ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - Τῶν ἑπτὰ σοφῶν συμπόσιον (Ἠθικὰ 161b-162b)

Κομίσαντες οὖν ἐπὶ σκηνὴν αὐτόν, ὡς οὐδὲν εἶχε κακὸν ἀλλ᾽ ἢ διὰ τάχος καὶ ῥοῖζον ἐφαίνετο τῆς φορᾶς ἐκλελυμένος καὶ κεκμηκώς, ἠκούσαμεν λόγον ἄπιστον ἅπασι πλὴν ἡμῶν τῶν θεασαμένων τὸ τέλος. ἔλεγε γὰρ Ἀρίων ὡς πάλαι μὲν ἐγνωκὼς ἐκ τῆς Ἰταλίας ἀπαίρειν, Περιάνδρου δὲ γράψαντος αὐτῷ προθυμότερος γενόμενος ὁλκάδος Κορινθίας παραφανείσης εὐθὺς ἐπιβὰς ἀναχθείη, μετρίῳ δὲ πνεύματι χρωμένων ἡμέρας τρεῖς αἴσθοιτο τοὺς

[161c] ναύτας ἐπιβουλεύοντας ἀνελεῖν αὐτόν, εἶτα καὶ παρὰ τοῦ κυβερνήτου πύθοιτο κρύφα μηνύσαντος ὡς τῇ νυκτὶ τοῦτο δρᾶν αὐτοῖς εἴη δεδογμένον. ἔρημος οὖν ὢν βοηθείας καὶ ἀπορῶν ὁρμῇ τινι χρήσαιτο δαιμονίῳ τὸ μὲν σῶμα κοσμῆσαι καὶ λαβεῖν ἐντάφιον αὑτῷ τὸν ἐναγώνιον ἔτι ζῶν κόσμον, ἐπᾷσαι δὲ τῷ βίῳ τελευτῶν καὶ μὴ γενέσθαι κατὰ τοῦτο τῶν κύκνων ἀγεννέστερος. ἐσκευασμένος οὖν καὶ προειπὼν ὅτι προθυμία τις αὐτὸν ἔχοι τῶν νόμων διελθεῖν τὸν Πυθικὸν ὑπὲρ σωτηρίας αὑτοῦ καὶ τῆς νεὼς καὶ τῶν ἐμπλεόντων,

[161d] καταστὰς παρὰ τὸν τοῖχον ἐν πρύμνῃ καί τινα θεῶν πελαγίων ἀνάκλησιν προανακρουσάμενος ᾄδοι τὸν νόμον. καὶ ὅσον οὔπω μεσοῦντος αὐτοῦ καταδύοιτο μὲν ὁ ἥλιος εἰς τὴν θάλατταν, ἀναφαίνοιτο δ᾽ ἡ Πελοπόννησος. οὐκέτ᾽ οὖν τῶν ναυτῶν τὴν νύκτα περιμενόντων ἀλλὰ χωρούντων ἐπὶ τὸν φόνον, ἰδὼν ξίφη γεγυμνωμένα καὶ παρακαλυπτόμενον ἤδη τὸν κυβερνήτην, ἀναδραμὼν ῥίψειεν ἑαυτὸν ὡς δυνατὸν ἦν μάλιστα πόρρω τῆς ὁλκάδος. πρὶν δ᾽ ὅλον καταδῦναι τὸ σῶμα δελφίνων ὑποδραμόντων ἀναφέροιτο, μεστὸς ὢν ἀπορίας καὶ ἀγνοίας καὶ ταραχῆς τὸ πρῶτον· ἐπεὶ δὲ ῥᾳστώνη τῆς ὀχήσεως ἦν, καὶ πολλοὺς ἑώρα ἀθροιζομένους

[161e] περὶ αὐτὸν εὐμενῶς καὶ διαδεχομένους ὡς ἀναγκαῖον ἐν μέρει λειτούργημα καὶ προσῆκον πᾶσιν, ἡ δ᾽ ὁλκὰς ἀπολειφθεῖσα πόρρω τοῦ τάχους αἴσθησιν παρεῖχε, μήτε τοσοῦτον ἔφη δέους πρὸς θάνατον αὐτῷ μήτ᾽ ἐπιθυμίας τοῦ ζῆν ὅσον φιλοτιμίας ἐγγενέσθαι πρὸς τὴν σωτηρίαν, ὡς θεοφιλὴς ἀνὴρ φανείη καὶ λάβοι περὶ θεῶν δόξαν βέβαιον. ἅμα δὲ καθορῶν τὸν οὐρανὸν ἀστέρων περίπλεων καὶ τὴν σελήνην ἀνίσχουσαν εὐφεγγῆ καὶ καθαράν,

[161f] ἑστώσης δὲ πάντῃ τῆς θαλάττης ἀκύμονος ὥσπερ τρίβον ἀνασχιζόμενον τῷ δρόμῳ, διανοεῖσθαι πρὸς αὑτὸν ὡς οὐκ ἔστιν εἷς ὁ τῆς Δίκης ὀφθαλμός, ἀλλὰ πᾶσι τούτοις ἐπισκοπεῖ κύκλῳ ὁ θεὸς τὰ πραττόμενα περὶ γῆν τε καὶ θάλατταν. τούτοις δὲ δὴ τοῖς λογισμοῖς ἔφη τὸ κάμνον αὐτῷ καὶ βαρυνόμενον ἤδη τοῦ σώματος ἀναφέρεσθαι, καὶ τέλος ἐπεὶ τῆς ἄκρας ἀπαντώσης ἀποτόμου καὶ ὑψηλῆς εὖ πως φυλαξάμενοι καὶ κάμψαντες ἐν χρῷ παρενήχοντο τῆς γῆς ὥσπερ εἰς λιμένα σκάφος ἀσφαλῶς

[162a] κατάγοντες, παντάπασιν αἰσθέσθαι θεοῦ κυβερνήσει γεγονέναι τὴν κομιδήν.
Ταῦθ᾽,» ὁ Γόργος ἔφη, «τοῦ Ἀρίονος εἰπόντος, ἠρόμην αὐτὸν ὅποι τὴν ναῦν οἴεται κατασχήσειν. ὁ δὲ πάντως μὲν εἰς Κόρινθον, πολὺ μέντοι καθυστερεῖν· αὐτὸν γὰρ ἑσπέρας ἐκπεσόντα πεντακοσίων οὐ μεῖον οἴεσθαι σταδίων δρόμον κομισθῆναι, καὶ γαλήνην εὐθὺς κατασχεῖν.» οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἑαυτὸν ὁ Γόργος ἔφη πυθόμενον τοῦ τε ναυκλήρου τοὔνομα καὶ τοῦ κυβερνήτου καὶ τῆς νεὼς τὸ παράσημον ἐκπέμψαι πλοῖα καὶ στρατιώτας ἐπὶ τὰς κατάρσεις

[162b] παραφυλάξοντας· τὸν δ᾽ Ἀρίονα μετ᾽ αὐτοῦ κομίζειν ἀποκεκρυμμένον, ὅπως μὴ προαισθόμενοι τὴν σωτηρίαν διαφύγοιεν· ὄντως οὖν ἐοικέναι θείᾳ τύχῃ τὸ πρᾶγμα· παρεῖναι γὰρ αὐτοὺς ἅμα δεῦρο καὶ πυνθάνεσθαι τῆς νεὼς κεκρατημένης ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν συνειλῆφθαι τοὺς ἐμπόρους καὶ ναύτας.

***
Αφού λοιπόν τον μεταφέραμε σε μια σκηνή, και καθώς δεν είχε πάθει κανένα κακό, παρά μόνο ήταν φανερά εξαντλημένος και κουρασμένος από την ταχύτητα και από τον θόρυβο της μεταφοράς του, τον ακούσαμε να μας διηγείται μια ιστορία απίστευτη για όλους, εκτός από μας που υπήρξαμε θεατές τού τέλους της. Έλεγε λοιπόν ο Αρίονας ότι από καιρό είχε πάρει την απόφαση να φύγει από την Ιταλία, όταν όμως του έστειλε ένα γράμμα ο Περίανδρος, η επιθυμία του αυτή έγινε εντονότερη, και όταν έκανε την παρουσία του ένα εμπορικό καράβι από την Κόρινθο, επιβιβάσθηκε αμέσως σ᾽ αυτό και απέπλευσε. Ύστερα από τρεις μέρες ταξιδιού με μέτριο άνεμο πρόσεξε

[161c] ότι οι ναύτες σχεδίαζαν να τον σκοτώσουν· έμαθε μάλιστα στη συνέχεια από τον κυβερνήτη (που του έστειλε ένα κρυφό μήνυμα) ότι είχαν αποφασίσει να το κάνουν εκείνη τη νύχτα. Μη έχοντας λοιπόν καμιά βοήθεια από πουθενά, βρισκόταν σε μεγάλη αμηχανία. Τότε του ήρθε μια θεϊκή έμπνευση: να στολίσει το σώμα του και να φορέσει, ζωντανός ακόμη, ως σάβανο τα ρούχα των μουσικών αγώνων, και ύστερα να τραγουδήσει —κατά τη στιγμή του θανάτου του— το τελευταίο του τραγούδι στη ζωή, ώστε να μη φανεί ως προς αυτό λιγότερο γενναιόψυχος από τους κύκνους. Αφού λοιπόν ετοιμάσθηκε, ανήγγειλε ότι έχει ζωηρή επιθυμία να τραγουδήσει τον Πυθικό νόμο υπέρ της δικής του σωτηρίας και υπέρ της σωτηρίας του πλοίου και των επιβατών.

[161d] Ύστερα πήγε και στάθηκε στην πρύμνη, δίπλα στην κουπαστή, και, αφού πρώτα με ένα προανάκρουσμα έκανε μια επίκληση στους θεούς του πελάγους, άρχισε να τραγουδάει τον νόμο. Δεν είχε ακόμη φτάσει στη μέση του, όταν ο ήλιος άρχισε να δύει μέσα στη θάλασσα και να φαίνεται πια η Πελοπόννησος. Όταν λοιπόν οι ναύτες δεν περίμεναν πια να ᾽ρθει η νύχτα, αλλά προχωρούσαν στο φονικό τους έργο, ο Αρίονας, μόλις είδε γυμνά τα ξίφη και τον κυβερνήτη να σκεπάζει πια το πρόσωπό του, ρίχτηκε μ᾽ ένα πήδημα στη θάλασσα, όσο μπορούσε πιο μακριά από το καράβι. Προτού όμως βυθιστεί ολόκληρο το σώμα του, έτρεξαν από κάτω του δελφίνια και τον ξανάβγαλαν στην επιφάνεια. Στην αρχή ο Αρίονας τα έχασε και η ψυχή του γέμισε από ανασφάλεια και ταραχή. Όταν όμως είδε ότι η μεταφορά του γινόταν εύκολα και άνετα και ότι πολλά δελφίνια μαζεύονταν

[161e] γύρω του με φιλική διάθεση, αναλαμβάνοντας διαδοχικά το έργο της μεταφοράς του σαν ένα λειτούργημα υποχρεωτικό, σαν ένα καθήκον όλων τους, και, από την άλλη, ότι το πλοίο, έχοντας μείνει πολύ πίσω, τον βοηθούσε να καταλάβει την ταχύτητά τους, γεννήθηκε μέσα του, όπως είπε, όχι τόσο ο φόβος του θανάτου, ούτε η επιθυμία της ζωής, όσο η φιλοδοξία να σωθεί, για να φανεί καθαρά ότι είναι ένας άνθρωπος αγαπητός στους θεούς και, συγχρόνως, να κερδίσει μια σίγουρη γνώμη για τους θεούς. Βλέποντας την ίδια στιγμή τον ουρανό γεμάτο από αστέρια, το φεγγάρι να ανατέλλει λαμπερό και καθαρό,

[161f] και ενώ η θάλασσα έμενε ακύμαντη σε όλη της την έκταση, ένας δρόμος να ανοίγεται για την πορεία τους, σκεφτόταν μέσα του ότι το μάτι της Δικαιοσύνης δεν είναι μόνο ένα, αλλ᾽ ότι με όλα αυτά τα μάτια του ο θεός βλέπει γύρω τριγύρω όλα όσα γίνονται σε στεριά και θάλασσα. Με αυτούς τους διαλογισμούς το κουρασμένο και βαρύ πια σώμα του έβρισκε, έλεγε, ανακούφιση. Και όταν στο τέλος βρέθηκε μπροστά τους το απότομο και ψηλό ακρωτήριο, και τα δελφίνια, παρακάμπτοντάς το με πολλή προσοχή, παρέπλεαν ξυστά τη στεριά σαν να οδηγούσαν με ασφάλεια

[162a] ένα σκάφος στο λιμάνι, δεν είχε πια καμιά αμφιβολία ότι η μεταφορά του έγινε με οδηγό το θεό.»
Και ο Γόργος συνέχισε: «Αφού μας τα διηγήθηκε όλα αυτά ο Αρίονας, εγώ τον ρώτησα πού κατά τη γνώμη του θα έπιανε στεριά το καράβι. Εκείνος απάντησε σίγουρα στην Κόρινθο, μόνο που θα καθυστερούσε πολύ· γιατί κατά τη γνώμη του, από τη στιγμή που ο ίδιος έπεσε το βράδυ στη θάλασσα, τα δελφίνια τον μετέφεραν σε μια απόσταση όχι μικρότερη από πεντακόσια στάδια, και ο αέρας είχε πέσει αμέσως». Ο ίδιος, ωστόσο, ο Γόργος είπε ότι, μόλις έμαθε και του ιδιοκτήτη του πλοίου το όνομα και του κυβερνήτη, καθώς και το έμβλημα του πλοίου, έστειλε πλοία και στρατιώτες

[162b] να παραφυλάξουν στις σκάλες όπου πιάνουν τα πλοία, τον Αρίονα όμως τον έφερε μαζί του, κρυμμένον, για να μη προλάβουν οι ναύτες να μάθουν ότι σώθηκε και έτσι να διαφύγουν. Πραγματικά όλα έμοιαζαν, όπως είπε, να γίνονται με θεϊκή βούληση και καθοδήγηση· γιατί μόλις οι ίδιοι έφτασαν εδώ, πληροφορήθηκαν ότι το πλοίο κατασχέθηκε και οι στρατιώτες συνέλαβαν τους εμπόρους και τους ναύτες.

Οι προβληματικές οικογενειακές σχέσεις δεν επουλώνονται εύκολα

Οι προβληματικές οικογενειακές σχέσεις δημιουργούν ψυχικά τραύματα και καταλείπουν κενά αισθήματα. Χαράζουν μέσα μας βαθιές πληγές που δεν είναι πάντα εύκολο να επουλωθούν.

Ο αντίκτυπος που προκαλείται από την απώλεια ενός γονέα, την παρουσία μιας τοξικής μητέρας, το επιθετικό λεξιλόγιο, τις φωνές ή την έλλειψη ασφάλειας και στοργής προκαλεί περισσότερα από την κλασική έλλειψη αυτοεκτίμησης ή το ρίζωμα φόβων στην ψυχή.

Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στο δυσλειτουργικό και τραυματικό οικογενειακό παρελθόν μας να επηρεάσει το παρόν και το μέλλον μας. Πρέπει να το ξεπεράσουμε και να θεραπεύσουμε την ψυχή μας για να είμαστε ευτυχείς.

Συχνά, η δυσκολία επίλυσης πολλών προσωπικών προβλημάτων σε μια σχέση έγκειται στο γεγονός ότι οι πληγές που έχουν δημιουργηθεί στο μυαλό μας προκαλούνται σε πολύ πρώιμη ηλικία.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μακροχρόνια πίεση και το στρες σε νεαρή ηλικία προκαλούν αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Επομένως, οι δομές λειτουργίας που διέπουν τα συναισθήματα μπορούν να τροποποιηθούν.

Όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν στο να νιώθουμε περισσότερο ευάλωτοι. Ενδέχεται να ενισχύσουν βαθύτερα μέσα μας το αίσθημα της αδυναμίας. Αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερο κίνδυνο όταν προκύπτει η ανάγκη να διευθετήσουμε συγκεκριμένες συναισθηματικές διαταραχές.

Η οικογένεια μας οδηγεί στην πρώτη μας επαφή με την κοινωνία. Εάν η εμπειρία αυτή δεν τροφοδοτεί και δεν ικανοποιεί τις βασικές μας ανάγκες, αυτό μπορεί να επηρεάσει την υπόλοιπη ζωή μας.

Ας ρίξουμε μια ματιά στο γιατί είναι τόσο δύσκολο να ξεπεραστούν τα ψυχικά τραύματα που σημειώθηκαν στα πρώτα χρόνια της ζωής μας.

Η κοινή αντίληψη πως η οικογένεια μάς παρέχει απεριόριστη υποστήριξη μερικές φορές είναι λανθασμένη.

Το τελευταίο μέρος όπου νομίζουμε ότι θα τραυματιστούμε, θα προδοθεί η εμπιστοσύνη μας, θα απογοητευθούμε ή θα νιώσουμε μοναξιά, είναι, χωρίς αμφιβολία, η οικογένειά μας.

Συμβαίνει, ωστόσο, συχνότερα από ό,τι νομίζετε.
Τα οικογενειακά πρότυπα που υποτίθεται ότι μας προσφέρουν εμπιστοσύνη, ενθάρρυνση, θετικότητα, αγάπη και ασφάλεια μερικές φορές αποτυγχάνουν εκούσια ή ακούσια να μας μεταδώσουν αυτά τα συναισθήματα.

Για ένα παιδί, έναν έφηβο ή ακόμα και έναν ενήλικα το να προδοθεί ή να νιώσει απογοήτευση μέσα στην ίδια του την οικογένεια συντελεί στην ανάπτυξη ενός συναισθηματικού τραύματος το οποίο τον βρίσκει πάντα απροετοίμαστο.

Η προδοσία μέσα στην οικογένειά μας είναι για πιο οδυνηρή από την απλή προδοσία ενός φίλου ή ενός συναδέλφου. Είναι μια επίθεση που στρέφεται κατά της ίδιας της ταυτότητάς μας και των όσων πιστεύουμε.

Οι οικογενειακές ρήξεις περνούν από γενιά σε γενιά

Η οικογένεια σημαίνει πολλά περισσότερα από ένα γενεαλογικό δέντρο, έναν κοινό γενετικό κώδικα ή ένα κοινό επώνυμο.

Οι οικογένειες μοιράζονται ιστορίες και παραδίδουν στην επόμενη γενιά μια ολόκληρη συναισθηματική κληρονομιά. Συχνά το τραυματικό παρελθόν περνά από γενιά σε γενιά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Για παράδειγμα, η επιστήμη της Επιγενετικής μας λέει ότι όλα όσα συμβαίνουν στο πλησιέστερο περιβάλλον μας μπορούν να αποτυπωθούν στα γονίδιά μας. Παράγοντες όπως ο φόβος, το σοβαρό άγχος ή τα συναισθηματικά κενά μπορούν να κληροδοτηθούν πολλές φορές από τους γονείς στα παιδιά.

Αυτό σημαίνει ότι, ορισμένες φορές, είμαστε περισσότερο ή λιγότερο επιρρεπείς στην κατάθλιψη. Γινόμαστε πιο δεκτικοί στο να αντιδράσουμε με καλύτερη ή χειρότερη διάθεση όταν αντιμετωπίζουμε δυσμενείς καταστάσεις.

Παρόλο που μπορεί να κρατήσουμε αποστάσεις από το οικογενειακό μας περιβάλλον, οι πληγές παραμένουν.

Κάποια στιγμή στη ζωή μας, όλοι μπορούμε να το κάνουμε. Λέμε «φτάνει πια!» και βρίσκουμε το θάρρος να διακόψουμε αυτή την αρρωστημένη σχέση. Το κάνουμε αυτό για να δημιουργήσουμε την απαραίτητη απόσταση από την τραυματική και δυσλειτουργική οικογένειά μας.

Το απλό αυτό γεγονός ότι αποφασίζουμε να πούμε αντίο βλάπτει και εμάς την ίδια στιγμή. Από μόνη της η κίνηση αυτή δεν θεραπεύει τις πληγές. Είναι μια αρχή, αλλά δεν επιφέρει τη μόνιμη και οριστική λύση.

Δεν είναι εύκολο να αφήσουμε πίσω μας τις ιστορίες, τις δυναμικές, τις μνήμες ή όλα εκείνα τα κενά διαστήματα που μεσολαβούν ανάμεσά τους.

Πολλά από αυτά τα πράγματα συνδέονται με την προσωπικότητά μας και με τον τρόπο που δομούμε τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Οι άνθρωποι με τραυματικό παρελθόν τείνουν να είναι πιο καχύποπτοι. Έτσι, είναι πολύ δύσκολο για αυτούς να εδραιώσουν σταθερές σχέσεις.

Κάποιος που έχει τραυματιστεί χρειάζεται επίσης επιβεβαίωση. Θέλουν οι άλλοι να τους αναπληρώσουν αυτά τα κενά. Ως εκ τούτου, συχνά απογοητεύονται επειδή λίγοι άνθρωποι είναι σε θέση να τους προσφέρουν όλα όσα χρειάζονται.

Η καλύτερη συμβουλή σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να προσπαθήσετε να θεραπεύσετε πρώτα τον εαυτό σας ως άτομο πριν αναζητήσετε αυτό που χρειάζεστε στους άλλους.

Μπορεί να καταλήξουμε στην αυτοαμφισβήτηση.

Αυτή είναι, ίσως, η πιο πολύπλοκη και λυπηρή συνέπεια.

Κάποιος που έχει περάσει μεγάλο μέρος των πρώτων χρόνων της ζωής του σε ένα δυσλειτουργικό σπίτι ή σε μια οικογένεια με αρνητικά γονεϊκά πρότυπα μπορεί να πιστεύει ότι δεν αξίζει την αγάπη.

Όσα μαθαίνουμε αλλά και οι σχέσεις μας με τη μητέρα μας ή τον πατέρα μας αποτελούν τον θεμέλιο λίθο για την προσωπικότητα και την αυτοεκτίμησή μας.

Το αρνητικό αποτύπωμα αυτών των εμπειριών είναι πολύ έντονο. Ως εκ τούτου, πολύ συχνά, μπορεί να αμφισβητούμε την αποτελεσματικότητά μας. Μπορεί να μην αναγνωρίζουμε την αξία μας ή ακόμα και να μη θεωρούμε τον εαυτό μας αντάξιο των ονείρων μας.

Η οικογένειά μας μπορεί είτε να μας δώσει φτερά είτε να μας τα αφαιρέσει. Πρόκειται για μια πραγματικότητα που μας προκαλεί λύπη και μας συνθλίβει συναισθηματικά.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ. Κανείς δεν μπορεί να επιλέξει τους γονείς του ή τους συγγενείς του, αλλά πάντα έρχεται μια στιγμή στη ζωή που είμαστε υποχρεωμένοι να επιλέξουμε τον τρόπο που θέλουμε να ζήσουμε.

Επιλέξτε να είστε δυνατοί, να είστε ευτυχισμένοι, ελεύθεροι και συναισθηματικά ώριμοι. Για να γίνει αυτό, πρέπει να υπερνικήσετε και να θεραπεύσετε το παρελθόν σας.

Η κατάρρευση του τροπικού δάσους 307 εκατομμύρια χρόνια πριν επέδρασε στην ανάπτυξη των σπονδυλωτών ξηράς

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Birmingham ανακάλυψαν ότι η μαζική εξαφάνιση στα είδη φυτών, που προκλήθηκε με την εμφάνιση ενός πιο ξηρού κλίματος πριν από 307 εκατομμύρια χρόνια, οδήγησε στην εξαφάνιση ορισμένων ομάδων τετράποδων, τα πρώτα σπονδυλωτά που υπήρξαν στην ξηρά, όμως επέτρεψε άλλα να απλωθούν σε όλο τον πλανήτη. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the Royal Society B.

Η Λιθανθρακοφόρος και η Πέρμια περίοδοι (πριν από 358 – 272 εκατομμύρια χρόνια) ήταν κρίσιμα χρονικά διαστήματα για την ανάπτυξη της ζωής στην ξηρά. Κατά τη διάρκεια της Λιθανθρακοφόρου Περιόδου η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη απλώνονταν σε ένα ενιαίο κομμάτι ξηράς στον ισημερινό το οποίο καλύπτονταν από πυκνά τροπικά δάση. Αυτά ευδοκιμούσαν λόγω του θερμού υγρού κλίματος, παρέχοντας ένα ιδεώδες οικοσύστημα για τα πρώιμα τετράποδα επιτρέποντάς τα να διαφοροποιηθούν σε μια ποικιλία ειδών.

Όμως προς το τέλος αυτής της περιόδου μια μεγάλη παγκόσμια περιβαλλοντική αλλαγή έλαβε χώρα – μόλις ο αριθμός των τετραπόδων ειδών άρχισε να αυξάνεται, τα τροπικά δάση άρχισαν να εξαφανίζονται. Το κλίμα γινόταν πολύ πιο ξηρό προκαλώντας τη μαζική εξαφάνιση πολλών ειδών μέσα στις κυριαρχούσες ομάδες φυτών, όπως οι αλογοουρές και ομάδες βρύων. Παρόλο που αυτό υπήρξε ένα καταστροφικό γεγονός για τα φυτά, δεν ήταν καθαρό με ποιο τρόπο αυτό επηρέασε την κοινότητα των πρώιμων τετράποδων.

Προηγούμενες προσπάθειες να εκτιμηθούν οι αλλαγές στην ποικιλότητα κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής εμποδίστηκαν από τα απολιθώματα, δείγματα από τα οποία δεν συλλέχθηκαν εξίσου σε διάφορες χρονικές περιόδους ή γεωγραφικές περιοχές. Για να καλύψουν αυτό το χάσμα στα δεδομένα ο ερευνητές του Birmingham δημιούργησαν ένα νέο σύνολο δεδομένων από την βάση δεδομένων της Παλαιοντολογίας και χρησιμοποίησαν προχωρημένες στατιστικές μεθόδους για να εκτιμήσουν την ποικιλότητα και τις βιογεωγραφικές αλλαγές. Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι η ποικιλομορφία των τετράποδων μειώθηκε μετά την κατάρρευση του τροπικού δάσους και την έναρξη των ξηρότερων συνθηκών, κυρίως εξαιτίας της μείωσης των κατάλληλων οικοσυστημάτων για τα αμφίβια, τα οποία χρειάζονταν υγρά περιβάλλοντα για να επιβιώσουν.

Ωστόσο, επίσης βρήκαν ότι μετά την κατάρρευση του τροπικού δάσους τα τετράποδα είδη που επιβίωσαν άρχισαν να διασκορπίζονται περισσότερο ελεύθερα στον πλανήτη, αποικίζοντας νέα οικοσυστήματα πιο μακριά από τον ισημερινό. Πολλοί από αυτούς τους επιβιώσαντες ήταν πρώιμοι αμνιώτες, όπως πρώιμα ερπετά, των οποίων γενικά το μεγαλύτερο μέγεθος σε σχέση με τα πρώιμα αμφίβια τα επέτρεψε να ταξιδέψουν σε μεγαλύτερες αποστάσεις και η ικανότητά τους να γεννούν αυγά σήμαινε ότι δεν περιορίζονταν σε υδρόβια οικοσυστήματα.

Σύμφωνα με συντελεστές της μελέτης, αυτή θεωρείται η πιο διεξοδική που έγινε ποτέ για την εξέλιξη των πρώιμων τετράποδων, στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιήθηκαν πολλές νέο-αναπτυχθείσες τεχνικές για την εκτίμηση των μοτίβων ποικιλότητας των ειδών, από τα απολιθώματα, επιτρέποντας στους ερευνητές να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις για το πώς τα πρώιμα τετράποδα ανταποκρίθηκαν στις αλλαγές του οικοσυστήματός τους. «Τώρα γνωρίζουμε», αναφέρει η Emma Dunne, από το Πανεπιστήμιο του Birmingham, «ότι η κατάρρευση του τροπικού δάσους ήταν κρίσιμη στο να ανοίξει ο δρόμος για τους αμνιώτες, την ομάδα η οποία τελικά οδήγησε στα σύγχρονα θηλαστικά, τα ερπετά και τα πουλιά, να γίνουν η κυρίαρχη ομάδα των σπονδυλωτών της ξηράς κατά τη διάρκεια της Πέρμιας Περιόδου και μετά από αυτή».

Ο φόβος είναι χθες

Αν μπορούσα να συνοψίσω σε μια φράση, θα ήταν η εξής: ο φόβος βρίσκεται στη ρίζα κάθε αρρώστιας, κάθε πόνου και κάθε προβλήματος.

Κοίτα πίσω από κάθε αγωνία και άγχος και θα βρεις να ελλοχεύει εκεί ο φόβος.

Σε κάποιο επίπεδο, δεν υπάρχουν προβλήματα, μόνο φόβος και δεν υπάρχει διάβολος, μόνο φόβος. Γιάτρεψε το φόβο και θα ξανακαλύψεις την ελευθερία σου.

Ο φόβος είναι τρομακτικός!
Πολύ περισσότερο μάλιστα, αν αρνείσαι να τον κοιτάξεις καταπρόσωπο. Ο φόβος παίζει κολπάκια με το μυαλό σου. Η αντίληψη ξεγελιέται εύκολα απ’ αυτόν, καθώς εμφανίζει ταχυδακτυλουργικά μία κόλαση, διώχνει με μαγικά κάθε ελπίδα και δημιουργεί ψευδαισθήσεις αδυναμίας.

