“Φίλος Σημαίνει Όφελος” Επίκουρος

Η φιλοσοφία, κατά τον Επίκουρο, δεν ήταν αυτοσκοπός, αλλά μέσο και βοήθημα στην επίτευξη του σκοπού του ανθρώπινου βίου, που είναι η ευδαιμονία. Γι αυτό το λόγο ο Επίκουρος δεν έδινε σχεδόν καμιά σημασία στις εκτεταμένες θεωρητικές, γραμματικές, ιστορικές και μαθηματικές έρευνες, εφόσον δεν εξυπηρετούσαν το να ζει ο άνθρωπος ευτυχισμένος. Από την άλλη όμως επειδή θεωρούσε ότι η κακοδαιμονία των ανθρώπων προέρχεται από την αμάθεια, τη δεισιδαιμονία, τις προλήψεις, τους φόβους και τις ελπίδες που γεννούν όλα αυτά στους ανθρώπους και επειδή θεωρούσε πως αιτία όλων αυτών είναι η άγνοια των φυσικών νόμων, πίστευε ότι μόνο μέσο θεραπείας είναι η ορθή γνώση των νόμων που διέπουν τη φύση και τον άνθρωπο.

Ούτε αυτός που ζητά συνέχεια βοήθεια είναι φίλος, ούτε εκείνος που δε σχετίζει ποτέ το όφελος με την φιλία.

-Η ερωτική πράξη από μόνη της δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, όμως πολύ πιο σημαντική από το σεξ ή τον έρωτα είναι η φιλία, που “χορεύει ολόγυρα στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας“. Επίκουρος (341 π.κ.ε. – 270 π.κ.ε..)

-Ών η σοφία παρασκευάζεται εις την όλου βίου μακαριότητα πολύ μέγιστόν εστί η της φιλίας κτήσις. “Απ’ όλα τα αγαθά που παρέχει η Σοφία για έναν ευτυχισμένο βίο το μεγαλύτερο είναι η απόκτηση της φιλίας, έλεγε ο Επίκουρος. Αρετή σημαίνει να έχεις την ικανότητα να αρμόζεις, να ωφελείς, να συνδέεις, να αρέσεις, να είσαι ανώτερος και όσο πιο ηθικός μπορείς.

“Κάθε φιλία από μόνη της είναι αρετή, αρχικό της κίνητρο όμως είναι η ωφέλεια.”

-Δεν έχουμε τόσο ανάγκη από τη βοήθεια των φίλων, όσο από την ελπίδα, ότι θα μας προσφέρουν τη βοήθειά τους όταν την έχουμε ανάγκη. Φίλος, έλεγε ο Επίκουρος, δεν είναι ούτε αυτός που επιδιώκει διαρκώς το όφελος από μία φιλία, ούτε εκείνος που ποτέ δεν συνδέει το όφελος με τη φιλία. Κι αυτό γιατί ο ένας καπηλεύεται με αντάλλαγμα τη φιλία και ο άλλος ξεκόβει κάθε ελπίδα για το μέλλον. Οι Επικούρειοι μάλιστα διακήρυτταν ότι είναι προτιμότερο και πιο ηδονικό να κάνεις το καλό από το να δέχεσαι τις ευεργεσίες των άλλων.

-Ούτε πρέπει να μας απασχολεί τι τρώμε και τι πίνουμε, αλλά με ποιους τρώμε και με ποιους πίνουμε.

Ο γενναίος, περί σοφίαν και φιλίαν μάλιστα γίγνεται, ών το μέν θνητόν αγαθόν, το δέ αθάνατο. “Ο ανώτερος άνθρωπος επιδιώκει πάντοτε την σοφία και την φιλία, εξ αυτών το μεν είναι θνητό αγαθό το δε αθάνατο.”

-Η φιλία περιχορεύει την οικουμένη κηρύττουσα δή πάσιν ημίν εγείρεσθαι επι τον μακαρισμόν. “Η φιλία σέρνει τον χορό ολόγυρα  στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας.”

Η κομβική σημασία της φιλίας στην επικούρεια φιλοσοφία, είναι κάτι παραπάνω από εμφανής στα   παραπάνω παραθέματα από τις Επικούρειες Δόξες, που μας διέσωσε ο Διογένης ο Λαέρτιος και την Επικούρου προσφώνηση. Ο μακάριος βίος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την απόκτηση φίλων γιατί αυτό πάνω από όλα εξασφαλίζει το  αγαθό της ασφάλειας, συμβάλλει στην αταραξία της ψυχής εξασφαλίζοντας διαρκή και σταθερή ηδονή ενώ προσφέρει στήριγμα και παρηγοριά στις δυσκολίες της ζωής, την αρρώστια και τον πόνο καθιστώντας το δεινό ευεκκαρτέριτον.

Η φιλία κατά τον Επίκουρο έχει σαφώς ανταποδοτικά ωφέλιμο υπόβαθρο. Το όφελος για τους φίλους, δεν έχει κανένα στοιχείο εκμετάλλευσης του άλλου και είναι απόλυτα ανταποδοτικός.

«Αυτοί δε δήπου λέγουσιν ως το εύ ποείν ήδιόν εστι του εύ πασχειν.» “ Ότι ούδ΄ηδέως ζήν εστι κατ΄Επίκουρον.” όπως μας διασώζει ο Πλούταρχος που κάθε άλλο παρά συμπαθεί τον Επίκουρο.

Άλλωστε η Φιλία πέρα από το όφελος αλλήλων κίνητρο, για τους επικούρειους αποτελεί από μόνη της Αρετή και σκοπό της ζωής και θεμελιώδες συστατικό της φιλοσοφίας τους. Οι επικούρειοι  προβιβάζουν την φιλία σε Αρετή ισάξια των τεσσάρων λοιπών παραδοσιακών αρχαιοελληνικών Αρετών δηλαδή της φρόνησης, της εγκράτειας, της ανδρείας και της δικαιοσύνης.

Βέβαια ο Επίκουρος συνιστά και στην επιδίωξη της φιλίας, την επιβολή της φρόνησης. Δεν προκρίνει ούτε αυτούς που ρέπουν στην επιφανειακή χωρίς προϋποθέσεις  φιλία, ούτε τους πολύ δύσκολους και καχύποπτους. Αξίζει όμως κανείς να τολμά να διακινδυνεύει πράγματα, προκειμένου να αποκτήσει φίλους.  Θα πρέπει εκείνος πρώτος να τείνει το χέρι και εκείνος πρώτος να προσφέρει την φιλία και την βοήθειά του προκειμένου να κερδίσει την φιλία του άλλου.

Ο Επίκουρος μας συμβουλεύει να προσέχουμε, να μην εκμεταλλευόμαστε τους φίλους μας, να μην επιτρέπουμε αν μας εκμεταλλεύονται, αλλά και να προσβλέπουμε στην βοήθειά τους όταν χρειαστεί δίνοντάς τους την χαρά της προσφοράς και την αίσθηση ότι αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Εάν δεν καταφέρουμε να κρατήσουμε το μέτρο, την τόσο πολύτιμη “μέση οδό”τότε δεν υπάρχει φιλία και διαστρέφεται σε κάτι χυδαία ωφελιμιστική σχέση.

Το μεγαλύτερο άλλωστε κέρδος στην επικούρεια φιλία και βασικό στοιχείο της νέας κοινωνικής συνοχής που ο Επίκουρος προσπαθεί να οικοδομήσει σε μια εποχή κοινωνικής αποσάθρωσης, τόσο όμοιας με την δική μας, είναι το αίσθημα της δύναμης, που μας δίνει η θεώρηση, ότι οι φίλοι μας θα προστρέξουν στα δύσκολα και όχι τόσο αυτή καθ’ αυτή η βοήθεια που θα μας προσφέρουν. Είναι επίσης το αίσθημα ότι και εμείς αποτελούμε σημαντικά πρόσωπα στην ζωή άλλων ανθρώπων. Ο επικούρειος του διαλόγου στο έργο De finibus του Κικέρωνα Τορκουάτος, αφού αναφερθεί στην σπουδαιότητα της φιλίας στην Επικουρική Σχολή συνεχίζει ως εξής:

“ Όπως η αρετή έτσι και η φιλία δεν μπορεί να χωριστεί από την ηδονή. Επειδή η μοναξιά και η ζωή χωρίς φίλους είναι γεμάτη επιβουλές και κινδύνους, η ίδια η λογική υπαγορεύει να εφοδιαστούμε με φιλίες. Εάν τις αποχτήσουμε, ο νους αισθάνεται ασφάλεια. Κι όπως η εχθρότητα, ο φθόνος και η περιφρόνηση αντιμάχονται την ηδονή, έτσι και οι φιλίες  είναι η πιο πιστές εγγυήτριες και γεννήτρες ηδονής τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για τους φίλους.”

Ο επικούρειος όμως στοχασμός επεκτείνεται πέρα από το άτομο και γίνεται ανταποδοτικός αλτρουισμός, γιατί είναι προς όφελος όλων, να εκτιμούμε ο ένας τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του άλλου και να συνεργαζόμαστε στο κοινό ταξίδι στην ευδαιμονία. Για τους επικούρειους λοιπόν ο αλτρουισμός είναι προέκταση του ατομισμού και όχι αντίθετη έννοια όπως έχει επικρατήσει σήμερα να θεωρείται.

Η φιλία έτσι γίνεται όχημα που οδηγεί από την επιδίωξη της  ατομικής  στην επιδίωξη της συλλογικής μακαριότητας και ευδαιμονίας.

Ο Επίκουρος θεωρούσε την Ηδονή σαν αρχή και σκοπό της ευδαιμονίας. Την θεωρούσε σαν πρωταρχικό και συγγενικό αγαθό με τη φύση μας, γιατί μας απαλλάσσει από τον πόνο, την αγωνία, τις λύπες και τους φόβους. Θέτοντας όμως την ηδονή σαν σκοπό της ζωής, δεν εννοούσε τις ηδονές των ασώτων και τις συνηθισμένες απολαύσεις που αναζητούν οι περισσότεροι με τα μεθύσια και τα ξεφαντώματα. Αυτό είναι Ελευθεριότητα δεν είναι ηδονή. Κυρίως εννοούσε την αποφυγή του πόνου –χάσιμο ενέργειας-, συνέπεια της νηφάλιας λογικής, διώχνοντας κάθε φόβο και διαλύοντας φαντασιώσεις που του φέρνουν ταραχή και τον απομακρύνουν από την ευδαιμονία της ζωής – πρόσθεση ενέργειας.

Όταν ο άνθρωπος απαλλάσσεται από αυτά τα δεινά τότε είναι πραγματικά ευτυχισμένος. Τόνιζε δε ότι πραγματικός πλούτος είναι να αρκούμαστε στα λίγα, γιατί αυτά ποτέ δε λείπουν από κανέναν, ενώ τα πολλά είναι και δυσκολοαπόκτητα και δημιουργούν προβλήματα και πόνο -απώλεια ενέργειας.

«Φέρτε μου λίγο νερό και λίγο ψωμί και συναγωνίζομαι και τον Δία σε ευδαιμονία»

Έλεγε και ξανάλεγε ο μεγάλος φιλόσοφος, που όσοι τον γνώρισαν στη συνείδησή τους, τον αγάπησαν και δεν τον αποχωρίστηκαν ποτέ!

Ο Επίκουρος γεννήθηκε το 341-271 π.κ.ε. στην αθηναϊκή αποικία της Σάμου, «Επίκουρος Νεοκλέους και Χαιρεστράτης, Αθηναίος, των δήμων Γαργήττιος, γένους του των Φιλαϊδών… κληρουχησάντων Αθηναίων την Σάμον εκείθι τραφήναι» – Διογένης Λαέρτιος 10,1.  Ίδρυσε την πρώτη του φιλοσοφική σχολή στην Μυτιλήνη και την Λάμψακο πριν μεταφερθεί στην Αθήνα περί τα 306 π.κ.ε..  Κατά την 118-3 Ολυμπιάδα (306) ο Επίκουρος σε ηλικία 36 ετών εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, αγόρασε ένα μικρό κήπο αντί των 80 μνων, όπως μας αναφέρει ο Διογένης Λαέρτιος, μεταξύ της πόλης και της Ακαδημίας. Εκεί ίδρυσε σχολή και δίδαξε το δικό του φιλοσοφικό σύστημα. Η σχολή ονομάστηκε Κήπος. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ο Κήπος του Επίκουρου απέκτησε μεγάλη φήμη, με αποτέλεσμα οι οπαδοί της φιλοσοφίας του να αποκαλούνται «οι εκ του Κήπου».

Στην εξάπλωση της Επικούρειας διδασκαλίας από τη μια συνετέλεσε η αγάπη του Επίκουρου προς τους μαθητές του και ο μειλίχιος χαρακτήρας του, και από την άλλη το πρακτικό πνεύμα της ηθικής του διδασκαλίας, που αποτελούσε όαση στη γεμάτη φαινόμενα διαφθοράς ταραγμένη ελληνική κοινωνία, μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου του Μακεδόνα και τις πολεμικές διαμάχες των διαδόχων του.

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στον Κήπο επιτρέπονταν να εισέλθουν και να παρακολουθήσουν μαθήματα οι πάντες, δηλαδή άνθρωποι κάθε ηλικίας, οποιασδήποτε κοινωνικής θέσης (ακόμα και δούλοι), κάθε οικονομικής κατάστασης ή μόρφωσης, και ανεξαρτήτως φύλου.

Τη γυναίκα παρ’ όλη τη χαμηλή της θέση στην αθηναϊκή κοινωνία, ο Επίκουρος την τίμησε μέσα στον Κήπο. Μαζί με άνδρες φιλοσοφούσαν και αρκετές γυναίκες. Αυτό μάλιστα αποτελεί αποκλειστική πρωτοτυπία του Κήπου. Ο Επίκουρος ήταν ο πρώτος που είδε ισότιμα με τον άνδρα την γυναίκα. Ο Επίκουρος Αθηναίος φιλόσοφος είναι γνωστός στις πλατιές μάζες για την ισότητα των δύο φύλων, καθώς και για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για την στάση του αυτή όμως, όπως ήταν φυσικό κατηγορήθηκε και διώχθηκε.

Ο βιογράφος του Επίκουρου Διογένης Λαέρτιος για να αποδείξει την ακεραιότητα και την αρετή του παραθέτει τις παρακάτω αποδείξεις:

Πρώτον ότι η πατρίδα του αναγνώρισε τις ευεργεσίες του και τον τίμησε με χάλκινους ανδριάντες, και δεύτερον ότι το πλήθος των μαθητών του ήταν τεράστιο, και όσοι έρχονταν σ’ αυτόν έμεναν γοητευμένοι και δεν τον πρόδιδαν ποτέ. Αφού δίδαξε στους μαθητές του και τους φίλους του ο Επίκουρος επί 36 χρόνια στον Κήπο, πέθανε στην Αθήνα κατά την 127-3 Ολυμπιάδα (το 270 π.x.), σε ηλικία 72 ετών μετά από αφόρητους πόνους, τους οποίους υπέμενε επί δεκατέσσερις ημέρες με μεγάλη καρτερία. Την τελευταία μέρα της ζωής του μέσα σε φρικτούς πόνους γράφει στον νεανικό του φίλο Ιδομενέα ζητώντας να αναλάβει εκείνος πλέον την φροντίδα των παιδιών του πεθαμένου φίλου τους Μητρόδωρου.

Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει: “Μάρτυρες της αξεπέραστης καλοσύνης του ανθρώπου αυτού προς τους πάντες, είναι τόσο η ίδια του η πατρίδα που τον τίμησε με ορειχάλκινους ανδριάντες, όσο και οι φίλοι του, τόσο πολυάριθμοι σε όλες τις πόλεις που είναι αδύνατο να μετρηθούν, αλλά και όσοι τον γνώρισαν προσωπικά και γοητεύτηκαν από τις σειρήνες της διδασκαλίας του.”

Και ο Δημόκριτος ο Αβδηρίτης που του ενέπνευσε την ατομική θεωρία έγραψε θαρρείς  για αυτόν το παρακάτω απόφθεγμα: 

«Σοφώ ανδρί πάσα γή βατή. Αγαθής γαρ ψυχής πατρίς ο ξύμπας κόσμος».

Ο Επίκουρος χώριζε τη φιλοσοφία του σε τρία μέρη α) Κανονική ή περί κριτηρίου (θεωρία της γνώσης), β) Φυσική (υλιστική φιλοσοφία), γ) Ηθική (τρόπος ζωής). Την κανονική ή λογική φιλοσοφία, που την θεωρούσε επιστήμη της γνώσης, συνήθως την δίδασκε μαζί με τη φυσική. Τα κατέτασσε μάλιστα μ’ αυτή τη σειρά, έτσι ώστε η λογική να χρησιμεύει ως εισαγωγή στη φυσική και στη συνέχεια οι δύο αυτές να βοηθούν στην κατανόηση της ηθικής, που ήταν και η κύρια διδασκαλία.

Το ύψιστο αγαθό για τον Επίκουρο είναι ίδια η ζωή, η ζωή πάνω στη γη, γιατί άλλη δεν υπάρχει. Η ευτυχισμένη ζωή θεμέλιο της οποίας είναι η γαλήνη της ψυχής, η αταραξία, όπως έλεγε, και η μετρημένη απόλαυση των αγαθών. Ο Επίκουρος στήριξε τη Φυσική του θεωρία στον Δημόκριτο «ατομική Θεωρία». Θεμελιώδεις αρχές της επικούρειας φυσικής είναι ότι τίποτε δεν δημιουργείται από το τίποτα (Ουδέν γίγνεται εκ του μη όντος), καθώς και ότι κανένα πράγμα κατά τη διάλυσή του δεν καταλήγει στην πλήρη ανυπαρξία (αρχή της διατήρησης της ύλης).

Στόχος της διδασκαλίας του Επίκουρου ήταν να χαρίσει στους ανθρώπους μια καινούργια ελευθερία, όχι πολιτική ή κοινωνική, αλλά ατομική ελευθερία. Δηλαδή, να τους απελευθερώσει από τους φόβους και τις ανησυχίες τους να τους κάνει αυτάρκεις και ικανούς να κατακτήσουν την ψυχική γαλήνη.

Σκοπός του Βίου είναι η «Ηδονή», καθώς και η αποφυγή των σωματικών παθών. Κύριο μέσο για την επίτευξή της θεωρείται η Φρόνηση, η οποία εγγυάται ότι δεν θα υπάρχει κατακυρίευση της απόλαυσης. Ο Επίκουρος θεωρούσε την πνευματική ηδονή πολύ πιο σημαντική από τη σωματική. Ο νους όχι μόνο μοιράζεται τις ηδονικές αισθήσεις του σώματος τη στιγμή που τις βιώνει, αλλά αντλεί ευχαρίστηση από την ανάμνηση περασμένων ηδονών και την προσδοκία μελλοντικών.

Η πνευματική ηδονή μπορεί να υπερκεράσει τον σωματικό πόνο. Ο νους μπορεί να προσβληθεί από μη αναγκαίες επιθυμίες, κυρίως την επιθυμία για πλούτη (φιλαργυρία), και την επιθυμία για δύναμη ή για εξουσία και δόξα (φιλοδοξία). Και οι δύο δεν έχουν όριο. Είναι αδύνατον να ικανοποιηθούν, άρα συνεπάγονται πόνο και επομένως πρέπει να εξαλειφθούν. Εξ ου και η δήλωση του Επίκουρου

“η φτώχια, αν μετρηθεί με βάση τον φυσικό σκοπό της ζωής, είναι μεγάλος πλούτος, ενώ τα αμέτρητα πλούτη σημαίνουν μεγάλη φτώχια”. Επίσης έλεγε: “φτώχια δεν είναι να έχεις λίγα αλλά να λαχταράς περισσότερα». και η συμβουλή του προς τον Ιδομενέα: «Αν θες να κάνεις πλούσιο τον Πυθοκλή, μη του δίνεις περισσότερα χρήματα, περιόρισε τις επιθυμίες του».

Επίσης, ο Επίκουρος συμβούλευε τους μαθητές του να απέχουν από τη δημόσια ζωή (να μείνουν στην αφάνεια) και κατ’ επέκταση την πολιτική (Λάθε βιώσας), γιατί η συμμετοχή με τα κοινά, θα προκαλέσει συμβιβασμούς και αντιπαλότητα, με αποτέλεσμα να τους πληγώσει και κατά συνέπεια να χάσουν την ηρεμία τους και την αταραξία τους. Βέβαια ο δάσκαλος είπε ότι αν κάποιος καίγεται από την επιθυμία ν’ ασχοληθεί με τα πολιτικά δρώμενα, τότε να το κάνει, γιατί ο πόνος της στέρησης θα είναι μεγαλύτερος από αυτόν της ενασχόλησης.

Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει πώς όλα όσα αρνητικά λέχθηκαν για τον Επίκουρο ήταν συκοφαντίες, διότι ήταν άνθρωπος απλός και λιτός, δεν έπινε, δεν ανακατευόταν στην πολιτική, αγαπούσε την πατρίδα του και δεν φοβόταν τους θεούς.

Ο Πλούταρχος αναφέρει πως ο Επίκουρος τιμούσε τον Δημόκριτο, γιατί είχε αγγίξει πριν από τον ίδιο την ορθή γνώση, και ότι το σύνολο της διδασκαλίας του είχε ονομαστεί Δημοκρίτειο, επειδή ο Δημόκριτος βρήκε τις πρώτες αρχές της φυσικής φιλοσοφίας. Ο ιδρυτής του Κήπου, Επίκουρος, θεωρούσε πως η θεωρητική ενασχόληση δεν είχε σκοπό την αύξηση των γνώσεων αλλά την εξυπηρέτηση της ευδαίμονος ζωής.

Ευδαίμων ζωή δεν είναι η θεωρητικά ενάρετη ζωή αλλά εκείνη που συνεπάγεται μείωση του πόνου, κατασίγαση της ανησυχίας και της ταραχής και γαλήνευση της ψυχής.

Οι απόψεις του Επίκουρου για την ψυχή και ξεχωριστά για την μελλοντική της τύχη έκαναν βαθιά εντύπωση στη μορφωμένη τάξη του ελληνορωμαϊκού κόσμου, χαιρετίστηκαν με ανακούφιση σαν η τελευταία λέξη της επιστήμης. Ο Ρωμαίος πατρίκιος, ο Τίτος Λουκρήτιος Κάρος έψαλε με θέρμη τα διδάγματα του Έλληνα σοφού, του πρώτου θνητού που τόλμησε ν’ αντικρίσει το μυστήριο της σκοτεινής και απειλητικής θρησκείας και έμαθε τους ανθρώπους να μη φοβούνται τους θεούς και να καταφρονούν το θάνατο.

Ο Επίκουρος ήταν γόνιμος συγγραφέας. Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει σαράντα ένα τίτλους, των καλύτερων βιβλίων του Επίκουρου, με κυριότερο το «Περί φύσεως», που περιελάμβανε 37 βιβλία. Επίσης αναφέρει πως τα συγγράμματά του κάλυπταν τριακόσιους κυλίνδρους και ότι ξεπέρασε κατά πολύ όλους τους προηγούμενους συγγραφείς. Τις πληροφορίες που αφορούν τις λεπτομέρειες της θεωρίας του Επίκουρου, τις αντλούμε σε μεγάλο βαθμό από δευτερεύουσες πηγές, επειδή τα έργα του χάθηκαν εξ αιτίας της αντίθεσής του με τον χριστιανισμό και την κάθε είδους εξουσία.

Η πιο σημαντική από αυτές είναι ο ρωμαίος ποιητής Λουκρήτιος, που έγραψε δύο αιώνες μετά τον Επίκουρο το ποίημά του De rerum natura (Για τη φύση των πραγμάτων). Ένα μεγαλόπνοο έργο, που
γράφτηκε πριν από την Αινειάδα και τη συναγωνίζεται ως λογοτεχνικό αριστούργημα. Τα έξι βιβλία του ποιήματος εκθέτουν με πολλές λεπτομέρειες τα επικούρεια επιχειρήματα που αφορούν τα βασικά συστατικά των πραγμάτων, την κίνηση των ατόμων, τη δομή του σώματος και του νου, τις αιτίες και τη φύση της αίσθησης και της σκέψης, την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού και τα φυσικά φαινόμενα.

Βασικές Αρχές της Φιλοσοφίας του Επίκουρου

• - Τίποτα δεν δημιουργείται εκ του μη όντως.
• - Τα πάντα είναι δομημένα από άφθαρτα άτομα.
• - Τα αντικείμενα γίνονται αντιληπτά σ`εμάς επειδή εκπέμπουν εικόνες διαμέσου του παρεμβαλλόμενου διαστήματος.
• - Υπάρχουν άπειροι κόσμοι διαφορετικοί και όμοιοι με τον δικό μας στο αχανές σύμπαν.
• - Η φύση αυτού που αποκαλούμε «ψυχή» είναι εντέλει μια σωματική οντότητα, που δεν επιβιώνει μετά τον θάνατο μας εφόσον διασπάται στα δομικά της στοιχεία (άτομα) τα οποία διασκορπίζονται.
• - Δεν υπάρχει Θεία Πρόνοια, οι Κόσμοι δημιουργήθηκαν από την χαοτική μη κατευθυνόμενη κίνηση ατόμων.
• - Οι Θεοί δεν επεμβαίνουν στον Κόσμο, δεν μας ανταμείβουν για τις λατρείες μας ούτε μας τιμωρούν για τις πράξεις μας, τους είμαστε αδιάφοροι. Το αντίθετο θα ήταν ασύμβατο με την ζωή αταραξίας και ευτυχίας που απολαμβάνουν. Γι’ αυτούς είναι σαν να μην υπάρχουμε.

Στο De Rerum Natura (για τη φύση των πραγμάτων), ένα ποιητικό έργο γραμμένο πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια, ο Ρωμαίος Λουκρήτιος λέει για τον Επίκουρο.

Καθώς η ανθρωπότητα χαμένη
Σ’ ολη τη γης κοίτωταν νικημένη.

Εμπρός στα μάτια ολονών, απ’ τη Θρησκεία-που
Την κεφαλή επρόβαλε μέσα απ’ τους ουρανούς.

Σκιάζοντας με την όψης της, της φρίκης, τους θνητούς.

Ένας Έλληνας ήταν αυτός που πρώτος τόλμησε ν’ αψηφήσει
Και σήκωσε μάτια θνητά τον τρόμο ν’ αντικρύσει.

Αυτόν π’ ούτε η δόξα των Θεών, μήδε η βοή του κεραυνού,
Μήτε τ’ αστροπελέκι του ανταριασμένου ουρανού.

Τον’ εταπείνωνε μα τον τσινούσε με μήνιν πυρωμένη
η ατρόμητη καρδιά του να είναι η πρώτη που οργισμένη.

Τις πύλες που είχαν μανταλώσει αυτοί της
Φύσης της αρχαίας να τσακίσει.

Το υπέρτατο αγαθό λοιπόν στην επικούρεια ηθική είναι η ευτυχισμένη ζωή και μπορεί να επιτευχθεί εύκολα ακολουθώντας ένα σύστημα επιλογών και αποφυγών.

«Για κάθε σου επιθυμία πρέπει να θέτεις το ερώτημα: τι θα μου συμβεί αν γίνει αυτό που επιθυμώ; Και τι αν δεν γίνει;» «Είναι αδύνατο να ζήσεις ηδονικά, αν η ζωή σου δεν έχει φρόνηση, ομορφιά και δικαιοσύνη` κι είναι αδύνατο να`χει η ζωή σου ομορφιά, δικαιοσύνη και φρόνηση, αν δεν έχει και χαρά. Όποιος δεν τα διαθέτει αυτά δεν μπορεί να ζει ευτυχισμένα»

Το να αρκείται κανείς σ`αυτά που έχει, το θεωρώ πολύ σπουδαίο αγαθό: όχι για να αρκούμαστε σώνει και καλά στα λίγα, αλλά για να αρκούμαστε στα λίγα όταν λείπουν τα πολλά, με την γνήσια πεποίθηση ότι την πολυτέλεια την απολαμβάνουν πολύ καλύτερα οι άνθρωποι που δεν την έχουν ανάγκη… μας προετοιμάζει να σταθούμε άφοβοι μπροστά στα παιχνίδια της τύχης.»

Ο μεγαλύτερος καταστροφέας της ευτυχίας κατά τον Επίκουρο είναι το άγχος για το μέλλον, ειδικά ο φόβος των Θεών και του Θανάτου. Εάν κάποιος μπορέσει να εξορίσει τον φόβο για το μέλλον και να αντιμετωπίσει το μέλλον με την πεποίθηση ότι η επιθυμίες του θα ικανοποιηθούν, τότε μπορεί να επιτύχει την αταραξία! Την πιο αξιοζήλευτη κατάστασή που μπορεί να φτάσει κανείς.

Γνωστή είναι η τετραφάρμακος, δηλαδή οι τέσσερις «αρχές» που πρόβαλλε ο Επίκουρος:

«Άφοβον ο θεός, ανύποπτον ο θάνατος και ταγαθόν μεν εύκτητον, το δε δεινόν ευκαρτέρητον.» – Φιλόδημος (επικούρειος φιλόσοφος)

και σε νεοελληνική απόδοση.

