε αύξηση της ευτυχίας μας.

5) Ξοδέψτε χρήματα τώρα, αλλά μη βιάζεστε να το απολαύσετε Για παράδειγμα, ένα μήνα πριν από το ταξίδι σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, οι ταξιδιώτες ανέφεραν ότι ανάμεναν να απολαύσουν το ταξίδι τους πολύ περισσότερο από ό, τι πραγματικά συνέβη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Παρόμοια ήταν τα αποτελέσματα και όταν μαθητές ρωτήθηκαν σχετικά με τις προσδοκίες τους, τρεις ημέρες πριν από τις διακοπές τους.
Γενικότερα, όλες οι μελέτες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της ευτυχίας για ευχάριστα γεγονότα που πρόκειται να συμβούν, προέρχεται από την περίοδο αναμονής.
Αυτή η διαπίστωση δείχνει ότι όχι μόνο πρέπει να προσπαθούμε να παρατείνουμε την περίοδο αναμονής, αλλά να έχουμε και ως στόχο να συμβαίνουν πολλά μικρά ευχάριστα πράγματα στη ζωή μας, και όχι ένα μεγάλο.

6) Ξοδεύετε τα χρήματά σας σε εμπειρίες και όχι σε υλικά αγαθά Όλο και περισσότερα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι οι εμπειρίες είναι που μας κάνουν ευτυχισμένους, και όχι τα υλικά αγαθά.
Μάλιστα, πολλές εμπειρίες είναι σχεδόν δωρεάν.
Εν ολίγοις, η έρευνα για την ανωτερότητα των εμπειριών συγκριτικά με τα υλικά αγαθά, είναι πια τεκμηριωμένη, και όλοι μας θα κάναμε καλά αν εφαρμόζαμε τις συστάσεις της.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα υλικά πράγματα μπορούν να μας κάνουν ευτυχείς, για όσο διάστημα τα χρησιμοποιούμε για να έχουμε νέες εμπειρίες.
Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να πάμε με την οικογένεια και τους φίλους μας ένα ωραίο ταξίδι με το νέο αυτοκίνητό μας ή να χρησιμοποιήσουμε το καινούργιο smartphone για να ακολουθήσουμε ένα πρόγραμμα αυτοβελτίωσης μέσω κάποιας εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο.