Πέμπτη 29 Απριλίου 2021

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Αἴας (748-783)

ΑΓ. τοσοῦτον οἶδα καὶ παρὼν ἐτύγχανον.
ἐκ γὰρ συνέδρου καὶ τυραννικοῦ κύκλου
750 Κάλχας μεταστὰς οἶος Ἀτρειδῶν δίχα,
ἐς χεῖρα Τεύκρου δεξιὰν φιλοφρόνως
θεὶς εἶπε κἀπέσκηψε παντοίᾳ τέχνῃ
εἶρξαι κατ᾽ ἦμαρ τοὐμφανὲς τὸ νῦν τόδε
Αἴανθ᾽ ὑπὸ σκηναῖσι μηδ᾽ ἀφέντ᾽ ἐᾶν,
755 εἰ ζῶντ᾽ ἐκεῖνον εἰσιδεῖν θέλοι ποτέ.
ἐλᾷ γὰρ αὐτὸν τήνδ᾽ ἔθ᾽ ἡμέραν μόνην
δίας Ἀθάνας μῆνις, ὡς ἔφη λέγων.
τὰ γὰρ περισσὰ κἀνόητα σώματα
πίπτειν βαρείαις πρὸς θεῶν δυσπραξίαις
760 ἔφασχ᾽ ὁ μάντις, ὅστις ἀνθρώπου φύσιν
βλαστὼν ἔπειτα μὴ κατ᾽ ἄνθρωπον φρονῇ.
κεῖνος δ᾽ ἀπ᾽ οἴκων εὐθὺς ἐξορμώμενος
ἄνους καλῶς λέγοντος ηὑρέθη πατρός.
ὃ μὲν γὰρ αὐτὸν ἐννέπει, τέκνον, δορὶ
765 βούλου κρατεῖν μέν, σὺν θεῷ δ᾽ ἀεὶ κρατεῖν.
ὃ δ᾽ ὑψικόμπως κἀφρόνως ἠμείψατο,
πάτερ, θεοῖς μὲν κἂν ὁ μηδὲν ὢν ὁμοῦ
κράτος κατακτήσαιτ᾽· ἐγὼ δὲ καὶ δίχα
κείνων πέποιθα τοῦτ᾽ ἐπισπάσειν κλέος.
770 τοσόνδ᾽ ἐκόμπει μῦθον. εἶτα δεύτερον
δίας Ἀθάνας, ἡνίκ᾽ ὀτρύνουσά νιν
ηὐδᾶτ᾽ ἐπ᾽ ἐχθροῖς χεῖρα φοινίαν τρέπειν,
τότ᾽ ἀντιφωνεῖ δεινὸν ἄρρητόν τ᾽ ἔπος·
ἄνασσα, τοῖς ἄλλοισιν Ἀργείων πέλας
775 ἵστω, καθ᾽ ἡμᾶς δ᾽ οὔποτ᾽ ἐκρήξει μάχη.
τοιοῖσδέ τοι λόγοισιν ἀστεργῆ θεᾶς
ἐκτήσατ᾽ ὀργήν, οὐ κατ᾽ ἄνθρωπον φρονῶν.
ἀλλ᾽ εἴπερ ἔστι τῇδε θἡμέρᾳ, τάχ᾽ ἂν
γενοίμεθ᾽ αὐτοῦ σὺν θεῷ σωτήριοι.
780 τοσαῦθ᾽ ὁ μάντις εἶφ᾽· ὃ δ᾽ εὐθὺς ἐξ ἕδρας
πέμπει με σοὶ φέροντα τάσδ᾽ ἐπιστολὰς
Τεῦκρος φυλάσσειν. εἰ δ᾽ ἀπεστερήμεθα,
οὐκ ἔστιν ἁνὴρ κεῖνος, εἰ Κάλχας σοφός.

***
ΑΓΓ. Ξέρω αυτό που ξέρω, γιατί ήμουνα εκεί παρών.
Ο Κάλχας βγαίνοντας από τη σύσκεψη των ηγεμόνων,
750 μόνος προχώρησε, παράμερα απ᾽ τους Ατρείδες
και πιάνοντας φιλόφρονα του Τεύκρου το δεξί του χέρι,
μιλώντας τού παράγγειλε, τον Αίαντα με κάθε τρόπο,
όλη τη μέρα αυτή, να τον κρατήσει μέσα στη σκηνή,
με τίποτε μην τον αφήσει έξω να βγει, αν θέλει
να τον δούνε ζωντανό τα μάτια του.
Γιατί, όσο κρατεί η μέρα αυτή, η θεϊκή οργή της Αθηνάς
θα τον καταδιώκει — είπε ο μάντης. Αφού τα ξιπασμένα,
φουσκωμένα σώματα —έλεγε ο μάντης—
συντρίβονται απ᾽ τους θεούς με συμφορές βαριές·
πράγμα που ισχύει όταν ένας που βλάστησε
760 μ᾽ ανθρώπου φυσικό, πάψει να σκέφτεται μετά σαν άνθρωπος.
Όπως αυτός, που αφήνοντας το πατρικό του σπίτι,
πήραν αμέσως τα μυαλά του αέρα, παρά τις φρόνιμες
συστάσεις του πατέρα του.
Παρότι εκείνος έλεγε: γιε μου, μαζί σου συμφωνώ,
να θες πάντα να βγαίνεις νικητής στον πόλεμο,
αλλά μ᾽ έναν θεό στο πλάι συνεργό, τη νίκη να γυρεύεις.
Εκείνος όμως μ᾽ άφρονο κομπασμό αποκρίθηκε:
πατέρα, με θεούς στο πλάι, κι ένας μηδαμινός
μπορεί εξίσου να νικήσει· όμως εγώ, ακόμη και χωρίς
εκείνων τη βοήθεια, έχω πεποίθηση
πως θα κερδίσω τον αγώνα μόνος.
770 Με τέτοια έπαρση μίλησε τότε. Αλλά και δεύτερη φορά,
όταν η ίδια η Αθηνά τον έσπρωχνε να στρέψει στον εχθρό
το φονικό του χέρι, αυτός της έδωσε μια φοβερή,
ανήκουστη απάντηση:
άνασσα, πήγαινε να παρασταθείς στους άλλους Αχαιούς·
σ᾽ ό,τι μας αφορά εμάς, ποτέ δεν πρόκειται
να συντριβεί το μέτωπο της μάχης.
Μ᾽ αυτά τα λόγια εισέπραξε ανυποχώρητη οργή
της Αθηνάς, με τρόπο ανάρμοστο
στον άνθρωπο αντιδρώντας.
Αν, παρά ταύτα, αυτή τη μέρα παραμείνει μέσα, ίσως
και να τον σώσουμε, με τη βοήθεια κάποιου θεού.
780 Τόσα είπε ο μάντης, και παρευθύς ο Τεύκρος,
από της σύναξης τον τόπο, έστειλε εμένα,
τα παραγγέλματά του να τηρήσω.
Ανίσως όμως πέσαμε έξω, πες πως εκείνος πια δεν ζει,
αν μάντεψε ο Κάλχας φρόνιμα.

Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας

Αρχαΐζουσα - καθαρεύουσα: από το Βυζάντιο μέχρι σήμερα

Δείγματα της αρχαιότροπης γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις μορφές λόγου κατά τη βυζαντινή περίοδο και μετά - μέχρι σήμερα.

Ρωμανός ο Μελωδός· 6ος αι.

Ἡ παρθένος σήμερον τὸν ὑπερούσιον τίκτει,

καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει·

ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι,

μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι·

δι' ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη

παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.

ὑπερούσιον: που είναι πέρα και πάνω από την ύλη | τίκτει: γεννά | προσάγει: προσφέρει


Ιωάννης Δαμασκηνός· 8ος αι.

Τῷ ὁσιοτάτῳ καὶ θεοτιμήτῳ πατρὶ Κοσμᾷ, ἁγιωτάτῳ ἐπισκόπῳ τοῦ Μαϊουμᾶ, ἐλάχιστος μοναχὸς καὶ πρεσβύτερος ἐν Κυρίῳ χαίρειν. Τὸ μὲν στενὸν τῆς διανοίας καὶ τὸ ἄπορον τῆς γλώσσης τῆς ἐμαυτοῦ ἐπιστάμενος, ὤκνουν, ὦ μακάριε, τοῖς ὑπέρ δύναμιν ἐγχειρεῖν καὶ τῶν ἀδυνάτων κατατολμᾶν.

Στον αγιότατο και τιμημένο από τον Θεό πατέρα Κοσμά, αγιότατο επίσκοπο του Μαϊουμά, εγώ ο ταπεινός μοναχός και ιερέας απευθύνω χαιρετισμό στο όνομα του Κυρίου. Γνωρίζοντας τους περιορισμούς του μυαλού μου και τις ανεπάρκειες της γλώσσας μου, δίσταζα, μακάριε, να επιχειρήσω πράγματα πέρα από τις δυνάμεις μου και να τολμήσω τα αδύνατα.

Μιχαήλ Χωνιάτης· 12ος αι. (Ο καλός επίσκοπος είναι απογοητευμένος που το αθηναϊκό ποίμνιό του δεν κατάλαβε την, ακόμη αρχαϊκότερη, πρώτη ομιλία του.)

Ἔναγχος τὰ εἰσιτήρια ὑμῖν προσφθεγξάμενος σχέδιά τινα καὶ ἀπέριττα πάνυ τι καὶ ἀφιλότιμα, ὅμως ἔδοξα μὴ συνετά λέγειν ἤ ἄλλως ὁμόγλωττα ἀλλ' ὡς ἀπὸ διαλέκτου περσικῆς ἤ σκυθικῆς. Διὰ ταῦτα οὐ μόνον τῶν νοημάτων ἐκλύσας τὸν τόνον τελέως ἀλλὰ καὶ τὴν ἁρμονίαν τῆς ἑρμηνείας χαλάσας, οὕτως ἀφελῶς ὑμῖν καὶ σαφῶς ὡμίλησα καὶ τὴν τροφὴν παρεθέμην ἀλησμένην, μᾶλλον δὲ διεμασησάμην, ὑμῖν ὡς αἱ τίτθαι τοῖς βρέφεσι.

Πρόσφατα, στην εναρκτήρια ομιλία μου σας ανακοίνωσα κάποιες πρόχειρες σκέψεις μου, πολύ λιτές και καθόλου φιλόδοξες, μου φάνηκε όμως ότι δεν μιλούσα κατανοητά ή την ίδια γλώσσα με σας αλλά ότι εκφραζόμουν στα περσικά ή στα σκυθικά. Γι' αυτό, (τώρα) όχι μόνο χαλάρωσα εντελώς την ένταση των νοημάτων αλλά κατέστρεψα και την αρμονία της ερμηνείας και σας μίλησα τόσο απλοϊκά και με τόση σαφήνεια και σας πρόσφερα το φαΐ αλεσμένο, ή καλύτερα μασημένο, όπως το προσφέρουν οι παραμάνες στα μωρά.

Ιωάννης Αναγνώστης. Θρήνος για την άλωση της Θεσσαλονίκης· 1430

Ὦ χρόνε, οἷα τίκτεις ἐξαίφνης καὶ μεταβολὰς οἷας ἐναπεργάζῃ τοῖς πράγμασι. Ὦ πόλις, ἡ πρὶν μὲν ὥσπερ ναῦς ἐξ οὐρίας πλέουσα, ἔπειτα δὲ καταιγίδος δεινῆς ἐγερθείσης κακῶς συντριβεῖσα καὶ τὸν ἐναποκείμενον πλοῦτον ἀποβαλοῦσα καὶ ἀπολέσασα.

Ω Χρόνε, τί πράγματα γεννάς ξαφνικά και τί μετατροπές δημιουργείς! Ω Πόλη, που πριν έπλεες σαν πλοίο με ούριο άνεμο, για να συντριβείς κατόπιν, όταν σηκώθηκε φοβερή καταιγίδα, και να στερηθείς και να χάσεις τα πλούτη σου!

Γράμμα στον σουλτάνο Βαγιαζίτ Β΄· 1486

Βασιλεῖ βασιλέων μεγίστῳ τε καὶ ὑψίστῳ χαμαὶ προσκυνεῖν τε καὶ ποδοφιλεῖν ὑγιαίνειν τε καὶ χαίρειν καὶ εὖ πράττειν.

εὖ πράττειν: να είναι καλά, ευτυχισμένος

Ματθαίος Δεβαρής. Το νεκρό σκυλάκι· 2ο μισό του 16ου αι.

Σπανίολον σκύλακα ξανθότριχα περδικοθήραν,

κίρκων ὀξυπετῶν πρόδρομον ἰχνελάτην,

Ἀγροτέρα σοι, Μᾶρκε, ἀγασσαμένη κατέπεφνε,

μὴ καὶ ἐν ἀγροσύναις σὺ μόνος εὖχος ἔχῃς.


Το σκυλάκι το ισπανικό το ξανθότριχο, που κυνηγούσε τις πέρδικες και ιχνηλατώντας άνοιγε τον δρόμο στα γοργόφτερα γεράκια, η κυνηγήτρα η Αρτεμη, Μάρκε, σου το σκότωσε, από φθόνο μήπως, και στα κυνήγια ακόμα, εσύ μονάχα έχεις τη δόξα.

Χριστόφορος Περραιβός. Επίθεση του Αλή πασά στο Σούλι· 1815

Εἰς αὐτὴν τὴν μεγαλόψυχον ὁρμὴν τῶν γυναικῶν μὴ ἠμπορῶντας νὰ ἀντισταθοῦν οἱ Ἀγαρηνοὶ ἐστράφησαν εἰς τὰ ὀπίσω τρομασμένοι καὶ ἐθυσιάζοντο εἰς τὴν φυγὴν ἀπὸ τὰ ἐλεύθερα καὶ ἀσπιθοβολοῦντα σπαθία τῶν γυναικῶν καὶ ανδρῶν τοῦ Σουλίου. Ὁ δὲ Άλῆ πασᾶς, βλέποντας τὴν συμφορὰν καὶ ροπὴν τοῦ στρατεύματός του μακρόθεν, κατέκοπτε καὶ ἐξερίζωνε τὰ μαλλία του καὶ πάραυτα ἐκαβαλίκευσε καὶ ἔτρεχε δρομαίως εἰς τὰ Ἰωάννινα, τόσον ὁποὺ ἔσκασε δύο ἄλογα. Τόσος φόβος καὶ τρόμος εἶχεν ἔμβει εἰς τὰς καρδίας των, ὁποὺ ὅσοι ἐσώθησαν (μόλις τὸ ἥμισυ στράτευμα) καὶ ἔφθασαν εἰς Ἰωάννινα, ἔστρεφαν τὰ ὀμμάτιά τους ὀπίσω καὶ ἐκοίταζαν μήπως ἀκόμη τοὺς κυνηγοῦν οἱ Σουλιῶται.

ροπήν: φυγή, υποχώρηση | κατέκοπτε: τραβολογούσε | δρομαίως: γρήγορα

Ανδρέας Κάλβος. Το ξημέρωμα της λευτεριάς· 1824

Εἰς τὰ φρικτὰ βασίλεια

ὁμοιάζει τοῦ θανάτου

ἡ φύσις ὅλη· ἐκεῖθεν

ἦχος ποτὲ δὲν ἔρχεται

ὕμνων ἤ θρήνων.

Ἀλλὰ τῶν μακαρίων

στάβλων ἰδοὺ τὰ ἠῷα

κάγκελα ᾑ Ὧραι ἀνοίγουσιν,

ἰδοὺ τὰ ἀκάμαντα ἄλογα

τοῦ Ἡλίου ἐκβαίνουν.

Χρυσά, φλογώδη, καίουσι

τοὺς δρόμους τοῦ ἀέρος

τὰ ἁμιλλητήρια πέταλα·

τοὺς οὐρανοὺς φωτίζουσι

λάμπουσαι ᾑ χαῖται.


ἐκεῖθεν: από κει | μακαρίων: θεϊκών | ἠῷα: ανατολικά | : οι = το θηλυκό άρθρο στην ονομ. πληθ., σύμφωνα με την ορθογραφία της εποχής | ἀκάμαντα: ακούραστα | ἐκβαίνουν: βγαίνουν έξω | ἁμιλλητήρια: που ανήκουν σε άλογα αγώνων, ταχύτατα

Αλέξανδρος Σούτσος. Λάθος εκτίμηση, λάθος προφητεία· 1833

Ὁ Κάλβος καὶ ὁ Σαλομός, ὠδοποιοὶ μεγάλοι,

κ' οἱ δύο παρημέλησαν τῆς γλώσσης μας τὰ κάλλη·

ἰδέαι ὅμως πλούσιαι, πτωχὰ ἐνδεδυμέναι,

δὲν εἶναι δι' αἰώνιον ζωὴν προωρισμέναι.


Σαλομός: Σολωμός | ὠδοποιοί: συνθέτες ωδών, μελωδικών ποιημάτων

Εμμανουήλ Ροΐδης. Δυο ερωτευμένοι ρεμβάζουν· 1866

Ὁ δίσκος τῆς Ἑκάτης, περικυκλούμενος ὑπὸ νεφῶν διαφανῶν ὡς σεμνὴ παρθένος ὑπὸ τῶν νυκτικῶν πέπλων της, ἔλαμπεν ἀκίνητος εἰς ὕψος ἀκαταμέτρητον, ἐπιχέων ἐπὶ τῶν ἀθανάτων ἐκείνων μαρμάρων λάμψιν λευκὴν καὶ ἀμυδράν . Αἱ στῆλαι τοῦ Ὀλυμπιείου, τὸ ρεῦμα τοῦ Ἰλισσοῦ, τὰ γλαυκὰ κύματα τοῦ Φαλήρου, οἱ ἐλαιῶνες, αἱ ροδοδάφναι, αἱ κορυφαὶ τῶν λόφων στεφόμεναι ὑπὸ ἐκκλησιῶν ἤ μνημείων, πάντα ταῦτα περιέσφιγγον τήν ὄρασιν τῶν δύο νεανίσκων διὰ ζώνης καὶ αὐτοῦ τοῦ κεστοῦ τῆς Ἀφροδίτης θελκτικωτέρας, ἡ δὲ ἡδονὴ ἣν ἠσθάνοντο ἐκ τοῦ πανοράματος τούτου καθίστατο διπλασία, διότι μεθυσμένοι ὄντες ἔβλεπον τά πάντα διπλᾶ.

τῆς Ἑκάτης: της σελήνης | ἐπιχέων: χύνοντας | κεστοῦ: κεντημένης ζώνης

Κλέων Ραγκαβής. Τα χάλια της γλώσσας μας· 1877

Ἡ ἡμετέρα γλῶσσα ἐστίν εἰς κατάστασιν ῥευστήν, πάσας δεχόμενη τὰς ἀποχρώσεις, ἀπὸ τῆς μιξοβαρβάρου κ' ἐκ παντοίων συντριμμάτων συγκειμένης διαλέκτου ἣν κοινῶς ὁμιλοῦμεν μέχρι τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς. Βαίνομεν πρὸς τὴν ἀρχαίαν, καθαρίζομεν, ἐξευγενίζομεν τὴν ὑπὸ τῶν αἰώνων τῆς δουλείας καὶ ἀγνοίας καταστραφεῖσαν θείαν ἡμῶν φωνήν, καὶ φθάσομεν ποτέ εἰς μεταίχμιόν τι μεταξὺ τῆς Ἀτθίδος καὶ τοῦ νεωτέρου ἀναλυτικοῦ πνεύματος. Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἐν τῇ παρούσῃ αὐτῆς καταστάσει, ἐστὶ χάος ἀδιεξήγητον, καὶ ἀπαιτεῖται ἡ θυσία ὁλοκλήρου βίου ἵνα ἐν μέρει δαμάσῃ τις αὐτήν.

ἐκ παντοίων: από κάθε είδους | συγκειμένης: αποτελούμενης | φθάσομεν ποτέ: θα φτάσουμε κάποτε | τι: κάποιο | Ἀτθίδος: αττικής (διαλέκτου) | ἀδιεξήγητον: ατέλειωτο, ανεξάντλητο | τις: κάποιος

Αχιλλεύς Παράσχος. Αθηναϊκό στενό· 1880

Ὑπάρχει εἰς ἀπόκεντρον τῶν Ἀθηνῶν γωνίαν

λευκὸς δρομίσκος, σκιερὸς καὶ πλήρης μυστηρίου·

χλοάζει τὸ κατώφλιον εἰς πᾶσαν του οἰκίαν

καὶ τέμνεται ὑπὸ μικροῦ εἰς δύο ρυακίου.

Δὲν βλέπεις μέγαρα λαμπρὰ εκεῖ, ἀλλὰ ὡραίας

μικρὰς οἰκίας, ταπεινάς, χιόνος λευκοτέρας,

καὶ πρὸ αὐτῶν ἐδῶ κι ἐκεῖ ἀνθούσας πασχαλέας,

αἵτινες μύρον χύνουσι λεπτόν εἰς τοὺς ἀέρας.


χλοάζει: είναι καταπράσινο | ταπεινάς: χαμηλές

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Το τέλος της φόνισσας· 1903

Τὰ κύματα ἐφούσκωναν ἀγρίως, ὡς νὰ εἶχον πάθος. Ἐκάλυψαν τοὺς μυκτῆρας καὶ τὰ ὦτά της. Τὴν στιγμὴν ἐκείνην τὸ βλέμμα τῆς Φραγκογιαννοῦς ἀντίκρισε τὸ Μποστάνι, τὴν ἕρημον βορειοδυτικὴν ἀκτήν, ὅπου τῆς εἶχον δώσει ὡς προῖκα ἕνα ἀγρόν, ὅταν, νεάνιδα, τὴν ὑπάνδρευσαν καὶ τὴν ἐκουκούλωσαν, καὶ τὴν ἔκαμαν νύφην οἱ γονεῖς της.

- Ὤ! νά τὸ προικιό μου! εἶπε.

Αὐταὶ ὑπῆρξαν αἱ τελευταῖαι λέξεις της. Ἡ γραία Χαδούλα εὖρε τὸν θάνατον εἰς τὸ πέραμα τοῦ Ἁγίου Σώστη, εἰς τὸν λαιμὸν τὸν ἐνώνοντα τὸν βράχον τοῦ ἑρημητηρίου μὲ τὴν ξηράν, εἰς τὸ ἥμισυ τοῦ δρόμου, μεταξὺ τῆς θείας καὶ τῆς ἀνθρωπίνης δικαιοσύνης.


μυκτήρας: ρουθούνια

Εμμανούλ Στ. Λυκούδης. Άφιξη στη Φθειρία· 1920

Μετ' ὀλίγον εἰσηρχόμην εἰς τὴν κωμόπολιν, συρόμενος ὑπὸ τοῦ ἀγωγιάτου μου ἀπὸ τὸ καπίστρι, διὰ τῆς μεσολαβήσεως, ἐννοεῖται, τοῦ λαιμοῦ τοῦ ὑπ' ἐμὲ ἡμιόνου.

Μοὶ ἐπεφυλάσσετο δὲ ἐνθουσιώδης ὑποδοχή, ὡς προεδήλουν αἱ λυσσαλέαι ὑλακαὶ τῶν σκύλων καὶ οἱ ἐμμανεῖς λιθοβολισμοὶ τῆς τρυφερᾶς γενεᾶς τῆς Φθειρίας, τῶν νεαρῶν αὐτῆς βλαστῶν καὶ χρηστῶν ἐλπίδων, ἥτις ἔπαιζε τὴν ὥραν ἐκείνην εἰς τὰ πρόθυρα τῆς κωμοπόλεως.

Ἀπετελεῖτο δὲ ἡ νέα αὕτη γενεὰ ἀπὸ ἐσμὸν μικρῶν δαιμόνων ἀνυποδήτων, τὸ πρόσωπον, τὰς χεῖρας καὶ τοὺς πόδας τῶν ὁποίων οὐδέποτε περιύβρισε τοῦ ὕδατος ἡ επαφή, ἐνῶ ἡ κόμη των κατὰ γλοιώδεις τολύπας ἐπιστέφει τὰς μικρὰς κεφαλάς των.


ὑλακαί: γαβγίσματα | εμμανεῖς: μανιασμένοι | Φθειρίας: φθείρ = ψείρα | ἐσμόν: σμήνος, ομάδα | τολύπας: τσουλούφια | ἐπιστέφει: στεφανώνει

Πέτρος Συλλέκτης, «Πλεονεκτήματα και προϋποθέσεις της διά καταπόσεως ομβρέλλας αυτοκτονίας»· 2004

Ένας πρωτότυπος και αποτελεσματικός τρόπος δι' αυτοκτονίαν είναι ο διά της καταπόσεως ομβρέλλας. Καταπίνετε την ομβρέλλαν και εν συνεχείᾳ την ανοίγετε. Με το άνοιγμα της ομβρέλλας προκαλούνται διάφορα πράγματα εις έν των ευαισθήτων μερών του ανθρωπίνου σώματος, δηλονότι την κοιλίαν. Τα πράγματα αυτά είναι εύκολον να τα φαντασθεί ο αναγνώστης και δεν κρίνω σκόπιμον να λάβω τον χρόνον του διά να περιγράψω εν λεπτομερείᾳ τα αποτελέσματα του ανοίγματος της ομβρέλλας.

Τα καρφιά «Δημητράκα»

Ο διευθυντής της εταιρείας «Δημητράκας», που κατασκευάζει καρφιά, πηγαίνει σε μια διαφημιστική εταιρεία για να να προωθήσει το προϊόν του. Ο διαφημιστής, του λέει ότι κάτι θα σκεφτεί να ετοιμάσει που θα κάνει εντύπωση και θα μείνει χαραγμένο στην μνήμη των τηλεθεατών καταναλωτών, και του λέει να περάσει σε μια εβδομάδα, που θα είναι έτοιμο το δοκιμαστικό διαφημιστικό μήνυμα.

Πράγματι, πηγαίνει την επόμενη βδομάδα ο διευθυντής στη διαφημιστική εταιρεία και τον βάζουν στο μεγάλο καναπέ στην αίθουσα προβολής για να παρακολουθήσει το σποτάκι.

Αυτό παρουσίαζε τον Χριστό πάνω στο σταυρό και τελείωνε με δυο Ρωμαίους στρατιώτες να λένε: «Για δουλειά στο τάκα τάκα, μόνο πρόκες "Δημητράκα"».

Ο διευθυντής, σοκαρίστηκε και τους εξέφρασε τον προβληματισμό του για την απήχηση που θα είχε το σποτάκι στον χριστιανικό πληθυσμό κλπ. κλπ. Ο διαφημιστής προβληματίστηκε κι αυτός με την σειρά του και του είπε να περάσει πάλι την επόμενη εβδομάδα να παρακολουθήσει ένα άλλο σποτάκι που θα έφτιαχναν.

Ξαναπηγαίνει την επόμενη βδομάδα ο διευθυντής στη διαφημιστική εταιρεία και τον βάζουν ξανά στον μεγάλο καναπέ στην αίθουσα προβολής για να παρακολουθήσει το σποτάκι.

Αυτό παρουσίαζε πάλι τον Χριστό πάνω στο σταυρό, με τους δυο Ρωμαίους στρατιώτες να λένε: «Η δουλειά είναι μια πλάκα, με τις πρόκες "Δημητράκα"».

Τσαντίζεται τότε ο διευθυντής και λέει στον διαφημιστή:

- Θέλω ένα σποτάκι που να μην παριστάνει επιτέλους τον Χριστό πάνω στον σταυρό. Ξεκολλήστε από αυτή την ιδέα γιατί δε θα πουλήσουμε ούτε ένα καρφί κι όλοι θα μας βρίζουν!

- Εντάξει κύριέ μου, του απαντά ο διαφημιστής. Νομίζω ότι έχω συλλάβει την κατάλληλη ιδέα, που θα κάνει αναγνωρίσιμη την εταιρεία σας και τα προϊόντα σας, χωρίς να χρειάζεται να εμφανίζουμε τον Χριστό πάνω στον σταυρό και να εξαγριώνουμε τους θρησκευόμενους. Την άλλη εβδομάδα θα σας έχουμε έτοιμη μια διαφήμιση που πιστεύω ότι θα σας ικανοποιήσει αυτή τη φορά.

Πάει λοιπόν την επόμενη εβδομάδα ο διευθυντής, κομματάκι επιφυλακτικός, λόγω των προηγούμενων εμπειριών του, για να δει την νέα διαφήμιση και τι να δει...

Η διαφήμιση δεν εμφάνιζε πλέον τον Χριστό πάνω στον σταυρό, αλλά να τρέχει στο δάσος, ακολουθούμενος από τους δυο Ρωμαίους στρατιώτες που έτρεχαν ξωπίσω του κυνηγώντας τον, με τον έναν να λέει στον άλλον, σε έξαλλη κατάσταση: «Και του το ’πα του μαλάκα... Μόνο πρόκες "Δημητράκα"!».

Όταν ρίχνουμε τα λάθη μας στα έντονα συναισθήματά μας

Αποτέλεσμα εικόνας για ερεβοκτονος ποιος από τους δύο ήταν πιο κοντά στην αλήθειαΔεν είναι λίγες οι φορές που ίσως έπιασες τον εαυτό σου να κάνει πράγματα που δεν είναι του χαρακτήρα σου και καμία σχέση δεν έχουν με τις αξίες σου και με όλα όσα πρεσβεύεις, έχοντας ως δικαιολογία την αγάπη σου για το άλλο σου μισό. Από το να πεις κάποια φαινομενικά αθώα ψέματα έως το να δικαιολογήσεις πράξεις που υπό άλλες συνθήκες θα θεωρούσες αδικαιολόγητες και θα απέρριπτες με συνοπτικές διαδικασίες. Στο όνομα της αγάπης πολλές φορές μοιάζεις να παθαίνεις κανονικότατη μετάλλαξη. Ακόμη και η καθημερινότητά σου μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη. Προκειμένου να είσαι πιο συμβατός με το ταίρι ή να μην το απογοητεύσεις, ίσως αρχίσεις να αμφισβητείς συνήθειες χρόνων, να αλλάζεις την καθημερινότητά σου, να παραμελείς τους φίλους και τις υποχρεώσεις σου, λες και πριν αγαπηθείτε δεν είχες ζωή.

Πέρα όμως από τα παραμελείς τους άλλους στο όνομα της αγάπης, βάζοντας τη ζωή που είχες πριν γνωρίσεις τον έρωτα στην άκρη, τη μεγαλύτερη αδικία την διαπράττεις εις βάρος του ίδιου σου του εαυτού κατά κύριο λόγο αφήνοντας το έντονο συναίσθημα που ένιωσες -ή τουλάχιστον έτσι πίστεψες- να θολώσει την κρίση σου.

Λένε πως ο πραγματικός έρωτας και η αγάπη αλλάζουν τον άνθρωπο. Αυτό φυσικά είναι κάτι υπέροχο όταν η αλλαγή σημαίνει εξέλιξη και σηματοδοτεί ένα πέρασμα σε μια πιο ώριμη και δοτική περίοδο, στην οποία είσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Αν θεωρούνται επιτυχημένες οι σχέσεις που μας βοήθησαν να εξελιχθούμε και μας οδήγησαν να γίνουμε οι άνθρωποι που αντικρίζουμε κάθε πρωί στον καθρέφτη, τότε οι σχέσεις που μας κάνουν λίγο χειρότερους κάθε μέρα και μας οδηγούν στο να αφήσουμε τις προσωπικές μας ανάγκες και επιθυμίες στην άκρη προκειμένου να μην έρθουμε σε ρήξη με τον άνθρωπό μας μπορούν να χαρακτηριστούν παταγώδεις αποτυχίες.

Μετά το τέλος μιας σχέσης κάνουμε τον απολογισμό μας και διαπιστώνουμε πως οι σχέσεις που είχαν το μεγαλύτερο συναισθηματικό και ψυχολογικό κόστος ήταν αυτές που μας έκαναν να χάσουμε τον εαυτό μας. Πριν φυσικά αναθέσουμε στον εαυτό μας τον ρόλο του θύματος και αρχίσουμε τα παράπονα για την κακή μας τύχη, είναι καλό να αναλογιστούμε για ποιο λόγο επιλέξαμε να μπούμε σε μια σχέση που ξέραμε πως δε μας κάνει καλό από την αρχή. Πολλές φορές μια μη υγιής σχέση έρχεται να επιβεβαιώσει την άσχημη εικόνα που λανθασμένα έχουμε για τον εαυτό μας ενώ ένας κτητικός σύντροφος μπορεί απλώς να ενισχύσει, έστω και προσωρινά, τη χαμηλή μας αυτοπεποίθηση. Αν κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας ίσως καταφέρουμε να εντοπίσουμε τους λόγους που μας οδήγησαν σε λάθος επιλογές ώστε να μην τις επαναλάβουμε στο μέλλον.

Ακόμη και αν αυτές οι σχέσεις είναι καταδικασμένες να αποτύχουν από την αρχή έρχονται να μας διδάξουν κάτι και να μας κάνουν λίγο καλύτερους και σοφότερους, ώστε την επόμενη φορά που θα νιώσουμε τα βέλη του έρωτα να μας διαπερνούν, να φροντίσουμε να κρατήσουμε τα μάτια ανοιχτά και τα πόδια στερεωμένα στο έδαφος. Ίσως ακόμη συνειδητοποιήσουμε πως μας χρειάζεται λίγος χρόνος μοναξιάς και ενδοσκόπησης για να μάθουμε από τα δικά μας λάθη και να μείνουμε μακριά από συμπεριφορές και σχέσεις εξάρτησης που μόνο κακό μας κάνουν.

Αν μόλις βγήκες από μια τέτοια σχέση, ίσως όλα αυτά σου φαίνονται βουνό. Ωστόσο, όσο και αν ο έρωτας σε κάνει να πετάς στα σύννεφα είναι σημαντικό να θυμάσαι ποιος είσαι και τι αξίζεις για να αποφύγεις επίπονους συμβιβασμούς. Στην τελική αν δεν προστατεύσεις εσύ τον εαυτό σου, κανείς άλλος δε θα το κάνει για σένα και αυτό το ξέρεις καλά.

Τώρα καταλαβαίνω τι σημαίνει να ακούς τον άλλο, τώρα καταλαβαίνω ότι, δε με έχει ακούσει ποτέ κανείς πραγματικά

Πράγματα που βρίσκω σε παλιά ημερολόγια, ψάχνοντας κάτι άλλο.

Τώρα καταλαβαίνω τι σημαίνει να ακούς τον άλλο, τώρα καταλαβαίνω ότι, δε με έχει ακούσει ποτέ κανείς πραγματικά.

Οι άνθρωποι που είχα ως τώρα στη ζωή μου, φίλοι, γονείς, ακόμα και η γυναίκα μου, όλοι αυτοί, ακούνε με τα αυτιά τους αυτά που λέω, αλλά δεν τα βάζουν μέσα τους, είναι σαν να μην ξέρουν τι να τα κάνουν. Όπως τρως ένα φαγητό και το κάνεις εμετό, χωρίς να το χωνέψεις. Σαν να μην ξέρει το στομάχι σου τι είναι η χώνεψη. Καταλαβαίνεις τι σου λέω; Είναι κάτι τόσο απλό, τόσο καθημερινό, μιλάμε κάθε μέρα. Υποτίθεται πως ακούμε. Είναι εντελώς καθημερινό, αυτονόητο, αλλά τόσο δύσκολο...

Όταν δε μπορείς να ακούσεις πραγματικά τον άλλο, ακούς μόνο με τα αυτιά, ξεφτίζεις τις λέξεις, τις υποτιμάς. Οι λέξεις δεν είναι απλώς γράμματα, δεν είναι ήχοι, είναι σώμα, είναι ουσία, είναι κομμάτι αυτού που τις παράγει. Κάθε λέξη, κάθε ίδια λέξη, είναι άλλη ουσία, ανάλογα με το στόμα που την εκφέρει.

Έχεις παρατηρήσει πως προφέρουν οι άνθρωποι τα χειλικά σύμφωνα; Άλλος ανεπαίσθητα, άλλος στραβώνει κάπως τα χείλη - θέλω να πω, οι ίδιες λέξεις, από διαφορετικό στόμα, δεν έχουν μόνο άλλη ουσία, αποκτούν και άλλο χαρακτήρα, άλλο σχήμα. Εκατό άνθρωποι θα σου πουν "σ' αγαπώ", ένας θα σε πείσει.

Αναρωτιέμαι, γιατί αφού έχω ανάγκη να με ακούσουν πραγματικά, βάζω στη ζωή μου ανθρώπους που είναι ανίκανοι για κάτι τέτοιο;

Δεν ξέρω.. Ίσως δε φτάνει να θες να σε ακούσουν, πρέπει να είσαι έτοιμος και να μιλήσεις. Θέλει θάρρος αυτό, είναι ένα ρίσκο. Το να χρησιμοποιούμε τις λέξεις σαν τα σπαθιά, να συζητάμε κουτοπόνηρα δήθεν για να λύσουμε προβλήματα, ενώ στην πραγματικότητα το μόνο που μας απασχολεί είναι να νικήσουμε, να επικρατήσουμε και όχι να μοιραστούμε, είναι εύκολο. Είναι πάντα ευκολότερο να ξεσκίζεις τα σωθικά του άλλου, από το να τον σεβαστείς, να δώσεις τις λέξεις σου, να τις εμπιστευτείς σε άλλα χέρια.

Μπορεί να είχα τεράστια ανάγκη να βρεθεί κάποιος να με ακούσει, αλλά στην πραγματικότητα δεν ήθελα να συμβεί, τουλάχιστον ως τώρα, γιατί δεν ήθελα να κινδυνεύσω. Όταν σε ακούνε, δένεσαι. Όταν δένεσαι, σχετίζεσαι, όταν σχετίζεσαι, κινδυνεύεις.

Αυτά σκεφτόμουν όταν ήμουν νεότερος. Αλλά τώρα πια, θεωρώ χειρότερο το να μην καταφέρω να κάνω μια γνήσια σχέση, από το να φοβάμαι τι θα συμβεί αν πράγματι βρω κάποιον να με αγαπήσει.

Άλλη μια πλάνη.

Πέρασα τη μισή μου ζωή νομίζοντας ότι έψαχνα κάποιον να με αγαπήσει, μυξόκλαιγα τόσα χρόνια γιατί δήθεν οι άνθρωποι με εκμεταλλεύονται, έλεγα όλα αυτά που λέμε συνήθως, ξέρεις, όταν παίζουμε καταπληκτικά τα θύματα. Στην πραγματικότητα σπατάλησα τόσα χρόνια κοροϊδεύοντας τον εαυτό μου, αλλά δεν αντέχω να το κάνω άλλο.

Μου αξίζει μια αλήθεια. Μου αξίζει η αλήθεια. Και αυτή είναι ότι δεν έψαχνα κάποιον να με αγαπήσει, γιατί δεν πίστευα ότι αξίζω να με αγαπούν, δεν πίστευα ότι είμαι ικανός να αγαπώ.

Φοβάμαι το καλό περισσότερο από το κακό. Το κακό ξέρεις τι να το κάνεις, όλοι έχουμε πάνω-κάτω εμπειρία από αυτό.

Το καλό όμως; Αυτό δε μου το έμαθε κανείς.

Αυτό μαθαίνω τώρα.

Είμαι μεγάλος πια, αλλά δεν είναι αργά.

Το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα

Ξεπερνάμε την κακή διάθεση, πολύ νωρίτερα από ό, τι προβλέπουμε, χάρη στο συγκεκαλυμμένο έργο του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος.

Ένα από τα πιο απίστευτα πράγματα του ανθρώπινου μυαλού είναι η αντοχή του. Ας το παραδεχτούμε, η ζωή μπορεί να είναι αρκετά καταθλιπτική κατά καιρούς, κι όμως οι άνθρωποι γενικά ωθούνται σε αυτήν με σχεδόν τον ίδιο ζήλο όπως έκαναν πάντοτε, μερικές φορές ακόμα και με ένα «ελατήριο» στο βήμα τους και ένα χαμόγελο στο πρόσωπό τους.

Πώς γίνεται την μία ημέρα να φαίνεται σαν να πρόκειται να τελειώσει ο κόσμος και την επόμενη να υπάρχει ελπίδα; Και πώς γίνεται οι κακές διαθέσεις μας να εξανεμίζονται τόσο απρόσμενα, σαν ένα τούβλο να βγάζει φτερά και να χάνεται στον καταγάλανο ουρανό;

Ο λόγος είναι ότι όλοι έχουμε ένα μυστικό όπλο εναντίον των κακών διαθέσεων: ένα ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα. Όταν βιώνουμε γεγονότα που μας οδηγούν σε μία αδιάκοπη συναισθηματική πάλη, αρχίζει να επιδρά για να προσπαθήσει να μας προστατεύσει από το χειρότερο.

Η διαφορά μεταξύ φυσικού και ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος είναι ότι ξέρουμε τα πάντα για το πρώτο. Όταν έχουμε ένα κρύωμα, μπορούμε να δούμε και να νιώσουμε αμυντικά συστήματα του σώματός μας να ενεργοποιούνται. Δεν ισχύει το ίδιο για το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα. Περιέργως φαίνεται να μην παρατηρούμε ότι εργάζεται ασταμάτητα για τη μείωση των αρνητικών συναισθημάτων μας, όπως επίσης ότι το μυστικό μας όπλο είναι μυστικό και από εμάς τους ίδιους.

Πόσο άσχημα θα σας κάνει να αισθανθείτε η απόρριψη;

Ο Daniel T. Gilbert του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και οι συνεργάτες του διερεύνησαν αυτό το περίεργο φαινόμενο σε μια σειρά από κλασικές μελέτες κοινωνικής ψυχολογίας (Gilbert et al., 1998). Δημιούργησαν μια κατάσταση, με την οποία σχεδόν όλοι είμαστε εξοικειωμένοι: πρόκειται για μια επαγγελματική συνέντευξη και την απόρριψη από αυτήν.

Πρώτα ώθησε τους συμμετέχοντες να πιστεύουν ότι επρόκειτο για μια επαγγελματική συνέντευξη, αλλά, προηγουμένως, μεταξύ άλλων αλυσιτελών ερωτήσεων, τους ρώτησε πώς θα ένιωθαν αν δεν προσλαμβάνονταν.

Φυσικά δεν υπήρχε δουλειά για να αποκτήσει κανείς και, όπως αρμόζει σε αυτές τις περιπτώσεις, τους είπαν ότι δεν προσλήφθηκαν. Στη συνέχεια, ζήτησαν, και πάλι διακριτικά, πώς αισθάνονται τώρα.

Αυτό που ενδιέφερε τον Gilbert και τους συνεργάτες του ήταν να δείξουν αυτή τη διαφορά μεταξύ του πώς οι άνθρωποι προέβλεψαν ότι θα αισθάνονταν και πως όντως αισθάνονταν. Με άλλα λόγια: καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι έχουν ένα ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα και ότι θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τη βελτίωση της ψυχικής τους κατάστασης, μετά την απόρριψη;

Υπήρξε επίσης και μια μικρή αλλαγή σε συναισθηματικό επίπεδο: στους μισούς από τους συμμετέχοντες είχαν πει ότι ήταν στο στάδιο της αξιολόγησης για την εργασία από ένα άτομο και στους άλλους μισούς από τρεις ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι για τους μισούς που αξιολογήθηκαν από ένα άτομο ήταν ευκολότερος ο εξορθολογισμός της απόρριψης αφού όταν υπάρχει μόνο ένα άτομο να αποφασίσει είναι πιο εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η απόφαση είχε να κάνει περισσότερο με τις ατομικές προτιμήσεις του ατόμου. Το να απορριφθούν από τρία άτομα, όμως, αφήνει την αίσθηση στον υποψήφιο ότι είναι μια πιο αξιόλογη απόφαση.

Δεν είναι τόσο άσχημα όσο νομίζεις

Ορίστε τι βρήκαν οι επιστήμονες: Οι άνθρωποι προέβλεψαν ότι αν είχαν απορριφθεί θα ένιωθαν περίπου 2 βαθμούς χειρότερα σε μια κλίμακα από 1 έως 10 σε σχέση με τη διάθεσή τους, όταν άρχισαν το πείραμα. Αμέσως μετά την απόρριψη εκείνων για τους οποίους η απόρριψη ήταν εύκολη για τον εξορθολογισμό, έπεσε αισθητά μόνο 0,4 βαθμούς χειρότερα στην κλίμακα, όχι 2 βαθμοί χειρότερα. Και μετά από 10 λεπτά αισθάνθηκαν εξίσου ευτυχής όπως όταν άρχισαν το πείραμα. Το ανοσοποιητικό σύστημα είχε κάνει το έργο του και οι προβλέψεις των ανθρώπων ήταν λάθος.

Τα νέα δεν ήταν τόσο καλά για τους συμμετέχοντες στη δύσκολη για τον εξορθολογισμό κατάσταση, αλλά και πάλι δεν ήταν τόσο άσχημα όσο αναμενόταν. Αντί για 2 βαθμούς λιγότερους στην κλίμακα 1 έως 10, σημείωσαν πτώση 0,68 βαθμούς αμέσως, και πτώση κατά 1,25 βαθμούς μετά από 10 λεπτά, όταν η απόρριψη είχε γίνει πραγματικά κατανοητή. Η πίεση ήταν πολύ μεγαλύτερη για το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα σε αυτή την κατάσταση και δεν τα πήγε τόσο καλά.

Ακόμα, καμία από τις ομάδες δεν αισθάνθηκε τόσο άσχημα όσο νόμιζαν. Και αυτό το πείραμα επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά σε άλλες μελέτες ψυχολογίας. Όταν μας πλήγει μια από τις συχνές αναποδιές της ζωής σε μια ευαίσθητη ζώνη, το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα αρχίζει το έργο του, τον εξορθολογισμό του τι έχει συμβεί και με την πάροδο του χρόνου, το σταματά από το να μας πληγώνει όσο περιμέναμε.

Στην ίδια εργασία, ο Gilbert και οι συνεργάτες του, εξέθεσαν μελέτες για ανθρώπους που απορρίπτονται από τους συντρόφους τους. Ανέφεραν ότι οι προσωπικότητές τους είναι ελλιπείς και οι ακαδημαϊκοί παρέλειψαν να πάρουν θέση. Το μοτίβο επαναλαμβάνεται: άνθρωποι σκέφτονται ότι πρόκειται να αισθανθούν άσχημα, αλλά γενικά δεν είναι τόσο άσχημα όσο αναμένεται και οι άνθρωποι αναρρώνουν πιο γρήγορα από ό, τι προβλέπουν.

Το φιλεύσπλαχνο ασυνείδητο

Το ίδιο το γεγονός ότι δεν φαίνεται να παρατηρούμε το ψυχολογικό ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι ίσως ο μόνος λόγος που αυτό λειτουργεί. Σε τελευταία ανάλυση, για να αισθανόμαστε καλύτερα, πρέπει να ξεχάσουμε εύκολα κάποια σημαντικά γεγονότα, όπως το πόσο πολύ θέλαμε τη δουλειά που δεν πήραμε, το πόσο αγαπούσαμε τον σύντροφο που μας απέρριψε ή το πόσο απολαμβάναμε το παγωτό που μόλις έπεσε.

Στο σημείο αυτό θεωρώ χρήσιμο να αναφέρω την θεωρεία γνωστικής ασυμφωνίας του Festinger που εξηγεί, ίσως, πώς λειτουργεί το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα. Η Θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας στηρίζεται στην γενική αρχή ότι τα ασυνεπή γνωστικά στοιχεία δημιουργούν μια δυσάρεστη ψυχολογική κατάσταση, που οδηγεί σε συμπεριφορές σχεδιασμένες για την επίτευξη συνέπειας, η οποία είναι ψυχολογικά ευχάριστη. Σύμφωνα με την θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας, αν δύο ή περισσότερα γνωστικά στοιχεία (στάσεις, απόψεις, πεποιθήσεις που έχει ένα άτομο) είναι ασύμφωνα μεταξύ τους (δηλαδή δεν ταιριάζουν), το άτομο βρίσκεται σε μια δυσάρεστη κατάσταση ψυχολογικής έντασης (γνωστική ασυμφωνία) την οποία προσπαθεί να μειώσει είτε αλλάζοντας ένα ή και περισσότερα από τα ασύμφωνα γνωστικά στοιχεία, είτε ψάχνοντας για νέα στοιχεία που θα ενισχύσουν κάποια ή θα αποδυναμώσουν άλλα από τα υπάρχοντα ασύμφωνα στοιχεία ώστε να επέλθει η συμφωνία. Έτσι για παράδειγμα, στην προκειμένη περίπτωση του πειράματος, αρχικά τα άτομα δυσαρεστήθηκαν με την μη πρόσληψή τους και κατόπιν σκέφτηκαν ότι έτσι και αλλιώς δεν ήταν μια θέση την οποία ήθελαν πραγματικά εξαρχής. Έτσι λύνεται η γνωστική ασυμφωνία και τα άτομα επανέρχονται στην πρότερη ευχάριστη κατάσταση.

Από την άλλη πλευρά η όλη διαδικασία μας θυμίζει τους μηχανισμούς άμυνας του Εγώ που περιέγραψε ο Freud και κυρίως αυτόν της εκλογίκευσης. Εκλογίκευση σημαίνει ότι τα άτομο προσπαθεί με λογικά επιχειρήματα να αποδείξει στον ίδιο τον εαυτό του και τους άλλους ότι οι πράξεις του, οι επιθυμίες του, και γενικά τα κίνητρα της συμπεριφοράς του, είναι ορθά και συνεπώς παραδεκτά. Καταφεύγει σε αίτια που θεωρεί αληθινά και που το ανακουφίζουν. Η αμυντική αξία της εκλογίκευσης είναι διπλή: βοηθά το άτομο να δικαιώνει τις πράξεις και τις σκέψεις του, και το βοηθάει συγχρόνως να απαλύνει την απογοήτευση που προκαλεί η ματαίωση ενός σκοπού ή μιας επιθυμίας. Έτσι παραδείγματος χάριν, ο υποψήφιος που αποτυγχάνει τις εισαγωγικές εξετάσεις ισχυρίζεται πως είναι ικανοποιημένος γιατί η επιλογή που είχε κάνει δεν ήταν της αρεσκείας του.

Τέλος, όλες αυτές οι διαδικασίες λαμβάνουν χώρα σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, που ως γνωστόν, εκεί εδράζεται το Αυτό. Το Αυτό είναι το πιο βασικό, πρωτογενές και πρωτόγονο τμήμα του ψυχικού κόσμου, πάντα στη θεωρεία του Freud. Δεν είναι αποτέλεσμα μα αίτιο μιας δύναμης πρωταρχικής, που δίνει σχήμα και μορφή στη συνείδηση, ο σκοτεινός χώρος της ψυχικής ενέργειας από όπου πηγάζει η ζωή. Εκτός των άλλων ιδιοτήτων και λειτουργιών του, το Αυτό κυριαρχείται από την αρχή της ηδονής, έχοντας την συνεχή τάση να αναζητάει την ηδονή και να αποφεύγει τον πόνο. Έτσι μπορούμε να φανταστούμε ότι συμμετέχει ενεργά στην κινητοποίηση του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος για την αναζήτηση της ευχάριστης διάθεσης και την αποφυγή της δυσάρεστης.

Τα καλά νέα, λοιπόν, είναι πως όταν η ζωή αντιμετωπίζει τα πιο σκληρά χτυπήματά της, το ασυνείδητό μας θα πρέπει να εργάζεται υπερωρίες για να τα αντιστρέψει. Γι΄ αυτό η ζωή συχνά δεν καταλήγει τόσο άσχημη όσο νομίζουμε. Σύντομα οι περισσότεροι από εμάς θα βρούμε τον κεφάτο δρόμο μας και πάλι με μια αναπήδηση στο βήμα μας, χάρη στην φιλεύσπλαχνη, αλλά συγκεκαλυμμένη εργασία του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος.

Στο δρόμο της ζωής μας, σταματούν μόνο εκείνοι που έχουν να μας διδάξουν κάτι

Προσωπικά πιστεύω πως ο καθένας από μας βρίσκεται σ’ αυτήν τη ζωή για να εξελιχθεί και να γίνει καλύτερος.

Πιστεύω βαθιά πως υπάρχει ένα τέλειο θεϊκό σχέδιο για τον καθένα μας, που έχει ως στόχο να μας δημιουργήσει τις κατάλληλες ευκαιρίες και τα απαραίτητα γεγονότα, έτσι ώστε να μάθουμε εκείνο που δεν ξέρουμε και μέσα από αυτήν τη γνώση να γίνουμε καλύτεροι και να εξελιχθούμε.

Δεν πιστεύω πως αυτό το θαύμα που το λέμε ζωή ξεκινάει από μια “τυχαία” στιγμή κατά την οποία ενθουσιάστηκαν ο πατέρας και η μητέρα μας και πως τελειώνει επίσης με ένα “τυχαίο” ατύχημα, μια αρρώστια ή έστω ένα θάνατο από γηρατειά.

Αυτό το θαύμα έχει μέσα του ένα σκοπό: το σκοπό της ζωής μας, που είναι εντελώς προσωπικός για τον καθένα μας. Μας δίνει τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να μάθουμε και να εξελιχθούμε, έτσι ώστε να γίνουμε καλύτεροι, αναπτύσσοντας τη θεϊκή μας διάσταση.

Αυτά λοιπόν τα μαθήματα που ο καθένας από μας παίρνει στη ζωή του είναι απόλυτα προσωπικά. Παίρνουμε από τη ζωή αυτό που μας χρειάζεται και επειδή ο καθένας έχει να μάθει κάτι διαφορετικό, γι’ αυτό και τα μαθήματα τελικά είναι ένα καθρέφτισμα του εσωτερικού μας κόσμου και είναι εντελώς διαφορετικά για τον καθένα.

Τα μαθήματα ζωής τα παίρνουμε από τις συμπεριφορές των άλλων ανθρώπων. Έτσι λοιπόν έλκουμε στη ζωή μας είτε τα άτομα εκείνα που έχουν την ιδιότητα που οφείλουμε να μάθουμε, ώστε να μας διδάξουν με τη συμπεριφορά τους, είτε τα άτομα εκείνα που θα μας αναγκάσουν με εκείνα που θα μας κάνουν να πάρουμε το μάθημά μας.

Ας υποθέσουμε πως κάποιος πρέπει να μάθει στη ζωή του να συγχωρεί. Τότε θα προσελκύσει στη ζωή του δύο ειδών ανθρώπους. Πρώτον, εκείνους που ξέρουν να συγχωρούν, οι οποίοι θα τον διδάξουν με τη συμπεριφορά τους πόσο πολλά έχει να κερδίσει όταν θα μάθει να συγχωρεί και πιθανόν να συγχωρήσουν και τον ίδιο για κάτι που θα τους κάνει.

Και δεύτερον, ανθρώπους που θα τους αγαπήσει πολύ, οι οποίοι θα του δημιουργήσουν με τη συμπεριφορά τους ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα, ώστε ορμώμενος από τη μεγάλη αγάπη που τους έχει να οδηγηθεί στο να μάθει να συγχωρεί.

Το ίδιο θα συμβεί όταν εμείς χρειαστεί να μάθουμε την αγάπη χωρίς όρους, την ειλικρίνεια, τη δύναμη ή οποιοδήποτε άλλο μάθημα που θα μας κάνει καλύτερους.

Στο δρόμο της ζωής μας σταματούν μόνον οι άνθρωποι που έχουν να μάς μάθουν κάτι. Οι φίλοι, οι συγγενείς, οι εραστές, οι συνάδελφοι και οι γείτονές μας είναι εκείνοι που είναι και όχι κάποιοι άλλοι, επειδή ο καθένας από αυτούς έχει κάτι να μας μάθει με τη συμπεριφορά του.

Όταν ένας άνθρωπος δεν έχει να μας διδάξει τίποτε δε θα σταματήσει στη ζωή μας. Πιθανό να τον γνωρίσουμε, αλλά δεν θα υπάρξει συνέχεια σ’ αυτήν τη γνωριμία.

Τρόποι διερεύνησης των προβλημάτων μας

Για να συντομεύσω, πρέπει να επιμηκύνω. Θα προσπαθήσω να σου εξηγήσω. Απ’ όσο γνωρίζω, στον κόσμο της ψυχοθεραπείας ενδημούν πάνω από διακόσιοι πενήντα τρόποι θεραπείας που σχετίζονταν με άλλες τόσες περίπου φιλοσοφικές απόψεις.

»Oι σχολές αυτές είναι όλες διαφορετικές μεταξύ τους. Διαφέρουν στην ιδεολογία, στη μέθοδο ή στην προσέγγιση, όμως, νομίζω ότι όλες έχουν τον ίδιο στόχο: να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του πάσχοντος, Σ’ αυτό που δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε, ίσως, είναι στο τι εννοεί ο κάθε ψυχοθεραπευτής λέγοντας: «βελτίωση της ποιότητας ζωής». Αλλά… τέλος πάντων, ας συνεχίσουμε.

»Αυτές οι διακόσιες πενήντα σχολές θα μπορούσαν να ταξινομηθούν σε τρεις γραμμές σκέψης ανάλογα με την έμφαση που δίνει το κάθε ψυχοθεραπευτικό μοντέλο στην διερεύνηση των προβλημάτων του ασθενούς. Πρώτα, οι σχολές που επικεντρώνουν στο παρελθόν. Έπειτα, όσες επικεντρώνουν στο μέλλον. Και τέλος, αυτές που επικεντρώνουν στο παρόν.

»Η πρώτη γραμμή, που δεν είναι η πιο πολυπληθής, συμπεριλαμβάνει εκείνες τις ξεκινούν -ή λειτουργούν σαν να ξεκινούσαν-, από την ιδέα ότι ένας νευρωτικός είναι κάποιος που κάποτε, πριν από καιρό, όταν ήταν μικρός, είχε ένα πρόβλημα, κι από τότε πληρώνει τις συνέπειες εκείνης της κατάστασης. Η δουλειά, συνεπώς, γίνεται για να θυμηθεί ο πάσχων την παλιά ιστορία και να εντοπίσει τι ακριβώς προκάλεσε τη νεύρωση. Επειδή οι αναμνήσεις βρίσκονται, σύμφωνα με τους αναλυτές, “καταπιεσμένες” στο υποσυνείδητο, χρειάζεται επίμονη αναζήτηση στο εσωτερικό για να βρεθούν τα γεγονότα που έμειναν “θαμμένα”.

»Το πιο καθαρό παράδειγμα γί’ αυτό το μοντέλο είναι η ορθόδοξη ψυχανάλυση. Για να προσδιορίσω τις σχολές αυτού του τύπου, λέω συνήθως ότι ψάχνουν “το γιατί”.

»Πολλοί αναλυτές, όπως βλέπω, νομίζουν ότι αρκεί να βρουν την αιτία του συμπτώματος, δηλαδή, o πάσχων ν’ ανακαλύψει γιατί κάνει αυτό που κάνει, να γίνει συνειδητό το ασυνείδητο. Τότε, όλος ο μηχανισμός θ’ αρχίσει να δουλεύει σωστά.

»Η ψυχανάλυση, για να μιλήσουμε για την πιο διαδεδομένη σχολή, έχει, όπως όλα σχεδόν τα πράγματα, μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα.

»Το ουσιαστικό πλεονέκτημα είναι ότι δεν υπάρχει ή τουλάχιστον εγώ δεν πιστεύω ότι δεν υπάρχει-, άλλο θεραπευτικό μοντέλο που να προσφέρει τόσο βαθιά γνώση των ίδιων των εσωτερικών διαδικασιών. Κανένα άλλο μοντέλο δεν είναι ικανό, μάλλον, να φτάσει στο επίπεδο αυτογνωσίας που μπορείς να φτάσεις με τις φροϋδικές τεχνικές.

»Όσο για τα μειονεκτήματα, είναι τουλάχιστον δύο. Από τη μια, η υπερβολική διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας που γίνεται κουραστική και αντι-οικονομική – και δεν εννοώ μονάχα τα χρήματα. Κάποιος αναλυτής μου είπε κάποτε ότι η θεραπεία πρέπει να διαρκέσει το ένα τρίτο του χρόνου που έχει ζήσει ο πάσχων ως τη στιγμή που αρχίζει τη θεραπεία. Από την άλλη, το μοντέλο αυτό δίνει αμφίβολα θεραπευτικά αποτελέσματα. Προσωπικά, αμφιβάλλω αν κάποιος μπορεί να αποκτήσει ικανοποιητική αυτογνωσία ώστε να μεταβάλει τη θεώρηση της ζωής του, μια αρρωστημένη στάση του, ή το λόγο για τον οποίο ο πάσχων προσέφυγε στη ψυχανάλυση.

»Στην άλλη άκρη, νομίζω εγώ, βρίσκονται οι ψυχοθεραπευτικές σχολές που επικεντρώνονται στο μέλλον. Αυτές οι τάσεις, που είναι στη μόδα σήμερα, θα μπορούσαν να περιγραφούν ως εξής: το αληθινό πρόβλημα είναι ότι ο πάσχων ενεργεί με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι θα έπρεπε για να πετύχει τους στόχους του. Συνεπώς, ο σκοπός δεν είναι να ανακαλύψουμε γιατί συμβαίνει αυτό που συμβαίνει -το θεωρούμε δεδομένο-, ούτε να μάθουμε πόσο βαθιά υποφέρει το άτομο. Το ζήτημα είναι να καταφέρουμε να φτάσει ο πάσχων εκεί που θέλει να φτάσει, ή να πετύχει αυτό που επιθυμεί ξεπερνώντας τους φόβους του, ώστε να ζήσει πιο δημιουργικά και θετικά.

»Η γραμμή αυτή, που αντιπροσωπεύεται κυρίως από τον συμπεριφορισμό, προτείνει την ιδέα ότι μπορείς να διδαχθείς νέες συμπεριφορές μόνο αν τις ασκείς -κάτι που ο πάσχων δύσκολα θα επιχειρήσει δίχως την έξωθεν βοήθεια, υποστήριξη και καθοδήγηση. Αυτή η βοήθεια θα του δοθεί κατά βάση από κάποιον επαγγελματία που θα του υποδείξει ποια είναι η καταλληλότερη συμπεριφορά, θα του προτείνει με συγκεκριμένο τρόπο τι πρέπει να πράξει και θα συνοδεύσει τον ασθενή σ’ αυτή τη διαδικασία υγιούς επαναφοράς.

»Η βασική ερώτηση που θέτουν οι ψυχοθεραπευτές αυτής της κατηγορίας δεν είναι το γιατί αλλά το πώς. Δηλαδή, πώς θα επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος.

»Η σχολή αυτή έχει και μειονεκτήματα. Το πρώτο ότι η, τεχνική αυτή είναι απίστευτα αποτελεσματική και το δεύτερο ότι η όλη διαδικασία είναι ταχύτατη. Ορισμένοι Αμερικανοί νέο-συμπεριφοριστές μιλούν ήδη για θεραπείες που φτάνουν από μία έως πέντε επισκέψεις. Το πιο προφανές μειονέκτημα, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι η θεραπεία αυτή είναι επιφανειακή. Ο ασθενής ποτέ δεν θα φτάσει να γνωρίσει τον εαυτό του, ούτε θ’ ανακαλύψει τις δυνάμεις του. Συνεπώς, η μέθοδος τον βοηθά να λύσει μονάχα αυτήν την κατάσταση για την οποία οδηγήθηκε στο ιατρείο, εξαρτώντας τον στενά από τον ψυχοθεραπευτή του. Αυτό δεν είναι υποχρεωτικά κακό, όμως, δεν προσφέρει τα αναγκαία εφόδια ώστε ο πάσχων να φτάσει στην απαραίτητη επαφή με τον εαυτό του.

»H τρίτη γραμμή είναι, από ιστορικής απόψεως, η πιο νέα από τις τρεις. Περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ψυχοθεραπευτικές σχολές που επικεντρώνουν την προσοχή τους στο παρόν.

»Σε γενικές γραμμές, ξεκινάμε από την ιδέα να μην ερευνήσουμε την καταγωγή του προβλήματος ούτε και να προτείνουμε συμπεριφορά που θα έπρεπε να αποφευχθεί. Ο στόχος είναι, περισσότερο, να προσδιοριστεί τι ακριβώς συμβαίνει στο άτομο που κάνει την ψυχοθεραπεία και για ποιο λόγο βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση.

»Ξέρεις ότι αυτή είναι η δική μου επιλογή στη δουλειά μου. Γι’ αυτό είναι προφανές ότι πιστεύω πως είναι η καλύτερη. Ωστόσο, παραδέχομαι ότι κι αυτός o δρόμος έχει μειονεκτήματα, όπως και πλεονεκτήματα.

»Συγκριτικά, δεν είναι τόσο μακροχρόνια η θεραπεία όπως στην ψυχανάλυση, ούτε τόσο σύντομη όπως στις νεο-συμπεριφοριστικές μεθόδους. Μια θεραπεία τέτοιου είδους θα διαρκέσει από έξι μήνες έως δύο χρόνια. Δίχως να ανταγωνίζεται σε εμβάθυνση την ορθόδοξη σχολή, προσφέρει, κατά τη γνώμη μου, μια καλή δόση αυτογνωσίας κι ένα καλό επίπεδο χρήσης των ίδιων εφοδίων.

»Από την άλλη, μολονότι κατορθώνει να γονιμοποιήσει τη διαδικασία επαφής με τη σημερινή πραγματικότητα, κρύβει ταυτόχρονα τον κίνδυνο να ενθαρρύνει μια φιλοσοφία αδιαφορίας και ελαφρότητας στον πάσχοντα, έστω και προσωρινά. Μια στάση του τύπου: “να ζήσω τη στιγμή”, που δεν έχει σχέση με το “παρόν” που προτείνουν αυτές οι σχολές, το οποίο, φυσικά, δέχεται και προϋποθέτει τόσο την εμπειρία όσο και τα σχέδια για τη ζωή.

»Υπάρχει ένα παλιό ανέκδοτο που ίσως βοηθήσει να κατανοήσεις αυτές τις τρεις τάσεις. Εξηγεί μια κατάσταση, πάντοτε την ίδια, όπως τη βλέπουν οι διαφορετικές σχολές. Ας κάνουμε λίγη πλάκα μ’ αυτές τις τρεις γραμμές ψυχοθεραπείας. H ιστορία τελειώνει με τρεις διαφορετικούς τρόπους.

Κάποιος υποφέρει από ενκόπριση (με απλά λόγια, χέζεται επάνω του). Πάει στο γιατρό που τον εξετάζει και δεν του βρίσκει καμία σωματική αιτία για το πρόβλημά του. Του προτείνει να απευθυνθεί σε ψυχοθεραπευτή.

Πρώτο τέλος, όπου ο ψυχοθεραπευτής είναι κλασικός ψυχαναλυτής:

Ύστερα από πέντε χρόνια, ένας φίλος του τον ρωτάει:
«Πώς πάει η θεραπεία σου;»
«Φανταστικά!» λέει ο άνθρωπος χαρούμενος.
«Δεν τα κάνεις πια επάνω σου;»
«Κοίταξε, ότι τα κάνω τα κάνω, όμως τώρα ξέρω το γιατί τα κάνω!»

Δεύτερο τέλος, όπου o ψυχοθεραπευτής είναι συμπεριφοριστής.

Πέντε μέρες μετά την αρχή της θεραπείας ένας φίλος τον ρωτάει:
«Πώς πάει η θεραπεία σου;»
«Καταπληκτικά!» απαντάει χαρούμενος.
«Και δεν τα κάνεις πια επάνω σου;»
«Κοίταξε, ακόμα επάνω μου τα κάνω, όμως τώρα χρησιμοποιώ λαστιχένια σώβρακα!»

Τρίτο τέλος, όπου ο ψυχοθεραπευτής είναι της σχολής Γκεστάλτ:

Ύστερα από πέντε μήνες, ένας φίλος τον πάσχοντα:
«Τι γίνεται, πώς πάει η θεραπεία;»
«Θαυμάσια!» απαντάει χαρούμενος.
«Και δεν τα κάνεις πια επάνω σου;»
«Κοίταξε, εξακολουθώ να τα αλλά τώρα πια δεν με νοιάζει!»

ΔΙΩΝ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Αν κανείς είναι εκ φύσεως πραγματικά συνετός, δεν θα δίνει καμία σημασία στον έπαινο των πολλών

ΔΙΩΝ – Πες μου, στο όνομα του Δία, έχεις ακούσει για το έργο ενός χαρισματικού ζωγράφου, ο οποίος παρουσίασε στο πλήθος μια θαυμαστή εικόνα ενός αλόγου, η οποία ήταν ακριβής;

Λένε ότι αυτός διέταξε τον υπηρέτη του να παραφυλάει όσους την έβλεπαν, αν την κατηγορούσαν ή την επαινούσαν, και να θυμάται τι έλεγαν και να του τα μεταφέρει.

Καθένας από εκείνους έλεγε κάτι διαφορετικό για την εικόνα και κατηγορούσε άλλος, πιστεύω, το κεφάλι, άλλος τα ισχία, άλλος τα πόδια, ότι, αν είχαν γίνει αλλιώς, θα ήταν πολύ ωραιότερα.

Μόλις ο ζωγράφος άκουσε τον υπηρέτη, έφτιαξε άλλη εικόνα σύμφωνα με την αντίληψη και την αίσθηση των πολλών και πρόσταξε να τη βάλουν δίπλα στην προηγούμενη.

Η διαφορά, λοιπόν, ήταν μεγάλη γιατί η μία ήταν πάρα πολύ ακριβής, ενώ η άλλη ήταν πάρα πολύ άσχημη και γελοία και έμοιαζε περισσότερο με όλα παρά με άλογο.

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι, αν κανείς έχει μεγάλη ανάγκη τον έπαινο των πολλών, έτσι θα κάνει το καθετί και θα προθυμοποιηθεί να εμφανίσει τον εαυτό του τέτοιο όπως αξιώνουν οι πολλοί. Και είναι προφανές ότι πολύ γρήγορα θα μοιάζει όχι με εκείνο το πρώτο άλογο, που φτιάχτηκε απλά και σύμφωνα με την τέχνη ενός, αλλά με το θαυμαστό και πολυσύνθετο δημιούργημα, το οποίο δεν αρέσει ούτε σε εκείνους τους ίδιους, τους δημιουργούς του, αλλά έχει συντεθεί από την αίσθηση και τη δημιουργία όλων.

Όπως ακριβώς λέει ο μύθος ότι η Πανδώρα, η οποία δεν είχε πλαστεί από έναν θεό αλλά από όλους μαζί, καθώς καθένας δώριζε και προσέθετε κάτι διαφορετικό, πλάσμα γεννημένο χωρίς καμία σοφία ούτε για καλό, αλλά πολύμορφο και πολυποίκιλο, απέβη κακό για όσους το έλαβαν. Αφού όμως ο όχλος και ο λαός των θεών, όταν δημιουργούσε και εργαζόταν από κοινού, δεν κατέστη ικανός να εργαστεί όμορφα και άμεμπτα, τι θα μπορούσε να πει κανείς για τη ζωή και τον άνθρωπο που πλάθονται και δημιουργούνται από την ανθρώπινη αντίληψη;

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι, αν κανείς είναι εκ φύσεως πραγματικά συνετός, δεν θα δίνει καμία σημασία στον λόγο των πολλών ούτε θα υπηρετεί με κάθε τρόπο τον έπαινό τους, ώστε ποτέ δεν θα θεωρήσει τον έπαινο αυτό σπουδαίο, πολύτιμο και, για να το πούμε έτσι, αγαθό.

Και αν δεν τον θεωρεί αγαθό, θα είναι ανίκανος να φθονεί γι’ αυτό όσους τον έχουν.

Για εμάς, λοιπόν, ο αξιόλογος, συνετός και σωφρονισμένος άνθρωπος δεν είναι τέτοιος που κυνηγά πλούτους, επαίνους, ολυμπιακά και πυθικά στεφάνια, επιγραφές σε στήλες και έγγραφες μαρτυρίες λαών και βασιλιάδων, προκειμένου να είναι περίβλεπτος και επιφανής, αλλά πορεύεται στη ζωή ευπρεπής και μετρημένος, όσο είναι δυνατόν, ταπεινός και σωφρονισμένος ο ίδιος από τον εαυτό του και τη σκέψη του, χωρίς να χρειάζεται κανένα στολισμό απέξω και καμία επιπρόσθετη τιμή.

ΔΙΩΝ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΞΕΝΟΦΩΝ: Γιατί βλέπω πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι μ’ όλο που διαθέτουν πάρα πολλά χρήματα, θεωρούν τον εαυτό τους τόσο φτωχό

ΞΕΝΟΦΩΝ, Συμπόσιον ΙΙΙ 8

«Τί γάρ σύ, εἶπεν [ὁ Καλλίας], ἐπί τίνι μέγα φρονεῖς, ὦ Ἀντίσθενες; Ἐπί πλούτω, ἔφη.Ὁ μέν δή Ἑρμογένης ἀνήρετο εἰ πολύ εἴη αὐτῶ ἀργύριον. Ὁ δέ ἀπώμοσε μηδέ ὀβολόν. Ἀλλά γῆν πολλήν κέκτησαι; Ἴσως ἄν, ἔφη, Αὐτολύκῳ τούτῳ ἱκανή γένοιτο ἐγκονίσασθαι».

Και συ λοιπόν, Αντισθένη, είπε ο Καλλίας, για ποιο πράγμα καυχιέσαι; “Για τον πλούτο μου”, είπε αυτός. Τότε ο Ερμογένης τον ρώτησε αν είχε πολλά χρήματα, κι εκείνος πήρε όρκο πως δεν είχε ούτε δεκάρα. “Μήπως έχεις πολύ καλλιεργήσιμη γη;” “Όση θα ήταν αρκετή για να κυλιστεί [πριν από την πάλη] τούτος εδώ ο Αυτόλυκος”, είπε ο Αντισθένης.

ΞΕΝΟΦΩΝ, Συμπόσιο IV 34 – 44.

Έλα λοιπόν, είπε ο Σωκράτης, λέγε μας πάλι πώς συμβαίνει, Αντισθένη, ενώ έχεις τόσο μικρή περιουσία, να καυχιέσαι για πλούτο.

“Διότι είμαι της γνώμης, φίλοι, ότι τον πλούτο και την φτώχεια οι άνθρωποι δεν τα έχουν στο σπίτι αλλά στην ψυχή τους. Γιατί βλέπω πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι μ’ όλο που διαθέτουν πάρα πολλά χρήματα, θεωρούν τον εαυτό τους τόσο φτωχό, ώστε καταβάλλουν κάθε προσπάθεια και διακινδυνεύουν τα πάντα προκειμένου να αποκτήσουν περισσότερα· και ξέρω και αδέλφια που αν και κληρονόμησαν ίσα μερίδια ωστόσο ο ένας από αυτούς έχει όσα του χρειάζονται για να ζει και επιπλέον κάποιο περίσσευμα, ενώ ο άλλος στερείται τα πάντα.

Ακούω επίσης για κάποιους τυράννους πως έχουν τέτοια δίψα για λεφτά, ώστε κάνουν πράγματα πολύ χειρότερα κι από τους πιο απένταρους. Γιατί, φυσικά, είναι η ανέχεια που κάνει άλλους να κλέβουν, άλλους να γίνονται διαρρήκτες, άλλους να γίνονται σωματέμποροι· ενώ υπάρχουν κι ορισμένοι τύραννοι που καταστρέφουν ολόκληρες οικογένειες, σκοτώνουν αμέτρητους ανθρώπους, συχνά μάλιστα υποδουλώνουν κι ολόκληρες πολιτείες για τα λεφτά. Αυτούς εγώ τους οικτείρω, και πάρα πολύ, για την πολύ βαριά τους αρρώστια. Μου δίνουν την εντύπωση πως έχουν πάθει ότι κι ένας άνθρωπος με μεγάλη περιουσία, ο οποίος αν και τρώει πολύ, δεν χορταίνει ποτέ.