Ο θεός δεν είναι για φόβο (διότι ο Ενεργοποιημένος Άνθρωπος είναι ανώτερος από κάθε θεό), ο θάνατος δεν προκαλεί ανησυχία (διότι μπορεί να ξεγελαστεί, αν γίνει φίλος) και το καλό (ό,τι πραγματικά χρειαζόμαστε και είναι σημαντικό) εύκολα αποκτιέται, το δε κακό αντέχεται (ό,τι μας κάνει να υποφέρουμε, εύκολα μπορούμε να το αντέξουμε).

Τὸ φρικωδέστατον οὖν τῶν κακῶν ὁ θάνατος οὐθὲν πρὸς ἡμᾶς͵ ἐπειδήπερ ὅταν μὲν ἡμεῖς ὦμεν͵ ὁ θάνατος οὐ πάρεστιν͵ ὅταν δὲ ὁ θάνατος παρῇ͵ τόθ΄ ἡμεῖς οὐκ ἐσμέν. οὔτε οὖν πρὸς τοὺς ζῶντάς ἐστιν οὔτε πρὸς τοὺς τετελευτηκότας͵ ἐπειδήπερ περὶ οὓς μὲν οὐκ ἔστιν͵ οἳ δ΄ οὐκέτι εἰσίν.

“Το πιο φοβερό από τα κακά, ο θάνατος, δεν είναι τίποτε για εμάς – στον βαθμό που όσο υπάρχουμε, δεν είναι παρών· κι όταν πάλι είναι παρών εκείνος, τότε δεν υπάρχουμε εμείς. Άρα ο θάνατος δεν υπάρχει ούτε για τους ζωντανούς ούτε για τους πεθαμένους – εφόσον για τους πρώτους δεν υπάρχει, ενώ οι άλλοι δεν υπάρχουν πια.”

Ο Επίκουρος έγραφε πως δεν συμπαθεί την λατρεία και τις αντιλήψεις των Ελλήνων περί των αρχαίων θεών, η φιλοσοφία του είναι γνήσιος ελληνικός πολιτισμός. Ο Επίκουρος γράφει:

«εγώ όσα πράγματα γνωρίζω, το πλήθος τα αποδοκιμάζει, κι όσα το πλήθος επιδοκιμάζει, εγώ δεν τα γνωρίζω καθόλου»

Η Φιλοσοφία του Επίκουρου απλώθηκε σε όλο τον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο και έδωσε Δύναμη Ψυχής σε αμέτρητους ανθρώπους ως το τέλος των αρχαίων χρόνων. Ομάδες από Επικούρειους υπήρχαν σε πολλές πόλεις και τα βιβλία τους έβρισκαν παντού φίλους. Δυστυχώς με την έλευση του Μεσαίωνα ο Επικουρισμός παρήκμασε και σχεδόν όλα τα γραπτά του Επίκουρου καταστράφηκαν από τις Χριστιανικές ορδές γιατί οι ιδέες του θεωρήθηκαν αιρετικές…! Έτσι είναι, όταν έρχεται η νύχτα με τα σκοτάδια της το φως αποχωρεί.

Ο Επικούρεια φιλοσοφία έγινε γνωστή τον μεσαίωνα μέσω του Κικέρωνα και των πατέρων της Εκκλησίας που με την αρνητική τους στάση και την πολεμική εναντίον του Επίκουρου. Ειδικότερα τον
Μεσαίωνα και τα πρώτα χρόνια της Αναγέννησης το να είναι κάποιος Επικούρειος σήμαινε ότι απέρριπτε την θεία πρόνοια και την αθανασία της ψυχής.

Πρέπει να σημειώσουμε ακόμη ότι και ο Βολτέρος μίλησε με μεγάλη συμπάθεια για την Επικούρεια φιλοσοφία, αφού είπε τα εξής: «Ο Επίκουρος υπήρξε για την εποχή του μέγας άνθρωπος. Είδε εκείνο το οποίο ο Καρτέσιος έθετε υπό αμφισβήτηση, αλλά το δέχθηκε ο Γκασσεντί και το απέδειξε ο Νεύτων, ότι δηλαδή δεν μπορεί να υπάρχει κίνηση αν δεν υπάρχει κενός χώρος».

Ο μεγάλος ποιητής της Ρώμης Λουκρίτιος τον αποθεώνει.

• Είναι, λέει ο Επίκουρος, ο πρώτος Έλλην που κοίταξε κατάματα τον ουρανό χωρίς φόβο, δίδαξε στους ανθρώπους την αληθινή ουσία των πραγμάτων και τους λύτρωσε από το άγχος που είχαν σπείρει στα στήθη τους οι μύθοι.

 

• Εσένα στολίδι του γένους των Ελλήνων, που πρώτος μπόρεσες να υψώσεις φως λαμπρό μες σε φρικτά σκοτάδια και φανέρωσες τις χάρες της ζωής, εσένα ακολουθώ, και στα δικά σου χνάρια πάνω τα πόδια μου πατούν, όχι για να σε πραβγώ, αλλά από αγάπη και πόθο να σε μιμηθώ. [Εγκώμιο για τον Επίκουρο. Λουκρήτιος (ΙΙΙ. 1-6)]

Ο Σενέκας, μολονότι στωικός, τελειώνει τις περισσότερες από τις «Ηθικές επιστολές» του με ένα επικούρειο γνωμικό. Ο σκεπτικός Σέξτος Εμπειρικός, που ένιωθε ότι βρισκόταν πιο κοντά στην Επικούρεια φιλοσοφία από ότι στις άλλες δογματικές φιλοσοφικές σχολές, πρόσφερε ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στην γνώση μας για τον επικούρειο εμπειρισμό.

Ανακεφαλαιώνοντας, η ευτυχία έγκειται στην ηρεμία του νου. Οι πρωταρχικές προϋποθέσεις για την πνευματική γαλήνη είναι ο περιορισμός των επιθυμιών και η αποδέσμευση από τα πλούτη και τις τιμές και μια ακλόνητη, δύναμη, αυτοπεποίθηση, αφοβία, όσον αφορά τους θεούς, τον πόνο και τον θάνατο. Επίκουρος

Ο Θουκυδίδης, ο τρωικός πόλεμος και η έννοια του μύθου

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ομηρικά έπη κινούνται περισσότερο στο μύθο παρά στην ιστορική πραγματικότητα. Κι αυτό είναι απολύτως εύλογο, αφού η έννοια έπος, εξ’ ορισμού, εμπεριέχει την υπερβολή: «έπος: ποιητική σύνθεση μακρόπνοης έμπνευσης και μεγάλης έκτασης με διαπλεκόμενες ιστορίες, που εξυμνεί με θριαμβολογική, εγκωμιαστική και συχνά εξωραϊστική διάθεση γνωστά κατορθώματα ηρώων, θεών και ηγεμόνων». (Από το λεξικό του Μπαμπινιώτη). Το έπος αποσκοπεί στην τέρψη. Το έπος αφορά την ψυχαγωγική δυναμική της ομήγυρης που τρέφεται με μύθους. Δεν υπάρχει τίποτε πιο εκτονωτικό, πιο εξισορροπητικό, πιο εξυψωτικό και ταυτόχρονα πιο καταπραϋντικό από τον

ομαδικό μύθο. Γι’ αυτό οι ραψωδοί συνδέονται με τα πανηγύρια. Γιατί τα πανηγύρια συνδέονται με το ξέφρενο, δηλαδή με τη συναισθηματική απελευθέρωση. Ο μύθος είναι η πύλη αυτού του μηχανισμού. Είναι η μυσταγωγία της ομαδικότητας, που λειτουργεί σχεδόν ενορατικά, σαν παραίσθηση από κοινού, σαν συμμετοχικό ξεπέρασμα του εαυτού, σαν άνευ όρων παράδοση, σαν συλλογική – στα όρια του μεταφυσικού – εμπειρία. Κι αυτό ακριβώς είναι η φυγή. Μιλάμε για τη φυγή της ατομικότητας, που θέλει, έστω για λίγο, να ενωθεί με τους άλλους. Κι όσο πιο ζωντανά αναπαρίσταται ο μύθος, τόσο πιο αληθινός είναι. Η αλήθεια του μύθου δεν είναι παρά το μέτρο έντασης της φυγής. Στόχος του μύθου η στιγμιαία απώλεια της συνείδησης που διαχέεται μέσα στις συνειδήσεις των φανταστικών άλλων που διαμορφώνουν την εξέλιξή του. Κι από εδώ ξεκινά η διάπλαση. Γιατί η ταύτιση και η αποστροφή που μοιραία γεννάται, ως συναισθηματική συμμετοχή, δεν είναι η ασύνειδη επαναφορά του εαυτού που υπογείως καλείται να πάρει θέση, αλλά η επιβολή του μύθου που εξαναγκάζει το κοινό να ενταχθεί στο διαδραματιζόμενο γίγνεσθαι. Οι συγκρούσεις της φαντασιακής κοσμογονίας γίνονται υπόθεση προσωπική, αφού, με το ξεπέρασμα του εαυτού, όλα είναι  προσωπικά, μετατρέποντας το μύθο σε βιωματική συνθήκη. Το βίωμα του μύθου είναι η μεγαλύτερη συναισθηματική είσπραξη, που μόνο ως ταύτιση μπορεί να ερμηνευτεί και που αποκτά ολοφάνερες παιδαγωγικές διαστάσεις, μετουσιώνοντας το φαντασιακό σε ρυθμιστικό παράγοντα συμπεριφοράς με τη διάπλαση των επιθυμιών κατά τα προβαλλόμενα πρότυπα. Γι’ αυτό τα ομηρικά έπη αποτέλεσαν την πιο αξιόπιστη εκπαιδευτική ύλη στην αρχαία Αθήνα. Γι’ αυτό εξακολουθούν να έχουν περίοπτη θέση και στα σημερινά σχολεία. Γιατί καθιστούν σαφές ότι το καλό ταυτίζεται με την ανδρεία, τη φιλοπατρία κτλ και ότι το λάθος ταυτίζεται με τη δειλία, τον εγωισμό κτλ. Μπροστά σ’ αυτή την οπτική η αλήθεια έχει ελάχιστη σημασία.

Chryses pleading with Agamemnon for his daughter (360–350 BC)

Αν όμως ο μύθος ταυτίζεται με την τέχνη, η αλήθεια ταυτίζεται με την επιστήμη. Κι αν η ιστορία είναι η αναζήτηση της αλήθειας για τα γεγονότα του παρελθόντος τότε δεν έχει άλλη επιλογή από να αποκτήσει επιστημονικές διαστάσεις, που μόνο μεθοδολογικά μπορούν να εξασφαλιστούν. Κι εδώ ακριβώς ξεκινά ο ρόλος του Θουκυδίδη: «Ο Θουκυδίδης ο Αθηναίος έγραψε την ιστορία του πολέμου των Πελοποννησίων και των Αθηναίων, πώς πολέμησαν μεταξύ τους, αρχίζοντας να γράφει αμέσως μόλις ξέσπασε, γιατί προέβλεψε και πως μεγάλες διαστάσεις θα πάρει και πιο αξιόλογος απ’ όλους τους προηγούμενους θα είναι». (Βιβλίο πρώτο, παράγραφος ένα, σε μετάφραση του Α. Γεωργοπαπαδάκου). Ο Θουκυδίδης προφανώς πέρασε τα πρώτα εφτά χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου στην Αθήνα και γνώριζε τα γεγονότα από πρώτο χέρι, έχοντας ακούσει τους λόγους του Περικλή και τις συζητήσεις για την Πύλο και τη Μυτιλήνη. Όταν το 424 π.Χ εξορίστηκε για 20 χρόνια λόγω της απώλειας της Αμφίπολης, κατέφυγε στα κτήματά του στη Θράκη κι αφιερώθηκε στη συγγραφή της ιστορίας του πολέμου καθορίζοντας για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα τις βασικές αρχές της επιστημονικής ιστοριογραφίας: «Τις πράξεις που στη διάρκεια του πολέμου έγιναν, δεν έκρινα σωστό να τις γράψω βασισμένος στις πληροφορίες του πρώτου τυχόντα ούτε όπως εγώ νόμιζα, αλλά αφού ερεύνησα με κάθε δυνατή ακρίβεια για την καθεμιά, τόσο για κείνες που ο ίδιος ήμουν παρών όσο και για κείνες που μάθαινα από άλλους. Και η εξακρίβωση γινόταν δύσκολα, γιατί οι αυτόπτες μάρτυρες δεν έλεγαν τα ίδια για το ίδιο περιστατικό, αλλά καθένας ανάλογα με τη συμπάθειά του για τη μια ή την άλλη παράταξη ή καταπώς θυμόταν. Κι όσο στο να ακούει κανείς την αφήγησή μου, επειδή λείπει απ’ αυτήν το μυθικό, ίσως θα φανεί λιγότερο ευχάριστη. Όσοι όμως θα θελήσουν να γνωρίσουν με ακρίβεια αυτά που έγιναν κι εκείνα που, σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση, θα γίνουν κάποτε ξανά τέτοια ή παρόμοια τούτοι να κρίνουν το έργο μου ωφέλιμο θα μου είναι αρκετό. Το έργο έχει γραφτεί πιο πολύ σαν μελέτημα παντοτινό παρά σαν πρόσκαιρο ανάγνωσμα για να τα’ ακούν κάποιοι ευχάριστα». (Βιβλίο πρώτο, παράγραφος 22, μετάφραση Α. Γεωργοπαπαδάκος). Ο Θουκυδίδης ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι δεν γράφει για τέρψη, αλλά για την αλήθεια. Όμως και πάλι βρισκόμαστε μπροστά στο διδακτικό – παιδαγωγικό στοιχεία που θα ωφελήσει την ανθρωπότητα, αφού, για τον Θουκυδίδη, η ιστορία κινείται από νόμους που την υποχρεώνουν να επαναλαμβάνει «τέτοια ή παρόμοια» και που κινούνται «σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση». Κι αυτό ακριβώς ενδιαφέρει τον Θουκυδίδη, η ανθρώπινη φύση. Γιατί η επίσημη καταγραφή της ιστορίας δεν είναι τίποτε άλλο από τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα στα διάφορα ιστορικά ερεθίσματα που όσο περισσότερο τα μελετά κανείς, τόσο περισσότερο διαπιστώνει ότι μοιάζουν.