Ο φόβος σε μεταμφιέζει σε θύμα του κόσμου. Όμως, δεν είσαι θύμα του κόσμου, όσος φόβος κι αν υπάρχει. Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να καταλάβεις σε σχέση με το φόβο, είναι ότι ο φόβος είναι χθες.

Όταν είσαι ολότελα παρών, ο νους είναι απόλυτα καθαρός και ολόκληρος. Δεν υπάρχει διχασμός, φόβος, αμφιβολία και αγωνία. Όταν φοβάσαι, αυτό συμβαίνει επειδή δεν είσαι ολοκληρωτικά παρών.

Ο φόβος παραπέμπει πάντα στο παρελθόν. Σε συμβουλεύει πάντα να προφυλαχθείς από τους κινδύνους του «τώρα», εξαιτίας κάποιου γεγονότος που συνέβη «πριν».

Σύμφωνα με το «λόμπι» του φόβου (αυτό που ζει μέσα στο κεφάλι σου), ο φόβος είναι καλός, είναι απαραίτητος και σε διατηρεί ασφαλή. Στην πραγματικότητα όμως, είναι το ένα και μοναδικό σου εμπόδιο στη χαρά.

Όταν παραιτείσαι από την πεποίθηση ότι ο φόβος είναι απαραίτητος, τότε ελευθερώνεσαι από την εσωτερική καταπίεση που προκαλεί όλο τον πόνο. Η θεραπεία είναι η λύτρωση από τον φόβο.

Ο φόβος είναι εσωτερική υπόθεση. Είναι μια μορφή «μικρής σκέψης» – ενός ιού του εγώ, που μπλοκάρει την έμπνευση, εμποδίζει την όραση και προκαλεί αμέτρητα λάθη κρίσης.

Προδίδει πίστη και υποταγή στο εγώ και όχι στον έμφυτο εαυτό σου. Ο φόβος δεν βρίσκεται στα γεγονότα. Βρίσκεται στο νόημα που δίνεις στα γεγονότα.

Επομένως, εξαφανίζεται όταν ζητάς από τον ανώτερο νου σου να επανερμηνεύσει όλες σου τις αντιλήψεις, τις σκέψεις και τα νοήματα για λογαριασμό σου.

Πόσες φωνές έχουμε;

Πιστεύω πως όλοι έχουμε εξοικειωθεί, με τα χρόνια, με τη φωνή μέσα στο κεφάλι μας, η οποία μας προσφέρει ψυχολογική αυτονομία, είναι ένα σύστημα αυτορρύθμισης, είναι μέρος της αυτοεπίγνωσής μας.

Το πρόβλημα δεν είναι ο εσωτερικός διάλογος, αλλά ο τρόπος που το μυαλό μας αποφασίζει να τον χρησιμοποιήσει. Και, στις περισσότερες των περιπτώσεων, το μυαλό μας καθοδηγείται από τον φόβο.

Είναι πιθανό να μας οδηγήσει στην επιτυχία, αλλά θα το κάνει μέσω του θυμού, της ενοχής, της ανησυχίας, της ντροπής ή της υποχρέωσης. Θα μας σπρώξει δηλαδή, βάναυσα στη δράση.

Συνήθως όμως, όχι μόνο δεν μας οδηγεί στην επιτυχία, αλλά μας κρατά ακινητοποιημένους, επηρεάζει την αυτοεκτίμησή μας, την οπτική μας για τη ζωή, τα επίπεδα ενέργειάς μας, ακόμη και την υγεία μας.

Συχνά όταν θέλουμε να ξεκινήσουμε κάτι καινούργιο ή να αλλάξουμε κάτι, ο εσωτερικός διάλογος μας γεμίζει αμφιβολία και καταλήγουμε να τα παρατήσουμε πριν καν ξεκινήσουμε.

Αρχίζουμε να αναπτύσσουμε τον τρόπο που μιλάμε στον εαυτό μας ανάμεσα στην ηλικία των 3 και 5 ετών και σαν παιδιά είτε μιλούσαμε δυνατά με τον εαυτό μας, είτε δίναμε στα παιχνίδια μας φωνή και μιλούσαμε μέσα απ’ αυτά. Μεγαλώνοντας όμως εσωτερικεύσαμε αυτόν τον διάλογο.

Είναι σημαντικό να παρατηρούμε πόσο συχνά ενεργοποιείται το σύστημα αυτό γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να διακόψουμε τον επιβλαβή εσωτερικό μας διάλογο.

Τη στιγμή που συνειδητοποιούμε πως μιλάμε αρνητικά και υποτιμητικά στον εαυτό μας μπορούμε να αναρωτηθούμε «Θα μίλαγα έτσι στον καλύτερό μου φίλο;» «Σ’ έναν άνθρωπο που αγαπώ;» «Τελικά τι καταφέρνω;»

Υπάρχει, λοιπόν, αυτός ο ασταμάτητος εσωτερικός διάλογος, με τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ταυτιστεί και ο οποίος, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι αρνητικός. Το αποτέλεσμα αυτού του διαλόγου είναι, ως επί το πλείστον, η δυστυχία.

Χρειάζεται να έχουμε επίγνωση της φωνής μέσα στο κεφάλι μας, που είναι μία αδιάκοπη ροή σκέψεων, και από την οποία προέρχεται η αίσθηση εαυτού που έχουμε, και να την διαφοροποιούμε από την φωνή της καρδιάς, την αληθινή και βαθιά αίσθηση του εαυτού, η οποία είναι η ίδια η συνειδητότητα.

Χρειάζεται να έχουμε επίγνωση της διαδικασίας της σκέψης και ότι η αίσθηση του εαυτού μας προέρχεται από τη σκέψη μας, η οποία περιλαμβάνει όλες τις αναμνήσεις, τις συνήθειες και τους περιορισμούς μας.

Η αίσθηση του εαυτού μας, δηλαδή, προέρχεται από το παρελθόν. Η ροή των σκέψεών μας είναι όλα όσα έχουμε μάθει στο παρελθόν.

Με την αυτοπαρατήρηση συνειδητοποιούμε πως έχουμε επίγνωση των σκέψεων μέσα στο κεφάλι μας, οπότε σπάει η ταύτισή μας με αυτές. Πνευματικότητα είναι να βγαίνουμε από την ταύτιση με τη ροή των σκέψεών μας.

Έτσι ανακαλύπτουμε πως υπάρχει μέσα μας μία άλλη διάσταση, πιο βαθιά από τη σκέψη, που η φωνή της είναι ένας ψίθυρος. Υπάρχει μέσα μας μία συνειδητή παρουσία, η γαλήνη, που δεν έχει καμία σχέση με το παρελθόν ή το μέλλον. Και τότε είναι σα να ξυπνάμε έξω από τη ροή των σκέψεων (αφύπνιση).

Και κάποιες φορές μπορεί να συνειδητοποιήσουμε πως υπάρχουν κι άλλες φωνές που δεν είναι δικές μας. Είναι η φωνή της μητέρας, του πατέρα ή των αδερφών μας, που αψηφούν το χώρο και το χρόνο και κολλάνε μέσα μας σαν παλιά, ξεφτισμένη ταπετσαρία. Οι επιθυμίες και τ’ απωθημένα τους ζουν μέσα μας ακόμη κι όταν οι ίδιοι έχουν φύγει…

Οι φωνές αυτές υπάρχουν μέσα σ’ όλους μας και παλεύουν για κυριαρχία, φωνάζουν για ν’ ακουστούν, οι ψευδαισθήσεις είναι θορυβώδεις συνήθως. Μα, κάτω απ’ αυτές υπάρχει ο ψίθυρος της αληθινής μας φύσης, της ψυχής που το μόνο που θέλει είναι να ελευθερωθεί και να επιστρέψει σπίτι.

Δεν φωνάζει, δεν πιέζει, γιατί γνωρίζει την αλήθεια του ποια είναι.

Οι φωνές αυτές, οι αδιάκοπες σκέψεις, ο ασταμάτητος εσωτερικός διάλογος δεν μας κρατούν μακριά από την αλήθεια του ποιοι είμαστε, αλλά από την συνειδητοποίηση αυτής της αλήθειας.

Φιλοσοφία και ατρωσία

Στην περιοχή της Ελλάδας, όταν άρχιζε ο 5ος π.Χ. αιώνας, εμφανίστηκαν ορισμένοι άνθρωποι, πολλοί από αυτούς γενειοφόροι, οι οποίοι ξεχώριζαν επειδή δε βαρύνονταν από το άγχος του γοήτρου που ταλάνιζε τους σύγχρονούς τους. Αυτοί οι φιλόσοφοι όχι μόνο παρέμεναν ανεπηρέαστοι από τις ψυχικές ή τις υλικές επιπτώσεις της φτώχειας, αλλά και διατηρούσαν την ψυχραιμία τους όταν δέχονταν προσβολές ή διαπόμπευση.

Λέγεται ότι ο Σωκράτης είδε κάποτε να περιφέρεται στους δρόμους της Αθήνας ένας σωρός από χρυσάφι και κοσμήματα και αναφώνησε: «Για κοίτα πόσα πράγματα υπάρχουν που δεν τα θέλω!». Σε μια άλλη περίσταση ένας περαστικός που τον είδε να δέχεται προσβολές στην αγορά τον ρώτησε: «Δε σε πειράζει που σε βρίζουν;». Κι αυτός απάντησε: «Για ποιο λόγο; Εσύ θα το έπαιρνες προσωπικά αν σε κλοτσούσε ένας γάιδαρος;». Παρόμοια ήταν και η στάση ενός νεότερου, του Αντισθένη· όταν τον πληροφόρησαν ότι πολύς κόσμος στην Αθήνα είχε αρχίσει να τον εγκωμιάζει, ρώτησε: «Γιατί; Έκανα τίποτα κακό;». Παρά την ατυχή κατάληξη ορισμένων, φαίνεται πως το ρεύμα αυτό είχε έρεισμα, γιατί εκατό και πλέον χρόνια αργότερα, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος πέρασε από την Κόρινθο κι επισκέφτηκε το φιλόσοφο Διογένη, τον βρήκε να κάθεται κάτω από ένα δέντρο, ρακένδυτος αλλά αμετάπειστος. Ο πανίσχυρος Αλέξανδρος τον ρώτησε πώς μπορούσε να τον βοηθήσει. «Αρκεί να κάνεις λίγο στο πλάι» αποκρίθηκε ο φιλόσοφος «γιατί μου κρύβεις τον ήλιο». Οι στρατιώτες του Αλέξανδρου τρομοκρατήθηκαν, περιμένοντας ότι θα ξεσπούσε ο διαβόητος θυμός του ηγέτη τους. Εκείνος όμως απλώς γέλασε και είπε πως αν δεν ήταν ο Αλέξανδρος, θα ήθελε το δίχως άλλο να είναι ο Διογένης.

Όλα αυτά δε σημαίνουν ότι οι φιλόσοφοι εκείνοι δεν αντιλαμβάνονταν τη διαφορά ανάμεσα στο να είσαι καλός και στο να γίνεσαι γελοίος, ανάμεσα στην επιτυχία και στην αποτυχία. Απλώς είχαν κατασταλάξει σ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο για να αντιμετωπίζουν τη δυσάρεστη πλευρά της εξίσωσης, σε μιαν απόκριση πολύ διαφορετική από τον παραδοσιακό κώδικα τιμής που υπονοεί ότι η γνώμη των άλλων για εμάς πρέπει να καθορίζει πώς επιτρέπεται να βλέπουμε τον εαυτό μας ή ότι κάθε προσβολή επιβάλλεται να μας θίγει, ασχέτως αν είναι ορθή ή αβάσιμη.

         ΣΧΕΣΕΙΣ  ΤΙΜΗΣ
ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ                           ΑΥΤΟΘΕΩΡΗΣΗ
Είσαι ανυπόληπτος     —————>   Είμαι ανυπόληπτος

Η φιλοσοφία εισήγαγε ένα νέο στοιχείο στη σχέση μας με τη γνώμη των άλλων. Μπορούμε να το φανταστούμε σαν ένα κουτάκι, μέσα στο οποίο θα έπρεπε να τοποθετούμε κάθε ξένη εκτίμηση, αρνητική ή θετική, ώστε να την αποτιμούμε ψυχρά. Τότε θα μπορούσαμε να τη διοχετεύουμε προς τον εαυτό μας ενισχυμένη αν ήταν αληθής ή να την αποβάλλουμε ανώδυνα στην ατμόσφαιρα αν ήταν εσφαλμένη, χαμογελώντας ή ανασηκώνοντας τους ώμους. Οι φιλόσοφοι ονόμασαν αυτό το κουτάκι «λογική».

                     

                                     ΝΟΗΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ

ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ                                                  ΑΥΤΟΘΕΩΡΗΣΗ

                                                                   ——> αν ευσταθεί : Είμαι ανυπόληπτος                                                        

   Είσαι ανυπόληπτος   —-   ΛΟΓΙΚΗ

                                                                   ——> αν καταρρίπτεται : Είμαι μια χαρά, παρά την εικόνα μου

Σύμφωνα με τους νόμους της λογικής, το συμπέρασμά μας πρέπει να θεωρείται αληθές αν, και μόνο αν, προκύπτει από μια λογική επαγωγή σκέψεων που βασίζονται σε ακριβείς συλλογισμούς.

Οι φιλόσοφοι θεωρούσαν τα μαθηματικά υπόδειγμα ορθής σκέψης και βάλθηκαν να βρουν τρόπους για να μεταφέρουν και στο ήθος μια αντίστοιχη αντικειμενική βεβαιότητα. Με τη βοήθεια της λογικής, υποστήριξαν, μπορούσε κανείς να αποτιμά το γόητρό του μέσω της νόησής του, αντί να είναι έρμαιο αγοραίων αισθημάτων και καπρίτσιων. Αν λοιπόν η λογική προσέγγιση αποκάλυπτε ότι η κοινότητα μας αδικεί, οι φιλόσοφοι συνιστούσαν να αδιαφορούμε για τη στάση της, κατά τον ίδιο τρόπο που παραμένουμε ψύχραιμοι όταν μας πλησιάζει κάποιος παραπλανημένος και θέλει με το ζόρι να αποδείξει ότι δύο και δύο κάνει πέντε.

Αυτοί που θέλουν να πετύχουν τον εξευγενισμό του μυαλού τους θα πρέπει πρώτα να πετύχουν την ειλικρίνεια των επιθυμιών τους

Ο Κομφούκιος γεννήθηκε στην Κίνα την εποχή περίπου του Βούδα στην Ινδία και του Πυθαγόρα στην Ελλάδα, το 552 π.Χ.

Όπως οι περισσότεροι από τους πραγματικά μεγάλους ηγέτες των αρχών και της ηθικής δεν έγραψε τίποτα. Η διδασκαλία του καταγράφηκε (από τους οπαδούς του) σε τέσσερα κύρια έργα έναν αιώνα μετά το θάνατό του, που ονομάζονται τα Σου (τα τέσσερα Κλασικά). Απ’ αυτά, η κύρια εργασία πάνω στην ηθική είναι το Λούεν Γιου.

Ο Κομφούκιος ήταν άνθρωπος, όχι θεός. Δεν ανέπτυξε ούτε θεωρητικά, ούτε καθολικά αποφθέγματα. Δεν διατύπωσε υποδείγματα για την ανθρώπινη φύση ή για θεϊκές εντολές. Απέφυγε ν’ ασχοληθεί με το μυστικισμό και τα πνευματικά ζητήματα και συγκεντρώθηκε περισσότερο στις απτές καθημερινές δραστηριότητες, τις περιπλοκές και τα διλήμματα της ζωής.

Αναφέρεται συχνά ως ο μεγαλύτερος διδάσκαλος στην κινέζικη ιστορία και αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στις ανθρωπιστικές του διδασκαλίες και τη διαμόρφωση του ηθικού χαρακτήρα. Μπορεί στην ουσία να ειπωθεί ότι ήταν περισσότερο ένας κοινωνικός μεταρρυθμιστής από ένα θρησκευτικό ηγέτη. Τα μεγαλύτερα ενδιαφέροντα του ήταν να παρακινήσει τους ανθρώπους να έχουν το κουράγιο να είναι ο εαυτός τους και ν’ αποκτήσουν τη σύνεση, να αποτελέσουν ένα ενεργό κομμάτι της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν. Στην ουσία, ο σκοπός της αυτοπραγμάτωσης, σύμφωνα με τον Κομφούκιο, ήταν να μας βοηθήσει ν’ ανακαλύψουμε το μέρος που μας αναλογεί στη διαδικασία σύνθεσης και εναρμονισμού του κόσμου.

Στο κεφάλαιο V της Μεγάλης Μάθησης, ο Κομφούκιος λέει:
Οι αρχαίοι που θέλουν να δείξουν το λεπτό τους χαρακτήρα στον κόσμο θα πρέπει πρώτα να βάλουν πειθαρχία στην κατάστασή τους. Αυτοί που θέλουν να βάλουν πειθαρχία στην κατάστασή τους θα πρέπει πρώτα να ρυθμίσουν τα του οίκου τους. Αυτοί που θέλουν να ρυθμίσουν τα του οίκου τους, θα πρέπει πρώτα να καλλιεργήσουν την ανθρώπινη υπόστασή τους.

Συνεχίζει:
Αυτοί που θέλουν να καλλιεργήσουν την ανθρώπινη υπόστασή τους θα πρέπει πρώτα να πετύχουν τον εξευγενισμό του μυαλού τους. Αυτοί που θέλουν να πετύχουν τον εξευγενισμό του μυαλού τους θα πρέπει πρώτα να πετύχουν την ειλικρίνεια των επιθυμιών τους. Αυτοί που θέλουν να πετύχουν την ειλικρίνεια των επιθυμιών τους θα πρέπει πρώτα να επεκτείνουν τις γνώσεις τους. Η επέκταση των γνώσεων εξαρτάται από την έρευνα των πραγμάτων. Όταν εξετάζονται τα πράγματα, η γνώση επεκτείνεται. Όταν επεκτείνεται η γνώση, επιτυγχάνεται η ασφάλεια της επιθυμίας και το μυαλό εξευγενίζεται. Όταν εξευγενίζεται το μυαλό, καλλιεργείται η ανθρώπινη υπόσταση.

Η προσωπικότητα δεν ήταν για τον Κομφούκιο μια κατάσταση τελειότητας, αλλά περισσότερο μια συνεχώς μεταβαλλόμενη, πολύ ανθρώπινη κατάσταση, ακολουθούμενη συχνά από ανησυχία. Έλεγε για τον εαυτό του, “Το να μην αφοσιώνομαι στην αρετή, να μην εξηγώ στον εαυτό μου καθαρά τι μελετώ, να μην πραγματοποιώ αυτό που θεωρώ καθήκον μου, να μην απασχολούμαι με τα ίδια μου τα λάθη: Αυτές είναι οι ανησυχίες μου”. (Λουέν Γιου, VII, 3).

Ο αστεροειδής που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους πυροδότησε κατακλυσμικές ηφαιστειακές εκρήξεις

Ο μεγάλος αστεροειδής που πιστεύεται ότι έπεσε στη Γη πριν από περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια, με συνέπεια την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, πιθανώς προκάλεσε σειρά κατακλυσμικών ηφαιστειακών εκρήξεων σε ξηρά και θάλασσα, οι οποίες ολοκλήρωσαν το καταστροφικό έργο της αρχικής πρόσκρουσης. Το σενάριο αυτό ενισχύεται από νέες ενδείξεις που βρήκαν Αμερικανοί επιστήμονες στον βυθό του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού. 

 

Όταν ο διαμέτρου δέκα χιλιομέτρων αστεροειδής συνετρίβη στην περιοχή του σημερινού Γιουκατάν του Μεξικού, δημιουργώντας τον διασημότερο κρατήρια του κόσμου, τον Τσιξουλούμπ, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις (πυρκαγιές, καυτοί άνεμοι, νέφη σωματιδίων που σκίασαν τον ουρανό, απότομη πτώση θερμοκρασίας, τρομεροί σεισμοί έως 100 φορές μεγαλύτεροι από τους σημερινούς κ.α.) δημιούργησαν μια κόλαση επί της Γης.

 

Αλλά, σύμφωνα και με τη νέα μελέτη, φαίνεται πως υπήρχε ένα εξίσου τρομερό «υστερόγραφο»: μαζικές εκρήξεις ηφαιστείων που έβγαλαν τεράστιες ποσότητες τοξικών αερίων και σωματιδίων στον αέρα και στο νερό. Τα ηφαίστεια πιθανώς ενεργοποιήθηκαν από τα ισχυρά σεισμικά κύματα που εξαπλώθηκαν σε όλη τη Γη με επίκεντρο το σημείο της πρόσκρουσης.

 

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον γεωφυσικό Joseph Burns του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Science Advances, πιστεύουν ότι εντόπισαν την «υπογραφή» αυτών των ηφαιστειακών εκρήξεων στις τεράστιες ποσότητες υποθαλάσσιας λάβας που βρήκαν. Η συνολική έκτασή της θα κάλυπτε τις ΗΠΑ σε βάθος εκατοντάδων μέτρων.

 

Όμως το «στρατόπεδο» των επιστημόνων που ποτέ δεν αποδέχθηκε το διπλό καταστροφολογικό σενάριο αστεροειδούς-ηφαιστείων, αλλά επιμένει ότι μόνο ο αστεροειδής ήταν αυτός που εξαφάνισε σχεδόν τα τρίτα τέταρτα όλων των μορφών ζωής από τον πλανήτη μας, επιμένει ότι και η νέα μελέτη δεν αποδεικνύει ότι η λάβα που βρέθηκε στον βυθό, όντως σχετίζεται με την πτώση εξ ουρανού. 

 

«Η μελέτη μας δεν λέει ακριβώς ότι αυτή η ηφαιστειακή δραστηριότητα είναι που σκότωσε τους δεινόσαυρους» παραδέχθηκε ο Joseph Burns και συνέχισε: «Όμως δείχνει ότι πιθανότατα συνέβαλε στην περιβαλλοντική κρίση που τους έπληξε».

Επιστήμης, μάρτυρος

Γράφοντας για επιστήμη και τεχνολογία είναι βασικό να ξεκαθαρίσει κανείς τι είναι επιστήμη και τι όχι. Πράγμα που προϋποθέτει πως θα διατυπώσει έναν ορισμό και θα καθορίσει τα κριτήρια της διάκρισης ανάμεσα σε επιστήμη και μη επιστήμη.

Για τους απλούς ορισμούς καταφεύγω συνήθως στα κλασικά λεξικά. Η Encyclopaedia Britannica ορίζει την έννοια «επιστήμη» ως εξής: «οποιοδήποτε σύστημα γνώσης που συνεπάγεται αμερόληπτες παρατηρήσεις και συστηματικό πειραματισμό».

Τα κλειδιά εδώ είναι τρεις λέξεις: σύστημα, αμερόληπτο και πειραματισμός. Η επιστημονική γνώση είναι συστηματική -όχι σκόρπια και χύμα- και απαρτίζει ένα συνεπές και συνεκτικό σώμα. Είναι αμερόληπτη και δεν μπαίνει στην υπηρεσία τρίτων, π.χ. της εξουσίας, της ιδεολογίας ή της θρησκείας, και τέλος υπόκειται σε συνεχή και συστηματικό πειραματικό έλεγχο.

Η τρίτη αυτή προϋπόθεση είναι και η πιο σημαντική. Αυτή οδήγησε τον πιο αξιόλογο φιλόσοφο της επιστήμης, τον Karl Popper, να διατυπώσει τη δική του θεωρία για τη διάκριση, την οριοθέτηση (demarcation) ανάμεσα στην επιστημονική και μη γνώση. Είναι το κριτήριο της διαψευσιμότητας (falsifiability). Μία θέση είναι επιστημονική αν έχει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο το οποίο μπορεί να ελεγχθεί και να διαψευστεί – ή να επιβεβαιωθεί. Αν ένα περιεχόμενο δεν είναι ελέγξιμο, δεν είναι επιδεκτικό δοκιμής (testable), τότε μπορεί να είναι ποίηση, φιλοσοφία, ονειροπόληση – αλλά δεν είναι επιστήμη.

Η διάκριση αυτή οδήγησε τον Popper να αρνηθεί τον χαρακτηρισμό «επιστήμη» σε δύο από τις δημοφιλέστερες θεωρίες των νεότερων χρόνων: την ψυχανάλυση και τον μαρξισμό. Και οι δύο περιέχουν θέσεις που είναι ασαφείς και δογματικές, χωρίς να περιέχουν τους όρους για τον έλεγχό τους.

Όταν ο Einstein διατύπωσε τη γενική θεωρία της σχετικότητας, προέβλεψε κάτι απόλυτα συγκεκριμένο – αλλά και τελείως φανταστικό για τις μέχρι τότε γνώσεις μας: ότι το φως υπόκειται στην ελκτική δύναμη των ουράνιων σωμάτων και ότι π.χ. η έλξη του Ήλιου θα το εξέτρεπε από την πορεία του. Η άποψη αυτή επιβεβαιώθηκε πειραματικά από τον Eddington σε μία έκλειψη το 1919.

Και το 2016 επιβεβαιώθηκαν και τα «βαρυτικά» του κύματα!

Το κριτήριο της ελεγξιμότητας δεν αφορά μόνο τις φυσικές επιστήμες. Και στις ανθρωπιστικές (τις ονομαζόμενες και «μαλακές» – soft sciences σε αντίθεση με τις hard) πάλι είναι δυνατός ο έλεγχος. Όταν ένας αρχαιολόγος χρονολογεί ένα εύρημα ή ένας ιστορικός καταγράφει ένα γεγονός, οι συνάδελφοί τους μπορούν να εξακριβώσουν την εγκυρότητα των συμπερασμάτων τους. Αντίθετα, στην ψυχανάλυση βλέπει κανείς να συνυπάρχουν και να συγκρούονται απόψεις αντίθετες ή αντιφατικές, που καμία δεν εμπεριέχει τους όρους για τον έλεγχο των ισχυρισμών της.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι θεωρίες του Φρόιντ για το ασυνείδητο ή το υπερεγώ είναι ανοησίες – απλώς ότι δεν ανήκουν στον χώρο της αυστηρής επιστήμης, διότι δεν υπάρχει τρόπος να ελεγχθούν.

Θα μπορούσαμε, ακολουθώντας μία κατάταξη που έκανε ο Robert Τ. Carroll, να ορίσουμε μερικά βασικά γνωρίσματα της επιστήμης:

α) βασίζεται στην εμπειρική παρατήρηση και όχι στην αυθεντία κάποιου ιερού κειμένου,
β) ερμηνεύει ένα σύνολο εμπειρικών φαινομένων,
γ) ελέγχεται και δοκιμάζεται πειραματικά με βάση τις θέσεις ή τις προβλέψεις της
δ) επιβεβαιώνεται από την εμπειρία ή την αντιπαράθεση νέων γεγονότων και παρατηρήσεων,
ε) είναι απρόσωπη και μπορεί να ελεγχθεί από τον καθένα, άσχετα με τις πεποιθήσεις του,
στ) είναι δυναμική και γόνιμη, οδηγώντας σε νέες ανακαλύψεις και συσχετισμούς, και
ζ) ξεκινάει πάντα από την απορία και την αμφισβήτηση και ποτέ δεν εκφράζεται δογματικά.

Θέλω να επιμείνω στο τελευταίο αυτό γνώρισμα. Οι παλιοί έλεγαν: «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου». Αλλά ο φόβος Κυρίου -του οποιουδήποτε κυρίου, είτε είναι θεός, είτε άρχοντας, είτε απόλυτος ηγέτης- δεν οδηγεί ούτε στη σοφία ούτε στη γνώση. Η επιστήμη προϋποθέτει ελευθερία στη σκέψη και στην έκφραση.

Ουδέποτε προοδέυσε η επιστήμη σε θεοκρατικά ή απολυταρχικά καθεστώτα. Στην αρχαία Κίνα και την Ινδία, στο παραδοσιακό Ισλάμ – αλλά και στη Σοβιετική Ένωση. Όπου υπάρχει δόγμα (κάθε είδους) δεν υπάρχει έρευνα.

Διότι για να προκόψει η επιστήμη προϋποθέτει την αμφισβήτηση. O Γαλιλαίος αμφισβήτησε τις θεωρίες του Πτολεμαίου που είχε ασπαστεί η Καθολική Εκκλησία. Μόνον έτσι προχωράει η γνώση. Αμφισβητεί, ερευνά και βρίσκει την καλύτερη ερμηνεία.

Από τον ορισμό του τι είναι επιστήμη, προκύπτει πολύ εύκολα το τι δεν είναι. Π.χ. οι οπαδοί του δημιουργισμού (Creationism – πρόσφατα μετονομάστηκαν σε πιστούς του ευφυούς σχεδιασμού – Intelligent Design), που απορρίπτουν τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, δεν ξεκινάνε από κάποια επιστημονική παρατήρηση, αλλά από ένα ιερό κείμενο – τη Βίβλο. Αρνούνται τον Δαρβίνο με βάση ένα δόγμα, χωρίς να τον ελέγχουν και να τον διαψεύδουν επιστημονικά. (Δυστυχώς γιʼ αυτούς, οι απόψεις του Δαρβίνου επιβεβαιώνονται συνεχώς και πανηγυρικά από όλες τις παρατηρήσεις και τα πειράματα.)