Όσο για μένα έχω τόσα που κι εγώ ο ίδιος με δυσκολία τα βρίσκω· ωστόσο υπάρχουν αρκετά για να τρώγω ώστε να μην πεινάω και να πίνω ώστε να μην διψώ και να είμαι ντυμένος ώστε όταν είμαι έξω να μην τρέμω από το κρύο περισσότερο απ’ ότι τούτος εδώ ο πάμπλουτος Καλλίας.

Κι όταν βρεθώ στο σπίτι, οι τοίχοι μού φαίνονται σαν πολύ ζεστά ρούχα, τα ταβάνια σαν πολύ χοντρά πανωφόρια, κι η κρεβατόστρωσή μου είναι τόσο επαρκής που δυσκολεύομαι να σηκωθώ από το κρεβάτι. Αν καμιά φορά το σώμα μου νιώσει την ανάγκη να πλαγιάσει με γυναίκα, αρκούμαι σε τέτοιον βαθμό σε ό,τι υπάρχει μπροστά μου, ώστε σ’ όποιες πηγαίνω με γλυκοφιλούν, γιατί κανένας άλλος δεν θέλει να τις πλησιάσει.

Κι όλα αυτά μου φαίνονται έτσι γλυκά, που κάνοντάς τα δεν θα μπορούσα να ευχηθώ να δοκιμάσω μεγαλύτερη χαρά αλλά μάλλον μικρότερη· τόσο πολύ έχω την εντύπωση πως ορισμένα από αυτά είναι πιο ευχάριστα κι απ’ ό,τι θα με συνέφερε. Αλλά πιο σημαντικό κτήμα μέσα στα πλούτη μου θεωρώ τούτο: ότι αν μου αφαιρούσε κάποιος κι αυτά που έχω τώρα, δεν βλέπω να είναι καμιά δουλειά τόσο εξευτελιστική που να μην μου εξασφαλίζει αρκετή τροφή.

Γιατί όποτε νιώσω την ανάγκη να απολαύσω κάτι, δεν παίρνω από την αγορά ακριβά πράγματα – έρχονται, βλέπεις, πανάκριβα – αλλά τα βγάζω μέσα από την ψυχή μου. Κι υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά ως προς την ηδονή, όταν αγγίζω κάτι, αφού πρώτα περιμένω να νιώσω την ανάγκη γι’αυτό, απ’ ότι όταν δοκιμάζω κάποιο ακριβό πράγμα, έτσι επειδή έτυχε – όπως τώρα δα που πίνω αυτό το θασίτικο κρασί χωρίς να αισθάνομαι δίψα.

Αλήθεια όμως, είναι φυσικό, όσοι έχουν προσανατολιστεί περισσότερο στη λιτότητα παρά στα πολλά λεφτά, να είναι πιο δίκαιοι άνθρωποι. Γιατί όσοι πιστεύουν ότι αυτά που οι ίδιοι έχουν είναι με το παραπάνω αρκετά, ελάχιστα ορέγονται όσα έχουν οι άλλοι.

Κι αξίζει ακόμη να καταλάβει κανείς ότι ένας τέτοιος πλούτος κάνει τους ανθρώπους γενναιόδωρους. Γιατί και τούτος εδώ ο Σωκράτης, στον οποίο οφείλω αυτό τον πλούτο, μου πρόσφερε μια βοήθεια όχι περιορισμένη και με μέτρο, αλλά ό,τι μπορούσα να το κρατήσω μου το έδινε· κι εγώ τώρα δεν φθονώ κανέναν, αλλά τον θησαυρό που έχω στην ψυχή μου τον δείχνω σ’ όλους τους φίλους και τον προσφέρω σ’ όποιον τον θέλει.

Και το πιο περίκομψο κτήμα μου: το βλέπετε πως πάντα έχω ελεύθερο χρόνο, ώστε και να βλέπω όσα αξίζουν να τα βλέπει κανείς, και να ακούω όσα αξίζουν να τα ακούει και – πράγμα που εγώ το θεωρώ πολύτιμο – να περνώ απερίσπαστος την ημέρα μου μαζί με τον Σωκράτη.

Κι αυτός πάλι δεν θαυμάζει όσους έχουν πολύ χρυσάφι, αλλά συναναστρέφεται αυτούς που του είναι αρεστοί”.
Αυτά είπε ο Αντισθένης.

Η Αρχή της Βλάβης ή Αρχή της Ελευθερίας

Το 1776, η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ κατοχύρωσε το δόγμα «Ζωή, ελευθερία και επιδίωξη της ευτυχίας», μια τριάδα φυσικών και αναφαίρετων δικαιωμάτων κάθε λαού και κάθε ατόμου. «Δώστε μου ελευθερία ή θάνατο», είχε διακηρύξει έναν χρόνο νωρίτερα ο Αμερικανός επαναστάτης Πάτρικ Χένρι. Από τότε η ελευθερία ή/και η ανεξαρτησία θεωρείται το πιο σημαντικό ανθρώπινο δικαίωμα, ένα ιδανικό για το οποίο αξίζει να πολεμάμε και, αν χρειαστεί, να πεθάνουμε γι’ αυτό. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν παλέψει σκληρά για να την αποκτήσουν αποδεικνύει την ανυπολόγιστη αξία της.

Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι η αξία της ελευθερίας/ανεξαρτησίας είναι τόσο ιερή ώστε δεν θα έπρεπε να θεωρείται ούτε εξειδικευμένη ούτε περιορισμένη. Εντούτοις δεν χρειάζεται παρά μόνο ένα λεπτό για να σκεφτούμε ότι τελικά η ελευθερία δεν μπορεί να είναι ούτε απεριόριστη ούτε απόλυτη. Όπως παρατήρησε ο Άγγλος ιστορικός Ρ. X. Τάουνι, «η ελευθερία κάποιων πρέπει να βασίζεται στη στέρηση της ελευθερίας κάποιων άλλων». Αν, δηλαδή, εγώ εξασκώ την ελευθερία μου τραγουδώντας δυνατά στο μπάνιο, με την πράξη μου σου στερώ την ελευθερία να περάσεις ένα ήσυχο βράδυ στο σπίτι σου. Κανένας, λοιπόν, δεν μπορεί να απολαμβάνει απεριόριστη ελευθερία χωρίς να περιορίζει κατά κάποιο τρόπο την ελευθερία των άλλων. Το ερώτημα, επομένως, είναι πώς και πού πρέπει να θέσουμε κάποια όρια.

Από μιας μορφής φιλελεύθερη άποψη, η τυπική απάντηση σε αυτή την ερώτηση μπορεί να δοθεί με αυτό που ονομάζουμε «αρχή της βλάβης» (ή αρχή της ελευθερίας) η οποία ορίζει ότι τα άτομα πρέπει να αφήνονται ελεύθερα από την κοινωνία να ενεργούν με οποιονδήποτε τρόπο, αρκεί οι πράξεις τους να μην υπονομεύουν τα συμφέροντα των άλλων. Αυτή η αρχή βρίσκεται στη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», μία από τις θεμελιώδεις διακηρύξεις η οποία καθόρισε με γενναιότητα τη «διατήρηση όλων των φυσικών και αναφαίρετων δικαιωμάτων του ανθρώπου» στο ξεκίνημα της Γαλλικής Επανάστασης το 1789:

«Η ελευθερία συνίσταται στο να μπορείς να κάνεις κάτι το οποίο όμως δεν μπορεί να βλάψει κάποιον άλλον. Επομένως, η άσκηση των φυσικών δικαιωμάτων του κάθε ανθρώπου δεν έχει όρια εκτός από εκείνα που εξασφαλίζουν ότι τα άλλα μέλη της κοινωνίας θα μπορούν να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα. Άρθρο 4, Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη».

Αυτή η αρχή όμως είναι ευρύτερα γνωστή από το έργο Για την Ελευθερία (1859) του βικτωριανού φιλοσόφου Τζον Στιούαρτ Μιλ: «Ο μόνος λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να εξασκηθεί εξουσία δικαίως και νομίμως σε ένα μέλος μιας πολιτισμένης κοινότητας, αντίθετα με τη θέλησή του, είναι για να εμποδιστεί η βλάβη ή η ζημιά σε κάποιο άλλο άτομο. Το δικό του προσωπικό όφελος, είτε φυσικό είτε ηθικό, δεν είναι ικανοποιητική δικαιολογία».

Ο Μπερλίν και η αρνητική ελευθερία

Η αρχή της ανεξαρτησίας η οποία δημιουργήθηκε από την εφαρμογή της αρχής της βλάβης, είναι ένα είδος ελευθερίας που χαρακτηρίστηκε αργότερα από τον φιλόσοφο Αϊζάια Μπερλίν, στο περίφημο δοκίμιο Δύο Αντιλήψεις για την Ελευθερία (1958) «αρνητική ελευθερία». Μια τέτοια ελευθερία είναι αρνητική υπό την έννοια ότι καθορίζεται από κάτι που είναι απόν – από οποιαδήποτε μορφή εξωτερικού εξαναγκασμού ή περιορισμού. Με απλά λόγια, είστε ελεύθεροι να πράττετε οτιδήποτε επιθυμείτε, εφόσον δεν υπάρχει κάτι που να σας εμποδίζει να το κάνετε.

Σύμφωνα με την άποψη του Μπερλίν, θα έπρεπε να υπάρχει ένα πεδίο προσωπικής ελευθερίας απαραβίαστο και απρόσβλητο από οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση και εξουσία, ένα πεδίο όπου ο άνθρωπος θα μπορεί να αφεθεί «να πράττει ή να είναι οτιδήποτε ικανός να κάνει ή να είναι». Και υπ’ αυτή την έννοια, τα άτομα θα έπρεπε να αφήνονται να ικανοποιούν τις προσωπικές τους επιθυμίες και τάσεις χωρίς εμπόδια και φραγμούς, υπό την προϋπόθεση ότι, ενεργώντας με αυτόν τον τρόπο, οι πράξεις τους δεν θα βλάπτουν τους άλλους ανθρώπους ή δεν θα τους εμποδίζουν να απολαμβάνουν παρόμοιες ελευθερίες. Συνεπώς, η «αρχή της βλάβης» είναι στενά συνδεδεμένη με έναν άλλο σπουδαίο πυλώνα της ελευθερίας/ανεξαρτησίας, αυτόν της ανεκτικότητας.

Από τον πατερναλισμό στην τυραννία

Οι άνθρωποι που κριτικάρουν την «αρχή της βλάβης» μπορεί να εστιάσουν στην πρακτική ανεπάρκεια της ανεξαρτησίας την οποία υποτίθεται ότι προστατεύουν. Είναι αλήθεια όλοι οι πολίτες των ΗΠΑ έχουν το δικαίωμα να γίνουν Πρόεδροι. Δεν υπάρχει, δηλαδή, κανένα νομικό ή συνταγματικό κώλυμα στη διεκδίκηση του ανώτατου αυτού αξιώματος. Υπάρχει όμως πραγματικά η ευχέρεια να γίνει κάτι τέτοιο, αν η έλλειψη δεδομένων στοιχείων, όπως είναι οι απαραίτητοι πόροι από την άποψη των χρημάτων, της κοινωνικής θέσης, της μόρφωσης ή του χαρακτήρα, καθιστούν κάτι τέτοιο εντελώς αδύνατον; Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι φαίνεται να μην έχουν την ουσιώδη ελευθερία να εξασκήσουν τα δικαιώματα που έχουν τυπικά. Το τι δεν υπάρχει εδώ, είναι αυτό που ο Μπερλίν ονομάζει «θετική ή ρητή ελευθερία», δηλαδή όχι απλώς ελευθερία από εξωτερικές παρεμβάσεις, αλλά ένα είδος «ενεργητικής» ελευθερίας που μας επιτρέπει να φτάσουμε σε συγκεκριμένους στόχους- ένα είδος δύναμης, η οποία επιτρέπει στα άτομα να ξεδιπλώσουν τις δυνατότητές τους, να εκπληρώσουν το όνειρά τους, να δρουν αυτόνομα και να ελέγχουν το πεπρωμένο τους.

Για εκείνους, συμπεριλαμβανομένου του Μπερλίν, οι οποίοι υποστηρίζουν την «αρχή της βλάβης», η θεωρία τους στηρίζεται στην παρατήρηση του τι μπορεί να συμβεί όταν η αρχή αυτή δεν εφαρμόζεται. Σε αυτή την περίπτωση, ίσως υπάρξει ένα είδος πατερναλισμού, κατά τον οποίο οι άνθρωποι θα αναλαμβάνουν από μόνοι τους να προωθήσουν (αυτό που θεωρούν ότι είναι) θετική ελευθερία στη ζωή των άλλων. Πολλές φορές, ξεκινώντας με τις καλύτερες προθέσεις, οι άνθρωποι φτάνουν σε γρήγορα συμπεράσματα, ότι υπάρχει πραγματικά ένα σωστό μονοπάτι, το οποίο οι άνθρωποι θα ήταν έτοιμοι να επιλέξουν εάν μόνο ήξεραν καλύτερα – αν, δηλαδή, η “καλύτερη πλευρά” τους κυριαρχούσε, ή ίσως αν η χειρότερη πλευρά τους καταπιεζόταν. Από εδώ, όπως παρατήρησε δυστυχώς και ο Μπερλίν, υπάρχει τελικά πολύ μικρή απόσταση για τους κατέχοντες την εξουσία να φτάσουν στο συμπέρασμα ότι έχουν το δικαίωμα να αγνοήσουν τις πραγματικές επιθυμίες των ανθρώπων ή των κοινωνιών και να εκφοβίσουν, να καταπιέσουν, να βασανίσουν εν ονόματι και από μέρους των “πραγματικών” εαυτών των ανθρώπων».

Σε πολύ ακραίες περιπτώσεις, ό,τι αρχίζει σαν κοινωνική μεταρρύθμιση μπορεί να μετατραπεί πολύ εύκολα σε φανατισμό, δικαιολογώντας, όπως τουλάχιστον φαίνεται, ένα είδος τυραννίας η οποία αυτό που ουσιαστικά διεκδικεί είναι η συμμόρφωση στην επιδίωξη των στόχων της κοινωνίας και αποκτηνώνει τους πολίτες στην πορεία της. Εμφανώς, η βαθύτερη δυσπιστία του Μπερλίν για τη θετική ελευθερία, τροφοδοτήθηκε κατά ένα πολύ μεγάλο μέρος από τις τερατωδίες του εικοστού αιώνα. Και συμπεραίνει ο Μπερλίν, «το να επιτίθεσαι, το να προσπαθείς να προσηλυτίσεις στις δικές σου απόψεις ενάντια στις απόψεις των άλλων, όλος αυτός ο έλεγχος και η υποχρεωτική αλλαγή σκέψης, είναι ένα είδος άρνησης αυτού που υπάρχει στους ανθρώπους και κάνει και αυτούς και τις αξίες τους θεμελιώδη».

Οι «πυρές» στην ηλιακή επιφάνεια προσφέρουν στοιχεία για το μυστήριο της ηλιακής θέρμανσης

Προσομοιώσεις σε υπολογιστή δείχνουν ότι οι μικροσκοπικές ηλιακές εκλάμψεις που επονομάζονται «πυρές» (campfires), οι οποίες ανακαλύφθηκαν την περασμένη χρονιά από το Ηλιακό Τροχιακό διαστημόπλοιο της ESA, είναι πιθανό να διαμορφώνονται από μια διαδικασία που μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στη θέρμανση της εξωτερικής ατμόσφαιρας του Ήλιου ή κορώνα. 

Εάν επιβεβαιωθεί από περισσότερες παρατηρήσεις αυτό προσθέτει ένα βασικό κομμάτι στο αίνιγμα του τι θερμαίνει την ηλιακή κορώνα – ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στην ηλιακή φυσική.

Βαμμένα Κόκκινα Αυγά

Το αυγό σαν σύμβολο ζωής και θανάτου.

Το αυγό και η Άνοιξη είναι πολύ στενά συνδεδεμένα γεγονότα.

 
Πρώτοι οι Έλληνες και κατόπιν Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ινδοί, Ατζέκοι, Μάγια, Ινδιάνοι, Βίκινγκς κλπ. λένε στις παραδοσιακές ιστορίες τους ότι η ζωή στην Γη ξεκίνησε από ένα τεράστιο αυγό. Το αυγό είναι σύμβολο νέας ζωής, ανανέωσης και θανάτου, εδώ κι αιώνες. Υπάρχουν διαφορές αλλά οι περισσότεροι λαοί με κάποιο τρόπο συσχέτισαν την αναγέννηση της φύσης, την 'Ανοιξη, με το αυγό. Υπάρχει η Λατινική φράση «Omne vivum ex ovo» που σημαίνει «Η ζωή προέρχεται από το αβγό» αλλά μύθοι πολύ πιο παλιοί, από τις αρχές τις ανθρωπότητας, από την αρχαία Ελλάδα, Βαβυλωνία, Σουμερία, Αίγυπτο, Ινδία, Πολυνησία, Ιράν, Εσθονία, Φινλανδία, Κεντρική Αμερική, περιέγραψαν την αρχή του σύμπαντος μέσα από το σχήμα του αβγού. Οι σύγχρονοι άνθρωποι θεωρούν αυτονόητη την σύνδεση των αυγών με το Πάσχα, όμως προτού το αυγό αποκτήσει αυτή την άμεση σχέση με το χριστιανισμό, ήταν σύμβολο ζωής και θανάτου, τουλάχιστον 2.500 χρόνια πριν.
 
Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες συμβολισμού του αυγού στην κοσμογονία χρονολογούνται το 500 π.κ.ε. Στην περίοδο των Αχαιμενιδών, το Περσικό ημερολόγιο επηρεασμένο από τον Ζωροαστρισμό, η Εαρινή Ισημερία, η πρώτη ημέρα του ημερολογιακού τους έτους, καθιερώθηκε ως αργία. Με την ονομασία Nowruz, η συγκεκριμένη γιορτή εξακολουθεί σήμερα να γιορτάζεται με το βάψιμο, το κέρασμα και την κατανάλωση αυγών και έτσι εορταζόταν στο παρελθόν, όπως βλέπουμε σε ανάγλυφα από την Περσέπολη (500 π.κ.ε.) όπου ευγενείς και ιερείς παριστάνονται να κρατούν στα χέρια αυγά. Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Πέρσες και οι Κινέζοι έδιναν τα αυγά σαν δώρα, στις ανοιξιάτικες γιορτές τους πολλούς αιώνες πριν τις προ-χριστιανικές ανοιξιάτικες γιορτές. Εμφανίζονται δε παράλληλα στην μυθολογία, όπου διαβάζουμε πως το Πουλί του Ήλιου έχει εκκολαφτεί από το Αυγό της Γης. Μερικά Παγανιστικά έθιμα δείχνουν τον παραλληλισμό του αυγού προς την δημιουργία της ζωής πάνω στην Γη.
 
Ο Ουρανός και η Γη είναι τα μισά ενός αυγού, απ’ όπου ξεπρόβαλε η ζωή πάνω στην Γη.
 
Το αυγό, πανάρχαιο σύμβολο της Γένεσης της Ζωής.
Πανάρχαιο σύμβολο της γέννησης της ζωής και του θανάτου, το συναντάμε σε πολλές λατρείες, τόσο πρωτόγονες, όσο και περισσότερο εξελιγμένες άρα καμία σχέση δεν έχει με τον χριστιανισμό μόνο. Αυτό το σύμβολο της ζωής, έχει μέσα του Δύναμη Ζωική που μπορεί να την μεταδώσει σε ανθρώπους, ζώα και φυτά. Μερικοί πιστεύουν ψευδώς ότι τα κόκκινα αυγά, διαδόθηκαν στην Ευρώπη, την Ασία και την Κίνα από ένα έθιμο των Καλανδών. Άλλοι θεωρούν αρχική κοιτίδα τους την Αίγυπτο, αλλά κι αυτό είναι ψευδές.
 
* Στην Ελλάδα απόθεταν αυγά στα χέρια ειδωλίων του Διονύσου ως σύμβολα αναγέννησης.
* Στην Ελληνική ιστορία η Λήδα από την ένωσή της με τον Δία, γέννησε ένα Αυγό από όπου αναδύθηκαν οι Διόσκουροι.
* Στην Ελλάδα επίσης θεωρούν ότι μέσα σ’ ένα αυγό, καλά φυλαγμένο, κρύβεται η ζωή ενός Τιτάνα, Γίγαντα ή Ηρώα.
* Στην νύχτα του κόσμου ένα αυγό άνοιξε στα δύο και από μέσα του βγήκε ο κόσμος, διηγούνται οι Πέρσες.
* Στο έπος των Φιλανδών «Καλεβάλα», το αυγό που περιείχε τον κόσμο, έπεσε από τον ουρανό στην αγκαλιά της μάνας των νερών.
* Αλλού, το κοσμικό αυγό γονιμοποιείται από τον ήλιο.
* Στην αρχαία Αίγυπτο, το αυγό, ως Λόγος Δημιουργός, ταξιδεύει στην προαιώνια θάλασσα.
* Στην Κίνα συνηθίζονταν οι προσφορές αυγών την Άνοιξη για γονιμότητα και αναγέννηση.
* Στην Ουρ της Μεσοποταμίας, προσφέρονταν αυγά στους νεκρούς.
* Στους Εβραίους, τα αυγά είναι τροφή πένθους. Τροφή που δεν είχε ολοκληρωθεί ως ζωή.
* Τα χρωματιστά αυγά και ιδιαίτερα τα κόκκινα μνημονεύονται για γιορταστικούς σκοπούς, στην Κίνα από τον 5ο αιώνα και στην Αίγυπτο από τον 10ο. Το 17ο αιώνα τα βρίσκουμε τόσο στους χριστιανούς όσο και στους μωαμεθανούς (Μεσοποταμία, Συρία).
* Για τους πρώτους χριστιανούς το αυγό είναι το σύμβολο της Ανάστασης του Ιησού.
*Στον Μεσαίωνα, βάφονταν αυγά για να δοθούν σαν δώρα το Πάσχα.
* Κατά τον 17ο αιώνα, ο Πάπας Παύλος ο 5ος ευλόγησε το αυγό με μια δέηση: «Ευλόγησε Υψιστε το δικό σου αυτό δημιούργημα, το αυγό, το οποίο μπορεί να γίνει μια ευεργετική τροφή των δικών σου πιστών τρώγοντας και ευγνωμονώντας Σε, ένεκεν της Ανάστασης του Κυρίου μας».
 
Τον Μεσαίωνα ο Hieronymus Bosch στο έργο του  concert in the egg – 1480  έδειξε τον δρόμο για την χρήση του αβγού απεικονίζοντας μια χαρούμενη παρέα μέσα σε ένα σπασμένο αβγό. Μια ομάδα μουσικών σχηματίζουν τον κρόκο του αβγού το οποίο συμβολίζει τον εγκλωβισμό στον κύκλο ζωής και θανάτου! Δείχνει έναν μοναχό, αφοσιωμένο στο να δίνει οδηγίες στους άλλους, μα, μόλις έχασε το πουγκί με τα χρήματά του από τον ελαφροχέρη ανθρωπάκο στο κάτω μέρος του αβγού.

Το αυγό ως σύμβολο μαγείας.
 
Αντέγραψαν και διαστρέβλωσαν απόλυτα τους Αρχαίους Έλληνες και Πέρσες οι χριστιανοί για να χτίσουν τον μύθο τους στις εορτές και τα σύμβολα, άλλωστε από την Περσία ξεκίνησαν όλες οι μονοθεϊστικές θρησκείες. Η πρώτη βεβαιωμένη χρήση του αυγού ως χριστιανικού συμβόλου τοποθετείται στην Περσική κι Ελληνική περίοδο, αφού αμφότεροι το χρησιμοποιούσαν ως τέτοιο. Κατά την διάρκεια των Παγανιστικών ετών τα αυγά ήταν μέρος των Βακχικών ή Διονυσιακών μυστηρίων, ως σύμβολο ζωής και θανάτου. (Μακρόβιος, Saturnalia). Το αυγό επίσης χρησιμοποιούνταν σε κατάρες κι αντιστρόφως, είχαν και αποτροπαϊκό χαρακτήρα (Clarke 1979).
 
Τον 15ο αιώνα κτίστηκε ένα οχυρωμένο κάστρο στον Κόλπο της Νάπολης, και σύμφωνα με τον θρύλο, ο ποιητής Βιργίλιος (1ος αι. π.κ.ε.) είχε θάψει ένα αυγό στο σημείο, για προστασία από το κακό, εξ ου και η σύγχρονη ονομασία του κάστρου είναι Castel dell’Ovo [Κάστρο του Αυγού].
 
Οι συμβολικές χρήσεις του αυγού ποίκιλλαν στον Ελληνικό κόσμο. Ωστόσο, η σύνδεση ανάμεσα στα αυγά και την γέννηση είναι σαφής και προφανής. Ο Παγανιστές ολόκληρου του πλανήτη είχαν πολλά είδη πτηνών και τα παρατηρούσαν να κλωσούν αυγά, από τα οποία ξεπεταγόταν μια καινούργια ζωή. Αργότερα κατά την υποδούλωση των Ελλήνων από τους Ρωμαίους, η ρωμαϊκή ιατρική που είναι καθαρή αντιγραφή από τις πραγματείες του Ιπποκράτη (400 π.κ.ε.) όπου η εκκόλαψη αυγών συχνά αναφερόταν σε σύγκριση με την γέννηση των ανθρώπων. Στο Περί Φύσεως Παιδίου (29.1-3) ένα βρέφος που γεννιέται περιγράφεται σε άμεση αναλογία με ένα κοτοπουλάκι που σπάει το κέλυφος του αυγού (Hanson, 2008).
 