Χάρτης της ομηρικής Ελλάδα

Ο Θουκυδίδης δεν εμπιστεύεται τα γεγονότα «όπως τα τραγούδησαν οι ποιητές, που τα μεγαλοποίησαν και τα στόλισαν, ή όπως τα εκθέσανε οι λογογράφοι, που περισσότερο ζήτησαν να τέρψουν τους ακροατές τους παρά να τους πουν την αλήθεια….». (βιβλίο πρώτο, παράγραφος 21). Εξάλλου γνωρίζει καλά ότι οι άνθρωποι είναι απολύτως επιρρεπείς στους μύθους: «Υπάρχουν και πολλά άλλα πράγματα, ακόμα και σύγχρονα κι όχι ξεχασμένα από την πολυκαιρία, για τα οποία κι οι άλλοι Έλληνες έχουν γνώμες σφαλερές, όπως λόγου χάρη ότι οι βασιλείς των Λακεδαιμονίων δεν έχουν μία ψήφο ο καθένας, αλλά δύο, κι ότι στο στρατό της Σπάρτης υπάρχει λόχος Πιτανάτης που ποτέ δεν υπήρξε. Τόσο λίγο ταλαιπωρούνται οι πολλοί να αναζητήσουν την αλήθεια και πιο πολύ κλίνουν να δεχτούν τα έτοιμα». (βιβλίο πρώτο, παράγραφος 20).

Τον τρωικό πόλεμο ο Θουκυδίδης τον συγκαταλέγει στην αρχαιολογία. Όταν ο Μίνωας οργάνωσε το ναυτικό και πολέμησε την πειρατεία, καθιστώντας τις θάλασσες ασφαλέστερες, άρχισαν να ακμάζουν τα παράλια. Υπήρχε ευημερία και κάποιοι «πλούσιοι έχτισαν τείχη γύρω από τις πόλεις τους. Γιατί επιθυμώντας τα κέρδη, κι οι φτωχότεροι δέχονταν την εξάρτηση από τους πιο δυνατούς, κι οι δυνατότεροι, διαθέτοντας πλούτο, έκαναν υποτελείς τους τις μικρότερες πόλεις. Βρίσκονταν πια σ’ αυτή την κατάσταση, όταν, αργότερα, έκαμαν την εκστρατεία εναντίον της Τροίας». (βιβλίο πρώτο παράγραφος 8). Το ιμπεριαλιστικό παιχνίδι της ισχύος ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για να περάσουμε στον τρωικό πόλεμο: «Ο Αγαμέμνονας, κατά τη γνώμη μου, κατόρθωσε να συγκεντρώσει τις δυνάμεις για την εκστρατεία εναντίον της Τροίας, κυρίως επειδή ήταν ο πιο δυνατός από τους άλλους ηγεμόνες, κι όχι επειδή οι μνηστήρες της Ελένης, που έγινε αρχηγός τους, είχαν δεσμευτεί με τους όρκους τους οποίους είχαν κάνει στον Τυνδάρεο», και συμπληρώνει: «Αφού παρέλαβε την κληρονομιά αυτή ο Αγαμέμνονας και ταυτόχρονα απέκτησε ναυτικό ισχυρότερο από οποιουδήποτε άλλου, μπόρεσε κατά τη γνώμη μου να κάμει εκστρατεία κι όσοι τον ακολούθησαν, το ‘καμαν περισσότερο από φόβο παρά από φιλοφροσύνη. Είναι, εξάλλου, φανερό πως αυτός πήρε μέρος στην εκστρατεία έχοντας τα πιο πολλά καράβια κι ότι έδωσε και στους Αρκάδες, όπως αναφέρει ο Όμηρος, αν μπορεί κανείς να βασιστεί στη μαρτυρία του….. Αν, λοιπόν, ο Αγαμέμνονας δεν είχε κάποιο αξιόλογο ναυτικό, δε θα μπορούσε, μια και ήταν στεριανός, να εξουσιάζει νησιά, εκτός από τα κοντινά του, που δεν είναι πολλά. Κι απ’ αυτήν την εκστρατεία πρέπει να συμπεράνει κανείς ποια ήταν η κατάσταση πρωτύτερα». (βιβλίο πρώτο, παράγραφος 9). Ο Θουκυδίδης, ορίζει από την αρχή τα οικονομικά συμφέροντα ως την κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Γι’ αυτό κάνει λόγο για ανθρώπινα πάθη. Γιατί δεν υπάρχουν ούτε θεϊκές παρεμβάσεις, ούτε παιχνίδια της μοίρας, ούτε τυχαία περιστατικά. Μόνο η μάχη της εξουσίας, δηλαδή ο ανθρώπινος παράγοντας. Όμως η απομυθοποίηση του τρωικού πολέμου αφορά και το κομμάτι των καθαυτό πολεμικών επιχειρήσεων: «Κι αν ακόμη θα πρέπει να δώσουμε κι εδώ πίστη στον Όμηρο, ο οποίος, σαν ποιητής, είναι φυσικό να τη μεγαλοποίησε, και πάλι η εκστρατεία αυτή ήταν φανερά κατώτερη από τις σημερινές. Αναφέρει λοιπόν ο ποιητής πως από τα χίλια διακόσια καράβια που πήραν μέρος στην εκστρατεία, των Βοιωτών είχαν εκατόν είκοσι άντρες το καθένα και του Φιλοκτήτη πενήντα, θέλοντας να δείξει έτσι, κατά τη γνώμη μου, τα πιο μεγάλα και τα πιο μικρά. Οπωσδήποτε στον κατάλογο των καραβιών δεν αναφέρει πλοία άλλου μεγέθους. Ότι, εξάλλου, όλοι οι άντρες ήταν ταυτόχρονα κωπηλάτες και πολεμιστές το μνημονεύει, όταν μιλά για τα καράβια του Φιλοκτήτη. Εδώ λέει ότι όλοι οι κωπηλάτες ήταν και τοξότες. Επιβάτες, εκτός από τους βασιλιάδες και τους σπουδαιότερους αξιωματούχους, δεν είναι πιθανό να βρίσκονταν πολλοί πάνω στα πλοία, μια και επρόκειτο να περάσουν πέλαγος φορτωμένα πολεμικό υλικό κι εξάλλου δεν είχαν κατάστρωμα, αλλά ήταν φτιαγμένα με τον παλιό τρόπο, σαν τα πειρατικά. Αν λοιπόν πάρει κανείς το μέσον όρο των μεγαλύτερων και των μικρότερων καραβιών, δεν φαίνεται να ήταν πολλοί όσοι έλαβαν μέρος στην εκστρατεία, μια και στάλθηκαν σ’ αυτήν πολεμιστές από ολόκληρη την Ελλάδα. Αιτία γι’ αυτό ήταν όχι τόσο η έλλειψη ανθρώπων όσο η έλλειψη χρημάτων. Γιατί από ανεπάρκεια εφοδίων είχαν φέρει λίγο στρατό, τόσο μόνον όσον έλπιζαν ότι θα μπορούσε να συντηρηθεί επιτόπου πολεμώντας. Κι όταν αποβιβάστηκαν και νίκησαν στην πρώτη μάχη (αυτό είναι φανερό, γιατί αλλιώς δε θα μπορούσαν να προστατέψουν με τείχος το στρατόπεδό τους) και τότε δεν φαίνεται να χρησιμοποίησαν όλες τους τις δυνάμεις, αλλά από έλλειψη τροφίμων, επιδόθηκαν στην καλλιέργεια της Χερσονήσου και σε διαρπαγές. Εξ’ αιτίας αυτής της διασποράς των δυνάμεών τους μπόρεσαν οι Τρωαδίτες να αντέξουν δέκα ολόκληρα χρόνια στον πόλεμο, αφού ήταν ισόπαλοι με τις ελληνικές δυνάμεις που κάθε φορά έμεναν στο στρατόπεδο. Αν, αντίθετα οι Έλληνες είχαν έρθει έχοντας αποθέματα τροφίμων και αντί να ασχολούνται με τη γεωργία και τη διαρπαγή, πολεμούσαν συνέχεια όλοι μαζί, εύκολα, χάρη στην υπεροχή τους στις μάχες, θα είχαν κυριέψει την πόλη, αφού και διεσπαρμένοι που ήταν και με μέρος μόνο του στρατού τους κάθε φορά διαθέσιμο, άντεχαν. Αν, εξάλλου, είχαν κάνει ταχτική πολιορκία, θα κυρίευαν την Τροία σε μικρότερο χρόνο και με λιγότερον κόπο. Αλλά από έλλειψη χρημάτων και τα πριν από τα τρωικά ήταν ασήμαντα, κι αυτά τα ίδια, μόλο που υπήρξαν πιο ξακουστά από τα προηγούμενα, αποδείχνεται από τα πράγματα ότι ήταν κατώτερα από τη φήμη και την παράδοση που, χάρη στους ποιητές, έχει επικρατήσει σήμερα γι’ αυτά». (βιβλίο πρώτο, παράγραφοι 10 – 11). Όμως, όσο η σαφής γνώση της ιστορικής πορείας – που μόνο η ιστορία ως επιστήμη μπορεί να προσφέρει -  καθίσταται απαραίτητη για τη διαμόρφωση ορθής κρίσης των γεγονότων (δηλαδή της ανθρώπινης συμπεριφοράς όπως εκτυλίσσεται στο πέρασμα των αιώνων), άλλο τόσο διαφωτιστικά λειτουργεί και ο μύθος, που, σε τελική ανάλυση, μετουσιώνοντας τα γεγονότα σε τέχνη – υπό το πρίσμα των δεδομένων υπερβολών – διεισδύει στην ανθρώπινη άβυσσο μετατρέποντάς την σε αντικείμενο ερμηνείας. Βρισκόμαστε δηλαδή μπροστά σε δύο αντικρουόμενους μηχανισμούς, που τελικά συμφιλιώνονται, αφού επί της ουσίας εξυπηρετούν τους ίδιους στόχους. Ο εντοπισμός των κινήτρων συμπεριφοράς, η έννοια της συλλογικής δράσης, η φιλοδοξία της ατομικότητας, η αναγωγή των γεγονότων στο σήμερα, η απόπειρα πρόγνωσης, ο προβληματισμός, ο εντοπισμός της ενδεχόμενης επανάληψης, η αντίληψη της συνέχειας μέσα στο πέρασμα των αιώνων, ο φανατισμός, το οικονομικό συμφέρον, το παράλογο της βαρβαρότητας κτλ κτλ, με δυο λόγια ο παιδαγωγικός ρόλος της μελέτης του ανθρώπου ως  το υποκείμενο της ιστορικής εξέλιξης, αφορά και την ιστορία, ως έννοια επιστημονική, και το μύθο, ως έννοια καλλιτεχνική. Γι’ αυτό και η ιστορική αποκατάσταση του τρωικού πολέμου από το Θουκυδίδη, δεν θα ματαιώσει ποτέ τη μυθοπλαστική απόδοση του Ομήρου, αλλά θα συμπλέουν αιώνια στο ίδιο αντιθετικό και ταυτόχρονα ενωτικό κουβάρι. Το πρόβλημα ξεκινά όταν χάνονται τα όρια κι όταν ο μύθος παρουσιάζεται ως γεγονός αλλοιώνοντας σκοπίμως την ιστορική αλήθεια. Όταν δηλαδή η ιστορία πλάθεται αυθαίρετα μετατρεπόμενη από μηχανισμός αναζήτησης της αλήθειας σε προπαγανδιστικό εργαλείο εξυπηρέτησης συμφερόντων. Όμως εδώ δε μιλάμε για μύθο. Εδώ μιλάμε για καιροσκοπισμό, κι αυτό είναι μια τελείως διαφορετική ιστορία.

Ο δούρειος ίππος (δούρειος=ξύλινος) στην ελληνική μυθολογία είναι κατασκευή εμπνευσμένη από τον Οδυσσέα, ένα ξύλινο άλογο-κρύπτη. Σκοπός του Οδυσσέα ήταν να παραπλανηθούν οι Τρώες και να το εκλάβουν ως δώρο και ως δείγμα καλής θελήσεως και ειρήνης από τους Αχαιούς.

Θα αλλάξουν οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές τον κόσμο;

Στον οποιονδήποτε από εμάς που δεν το έχει δε με τα ίδια του τα μάτια, η τρισδιάστατη εκτύπωση ακούγεται φουτουριστική.

Είναι βέβαιο ότι οι περισσότεροι δεν φανταζόμαστε να ζούμε, σύντομα, σε έναν κόσμο όπου η κατασκευή ενός τραπεζιού για την κουζίνα ή μιας καρέκλας για το σαλόνι θα γίνεται στο …σπίτι μας, με το πάτημα ενός κουμπιού!
Και όμως, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει άλματα στον συγκεκριμένο τομέα, σε σημείο που η τρισδιάστατη εκτύπωση, όχι μόνο είναι παρούσα, αλλά σώζει, κυριολεκτικά, ζωές.
Τον Φεβρουάριο του 2012 στο Μίσιγκαν των ΗΠΑ, ένας βιοδιασπώμενος μικροσκοπικός νάρθηκας δημιουργήθηκε με τη χρήση τρισδιάστατου εκτυπωτή και τοποθετήθηκε στον αεραγωγό του μόλις έξι εβδομάδων μικρού Καΐμπα, σώζοντας τη ζωή του. Στην Βιρτζίνια, ένα αρσενικό παπάκι περιμένει το νέο του τεχνητό πόδι, για να περπατήσει κανονικά, από μία εταιρεία που ειδικεύεται στο 3D printing.
Μήπως βρισκόμαστε ενώπιον της βιομηχανικής επανάστασης του αιώνα μας; Οι ενδείξεις είναι, τουλάχιστον, ενθαρρυντικές. Πώς έγινε, όμως, η αρχή;
Πως γεννήθηκαν οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές
Η λογική πίσω από τα 3D printers είναι αρκετά απλή. Στην ουσία, πρόκειται για την εξέλιξη από τον ψεκασμό μελανιού πάνω σε κόλλες χαρτιού, στο τύπωμα διαδοχικών στρωμάτων ενός υλικού μέχρι αυτά να διαμορφώσουν ένα τελικό αντικείμενο. Απαιτείται, βέβαια, υπολογιστής με ένα κατάλληλο λογισμικό, ώστε το αντικείμενο να σχεδιαστεί από το μηδέν ή να σκαναριστεί ένα ήδη υπάρχον.
Ακούγεται εντυπωσιακό, αλλά δεν πρόκειται για τεχνολογία που προέκυψε ξαφνικά ούτε ήταν εύκολο να αναπτυχθεί. Αυτό που σήμερα ονομάζεται τρισδιάστατη εκτύπωση έχει τις ρίζες του στην ταχεία προτυποποίηση (rapid prototyping), η οποία χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια από μηχανικούς και σχεδιαστές. Για την προτυποποίηση, σχεδιάζεται ένα αντικείμενο και αποθηκεύεται σε αρχείο ηλεκτρονικού υπολογιστή. Στη συνέχεια, το αρχείο στέλνεται σε ειδικά μηχανήματα και παράγεται η τρισδιάστατη εκδοχή του σχεδιασμένου αντικειμένου.
Το πρόβλημα είναι ότι τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αυτά τα μηχανήματα δεν έχουν την απαραίτητη ποιότητα για να δημιουργηθεί κάτι πέρα από ένα πρωτότυπο αντικείμενο, το οποίο δεν έχει δομική ακεραιότητα και είναι ουσιαστικά ένα απλό μοντέλο σε πραγματική κλίμακα.
Η εξέλιξη του 3D printing σήμερα
Σήμερα, τα υλικά που βρίσκονται στην υπηρεσία της νέας τεχνολογίας δίνουν στο εκτυπωμένο αντικείμενο τη δυνατότητα να περιέχει κινητά μέρη και να είναι όσο εύκαμπτο ή σκληρό επιθυμεί ο σχεδιαστής του. Ακόμα και η …σοκολάτα μπορεί να είναι το βασικό υλικό κατασκευής που χρησιμοποιεί ένας τρισδιάστατος εκτυπωτής το 2013.

Το εσωτερικό ενός τρισδιάστατου εκτυπωτή τέταρτης γενιάς.
Η αρχή έγινε όταν εταιρείες βρήκαν τον τρόπο να χρησιμοποιήσουν ανθεκτικά υλικά όπως το μέταλλο και το πλαστικό για να κατασκευάσουν μηχανικά μέρη και όχι μόνο πρωτότυπα μοντέλα τους.
Η πραγματική επανάσταση, όμως, ήταν η στροφή στη δημιουργία νέων υλικών όπως νανοσύνθετων στοιχείων, διαφορετικών μειγμάτων πλαστικού και ενισχυμένων μετάλλων. Τα νέα ριζοσπαστικά υλικά μπορούν να μιμηθούν τις ιδιότητες δυνατότερων υλικών, όπως το ατσάλι.
Ήδη, η εξέλιξη στις δυνατότητες της τεχνολογίας 3D printing ώθησε εταιρείες όπως η Jaguar και η Textron (ελικόπτερα Bell) να την χρησιμοποιούν για πιο γρήγορη ανάπτυξη και παραγωγή προϊόντων. Σκεφτείτε μόνο τους τρόπους που η τρισδιάστατη εκτύπωση μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας στο σύντομο μέλλον!
Οι τομείς όπου η τρισδιάστατη εκτύπωση κάνει ή μπορεί να κάνει τη διαφορά
Οδοντιατρική – Μπορεί οι πιο πολλοί από εμάς να μην το γνωρίζουμε, αλλά η τεχνολογία τρισδιάστατης εκτύπωσης έχει εισχωρήσει, τα τελευταία χρόνια, στην οδοντιατρική βιομηχανία.
Μέχρι πρόσφατα, για τη δημιουργία μιας στεφάνης για ένα δόντι, έπρεπε να δαγκώσουμε ένα κομμάτι ειδικού άργιλου, ώστε να δημιουργηθεί ένα αποτύπωμα της οδοντοστοιχίας μας. Με βάση αυτό, ο οδοντίατρος θα έφτιαχνε με το χέρι την στεφάνη.
Σήμερα, οι στεφάνες μπορούν να δημιουργηθούν αποκλειστικά με τη χρήση ενός 3D printer. Αρκεί ο γιατρός να σκανάρει το στόμα μας με ένα ειδικό μηχάνημα και ένας τρισδιάστατος εκτυπωτής την ετοιμάζει αμέσως.
Προσθετική άκρων – Ο αντίκτυπος που μπορεί να έχει η τρισδιάστατη εκτύπωση στην ιατρική είναι μεγάλος. Προς το παρόν, η νέα τεχνολογία εφαρμόζεται περισσότερο στη δημιουργία τεχνητών μελών.
Οι ταχύτητες κατασκευής είναι πολύ μεγαλύτερες. Το κύριο πλεονέκτημα είναι ότι τα νέα προσθετικά μέλη κατασκευάζονται εύκολα προσαρμοσμένα στις ανάγκες κάθε ατόμου ξεχωριστά. Αυτό είναι σημαντικό, αφού κανένας άνθρωπος δεν είναι ίδιος. Άλλοι περπατούν διαφορετικά, άλλοι είναι πιο ευκίνητοι και οι αναλογίες του καθενός είναι μοναδικές.

Τα προσθετικά μέλη που κατασκευάζονται σε τρισδιάστατους εκτυπωτές μπορούν να είναι εκτός από λειτουργικά, προσαρμοσμένα στα θέλω του καθενός.
Ανάγκες του σπιτιού – Οι πιο αισιόδοξοι προβλέπουν ότι, μια μέρα στο μέλλον, κάθε νοικοκυριό θα έχει τον δικό του τρισδιάστατο εκτυπωτή, τον οποίο θα χρησιμοποιεί σε τακτική βάση. Και αν αναρωτιέστε γιατί να χρησιμοποιούμε τέτοια μηχανήματα στο σπίτι, απλά υπολογίστε πόσες κούρσες στα εμπορικά κέντρα θα γλιτώνουμε, κατασκευάζοντας οι ίδιοι παιχνίδια γα τα παιδιά, πιάτα, μαχαιροπίρουνα και ό,τι άλλο φανταστούμε!

Η μέρα που θα κατασκευάζουμε τα παιχνίδια των παιδιών στο σπίτι, ίσως να μην είναι τόσο μακριά.
Τεχνολογία διαστήματος – Η NASA έχει αναθέσει σε εταιρεία την κατασκευή του πρώτου τρισδιάστατου εκτυπωτή που θα λειτουργεί σε συνθήκες μικροβαρύτητας. Ο στόχος είναι, κάποια στιγμή, να δημιουργηθούν εκτυπωτές που θα χτίζουν εργαλεία, μέρη ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή και επιστημονικό εξοπλισμό για να χρησιμοποιούνται τόσο στα διαστημόπλοια όσο και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Παίρνοντας την ιδέα ένα βήμα πιο μπροστά, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος αναζητεί τρόπους να εκτυπώσει ολόκληρη βάση στο φεγγάρι!

Επίδειξη του τρισδιάστατου εκτυπωτή που παρήγγειλε η NASA για να στείλει στο διάστημα.
Αξεσουάρ μόδας/κοσμήματα – Μια έρευνα στο διαδίκτυο είναι αρκετή για να δούμε ότι ήδη το εμπόριο έχει κατακλυστεί από προϊόντα που έχουν κατασκευαστεί σε τρισδιάστατο εκτυπωτή.
Νέοι σχεδιαστές μπορούν να δώσουν οι ίδιοι, από το σπίτι τους, ζωή στις δημιουργίες που είχαν στο μυαλό τους και μεγάλα ονόματα του χώρου να αυξήσουν την ταχύτητα παραγωγής τους και να παρέχουν custom-made προϊόντα. “Ωραίο αυτό! Από που το πήρες;”. “Το έφτιαξα στο σαλόνι μου!”.

Κόσμημα φτιαγμένο εξολοκλήρου με την τεχνική της τρισδιάστατης εκτύπωσης.
Ηλεκτρονικό εμπόριο – Πολλοί ισχυρίζονται ότι με την πρόοδο της τεχνολογίας τρισδιάστατης εκτύπωσης, σύντομα θα πρέπει να αποχαιρετήσουμε τα κιβώτια και την κατ' οίκον παράδοση.
Το επιχείρημά τους είναι απλό. Γιατί να κάνεις κλικ στο κουμπί “Παραγγελία” και να περιμένεις το προϊόν να φτάσει σε εσένα μετά από κάποιες μέρες, όταν στη θέση του μπορεί να υπάρχει το κουμπί “Εκτύπωση” και το βραχιόλι που γλυκοκοιτάζεις να είναι έτοιμο μπροστά στα μάτια σου, σε λίγη ώρα; Στα θετικά αυτής της προοπτικής, η πιθανότητα της μείωσης των τιμών. Λιγότεροι μεσάζοντες σημαίνουν λιγότερα έξοδα.
Μεταμόσχευση οργάνων – Έχουμε ήδη μιλήσει για τις περιπτώσεις του μικρού Καΐμπα και του παπιού από τις ΗΠΑ που επωφελήθηκαν από τις τεράστιες δυνατότητες των τρισδιάστατων εκτυπωτών, ακόμα και στη δημιουργία τεχνητών μελών. Η ιατρική δεν σταματά εκεί όσον αφορά την εκμετάλλευση της νέας τεχνολογίας.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης υποστηρίζουν ότι οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές μπορούν, χρησιμοποιώντας νερό και λιπίδια, να παραγάγουν ανθρώπινους ιστούς, οι οποίοι θα μπορούν να αντικαταστήσουν προβληματικά κύτταρα του οργανισμού μας.
Από το 2009, έχει δημιουργηθεί ο πρώτος βίο-εκτυπωτής. Μπορεί να φτιάξει όργανα χρησιμοποιώντας υγιή γενετική ύλη του ασθενή, μειώνοντας τον κίνδυνο απόρριψης του μοσχεύματος.

Ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο Cornell κατάφερε να δημιουργήσει ανθρώπινο αυτί με τη χρήση της τεχνολογίας 3D printing.
Αυτοκινητοβιομηχανία – Η έκρηξη της τεχνολογίας τρισδιάστατης εκτύπωσης έχει αρχίσει να μεταλλάσσει τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Ολόκληρα αμαξώματα, πλήρως λειτουργικά ποδήλατα και ακόμα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν δημιουργηθεί με τη χρήση τέτοιων εκτυπωτών.
Ανταλλακτικά και μηχανές θα μπορούν να κατασκευάζονται ταχύτερα και φθηνότερα από ποτέ. Κάθε αυτοκίνητο ή μέρος του θα μπορεί να προσαρμόζεται για να ταιριάζει σε κάθε αγοραστή ξεχωριστά. Δυσεύρετα εξαρτήματα για μοντέλα – αντίκες μπορούν να αντικατασταθούν.

Το Urbee 2. Αυτοκίνητο κατασκευασμένο σε τρισδιάστατο εκτυπωτή.
Φαγητό – Μην παραξενευτείτε αν οι παραδοσιακές κουζίνες, οι κατσαρόλες και τα τηγάνια γίνουν μια ανάμνηση για την οποία θα μιλάμε στα παιδιά μας τρώγοντας την …φρεσκοεκτυπωμένη μας πίτσα!
H NASA έχει δώσει σε εταιρεία 97000 ευρώ, προκειμένου να της σχεδιάσει έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή ικανό να ετοιμάζει πίτσα από τρόφιμα μακράς διάρκειας, για εγκατάσταση στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η εταιρεία έχει ήδη καταφέρει να εκτυπώσει φαγώσιμη σοκολάτα, ενώ στο Μισούρι των ΗΠΑ υπάρχει εταιρεία που επιχειρεί να εκτυπώσει κρέας! Το μέλλον είναι εδώ!
Χόλιγουντ – Δεν μπορούσε η μεγαλύτερη βιομηχανία παραγωγής θεάματος να μείνει έξω από τον χορό της τρισδιάστατης εκτύπωσης. Όταν η Άστον Μάρτιν DB5 του James Bond, στην ταινία Skyfall, καταστράφηκε με μία μεγαλοπρεπή έκρηξη, πολλοί λάτρεις των ακριβών αυτοκινήτων στεναχωρήθηκαν.
Σίγουρα, θα ανακουφιστούν αν μάθουν πως το αμάξι που έγινε κομμάτια δεν ήταν αυθεντικό αλλά ένα από τα 3 αντίγραφά του που δημιουργήθηκε με τρισδιάστατο εκτυπωτή, για τους σκοπούς τέτοιων σκηνών. Το τι άλλο μπορεί να κάνει ο συνδυασμός της τρισδιάστατης εκτύπωσης με τη φαντασία των ειδικών στα special effects, θα το δούμε στις κινηματογραφικές αίθουσες.
Ο θετικός αντίκτυπος της επικράτησης της τρισδιάστατης εκτύπωσης στον κόσμο μας
Όσο οι τομείς εφαρμογής του 3D printing διευρύνονται, η πρώτη λογική και μεγαλύτερη συνέπεια είναι ότι περισσότερα προϊόντα θα παράγονται εκεί ακριβώς που υπάρχει η ανάγκη ή η επιθυμία αγοράς και κατανάλωσης. Ίσως, ακόμα και να φτάσουμε στο σημείο παραγωγής ορισμένων ή αρκετών προϊόντων στο ίδιο μας το σπίτι! Με την προϋπόθεση πάντα ότι έχουμε τα απαραίτητα υλικά και εργαλεία.
Οι πρώτοι ατομικοί τρισδιάστατοι εκτυπωτές έχουν κυκλοφορήσει και κοστίζουν γύρω στα 1000 με 1500 ευρώ. Οι τιμές, βέβαια, αναμένεται να πέσουν, όσο η ζήτηση αυξάνεται. Μόλις πριν από μερικά χρόνια, η τιμή πώλησης ήταν στα 78000 ευρώ! Και αν μπορούμε να φτιάξουμε κάτι στο σπίτι, λογικό είναι να μπορεί να μας κοστίσει και φθηνότερα από το να το αγοράσουμε ή να παραγγείλουμε την κατασκευή του.
Είναι, δηλαδή, επόμενο να σκεφτούμε ότι για κάποια από τα προϊόντα που σήμερα παράγονται μαζικά σε μεγάλες βιομηχανίες, δεν θα ισχύει το ίδιο στο μέλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι πολλοί εκείνοι που τολμούν να προβλέψουν ότι θα αντικατασταθεί η βιομηχανική παραγωγή. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι θα συνεχίσει να υπάρχει, λειτουργώντας παράλληλα με την οικιακή.
Πέρα από το οικονομικό όφελος, μια ενδεχόμενη επικράτηση του μοντέλου παραγωγής από το σπίτι ή έστω από μικρά, τοπικά και δημόσια κέντρα σε κάθε γειτονιά θα επιφέρει και άλλες σημαντικές αλλαγές.
Στη θεωρία, κάθε προϊόν μπορεί να κατασκευάζεται με βάση τα δικά μας εξατομικευμένα γούστα και τις προδιαγραφές που επιθυμούμε. Κατά συνέπεια, οι επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες σε κάθε τομέα θα αναγκαστούν να αλλάξουν τις στρατηγικές και τη λειτουργία τους.
Οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές δίνουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία σε νέους επιχειρηματίες και νεοσύστατες εταιρείες να μετατρέψουν μια ιδέα σε σχέδιο και από εκεί σε προϊόν που φτάνει στο καταναλωτικό κοινό, σχεδόν άμεσα και με κόστος πολύ χαμηλότερο από το σημερινό.
Η αγορά μπορεί να κατακλυστεί από νέα προϊόντα που δεν έβρισκαν τον “δρόμο” για το σπίτι μας. Οι πιο αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι η ατομική δημιουργικότητα και η φαντασία του κοινού θα γνωρίσουν μέρες άνθισης και οι καινοτόμες ιδέες θα είναι καθημερινές και άμεσα εφαρμόσιμες.
Τα οφέλη της νέας τεχνολογίας, αναμένεται να είναι αρκετά και για το περιβάλλον. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι, με τα σημερινά δεδομένα, όλοι μας αφήνουμε στον πλανήτη ένα αρκετά μεγάλο “αποτύπωμα άνθρακα”. Και από τους πιο επιβαρυντικούς παράγοντες που συνεισφέρουν σε αυτό είναι η παραγωγή, μεταφορά και διάθεση προϊόντων.
Με τους τρισδιάστατους εκτυπωτές, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν αισθητά, αφού τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα αγαθά μπορούν να κατασκευασθούν εκεί που τα θέλουμε και με μία και μόνη διαδικασία. Ξεχνάμε, δηλαδή, μεταφορές με πλοία, φορτηγά, αεροπλάνα και φανταζόμαστε έναν κόσμο με λιγότερες τεραστίων διαστάσεων (και φουγάρων) βιομηχανίες.
…και ο αρνητικός
Όπως κάθε νέα τεχνολογική εξέλιξη, η τρισδιάστατη εκτύπωση φέρνει μαζί της και κάποια αρνητικά στοιχεία, τα οποία πρέπει να ελεγχθούν, ενώ υπάρχουν και ορισμένες ασάφειες γύρω από τον τρόπο εφαρμογής της που χρειάζεται να αποσαφηνισθούν.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται ότι είναι η ευκολία με την οποία η νέα τεχνολογία μπορεί να γίνει όπλο, μεταφορικά και κυριολεκτικά, στα χέρια επικίνδυνων ανθρώπων. Η Defense Distributed, εταιρεία με βάση το Τέξας των ΗΠΑ, ανακοίνωσε τον περασμένο Μάιο ότι το πρώτο όπλο που δημιουργήθηκε με τη χρήση τρισδιάστατου εκτυπωτή, εκτέλεσε την πρώτη του επιτυχημένη βολή και δημοσιοποίησε σχετικό βίντεο!
Το πλαστικό όπλο, ονομάστηκε “The Liberator” (Ο Απελευθερωτής) και προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις, αφού η εταιρεία ανέβασε τα σχέδιά του στο διαδίκτυο ώστε να μπορεί να εκτυπωθεί ανώνυμα από τον οποιοδήποτε. Μέχρι οι αρχές να αντιδράσουν και να απαιτήσουν το κατέβασμα των σχεδίων, είχαν ήδη ληφθεί από χιλιάδες άτομα παγκοσμίως. Ανησυχητικό, τουλάχιστον.

Ο ιδρυτής της Defense Distributed, Cody Wilson, κρατά το πρώτο όπλο στον κόσμο που δημιουργήθηκε με τρισδιάστατο εκτυπωτή.
Επιπλέον, η μέθοδος τρισδιάστατης εκτύπωσης εγείρει ερωτηματικά και ανησυχίες όσον αφορά την προστασία της προσωπικής ιδιοκτησίας και των πνευματικών δικαιωμάτων. Έχουν ξεκινήσει σχετικές συζητήσεις προκειμένου να βρεθεί μία λύση, αλλά δεν είναι ένα εύκολο θέμα. Πως μια βιομηχανία να αποτρέψει την εκτύπωση προϊόντων για τα οποία έχει κατοχυρώσει πνευματικά δικαιώματα;
Πως να προστατευθούν οι σχεδιαστές νέων προϊόντων από την κλοπή της πνευματικής εργασίας τους; Είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που χρήζουν απάντησης. Γνωρίζοντας ότι υπάρχουν εταιρείες που παράγουν σαρωτές αντικειμένων που επιτρέπουν την κατευθείαν αντιγραφή τους σε πρόγραμμα λογισμικού και μετέπειτα την παραγωγή αντιγράφου τους με ένα 3D printer, μπορούμε να αντιληφθούμε το πρόβλημα.
Αλλαγή στο συσχετισμό των δυνάμεων στον πλανήτη
Πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι η άνοδος της τρισδιάστατης εκτύπωσης θα έχει επιπτώσεις στην Κίνα. Η χώρα της Ασίας έχει καθιερωθεί ως η υπερδύναμη μαζικής παραγωγής και κατασκευής προϊόντων.
Με την είσοδο, όμως των τρισδιάστατων εκτυπωτών στο “παιχνίδι”, εταιρείες ανά το παγκόσμιο θα μπορούν να κατασκευάζουν φθηνά και γρήγορα τα προϊόντα που χρειάζονται, χωρίς να εξαρτώνται από τον κινέζικο γίγαντα. Βέβαια, η ζήτηση από το εσωτερικό της Κίνας είναι ούτως ή άλλως τεράστια, αλλά η μείωση στις εξαγωγές εικάζεται ότι δεν θα είναι αμελητέα.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες, από την άλλη, μπορεί να έχουν βρει επιτέλους την λύση σε αρκετά από τα προβλήματά τους. Οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές μπορούν να βοηθήσουν τις χώρες του τρίτου κόσμου να αποκτήσουν αγαθά και αντικείμενα που εμείς θεωρούμε δεδομένα αλλά για αυτές είναι απλησίαστα.
Αν πιστέψουμε ότι σε λίγα χρόνια, εγώ κι εσύ θα μπορούμε να φτιάχνουμε στο σπίτι μας αντικείμενα για προσωπική χρήση, γιατί η ίδια τεχνολογία να μην στραφεί στην υπηρεσία αυτών που τη χρειάζονται; Είδη πρώτης ανάγκης μπορούν να παράγονται γρήγορα και φθηνότερα για να αντιμετωπιστούν προβλήματα όπως η παγκόσμια πείνα και επιδημίες.
Το μέλλον αλλάζει
Οι πιο υποψιασμένοι καταναλωτές έχουν αρχίσει τις παραγγελίες για προϊόντα δικής τους έμπνευσης σε εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες τρισδιάστατης εκτύπωσης. Οι ακόμα πιο προχωρημένοι, αγοράζουν προσωπικούς 3D εκτυπωτές, υλικά και το απαραίτητο λογισμικό και δοκιμάζουν τις ικανότητές τους στη σχεδίαση και παραγωγή. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές είναι μόνο η αρχή.
Ηλεκτρονικά ελεγχόμενοι κόπτες με λέιζερ, αριθμητικά ελεγχόμενες φρέζες για την κατασκευή μεγάλων τμημάτων, μηχανές άλεσης εξαιρετικής ακρίβειας και εργαλεία προγραμματισμού χαμηλού κόστους και υψηλής απόδοσης φιλοδοξούν να είναι και αυτά μέρος της διαφαινόμενης “επανάστασης της προσωπικής παραγωγής”.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας εκτιμά ότι η αγορά τρισδιάστατων εκτυπώσεων θα φτάσει τα 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2019. Το 1913-1914 ο Χένρι Φορντ εγκαινιάζει την φημισμένη “γραμμή παραγωγής”, η οποία είναι μέχρι σήμερα το κυρίαρχο μοντέλο σε κάθε μεγάλη βιομηχανία. Εκατό χρόνια μετά, μια νέα καινοτομία – εξατομικευμένη, τοπική και ευέλικτη – φιλοδοξεί να την αντικαταστήσει. Μια εποχή ευκίνητης βιομηχανίας γεννιέται. Ή μήπως όχι;

Θρησκεία, η ασθένεια τής βούλησης

ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΗΣΗ

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αναζητά στα ομηρικά έπη τις ρίζες τής ελληνικής αντίληψης τού κόσμου.

Η εξαθλίωση τού ανθρώπου με την «ασθένεια τής βούλησης».

Πολλά χωρία, τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια, παρουσιάζουν ρητά τούς δισταγμούς των ηρώων. Τούς δείχνουν τη στιγμή τής μάχης να αντιπαραθέτουν μέσα τους αντιφατικά πράγματα, αυτό, που θα ονομάσει αργότερα ο Πλάτων «διάλογο ψυχής με τον εαυτό της». Ο Όμηρος χρησιμοποιεί π.χ. την έκφραση «δίχα θυμόν έχειν», προκειμένου να περιγράψει το πνεύμα τού ήρωα, που αμφιταλαντεύεται μεταξύ δυο αντιφατικών θέσεων (βλ. Οδ. π 73, που επαναλαβάνεται ελαφρώς παραλλαγμένο στην τ 524). Και η λήψη τής απόφασης συνδέεται άρρηκτα με μια ρητή ενδοσκόπηση, με τον έλεγχο των υπέρ και των κατά, των κινήτρων, που οδηγούν τον ήρωα στην πράξη ή στην αδράνεια. Όλα αυτά είναι απολύτως εμφανή σε όλη την έκταση των επών.
Παρά ταύτα παρεμβάλλεται εδώ μια συζήτηση -δευτερεύουσα σίγουρα- που δεν θα ήθελα όμως να αποφύγω. Υποστηρίχτηκε, και συνεχίζει να υποστηρίζεται, ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει πραγματική απόφαση στον ελληνικό κόσμο, τουλάχιστον στα ομηρικά έπη, αλλά και πέραν αυτών, μέχρι τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, διότι η αρχαία Ελλάδα αγνοεί την έννοια τής βούλησης.
Βέβαια, η λέξη βούλησις δεν απαντά στον Όμηρο -ούτε και πολύ αργότερα- για να υποδείξει την ψυχική ιδιότητα ή στάση που θα οδηγούσε στην επιλογή μεταξύ δύο πραγμάτων ή που θα στηρίξει την απόφαση. Γιατί όμως να συμπεράνουμε εξ αυτού την παντελή απουσία τής ίδιας τής έννοιας; Υφίσταται εν προκειμένω σύγχυση μεταξύ τής άγνοιας μιας λέξης ή τής μη θεματοποίησης μιας έννοιας από κάποια γλώσσα και τής απουσίας τής ίδιας τής έννοιας. Είναι σχεδόν σαν να υποστηρίζουμε, ότι οι Έλληνες δεν είχαν υποσυνείδητο, επειδή δεν υπάρχει λέξη, που να το ονοματίζει! Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι, γιατί μέχρι μια σχετικά ύστερη χρονολογία δεν θεματοποίησαν τη βούληση.

Προσωπικά πιστεύω, ότι δεν αγνοούσαν καθόλου την έννοια, αλλά ότι γι΄ αυτούς η βούληση δεν αποτελούσε πρόβλημα. Και ότι, πίσω από τη σύγχρονη θεματοποίηση τής έννοιας, στη ρίζα της, υποκρύπτεται κάτι άλλο.
Θα πρέπει εδώ να ακολουθήσουμε μιαν άλλη θεωρητική γενεαλογία, την ιουδαϊκή και τη χριστιανική. Διότι από την εποχή ακριβώς τού χριστιανισμού, αλλά αναμφίβολα ήδη από τον ιουδαϊσμό, ο ανθρώπινος κόσμος κατατρύχεται από μια ουσιαστική ασθένεια: την ασθένεια τής βούλησης, η οποία έχει μια σαφή οντο-θεολογική καταγωγή αναπόσπαστη από την έννοια τού αμαρτήματος (σ.σ. βλ. Ο αέναος φαύλος κύκλος τής χριστιανικής υποταγής: Aμαρτία – Μετάνοια – Άφεση – Αμαρτία.) Οφείλουμε να πράξουμε κάτι, για το οποίο δεν είμαστε ίσως ικανοί, πράγμα, που αποτελεί σφάλμα. Αποδίδουμε επομένως στον εαυτό μας την αιτία αυτής τής ανικανότητας με τη μορφή τής κακής θέλησης ή τής ανεπαρκούς βούλησης.
Στους Έλληνες όμως, δεν υπάρχει αμαρτία, άρα δεν μπορεί να υπάρξει και θεματοποίηση τής σχετικής με τη βούληση προβληματικής. Η ρίζα βρίσκεται εδώ, οι δε απολήξεις της φθάνουν σε όλη τη σύγχρονη λογοτεχνία, τουλάχιστον από τον Άμλετ μέχρι τον Αδόλφο τού Benjamin Constant και τούς μυθιστοριογράφους τού 19ου αιώνα. Ο λιπόψυχος ήρωας είναι γεμάτος ιδέες για να αλλάξει τον κόσμο, είναι όμως αργά για να τις υλοποιήσει, ίσως αύριο… Όλη αυτή η νεφελώδης θεματική απουσιάζει από το τεράστιο σώμα τής αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, στην οποία βρίσκουμε τον εσωτερικό διάλογο, το δισταγμό, την αμφιβολία και τελικά την απόφαση για δράση ή παραίτηση, δεν βρίσκουμε όμως, παρά μόνο τελείως περιθωριακά, την πρόσθετη αυτή στιγμή τής ασθενούς βούλησης. Δεν πρόκειται, επομένως, για μη ανακάλυψη τής βούλησης από τούς Έλληνες, αλλά για μη ύπαρξη τής ασθένειας τής βούλησης, των «ασθενειών βούλησης», όπως έλεγαν τα εγχειρίδια ψυχιατρικής τού 19ου αιώνα, και τής βούλησης ως ασθένειας.

«Γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου»…

Η χριστιανική ηθική βασίζεται στα εφευρήματα τής ένοχης συνείδησης και τής ενοχής, που τελικά αναστέλλουν την ελεύθερη βούληση και επομένως την ίδια την ελεύθερη εξέλιξη τής ζωής. Η έλλειψη βούλησης εξαγιάζεται στο χριστιανισμό κατά τον Ευαγγελισμό, όταν άβουλη η Μαριάμ ακούει και δέχεται μοιρολατρικά αυτά, που τής ανακοινώνει ο Γαβριήλ, ψελλίζοντας: «Ιδού η δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου» (Λουκ.1,38).
Ως προς την ατομικότητα, δεν νομίζω, πως είναι αναγκαίο να επιμείνουμε. Αν και υπάρχει στα έπη ασύλληπτος αριθμός δευτερευόντων προσώπων ελάχιστα εξατομικευμένων ή εξατομικευμένων βάσει καθαρά εξωτερικών γνωρισμάτων, είναι απολύτως σαφές, ότι οι μεγάλοι ήρωες, αντιθέτως, αποτελούν πραγματικά πρόσωπα.
Ο Αχιλλέας φυσικά, αλλά και ο Αγαμέμνων, για τον οποίο διαφωνώ με το φίλο Vidal-Naquet, που βλέπει σ΄ αυτόν αποκλειστικά την έκφραση μιας λειτουργίας. Κατά τη γνώμη μου, ο Αγαμέμνων αποτελεί μία τελείως ξεχωριστή προσωπικότητα, τής οποίας η περιγραφή αφήνει μάλιστα να διαφανεί μια πρώτη κριτική τού πολιτεύματος τής βασιλείας. Διότι, εντέλει, στην Ιλιάδα είναι απλώς ένα τεράστιο παράσιτο. Διατάζει βέβαια, οι διαταγές του όμως, διακρίνονται για τη μετριότητα τους. Δεν είναι ούτε γενναίος, ούτε ανδρείος (αναφέρεται όμως αριστεία τού Αγαμένονα, Iλ, Λ), ούτε επιδέξιος, και όμως πάντοτε αυτός παίρνει το καλύτερο μέρος τής λείας! [Βλ. τις κατηγορίες τού Αχιλλέα (Ιλ., Α, 149 κ.εξ.), τού Διομήδη (Ιλ. Ι, 33-49), τού Οδυσσέα (Ιλ. Ξ, 83-102)]. Αλλά ο Αγαμέμνων καθαυτός είναι πράγματι κάποιος, δεν είναι απλώς μια λειτουργία.
Και άλλοι ομηρικοί ήρωες είναι επίσης πραγματικά πρόσωπα: ο Έκτωρ και η Ανδρομάχη είναι φανταστικά πρόσωπα. Η περίπτωση τής Ελένης είναι ακόμα πιο αινιγματική και συγκινητική. Νοσταλγεί βέβαια την πατρίδα της, αλλά δεν επιθυμεί και την καταστροφή τής Τροίας. Αν και αγαπά τον Μενέλαο και αντιπαθεί τον Πάρι, δέχεται παρά ταύτα να κάνει έρωτα μαζί του. Σαν να βρισκόμαστε σε μυθιστόρημα τού Choderlos de Laclos με τη διαφορά, ότι εδώ έχουμε επιπλέον την παρουσία τής Αφροδίτης (Iλ., Γ, 369-447). Ο Όμηρος έπλασε εδώ μια πολύ σύγχρονη προσωπικότητα, πολύ μυστηριώδη, συνεχώς αμφιταλαντευόμενη και αμφίθυμη, όπως σε όλα τα μεγάλα μυθιστορήματα. Γιατί εγκατέλειψε τον Μενέλαο; Αγαπά πραγματικά τον Πάρι; Στη συνέχεια τής ιστορίας, που δεν βρίσκεται όμως στην Ιλιάδα (Οδ., δ, 242-258 και Ευριπίδης, Εκάβη, 239-250), θα βοηθήσει τον Οδυσσέα, όταν αυτός εισέλθει στην Τροία…
Σε σχέση με άλλες της ιδίας περιόδου, η αρχαία ελληνική ποίηση έδωσε ασυνήθιστα μεγάλη σημασία στο άτομο. Οι περιγραφές χαρακτήρων (π.χ. στα ομηρικά έπη) γίνονται με έμφαση στη λεπτομέρεια, τόσο ως προς την περιγραφή των εμφανισιακών γνωρισμάτων τους, όσο και των σκέψεων, των συναισθημάτων και των αντιδράσεών τους. Σε έπη άλλων αρχαίων λαών, τα πρόσωπα απλώς σκιαγραφούνται και παραμένουν σκιώδη.
Στην αρχαία Ελλάδα η στιγμή τής απόφασης προϋποθέτει βέβαια τη βούληση, η βούληση όμως αυτή δεν είναι αυτονομημένη, δεν αποτελεί χωριστή λειτουργία, που θα μπορούσε επομένως να βρίσκεται σε διαρκή απόσταση (σε σχέση με τη σκέψη και την πράξη), όπως συμβαίνει στον χριστιανικό κόσμο (ας αφήσουμε στην άκρη τούς Εβραίους). Θα το ήθελα, δυστυχώς όμως, δεν μπορώ. Ποιος θέλει πραγματικά; Ποιος ήταν σε θέση να θελήσει μια για πάντα και για όλο τον κόσμο; Μήπως ο θεός ως βούληση; Βούληση όμως ποιου πράγματος; Και ποιο μέρος τής βούλησης αυτής καταχωρείται στον άνθρωπο;
Συναντάμε εδώ όλες τις απορίες γύρω από την ανθρώπινη ελευθερία βούλησης και τη συμφιλίωση της με τη θεία θέληση, την παντογνωσία και την παντοδυναμία τού θεού. Στο χριστιανισμό, ο άνθρωπος, εκπεσόν ον, αμαρτωλός, συγκρούεται συνεχώς -όχι με το θάνατο, αλλά- με τη δική του ανανεούμενη κατάπτωση, με την αδυναμία του να αποδειχθεί άξιος τού κανόνα, που δίνει νόημα στη ζωή του. Κανόνας, που ενσωματώνει άλλωστε, από την ίδια του τη φύση, την κατάπτωση αυτή, διότι πρόκειται για ανεφάρμοστο κανόνα, και κατά συνέπεια ο άνθρωπος παραμένει αναγκαστικά στην αθλιότητά του. Σαν να τού ζητούσαν να πετάξει πρώτα σαν πουλί και μετά να αποφασίσει· δεδομένου, ότι δεν μπορεί να πετάξει, είναι ένοχος. Έτσι είναι οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Ήθελα όμως μόνο να δείξω, ότι η βούληση δεν παρουσιάζεται σαν το συγκεκριμένο προβλημα στους Έλληνες.
Κορνήλιος Καστοριάδης

Τα 7 κλειδιά για την υλοποίηση θαυμάτων

Ευγνωμοσύνη το πρώτο κλειδί υλοποίησης θαυμάτων

Πριν από κάθε σκέψη που εστιάζει σε μια επιθυμία. Πριν από έναν οραματισμό που προσπαθεί να δημιουργήσει μια νοητή εικόνα ευημερίας για το άμεσο μέλλον πρέπει να κρατήσουμε στο χέρι μας το πρώτο και πιο σημαντικό κλειδί. Ευγνωμοσύνη. Αυτή η κατάσταση για κάθε τι που μας περιβάλλει πρέπει να ποτίσει όλο μας το είναι.
Ευγνωμοσύνη για την μέρα που ήρθε για τον ήλιο που λάμπει για την φύση που παραμένει ζωντανή για να μας θρέψει για τους γονείς που μας φέρανε στον κόσμο για τους συγγενείς και τους φίλους για το σώμα που μας παραχωρήθηκε γι αυτή τη ζωή, Ευγνωμοσύνη για κάθε τι. Ευγνωμοσύνη ακόμη και για μια δύσκολη στιγμή που ήρθε σαν δάσκαλος που θέλει να μας διδάξει επειδή η κατανόηση μας ήτανε κοντή.
Ευγνωμονούμε όλα όσα υπάρχουν γύρω μας και μ’ αυτό τον τρόπο δικαιούμαστε ακόμη πιο πολλά. Αν δεν μπορέσουμε να νιώσουμε αυτό το συναίσθημα τότε ας αναρωτηθούμε γιατί πρέπει να ζητήσουμε άλλα.
Πέρα από καρμικές δοκιμασίες και απώλειες η έλλειψη ευγνωμοσύνης είναι υπεύθυνη για την έλλειψη ευημερίας. Η έλλειψη θα φέρει έλλειψη. Η ευγνωμοσύνη θα φέρει ευημερία.

Σκέψου πριν πόσες φορές ευχαρίστησες τον ήλιο που λάμπει στον γαλανό ουρανό αυτής της πατρίδας, Σκέψου πριν πόσες φορές ευχαρίστησες αυτό το απέραντο γαλάζιο που βρέχει τα πόδια σου. Πόσες φορές είπες νοερά ευχαριστώ στα πανέμορφα βουνά και δάση, στα μυρωδάτα λουλούδια και τα πολύτιμα καρποφόρα δένδρα που υπάρχουν σε τούτη τη γη. Σκέψου πριν πόσες φορές ευχαρίστησες τους γονείς σου για όσα έκαναν για σένα. Όλα μα όλα σου ήταν και είναι δεδομένα!
Τώρα μπορείς να βρεις την αιτία που αυτή η πατρίδα γλιστράει απ’ τα χέρια σου, που τα παιδιά σου μοιάζουν να είναι ξένα.
Ευγνωμοσύνη σε κάθε μπουκιά που τρως, σε κάθε σταγόνα που πίνεις σε κάθε χαμόγελο που παίρνεις σε κάθε εικόνα που φτάνει στα μάτια σου.
Ευγνωμοσύνη που υπάρχεις. Ευγνωμοσύνη…ευγνωμοσύνη..ευγνωμοσύνη.
Τώρα μπορείς να σηκώσεις τα μάτια της ψυχής και να δεις τα δώρα σου.

Η τέχνη της μη προσκόλλησης, το δεύτερο κλειδί υλοποίησης θαυμάτων.

Η εστίαση της σκέψης σε ένα αντικείμενο, μια κατάσταση ένα γεγονός έχει σαν αποτέλεσμα την έλξη όλων των παραπάνω και τον πολλαπλασιασμό τους. Ο άνθρωπος που επιθυμεί ο άνθρωπος που θέλει να υλοποιήσει στη ζωή του μια σκέψη πρέπει να έχει αυτό το κλειδί που θα του επιτρέψει να πετύχει τον σκοπό του.
Η τέχνη της μη προσκόλλησης είναι το δεύτερο κλειδί. Μετά την ευγνωμοσύνη που είναι το πρώτο , πρέπει να καταφέρει να βρει το δεύτερο..
Η προσκόλληση υποσυνείδητα υποθάλπτει την έλλειψη. Παρόλο που επιφανειακά η προσκόλληση δίνει την αίσθηση της ζωηρής επιθυμίας και την ανάγκη να μην αποχωριστούμε από το γεγονός ή το αντικείμενο που επιθυμούμε, εν τούτοις υποδηλώνει φόβο, απώλειας ή μη απόκτησης, συνεπώς άγχος και έλλειψη εμπιστοσύνης. Άρα ενισχύει την έλλειψη οπότε θα φέρει περισσότερη έλλειψη.
Επειδή η υλοποίηση των θαυμάτων στη ζωή μας ξεκινά απ’ το υποσυνείδητο καλό είναι να ξέρουμε τι συμβαίνει εκεί και τι μηνύματα αποθηκεύονται χωρίς να το γνωρίζουμε.
Η τέχνη της μη προσκόλλησης ουσιαστικά πετυχαίνεται με την απελευθέρωση μας από το κάθε τι, με την έννοια της πλήρης ανεξαρτησίας. Επιθυμούμε το πλούτο αλλά μπορούμε να ζήσουμε πολύ όμορφα και χωρίς αυτόν. Αν αυτό εξ όψεως δείχνει οξύμωρο σε σχέση με την υλοποίηση των επιθυμιών απλά σας λέω ότι πρόκειται για τεχνική προσποίησης, Μια τεχνική που όσο πιο πολύ την εξασκήσουμε τόσο πιο γρήγορα θα εκληφθεί ως αληθινό γεγονός και θα περάσει το μήνυμα που θέλουμε στο υποσυνείδητο.
Η τέχνη της μη προσκόλλησης είναι η τέχνη της άνεσης. Άνεση να μπορούμε να περάσουμε καλά και με τα λίγα και με τα πολλά. Άνεση γιατί πρέπει να πιστεύουμε ότι τα έχουμε όλα και δεν μας λείπει τίποτε..
Η προσκόλληση γίνεται μανία και εμμονή και κατόπιν υποβόσκει ο φόβος της απώλειας ή τη μη αποδοχής.
Παίξε θέατρο μέσα στης ζωής το θέατρο. Γίνε ηθοποιός και ξεγέλασε τον εαυτό σου. Μη κολλάς σε τίποτε. Τίποτε δεν υπάρχει έξω από εσένα. Υπάρχεις κι αυτό από μόνο του είναι ένα θαύμα. Απαξίωσε τα όλα όσα θέλεις κι αυτά θα έρθουν δίπλα σου. Αυτό είναι νόμος είναι ο νόμος να μη κολλάς σε τίποτε. Είναι ο νόμος της ελευθερίας.

Η επιλογή. Το τρίτο κλειδί της υλοποίησης θαυμάτων.

Ο άνθρωπος καθημερινά έχει να αντιμετωπίσει τον ισχυρότερο αντίπαλο, τον ίδιο του τον εαυτό. Η αδυναμία ελέγχου της σκέψης τον οδηγεί σε λανθασμένες επιλογές.
Η αιτία βρίσκεται ότι οδηγός σε κάθε του σκέψη είναι η επιθυμία ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Η σκέψη να οδηγείται πάνω σε μια επιθυμία.
Ο άνθρωπος αφήνεται στα μέσα διαφήμισης. Δρα ανεξέλεγκτα με αποτέλεσμα αντί να ορίζει το μέλλον του να γίνεται πιόνι στις ορέξεις των μεγάλων κέντρων αποφάσεων και μαζικής παραγωγής προϊόντων.
Ένας μέσος άνθρωπος μπορεί να αλλάξει την επιθυμία του πολλές φορές μέσα στη μέρα με αποτέλεσμα να μη μπορεί να ιεραρχήσει τις ανάγκες του.
Η υλοποίηση θαυμάτων προϋποθέτει ένα βασικό υλικό, την επιλογή του θαύματος. Την σαφή και ξεκάθαρη επιλογή της μιας και σφοδρής κάθε φορά επιθυμίας. Η δαιδαλώδη διαδρομή της σκέψης που γλιστρά ανάμεσα σε ένα παρτέρι από επιθυμίες σαν την μέλισσα που απομυζά την γύρη από λουλούδι σε λουλούδι δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Είναι το ταξίδι του ηττημένου συντρόφου του Οδυσσέα που ξεγελάστηκε από την θεά ύλη που ονομάζεται Κίρκη και μετατράπηκε σε γουρούνι. Μαγεμένος απ’ τα θέλγητρα της και ανήμπορος να ορθώσει το ανάστημα της επιλογής μέθυσε από το γλυκό κρασί της επιθυμίας.
Ο νικητής λέγεται Οδυσσέας και είναι αυτός που σοφά θα κάνει τη σωστή επιλογή. Θα απολαύσει την ύλη χωρίς να μαγευτεί απ’ αυτήν.
Το τρίτο κλειδί για την υλοποίηση θαυμάτων είναι η σωστή επιλογή η ξεκάθαρη και μοναδική. Όλα τα άλλα θολό τοπίο ωσότου αυτή υλοποιηθεί.
Καθάρισε το μυαλό από άχρηστες σκέψεις και άκουσε τη φωνή της καρδιάς. Αφουγκράσου το δικό της τραγούδι που σαν γλυκιά σειρήνα σε καλεί. Αυτή ξέρει τη σωστή επιλογή. Κλείσε τα μάτια της ύλης κι άκουσε τη φωνή της σιγής. Θα σου ψιθυρίσει αυτό που επιθυμείς. Όταν αυτό συμβεί τότε ξεκίνα.

