“Στην Αρχή ήταν η Τύχη, και η Τύχη ήταν μαζί τον Θεό, και Τύχη ήταν ο Θεός. Ήταν από την Αρχή μαζί με τον Θεό. Όλα τα πράγματα έγιναν κατά Τύχη, και χωρίς αυτήν τίποτε δεν θα υπήρχε στην Δημιουργία. Μέσα στην Τύχη υπήρχε ζωή, και η ζωή ήταν το Φως των ανθρώπων. Υπήρχε ένας άνθρωπος σταλμένος από την Τύχη, που τον έλεγαν Λιούκ. Ήρθε ως μάρτυρας και απόστολος του Παράξενου, ώστε μέσω αυτού του μάρτυρα να πιστέψουν όλοι οι άνθρωποι. Δεν ήταν ο ίδιος η Τύχη, αλλά στάλθηκε να μαρτυρήσει για χάρη της Τύχης. Αυτό ήταν η μεγάλη αληθινή Σύμπτωση, που κάνει τυχαία την ζωή κάθε ανθρώπου που έρχεται στον κόσμο. Αυτός ήταν πια μέσα στον κόσμο και ο κόσμος είχε φτιαχτεί από αυτόν, αλλά ο κόσμος δεν τον γνώριζε. Αυτός ήρθε ανάμεσα στους δικούς του, αλλά οι δικοί του δεν τον αποδέχτηκαν. Αλλά όσοι από αυτούς τον δέχτηκαν, σ’ αυτούς έδωσε την δύναμη να γίνουν οι Γιοί της Τύχης, ακόμη και σε αυτούς που πίστεψαν κατά τύχη, αυτούς που γεννήθηκαν όχι από αίμα, ούτε από την θέληση της σάρκας, ούτε από την θέληση των ανθρώπων, αλλά της Τύχης. Και η Τύχη έγινε σάρκα (και είδαμε την δόξα του, την μόνη δόξα που γεννήθηκε από τον Μεγάλο Άστατο Πατέρα) και αυτός κατοίκησε ανάμεσα μας, γεμάτος από χάος, απατηλότητα και καπρίτσιο.”
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
“Το Στιλ κάνει τον άνθρωπο”, είπε κάποτε ο Ρίτσαρντ Νίξον, και το ‘κανε σκοπό της ζωής του να προκαλεί πλήξη στους αναγνώστες του. Τι μπορείς να κάνεις όταν δεν υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος, όταν δεν υπάρχει μόνο ένα στιλ; Πρέπει, άραγε, το στιλ να παραλλάσσεται όπως και ο άνθρωπος που γράφει την αυτοβιογραφία ή, όπως μεταβάλλεται στο βιβλίο το παρελθόν του προσώπου της διήγησης; Οι κριτικοί της Λογοτεχνίας επιμένουν ότι το στιλ σε ένα κεφάλαιο, πρέπει να ανταποκρίνεται στην ζωή του ανθρώπου που αυτό δραματοποιεί, αυτή είναι μιά πολύ περιοριστική εντολή, που δεν μπορεί κανείς παρά να την αγνοεί συνεχώς.
Η κωμωδία της ζωής, περιγράφεται σαν μιά μεγάλη τραγωδία. Τα συμβάντα της καθημερινότητας περιγράφονται από έναν τρελό. Έναν άνθρωπο ερωτευμένο, που περιγράφεται από έναν επιστήμονα. Ας αφήσουμε λοιπόν τις σοφιστείες για το στιλ. Αν το στιλ και τα ουσιαστικά στοιχεία, μοιάζουν να παγώνουν, είναι μιά ευτυχής σύμπτωση – και μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα επαναλαμβάνεται συχνά.
Ένα πανούργο χάος, αυτή θα είναι η αυτοβιογραφία μου. Θα συντάξω τα γεγονότα με χρονολογική σειρά, μιά καινοτομία που λίγοι την τολμούν στις μέρες μας. Όμως το στιλ μου θα είναι τυχαίο, σύμφωνα με την σοφία του Ζαριού. Θα θλίβομαι και θα χαίρομαι, θα εκθειάζω και θα χλευάζω. Θα πηδώ από το Πρώτο πρόσωπο στο Τρίτο. Θα χρησιμοποιώ την παντογνωσία σε Πρώτο πρόσωπο, μιά μέθοδος αφήγησης που συνήθως τηρείται για κάποιον Τρίτο.
Όταν στην ιστορία της ζωής μου θα συμβαίνουν διαστρεβλώσεις ή παραστρατήματα, θα τα αγκαλιάζω με κατανόηση, γιατί ένα καλοειπωμένο ψέμα είναι δώρο των θεών. Όμως, τα αληθινά περιστατικά της ζωής του Ανθρώπου – Ζάρι, είναι πιο διασκεδαστικά ακόμη κι από το πιο εμπνευσμένο μου μυθιστόρημα. Η πραγματικότητα θα είναι κυρίαρχη, λόγω της ψυχαγωγικής της αξίας. Θα πω την ιστορία της ζωής μου, για τον ταπεινό λόγο που ενέπνευσε όλους εκείνους που έχουν κάνει κάτι τέτοιο. Να αποδείξω στον κόσμο ότι είμαι ένας μεγάλος άνθρωπος. Βέβαια, θα αποτύχω όπως και όλοι οι άλλοι.
“Το να είσαι μεγάλος, σημαίνει να είσαι παρεξηγημένος.”, είπε κάποτε ο Έλβις Πρίσλεϊ, και κανένας δεν τον διέψευσε. Θα μιλήσω για την ενστικτώδη προσπάθεια ενός ανθρώπου, να ολοκληρώσει τον εαυτό του με έναν νέο τρόπο. Θα με αποκαλέσουν παράφρονα. Αλλά ας γίνει. Αν δεν ήταν έτσι, θα το ήξερα ότι έχω αποτύχει.
-“Δεν είμαστε ο εαυτός μας…στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτε πια που να μπορούμε να αποκαλέσουμε ‘εαυτό’. Είμαστε πολλαπλοί, έχουμε τόσους εαυτούς όσες είναι και οι ομάδες που ανήκουμε. Ο νευρωτικός έχει το πλεόνασμα μιας ασθένειας από την οποία όλοι μας πάσχουμε…” ΤΖ. Χ. Βαν Ντεν Μπεργκ
-“Ο σκοπός μου είναι να ενεργοποιώ μιά ψυχική κατάσταση, κατά την οποία ο ασθενής μου αρχίζει να πειραματίζεται με την ίδια την φύση του – μιά κατάσταση ρευστότητας, αλλαγής και εξέλιξης, στην οποία δεν υπάρχει πια τίποτε αιώνια προσδιορισμένο, και απολιθωμένο χωρίς ελπίδα” Καρλ Γιουνγκ
“Ο πυρσός του χάους και της αμφιβολίας – από αυτό το φως καθοδηγείται ο σοφός.” Τσουανγκ Τσου
“Είμαι ο Ζαρατούστρα ο άθεος, ακόμη μαγειρεύω κάθε σύμπτωση μέσα στο τσουκάλι μου.” Νίτσε
“Ο καθένας μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε…” Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ – ΖΑΡΙ
ΩΡΟΛΟΓΙΑΚΉ ΒΟΜΒΑ
Είναι μιά ωρολογιακή βόμβα που κανείς δεν ξέρει πότε θα εκραγεί. Πρόκειται για την πολύ παράξενη ιστορία ενός ανθρώπου που, απογοητευμένος από την ζωή κι από τον εαυτό του, αποφασίζει να αφήσει τα ζάρια να αποφασίζουν για κάθε πράξη του, κι αυτή είναι η τελευταία απόφαση που παίρνει ο παλιός του εαυτός. Από την στιγμή εκείνη, γεννήθηκε ο Άνθρωπος-Ζάρι, που δυστυχώς θα στοιχειώνει τον νου σας από ‘δω και πέρα. Κι όσο πιο πολύ θα προσπαθείτε να τον διώξετε από το μυαλό σας, τόσο πιο βαθιά αυτός θα ριζώνει μέσα εκεί. Μέχρι να παραδοθείτε στην παράξενη διδασκαλία του, ή να φιλοσοφήσετε το θέμα μέχρι το τέρμα.
Μέχρι να προσπαθήσετε να βρείτε τον δρόμο σας, μέσα στον λαβύρινθο μην ξεγελαστείτε από το ανεπανάληπτο χιούμορ του, και από την ανισόρροπη σκηνοθεσία του, γιατί δεν θα είναι παρά το δόλωμα της παγίδας. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να ξέρει, τι θα σημαίνει αυτή η παγίδα για τον καθένα από εσάς.
Πολλοί άνθρωποι είπαν ότι είναι επικίνδυνο. Άλλοι είπαν ότι είναι το πιο διασκεδαστικό πράγμα, άλλοι ότι δεν πιστεύουν ούτε μία λέξη του. Πολλοί το θεώρησαν πολύ πρωτότυπο ψυχολογικό σύγγραμμα, άλλοι πίστεψαν ότι πρόκειται για το πιο ριζοσπαστικό επαναστατικό μανιφέστο, άλλοι το βρήκαν ανήθικο και ενοχλητικό, άλλοι βαθύτατα φιλοσοφικό και αποκρυφιστικό. Κάποιοι δήλωσαν ότι είναι μιά περίτεχνη αλληγορία για τον σύγχρονο άνθρωπο, κάποιοι άλλοι ότι είναι μιά νέα προσέγγιση στην φύση της ψυχασθένειας, μερικοί είπαν ότι είναι μιά ανατομία των συμπτώσεων.
Πολλοί ήταν αυτοί που είπαν ότι ο σκοπός αυτού είναι να μεταδοθεί σαν ιός και να διαλύσει τον κοινωνικό μηχανισμό. Μια επιδημία, με όλα τα χαρακτηριστικά μιας αληθινής επιδημίας. Υπήρξαν κάποιοι που το θεώρησαν σαν την πιο καλοστημένη φάρσα που μπορεί να σκαρφιστεί κανείς. Άλλοι το είδαν κυριολεκτικά σαν ένα Δώρο της Τύχης, και άλλοι το βρήκαν πολύ ερεθιστικό και αναζωογονητικό, σαν αφροδισιακό ή σαν βιταμίνη. Άλλοι είδαν ότι ανοίγει ένα τεράστιο πεδίο πειραματισμών πάνω στην φύση της ανθρώπινης προσωπικότητας, άλλοι ξεχώρισαν μέσα του τον πιο αυθεντικό προβληματισμό για τα μυστικά της προσωπικότητας, κι άλλοι είναι βέβαιοι ότι πρόκειται για την πιο λεπτομερή περιγραφή της απόλυτης καταστροφής της.
Κάποιοι είπαν ότι περιέχει έναν περίτεχνο κώδικα που απευθύνεται στους εκλεκτούς ενός νέου Μεσσία, και πολλοί ήταν αυτοί που το είδαν σαν διαθήκη μιας νέας παράξενης θρησκείας. Άλλοι θεώρησαν ότι είναι οι κανόνες ενός παιχνιδιού, που σκοπός του είναι να παιχτεί χωρίς κανόνες. Άλλοι είδαν μέσα του την λεπτομερή καταγραφή της αγωνίας για την κατανόηση της φύσης της πραγματικότητας, κι άλλοι άκουσαν μέσα του το ανεξέλεγκτο γέλιο ενός τρελού. Κάποιοι δεν το κατάλαβαν καθόλου, και απόρησαν για αυτά τα λόγια όλων των άλλων.
Παρ’ όλα αυτά, ένα είναι κοινό σε όλους, και το πιο σίγουρο απ’ όλα, ότι μέχρι να φτάσετε στο τέλος αυτού του βιβλίου, διαβάζοντας όλοι σας θα κρατάτε ένα ζάρι.
Αυτό είναι η αυτοβιογραφία (ίσως), αλλά δεν είναι ξεκάθαρο αν είναι μιά αληθινή αυτοβιογραφία, ή αν έχει λογοτεχνική πρόθεση. Αρχίζοντας να διαβάζετε θα δείτε ότι το αμφισβητούμενο αυτό ζήτημα είναι πολύ σημαντικό, αλλά όταν θα το έχετε διαβάσει θα ξέρετε ότι δεν έχει καμία απολύτως σημασία.
Τα μόνα πράγματα που γνωρίζουμε σίγουρα γι’ αυτόν είναι ότι απέτυχε να ανακαλύψει το νόημα της ζωής, ή έστω μία μόνιμη πηγή αληθινής χαράς. Και τότε κάτι συνέβη, στο οποίο υποστηρίζεται ότι είναι η αληθινή αυτοβιογραφία του, περιέχει όλες τις παράδοξες περιπέτειες του στην ανακάλυψη μιας μεθόδου που μπορεί να απαλλάξει τον άνθρωπο από τα περιοριστικά δεσμά της προσωπικότητας. Της Ζωής των Ζαριών. Ζώντας κάθε στιγμή αυτής της ζωής, ρίχνει τα ζάρια για να αποφασίσουν αυτά για κάθε πράξη του, κι ακόμη πιο πέρα, για κάθε εαυτό που θα αναδυθεί μέσα από την πολλαπλή προσωπικότητα του. Δεν “παίζει” απλώς ρόλους, “είναι” οι ρόλοι του, τους ζει και τους νιώθει απόλυτα, ακολουθώντας πιστά κάθε χαρακτηριστικό τους.