Το αυγό στην ταφή.
 
Κατά την πρώιμη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο (1ος αι. μ.κ.ε.) συναντάμε την σύνδεση του αυγού με τις ταφές. Στο Κόλτσεστερ του Γιορκ και στο Ουίντσεστερ της Ρωμαϊκής Αγγλίας, βρέθηκαν αυγά μέσα ή κοντά σε τεφροδόχους κάλπες και σε ταφές ανθρώπων. Αυγά απεικονίζονται επίσης σε ρωμαϊκές σαρκοφάγους (Nilsson 1907) υποδηλώνοντας πως ήταν ένα σύμβολο για όλες τις κοινωνικές τάξεις. Το κέλυφος του αυγού είναι αρκετά λεπτό κι έτσι οι αρχαιολογικές ανασκαφικές μέθοδοι, πριν από το 1980, πολύ πιθανόν να παρέβλεψαν άλλα ευρήματα αυγών σε ρωμαϊκές ταφές. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν δύο περιπτώσεις ταφών με αυγά, που ήρθαν πρόσφατα στο φως στην Ρώμη.
 
Στην θέση Castellaccio Europarco, ο τάφος 31 περιείχε την ταφή ενός παιδιού 3-4 ετών, η οποία χρονολογείται γύρω στο 50-175 μ.κ.ε. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, «κάτω από το αριστερό χέρι του ενταφιασμένου υπάρχει το αυγό μιας κότας, το οποίο στα ταφικά συμφραζόμενα πιθανότατα δεν είναι απλά μια προσφορά τροφής, αλλά ίσως και μια μνεία στην εσχατολογική αναγέννηση». Επίσης, εντός της νεκρόπολης του Βατικανού, κάτω από την via Triumphalis, ένα παιδί μικρότερο από ενός έτους, βρέθηκε ενταφιασμένο με πλήθος κτερισμάτων μεταξύ των οποίων και αυγά. Οι ανασκαφείς πιστεύουν ότι το αυγό ήταν ένα «σύμβολο αναγέννησης, μιας νέας ζωής που ισοστάθμιζε την αδικία ενός πρόωρου τέλους» (Liverani κ.ά. 2010).
 
Ζωή, Θάνατος κι Ανάσταση.
 
Αυτές οι δύο ταφές ίσως εκπροσωπούν τα πρώιμα προ-χριστιανικά ταφικά έθιμα, καθώς το αυγό ήταν ήδη στενά συνδεδεμένο με την ιδέα της αναγέννησης κι αυτό ήδη αιώνες πριν από τους πρώτους χριστιανούς (ζωή, θάνατος, ανάσταση). Το αυγό «είναι μια εμφανώς ζωντανή και αδρανής ουσία που εμπεριέχει την αρχή μιας ζωής και εκείνο που έχει μια ζωογόνο δύναμη πρέπει αναγκαστικά να ξυπνά ή να τροφοδοτεί τις ζωτικές δυνάμεις εκείνων στους οποίους προσφέρεται» (Nilsson 1907). Η σύνδεση, επομένως, ίσως εξηγείται: το αδρανές αυγό, όπως και ο τάφος του Ιησού, εμπεριέχει μια νέα ζωή. Το αυγό γίνεται ο βράχος που σφραγίζει τον τάφο του Ιησού.
 
Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που να συνδέουν το αυγό με τον Ιησού, ούτε καν την ύπαρξη του Ιησού. Εκείνα τα χρόνια υπήρχαν εκατοντάδες άνθρωποι με αυτό το όνομα που αποκαλούνταν και Μεσσίες, που σταυρώθηκαν και φυσικά αναστήθηκαν, όπως τόσες φορές αναφέρουν οι ευσεβείς πόθοι των πιστών προβάτων. Υπάρχουν χωρία στην βίβλο των χριστιανών των εβδομήκοντα δύο [72] όπου το αυγό αναφέρεται ως τροφή (Ιώβ 6.6.) κι ορισμένα άλλα όπου χρησιμοποιείται ως μεταφορά (Κατά Λουκάν 11.12, Ησαΐας 10.14). Σύμφωνα με τις ανατολικές ορθόδοξες δοξασίες, με τις ίδιες που πορεύονται και τα ελληνικά χριστιανικά πρόβατα, η Μαρία Μαγδαληνή έφερνε βρασμένα αυγά στον τάφο του Ιησού. Τα αυγά πήραν ένα φωτεινό κόκκινο χρώμα, το χρώμα του αίματος όταν εκείνη είδε ότι ο Ιησούς είχε αναστηθεί. (LOL) !!!
 
Μια άλλη ιστορία λέει ότι όταν η Μαρία Μαγδαληνή πήγε στον Τιβέριο, τον αυτοκράτορα της Ρώμης, για να του πει ότι ο Ιησούς είχε αναστηθεί, εκείνος απάντησε ότι «Όσο αναστήθηκε ο Ιησούς, άλλο τόσο τούτο το αυγό είναι κόκκινο» και μόλις τέλειωσε τη φράση του το αυγό πήρε ένα ζωηρό κόκκινο χρώμα. Απίστευτο έτσι; Δηλ. αν ο Τιβεριος έλεγε λαχανί με ροζ βούλες φαντάζεσαι πρόβλημα που θα ‘χες να τα φτιάξεις; Αυτές είναι δοξασίες με σκοπό να δικαιολογήσουν το έθιμο της βαφής και της κατανάλωσης πασχαλινών αυγών που έκλεψαν από προχριστιανικούς λαούς και προ ανθρώπινα έθιμα, όπως τόσα και τόσα άλλα. Ολόκληρη η «χριστιανική παράδοση» είναι ένα copy paste των Περσικών, Αρχαίο Ελληνικών εθίμων και παραδόσεων τροποποιημένα κατά πως τους βόλευε.
 
Το Κόκκινο Αυγό συμβολίζει το αίμα του Τιτάνα Κρόνου είναι η ζωή που προσέφερε ο Τιτάνιος Θεός στον άνθρωπο.
 
Το αυγό συνδέθηκε επί εκατοντάδες χιλιετίες με τον θάνατο, την αναγέννηση και την ανανέωση, αρχικά τις πρώτες μέρες της Άνοιξης. Το αυγό προσφέρεται για την νοερή απεικόνιση του κύκλου της ζωής, η οποία για πολλά φυτά και ζώα ξεκινά την Άνοιξη. Απαγορευμένα κατά την διάρκεια της χριστιανικής Σαρακοστής, τα αυγά επανεμφανίζονται την Κυριακή του Πάσχα και σαν μέρος της γιορτής και σαν δώρα προς την οικογένεια και τους φίλους. Στην Μεσαιωνική Αγγλία, το βάψιμο και η διακόσμηση των αυγών αποτελούσε έθιμο για όλες τις οικογένειες. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Εδουάρδου του πρώτου, το 1290 ξοδεύτηκαν 18 πένες, τεράστιο ποσό για την εποχή, για να βαφτούν και να χρυσοστολιστούν 450 αυγά που θα χρησίμευαν σαν πασχαλινά δώρα.
 
Όμως την μεγάλη τους αγάπη για τα στολισμένα αυγά έδειξαν οι χριστιανοί ορθόδοξοι Τσάροι της Ρωσίας μαζί με τον οίκο Fabergé, του Peter Carl Fabergé. Η ιστορία ξεκίνησε το 1884 όταν ο Τσάρος Αλέξανδρος παρήγγειλε ένα στολισμένο αυγό για την γυναίκα του, Τσαρίνα Μαρία από τον κοσμηματοπώλη Fabergé. Η παράδοση της ανταλλαγής στολισμένων αυγών υπήρχε στην Ρωσία για αιώνες και ήταν όσο πολυτελές μπορούσε να πληρώσει κανείς. Το συγκεκριμένο αυγό είχε στόχο να θυμίσει στην Τσαρίνα την χώρα καταγωγής της κι έτσι κατασκευάστηκε από διαφανές σμάλτο με επιθέματα από ασήμι, χρυσό και πολύτιμους λίθους.
 
Το αυγό ήταν τόσο ωραίο που έγινε θρύλος. Ο Τσάρος του έδωσε μόνιμη παραγγελία να κατασκευάζει κάθε χρόνο ένα για την Τσαρίνα για τα επόμενα 11 χρόνια. Όταν ο Τσάρος πέθανε, η παράδοση συνεχίστηκε από το γιο του, Νικόλαο Β’. Μεταξύ του 1885 και του 1917 κατασκευάστηκαν συνολικά 56 αυγά από τα οποία μόνο 10 βρίσκονται στην Ρωσία. Οι καλύτεροι τεχνίτες δούλευαν σε κάθε δημιουργία για περίπου ένα χρόνο. Σχεδιαστές, χρυσοχόοι, κοσμηματοποιοί, γλύπτες έπαιρναν μέρος στην κατασκευή αλλά την τελευταία λέξη είχε πάντα ο ίδιος ο Fabergé τον οποίο η τσαρίνα περιέγραφε ως «μεγαλοφυΐα χωρίς σύγκριση». Μέσα στα αυγά συχνά υπήρχαν ντελικάτοι μηχανισμοί. Το θέμα κάθε αυγού ήταν ξεχωριστό και είχε σχέση με την ιστορία της οικογένειας και της Ρωσίας, ήταν επίσης απολύτως μυστικό και από τους παραγγελιοδόχους. Κάθε φορά που ο Τσάρος ρωτούσε για το θέμα ο Fabergé απαντούσε «η Μεγαλειότητα σας θα μείνει ευχαριστημένη».
 
Στην Γερμανία τα αυγά δίνονταν στα παιδιά μαζί με άλλα πασχαλινά δώρα, ενώ αργότερα δημιουργήθηκε το «κυνήγι του χαμένου αυγού». Πρόκειται για ένα παιχνίδι, σύμφωνα με το οποίο το Πασχαλινό Κουνελάκι κρύβει καλά, σε κήπους και αυλές, τα πασχαλινά αυγά, τα οποία αργότερα αντικαταστάθηκαν με σοκολατένια και τα μικρά παιδάκια πρέπει να τα βρουν και να τα μαζέψουν στο καλάθι τους. Νικητής είναι αυτός που έχει μαζέψει τα περισσότερα. Τα χαρτονένια και τα σοκολατένια πασχαλινά αυγά έχουν πρόσφατη καταναλωτική προέλευση. Τα φυσικά αυγά τα στολισμένα με χρώματα ή με σχέδια και χαλκομανίες έχουν «πολιτογραφηθεί» σαν σύμβολο της συνέχειας της ζωής και της ανάστασης κι όταν καταναλωθούν συνδέονται με τον θάνατο.

Η σταύρωση τού Ιησού - Ένα προβληματικό, αλλά και συνάμα... βολικό σενάριο

«Παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο» - Ένας πανικόβλητος θεός, ή με το στανιό «σωτήρας»


Μετά το τέλος της τελετής του Μυστικού Δείπνου, ο Ιησούς δεν αναπαύεται για το υπόλοιπο της νύχτας, όπως θα ήταν φυσιολογικό, στο ανώγειο όπου δείπνησε, αλλά βγαίνει μαζί με τους μαθητές του, που μετά απ’ το δείπνο νυστάζουν αφόρητα και πηγαίνει στο προσυμφωνημένο σημείο της σύλληψής του, δηλαδή στο διπλανό αλσύλλιο ή «όρος» (λόφο) των ελαίων όπως θέλει ο Λουκάς (Οι υπόλοιποι ευαγγελιστές στέλνουν τον Ιησού στο χωριό Γεσθημανή).

Εκεί όμως, ενώ οι μαθητές του, μετά το πλούσιο γεύμα δεν μπορούν να ξαγρυπνήσουν μαζί του, ο Ιησούς βρίσκεται μόνος και αντιμέτωπος με τα περιορισμένα ψυχικά του αποθέματα! Αδημονεί κυριολεκτικά μέχρι θανάτου και η αφήγηση σημειώνει τον απίστευτο βαθμό της μικροψυχίας του: «Και ήρξατο εκθαμβείσθαι (να θολώνει, να συνταράσσεται) και να αδημονεί και λέγει εις αυτούς (τους μαθητές του) περίλυπος είναι η ψυχή μου έως θανάτου…. Μονολογεί λέγοντας στους μισοκοιμισμένους πλέον μαθητές του κάτι που αφορά κυρίως τον ίδιο: «Το μεν πνεύμα πρόθυμον η δε σαρξ ασθενής… Και αφού απομακρύνθηκε λίγο, έπεσε με το πρόσωπο στη γη (εικόνα απαράδεκτη για «θεό», με το πρόσωπο κολλημένο στο έδαφος άρχισε να παρακαλάει προσευχόμενος) Πάτερ μου, ει δυνατόν εστίν παρελθέτω (ας απομακρυνθεί) απ’ εμού το ποτήριον τούτο» ( Ματθαίος 26: 39 και Μάρκος 14: 32-41). Ο Μάρκος γράφει: «Έπιπτε επί της γης και προσηύχετο… Και έλεγε: Αββά (Αββάς: ο γέρων ο πατήρ) ο πατήρ, πάντα δυνατά σοι, παρένεγκε (απομάκρυνε) το ποτήριον τούτο απ’ εμού» (Μάρκος 14: 36).

Απ’ την ίδια την διατύπωση καταλαβαίνουμε ότι ο «Χρισμένος» εννοούσε απολύτως όσα έλεγε! Και ο τελευταίος παρατηρητής θα καταλάβαινε ότι ο πρωταγωνιστής αυτής της υπόθεσης έχει πλέον πρόβλημα! Οι δύο ευαγγελιστές (Ματθαίος και Μάρκος) με σαφήνεια περιγράφουν, ότι αυτή η αντίδραση του Ιησού, δεν ήταν μια φευγαλέα στιγμή ανησυχίας ή ένα επιφανειακό αίτημα πανικού, αλλά μια παράκληση που επαναλήφθηκε επίμονα και συστηματικά τρεις φορές: «Πάλιν εκ δευτέρου προσευχήθη λέγων. Πάτερ μου εάν είναι δυνατόν, να παρέλθει τούτο το ποτήριον (δοκιμασία) απ’ εμού, χωρίς να πιω αυτό… και προσευχήθη και τρίτη φορά ειπών τον αυτόν λόγον (τρίτη δηλαδή φορά με την ίδια παράκληση)» (Ματθαίος 26: 44. και Μάρκος 14: 41).

Όταν ένα τέτοιο αίτημα απορριφθεί τρεις φορές, δεν έχει νόημα να ξαναδοκιμάσεις. Μάλιστα, φυσιολογικά, η πρώτη και μοναδική φορά, θα έπρεπε να ήταν υπεραρκετή, αν αυτός που απορρίπτει το αίτημά σου είναι πράγματι ο ίδιος Θεός. Με τις τρεις όμως επαναλαμβανόμενες φορές και τα προσκυνήματα έως εδάφους, καταλαβαίνουμε πως ο Χριστός, είναι κυριολεκτικά πανικόβλητος και δεν προσεύχεται στον Θεό, (δηλαδή στον εαυτό του) αλλά συνομιλεί με κάποιον ή κάποιους, ζητώντας φορτικά και επιμόνως να τροποποιηθεί το προκαθορισμένο δραματικό και επικίνδυνο τέλος της ιστορίας του.

Ο Ιωάννης (που υποτίθεται πως ήταν παρών) συμπληρώνει την εικόνα τού εντελώς πανικόβλητου Ιησού, βάζοντας όπως θα δείτε σε μια φαινομενικά ανεξήγητα αντεστραμμένη σειρά τις ψυχικές μεταπτώσεις του Ιησού: «Φανερώθηκε τότε σ’ αυτόν άγγελος Κυρίου ενισχύων αυτόν και (εδώ προσέξτε την αντιστροφή των εξελίξεων… μετά απ’ την «ενίσχυση» αυτή του αγγέλου, ο Ιησούς) γενόμενος εν αγωνία εκτενέστερον προσηύχετο. Εγένετο δε ο ιδρώς αυτού ωσεί θρόμβοι αίματος καταβαίνοντες επί την γην» (Λουκάς 22: 43-44).

Παράξενο… Πραγματικά ανεξήγητο! Ο Ιησούς κατέρρευσε εντελώς μετά την «ενίσχυση» που δέχθηκε από τον «ουρανόσταλτο άγγελο»! Ποια εξήγηση χωράει άραγε σ’ αυτό;

Ερώτηση: Γιατί κλαίει και οδύρεται ο Ιησούς μπροστά στην υποτιθέμενη θυσία του;

Ποιος άνθρωπος θα μάτωνε στο κλάμα και θα ζητούσε τρεις φορές απ’ τον οποιονδήποτε θεό, να αποφύγει την σωτηρία ολόκληρης της ανθρωπότητας, τη στιγμή μάλιστα που γνώριζε πως λίγες ώρες μετά θα αναστηθεί;

Ποιος άνθρωπος με στοιχειώδη αισθήματα, δεν θα αντάλλαζε ευχαρίστως λίγες ώρες δικής του νεκροφάνειας, με την πανανθρώπινη σωτηρία, αλλά βαλαντώνει στο κλάμα, για να μην περάσει αυτός λίγες ώρες ταλαιπωρίας πριν ανανήψει;

Ένας καταϊδρωμένος γιος θεού, ακόμα και για τα αλληγορικά ακροβατικά της θεολογίας, είναι μια ανεξήγητη εικόνα πανικόβλητου σωτήρα! Μα επιτέλους, τι ακριβώς ζητούσε ο Ιησούς παρακαλώντας τρεις φορές να μην πιει εκείνο το ποτήρι, Μα φυσικά να μην σταυρωθεί! Κανένα άλλο «ποτήρι» δεν υπήρχε μπροστά του! Ένας θεός όμως, δεν μπορεί να έχει τέτοια συμπεριφορά ακραίας αγωνίας, μπροστά στην εκτέλεση του πανανθρώπινου σωτηριακού σκοπού του...
Δηλαδή, αυτός ο «θεός»… παραλίγο να μη μας «σώσει»!...

Κατά πως όλα δείχνουν, αυτός που τελικά μας έσωσε, πρέπει να ήταν ο ανώνυμος εκείνος άγγελος που την τελευταία στιγμή τον πίεσε (ενίσχυσε) να το κάνει. Τι να υποθέσουμε κι εμείς οι απλοϊκοί, που μας εκνευρίζει αφάνταστα η σκέψη ότι μετά από εκατομμύρια χρόνια μοναξιάς, τον πλανήτη μας επισκέφθηκε επιτέλους με σωτηριακή διάθεση ένας αληθινός θεός και την τελευταία στιγμή, όχι μόνο το ξανασκέφτηκε αλλά σχεδόν του επέβαλαν να πιει το ποτήρι της σωτηρίας μας;

Οι θεολόγοι μας λένε, πως εκεί εμφανίσθηκε η ανθρώπινη πλευρά του! Μα δεν διαφωνούμε καθόλου, ακριβώς αυτή είναι που μας φαίνεται εντελώς απαράδεκτη! Τι σόι θεάνθρωπος είναι αυτός, που διστάζει και οδυρόμενος παρακαλάει να μη πιει το πικρό θυσιαστικό ποτήρι της σωτηρίας μιας ολόκληρης ανθρωπότητας, με τίμημα όχι τον δικό του απόλυτο αφανισμό, αλλά μια εξαιρετικά σύντομη ταλαιπωρία;

Στην διάρκεια της καταγεγραμμένης ανθρώπινης ιστορίας, γνωρίσαμε αμέτρητους απλούς, εύθραυστους, θνητούς ήρωες, που συντρίφτηκαν καρτερικά στην εκτέλεση του καθήκοντός τους, για πολύ μικρότερα ιδανικά, χωρίς ούτε για μια στιγμή να καταδεχθούν να επιδείξουν κανέναν φόβο ή να παρακαλέσουν να παρέλθει το οποιοδήποτε ποτήρι της θυσίας τους! Γιατί αυτός ο δήθεν θεόσταλτος ήρωας δίστασε τόσο;

Κατά την θεολογία, ο θάνατος του Ιησού ήταν προϋπόθεση σωτηρίας. Κατ’ αυτήν ο Ιησούς δεν ήταν ένας απλός Εβραίος μαραγκός, αλλά ένας θεάνθρωπος. Δηλαδή: «Ένας τέλειος θεός και ταυτόχρονα ένας τέλειος άνθρωπος». Φαίνεται όμως, πως ο συνδυασμός των δύο αυτών τελειοτήτων, δημιουργεί συναισθηματική αστάθεια και ενώ ο φορτωμένος τελειότητες ήρωάς μας, ήρθε αποφασισμένος να μας σώσει, τελευταία στιγμή, το ξανασκεφτόταν ιδροκοπώντας μέχρις «αίματος» (Κάποιοι έσπευσαν να βεβαιώσουν και την ύπαρξη του ματωμένου ιδρώτα! Μα συγκρατηθείτε λίγο! Η ίδια η αφήγηση γράφει: «ίδρως ωσεί [σαν] θρόμβοι αίματος». Είναι λοιπόν σχήμα λόγου χάριν έμφασης και όχι πραγματικό αίμα στον ιδρώτα).

Θεολογικά, με τον προσωρινό «θάνατό» του, ο Ιησούς θα έσωζε ολόκληρη την ανθρωπότητα… Κι όμως φαίνεται πως ο Ιησούς δεν αντέχει ούτε ένα τέτοιο τρισένδοξο θυσιαστικό «ποτήρι». Μα τότε…ποιο «ποτήρι» επιτέλους θα του φαινόταν ευκολότερο να πιει; Δηλαδή, αιώνες τώρα, λατρεύουμε για θεό μας, κάποιον που μέχρι τελευταία στιγμή, παρακαλούσε απεγνωσμένα… να μη μας σώσει;!

Τελικά, ποιόν και γιατί παρακαλάει: «Ει δυνατόν εστίν παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο»; (Ματθαίος 26: 39). Ποιός θεός, αν όχι ο ίδιος θα αποφάσιζε αν κάτι τέτοιο ήταν δυνατόν ή όχι; Και γιατί θεός ων δεν γνώριζε τι ήταν δυνατόν και τι όχι; Μήπως η ευλύγιστη θεολογική φαντασία, δύο χιλιετίες μετά, βρήκε το βαθύτερο νόημα της τριπλής αυτής παράκλησης του Θεού…προς τον εαυτό του;

Το ερώτημα είναι τόσο τραγελαφικό και ταυτόχρονα τόσο καυτό, που ήταν μάλλον αναμενόμενο, η διαχρονική θεολογία (πατρολογία) να φλυαρεί συστηματικά επ’ αυτού!. Πολλοί προσπάθησαν να ψελλίσουν κάποια αγαθόστριφτη ερμηνεία, για την ανεξήγητα έντονη αυτή αντίρρηση του Ιησού, να πιει το «ποτήρι» της σταύρωσής του, χωρίς όμως να καταφέρουν να βρουν μια ικανοποιητική απάντηση. Προσπαθώντας να απαντήσει σε παρόμοιες ερωτήσεις του Κέλσου, ο Ωριγένης γράφει ότι: «Το της κολάσεως ποτήριον (το ποτήρι του βασανισμού ήταν) η εγκατάλειψη (απ’ τον Θεό) του Ιουδαϊκού έθνους» (Κατά Κέλσου 25: 30).

Αξιοθρήνητα θεολογικά αερολογήματα, που δεν στηρίζονται πουθενά και όμως τα επανέλαβαν πολλοί θεολόγοι! (Ο Επιφάνιος γράφει: «Επειδή έμελλε διά του Ισραήλ να παραδοθεί, λυπούμενος το σπέρμα του Αβραάμ είπε αυτόν τον λόγο». [Haer 3.209.3-8-5] ). Δηλαδή, ο Ιησούς δεν ήθελε να προχωρήσει στην σταύρωση και την ανάστασή του, που θα έσωζε όλους τους ανθρώπους, για να μην απορριφθεί το σπέρμα του Αβραάμ και χαθεί το έθνος του Ισραήλ!

Όμως, γνωρίζουμε ότι με την δημιουργία του Χριστιανισμού, κάθε άλλο παρά εγκατάλειψη του ιουδαϊκού έθνους υπήρξε. Απεναντίας, οι πρώτοι που έγιναν μαζικά χριστιανοί, ήταν το σπέρμα του Αβραάμ, αφού οι ενημερωμένοι Ιουδαίοι κατάλαβαν την μοναδική ευκαιρία που είχαν πλέον, να προσεγγίσουν μέσα απ’ τον Χριστιανισμό, τα ισχυρά κέντρα αποφάσεων και ιστορικών εξελίξεων ώστε να κάνουν επιτέλους το όνειρο του Αβραάμ πραγματικότητα. Μάλιστα στηριζόμενος απολύτως στην Παλαιά Διαθήκη, ο Χριστιανισμός έδωσε στο έθνος αυτό, απίστευτες ευκαιρίες διεθνοποίησης της εβραϊκής ιστορίας και θεολογίας, κάνοντας παγκοσμίως γνωστό, ένα ασήμαντο μέχρι τότε θρησκευτικά και πολιτικά έθνος.

Η εξήγηση λοιπόν πρέπει υποχρεωτικά να είναι άλλη.

Ο επιστρατευμένος (χρισμένος) ήρωάς μας, λίγο πριν απ’ την δυσκολότερη καμπή της ιστορίας του, μας έδειξε το πραγματικό του πρόσωπο! Απλώς δεν άντεχε να σταυρωθεί ούτε εικονικά! Οι αντιδράσεις του εκείνο το βράδυ, μας παρέδωσαν την σαφέστερη διαβεβαίωση, ότι ο συγκεκριμένος σωτήρας, δεν έχει καμία σχέση με σωτηριακά ιδανικά, ούτε είχε καμία σχέση με τους ουρανούς, γιατί ολοφάνερα δεν βιαζόταν καθόλου να επιστρέψει σ’ αυτούς.