Πίστη το τέταρτο κλειδί για την υλοποίηση θαυμάτων.

Η πίστη μπορεί να μετακινήσει μέχρι και βουνά. Η πίστη είναι κινητήριος δύναμη. Πίσω της κρύβεται η δύναμη της πρόθεσης και η εκδήλωση της ζωής. Πίστη δεν σημαίνει θρησκεία γιατί θρησκεία σημαίνει τυφλή πίστη. Πίστη σημαίνει απόλυτη εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη ότι θα λάβουμε αυτό που επιθυμούμε. Η έλλειψη πίστης ισοδυναμεί με ακύρωση της επιθυμίας τόσο σε επίπεδο νοητικό όσο και στη κοινή λογική. Αν δεν πιστεύω ότι θα λάβω τι νόημα έχει να επιθυμώ. Επιθυμία χωρίς πίστη είναι μια αφόρητη και ψυχοφθόρα αδύναμη ελπίδα που ατενίζει ένα θολό και αβέβαιο μέλλον. Είναι σαφώς προτιμότερο να μην επιθυμείς από το να επιθυμείς δίχως πίστη ότι θα πετύχεις.
Η εμπιστοσύνη ενεργοποιεί έναν αόρατο μηχανισμό προσέλκυσης του θαύματος. Όσο πιο δυνατή είναι η πίστη τόσο πιο πολύ αυξάνεται η ταχύτητα προσέλευσης του επιθυμητού αποτελέσματος.
Για τον μαθητευόμενο μάγο η πίστη είναι το χρησιμότερο υλικό για το μαγικό του φίλτρο. Αφού ανακατέψει όλα τα υλικά με τη πίστη ολοκληρώνει τη συνταγή.
Η πίστη είναι η απόλυτη εντολή στο αόρατο τζίνι που θα εκτελέσει την αποστολή. Υπάρχει πριν από κάθε εικόνα πριν από το όνειρο πριν από κάθε επιθυμία. Όλα αυτά χωρίς την πίστη είναι άψυχα κι άχρωμα κάδρα κρεμασμένα στο σαλόνι του μυαλού σας που απλά σας θυμίζουν τι δεν μπορέσατε να αποκτήσετε.

Φαντασία, το πέμπτο κλειδί για την υλοποίηση θαυμάτων.

Το θαύμα πριν γίνει ορατό υλοποιείται σε μια άλλη διάσταση σε μια άλλη κατάσταση που είναι φανταστική. Αυτό που δεν μπορούν να δούνε τα μάτια του φυσικού σώματος εκείνες τις πολύχρωμες ή άλλοτε μουντές εικόνες που ζωγραφίζουμε καθημερινά μες το μυαλό άλλοτε ονειροπολώντας κι άλλοτε συνειδητά το αποκαλούμε φαντασία.
Η φαντασία είναι ο κόσμος που βλέπουν τα μάτια της ψυχής, είναι ο κόσμος που πλάθει το δημιουργικό κομμάτι του εαυτού μας στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου.
Η φαντασία είναι πραγματικότητα για μια άλλη διάσταση που το μυαλό του μέσου ανθρώπου δεν θέλει να παραδεχθεί. Η πραγματικότητα του καθενός είναι όλα όσα πιστεύει. Η πεζή πραγματικότητα βιώνεται από έναν πεζό άνθρωπο γι αυτό και όλα τα θαύματα σ’ αυτόν τον πλανήτη έγιναν από προσωπικότητες που είχαν όραμα. Ερευνήσετε όλους εκείνους τους σπουδαίους κοινούς θνητούς και θα διαπιστώσετε ότι πρώτα έφτιαχναν μια νοερή εικόνα όσων θέλανε να υλοποιήσουν και μετά το αποκτούσαν στη γη.
Μάθε να βλέπεις αυτό που επιθυμείς. Μάθε να το γεμίζεις με χρώματα με κίνηση και ζωή. Χαλάρωσε και οραματίσου συνειδητά με κάθε λεπτομέρεια αυτό που επιθυμείς, άκου τον ήχο δες το χρώμα νιώσε τη ζωή και θα εκπλαγείς ευχάριστα γιατί θα το βιώσεις στην υλική ζωή σου..
Κάνε ασκήσεις δημιουργικής φαντασίας. Πάρε στα χέρια σου ένα λεμόνι και περιεργάσου το καλά, τσίμπα το, δάγκωσε το μύρισε το. Μετά κλείσε τα μάτια και φέρε στο μυαλό όλες τις προηγούμενες εικόνες και αισθήσεις ξανά και ξανά. Παρατήρησε τις αντιδράσεις του σώματος σου. Η αίσθηση του ξινού θα γεμίσει με σάλιο το στόμα. Γιατί να συμβεί αφού όλα ήταν φανταστικά; Γιατί απλά η φαντασία είναι πραγματικότητα αρκεί να το πιστέψεις όπως έκανε και το σώμα σου.

Δημιουργικός οραματισμός το έκτο κλειδί υλοποίησης θαυμάτων.

Η πρακτική εξάσκηση είναι το βασικότερο κλειδί για να υλοποιήσουμε τις επιθυμίες μας.
Η βασικότερη πρακτική είναι ο δημιουργικός οραματισμός.
Η άσκηση αυτή πρέπει να γίνεται σε χαλαρή κατάσταση του φυσικού σώματος και την απόλυτη ηρεμία του νου από σκόρπιες σκέψεις.
Με τα μάτια της ψυχής βλέπουμε καθαρά την εικόνα που θέλουμε να βιώσουμε. Εμπλουτίζουμε την εικόνα με χρώματα και ήχο και της δίνουμε κίνηση. Στη συνέχεια αφήνουμε να μας κατακλύσει το υπέροχο συναίσθημα της επιτυχίας και της απολαβής.
Αυτή η άσκηση πρέπει να γίνεται καθημερινά χωρίς να παρεμβληθεί η λογική αναρώτηση «ως πότε» και «πότε θα λάβω».
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η εικόνα μας πρέπει να είναι ξεκάθαρη και ζωντανή. Είναι σκόπιμο πριν να ασχοληθούμε με τα χρώματα που υπάρχουν γύρω μας ώστε να μπορούμε να τα αναπαράγουμε εύκολα με τη φαντασία μας. Αν επιθυμούμε ένα αντικείμενο είναι επίσης χρήσιμο να το περιεργασθούμε στο φυσικό περιβάλλον πριν το οραματιστούμε. Ένα αυτοκίνητο π.χ να πάμε να το δούμε από κοντά να το αγγίξουμε και αν είναι εύκολο να καθίσουμε και στη θέση του οδηγού. Αν επιθυμούμε να βιώσουμε μια κατάσταση τότε πρέπει να εξασκηθούμε στο να τη βλέπουμε σαν ζωντανή, σαν να συμβαίνει στο εδώ και στο τώρα. Τι θα μας πρόσφερε αυτό το βίωμα; Χαρά! Ας θυμηθούμε ένα χαρούμενο για μας γεγονός για να αναδυθεί το συναίσθημα αυτό από το αρχείο μας.
Εξάσκηση δημιουργικού οραματισμού καθημερινά αυτό είναι το έκτο κλειδί υλοποίησης θαυμάτων.

Αποδοχή το έβδομο κλειδί στην υλοποίηση θαυμάτων.

Το έβδομο και τελευταίο κλειδί είναι η αποδοχή. Εφόσον έχουμε δουλέψει σωστά με τα έξη προηγούμενα κλειδιά τότε είναι η ώρα της αποδοχής του επιθυμητού στη ζωή μας.
Αυτό το κλειδί στη διάσταση του Αστρικού δεν έχει καμία αξία αφού εκεί με τα έξη κλειδιά έχουμε κιόλας λάβει αυτό που θέλουμε. Όμως εδώ στην τρίτη διάσταση υπάρχει ο χρόνος. Ο χρόνος είναι η ψευδαίσθηση της καθυστέρησης. Ο φραγμός που υπάρχει ανάμεσα στην υλοποίηση και την απολαβή. Πολλές φορές η μη κατανόηση αυτής της συνθήκης προκαλεί αμφιβολίες και ταρακουνά την πίστη μας και με λίγα λόγια μπορεί να σπάσει κάποιο απ’ τα κλειδιά μας.
Όταν φυτέψουμε ένα σπόρο πρέπει να περιμένουμε να βλαστήσει και όχι να σκαλίζουμε στο μέρος που τον σπείραμε για να δούμε τι συμβαίνει. Αυτή η πράξη όπως καταλαβαίνεται καταστρέφει όλη την αρχική μας προσπάθεια.
Συνεπώς η αποδοχή σημαίνει υπομονή ώσπου η επιθυμίας μας να περάσει το φράγμα του χρόνου και να εμφανιστεί μπροστά μας. Αν αδιόρατα μας φανεί ότι ο χρόνος κυλά αργά ας οραματιστούμε με πιο έντονα θετικά συναισθήματα την εικόνα μας. Η θετική δράση θα το φέρει πιο σύντομα κοντά μας.
Να θυμάστε ότι η επιθυμία μας θα πραγματοποιηθεί αργά ή γρήγορα, αυτό είναι νόμος μην αμφιβάλέτε αφήστε το να συμβεί και θα συμβεί.
Από αυτή τη στιγμή το μαγικό ραβδί είναι στα χέρια σας απολαύστε τη μαγεία των θαυμάτων.

Δέκα από τα πιο χαρακτηριστικά «προσωπικά» δεδομένα του Ήλιου

To πανίσχυρο μαγνητικό πεδίο του Ήλιου αλλάζει πολικότητα κάθε 11 χρόνια. Η NASA ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι έπειτα από διεργασίες λίγων μηνών το φαινόμενο ολοκληρώθηκε στο μητρικό μας άστρο.

Ανάμεσα στα άλλα, η αντιστροφή αυτή επηρεάζει τη λεγόμενη ηλιόσφαιρα, μια γιγάντια σφαίρα που εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα και αντιστοιχεί στην περιοχή μέσα στην οποία ασκεί την επιρροή του το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου.
Ποιος είναι όμως ο Ήλιος; Ας δούμε δέκα από τα πιο χαρακτηριστικά «βιογραφικά» στοιχεία του:

1) Ο Ήλιος συγκεντρώνει το 99,8% της μάζας ολόκληρου του ηλιακού μας συστήματος. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο πυρήνας του Ήλιου, αν και καταλαμβάνει μόνο το 2% του όγκου του μητρικού μας άστρου, διαθέτει το 50% της μάζας του.
2) Ο Ήλιος κινείται με ταχύτητα 220 χλμ./δευτ. και χρειάζεται 225-250 εκατομμύρια έτη για να ολοκληρώσει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Γαλαξία.
3) Με περιφέρεια κοντά στα 4,5 εκατομμύρια χλμ. ο Ήλιος θα μπορούσε να χωρέσει μέσα του ένα εκατομμύριο πλανήτες σαν τη Γη.
4) Ο Ήλιος αποτελείται κατά 92,1% από υδρογόνο και κατά 7,8% από ήλιο και περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του ολίγον... ασύμμετρα. Στον ισημερινό η περιστροφή γύρω από τον άξονά του γίνεται μία φορά κάθε 25 ημέρες, ενώ στους πόλους η περιστροφή αυτή διαρκεί 36 ημέρες.
5) Κάποια στιγμή έπειτα από μερικά δισ. έτη ο Ήλιος θα έχει μέγεθος παρόμοιο με αυτό της Γης. Αρχικά το άστρο θα «φουσκώσει» και θα γίνει ερυθρός γίγαντας καταπίνοντας κυριολεκτικά τον Ερμή, την Αφροδίτη και πιθανώς τη Γη. Στη συνέχεια θα μετατραπεί σε έναν λευκό νάνο, ένα άστρο με μικρό μέγεθος αλλά γιγάντια μάζα.
6) Το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου παράγει τους λεγόμενους «ηλιακούς ανέμους», γιγάντιες ποσότητες φορτισμένων σωματιδίων που ταξιδεύουν στο Διάστημα και όταν πλησιάζουν τη Γη προκαλούν προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες και στα ηλεκτρικά δίκτυα.
7) Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη πλήρη εικόνα για τον μηχανισμό αντιστροφής των μαγνητικών πεδίων του Ήλιου.
8) Η θερμοκρασία στην επιφάνεια του Ήλιου αγγίζει τους 5.500 βαθμούς Κελσίου. Στον πυρήνα του οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται αγγίζουν τους 15 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου!
9) Στον Ήλιο λαμβάνουν χώρα μαγνητικές «καταιγίδες» που απελευθερώνουν μαγνητική ενέργεια και οι οποίες με τη σειρά τους παράγουν γιγάντιες «φλόγες» που εκτινάσσονται από το εσωτερικό του άστρου στο Διάστημα. Θεωρείται το πιο βίαιο φαινόμενο στο ηλιακό μας σύστημα.
10) Στον Ήλιο εμφανίζονται οι λεγόμενες «ηλιακές κηλίδες», σκοτεινά σημεία όπου η θερμοκρασία είναι αισθητά χαμηλότερη από τις υπόλοιπες περιοχές του άστρου. Οι ηλιακές κηλίδες προκαλούνται από διαταραχές του ηλιακού μαγνητικού πεδίου. Ο αριθμός τους αυξομειώνεται (από το ελάχιστο στο μέγιστο και ξανά στο ελάχιστο) κάθε 11 χρόνια, χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στην αντιστροφή των μαγνητικών πόλων του Ήλιου. Η δράση των κηλίδων προκαλεί το φαινόμενο των «ηλιακών καταιγίδων» (ή ηλιακών εκλάμψεων), την εκτόξευση τεράστιων ποσοτήτων φορτισμένων σωματιδίων. Οι ηλιακοί άνεμοι οδηγούν αυτά τα σωματίδια σε όλα τα μήκη και πλάτη του ηλιακού μας συστήματος.