Το βασικό ερώτημα, από το οποίο πρέπει να ξεκινήσει κάθε διαλογισμός, είναι αυτό: Ο Άνθρωπος-Ζάρι, είναι ένας άνθρωπος που έχει παραδοθεί στα χέρια της Τύχης; Ή ένας άνθρωπος που έχει πάρει την Τύχη του στα χέρια του;
Πώς είναι δυνατόν, να αφήσει κάποιος αύριο το πρωί την ζωή του στην Τύχη, την στιγμή που έτσι κι αλλιώς ο κυριότερος παράγοντας της ζωής μας είναι ο τυχαίος παράγοντας; Το μυστικό κρύβεται στην διαπίστωση ότι η μοίρα που καθορίζει τις ζωές μας μπορεί να αλλαχτεί, παρ’ όλο που συνήθως η τύχη θέτει τις επιλογές μας και αποφασίζει χωρίς εμάς. Ο Άνθρωπος-Ζάρι αποδέχεται την παραξενιά της Τύχης σαν Θεϊκή παρέμβαση, η Θεία Κοινωνία του είναι η Σύμπτωση, μόνο που παραδόξως καθορίζει αυτός την Τύχη του, όχι γιατί θεοποιεί τις αποφάσεις της, αλλά γιατί της στερεί την δημιουργία των επιλογών, και τις παίρνει αυτός στα χέρια του.
Είναι ο “Τρελός” από τα Ταρώ, που ρίχνει τα χαρτιά στον “Διάβολο”, πάνω στον “Τροχό της Τύχης”, με την “Σελήνη” από πάνω τους και την “Ιέρεια” να περιμένει στην Πόρτα. Στην Πόρτα που οδηγεί έξω από τον εαυτό. Έξω από τον Κόσμο όπως τον ξέρουμε. Ο “Πύργος του θεού” γκρεμίζεται, όχι γιατί έπεσε πάνω του κεραυνός, αλλά γιατί του έβαλε βόμβα.
Η ζωή είναι πολύ παράξενη από μόνη της, και φανταστείτε πόσο παράξενο είναι να προσπαθήσουμε να την κάνουμε ακόμη πιο παράξενη.
Οι λέξεις “Αλήθεια”, “Αληθινός Εαυτός”, “Κανονικός Άνθρωπος”, “Πραγματικότητα”, και “Αληθινός κόσμος”, σε εισαγωγικά.
Επίσης, πρέπει να μάθετε ότι γράφτηκε αποκλειστικά καθ’ υπόδειξη της Τύχης, και ότι ο συγγραφέας του έριχνε τα ζάρια για να του πουν τι έπρεπε να γράψει και τι όχι, σε ποιο σημείο να το γράψει, με ποιόν τρόπο, σε ποιο πρόσωπο, κ.λπ. κ.λπ.
Ένα άλλο ζήτημα, στο οποίο πρέπει να διαλογιστεί ο αναγνώστης, είναι το αν μπορούμε να ξεφύγουμε από την μοίρα, από την Τύχη μας, και μήπως ότι κι αν κάνουμε για να ξεφύγουμε τελικά με αυτό την δημιουργούμε.
Μία μικρή ιστορία για να γίνει καλύτερα κατανοητό αυτό:
Ένας άνθρωπος ονειρεύεται τον Θάνατο, ο οποίος του λέει ότι αύριο θα έρθει να τον πάρει. Ξυπνάει, διηγείται το όνειρο σε έναν φίλο του, του γίνεται έμμονη ιδέα και αποφασίζει να φύγει για να μην τον βρει ο Θάνατος που έρχεται. Φεύγει για το Λονδίνο. Αργότερα εμφανίζεται ο Θάνατος στον φίλο του, και τον ψάχνει. Γελώντας ο Χάρος λέει “Ελπίζω να μην αργήσει στο ραντεβού που έχουμε στο Λονδίνο” Την ίδια μέρα ο άνθρωπος σκοτώνεται στο Λονδίνο.
Μέσα από αυτό το πρίσμα, είναι πολύ παράξενο που δίνει ο ίδιος συνεχώς ραντεβού με τον Θάνατο, και ο Θάνατος τον στήνει.