Αναρίθμητοι απλοί άνθρωποι, αν διαβεβαιωθούν ότι με την αυτοθυσία τους θα επιτελέσουν παγκόσμιο σωτηρικό έργο…και μόνο για το έπαθλο της εξαιρετικής τους υστεροφημίας, θα “έπιναν” ευχαρίστως, ένα τέτοιο ένδοξο “ποτήρι″! Μάλιστα ολόκληρες στρατιές ηρώων, πηγαίνουν να πολεμήσουν μέχρι θανάτου, για πολύ μικρότερα ανταλλάγματα! Όμως, ήταν πια ολοφάνερο. Αυτός ο σωτήρας…τελευταία στιγμή κάτι είχε πάθει...

Ποιοι συνέλαβαν και δίκασαν τον Ιησού;

Τα κλαψουρίσματα του «σωτήρα», θα ακολουθήσει η σύλληψή του από τους Ρωμαίους, μετά από την -γεμάτη ερωτηματικά- «προδοσία» του Ιούδα. Ως εκ του θαύματος, ο Ιησούς φαίνεται πλέον πιο...θαρραλέος και αποφασισμένος: «Θα πιώ το ποτήρι που μου έδωσε ο Πατέρας» (Ιωάννης 18: 11).

Σύμφωνα λοιπόν με τον Ιωάννη, τον Ιησού συνέλαβαν όπως ήταν φυσικό οι ρωμαϊκές αρχές και φυσικά ουδέποτε τον παρέδωσαν στους Ιουδαίους για να δικαστεί. Όμως, αντίθετα από τον Ιωάννη, οι τρεις πρώτοι ευαγγελιστές, δεν αναφέρουν καθόλου τους Ρωμαίους στρατιώτες. Και οι τρεις ομόφωνα αναφέρουν, ότι τον Ιησού πήγαν να συλλάβουν: «Ο Ιούδας μαζί με ένα πλήθος ανθρώπων, οπλισμένων με μαχαίρια και ρόπαλα, σταλμένοι απ’ τους αρχιερείς και πρεσβύτερους του συνεδρίου» (Ματθαίος 26: 47, Μάρκος 14: 43, Λουκάς 22: 47). «Αυτοί δε (δηλαδή ο όχλος) που τον έπιασαν τον παρέδωσαν στον αρχιερέα Καϊάφα όπου και συνήχθησαν οι γραμματείς και οι πρεσβύτεροι» (Ματθαίος 26:57).

Το φυσικότερο βέβαια είναι, την σύλληψη μέσα στη νύχτα, να έκαναν οι μόνες αρμόδιες αρχές του τόπου, δηλαδή οι Ρωμαίοι, οι όποιοι όμως ουδέποτε θα παρέδιδαν τον κρατούμενό τους στους Ιουδαίους για να δικαστεί πρώτα απ’ αυτούς. Προφανώς ο Ιησούς συνελήφθη και κρατήθηκε για το υπόλοιπο της νύχτας στο φρουραρχείο, ώστε το πρωί να δικαστεί απ’ τον Ρωμαίο έπαρχο Πιλάτο!

Τα περί δίκης λοιπόν και ακροάσεων από τον αρχιερέα Άννα, Καϊάφα και Ηρώδη μέσα στην μαύρη νύχτα, είναι εντελώς φανταστικά και δεν θα μας απασχολήσουν, διότι ολοφάνερα είναι κατοπινά εφευρήματα, που μοναδικό σκοπό είχαν να περιπλέξουν την αρχική απλότητα του σεναρίου και να αυξήσουν την δραματικότητα των παθών του Ιησού!

Ένα είναι σίγουρο, οι ρωμαϊκές αρχές ουδέποτε θα συναποφάσιζαν για τα συμφέροντα της Ρώμης, με τα εντελώς αναρμόδια θεοκρατικά δικαστήρια των υπόδουλων Εβραίων. Μια τέτοια ανάμειξη λοιπόν εξουσιών, είναι εξόφθαλμα αδιανόητη. Απ’ την στιγμή που οι Ρωμαίοι είχαν λόγους κινητοποίησης και ανάμειξης, σημαίνει ότι οι κατηγορίες για τις οποίες συνελήφθη ο Ιησούς, δεν ήταν θεολογικές, αλλά κατηγορίες πιθανής υπονόμευσης της ρωμαϊκής εξουσίας και έναν τέτοιο κατηγορούμενο, οι Ρωμαίοι δεν θα τον παρέδιδαν ποτέ σε κανέναν άλλον να δικαστεί, παρά μόνο στον ίδιο τον Ρωμαίο έπαρχο, δηλαδή τον Πιλάτο!

Πράγματι: «Πρωίας γενομένης…παρέδωσαν τον Ιησού στον ηγεμόνα Πιλάτο» (Ματθαίος 27: 1-2). Είναι φυσικά ανώφελο να προσπαθήσουμε από τους διαλόγους της ανάκρισης να βγάλουμε συγκεκριμένο συμπέρασμα για την πραγματική μορφή της κατηγορίας και την διεξαγωγή της δίκης. Σωστά ο Μάρκος παρατηρεί αόριστα πως «οι αρχιερείς τον κατηγορούσαν για πολλά» (Μάρκος.13: 3).

Από την ερώτηση όμως του Πιλάτου προς τον Ιησού, «είσαι εσύ ο βασιλεύς των Ιουδαίων;» (Ματθαίος 27: 21), μπορούμε να υποθέσουμε ότι η βασική κατηγόρια εναντίον του, ήταν πράγματι σχετική με ενδεχόμενη στάση κατά της ρωμαϊκής φρουράς στην Ιερουσαλήμ. Όμως ο έπαρχος Πιλάτος, έμπειρος διοικητής, γρήγορα κατάλαβε ότι μπροστά του δεν είχε έναν άνθρωπο που ετοίμαζε ένοπλη στάση! Τίποτε από όσα μπορούσε να ελέγξει, δεν συνηγορούσε σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Ο Πιλάτος δεν άργησε να διακρίνει «ότι από φθόνο τον είχαν παραδώσει» (Μάρκος 13: 10). Μπροστά του είχε έναν κατασκευασμένο ένοχο, από ένα φθονερό ιερατείο, που τον ήθελε οπωσδήποτε νεκρό, για λόγους που ο Πιλάτος αδυνατούσε να υποθέσει. Προσπάθησε λοιπόν να αφήσει ελεύθερο τον συκοφαντημένο θεραπευτή, αλλά συνάντησε σφοδρότατη αντίδραση ακόμα κι από τον κατευθυνόμενο όχλο έξω από το πραιτώριο: «Οι δε ιερείς ξεσήκωναν τα πλήθη…φωνάζοντας σταύρωσέ τον, σταύρωσέ τον» Μάρκος 15: 11-14).

Το ιερατείο, οι μοναδικοί κατήγοροι του Ιησού, επιτέθησαν με σοβαρά σενάρια αντιρωμαϊκής συνωμοσίας: «Τον πιάσαμε να ξεσηκώνει τον λαό μας, να τον εμποδίζει να πληρώνει φόρους στον Καίσαρα και να ισχυρίζεται πως είναι ο βασιλιάς Μεσσίας» (Λουκάς 23: 2).

Οι κατηγορίες αν και αναληθείς, ήταν σοβαρές, αφού υπονοούσαν στάση κατά της Ρώμης. Πουθενά όμως δεν υπήρχαν αποδείξεις ικανές, να πείσουν τον Πιλάτο, πως ο αμίλητος άνθρωπος που είχε μπροστά του ήταν ένοχος, στασιασμού κατά της Ρώμης. Ούτε καν οι δραματικές καταγγελίες του καταδότη Ιούδα, δεν είχαν στο παραμικρό επαληθευθεί. Στον λόφο της σύλληψης, ο Ιησούς ήταν άοπλος και σχεδόν μόνος, δεν αντιστάθηκε καθόλου και δεν έδωσε ούτε μια στιγμή την εικόνα κάποιου που ετοίμαζε ένοπλη στάση κατά της πόλης! Υπέθεσε λοιπόν σωστά, ότι ο άνθρωπος που στεκόταν μπροστά του, ήταν θύμα του φαρισαϊκού θεοκρατικού φθόνου!

Παραδόξως ακόμα και ο ίδιος ο Ιησούς, με την σιωπή του, διευκόλυνε την γρήγορη καταδίκη του, αφού δεν έδινε καμία υπερασπιστική απάντηση στις ερωτήσεις του Πιλάτου: «Ουδέν απεκρίνετο… και ουκ απεκρίθη προς αυτώ ουδέν» (Ματθαίος 27: 12-14), γι' αυτό και «ο Πιλάτος απόρησε πολύ γι' αυτό» (Ματθαίος 27: 14).

Ο Πιλάτος, όταν διέκρινε ότι δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας για την ρωμαϊκή τάξη και ασφάλεια, δοκίμασε κατ’ επανάληψη να ξεφορτωθεί την ευθύνη μιας άδικης καταδίκης. Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση του Βαραββά, που είναι φανερά επινοημένη, (Ο Βαραββάς κατηγορείται: «δια στάσιν [δηλαδή επανάσταση] και φόνον βεβλημένος εις φυλακήν» [Λουκάς 23: 25]. Ουδέποτε ο Πιλάτος θα απελευθέρωνε, έναν τέτοιον αποδεδειγμένο επαναστάτη, διακινδυνεύοντας την πολιτική του φήμη) σύμφωνα με το κείμενο, ο Πιλάτος θέλοντας να ξεφορτωθεί την ευθύνη, ζήτησε απ’ τους κατήγορούς του ιερείς, να θανατώσουν οι ίδιοι τον Ιησού (Ιωάννης 19: 6). Αυτοί όμως αρνήθηκαν μια τέτοια εξέλιξη, επιμένοντας στην σταύρωση και όχι στον λιθοβολισμό.

Παρ’ όλα αυτά, ο Πιλάτος που είχε φήμη πεισματώδους ανθρώπου, δεν έλεγε να εγκρίνει το επαναλαμβανόμενο δόλιο αίτημα της σταύρωσης... Το ιερατείο όμως, πέρασε στην τελική αντεπίθεση, αυτή του ωμού εκβιασμού. Έβαλαν λοιπόν τον κατευθυνόμενο απ’ αυτούς όχλο να κραυγάζει: «Όποιος κάνει τον εαυτό του βασιλέα (όπως κατηγόρησαν τον Ιησού ότι έκανε) είναι εχθρός του Καίσαρα. Εάν τον ελευθερώσεις δεν θα είσαι πια φίλος του Καίσαρος» (Ιωάννης 19: 12). Αυτός ο εκβιασμός, ήταν εντελώς ξεκάθαρος. Αν τολμούσε να τον αθωώσει, η είδηση θα έφθανε απ’ αυτούς στον ίδιο τον Καίσαρα, με τον ξεκάθαρο υπαινιγμό, ότι δεν υπερασπίστηκε τα συμφέροντα της Ρώμης, από έναν επίδοξο κινηματία, που ήδη έφερε θρασύτητα και δημοσίως τον τίτλο του βασιλιά των Ιουδαίων.

Ο Πιλάτος καταλάβαινε πολύ καλά τον σοβαρό εκβιασμό το όνομα του Πιλάτου την περίοδο εκείνη, σχετιζόταν ήδη επικίνδυνα με τον ισχυρότερο στρατιωτικό της Ρώμης, κάποιον Αΐλιο Σηιανό (Aelius Sejanus) που όμως βρέθηκε ένοχος συνωμοσίας εναντίον του αυτοκράτορα, εξορίστηκε και στην συνέχεια θανατώθηκε μαζί με πολλούς άλλους συνωμότες (535) από τον αυτοκράτορα Τιβέριο.

Η πολιτική φήμη του Πιλάτου λοιπόν, κρεμόταν ήδη από μια κλωστή και οι Φαρισαίοι φαίνεται πως το γνώριζαν αυτό καλύτερα από τον καθένα. Ο Πιλάτος δεν θα άντεχε την παραμικρή αντιρωμαϊκή αναφορά στο όνομα του. Έτσι, «ακούσας λοιπόν ο Πιλάτος τούτον τον λόγον, έφερε έξω τον Ιησού και εκάθησε… ήτο δε Παρασκευή του Πάσχα και ώρα περίπου έκτη και λέγει προς τους Ιουδαίους. Ιδού ο βασιλεύς σας. Οι δε εκραύγαζον λέγοντες…άρον άρον σταύρωσον αυτόν, τότε λοιπόν παρέδωκε αυτόν διά να σταυρωθεί» (Ιωάννης 19: 13-16).

Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο που ο Πιλάτος παρέδωσε αμέσως τον Ιησού στην εκτέλεση της ποινής, πράγμα που δείχνει ότι από την μεριά των Φαρισαίων, υπήρξε ιδιαίτερη απαίτηση, άμεσης εκτέλεσης του Ιησού προ της τελετής, με το προφανές πρόσχημα, ότι μόνο έτσι θα αποφευχθούν τα ενδεχομένως προσχεδιασμένα επεισόδια απ’ τους οπαδούς του κινηματία Ιησού, που σκοπό τους είχαν να αιματοκυλήσουν την επικείμενη τελετή. Αυτήν την απαίτηση των ιερέων, φαίνεται να βοήθησε αποτελεσματικά ο υποκινούμενος όχλος, με την ασταμάτητα επαναλαμβανόμενη ιαχή: «άρον, άρον (κουβαλήστε τον γρήγορα, τώρα) σταύρωσον αυτόν!».

Τα βασανιστήρια του Ιησού

 Ο Ιησούς παραδόθηκε για σταύρωση με έκδηλη την προσωπική συμπάθεια του Πιλάτου στο πρόσωπό του. Κάτω λοιπόν απ’ αυτές τις συνθήκες καταδίκης, η ρωμαϊκή φρουρά, που από κοντά παρακολουθούσε τις εξελίξεις, είναι εντελώς απίθανο να κακοποίησε με οποιονδήποτε τρόπο, τον αδίκως καταδικασμένο σε θάνατο Ιησού.

Παρ’ όλα αυτά, η αφήγηση θέλοντας να δραματοποιήσει τα πάθη του Ιησού, διαπρέπει ξανά σε ολοφάνερες σκόπιμες παραποιήσεις, βάζοντας τους αμέτοχους σ’ αυτή την υπόθεση Ρωμαίους στρατιώτες, να περιπαίζουν, να μαστιγώνουν και να πλέκουν και τον εντελώς φανταστικό εκείνον ακάνθινο στέφανο.

Μάλιστα η εντελώς μυθιστορηματική προέλευση των δήθεν βασανισμών του Ιησού απ’ τους Ρωμαίους, γίνεται φανερή απ’ το γεγονός, ότι ο Ιησούς βασανίζεται από αυτούς, πριν από την καταδίκη του. Ο Ιησούς φοράει ήδη τον ακάνθινο στέφανο, πολύ πριν ακόμα κριθεί ένοχος και καταδικαστεί: «Εξήλθε (ο Πιλάτος) προς τους Ιουδαίους λέγοντας. Εγώ ουδεμία αιτία (ενοχής) ευρίσκω. Έφερε δε έξω τον Ιησού φορώντας τον ακάνθινον στέφανο…» (Ιωάννης19: 1-5).

Πώς είναι δυνατόν οι Ρωμαίοι στρατιώτες να κακοποίησαν τον Ιησού, και να του φόρεσαν οποιονδήποτε ακάνθινο στέφανο, ενώ ο αρχηγός τους ο Πιλάτος τον θεωρούσε εντελώς αθώο, πάσχιζε αγωνιωδώς να τον αθωώσει και είχε καταλήξει μετά από φανερό εκβιασμό στην άδικη αυτή καταδικαστική απόφαση;

Το πιθανότερο λοιπόν είναι, ότι τα περί βασανισμών του Ιησού δεν αληθεύουν. Όχι μόνο γιατί τα αγκάθια δεν θα ήταν τόσο εύκολο να βρεθούν, δίπλα στο πεντακάθαρο από αγκάθια πραιτόριο, (όπως δικαιολογημένα γράφουν άλλοι ερευνητές) αλλά κυρίως, γιατί οι Ρωμαίοι στρατιώτες, δεν ήταν όχλος, αλλά στρατιώτες που εκτελούσαν μόνο εντολές. Όταν ο αρχηγός της φρουράς, ο Πιλάτος, έκρινε κατά επανάληψη αθώο τον Ιησού, τότε ολόκληρη η φρουρά γνώριζε ήδη, ότι ο Ιησούς ήταν θύμα φαρισαϊκής σκευωρίας. Συνεπώς όχι μόνο καμιά εντολή βασανισμών δεν θα μπορούσε να υπάρχει, αλλά ούτε και οποιοδήποτε άλλο προσωπικό κίνητρο ήταν δυνατόν να έχουν οι Ρωμαίοι στρατιώτες, για να κακοποιήσουν κάποιον, που ποτέ δεν στράφηκε εναντίον τους και ο ίδιος ο αρχηγός τους, τον έκρινε απολύτως αθώο. Απεναντίας, είχαν κάθε λόγο να φερθούν με συμπάθεια, στον εμφανώς αδίκως καταδικασθέντα Ιησού.

Σε κάθε περίπτωση, το μαστίγωμα δεν θα μπορούσε να είναι εξοντωτικό, καθώς η έκθεση του κατάδικου σε κοινή θέα, προς μακροχρόνιο παραδειγματισμό, σωφρονισμό και εκφοβισμό ήταν η βασική αιτία επιλογής της σταύρωσης. Η σταυρική τιμωρία δεν έχει στόχο την άμεση τιμωρία του καταδικασμένου (δηλαδή τον απλό θάνατο του εγκληματία) αλλά τον μακροχρόνιο βασανισμό του, προς παραδειγματισμό και εκφοβισμό των υπολοίπων.

«Ώρα έκτη έως ενάτη»

Οι περισσότεροι πιστοί, νομίζουν επίσης ότι η σταύρωση του Ιησού κράτησε ατελείωτες ώρες ίσως και μέρες! Αγνοούν ότι η συγκεκριμένη σταύρωση είναι η συντομότερη όλων των εποχών, με τον Ιησού να σημειώνει το σκανδαλώδες ρεκόρ σύντομης παραμονής στον σταυρό!

Αν τα εκατομμύρια των πιστών δεν ζούσαν σε καθεστώς απόλυτης κατήχησης, θα καταλάβαιναν αμέσως, ότι αυτή η προκλητική (το πολύ δίωρη) παραμονή του Ιησού στον σταυρό, από μόνη της στοιχειοθετεί την πλέον αντικειμενική αφορμή σφοδρής αμφισβήτησης κάθε αυθεντικότητας της συγκεκριμένης «ανάστασης». Μάλιστα οι υποψίες εκτινάσσονται κυριολεκτικά στα ύψη, αν στην όλη εικόνα προσθέσουμε την απολύτως ύποπτη χρήση αναισθητικού (ναρκωτικού-καρωτικού) «όξους», που κατά την σαφή ομολογία της αφήγησης, (Ιωάννης 19: 30) προηγείται ακριβώς πριν από τον ολοφάνερα εικονικό θάνατο του Ιησού.

Κατά τον ευαγγελιστή Ιωάννη λοιπόν (που ήταν και ο μόνος «αυτόπτης» μάρτυρας) απ’ την εξαγγελία της σταυρικής απόφασης του Πιλάτου (στο Πραιτόριο), μέχρι τον θάνατο του Ιησού στο σταυρό, μεσολαβούν μόνο τρεις ώρες. Απ’ το τρίωρο αυτό πρέπει να αφαιρέσετε τον χρόνο της όποιας κακοποίησής του, τον χρόνο που φορτωμένος τον σταυρό περπάτησε μέχρι τον Γολγοθά, καθώς και τις προετοιμασίες της σταύρωσης. Μετά απ’ αυτά... μένει σε σας να αποφασίσετε πόσος είναι ο υπολειπόμενος χρόνος παραμονής του Ιησού επί του σταυρού.

Για τον χρόνο που ελήφθη η απόφαση της εκτέλεσής του διαβάζουμε: «Ήταν δε Παρασκευή του Πάσχα και η ώρα περίπου έκτη. Λέγει δε ο Πιλάτος στους Ιουδαίους: Να ο βασιλιάς σας. Τότε εκείνοι άρχισαν να φωνάζουν: Άρον άρον σταύρωσον αυτόν… Τότε ο Πιλάτος παρέδωσε τον Ιησού να σταυρωθεί» (Ιωάννης 19: 14-16).

Για το χρόνο θανάτου πάνω στον σταυρό, διαβάζουμε ότι: «Περί δε την ενάτην ώραν ανεβόησεν ο Ιησούς λέγων: Ηλί, ηλί λαμά σαβαχθανί (Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;). Τινές δε των εκεί εστηκότων (παρισταμένων) έλεγον, τον Ηλία φωνάζει και ευθέως τις (κάποιος) εξ αυτών, λαβών τον σπόγγον και γεμίσας αυτόν (όξος) περιθέσας (τον σπόγγον) εις κάλαμον επότιζεν αυτόν. Ο δε Ιησούς… (δηλαδή αμέσως μετά το πότισμα του σπόγγου και περί την ενάτην ώραν,) άφηκε το πνεύμα» (Ματθαίος 27: 45-50).

Ο Μάρκος (15: 33-37) επαναλαμβάνει αυτολεξεί τα ίδια ακριβώς. Ο δε Λουκάς (23: 44-46) επιβεβαιώνει την ενάτη ώρα ως την στιγμή του θανάτου του Ιησού.

Κατά την ομόφωνη λοιπόν γνώμη των τριών πρώτων ευαγγελιστών, (ο Ιωάννης δεν αναφέρει καθόλου ώρα «θανάτου») ο Ιησούς παρέδωσε το πνεύμα στον «Πατέρα» του «περί ώρας ενάτης» (Ματθαίος 27: 45, Μάρκος 15: 34, Λουκάς 23: 44). Όμως, πριν από τρεις μόνο ώρες, δηλαδή «περί ώρας έκτης» (Ιωάννης 19: 14-16), ο Ιησούς βρισκόταν ακόμα στο πραιτώριο του Πιλάτου και μέχρι την σταύρωση του (πάντα κατά την αφήγηση), μεσολάβησαν ακόμα τα εξής χρονοβόρα γεγονότα: Οι Ιουδαίοι επέβαλαν με την οχλαγωγία τους την καταδικαστική απόφαση. Ο Πιλάτος τον παράδωσε στην φρουρά. Οι φρουροί (κατά την αφήγηση) τον περιέπαιξαν φορώντας του χλαμύδα και τον προσκυνούσαν περιπαικτικά. Στην συνέχεια τον έντυσαν ξανά με τα δικά του ρούχα, του φόρτωσαν τον σταυρό και τον οδήγησαν εκτός πόλεως στον δρόμο προς τον Γολγοθά.

Σταύρωση… με οδική βοήθεια

Το ότι ο Ιησούς δεν ήταν τόσο εξαντλημένος ή ετοιμοθάνατος από βαρύτατες κακώσεις που του προκάλεσε το μαστίγωμα (φραγγέλωμα), γίνεται φανερό απ’ το γεγονός ότι μπορεί και σηκώνει μόνος του το βάρος του σταυρού (18 έως 30 κιλά) στο μεγαλύτερο μέρος των περίπου 500 έως 600 μέτρων που διανύει. Βέβαια, καθ’ οδόν συμβαίνει κάτι αναπάντεχο: Ο Ιησούς (ο τέλειος άνθρωπος) και όχι οι δυο αμαρτωλοί συνοδοιπόροι του (που λογικά, επίσης μαστιγώθηκαν), σταμάτησε κουρασμένος και τον σταυρό ανέλαβε κάποιος Σίμων Κυρηναίος.

Τι παράξενη εξέλιξη! Ο άνθρωπος που ήρθε να σώσει ολόκληρη την ανθρωπότητα, πρώτα τρεις φορές αρνείται μετά δακρύων την αποστολή του (στον κήπο της Γεσθημανής) και τώρα καταδέχεται ένας άλλος να του κουβαλήσει το φορτίο...

Και σαν μην φτάνει μόνο αυτό, ενώ ο Σίμων o Κυρηναίος κουβαλάει τον σταυρό του, ο Ιησούς όχι μόνο δεν χρειάζεται κάποια περίθαλψη, αλλά στήνει «πηγαδάκι» με γυναίκες: «Εκεί ο Ιησούς κοντοστάθηκε ξανά και μίλησε με κάποιες γυναίκες, λέγοντας πως έπρεπε να κλαίνε για τα δικά τους παιδιά και όχι για τον ίδιο» (Λουκάς 23: 28).

Το πρώτο πράγμα που συμβαίνει στον Γολγοθά, στον τόπο της σταύρωσης, είναι ότι οι Ρωμαίοι επιχειρούν να δώσουν στον Ιησού να πιει, ένα χαλαρωτικό οίνο πριν τον σταυρώσουν: «Και φέρουσιν αυτόν επί τον Γολγοθάν και έδιδον εις αυτόν να πιει οίνον μεμιγμένον με σμύρνα ("εσμυρνισμένον οίνον") αλλ’ εκείνος δεν έλαβε και (μετά απ’ αυτό) εσταύρωσαν αυτόν» (Μάρκος 15: 23).

Καρφώθηκε ή δέθηκε επί ξύλου ο Ιησούς;

Σύμφωνα με τον Σουηδό ακαδημαϊκό, ευαγγελιστή ιερέα και μελετητή της Καινής Διαθήκης, Γκούναρ Σάμιουελσον, οι Γραφές δεν λένε πως ο Ιησούς σταυρώθηκε. Στην πραγματικότητα, υποστηρίζει, το αρχικό κείμενο στα ελληνικά αποκαλύπτει μόνο πως ο Ιησούς κουβάλησε «κάποιο μηχάνημα βασανιστηρίων ή εκτελεστικό όργανο» σε έναν λόφο πάνω στο οποίο «κρεμάστηκε» και πέθανε.

Ο Σάμιουελσον, βασίζει τον ισχυρισμό του στην μελέτη αρχαίων κειμένων 900 ετών στις αρχικές γλώσσες τους -εβραϊκά, λατινικά και ελληνικά, την γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Για 3 χρόνια μελετούσε 12 ώρες την ημέρα, λέει, και ανακάλυψε πως η κρίσιμη λέξη που συνήθως μεταφράζεται σαν "σταυρώνω" δεν σημαίνει απαραίτητα αυτό.

«Παραδόθηκε για να σταυρωθεί» λέει ο Σάμιουελσον για τον Ιησού, χρησιμοποιώντας τα ελληνικά της Βίβλου σαν επιχείρημα. Την εποχή που οι απόστολοι Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς και Ιωάννης έγραφαν τα ευαγγέλιά τους, αυτή η λέξη είχε την έννοια «κρεμάω», υποστηρίζει ο θεολόγος. «Αυτή η λέξη χρησιμοποιείται υπό μια ευρύτερη έννοια από τη "σταύρωση"... Αναφέρεται στον απαγχονισμό, στο δέσιμο των κλημάτων σε έναν αμπελώνα και σε διάφορους άλλους τρόπους κρεμάσματος...».

Η λέξη «σταυρός» είναι αρχαιότατη, την αναφέρει (σταυροίσιν) ακόμα και ο Όμηρος στην Ιλιάδα (24.453).

Ο Ηρόδοτος δείχνει ότι πρόκειται για παλούκι: «Την δε κεφαλήν (του νεκρού) ανασταυρούσι» (Herodotus 4.103.6). Δηλαδή παλούκωναν τα κεφάλια των ηττώμενων στρατιωτών.

Οι Εγκυκλοπαίδειες αναφέρουν:

«Σταυρός: όρθιος πάσσαλος παλούκι» (Ελευθερουδάκης)

«Η λέξη σταυρός με αρχική σημασία "μακρύ ξύλο, στημένο όρθιο, παλούκι, πάσσαλος"» (ΠΑΠΥΡΟΣ-LAROUS-BRITANNIΚA).

«Σταυροί λέγονται τα ορθά και απωξυμμένα (μυτερά) ξύλα» (Μέγα ετυμολογικό 125.30).

Η λέξη αυτή όμως, όπως σωστά επισημαίνει ο Σάμιουελσον, επιβεβαιώνοντας τις σχετικές υποψίες μας, παραπέμπει περισσότερο σε δέσιμο του θύματος (πάνω σε έναν όρθιο πάσαλο) παρά στο κάρφωμα του πάνω σ΄ αυτόν. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που τρεις ευαγγελιστές δεν κάνουν λόγο καθόλου για ανάλογα σημάδια και πληγές στα χεριά του Ιησού. Το πιθανότερο λοιπόν είναι ότι ο Ιησούς της βιβλικής αφήγησης, δέθηκε σε έναν πάσσαλο ή κρεμάστηκε όπως οι παρακείμενοι κακούργοι, (Λουκάς 23: 39 και Πράξεις 5: 30) με αντιστήριγμα στα πόδια ή ανάμεσα στα σκέλη.

Τί έγραφε η πινακίδα στο σταυρό;
Στα χριστιανικά ευαγγέλια αναφέρονται οι εξής εκδοχές για την πινακίδα στο σταυρό του Ιησού:
 
  • «Kαι πάνω από το κεφάλι του τοποθέτησαν γραπτή την αιτία της καταδίκης του: «AYTOΣ EINAI O IHΣOYΣ, O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN»» (Ματθ. 27,37) 
  • «H αιτία επίσης της καταδίκης του ήταν διατυπωμένη σε επιγραφή, τοποθετημένη από πάνω του: «O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN»» (Μάρκ. 15,26) 
  • «Yπήρχε μάλιστα και μια επιγραφή από πάνω του, γραμμένη με γράμματα ελληνικά, ρωμαϊκά και εβραϊκά: «AYTOΣ EINAI O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN»» (Λουκ. 23,38) 
  • «Έγραψε και μια επιγραφή ο Πιλάτος και την τοποθέτησε πάνω στο σταυρό. H επιγραφή έλεγε: «O IHΣOYΣ O NAZΩPAIOΣ, O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN»» (Ιωάν. 19,19)
 
Οι τρεις πρώτες εκδοχές για το περιεχόμενο της πινακίδας περίπου συμφωνούν. Στην τέταρτη (Ιωάννης) αναφέρεται όμως ότι στην πινακίδα συμπεριλαμβανόταν και η καταγωγή του Ιησού από τη Ναζαρέτ.
 
Καταρχάς μια τεχνική παρατήρηση: Αν πράγματι η πινακίδα περιείχε το μήνυμα που αναφέρεται στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, ρωμαϊκά, εβραϊκά), η πινακίδα θα πρέπει να ήταν τεράστια, αφού διαβαζόταν από μια απόσταση 5-10 μέτρων. Αλλά αυτό δεν είναι σημαντικό!
Πολύ σμαντικότερο είναι ότι, όπως έχει ξαναγραφεί, μια πόλη της Παλαιστίνης και συγκεκριμένα της Γαλιλαίας με το όνομα Ναζαρέτ δεν υπήρξε ποτέ πριν και κατά τη διάρκεια της ζωής του Ιησού και παρουσιάζεται για πρώτη φορά μέσα από τα Ευαγγέλια. Η πόλη αυτή φαίνεται να «ιδρύθηκε» από τους χριστιανούς θεολόγους και αναφέρεται στις ιστορικές πηγές περί τον 3ο μ.Χ. αιώνα.
 
Στα ιστορικά έργα του Ιώσηπου Φλάβιου, ο οποίος ήταν αρχιστράτηγος των γαλιλαιϊκών στρατευμάτων στην εξέγερση κατά της Ρώμης και ο οποίος, είχε συλληφθεί και κρατηθεί αιχμάλωτος από το έτος 67 μ.Χ., δεν αναφέρεται πουθενά αυτή η πόλη, αν και τα στρατεύματά του στρατοπέδευαν στην περιοχή της μετέπειτα Ναζαρέτ. Κατά τις συγκρούσεις για την κατάληψη της γειτονικής πόλης Sepphoris, η οποία απείχε μερικά χιλιόμετρα από τον οικισμό που ονομάστηκε αργότερα Ναζαρέτ, έπρεπε να αποτελεί αυτή η Ναζαρέτ από στρατηγικής σκοπιάς σημείο οπισθοχώρησης ή στρατοπέδευσης των στρατευμάτων του.
 
Μία πόλη Garis, 5 χλμ. νοτιοανατολικά της Sepphoris, που δεν υπάρχει πια και αναφέρεται πράγματι από τον Ιώσηπο (Βιβλίο 3, Κεφάλαιο 6,3) ως τοποθεσία του στρατοπέδου του, βρίσκεται ακριβώς στη θέση που υπάρχει η μεταγενέστερα αναφερόμενη Ναζαρέτ. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι σίγουρα μέχρι το 70 μ.Χ. δεν φαίνεται να υπήρχε κατ” όνομα μια πόλη Ναζαρέτ.
 
Αλλά και στους προηγούμενους αιώνες, στην π.Χ. εποχή, πουθενά δεν υπάρχει αναφορά στην πόλη αυτή. Στην Π.Δ., η οποία αποτελεί την πολιτική και θρησκευτική ιστορία του ιουδαϊκού λαού, γίνεται αναφορά σε χιλιάδες πόλεις, χωριά και οικισμούς, πολλά ονόματα που έπαψαν να αναφέρονται κατά τη μεταγενέστερη εποχή. Όμως, σε κανένα σημείο της Π.Δ. δεν αναφέρεται κάποιος οικισμός που θα μπορούσε να ταυτιστεί κατ” όνομα ή λόγω ιστορικών γεγονότων με την πόλη που ονομάστηκε Ναζαρέτ. Άρα τυχόν εικασίες ότι μπορεί να υπήρχε παλαιότερα το όνομα Ναζαρέτ, να περιέπεσε για δεκαετίες ή και αιώνες στη λήθη και να επανήλθε αργότερα, δεν ευσταθούν.
 
Το Ταλμούδ, μια συλλογή ιουδαϊκών νόμων που γράφτηκε μετά τα χριστιανικά ευαγγέλια (3ος αι.), αναφέρει πολλούς μικρούς και μεγάλους γαλιλαιϊκούς οικισμούς, αλλά ούτε μία φορά τη Ναζαρέτ. Γενικότερα, ουδείς ιστορικός ή άλλος συγγραφέας, πριν ή λίγο μετά τον Ιησού, έχει αναφέρει ποτέ το όνομα αυτής της πόλης. Η μόνη «πηγή» που «ιδρύει» και περιγράφει τη Ναζαρέτ, είναι η χριστιανική παράδοση, στην οποία αναφέρεται ακόμα ότι εκεί υπήρχε και συναγωγή, άρα θα έπρεπε να είναι ένας μεγαλύτερος οικισμός και όχι μια μικρή ομάδα κατοικιών ή ένας σταθμός αγροτικής παραγωγής.
 
Παραμένει λοιπόν ανεξήγητο, πώς είναι δυνατόν να υπήρχε στο σταυρό του Ιησού επιγραφή σε τρεις γλώσσες που αναφερόταν σε μια πόλη, η οποία δεν υπήρχε καν εκείνη την εποχή ή πριν από αυτήν. Και πώς αναφέρεται αυτή η πόλη στα Eυαγγέλια που λέγεται ότι γράφτηκαν μέσα στον 1ο αιώνα, αλλά δεν αναφέρεται στο Ταλμούδ που γράφτηκε δύο αιώνες αργότερα;
 
Κατά μία «αιρετική» εκδοχή ο χαρακτηρισμός Ναζωραίος (ή αλλιώς Ναζηραίς ή Ναζηραίος) σήμαινε στα εβραϊκά ο κεχρισμένος. Επειδή όμως οι θεόπνευστοι πατέρες του χριστιανισμού δεν κατανοούσαν αυτή τη λέξη, νόμισαν ότι ήταν προσδιορισμός με τοπική-εθνική σημασία και «κατασκεύασαν» μια πόλη Ναζαρέτ. Τότε όμως, πώς αναφέρονται στα ευαγγέλια ο Ιησούς, αλλά και ο πατέρας του Ιωσήφ ως Ναζωραίοι;
 
Μυστήρια πράγματα χριστιανικών παραποιήσεων!

Από τι πέθανε ο Ιησούς;

Ο Ιησούς των κειμένων, ήταν ένας τριαντατριάχρονος άνδρας, δηλαδή στην ακμή της δύναμής του. Μάλιστα κατά την θεολογία, ήταν ένας τέλειος άνδρας, χωρίς την φθοροποιό αμαρτία του Αδάμ. Άρα ήταν ασφαλώς και ανθεκτικότερος από κάθε άλλον άνθρωπο επί γης. Από ποια αιτία λοιπόν πέθανε, σε λιγότερο από δύο ώρες, ένας τέτοιας ασυνήθιστης αντοχής τριαντατριάχρονος άνδρας, απλά δεμένος στον σταυρό;

Ούτε πείνα, ούτε δίψα, ούτε οποιαδήποτε αναπνευστική δυσκολία, σκοτώνουν έναν νέο άνθρωπο, στον ελάχιστο αυτό χρόνο των δύο ωρών. Το περίφημο πνευμονικό οίδημα (υγρό στους πνεύμονες) λόγω παρατεταμένης δυσκολίας στην αναπνοή του σταυρωμένου, που αναγκάσθηκαν να ανακαλύψουν σαν αιτία θανάτου, οι προβληματισμένοι πιστοί, όχι μόνο δεν επιβεβαιώνεται από σχετικά πειράματα, αλλά ακόμα κι αν το δεχθούμε ως αιτία θανάτου, δεν έχει καμία πιθανότητα να εμφανιστεί στον ελάχιστο αυτό χρόνο της δίωρης ταλαιπωρίας του Ιησού πάνω στον σταυρό.

Ακόμα κι αυτοί, που δεν μπορούν να δεχθούν ότι στην περίπτωση του Ιησού δεν χρησιμοποιήθηκαν καρφιά στα χέρια και στα πόδια, θα πρέπει να μάθουν, ότι ακόμα και αν δεχθούμε τα τραύματα αυτά στα πόδια και τα χέρια, το σκηνικό στην περίπτωση του Ιησού δεν αλλάζει διόλου. Παρόμοια τραύματα, δεν είναι θανατηφόρα, δεν δημιουργούν ακατάσχετη αιμορραγία και φυσικά σε δύο μόνο ώρες, δεν μολύνονται σε θανατηφόρο βαθμό.

Ο γνωστός καθηγητής θεολογίας Μπαλάνος έγραψε: «Η αιμορραγία των άκρων εκ της προσηλώσεως (από το κάρφωμα) έπαυε ταχέως και δεν ήτο θανατηφόρος. Τον θάνατο επέφεραν η (πολυήμερη) παρά φύση στάση του σώματος, εκ της οποίας προήρχετο μεγάλη αταξία στην κυκλοφορία του αίματος…» ("Η μεγάλη εβδομάς και το Πάσχα", σελ. 25-26).

Το παρακάτω απόσπασμα εφημερίδος, μας δίνει την αντικειμενική αίσθηση του πράγματος, από μια πραγματική εμπειρία σταύρωσης: «Ένα εκπληκτικό κατόρθωμα επέτυχαν δύο νεαροί Γάλλοι, εγκατεστημένοι στο Μόντρεαλ. Ο Πάτρικ Μπενισού και η γυναίκα του Μαρίτα, ιδρυτές σχολής γιόγκα, έμειναν σταυρωμένοι, ενώπιον εκατοντάδων θεατών, θέλοντας να αποδείξουν ότι η πλήρης αυτοκυριαρχία μπορεί να κατανικήσει τον πόνο… Ο Πάτρικ κάρφωσε μόνος του τα πόδια και το ένα του χέρι! Τέλος κάποιος ανέλαβε να χτυπήσει και το τελευταίο καρφί στο δεξί του χέρι! Στην θέση αυτή (του σταυρωμένου) έμειναν ακίνητοι και σχεδόν μειδιώντες η Μαρίτα 22 ώρες ο δε Πάτρικ (32 ετών) 30 ώρες» («ΒΗΜΑ» 21 Σεπτεμβρίου 1967 – Μόντρεαλ 21. Από το Βιβλίο του Ιάσονα Ευαγγέλου "Το θρησκευτικό φαινόμενο" σελ. 75.).

Η παραπάνω περίπτωση, δίνει την σωστή χρονική διάσταση στο ζήτημα, δείχνοντας περίτρανα ότι η σταύρωση ήταν ειδικά επιλεγμένη για να σκοτώνει τα θύματά της αργά και βασανιστικά. Όμως η ίδια η αφήγηση της Καινής Διαθήκης, επιμένει να μας δείχνει ξεκάθαρα, ότι ο χρόνος παραμονής του Ιησού στον σταυρό, ήταν εξωφρενικά μικρός.

Ναι, στην διασημότερη θανατηφόρο σταύρωση της ανθρωπότητας, απουσιάζει εντελώς, ο αναγκαίος χρόνος για μια σταδιακή σωματική εξάντληση μέχρι θανάτου. Αντιθέτως ο Ιησούς μέχρι την τελευταία στιγμή, παρέμεινε ακμαίος και διέθετε στεντόρεια φωνή, που μόνο προθανάτια κατατονία δεν δηλώνει: «Ανεβόησεν ο Ιησούς φωνή μεγάλη λέγων Ηλί, ηλί…» (Ματθαίος 27: 46). Μάλιστα, όπως είπαμε, με πλήρη διαύγεια πνεύματος, συνομιλούσε μέχρι την τελευταία στιγμή, τόσο με τους εκατέρωθέν του σταυρωμένους ληστές, υποσχόμενος παραδείσους, όσο και με τους συγγενείς του, τακτοποιώντας οικογενειακές του υποθέσεις.

Από τι πέθανε λοιπόν ο Ιησούς πάνω στον σταυρό; Στο δίωρο αυτό της σταύρωσής του, ο Ιησούς δεν παρουσίασε απολύτως κανένα σύμπτωμα προθανάτιας εξάντλησης. Όμως, όπως ξεκάθαρα ομολογείται…μόλις ο Ιησούς φώναξε τον «Ηλία» ή οποιοδήποτε άλλο σύνθημα στα χαλδαιϊκά και κάποιος εκ των ημετέρων, έτρεξε, του έβαλε με το καλάμι τον σπόγγο στο στόμα…ο Ιησούς πάραυτα παρέδωσε το πνεύμα.

Ο λογχισμός του Ιησού

«Εις των στρατιωτών εκέντησε (ένυξε) με λόγχην την πλευράν αυτού, και ευθύς εξήλθεν αίμα και ύδωρ» (Ιωάννης 19: 34).

Τελικά μήπως ο Ιησούς πέθανε από λογχισμό (νύξη) επί του σταυρού;

Η ιδέα μπορεί να είναι εντελώς δελεαστική, αλλά δεν θα έπρεπε καθόλου να αποτελεί μέρος της απάντησης, μια και ο οποιοσδήποτε λογχισμός, αποτελεί μεταθανάτιο τραυματισμό. Ο Ιησούς πρώτα εκπνέει, και άγνωστο ποσό μετά λογχίζεται στην πλευρά. Είναι αυτονόητο πως κάθε συνετή ιατροδικαστική έρευνα, δεν θα μπορούσε να συμπεριλάβει τον λογχισμό σε ένα πτώμα ως αφορμή θανάτου. Μάλιστα αν οι ίδιοι πιστοί δεχθούν ότι το «τετέλεσται» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και τον πραγματικό θάνατο του Ιησού…τότε μόνοι τους ανοίγουν επίσημα τον ασκό των υποθέσεων της κωματώδους κατάστασης του Ιησού από το καρωτικό όξος που ήπιε πριν αναφωνήσει «τετέλεσται». Συνεπώς κάθε απόπειρα να συνδεθεί ο θάνατος του Ιησού με τον λογχισμό αυτόν, παραβιάζει την ιδία την αφήγηση μια και ο λογχισμός αυτός έρχεται πολύ μετά το «τετέλεσται» του Ιησού.

Τι θα πούμε όμως για τον λογχισμό αυτόν, αν η υπόθεση της κωματώδους κατάστασης του Ιησού μετά το καρωτικό όξος αληθεύει; Δεν θα μπορούσε να ήταν αυτό ένα χτύπημα οριστικά θανατηφόρο; Απαριθμήστε τα προβλήματα και τις ενστάσεις που προκύπτουν από μια τέτοια παραδοχή:

Πρέπει να σημειώσουμε ότι το χτύπημα της λόγχης, δεν το αναφέρει παρά μόνο ο Ιωάννης. Οι υπόλοιποι ευαγγελιστές, ενώ αναφέρουν τον (Εβραιο-ρωμαίο!) εκατόνταρχο Λογγίνο (στα Ευαγγέλια δεν αναφέρεται με το όνομά του, αλλά με το αξίωμά του [κεντυρίων*, ή εκατόνταρχος]), δεν αναφέρουν τίποτε για τον λογχισμό του νεκρού Ιησού. Είναι δυνατόν οι ίδιοι του οι μαθητές-βιογράφοι του που με πάθος θέλουν να αναδείξουν κάθε λεπτομέρεια του μαρτυρίου του, να μην αναφέρουν την τόσο ενδιαφέρουσα αυτή κακοποίηση του δασκάλου τους; Άρα η υπόθεση του εμβόλιμου μεταθανάτιου τραυματισμού, δεν φαίνεται και τόσο μετέωρη. Ο Ιησούς ουδέποτε τραυματίστηκε σοβαρά στον σταυρό από σφοδρό διαπεραστικό λογχισμό.
*Κεντώ σημαίνει ότι τρυπώ ελαφριά το δέρμα (τατουάζ = κέντημα δέρματος)

Ο βαθιά ναρκωμένος Ιησούς με το μείγμα των προσεκτικά διαλεγμένων καρωτικών που ήπιε, μπορούσε να δεχθεί, κάψιμο, κόψιμο, έως και τρύπημα κρανίου, χωρίς να δείξει την παραμικρή αντίδραση για τις επόμενες τρεις έως και τέσσερις ώρες. Έτσι στην περίπτωσή του ένα δυνατό «κέντημα» στα πλευρά, δεν θα προκαλούσε κανενός είδους αντίδρασης. Για έναν απλό στρατιώτη, αυτή η παντελής έλλειψη αντίδρασης, ενός από ώρα ακίνητου εσταυρωμένου, ήταν και η καλύτερη απόδειξη ότι ο εσταυρωμένος αυτός είχε πράγματι αποβιώσει.

Ένας τραυματισμός στα πλευρά ενός νεκρού ανθρώπου και μάλιστα αδικο-σταυρωμένου, θα ήταν μάλλον αναίτιος. Αν παρ’ όλα αυτά, κάποιος στρατιώτης ήθελε να απαλλαγεί από υποψίες επιβίωσης του θύματος, δεν θα λόγχιζε ήπια (δεν θα κέντιζε) στα πλευρά, αλλά θα έδινε την χαριστική βολή, σε καίριο σημείο δηλαδή κατ’ ευθείαν στην καρδιά.

Το πιθανότερο είναι λοιπόν, ότι οι συντάκτες του συγκεκριμένου ευαγγελίου που φέρει το όνομα Ιωάννης, απλά δανείζονται στοιχεία από την εικόνα αυθεντικού σταυρικού θανάτου (μετά από πολυήμερη αναπνευστική ταλαιπωρία) και γι’ αυτό τοποθετούν το νερό (πνευμονικό υγρό) και αίμα στα πλευρά του Ιησού, ώστε να κάνουν και την απίστευτα σύντομη (δίωρη) σταύρωση του Ιησού, να φαίνεται όσο γίνεται πιο αληθινή.

Μάλιστα αν θυμηθούμε ότι οι νεκροί δεν αιμορραγούν, αφού η σταματημένη καρδιά τους δεν κυκλοφορεί το αίμα, μπορούμε να υποθέσουμε, ότι αν ο Ιησούς είχε την ατυχία, να δεχθεί ένα οποιουδήποτε βάθους τραυματισμό στα πλευρά του, αυτό θα ήταν απολύτως καταστροφικό για την επιδιωκόμενη ανάστασή του, διότι ο υπνωτισμένος και όχι νεκρός Ιησούς, θα παρουσίαζε ακατάσχετη αιμορραγία και αυτό θα μαρτυρούσε στον ίδιο τον φρουρό, καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη απόδειξη, ότι ο Ιησούς φαινόταν, αλλά δεν ήταν καθόλου νεκρός. Η επόμενη κίνηση των φρουρών, την συγκεκριμένη μέρα, θα ήταν ο άμεσος και θανατηφόρος ανασκολοπισμός του Ιησού, πράγμα που ποτέ δεν συνέβη. Στα πλευρά του Ιησού λοιπόν δεν υπήρξε ούτε τραύμα, ούτε ακατάσχετη αιμορραγία.

Στην κατεύθυνση της υστερότερης επινόησης του περιστατικού, συνηγορεί έντονα και το γεγονός, ότι μόνο στο ίδιο αυτό ευαγγέλιο του Ιωάννη, βρίσκουμε και την επιβεβαίωση αυτού του τραυματισμού στο περιστατικό του άπιστου Θωμά. Ο αναστημένος πλέον Θεός, επιδεικνύει ανεξήγητη ανοχή στον μαθητή του Θωμά (που μετά από δύο ολόκληρα χρόνια θαυμάτων κοντά στον Ιησού, εξακολουθεί να μην πιστεύει), λέγοντάς του: «Φέρε το χέρι σου και βάλτο στο πλευρό μου» (Ιωάννης 20: 27).

Την επίδειξη της τραυματισμένης πλευράς του Ιησού, αγνοεί ακόμα και η σχετική αναφορά του Λούκα, όπου ο αναστημένος Ιησούς, περιέργως προσπαθεί να πείσει τους μαθητές του ότι είναι ο δάσκαλός τους λέγοντας: «Δείτε τα χέρια και τα πόδια μου για να πεισθείτε ότι εγώ είμαι» (Λουκάς 24: 39). Και πάλι όμως δεν αναφέρεται καθόλου, στο σημαντικότερο (και κατά πολλούς θανατηφόρο) τραύμα του στα πλευρά!

Η σύμπτωση δεν είναι τυχαία. Μόνο ο «Ιωάννης» που επινόησε τον λογχισμό, πρόσθεσε στο ευαγγέλιό του και την επίδειξη του τραύματός του στον Θωμά, αφού για το σημαντικότερο αυτόν τραυματισμό του Ιησού, δεν αναφέρει το παραμικρό, κανένας απ’ τους τρεις υπόλοιπους ευαγγελιστές!

Στον Λουκά μάλιστα διαβάζουμε: «Έστεκαν δε πάντες οι γνωστοί αυτού μακρόθεν» (Λουκάς 23: 49). Είναι λοιπόν δυνατόν, ο ήρωας της ανάστασης, να κακοποιήθηκε μπροστά σε τόσους συγγενείς και φίλους, με εμπηγμό ξίφους σε ένα απ’ τα πλευρά του και την αξία αυτής της λεπτομέρειας, ακόμα και σαν εξαιρετικό ενισχυτικό της αυθεντικής ανάστασής του, να την παραβλέπουν τρεις από τους τέσσερις βιογράφους του;

Τι ήταν το «καρωτικό όξος», με το οποίο έβρεξαν τα χείλη του Ιησού;

Στην περιοχή της Ιουδαίας ήταν πασίγνωστο ένα φυτό, το λεγόμενο «Papaver somniferum» ή αλλιώς το γνωστό μας όπιο. Κεντρική ουσία του φυτού είναι η μορφίνη, η οποία χρησιμοποιείτο από τους ιατρούς θεραπευτές πριν από τις επεμβάσεις στους ασθενείς τους από την προ Χριστού εποχή. Οι ιδιότητες του φυτού σαν παυσίπονο και ναρκωτικό ήταν γνωστές.

Πρέπει να σημειώσουμε λοιπόν, ότι στα κείμενα ξεκάθαρα ορίζεται, ότι το όξος (οίνος) ανακατεμένο με σμύρνα ή χολή, το οποίο αρνήθηκε ο Ιησούς να λάβει, εδόθη στον Ιησού απ’ τους Ρωμαίους, μόλις αυτός έφτασε στον τόπο της εκτέλεσης και ακριβώς λίγο πριν από την σταύρωσή του.

Επρόκειτο για ένα ποτό προσωρινού κατευνασμού των αντιδράσεων των θυμάτων της σταύρωσης. Το συμπέρασμα αυτό το δέχονται οι πλέον αρμόδιοι ερμηνευτές της Καινής Διαθήκης, όπως ο Ι. Καραβιδόπουλος (έδρα Καινής Διαθήκης Α.Π.Θ.) ο οποίος γράφει: «Ο εσμυρνισμένος οίνος που προσφέρεται στον Ιησού, επέχει θέση αναισθητικού, το οποίο προσφερόταν συνήθως για να διευκολύνεται η εκτέλεση της σταύρωσης και να μην ανθίσταται ο εσταυρωμένος» («Το κατά Μάρκον ευαγγέλιο» σελ. 490. Εκδ. Πουρνάρα).

Η εγκεκριμένη (απ’ την ιερά σύνοδο) μετάφραση Β. Βέλλα το ξεκαθαρίζει αυτό καλύτερα απ’ οποιονδήποτε άλλον γράφοντας: «Tον έφεραν στον Γολγοθά, που στα ελληνικά σημαίνει "τόπος κρανίου", (και εκεί) του έδωσαν να πιεί κρασί ανακατεμένο με αναισθητικό, ο Ιησούς όμως δεν το δέχθηκε. Τότε (δηλαδή μετά απ’ αυτό) τον σταύρωσαν…» ( Β.Β. Μάρκος 15: 23).

Ήταν λοιπόν προφανώς καθιερωμένο απ’ τους Ρωμαίους, την ώρα της σταύρωσης, να δίνουν στους κατάδικους μαζί με κρασί, κάποιο ελαφρό αναισθητικό, ώστε να διευκολύνονται κυρίως οι ίδιοι οι σταυρωτές στα δύσκολα καθήκοντά τους, κάτι όμως που έκανε και για τα θύματά τους υποφερτή την τελική διαδικασία της σταύρωσής τους!

Επίσης ήταν γνωστό ότι σε συνδυασμό με άλλη ουσία, προφανώς με μανδραγόρα, έχει σαν αποτέλεσμα την άμεση λιποθυμία και την πτώση των παλμών της καρδιάς για ένα μικρό χρονικό διάστημα, σε ελάχιστο επίπεδο χωρίς να την εξασθενεί, αλλά τουναντίον να την ενισχύει. Εκτός από όλα αυτά μειώνεται η αναπνοή στο ελάχιστο και το σώμα χαλαρώνει πλήρως. Καταλαβαίνετε λοιπόν, γιατί μετά το «τετέλεσθαι» τον κεντάει ο Λογγίνος; Το τέλειο πιστοποιητικό θανάτου ενός ζωντανού ανθρώπου, ο οποίος είναι απλά και μόνο τραυματισμένος ναρκωμένος και αναίσθητος.

Ποιοι έδωσαν το όξος στον Ιησού;

Την πρώτη φορά, που του έδωσαν το όξος οι Ρωμαίοι, ο Ιησούς το αρνήθηκε. Την δεύτερη φορά φορά όμως που του προσφέρεται και πάλι το όξος, δεν έχει αντιστάσεις ή αντιρρήσεις. Γιατί όμως;

Ο Ιησούς (κατά την αφήγηση) βρίσκεται ήδη σταυρωμένος ελάχιστα λεπτά πριν από τον «θάνατό» του. Παρ’ όλα αυτά, συνομιλεί με πλήρη διαύγεια με τον Ιωάννη και την μητέρα του, που βρίσκονται «παρά τω σταυρώ», δηλαδή ακριβώς δίπλα του, στη βάση του σταυρού. Ο Ιησούς απευθυνόμενος σ’ αυτούς με πλήρεις τις αισθήσεις του, αναθέτει στον μαθητή του Ιωάννη την προστασία της Μητέρας του Μαρίας. Ακριβώς όμως στην προέκταση της ίδιας αυτής συζήτησης, ο Ιησούς λέει «διψώ», απευθυνόμενος φυσικά σ’ αυτούς που βρίσκονται «παρά τω σταυρώ».

Ο Ιωάννης και οι τρεις Μαρίες, τοποθετούν (αγκυλώνουν) το κατάλληλο σφουγγάρι πάνω σε ένα ματσάκι από φρύγανα ρίγανης χωμένο μπροστά στο κούφιο καλάμι (Ιωάννης 19: 29) ή απλά κατ’ ευθείαν σε κατάλληλα σχισμένο καλάμι (Μάρκος 15: 35) που κάποιος φρόντισε να έχει μαζί του, δίνοντας στον Ιησού, που μόλις προηγουμένως συνομιλούσε μαζί τους, μια γουλιά απ’ το δικό τους αυτή τη φορά “όξος”.

Στην σκέψη ότι οι δικοί του άνθρωποι και όχι οι Ρωμαίοι στρατιώτες, είναι αυτοί που έδωσαν την δεύτερη αυτή φορά, το τελικό «όξος» στον Ιησού, μας οδηγούν τα ίδια τα κείμενα. Εντούτοις, όλες οι θεολογικές ερμηνείες, σπεύδουν, συχνά παραποιώντας αδίστακτα τα κείμενα, να βοηθήσουν την αντίθετη άποψη. Παράδειγμα η εγκεκριμένη απ’ την ιερά σύνοδο μετάφραση της Αγίας Γραφής Β. Βέλλα (Β.Β.) γράφει παντελώς αυθαίρετα: «Λέγει (ο Ιησούς) διψώ… (τότε) οι στρατιώτες (η λέξη στρατιώτες δεν υπάρχει στο κείμενο!) βούτηξαν ένα σφουγγάρι στο ξύδι, το στήριξαν στην άκρη ενός κλαδιού ύσσωπου (ο ύσσωπος είναι θάμνος ρίγανης και δεν μπορεί να έχει κλαδιά!) και το έφεραν στο στόμα του Ιησού» (Β.Β. Ιωάννης 19: 29). Βλέπουμε ότι οι προχειρότητες, οι παραποιήσεις και οι προσθαφαιρέσεις λέξεων, συνεχίζονται αμείωτες μέχρι σήμερα, αλλοιώνοντας με περισσή αυθάδεια τα κείμενα ώστε αυτά να βοηθούν τις αυθαίρετες θεολογικές ερμηνείες.

Όμως οι Ρωμαίοι στρατιώτες δεν είχαν κανέναν λόγο να περιπαίξουν τον Ιησού επί του σταυρού, δίνοντας του ξύδι, όπως κατά παρέκκλιση όλων των άλλων ευαγγελιστών θέλει ο (γιατρός) Λουκάς, (23: 37). Μάλιστα, αν ο Λουκάς ήταν πράγματι γιατρός, τότε είναι αυτός που είχε κάθε λόγο να διαστρέψει αυτήν ακριβώς την λεπτομέρεια, καταλαβαίνοντας περισσότερο απ’ όλους τους άλλους, τον πραγματικό ρόλο του τελικού «όξους». Διότι, ακόμα κι αν θελήσουμε να δεχθούμε ότι οι Ρωμαίοι περιπαίζοντας τον Ιησού του έδωσαν αυτοί το όξος, παραμένει ακατανόητο το γιατί τελικά ο Ιησούς το ήπιε.

Όμως είναι ηλίου φαεινότερο, ότι το αίτημα του Ιησού, διψώ, ήταν αδύνατον να απευθύνεται προς τους Ρωμαίους σταυρωτές του. Ο εσταυρωμένος, δεν μπορούσε έτσι απλά να παραγγέλνει τις ανάγκες του στους παρευρισκόμενους στρατιώτες και να περιμένει ότι αυτοί θα του τις εκπληρώσουν! Ο κρανίου τόπος, δεν ήταν…αναψυκτήριο, αλλά τόπος μαρτυρικού θανάτου. Ο καταδικασμένος σε σταυρικό θάνατο, έπρεπε να πεθάνει ακριβώς από κακουχίες, πείνα και κυρίως δίψα. Το τελευταίο πράγμα λοιπόν που θα περίμενε ένας σταυρωμένος, είναι να ζητήσει και να του δώσουν νερό οι σταυρωτές του.

Φυσικά τέτοιο δικαίωμα προσφοράς τροφής, νερού ή οποιασδήποτε άλλης διευκόλυνσης, αυτονόητα δεν το είχαν ούτε και οι δικοί του άνθρωποι. Κλεφτά όμως, δωροδοκώντας ή και αποσπώντας σύντομα την προσοχή των φρουρών, δύο τρεις δικαιωματικά παραστεκόμενοι συγγενείς, έχοντας έτοιμο το κατάλληλο καλαμένιο εργαλείο, μπορούσαν να του προσφέρουν στα γρήγορα, μια γουλιά νερού ή...«όξους»...

Αυτό ακριβώς έκανε προφανώς η ομάδα του Ιωάννη με τις τρεις Μαρίες, ή και κάποιος απ’ τους υπόλοιπους παρευρισκόμενους ημέτερους. Την κατάλληλη στιγμή όταν «ο Ιησούς είδε πως όλα είχαν φτάσει στο (προ)καθορισμένο τέλος τους είπε: Διψώ…». Τότε με τον προαναφερόμενο τρόπο, αντί να του προσφέρουν μια γουλιά ανακουφιστικό νερό… αυτοί του προσφέρουν την αναγκαία για την καρωτική (Κάρωση: βαθύς ύπνος, νάρκωση) νεκροφάνειά του, κατάλληλη ποσότητα «όξους».

Ακόμα κι αν γινόταν αντιληπτοί απ’ τους φρουρούς, η όλη κίνηση ήταν τόσο σύντομη, που ο Ιησούς θα προλάβαινε οπωσδήποτε να πιει την απαραίτητη μια γουλιά απ’ το σημαντικό για την περίπτωσή του περιεχόμενο του σπόγγου. Το εξαιρετικά περίεργο είναι, ότι ενώ ο Ιησούς λέει διψώ, δεν αρνείται να πιει το «ξύδι» που του προσφέρουν (όποιοι κι αν του το πρόσφεραν) που απολύτως καμία ανακούφιση δεν μπορούσε να του προσφέρει στην υποτιθέμενη βασανιστική του δίψα!

Ότι το οποιοδήποτε ξύδι, δεν είναι ό,τι καλύτερο για την δίψα, μας το βεβαιώνει στην ίδια την Βίβλο ο ψαλμωδός Δαυίδ, που παραπονιέται (ποιητικά) ότι: «Προς ονειδισμόν και ταλαιπωρίαν…(οι εχθροί) μου έδωσαν χολή να φάω και στην δίψαν μου με πότησαν όξος» (Ψαλμοί 68: 21).

Ότι κάποιος «ημέτερος» έσπευσε να ποτίσει το καρωτικόν όξος στον Ιησού, μετά από δική του συνθηματική κραυγή, το ομολογεί σχεδόν με κάθε σαφήνεια ο Ματθαίος γράφοντας: «Περί δε την ενάτην ώρα αν ανεβόησεν ο Ιησούς λεγών: Ηλί, ηλί, λαμά σαβαχθανί. (Κατά τον Ματθαίο ο Ιησούς δεν είπε διψώ, αλλά φώναξε αυτή την συνθηματική χαλδαιϊκή φράση). Τινές δε των εκεί ισταμένων έλεγον τον (προφήτη) Ηλία φώναζει».

Η σκέψη όμως αυτή, σαφώς δεν θα μπορούσε να γίνει από Ρωμαίους που αγνοούσαν παντελώς τον Ηλία… «Και ευθύς τις εξ αυτών (Εξ εκείνων δηλαδή που έστεκαν εκεί και έλεγαν τον Ηλία φωνάζει… Άρα σαφώς κάποιος Ιουδαίος και όχι Ρωμαίος) λαβών τον σπόγγον και γεμίσας αυτόν όξος, περιθέσας εις κάλαμον (εδώ παραλείπεται το φρύγανο ρίγανης) επότιζεν αυτόν. (Όχι πότισε άπαξ, αλλά επότιζε αυτόν, που σημαίνει κατ’ επανάληψη!). Ο δε Ιησούς… (αμέσως μετά το δάγκωμα του σπόγγου και την κατάποση της αναγκαίας ποσότητας όξους) άφηκε το πνεύμα… Ήσαν δε εκεί γυναίκες πολλαί…μεταξύ των οποίων ήτο Μαρία η Μαγδαληνή και Μαρία η μήτηρ του…» (Ματθαίος 27: 45-56).

Ο Μάρκος, ο ίδιος ευαγγελιστής που αναφέρει τον «εσμυρνισμένο οίνο» (Μάρκος 15: 23) των Ρωμαίων, τον οποίον αρνήθηκε στην αρχή της σταύρωσής του ο Ιησούς, ορίζει πως ο εσταυρωμένος δάσκαλός του, είχε πράγματι και μια δεύτερη επαφή με το κατάλληλο αυτή τη φορά «όξος», που του πρόσφερε όχι Ρωμαίος αυτή τη φορά, αλλά «τις (ένας) εκ των παρεστώτων… (που) δραμών (δηλαδή ημέτερος, εκ των παρισταμένων που έτρεξε) γεμίσας τον σπόγγον όξους, περιθείς καλάμω (τοποθέτησε τον σπόγγο σε καλάμι και) επότιζεν αυτόν» (Μάρκος 15: 36).

Αβίαστα λοιπόν οδηγούμεθα στην σκέψη, ότι ο Ιησούς «παρέδωσε το πνεύμα», επειδή την σωστή στιγμή, «δάγκωσε» άπαξ ή κατ’ επανάληψη τον προσφερόμενο σπόγγο και κατάφερε να πιει την σωστή ποσότητα του κατάλληλου «όξους» απ’ τα χέρια των δικών του ανθρώπων.

Γιατί αποκαθηλώθηκε ο Ιησούς μετά τον θάνατό του;

Η σταύρωση δεν αποσκοπούσε στην απλή θανάτωση του καταδίκου, αλλά στην όσο το δυνατόν μακροχρόνια έκθεσή του σε κοινή θέα, προς παραδειγματισμό, σωφρονισμό και εκφοβισμό. Ας ακούσουμε ποια πράγματα επιβεβαιώνει συνολικά για την σταύρωση ένας ειδικός του θέματος: Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, η ταφή μετά τον σταυρικό θάνατο του θύματος ήταν σπάνια και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν επιτρέπονταν, με σκοπό να παραταθεί ο εξευτελισμός του θύματος. Έτσι το νεκρό θύμα, στις περισσότερες περιπτώσεις ριχνόταν στον σκουπιδότοπο της πόλης ή αφηνόταν επάνω στο σταυρό για να γίνει τροφή στα όρνια και τα άγρια θηρία. Για αποτρεπτικούς λόγους, συχνά η σταύρωση γινόταν στον τόπο του εγκλήματος. Η καλύτερη σύνοψη της φιλοσοφίας της σταυρικής τιμωρίας, έγινε ίσως από τον Κουϊντιλιανό (35-95 μ.Χ.) που έγραψε ότι: «Όποτε σταυρώνουμε τους ενόχους, επιλέγονται οι πιο πολυσύχναστοι δρόμοι, όπου ο περισσότερος κόσμος μπορεί να παρακολουθήσει και να φοβηθεί από το θέαμα. Γιατί η τιμωρία δεν έχει στόχο την ανταπόδοση του κακού (δηλαδή τον απλό θάνατο του εγκληματία) αλλά τον παραδειγματικό εκφοβισμό» (Qyintilian 35-95 μ.Χ. Decl 274 & Joe Ε. Zias Science and Archaeology Group the Hebrew University).

Ανάλογη είναι και η θέση του δρ. θεολογίας Δ. Μπαλάνου που έγραψε: «Τα πτώματα των θανόντων επί του σταυρού, αφήνοντο επ’ αυτού και εγένοντο βορά ορνέων και θηρίων. Υπήρχε μάλιστα και σχετική παροιμία: "Τρέφειν τους κόρακας επί του σταυρού"» («Η μεγάλη εβδομάς και το Πάσχα» σελ. 25-26).

Κανείς λοιπόν και ποτέ δεν έσπευδε να αποκαθηλώσει τους νεκρούς εσταυρωμένους, αφού κυρίως η παραμονή των νεκρών σωμάτων πάνω στον σταυρό, ήταν η βασική επιδίωξη αυτής της εκτέλεσης. Η πολυήμερη έκθεση των νεκρών σωμάτων στον σταυρό, ήταν ο ιδιαίτερος τρόπος εκφοβισμού των υποταγμένων λαών, από την ολιγάριθμη φρουρά των Ρωμαίων, σε κάθε τόπο που είχαν καθυποτάξει! Αν λοιπόν η πολυήμερη έκθεση των νεκρών σωμάτων επί του σταυρού ήταν καθιερωμένη πρακτική και επιβεβλημένη απαίτηση των Ρωμαίων τότε…με ποια σωτήρια αφορμή θα μπορούσε να αποκαθηλωθεί πάραυτα ο Ιησούς;

Περίεργες συμπτώσεις

Αμέσως μετά τον επί του σταυρού «θάνατο» του Ιησού, είναι οι δήθεν εχθροί του Ιησού, οι αξιωματούχοι Φαρισαίοι, που εμφανίζονται στον ίδιο τον Πιλάτο και με αφορμή την τήρηση ενός μοναδικού ετήσιου εθίμου, που ίσχυε μόνο την συγκεκριμένη αυτή ημέρα, ζητούν την άμεση αποκαθήλωση των εσταυρωμένων!

Διαβάζουμε: «Ήταν Παρασκευή του Πάσχα και οι Ιουδαίοι (ιερείς) δεν ήθελαν να μείνουν τα σώματα των εσταυρωμένων πάνω στον σταυρό την (επόμενη) ημέρα του Σαββάτου (δηλαδή την ημέρα του Πάσχα) γιατί ήταν μεγάλη γιορτή η ημέρα εκείνη (η μεγαλύτερη του Ιουδαϊσμού). Γι’ αυτό παρακάλεσαν (οι Ιουδαίοι ιερείς) τον Πιλάτο να διατάξει να σπάσουν τα σκέλη τους και να τους πάρουν από εκεί. Έτσι οι στρατιώτες ήρθαν και έσπασαν τα σκέλη του πρώτου, έπειτα του άλλου (των δύο παρακείμενων ληστών) που είχαν σταυρωθεί μαζί με τον Ιησού. Όταν όμως ήρθαν στον Ιησού, δεν του έσπασαν τα σκέλη, διότι τον βρήκαν ήδη νεκρό» (Β. Β. Ιωάννης 19: 31-33).

Διαπιστώνεται λοιπόν ότι οι δύο παρακείμενοι ληστές ζουν για αυτό και τους (θανατώνουν με ανασκολοπισμό) ή όπως λέει το κείμενο τους έσπασαν τα μέλη.

Ο Ιησούς όμως, για ποιον λόγο και από τι είναι νεκρός; Ποιά μπορούσε να είναι η δική του αιτία θανάτου; Υπάρχει επιτέλους κάποιος σοβαρός ιατροδικαστής, να μας δώσει μια ικανοποιητική απάντηση, για την πραγματική αιτία του υπερ-διάσημου αυτού θανάτου;

Βεβαία δεν αγνοούμε την μοναδική απάντηση που αποπειράθηκαν στη συγκεκριμένη ερώτηση, και που θέλει τον Ιησού να εκπνέει επί του σταυρού: «Από τις κακουχίες του μαστιγώματος». Όμως η μοναδική αυτή απάντηση στο καυτό αυτό ερώτημα, δικαιολογημένα θεωρείται ανεπαρκής, υπερβολική και εντελώς ατυχής, μια και δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται ούτε στις στοιχειώδεις αντικειμενικές συνθήκες ενός σταυρικού θανάτου κι αυτό εξηγείται παραπάνω.

Πως όμως ήταν σίγουροι, ότι έστω χάριν της τελετής, θα τους δοθεί η σωτήρια αυτή άδεια αποκαθήλωσης του Ιησού; Τα του συγκεκριμένου εθίμου, μας διευκρινίζει ο Φίλων ο Ιουδαίος (25 π.Χ.- 40 μ.Χ.) γράφοντας λίγα μόνο χρόνια πριν από τις περιπέτειες του Ιησού: «Οι ορθά πολιτευόμενοι (Ρωμαίοι) άρχοντες…έθος είχαν κανέναν να μην τιμωρούν μέχρις οι επιφανείς τελετές και πανηγύρεις να διεξαχθούν με σεβασμό…είδα μάλιστα κάποιους (λόγω εορτής) να αξιώνουν την ταφή των σταυρωμένων συγγενών τους και να τους αποδίδονται…και για να φυλαχτεί το ιεροπρεπές της εορτής, διέταζαν ακόμα και ο μη αποθανών επί του σταυρού, ζωντανός να ανασκολοπίζεται… ώστε να αποκρύπτονται στη γη και να μη δύει ο ήλιος επί των εσταυρωμένων» (Φίλων ο Ιουδαίος: «Εις Φλάκκον» 81.4 & «Περί διαταγμάτων» 3.152.3).

Το σκηνικό λοιπόν της σταύρωσης του Ιησού, δεν ήταν ένα τυχαίο περιστατικό, που απλώς προέκυψε, αλλά ένα προσχεδιασμένο μοντέλο επιβίωσης, άψογα τοποθετημένο πάνω στον ετήσιο νομικό καμβά των Ρωμαίων. Υπήρχε λοιπόν και λειτουργούσε ήδη από πολλών ετών, διευθέτηση της ρωμαϊκής εξουσίας, που προέβλεπε την παραμονή της μεγάλης τελετής, δηλαδή το απόγευμα της Παρασκευής του Πάσχα, οι νεκροί εσταυρωμένοι, να αποκαθηλώνονται και όσοι δεν είχαν πεθάνει να θανατώνονται με ανασκολοπισμό, ώστε να μη δύσει ο ήλιος πάνω τους, διότι με την δύση του ηλίου, άρχιζε η επόμενη μέρα, δηλαδή το Σάββατο της μεγάλης ιουδαϊκής εορτής του Πάσχα.

Για φανταστείτε… Έχουμε λοιπόν μπροστά μας την εξής σειρά εκπληκτικών συμπτώσεων! Ο Ιησούς, οδηγείται στον σταυρό την μοναδική ημέρα του έτους, που (λόγω εορτής) ίσχυαν τα εντελώς ιδιαίτερα αυτά μέτρα των Ρωμαίων για τους εσταυρωμένους. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ελάχιστα πριν από την οδυνηρή θανάτωσή του απ’ τους στρατιώτες του και ενώ βρισκόταν μόνο δύο ώρες στον σταυρό, αυτός γλιτώνει τον φρικτό δι’ ανασκολοπισμού θάνατο…πίνοντας στον σωστό χρόνο το κατάλληλο «όξος». Ελάχιστο δηλαδή χρόνο πριν ενεργοποιηθεί, το μοναδικό αυτό ετήσιο έθιμο αποκαθήλωσης νεκρών ή βίαιης θανάτωσης των επιζώντων στον σταυρό…στο στόμα του Ιησού…βρέθηκε το μοναδικό γνωστό μέσο νάρκωσης της αρχαιότητας: Ο υπνοφόρος σπόγγος με το καρωτικό «όξος»...

Εξαιρετικές απανωτές συμπτώσεις που…κανένας θεός δεν θα τις χρειαζόταν! Το σίγουρο είναι πως αν εκείνη ακριβώς την απογευματινή ώρα, ο Ιησούς δεν προλάβαινε να παραδώσει μόνος του το πνεύμα…σε λίγο θα του το παρέδιδαν με φρικτό ανασκολοπισμό οι Ρωμαίοι οπλίτες, όπως έκαναν άλλωστε στους δύο εκατέρωθεν σταυρωμένους ληστές, ανασκολοπίζοντάς τους μέχρι θανάτου!
Αν όλες μαζί αυτές οι συμπτώσεις, συνθέτουν ένα θεϊκό σενάριο, τότε…ένα καλοστημένο ανθρώπινο σενάριο, τι παραπάνω θα έπρεπε να έχει; Μια...«ανάσταση» ίσως;...