Ίσως να φανεί απλοϊκή η εξήγηση, ότι ο Άνθρωπος-Ζάρι δεν είναι σχεδόν ποτέ ο ίδιος. Αν σου δώσει ένα ραντεβού το πιθανότερο είναι ή ότι δεν θα έρθει, ή ότι θα έρθει αλλά δεν θα είναι ο ίδιος που σου έδωσε το ραντεβού. Θα είναι κάποιος άλλος. Και το πιο παράξενο θα είναι, ότι εσύ δεν θα ξέρεις ότι είναι κάποιος άλλος, γιατί δεν θα μπορείς να τον συγκρίνεις με κάποιον προηγούμενο εαυτό του. Αλλά ακόμη κι αν ξέρεις έναν προηγούμενο εαυτό του, και τον συγκρίνεις με τον καινούργιο, θα νομίσεις ότι ένας από τους δυό είναι ο αληθινός και ο άλλος υποκρίνεται. Αλλά δεν θα ξέρεις ότι και οι δύο υποκρίνονται και ότι στην πραγματικότητα είναι κάποιος τρίτος, κάποιος άλλος. Στην “πραγματικότητα”; Τι σημαίνει αυτό; Ποιά είναι αυτή η πραγματικότητα;
Εδώ μιλάμε για έναν άνθρωπο που υποδύεται έναν ταχυδρόμο, ο οποίος υποκρίνεται ότι είναι αστροναύτης, που υποδύεται την νοικοκυρά, η οποία νιώθει απόλυτα ότι είναι εξόριστος βασιλιάς, ο οποίος παίζει τον ρόλο του ποδοσφαιριστή, ο οποίος ξεγελά τους πάντες ότι είναι συγγραφέας που κάποτε ήταν μισθοφόρος στην Αφρική που μεταμφιεζόταν σε Βεδουίνο, αλλά τώρα προτιμά να παίζει τον ρόλο του ιερέα για να μην υποψιαστεί κανείς ότι είναι εγκληματίας, ενώ στην “πραγματικότητα” είναι ένας φιλήσυχος θυρωρός.
Είναι ένα τραίνο που όλα τα βαγόνια του είναι ατμομηχανές, και που μπορεί το καθένα από αυτά να σύρει όποτε θέλει την αμαξοστοιχία. Και το σύστημα των ζαριών, με κάθε ριξιά του μηχανοδηγού, δημιουργεί εναλλακτικές σιδηροδρομικές γραμμές, που το τραίνο τις ακολουθεί. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη κατεύθυνση, και οι προορισμοί του αλλάζουν κάθε φορά που αλλάζει η ατμομηχανή (και η πρόθεση της) και οι γραμμές (που αλλάζουν ανάλογα με την πρόθεση των ζαριών). Δεν υπακούει σε κανέναν σταθμάρχη. Ελευθερία; Δεν υπακούει με συνέπεια και σε κανένα πρόγραμμα διαδρομών. Καταστροφή;
Ο Άνθρωπος-Ζάρι είναι ένας Άνθρωπος-Χαμαιλέοντας, μόνο που δεν αλλάζει ανάλογα με το περιβάλλον του, γιατί για να το κάνει αυτό πρέπει να “είναι κάτι” εξ’ αρχής, που θα μεταμφιεστεί με τα χρώματα του περιβάλλοντος. Πρέπει να “είναι” κάτι, για να “αλλάξει”. Ο Άνθρωπος-Χαμαιλέοντας δεν αλλάζει σύμφωνα με το περιβάλλον. Είναι το περιβάλλον. Δεν “μεταμφιέζεται”, αλλά “είναι”.
Το συγκλονιστικό σε σχέση με όλα αυτά είναι το εξής:
Ο Άνθρωπος-Ζάρι, δεν αλλάζει τον εαυτό του σύμφωνα με το περιβάλλον.
Αλλάζει το περιβάλλον σύμφωνα με τον εαυτό του.
Τα ζάρια δεν αλλάζουν τον εαυτό του (αφού ο εαυτός του παύει να είναι κάτι συγκεκριμένο). Τα ζάρια αλλάζουν τον ίδιο τον κόσμο γύρω του.
Και από κάποιο σημείο και μετά ο κόσμος ανταποκρίνεται, μεταδίδει τον “ιό” και στους άλλους, και η καθημερινότητα διαλύεται, ο κόσμος παύει να είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι. Γίνεται αυτό που νομίζουμε ότι είναι. Η αλχημεία της πραγματικότητας επαναλαμβάνεται με την ίδια συνταγή, μόνο που τώρα είναι πια αυτός ο μάγειρας. Είναι η πιο απλή μαγεία που υπάρχει, αλλά και η πιο τρομερή.
Τα συστήματα που περιγράφονται, έχουν άμεση σχέση με τα “Παιχνίδια Ρόλων” (Role Playing games). Τα Παιχνίδια Ρόλων αποτελούνται από πολύπλοκα συστήματα εξομοίωσης της πραγματικότητας, που είναι δύσκολο να περιγραφούν μέσα σε λίγες αράδες, (άλλωστε και οι παίκτες τους πρέπει να “μυηθούν” για αρκετό καιρό μέχρι να κατανοήσουν το σύστημα), αλλά με λίγα λόγια:
Βασικός παράγοντας είναι η Φαντασία των παικτών, η οποία οπλίζεται από το σύστημα με περίτεχνο τρόπο, και μεταμορφώνεται σε πολύ δυναμικό παράγοντα. Οι παίκτες φτιάχνουν με την βοήθεια του συστήματος, έναν τέλειο αληθινό χαρακτήρα τον οποίον υποδύονται, και εισχωρούν μέσα σε κόσμους κατασκευασμένους με την βοήθεια του συστήματος, ζώντας περιπέτειες που το σύστημα ρίχνει στον δρόμο τους σε συνεργασία με τον τυχαίο παράγοντα, οι οποίες διαμορφώνονται ανάλογα με τις αποφάσεις που αυτοί παίρνουν. Και όλα αυτά γίνονται μιλώντας, καθισμένοι γύρω από ένα τραπέζι. Η εμπειρία είναι τόσο ιδιόμορφη και συναρπαστική, που είναι δύσκολο να την καταλάβει κανείς αν δεν την έχει βιώσει.
Το σύστημα εξομοιώνει τα πάντα (την μάχη με ένα τέρας, τον έρωτα, τον θάνατο, την Τύχη, την σύμπτωση, το μίσος, την αγωνία, τα καιρικά φαινόμενα, το ντύσιμο, την αντοχή των υλικών, την αποτυχία κ.λπ. κ.λπ.) με ένα πολύπλοκο χειρισμό ζαριών. Σειρές ολόκληρες από παράξενα πολυγωνικά ζάρια, δωδεκάπλευρα, εικοσάπλευρα, εκατοντάπλευρα κ.ά. τα οποία λειτουργούν πάνω σε πίνακες υπολογισμών σε σχέση με το κάθε τι. Είναι τρομερό, γιατί εξομοιώνουν το πιο σημαντικό στοιχείο της ζωής (στην φανταστική ζωή του φανταστικού χαρακτήρα): τον παράγοντα της τύχης.
Ξεκινώντας κάποιος τους πειραματισμούς του με τα Παιχνίδια Ρόλων, ανακαλύπτει ότι υπάρχει κάτι που αρχικά φαίνεται να μην μπορεί να εξομοιωθεί στο σύστημα. Τον φόβο. Δεν μπορείς να φοβηθείς ένα φανταστικό τέρας, ή ένα φανταστικό σκοτάδι σε ένα φανταστικό δάσος, ή έναν φανταστικό τρελό μάγο. Κι όμως, αργότερα ο παίκτης ανακαλύπτει ότι εξομοιώνεται ακόμη και ο φόβος στο παιχνίδι. Και φοβάται αληθινά. Φοβάται για την ζωή του. Πώς γίνεται αυτό; Ο παίκτης έχει δημιουργήσει έναν χαρακτήρα με όλες τις λεπτομέρειες για τον εαυτό του. Και τον υποδύεται με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Ο χαρακτήρας αυτός αρχίζει να ζει συναρπαστικές περιπέτειες, να κάνει φίλους, να μαζεύει μαγικά αντικείμενα και θησαυρούς, να συγκεντρώνει γνώση και να μαθαίνει επιστήμες ολόκληρες, να αποκτά εχθρούς, παραξενιές, συνήθειες, προτιμήσεις.
Και σε λίγο καιρό ο παίκτης ανακαλύπτει ότι ο χαρακτήρας έχει αναμνήσεις. Αληθινές δικές του αναμνήσεις. Είναι μία ζωντανή προσωπικότητα, με όλα τα στοιχεία μιας ζωντανής προσωπικότητας. Και κάτι άλλο, μπορεί να πεθάνει. Με την βοήθεια του συστήματος των ζαριών, τα μαχαίρια τον τρυπάνε, τα σπαθιά τον πληγώνουν, τα πόδια του κουράζονται, νυστάζει, οι βράχοι τον πλακώνουν, η θάλασσα τον πνίγει, τα τέρατα τον τρώνε. Και ο παίκτης δεν θέλει να πεθάνει ο χαρακτήρας του, έχει επενδύσει τόσα σ’ αυτόν, έχουν ανταλλάξει στοιχεία μέσα τους, αλλά αυτός μπορεί να πεθάνει από στιγμή σε στιγμή, από μιά πέτρα που θα σκοντάψει ή από έναν δράκο που θα τον κάνει μιά μπουκιά.
Και μόλις το συνειδητοποιήσει αυτό ο παίκτης, μαζί με άλλα παρόμοια ζητήματα, το παιχνίδι αλλάζει, το σύστημα δεν χρειάζεται πια τόσο πολύ για να ζει στ’ αλήθεια αυτά που συμβαίνουν, το παιχνίδι καταδύεται στις πολυπλοκότητες της ψυχολογίας, των ονείρων, των κρυφών επιθυμιών, των βαθύτερων φόβων.
Αν μπαίνετε σ’ ένα δάσος σκοτεινό, και περπατώντας ξαφνικά βλέπατε ένα παράξενο φως και θορύβους μέσα στα φυλλώματα, τι θα κάνατε; Θα πηγαίνατε να δείτε τι είναι; Με πόσες προφυλάξεις; Ή μήπως θα το βάζατε στα πόδια; Σε φανταστικό επίπεδο, δεν τρέχει τίποτε. Θα κάνατε το ίδιο άνετα οποιοδήποτε από τα τρία, ή μάλλον από περιέργεια θα πηγαίνατε να δείτε τι είναι. (Όπως σε ένα ηλεκτρονικό δεν φοβάσαι το πυραυλάκι που σου επιτίθεται. Παιχνίδι είναι). Αλλά αν γινόταν στην πραγματικότητα, το πιο πιθανό είναι ότι θα το βάζατε στα πόδια. Λοιπόν, αυτό γίνεται και στο Παιχνίδι Ρόλων.
Ο παίκτης φοβάται πολύ μην πάθει τίποτε ο αγαπημένος του χαρακτήρας, φοβάται να μην πεθάνει, γιατί αν σκοτωθεί δεν θα μπορεί να τον υποδυθεί ξανά, και θα τον κλάψει κανονικά, και θα μιλάνε γι’ αυτόν με νοσταλγία. Το Παιχνίδι έχει εξομοιώσει τον φόβο του Θανάτου. Κι αφού πρόκειται για τον πρωταρχικό τρόμο του ανθρώπου, από αυτόν γεννιούνται και όλοι οι άλλοι φόβοι. Όλοι οι τρόμοι οδηγούν σ’ αυτόν, στον Τρόμο για το χάσιμο της προσωπικότητας, τον θάνατο, την εξαφάνιση της ταυτότητας.
Αυτό κάνει ο Άνθρωπος-Ζάρι.
Θέλει να ξεφύγει από τα δεσμά της στερεότυπης ταυτότητας. Προσπαθεί να εξαφανίσει την προσωπικότητα, να νικήσει τον θάνατο. (“Σβήσιμο της Προσωπικής Ιστορίας”, “Σταμάτημα του Κόσμου” και “Χάσιμο της Ταυτότητας”, το αποκαλεί ο Δόν Χουάν στα βιβλία του Κάρλος Καστανέντα). Αλλά ταυτόχρονα, με αυτόν τον τρόπο, δυναμώνει την αλήθεια των ρόλων που υποδύεται, τους κάνει αληθινούς, επηρεάζουν το περιβάλλον και το περιβάλλον τους επηρεάζει, έχουν αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά: Υπάρχουν.
Καθημερινά, επιλέγουμε χιλιάδες πράγματα. Πώς θα μιλήσουμε. Τι θα πούμε. Τι θα φάμε. Πώς θα κλείσουμε την πόρτα. Ποιο κουμπί θα πατήσουμε στο τηλεκοντρόλ. Ποιόν θα βοηθήσουμε και ποιόν όχι. Πότε θα στεναχωρηθούμε. Με τι θα χαρούμε. Πώς θα κάνουμε έρωτα. Ποιόν θα συναντήσουμε. Πού θα ταξιδέψουμε. Τι θα ονειροπολήσουμε. Κι αυτές μας οι επιλογές, μας οδηγούν σε μιά ολόκληρη αλυσίδα άλλων επιλογών, κι από εκεί σε ολόκληρες αλυσιδωτές αντιδράσεις επιλογών, που η μία επηρεάζει την άλλη. Κι αν θα κάναμε κάτι διαφορετικά, ίσως κάτι ασήμαντο, τα πράγματα δεν θα ήταν όπως τα ξέρουμε. Αν δεν έστριβε από μιά συγκεκριμένη γωνία ο πατέρας σου, σε μιά συγκεκριμένη στιγμή επειδή είχε καθυστερήσει μιλώντας στο τηλέφωνο, δεν θα έπεφτε πάνω στην μητέρα σου, δεν θα γνωριζόντουσαν, κι εσύ τώρα δεν θα υπήρχες.
Ο Φανταστικός χαρακτήρας αποζητά όλες τις φανταστικές αιτίες, κι επειδή έχει εξομοιωθεί με την πραγματικότητα, τις πραγματοποιεί εδώ.
Τι επιθυμεί ο Φανταστικός χαρακτήρας;
Την επιλογή που δεν κάναμε.
Την γειτονική αλυσιδωτή αντίδραση. Τον δρόμο που δεν πήραμε. Και τα ζάρια μπορούν να τον στείλουν εκεί. Να του δώσουν το όπλο με το οποίο μπορεί να απαιτήσει τις εξόριστες επιλογές. Να τα απαιτήσει από τον κυρίαρχο εαυτό. Αυτόν που αρχικά δεν φοβόταν το φως στο δάσος, γιατί νόμιζε ότι ήταν παιχνίδι. Να πάρει τον δρόμο που δεν πήραμε.
“Δυο δρόμοι χωρίζονταν σ’ ένα κίτρινο δάσος, λυπήθηκα που δεν μπορούσα και τους δυό να ταξιδέψω, κι εγώ που ήμουν ταξιδιώτης στάθηκα εκεί, στο χώρισμα των δρόμων, και κοίταξα τον έναν όσο πιο μακριά το μάτι μου μπορούσε να φτάσει. Έπειτα πήρα τον άλλον, που ήταν το ίδιο όμορφος, αλλά ήταν χορταριασμένος, και το πέρασμα εκεί ήταν λιγοστό. Αλλά την άλλη μέρα το πρωί, κι οι δυό τους έστεκαν σκεπασμένοι από φύλλα που είχαν πέσει, και κανείς δεν τα είχε πατήσει, αλλά εγώ ακολούθησα τον έναν δρόμο για άλλη μιά μέρα. Αλλά γνωρίζοντας πως ο ένας δρόμος οδηγεί σ’ έναν άλλον κι από ‘κει σ’ έναν άλλον, αμφέβαλα αν ποτέ θα γυρνούσα πίσω πάλι εδώ. Θα το διηγούμαι κάποτε αυτό, μ’ έναν αναστεναγμό, κάποτε χρόνια και χρόνια μακριά από τώρα. Δυο δρόμοι χώριζαν σ’ ένα κίτρινο δάσος, κι εγώ, πήρα τον δρόμο τον λιγότερο ταξιδεμένο, κι αυτό είχε κάνει όλη την διαφορά”
Σας υπενθυμίζω ότι ο τίτλος του είναι “Ο δρόμος που δεν πήρα”.
Ο άνθρωπος φτιάχνει τον ρόλο, τον αφήνει στα χέρια της Τύχης για να δεί αν θα τον σκοτώσει ή αν θα τον αναστήσει, και τα ζάρια που πέφτουν τον στέλνουν στον δρόμο που δεν πήρε. Στην γειτονική αλυσιδωτή αντίδραση. Αλλάζοντας τον εαυτό. Αλλάζοντας το Σύμπαν. Αυτό είναι το μυστικό του Ανθρώπου-Ζάρι.
Ο νέος τρόπος σκέψης της νέας προσωπικότητας, είναι κάπως έτσι:
Πριν διαβάσετε αυτό, σκεφτείτε μήπως αυτό δεν θέλει να το διαβάσετε. Μήπως είναι σημαντικό να μην το διαβάσετε, αλλά εσείς δεν το ξέρετε επειδή δεν το έχετε διαβάσει. Και όταν θα το διαβάσετε και θα το ξέρετε, θα είναι πια πολύ αργά. Ξεφύγετε από αυτήν την ειρωνεία της Τύχης, και ειρωνευτείτε την εσείς.
Ρίξτε αυτήν την στιγμή ένα ζάρι, κι αν έρθει Τρία, μην διαβάσετε αυτό.
Θα μπορούσατε να το κάνετε; Να τηρήσετε την υπόσχεση σας στο ζάρι; Με συνέπεια; Η πιθανότητα είναι μία στις έξη.
Αυτή είναι η απάνθρωπη σκληρότητα του Ανθρώπου-Ζάρι. Έριξα ένα ζάρι, δοκιμαστικά, για να δω αν έπρεπε να σας πω να μην το διαβάσετε. Το ζάρι είπε να σας το πω. Θα ρίξετε τώρα κι εσείς ένα ζάρι. Αν φέρει τρία, μην διαβάσετε αυτό το βιβλίο. Και το πιθανότερο είναι ότι θα το φέρει.
Αλλά ξαφνικά παρουσιάζεται ένα πρόβλημα. Για να σας δημιουργηθεί η επιθυμία να κάνετε κάτι τέτοιο, για να βρείτε ενδιαφέρουσα αυτήν την αγωνία, να κατανοήσετε τον δρόμο που δεν πήρατε:
