Νοσταλγία της ευγένειας

Πώς τόσο αιφνιδίως χάθηκε η ευγένεια τριγύρω και αναμεταξύ μας; Μα, πού πήγε η αιδημοσύνη; Την τρομερή αλλαγή πιστοποιούμε ακόμα κι εμείς οι για την ώρα κάπως νεότεροι, εμείς που δεν γνωρίσαμε παρά μόνον ορισμένες ύστατες εκδηλώσεις της: την τήρηση κάποιων προσχημάτων, το παλιό καλό τακτ, την ακρίβεια στα ραντεβού, τον πληθυντικό αριθμό, την αυτονόητη παραχώρηση θέσης, τις ώρες κοινής ησυ­χίας, έννοιες όπως κοσμιότητα και κομψότη­τα, τις μικρές επισημότητες και τα ανώδυνα εθιμικά πρωτόκολλα, την αναμονή και την πρόποση στο τραπέζι, τις φιλόφρονες συ­στάσεις, το κράτημα της θύρας τη σεμνολογία και τη χαμηλοφωνία, την υπομονή στον διάλογο και παντού, την τάξη στη σχολική αίθουσα, την ευπρέπεια στους δημόσιους χώρους, τη μειλίχια οδήγηση, την ιπποσύνη προς τις γυναίκες -και όχι μόνο—, την χείρα βοηθείας, τον εξυπηρετικό μπάρμαν, το «από καλή οικογένεια», το «με συγχωρείτε», το «ευχαριστώ», το «παρακαλώ» και το «με τις υγείες σας», το καλωσόρισμα και την κατευόδωση, το «χαίρετε» στο ασανσέρ, το α­γουροξυπνημένο χαμόγελο, την ερυθρίαση, την αμηχανία, τον ξερόβηχα. Κανείς δεν διανοείται να ισχυριστεί ότι «παλιά» οι άνθρωποι ή οι Έλληνες ήταν «κα­λοί» και ότι σήμερα «χάλασαν». Το ότι, όμως, ο μακαρισμός του παρελθόντος αποτελεί αναμφίλεκτη ιστορικο-εθνολογική σταθερά ή το ότι η ποιότητα ζωής, η ομορφιά, η χαρά, η τιμή, το νόημα είναι έννοιες μη μετρήσιμες δεν σχετικοποιεί ούτε υποβαθμίζει κατ' α­νάγκην μια διαπίστωση που κάνει λόγο για εμφανή ποιοτική φθίση ενός είδους ή γέ­νους. Ο Unamuno, «προοδευτικός της πα­ράδοσης», παρατηρεί το 1910: «Πάντοτε υπήρχε όχλος, δεν χωράει αμφιβολία. Όμως, μου φαίνεται ότι ο όχλος άλλων καιρών ήταν πιο σεβαστικός απ’ τον σημερινό, ότι ήξερε να αγνοεί και να σέβεται εκείνους που ήξεραν περισσότε­ρα απ' αυτόν». Εξέλιξη δεν θα πει βελτίωση. [Ούτε στάση θα πει συντήρηση]. Σε κάθε στερεότυπη ελεεινολόγηση σοβεί η πεποί­θηση μιας αχρείαστης μεταλλαγής, ενός επιπόλαιου αφανισμού, μιας αυτοκτονικής πτώχευσης. Ο εφησυχασμός, λοιπόν, στην αλήθεια ότι αρχαιόθεν οι πρεσβύτεροι ελεεινολογούν τους νεότερους παραβλέπει την ισότιμη αλήθεια ότι ορισμένες άξιες δεν διαρκούν αιωνίως και ότι με την ελάχιστη φροντίδα μπορούμε ν' αποτρέψουμε τη μη αναστρέψιμη στρέβλωση ή τον οριστικό χα­μό ενός πράγματος, του οποίου τη ζωτική α­νάγκη επίκειται να νοσταλγήσουμε σφόδρα αμέσως ή αργότερα, πάντως υπερβολικά αρ­γά. Κάναμε π.χ. τα περιβόλια μας πολυκατοι­κίες και σήμερα στενάζουμε που δεν υπάρ­χει πράσινο. Φαίνεται οι κακουχίες γαλουχούσαν τα άτομα και τις κοινωνίες σ' ένα είδος ολιγάρ­κειας, επισφάλειας κι ευαλωτότητας που τρό­πον τινά εξομοίωνε ως έναν βαθμό τις τύχες κι εκδημοκράτιζε ως άλλον βαθμό τις προσ­δοκίες, έτσι που να μην αποσυνδέεται, και μάλιστα σχεδόν εντελώς, όπως στη σημερι­νή εποχή, η υπαρξιακή μας διάσταση από την κοινωνική, ο αυτοσεβασμός από τον αλ­ληλοσεβασμό, η μέριμνα για το εγώ από το ενδιαφέρον για τους άλλους. Κι επειδή ο όρος «ευγένεια» παραπέ­μπει πρωτίστως στην κληρονομική αβρότη­τα μιας εξίσου κληρονομικής αριστοκρατίας, η οποία δεν στερείται τόσα ώστε να μην προλαβαίνει ν' ανατραφεί επισταμένως: Μο­λονότι η μόρφωση αποτελούσε στην ιστο­ρία πολυτελές κεκτημένο ή ακόμα και ιδεώδες των ολίγων, η αφελής έγνοια και η συλ­λογική απαίτηση για μια «καθωσπρέπει» πα­ρουσία αρκούσαν συχνά για ν' αντισταθμί­σουν την ανυπαρξία ή στέρησή της. Πλέον, στις μέρες μας της υποχρεωτικής πια εκπαί­δευσης και του αμελητέου αναλφαβητισμού, τα ταπεινά κοινωνικά στρώματα έχουν απο­λέσει σχεδόν εξ ολοκλήρου το φιλότιμο που ενέπνεαν άλλοτε η λιτότητα και ο κίν­δυνος, μιμούμενα την υλοφροσύνη των τα­ξικών τους εχθρών (και κρυπτο-προτύπων), υπερακοντίζοντάς τους σε ζήλο και απερισκεψία. Το ίδιο συνέβη και στη χώρα μας, το ταπεινό κοινωνικό στρώμα της Ευρώπης: ένας πάλαι ποτέ υπερήφανος λαός, μαζί με τα άλλα, έχασε με τον καιρό και οικειοθελώς την υπερηφάνεια, την ευγένεια, την αξιοπρέ­πειά του. Ίσως αμετακλήτως. Το βλέπουμε σε όλα τα επίπεδα: στους ανήθικους και ανερυθρίαστους πολιτικούς στους εγωκεντρι­κούς και άξεστους πολίτες. Η αγένεια προδίδει, εκτός από κρετινισμό κι έλλειψη αυτοεκτίμησης, νοσούσα ανθρωπολογική και πολιτική στάση. Από τη μία, ο ανάγωγος άνθρωπος δεν αντιλαμβάνε­ται πόσο η έμπρακτη προσκόλληση στον εαυτόν του τον απομονώνει, υπονομεύοντας σε βάθος χρόνου όλα όσα ο ίδιος επιδιώκει, αφού δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή ηδονή εκεί που απουσιάζει η στοιχειώδης κοινωνι­κή αποδοχή και μετοχή. Από την άλλη, λη­σμονεί, πάνω απ' όλα, ότι η αναγνώριση της ισότητας συνιστά προϋπόθεση και της εύρυθμης και της εύμορφης διαβίωσης ότι, σε τελική ανάλυση, θερίζουμε ό,τι σπέρνου­με και ότι, με την ανοχή και τη συμβολή μας στην αναίδεια, καθιστούμε τον βίο και τον χώρο μας όλο και πιο αφιλόξενο για εμάς και τους δικούς μας. Δημιουργούμε και εγκα­θιδρύουμε, κοντολογίς, ένα περιβάλλον χω­ρίς ανθρωπιά, σέβας, ηθική και, εν τέλει, αξιο­πρέπεια («στην ηθική δεν υπάρχει τίποτε άλλο έκτος από το αίσθημα της αξιοπρέπειας» - Alain), ένα περιβάλλον μέσο- και μακροπρό­θεσμα α-βιώσιμο. Η αδιαφορία μας για τον άλλο ως πρόσωπο, αν ιδωθεί σε μαζική κλί­μακα, δεν είναι παρά η εχθρική αδιαφορία των άλλων προς το πρόσωπό μας, αφού για τους άλλους εμείς είμαστε οι άλλοι. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο σημερινός μέσος Έλληνας είναι αγενής. Την ίδια στιγμή, πολλά δεινά που ολοένα και δρι­μύτερα καταλογίζουμε στους άλλους έχουν τη ρίζα τους όχι μόνον στην ευγένεια που τόσο απότομα εξέλιπε αλλά και στην έλλει­ψη νοσταλγίας της. Η αλγεινή ανάμνηση μιας αξίας, όταν αυτή δεν έχει τελεσίδικα παρέλ­θει, ενδέχεται με μαγικό αλλά και ευφυή τρόπο να την αναβιώσει. Έτσι, η πάση θυσία διατήρηση, εμφύσηση, επίκληση, διάδοση ή επαναφορά των καλών τρόπων στα μικρά παιδιά, στις νέες γενιές, δεν είναι ύποπτος αναχρονισμός, αλλά ευφυής ηθική επένδυση κοσμοϊστορικής σημασίας για τον χαρακτή­ρα της προσεχούς ζωής. Οφείλουμε να έχουμε μονίμως κατά νου ότι στις οικογένει­ες και τις κοινωνίες μας δεν γεννιούνται απλώς νέοι άνθρωποι, αλλά σ' αυτές πλάθονται νέοι τύποι άνθρωπου. Κι επειδή, από μία άποψη, πάντοτε στο βάθος παραμένουμε μικρά παιδιά, ικανά να μην κατανοούμε το καλό μας, επείγει για τους μεγαλύτερους, όπου και αν βρίσκονται, η με κάθε μέσο και τρόπο διεκδίκηση της ευγένειας, εδώ που καταντήσαμε, έστω και αρχικά τυπικής ή υποκριτικής, σαν εκείνη των νεοαστών που κεραύνωνε ο L. Bloy. Είναι πολύ προτιμότε­ρη. Η μέσω συστάσεων, ήτοι προσβλητικών υπενθυμίσεων του αυτονόητου, όπως αυτή να στεκόμαστε δεξιά στις κυλιόμενες κλίμα­κες του Μετρό για να μπορούν να διέρχο­νται οι συνάνθρωποί μας. Και όλα αυτά, μπας και (ξανα)γίνουμε στοιχειωδώς «τρυφεροί ο ένας με τον άλλον, καθώς οι θλίψεις μας είναι ίδιες» (J. Swift).
 
Μαρία Ιωσηφίδου

Τειρεσίας, ο μάντης

Στην Αντιγόνη του Σοφοκλή με εξαιρετικό τρόπο δηλώνεται η σχέση του μάντη Τειρεσία με τον θεό της μαντικής και τοξοβόλο Απόλλωνα, τον τιμωρό των Αχαιών με τα βέλη του στο στρατόπεδό τους στην Τροία και της Νιόβης για την υπεροψία της απέναντι στη μητέρα του Λητώ. Ο Τειρεσίας με το προσωπείο του τοξότη αφήνει τοξεύματα-προφητείες εναντίον του Κρέοντα:

Ὦ πρέσβυ, πάντες ὥστε τοξόται σκοποῦ

τοξεύετ᾽ ἀνδρὸς τοῦδε, κοὐδὲ μαντικῆς

ἄπρακτος ὑμῖν εἰμι…

[Άκουσε, γέρο, εσείς όλοι απάνω σ' ένανε,

εμένα σημαδεύετε.

σαν σκοπευτές και δε μου λείψανε

από πάνω μου οι προφητείες.]

Τοιαῦτά σου, λυπεῖς γάρ, ὥστε τοξότης

ἀφῆκα θυμῷ καρδίας τοξεύματα

βέβαια, τῶν σὺ θάλπος οὐχ ὑπεκδραμῇ.

[σαν τοξότης σούριξα σαϊτιές στην καρδιά,

που δε θα παν χαμένες, γιατί δε θα ξεφύγης τη φλόγα τους.] (Σοφ., Αντ. 1033-35, 1084-86, μετ. Κ. Χρηστομάνος)

Ωστόσο, τη μαντική του ικανότητα την έχει από την Αθηνά ή από τον ίδιο τον Δία.

Καταγωγή, περιπέτειες του βίου, θάνατος

Μάντης στους Θηβαίους ήταν ο Τειρεσίας, γιος του Εύρη και της νύμφης Χαρικλώς, από τη γενιά του Οιδαίου του Σπαρτού, που είχε χάσει το φως του. Για την τύφλωση και τη μαντική του ικανότητα λέγονται διάφορα. Άλλοι ότι οι θεοί τον τύφλωσαν, επειδή αποκάλυπτε στους ανθρώπους όσα εκείνοι ήθελαν να κρατήσουν κρυφά· ο Φερεκύδης, πάλι, ότι τυφλώθηκε από την

Αθηνά· την είδε ολόγυμνη, κι εκείνη, αφού κάλυψε με τα χέρια της τα μάτια του, τον τύφλωσε κι όταν η Χαρικλώ, που ήταν αγαπημένη της Αθηνάς, την παρακάλεσε να του δώσει πίσω την όρασή του, επειδή δεν μπορούσε να το κάνει αυτό, του καθάρισε τα αυτιά και τον κατέστησε ικανό να ακούει όλες τις φωνές των πουλιών, και του χάρισε και ένα ραβδί από κρανιά, με το οποίο βάδιζε όπως αυτοί που έβλεπαν.

Ο Ησίοδος από τη μεριά του ισχυρίζεται ότι, όταν κάποτε είδε στο όρος Κυλλήνη δύο φίδια να ζευγαρώνουν, τα χτύπησε και αμέσως άλλαξε από άνδρας σε γυναίκα· αλλά όταν ξαναείδε τα ίδια αυτά φίδια να ερωτοτροπούν ξαναέγινε άνδρας.

Γι” αυτό τον λόγο, όταν κάποτε η Ήρα και ο Δίας διαφωνούσαν αν οι γυναίκες ή οι άνδρες αισθάνονται μεγαλύτερη ηδονή στον έρωτα, ρώτησαν εκείνον. Και εκείνος απάντησε ότι αν η ηδονή του έρωτα αποτελείται από δέκα μέρη, ο άνδρας απολαμβάνει το ένα, ενώ η γυναίκα τα εννέα, με αποτέλεσμα η Ήρα να τον τυφλώσει, ο Δίας όμως να του χαρίσει τη μαντική τέχνη. [Η απάντηση του Τειρεσία στον Δία και την Ήρα ήταν· από τα δέκα της ηδονής μερίδια το ένα μόνο χαίρεται ο άνδρας, ενώ τα δέκα τα χορταίνει η γυναίκα και αναγαλλιάζει η ψυχή της.] Έζησε επίσης μέχρι τα βαθιά γεράματα. (Απολλόδ. 3.69-72).

Ο Δίας και η Ήρα καταφεύγουν στον Τειρεσία. Goltzius, Hendrick, 1615. Στην απορία τους ποιος απολαμβάνει περισσότερο τον έρωτα, ο άνδρας ή γυναίκα, ο Δίας και η Ήρα καταφεύγουν στον Τειρεσία, αφού είχε ζήσει και ως άνδρας και ως γυναίκα. Amsterdam, Rijksmuseum

Η ιστορία της τύφλωσης του Τειρεσία φανερώνει και τη ζωή του νεαρού, προτού αποκτήσει τις ξεχωριστές ικανότητες που τον έκαναν διάσημο. Ήταν κυνηγός που κυνηγούσε στον Ελικώνα και, σταματώντας να πιει νερό από την πηγή Ιπποκρήνη, αντίκρισε, άθελά του, γυμνή την Αθηνά να δροσίζεται στα νερά της.

Η ιστορία με τα φίδια, η διασημότερη παραλλαγή του μύθου του Τειρεσία, παραδίδεται με διαφόρους τρόπους. Άλλοι λένε ότι ο Τειρεσίας χώρισε τα φίδια, άλλοι πως τα πλήγωσε και άλλοι πως σκότωσε το θηλυκό. Σε κάθε περίπτωση, ο Τειρεσίας έγινε γυναίκα. Επτά χρόνια αργότερα, στον ίδιο τόπο, ξαναείδε τα φίδια να ζευγαρώνουν. Για μια ακόμη φορά επεμβαίνει, με αποτέλεσμα να ξαναπάρει το αρχικό του φύλο. Η αποκάλυψη της αλήθειας για το γυναικείο φύλο έκανε την Ήρα να τυφλώσει τον Τειρεσία και τον Δία να του χαρίσει το προνόμιο της μαντείας αλλά και να ζήσει πολύ, επτά ανθρώπινες ζωές λεγόταν.

Φυσικά, η ιστορία αυτής της μεταμόρφωσης δεν άφησε αδιάφορο τον Οβίδιο, ενώ, αργότερα, η ιστορία αμφισβητήθηκε και διακωμωδήθηκε (Λουκιανός). Στον 20ό αι. υπήρξε αφορμή για προβληματισμούς σχετικά με το φύλο αλλά και για άλλα ζητήματα

Γκιγιώμ Απολλιναίρ, Οι μαστοί του Τειρεσία, 1917

Οι μαστοί του Τειρεσία είναι ένα δίπρακτο σουρεαλιστικό δράμα του θεμελιωτή του μοντερνισμού Γκιγιώμ Απολλιναίρ. Στόχος των Μαστών του Τειρεσία ήταν να διασκεδάσει το κοινό του και να προκαλέσει το ενδιαφέρον του για μια πληθώρα θεμάτων, όπως η καταπίεση που υφίσταται το γυναικείο φύλο (άμεση σχέση με την αλλαγή φύλου του Τειρεσία), ο φεμινισμός, η χειραφέτησή του, ο ενστερνισμός ενός ανοίκειου ρόλου από τα δύο φύλα, η υπογεννητικότητα και οι συνέπειές της, η κοντόφθαλμη εξουσία των αστυνομικών δυνάμεων, ο πόλεμος, η σκανδαλοθηρία της δημοσιογραφίας, η απουσία κοινωνικής μέριμνας, και η άνιση κατανομή του πλούτου. Το έργο αφήνει χώρο για μια αληθινή αισιοδοξία, που παρηγορεί στη στιγμή και αφήνει να ανθίσει η ελπίδα.

Οι μεταμορφώσεις του Τειρεσία

Ο λόγος για τον Δία. Μια φορά, από γλυκό κρασί χαλαρωμένος

δεν έβαζε μαράζι στην καρδιά, και στο ραχάτι απάνω με την Ηρα

καλαμπουρίζαν, όταν ξαφνικά γύρισε κι είπε: «Βέβαια οι γυναίκες

το φχαριστιούνται πάντα πιο πολύ από τους άντρες πάνω στο κρεβάτι».

«Διαφωνώ» επέμενε αυτή. Στον Τειρεσία, τον σοφό, αποταθήκαν

που τα “χε δοκιμάσει και τα δυο, καθότι υπήρξε και άρρενας και θήλυ.

Αυτός ο Τειρεσίας μια φορά συνάντησε δυο φίδια μες στο δάσος

που ζευγαρώναν, και με το ραβδί τα χτύπησε χαλνώντας τη δουλειά τους.

Το αποτέλεσμα ήταν θαυμαστό: από άντρας που ήταν έγινε γυναίκα,

κι έμεινε θηλυκός χρόνους εφτά· και ύστερα, στον όγδοο χρόνο απάνω

έτυχε να τα δει ξανά· «λοιπόν, αν είναι μαγικό το χτύπημά σας

και δύναται το φυσικό εκεινού που έδωσε το χτύπημα ν” αλλάζει,

θα σας χτυπήσω άλλη μια φορά». Τα έκρουσε και πάλι με τη ράβδο

και γύρισε στην πρώτη του μορφή, την αντρική, ως ήταν γεννημένος.

Γι” αυτό λοιπόν ορίστηκε κριτής, και ως κριτής στη δίκη-καλαμπούρι

πήρε σαφώς το μέρος του Διός. Χολώθηκε βαρύτατα η Ηρα –

ασήμαντος, που λεν, η αφορμή, μα κάκιωσε αυτή υπέρ το δέον.

Βαρύτατη και του κριτή η ποινή: του στέρησε τα μάτια διά βίου.

Σύμφωνα με την τάξη τ” ουρανού, κανείς θεός θεού τα πεπραγμένα

δεν ακυρώνει. Για το λόγο αυτό τον τυφλωμένο Τειρεσία ο Δίας

ευλόγησε με γνώση μαντική – διάκριση που αλάφρυνε τον πόνο.

Απ” τον καιρό εκείνο ξακουστός στης Βοιωτίας γύριζε τα μέρη

και μοίραζε αλάθευτους χρησμούς σε όσους υποβάλλουν ερωτήσεις.

(Οβίδιος, Μετ. 3 [Ηχώ και Νάρκισσος]. 318-340, μετ. Θ.Δ. Παπαγγελής)

Προφητείες και καθαρμοί

Ο Τειρεσίας είναι συνδεδεμένος με τον Θηβαϊκό κύκλο, κυρίως με τους Λαβδακίδες, όπως ο Κάλχας με τον Τρωικό κύκλο και τους Ατρείδες. Στη Θήβα υπήρχε οιωνοσκοπείο του, ενώ μαντείο του βρισκόταν στον γειτονικό Ορχομενό.

1. Ο Τειρεσίας παρήγγειλε να καούν τα φίδια που ο Ηρακλής είχε πνίξει στην κούνια του, να πεταχτεί η στάχτη τους στον ποταμό και η κάμαρη να πλυθεί με αλμυρό νερό (Θεόκρ. Ειδύλλια, 24, 97-98). Θαλασσινό νερό χρησιμοποιούνταν κυρίως σε περιπτώσεις θανάτου και λοιμού, οπότε τα αποπλύματα πετιούνταν στη θάλασσα, για να μην υπάρχει περίπτωση κανείς να τα πατήσει.

2. Όταν ο Αμφιτρύωνας, ο σύζυγος της Αλκμήνης, επέστρεψε στη Θήβα, δεν βρήκε τη γυναίκα του διαχυτική απέναντί του, γιατί ακριβώς την προηγούμενη της είχε εμφανιστεί ο Δίας με τη μορφή του συζύγου της και κοιμήθηκαν μαζί. Ο Τειρεσίας του αποκάλυψε την ένωσή της με τον Δία.

Η Αλκμήνη στην πυρά. Ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας του Ζωγράφου του Δαρείου, περίπου 340-330 π.Χ. Στο αριστερό πάνω μέρος διακρίνεται ο Τειρεσίας, προλέγοντας το μεγαλείο του Ηρακλή. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών, 1989.100

3. Κατά τον πόλεμο των Επτά επί Θήβαις, ο Τειρεσίας προφήτευσε ότι οι Θηβαίοι θα νικήσουν, αν ο Μενοικέας, ο γιος του Κρέοντα, προσφερθεί σφάγιο στον Άρη, όπως και έγινε.

4. Αργότερα, όταν οι Επίγονοι των Επτά εξεστράτευσαν εναντίον των Θηβών, ο Τειρεσίας συμβούλευσε τους Θηβαίους να στείλουν κήρυκα για διαπραγματεύσεις, αλλά οι ίδιοι να πάρουν γυναίκες και παιδιά και κρυφά να εγκαταλείψουν την πόλη.

Η Λειριόπη ζητά από τον Τειρεσία να προφητεύσει για τον Νάρκισσο. Δαχτυλίδι. Utah, Museum of Fine Arts

Τειρεσίας και Λειριόπη

Τη σιγουριά του στα προγνωστικά δοκίμασε εν πρώτοις η Λειριόπη,

νύμφη αυτή γλαυκή του ποταμού, που ο Κηφισός μια μέρα φουσκωμένος

την πλάκωσε με τα πολλά νερά, και στανικά μες στο βαθύ του ράμα

την έκανε δικιά του. Στους εννιά τους μήνες η πανώρια εκείνη νύμφη

γέννησε τέκνο σπάνιας ομορφιάς – βρέφος ακόμα και το λαχταρούσες!

Νάρκισσο είπε η μάνα το παιδί· κι όταν γι” αυτό ρωτήθηκε ο μάντης

αν του “λαχε πολύχρονη ζωή ως τα βαθιά γεράματα φτασμένη,

η απόκριση που δόθηκε ήταν «Ναι, όσο καιρό δε θα νογάει ποιος είναι».

Ο λόγος τούτος για καιρόν πολύ φάνταζε κούφιος, κι όμως βγήκε αλήθεια:

βρήκε ανήκουστη μανία το παιδί κι αλλόκοτος χαμός το καρτερούσε.

(Οβίδιος, Μετ. 3 [Ηχώ και Νάρκισσος]. 341-350, μετ. Θ.Δ. Παπαγγελής)

6. Ακόμη, προσπάθησε, μάταια όμως, να πείσει τον Πενθέα να αποδεχτεί τη λατρεία του Διόνυσου.

Στις τραγωδίες Οιδίπους τύραννος και Αντιγόνη του Σοφοκλή με έξοχο τρόπο ο ποιητής δείχνει τον Τειρεσία να ταλαιπωρείται ως μάντης κακών και να προκαλεί την οργή του Οιδίποδα και του Κρέοντα, γιατί δεν αποκαλύπτει την αλήθεια στον πρώτο, για τις προφητείες του στον δεύτερο

Θάνατος του Τειρεσία – Η τύχη της κόρης του

Και καθώς ο Τειρεσίας τους συμβούλευσε [τους Θηβαίους] να στείλουν κήρυκα στους Αργείους για συνθηκολόγηση και οι ίδιοι να φύγουν, πράγματι έστειλαν στους εχθρούς τους απεσταλμένο, εκείνοι όμως επιβίβασαν σε άμαξες παιδιά και γυναίκες και έφευγαν από την πόλη. Όταν νύχτα έφτασαν στην κρήνη που επονομάζεται Τιλφούσσα, ο Τειρεσίας ήπιε νερό από αυτήν και τελείωσε τη ζωή του. Και οι Θηβαίοι, αφού περιπλανήθηκαν πολύ, ίδρυσαν την πόλη Εστιαία και εγκαταστάθηκαν εκεί. Όταν αργότερα οι Αργείοι πληροφορήθηκαν την απόδραση των Θηβαίων, μπήκαν στην πόλη, μάζεψαν λάφυρα και γκρέμισαν τα τείχη. Μέρος από τα λάφυρα τα έστειλαν στους Δελφούς, στον Απόλλωνα, μαζί και την κόρη Τειρεσία, τη Μαντώ· γιατί του είχαν τάξει, αν κυριεύσουν την πόλη των Θηβών, να του αφιερώσουν το καλύτερο από τα λάφυρα. (Απολλόδ. 3.7.2)

Το όρος Τιλφούσιο και η λεγόμενη Τιλφούσα πηγή απέχουν από την Αλίαρτο κάπου πενήντα στάδια. Υπάρχει μεταξύ των Ελλήνων η παράδοση ότι οι Αργείοι μαζί με τους γιους του Πολυνείκη, μετά την άλωση των Θηβών, μεταξύ των άλλων λαφύρων έφεραν στον θεό των Δελφών και τον Τειρεσία, ο οποίος στον δρόμο, διψασμένος ήπιε νερό από την Τιλφούσα και ξεψύχησε. Δίπλα στην πηγή είναι ο τάφος του. […] την υπόλοιπη ισορία του Τειρεσία, πόσα χρόνια έγραψαν ότι έζησε, πώς άλλαξε από γυναίκα σε άντρα και ότι ο Όμηρος στην Οδύσσεία δείχνει τον Τειρεσία, μόνος αυτός, να διατηρεί στον Άδη τον πνεύμα του, αυτά τα γνωρίζουν όλοι από την παράδοση. (Παυσ. 9.33.1-2)

Ο τάφος του Τειρεσία υποτίθεται ότι υπήρχε στο Τιλφούσιο Όρος, κοντά στην πηγή Τιλφούσα, ενώ στη Θήβα βρισκόταν απλώς ένα κενοτάφιό του.

Μάντης και μετά τον θάνατο

Ο θάνατος του Τειρεσία, σε βαθύτατο γήρας, τοποθετείται χρονικά μετά την κατάληψη των Θηβών από τους Επιγόνους. Όμως, ακόμη και μετά τον θάνατό του ασκούσε τη μαντική του τέχνη. Η Κίρκη συμβούλευσε τον Οδυσσέα τι να κάνει, προκειμένου να μιλήσει, ζωντανός αυτός, με τον νεκρό Τειρεσία, και εκείνος να του αποκαλύψει τον τρόπο με τον οποίο θα κατάφερνε να επιστρέψει στο σπίτι του.

Επιπλέον, ο μάντης συμβούλευσε τον Οδυσσέα σε ποιες ενέργειες έπρεπε να προβεί μετά τον φόνο των μνηστήρων, ώστε να εξευμενίσει τους θεούς: να προσφέρει θυσίες στον Ποσειδώνα σε μέρος μακριά από τη θάλασσα, εκεί όπου κανένας δεν θα αναγνώριζε το κουπί σαν κουπί, να ιδρύσει ιερό του και στη συνέχεια να γυρίσει στο παλάτι και να θυσιάσει σε όλους τους θεούς.

Ο ΔΕΞΙΛΕΩΣ και ΟΙ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ των ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ

Ο Δεξίλεως ήταν αρχαίος ευγενής Αθηναίος, γιος του Λυσανίου εκ του Θορικού, είχε γεννηθεί όταν στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Τείσανδρος. Ανήκε στη τάξη των ιππέων, που έπεσε, σε ηλικία μόλις 20 ετών, μαζί με άλλους 4 ιππείς και του φύλαρχου Αντιφάνους το -394 στην Κόρινθο, όταν ήταν άρχοντας Αθηνών ο Ευβουλίδης. Στην μάχη εκείνη είχαν ηττηθεί οι Αθηναίοι από τους Σπαρτιάτες.
Η τέφρα του Δεξίλεω καθώς και των τεσσάρων άλλων ιππέων μεταφέρθηκε στην Αθήνα και εναποτέθηκε στο Δημόσιο Σήμα. Το ανάγλυφο που αποκαλύφθηκε στον Κεραμεικό κατασκευάστηκε αργότερα από τους συγγενείς του Δεξίλεω (ανάγεται στο -390), όταν κατασκευάστηκε ο οικογενειακός τους περίβολος, όπου και ευρέθη το ανάγλυφο. Το επιτύμβιο αυτό ανάγλυφο αποτελεί ένα από τα θαυμαστότερα ανάγλυφα της αττικής τέχνης, του χώρου, που έχει διασωθεί. Το μνημείο παριστά έφιππο νέο με αναπεταμένο το χιτώνα να εξακοντίζει το δόρυ του σε αντίπαλο που πίπτει στο έδαφος. Στη βάση του μνημείου αναγράφονται σε τέσσερις στίχους: "Δεξίλεως Λυσανίου Θορίκιος - Εγένετο επί Τεισάνδρου άρχοντος - Απέθανεν επ΄ Ευβουλίδου - εν Κορίνθω των Πέντε Ιππέων".

Σημειώνεται ότι δεν βρέθηκαν τα χάλκινα όπλα των δύο πολεμιστών (ακόντιο και ξίφος) καθώς και το χαλινάρι του αλόγου που για όλα αυτά από τις υφιστάμενες υποδοχές θεωρείται πως πρέπει να υπήρχαν στην αρχαιότητα. Επίσης αντίγραφο του ανάγλυφου αυτού έχει τοποθετηθεί στο σημείο ανεύρεσής του στον αρχαιολογικό χώρο.
Το μνημείο του Δεξίλεω καθώς και εκείνα της Ηγησούς και του Ταύρου χαρακτηρίζονται ως τα ωραιότερα μνημεία του Κεραμεικού που φυλάσσονται στο ομώνυμο Μουσείο Κεραμεικού.
Η επιτύμβια στήλη του Δεξίλεω τι σου θυμίζει;;;
Η χριστιανική θρησκεία βάσισε την θεωρία της στην Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, και τα τελετουργικά της στα Αρχαία Ελληνικά Μυστήρια. Επειδή όμως έπρεπε να αποκόψουν τον Έλληνα και τον τότε πολιτισμένο κόσμο από την φιλοσοφία και το Ολυμπιακό Πάνθεον για προφανής ιδιοτελείς σκοπούς, οι δημιουργοί της χρησιμοποίησαν εξεζητημένες προπαγανδιστικές τεχνικές με σκοπό να καταφέρουν μεν να πείσουν τον κόσμο ότι οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν ειδωλολάτρες, αλλά ταυτόχρονα να ρίξουν στάχτη στα μάτια τους και να μην δουν ότι αντέγραψαν και οικειοποιήθηκαν το παν.

Τα Ηλύσια πεδία μετατρέπονται σε Παράδεισο, Οι προστάτες θεοί γίνονται Άγιοι προστάτες π.χ. ο Ποσειδώνας μετατρέπεται σε Άγιος Νικόλαος, ο Ερμής και η Ίρις σε Αρχαγγέλους, η Λύρα του Απόλλωνα σε Σεραφείμ (Αγγέλους που παίζουν μουσική στον θρόνο του θεού), ο κήπος των Εσπερίδων σε κήπο της Εδέμ, η Κοσμογονία του Ησίοδου γίνεται copy paste απλά αλλάζει όνομα σε Γέννεσις, οι Μάντεις γίνονται Προφήτες, τα πολλά επίθετα των Ολυμπίων θεών τα οποία αποδίδοντω σε ιδιότητες π.χ,, Μοιραγέτης,,, Κουροτρόφος, Αλεξίκακος, Κάρνειος, Κιθαρωδός, Κουροτρόφος,, Πύθιος, Δήλιος, Πήκτης, Τελέστωρ, Μουσηγέτης, Ζωηφόρος, Φωτοδότης, Ακερσεκόμης, Αειγενέτης, Σιντάλκας, Τοξοβόλος και Φοίβος Απόλλων (350 συνολικά επίθετα), γίνεται Παναγία η Αθηνιώτισσα, Παναγία η Μυρτιδιώτισσα, Παναγία η Χρυσοσκαλίτισσα κτλ.

Σχήματα και Χρήση των Ελληνικών Αγγείων

Σας παρουσιάζω έναν κατάλογο, των Αγγείων που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα, για να γνωρίσετε καλύτερα τις ονομασίες και τον τρόπο χρήσης τους σε κάθε σπίτι και σε κάθε έργο τέχνης της αρχαίας Ελληνικής κοινωνίας. Ο κατάλογος είναι σε αλφαβητική σειρά για ευκολότερη κατανόηση αλλά και μελλοντική εύρεση.

Αλάβαστρον – Μικρό, επιμήκες και στενόστομο αγγείο για αρωματικά έλαια, χρησιμοποιούμενο κυρίως στον γυναικείο καλλωπισμό.

Αμφορεύς – Μεγάλο κλειστό αγγείο με δύο κάθετες λαβές για τη μεταφορά ή αποθήκευση κυρίως υγρών αλλά και στερεών. Υπάρχουν πολλοί τύποι αμφορέων όπως οι μονοκόμματοι (που, πιθανότατα, τους ονόμαζαν κάδους, τύπου Α, Β και Γ), οι οξυπύθμενοι (που χρησιμοποιούνταν στο διαμετακομιστικό και υπερπόντιο εμπόριο, κυρίως κρασιού), οι παναθηναϊκοί, οι αμφορείς με λαιμό, οι νικοσθενικοί, οι αμφορείς SOS (επίσης για διαμετακομιστικό και υπερπόντιο εμπόριο, κυρίως λαδιού), οι τυρρηνικοί, οι τύπου Nola, οι αμφορείς – κάδοι (bail – amphorae). Υπάρχουν ακόμη και οξυπύθμενοι αμφορίσκοι για αρωματικά έλαια.

Αρύβαλλος – Μικρό, σφαιρικό και στενόστομο αγγείο για το λάδι που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές για να αλείφουν τα σώματά τους.

Αρύταινα – βλ. στη λέξη κύαθος

Αρυτήρ – βλ. στη λέξη κύαθος

Ασκός – Μικρό και στενόστομο αγγείο για υγρά (κυρίως για λάδι).

Δίνος – Έτσι ονομάζεται λανθασμένα ο λέβης (βλ. λέξη).

Εξάλειπτρον – Μικρό ανοιχτό αγγείο με χαμηλή βάση για αρωματικά έλαια ή ρευστές αλοιφές. Το χρησιμοποιούσαν στον γυναικείο καλλωπισμό ή σε πρακτικές που είχαν σχέση με νεκρούς. Ονομάζεται συχνά και πλημοχόη, όταν έχει κάλυμμα και ψηλό πόδι, και λανθασμένα κώθων (βλ. λέξη).

Επίνητρον ή Όνος. – Ειδικό σκεύος, όχι αγγείο, επάνω στο οποίο οι γυναίκες έτριβαν το μαλλί.

Επίχυσις – Είδος στενόστομης κανάτας, οινοχόης (βλ. λέξη), ιδιαίτερα αγαπητής στην κατωιταλιωτική κεραμική και μάλιστα της Απουλίας και της Λευκανίας.

Κάδος – βλ. στη λέξη αμφορεύς

Κάλαθος – Ανοιχτό αγγείο χωρίς λαβές, διαφόρων μεγεθών. Σε μεγάλους καλάθους στοίβαζαν οι γυναίκες το μαλλί.

Κάλης – βλ. στη λέξη υδρία

Κάλυξ – Αγγείο πόσεως με κωνικό πόδι και δύο οριζόντιες λαβές, ιδιαίτερα συχνό στη χιακή κεραμική.

Κάνθαρος – Αγγείο πόσεως με δύο, συνήθως ψηλές, κάθετες λαβές. Είναι το συνηθισμένο κρασοπότηρο του Διονύσου αλλά συχνά και του Ηρακλή. Στη Βοιωτία, που ήταν ιδιαίτερα συχνός, αλλά και στη Λακωνία, είχε χθόνιο συμβολισμό. Υπάρχουν αρκετοί τύποι του σχήματος.

Κέρνος – Τελετουργικό σκεύος που συνήθως αποτελείται από πολλά μικρά αγγεία, κατάλληλα να δεχτούν προσφορές.

Κοτύλη – Αγγείο πόσεως με δύο οριζόντιες λαβές, πολύ συνηθισμένο στην Κόρινθο. Μοιάζει με τον σκύφο (βλ. λέξη), μόνο που τα τοιχώματά του είναι πιο πλαγιαστά.

Κρατήρ – Μεγάλο ανοιχτό αγγείο για τη μείξη του κρασιού με το νερό. Οι αρχαίοι έπιναν το νερωμένο κρασί, με συνήθη αναλογία τρία μέρη νερό και μία κρασί. Υπάρχουν πολλοί τύποι κρατήρων: οι κιονωτοί (πολύ συνηθισμένοι στην Κόρινθο, γι’ αυτό και αποκαλούνται συχνά κορινθιακοί ή κορινθιουργείς), οι ελικωτοί (ονομάζονται και λακωνικοί), οι καλυκωτοί, οι κωδωνόσχημο και οι κρατήρες χαλκιδικού τύπου.

Κύαθος – Μικρό ανοιχτό αγγείο με μία μακριά κάθετη λαβή, κατάλληλο για άντληση υγρών. Ένα παρόμοιο σχήμα στα ελληνιστικά χρόνια ονομάζεται αρυτήρ. Ένα ανάλογο μεταλλικό σκεύος με μακριά λαβή, μορφής σημερινής κουτάλας, ονομάζεται από τους αρχαιολόγους αρύταινα.

Κύλιξ – Βασικό αγγείο πόσεως των αρχαίων. Υπάρχουν πολλοί τύποι κυλίκων : κύλικες τύπου κωμαστών, τύπου Σιάννων, μικρογραφικές (χειλωτές και ταινιωτές), τύπου Α (οφθαλμωτές), τύπου Β, τύπου Γ, τύπου γιάντες, χαλκιδικού τύπου, τύπου Kassel, τύπου Droop, κύλικες δίχως πόδι (stemless).

Κώθων – Μικρό αγγείο πόσεως με μία κάθετη λαβή (βλ. και λέξη οινοχόη). Λανθασμένα το όνομα αυτό δίνεται και στο εξάλειπτρον (βλ. λέξη).

Λάγυνος – Οινοφόρο αγγείο με χαμηλό γωνιώδες σώμα, ψηλό στενό λαιμό και μία κάθετη λαβή, πολύ διαδεδομένο στην ελληνιστική εποχή.

Λάκαινα – Αγγείο πόσεως των Λακώνων με δύο οριζόντιες λαβές κοντά στη χαμηλή βάση του.

Λέβης – Μεγάλο ανοιχτό ημισφαιρικό αγγείο χωρίς λαβές, που συνήθως στεκόταν επάνω σε ψηλό υπόστατο. Το χρησιμοποιούσαν για την ανάμειξη κρασιού με το νερό (βλ. και στη λέξη κρατήρ). Λανθασμένα το αγγείο ονομάζεται και δίνος.

Λέβης γαμικός – Το αγγείο αυτό μοιάζει με το προηγούμενο αλλά έχει και δύο κάθετες ψηλές λαβές στον ώμο του., ενώ δεν έχει πάντα ψηλό υπόστατο. Το χρησιμοποιούσαν σε γαμήλιες τελετές και σχετική είναι συχνά και η εικονογράφησή του.

Λεκάνη – Μεγάλο χαμηλό και ανοιχτό αγγείο με δύο οριζόντιες λαβές και κάλυμμα. Συχνά το έδιναν ως γαμήλιο δώρο και τότε, συνήθως, η διακόσμησή του σχετίζεται με τον κόσμο των γυναικών.

Λήκυθος – Βασικό ελαιοδόχο αγγείο, στενόστομο με μία κάθετη λαβή. Υπάρχουν αρκετοί τύποι του σχήματος αυτού. Τον 5ο αιώνα π.α.χ.χ. επικρατούν οι λήκυθοι κύριου (standard type) και δευτερεόντος τύπου (secondary type) και η λεγόμενη αρυβαλλοειδής λήκυθος με φουσκωτό και κάπως πεπιεσμένο σώμα. Οι λευκές λήκυθοι προορίζονταν αποκλειστικά για ταφική χρήση.

Λουτήριον – Μεγάλο ανοιχτό αγγείο με δύο λαβές και συνήθως με προχοή. Ορισμένες από τις χρήσεις του είχαν σχέση με το πλύσιμο.

Λουτροφόρος – Ψηλό κλειστό αγγείο με επιμήκη λαιμό. Το χρησιμοποιούσαν για γαμήλια λουτρά ή το τοποθετούσαν σε τάφους άγαμων νέων. Γι’ αυτό και η εικονογραφία των αγγείων αυτών συχνά σχετίζεται με γαμήλιες τελετές ή ταφικά δρώμενα. Υπάρχουν λουτροφόροι – αμφορείς με δύο κάθετες λαβές (για άνδρες) και λουτροφόροι – υδρίες με τρεις λαβές, δύο οριζόντιες και μία κάθετη (για γυναίκες).

Λύδιον – Μικρό κλειστό μυροδόχο αγγείο με στενό ψηλό πόδι, χωρίς λαβές.

Μαστός – Αγγείο πόσεως, όχι συχνό, με σχήμα γυναικείου μαστού.

Νεστορίς – Μεγάλο αγγείο με ή χωρίς λαιμό και δύο ή τέσσερις λαβές, που απαντάται στα κατωιταλιτικά εργαστήρια της Απουλίας και κυρίως της Λευκανίας. Η χρήση του ήταν ανάλογη με αυτή του αμφορέα (βλ. λέξη).

Οινοχόη – Βασικό αγγείο άντλησης κρασιού από τους κρατήρες, με το οποίο στη συνέχεια γέμιζαν τα κρασοπότηρα. Είναι συνήθως μετρίου μεγέθους, κλειστό, με μία κάθετη λαβή και σώζεται σε πολλούς τύπους (βλ. και λέξη κώθων).

Όλπη – Είδος οινοχόης (βλ. λέξη), που ο λαιμός της δεν ξεχωρίζει από το σώμα και η λαβή της δεν ξεπερνά συνήθως το ύψος του στομίου, που είναι κυκλικό.

Πελίκη – Το όνομα αυτό δίνεται λανθασμένα σε ένα είδος αμφορέα που η μεγαλύτερη διάμετρός του βρίσκεται στο κάτω μέρος του σώματος. Λόγω της ευστάθειάς του, οι έμποροι αποθήκευαν συνήθως στο αγγείο αυτό τα πολύτιμα έλαια που διέθεταν προς πώληση.

Πίθος – Μεγάλο αποθηκευτικό αγγείο.

Πινάκιον – Ανοιχτό ρηχό αγγείο με χείλος, σαν το σημερινό πιάτο. Τα διακοσμημένα πινάκια συχνά τα ανέθεταν σε ιερά και τα αναρτούσαν ως πίνακες (βλ. και λέξη ψαροπινάκιον).

Πλαστικά αγγεία – βλ. στη λέξη ρυτόν

Πλημοχόη – βλ. στη λέξη εξάλειπτρον

Πυξίς – Μικρό αγγείο με κάλυμμα όπου οι γυναίκες έβαζαν πούδρες για τον καλλωπισμό τους ή φύλασσαν τα κοσμήματά τους. Δεν έχει λαβές, εκτός από τη σκυφοειδή πυξίδα της Σικελίας.

Ρυτόν – Αγγείο πλαστικό με τη μορφή κέρατος, κεφαλής ζώου κ.ά. Τα εντυπωσιακά αυτά αγγεία, που η αρχή τους πρέπει να αναζητηθεί στη μεταλλοτεχνία της Ανατολής, και μάλιστα της Περσίας, χρησιμοποιούνταν συνήθως ως κρασοπότηρα σε συμπόσια.

Situla – Το λατινικό αυτό όνομα αναφέρεται σε ένα καδόσχημο αγγείο με σαφή επίδραση από μεταλλικά πρότυπα. Κυρίως απαντάται στην Απουλία και την Καμπανία και το χρησιμοποιούσαν για μεταφορά υγρών. Το ίδιο όνομα δίνεται και σε ένα ψιλόλιγνο καδόσχημο αγγείο του 6ου αιώνα π.α.χ.χ., δημιουργία κεραμέων της ανατολικής Ελλάδος.

Σκύφος – Αγγείο πόσεως συνήθως με δύο οριζόντιες λαβές (σπανιότερα με μία οριζόντια και μία κάθετη). Μοιάζει με την κοτύλη (βλ. λέξη), μόνο που στον σκύφο τα τοιχώματα είναι πιο ανορθωμένα. Με τη συμβατική ονομασία “μεγαρικός σκύφος”, ονομάζουμε ένα μικρό ημισφαιρικό αγγείο πόσεως της ελληνιστικής εποχής, χωρίς λαβές (ημίτομος είναι η πιθανή αρχαία ονομασία του), που φέρει ανάγλυφη διακόσμηση.

Στάμνος – Το όνομα αυτό δίνεται λανθασμένα σε ένα μεγάλο ανοιχτό αγγείο με χαμηλό λαιμό και δύο μικρές οριζόντιες λαβές στο επάνω μέρος του σώματος. Συνήθως μετέφεραν σ’ αυτό νερό, ενώ συχνά το χρησιμοποιούσαν και ως τεφροδόχο αγγείο. Ο τύπος της υδρίας που ο λαιμός δεν ξεχωρίζει με σαφήνεια από το σώμα ονομάζεται κάλπις.

Φιάλη – Μικρό ρηχό αγγείο με “ομφαλό” στη μέση. Χωρίς λαβές, με το οποίο έκαναν σπονδές, ενώ σπανιότερα, το χρησιμοποιούσαν και ως κρασοπότηρο.

Φορμίσκος – Φλασκόμορφο αγγείο, που μιμείται σακούλι. Κατασκευασμένο από ύφασμα ή δέρμα, μέσα στο οποίο φύλασσαν παιδικά παιχνίδια. Συναντάται βασικό ως ταφικό κτέρισμα, έχοντας και ανάλογη διακόσμηση.

Χους Οινοχόη – (βλ. λέξη) διαφόρων μεγεθών με λαιμό που δεν ξεχωρίζει από το σώμα. Το χρησιμοποιούσαν κυρίως στην αθηναϊκή γιορτή των Ανθεστηρίων.

Ψαροπινάκιον (fish plate). – Πινάκιον με χαμηλή βάση και μικρό κοίλο “ομφαλό” στη μέση. Πιθανόν να έτρωγαν σ’ αυτό ψάρια, όπως δείχνει και η διακόσμησή του, που πάντα εικονίζει θαλασσινά.

Ψυκτήρ – Μανιταρόσχημο κλειστό αγγείο μέσα στο οποίο έβαζαν κρασί και μετά το τοποθετούσαν συνήθως σε καλυκωτό κρατήρα που περιείχε κρύο νερό ή χιόνι. Έτσι πετύχαιναν την ψύξη του κρασιού.

Ωόν – Πήλινο ομοίωμα αυγού που προσφερόταν ως ανάθημα σε ιερά ή ως κτέρισμα σε τάφους, κυρίως παιδικούς.

Αρχίλοχος, ο ρίψασπις ελεγειακός

Ο Αρχίλοχος ο οποίος ήκμασε περί το 650 π.Χ. καταγόταν από την Πάρο και υπήρξε ο νεότερος Έλληνας συγγραφέας ιαμβικής, ελεγειακής & λυρικής ποίησης. Τα δε διασωθέντα αποσπάσματα έργου του, καταδεικνύουν μετρική πρωτοπορία υψηλού επιπέδου.
Πατέρας του Αρχιλόχου ήταν ο Τελεσικλής, ένας εύπορος Πάριος ο οποίος είχε ιδρύσει αποικία στην Θάσο στην οποία έζησε ο Αρχίλοχος και η μητέρα του Ευηνώ. Αποσπάσματα της ποίησής του αναφέρονται στην ηλιακή έκλειψη της 6^ης Απριλίου 648 π.Χ, καθώς και στον πλούτο του Λυδού βασιλέα Γύγη (680 – 645 π.Χ). Οι λεπτομέρειες της ζωής του Αρχιλόχου, προέρχονται ως επί το πλείστον από τα ποιήματά του – μια αναξιόπιστη πηγή – διότι η περιγραφή των γεγονότων μπορεί να είναι φανταστική, ή περιλαμβάνει φανταστικά πρόσωπα – καταστάσεις.
Οι σύγχρονες ανακαλύψεις ωστόσο, επαληθεύουν τα ιστορικά στοιχεία και την γενικότερη εικόνα του ανδρός που περιγράφεται στο ποιητικό του έργο. Πρόκειται για δύο επιγραφές αφιερωμένες στον ποιητή που ανακαλύφθηκαν σε ιερή περιοχή της Πάρου και συγκεκριμένα η επιγραφήΜνησίππου (3^ος αιώνας π.X) και η επιγραφή Σωσθένη (1^ος αιώνας π.X). Hαυτοβιογραφία του Αρχιλόχου λήφθηκε σοβαρά υπόψιν προς τα τέλη του 5^ου αιώνα π.Χ από τον Αθηναίο πολιτικό και λόγιο Κριτία, ο οποίος τον κατήγγειλε, ότι στα ποιήματά του παρουσιάζεται ως ξεπεσμένος, εριστικός, αθυρόστομος, ασελγής και πολίτης κατωτέρας τάξεως. Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι η αυτοπαρουσίαση του Αρχιλόχου στα ποιήματά του είναι «πολύ υβριστική για να είναι αληθινή».
Ο Αρχίλοχος υπηρέτησε ως στρατιώτης και σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, πολέμησε εναντίον Θρακών στην ηπειρωτική χώρα πλησίον της Θάσου όπου σκοτώθηκε στον πόλεμο μεταξύ Θάσου και Νάξου. Στο ποίημά του «Μισθοφόρος» αναφέρει χωρίς ντροπή όταν έριξε την ασπίδα του κατά την μάχη «Εγώ σώζω την ζωή μου. Τι με νοιάζει για την ασπίδα μου; Θα αγοράσω άλλη εξίσου καλή». Η «υπόθεση της εγκαταλελειμμένης ασπίδας» εμφανίζεται αργότερα σε λυρικά ποιήματα των Αλκαίου και Ανακρέοντα, στην «Ειρήνη» τουΑριστοφάνη και στο έργο «Ωδές» του Λατίνου ποιητή Οράτιου.
Αν και είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος με βεβαιότητα την αλήθεια και άλλα αποδεικτικά στοιχεία μέσα από τα ποιήματα, εντούτοις η υστεροφημία του Αρχιλόχου είναι κακόφημη. Ήταν ιδιαίτερα γνωστός στην αρχαιότητα για τον σατιρικό του λόγο και το άγριο υβρεολόγιο. Λέγεται ότι κάποτε ο ποιητής μνηστεύθηκε την Νεόβουλη κόρη τουΛύκαμβη και αργότερα διέλυσε την μνηστεία. Στον πάπυρο «ΕπωδοίΚολωνίας (Epode Cologne)» που δημοσιεύθηκε το 1974 περιέχεται το εκτενέστερο απόσπασμα του έργου του Αρχιλόχου. Το εν λόγω ποίημα ανεκαλύφθη το 1960 ανάμεσα σε περιτυλίγματα Αιγυπτιακής μούμιας (1^ος– 2^ος αιώνας π.Χ) στο  Abusir el Melek  και έκτοτε φυλάσσεται στοΠανεπιστήμιο της Κολωνίας. Το απόσπασμα του ποιήματος αρχίζει από το μέσον διαλόγου μεταξύ μιας κοπέλας αγνώστων στοιχείων και του ποιητή και αναφέρεται στις ερωτικές τους αψιμαχίες. Συγκεκριμένα ο ποιητής αναφέρει με ωμότητα πως αποπλάνησε την αδελφή τηςΝεόβουλης αφού προηγουμένως είχε απορρίψει την ίδια την Νεόβουλη. Σύμφωνα με τους αρχαίους ιστορικούς ο Λύκαμβης, αυτοκτόνησε μαζί με τις κόρες του λόγω της κυνικής συμπεριφοράς του ποιητή.
Απόσπασμα ποιήματος Αρχιλόχου_Πάπυρος Κολωνίας_πηγή wikimedia commons
Ο Αρχίλοχος ήταν ο πρώτος γνωστός Έλληνας ποιητής ο οποίος συνδύασε το ελεγειακό δίστιχο και διάφορα ιαμβικά και τροχαϊκάμέτρα, που κυμαίνονται από δίμετρα σε τετράμετρα, καθώς και επωδές, λυρικά μέτρα και ασυνάρτητα (συνδυασμός διαφορετικών μέτρων). Ήταν γνώστης της Ελληνικής γλώσσας, κινούμενος από τους Ομηρικούς τύπους, στην γλώσσα της καθημερινότητας, μέσα σε λίγες γραμμές. Ήταν ο πρώτος λόγιος ο οποίος χρησιμοποίησε ως κύριο θέμα των ποιημάτων του προσωπικές εμπειρίες και συναισθήματα. Τα επιτεύγματα της τεχνικής του Αρχιλόχου θαύμασαν αργότερα ποιητές, όπως ο Οράτιος, αλλά ταυτόχρονα υπήρχε σφοδρή κριτική, ιδιαίτερα επί θεμάτων ηθικής, από λόγιους όπως οι ποιητές Πίνδαρος και Κριτίας(5^ος αιώνας π.Χ.).
Το παρακάτω ποίημα του Αρχιλόχου είναι παράδειγμα τριστίχου επωδού, στο οποίο οι στίχοι ιαμβικού τριμέτρου εναλλάσσονται με στίχους οι οποίοι συνδυάζουν δακτυλικό ημίεπες και ιαμβικό δίμετρο.
“πάμπαν! ἀποσχόμενος· ἶσον!δὲ τόλμ[ησον!ποθεῖν.
ε ἰ δ᾽ ὦν ἐπείγεαι καί σε θυµὸς ἰθύει,
ἔστιν ἐν ἡµετέρου, ἣ νῦν µέγ᾽ ἱµείρε[ι γάµου
καλὴ τέρεινα παρθένος· δοκέω δέ µι[ν
εἶδος ἄµωµον ἔχειν τὴν δὴ σὺ ποίη[σαι φίλην.”
Tοσαῦτ᾽ ἐφώνει· τὴν δ᾽ἐγὼ ἀνταµει[βόµην·
“Ἀµφιµεδοῦς θύγατερ, ἐσθλῆς τε καὶ [µακαρτάτης
γυναικός, ἣν̣ νῦν γῆ κατ’ εὐρώεσσ’ ἔ[χει,
τ]έρψιές εἰσι θεῆς  πολλαὶ νέοισιν ἀνδ[ράσιν
παρὲξ τὸ θεῖον χρῆµα · τῶν τ̣ι̣ς ἀρκέσε[ι.
τ]αῦτα δ’ ἐπ’ ἡσυχίης  εὖτ’ ἂν µελανθῆ[ι µοι γένυς
ἐ]γώ τε καὶ σὺ σὺν θεῷ βουλεύσοµεν ̣·
[π]είσοµαι ὣς µε κέλεαι·  πολλόν µ’ ἐ[ποτρύνει πόθος.
θρ]ιγκοῦ δ’ ἔνερθε καί πυλέων ὑποφ[θάνει
µ]ή τι µέγαιρε, φίλη·  σχήσω γὰρ ἐς ποη[φόρους
κ]ήπους. τὸ δὴ νῦν γνῶθι· Νεοβούλη[ν µὲν ὦv
ἄλλος ἀνὴρ ἐχέτω·  αἰαῖ, πέπειρα δ[ὴ πέλει,
ἄν]θος δ’ἀπερρύηκε παρθενήϊον
κ]αὶ χάρις ἣ πρὶν ἐπῆν·  κόρον γὰρ οὐ κ[ατέσχε πω,
ἥβ]ης δὲ µέτρ’ ἔφηνεµαινόλις γυνή·
ἐς] κόρακας ἄπεχε·  µὴ τοῦτ’ ἐφεῖτ’ ἄν[αξ θεῶν
ὅπ]ως ἐγὼ γυναῖκα τοιαύτην ἔχων
γεί]τοσι χάρµ’ ἔσοµαι·  πολλὸν σὲ βούλο[µαι πάρος·
σὺ]µὲν γὰρ οὔτ’ ἄπιστος οὔτε διπλόη,
ἡ δ]ὲ µάλ᾽ ὀξυτέρη, πολλοὺς δὲ ποιεῖτα[ι φίλους·
δέ]δοιχ᾽ ὅπως µὴ τυφλὰ κἀλιτήµερα
σπ]ουδῇ ἐπειγόµενος  τὼς ὤσπερ ἡ κ[ύων τέκω.”
τοσ]αῦτ᾽ ἐφώνεον· παρθένον δ᾽ ἐν ἄνθε[σιν
τηλ]εθάεσσι λαβὼν  ἔκλινα· µαλθακῇ δ[έ µιν
χλαί]νῃ καλύψας, αὐχέν᾽ ἀγκάλῃς ἔχων
δεί]µατι παυ[σ]αµένην  τὼς ὥστε νέβρ̣[ον εἱλόµην
µαζ]ῶν τε χ̣ερσὶν ἠπίως ἐφηψάµη̣ν
ᾗπε] ρ ̣ ἔφηνε νέον  ἥβης ἐπήλυ̣σις χρόα·
ἅπαν τ]ε σῶµα καλὸν ἀµφαφώµενος
λευκ]ὸν ἀφῆκα µένος, ξανθῆς ἐπιψαύ[ων τριχός.

Επιμύθιον
“Ο μεν δειλός της πατρίδος, ο δε φιλόδοξος της πατρώας ουσίας εστί προδότης (Ο δειλός προδίδει την πατρίδα του, ο δε φιλόδοξος την πατρική κληρονομιά)”.  Σωκράτης

Η ιστορία του ναού της Αθηνάς Νίκης

Ο κλασσικός ναός της Αθηνάς Νίκης, που προβάλλει στον πύργο του νοτιοδυτικού άκρου της Ακροπόλεως, αποτελεί την κατάληξη μιας μακραίωνης ιστορική πορείας. Στους προϊστορικούς χρόνους, η προβολή του βράχου επί της οποίας αργότερα χτίστηκε ο ναός της Αθηνάς Νίκης και ο υποκάτω πύργος, προστατευόταν από έναν πύργο του μυκηναϊκού «Κυκλώπειου» τείχους της Ακροπόλεως, όπου ενδεχομένως οι ανερχόμενοι επισκέπτες άφηναν προσφορές προς τιμήν της Αθηνάς.

Δύο κόγχες στη δυτική πλευρά του μετέπειτα πύργου της Νίκης έχουν ταυτισθεί από την έρευνα με το ιερό της χθόνιας λατρείας του Αιγέως, που κατά την παράδοση αυτοκτόνησε πέφτοντας από αυτό το σημείο.
Πότε ακριβώς εγκαθιδρύθηκε η λατρεία της θεάς στο σημείο αυτό ή αν επρόκειτο απλώς για μια ανεξάρτητη Νίκη, η οποία μετατράπηκε τρόπον τινά σε θεραπαινίδα της θεάς, δεν γνωρίζουμε. Άλλωστε, η συνύπαρξη και η εν μέρει ταύτιση των ιδιοτήτων της θεότητας και της θεάς εξακολούθησε για μεγάλο διάστημα. Μόλις τον 5ο αι. π.Χ. η Αθηνά λαμβάνει παύει να συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά με τις αθλητικές νίκες και αποκτά πολιτική και πολεμική υπόσταση, οπότε και αποχωρίζεται από τη θεότητα Νίκη.
Έως την κλασσική εποχή, τα λείψανα που μας έχουν διασωθεί από το χώρο του ναού ανήκουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και συχνά η χρονολόγησή τους είναι αμφιλεγόμενη. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα κατάλοιπα ναΐσκου από πωρόλιθο σε σχήμα απλού «οίκου». Στο εσωτερικό του ανευρέθησαν πώρινη ορθογωνική βάση με εσωτερική υποδοχή και ενσωματωμένο τμήμα παλαιότερης αναθηματικής επιγραφής από βωμό των μέσων του 6ου αι. π.Χ., που χρησίμευε ως «εσχάρα», δηλαδή ως βόθρος θυσιών ή ως βάθρο του ξύλινου λατρευτικού αγάλματος της Αθηνάς, που κατά την παράδοση ήταν τοποθετημένο μέσα σε ξύλινο «οίκο» καθ’ όλη την αρχαϊκή εποχή, καθώς και ειδώλια πρωτόγονου τύπου. Μπροστά του και κατά μήκος του άξονά του ήταν στημένος πώρινος ορθογωνικός βωμός, χρονικά νεώτερος της βάσης. Φαίνεται ότι με την επιδρομή του 480 π.Χ. οι Πέρσες έκαψαν τον ξύλινο ναΐσκο αλλά το άγαλμα της θεάς σώθηκε έγκαιρα και μεταφέρθηκε σε ασφαλές σημείο. Έτσι, στα χρόνια του Κίμωνος, μετά τη μάχη στον Ευρυμέδοντα (468 π.Χ.), κτίστηκε ο ελαφρώς ασύμμετρος πώρινος ναΐσκος γύρω από το ξόανο και προστέθηκε μπροστά του ο πώρινος βωμός για να εξυπηρετήσει τη λατρεία.
Από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. και εξής το τέμενος της Νίκης ανακαινίζεται ριζικά, ίσως στα πλαίσια του ίδιου οικοδομικού προγράμματος προγράμματος που εφαρμόσθηκε για την ανέγερση των υστεροαρχαϊκών Προπυλαίων στη δυτική πλευρά της Ακρόπολης. Την θέση του μικρού πώρινου «οίκου» καταλαμβάνει τώρα ένας μεγαλύτερος, ολομάρμαρος ναός (περ. 426-421), ενώ ο μυκηναϊκός πύργος αντικαθίσταται από νέο, χτισμένο κατά το ισόδομο σύστημα τοιχοποιίας και με επιφάνεια ισοϋψή με αυτή των Προπυλαίων. Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι οι εργασίες στο ναό εγκαινιάσθηκαν νωρίτερα, στα 437-424 π.Χ., και ολοκληρώθηκαν σε μία δεύτερη φάση κατά τα έτη 426-421 π.Χ. Άλλοι πάλι, στηριζόμενοι σε επιγραφή του 450/49 π.Χ., η οποία αναφέρεται στην συγγραφή του έργου (σχεδιασμός) και στην ανάθεσή του στον Καλλικράτη, σε συνδυασμό με κάποια αρχαϊκά χαρακτηριστικά του ναού, τον χρονολογούν στην πρώιμη κλασσική περίοδο, περί το 450 π.Χ.
Ο ναός της Αθηνάς Νίκης είναι δωρικού ρυθμού, αμφιπρόστυλος, με τέσσερις κίονες «εν παραστάσει» ανά μία στενή πλευρά και επιστύλιο με τριπλή διαίρεση. Στην πρόσοψη ο σηκός δεν διέθετε θυραίο τοίχο αλλά ήταν ανοιχτός, με δύο πεσσούς που συνδέονταν με δρύφρακτα (κάγκελα) με τις πλάγιες παραστάδες της πρόσοψης κλείνοντας την πρόσβαση προς το εσωτερικό. Ο βωμός (570-560 π.Χ.), που βρισκόταν μπροστά από το ναό, χρησίμευε για την τέλεση λατρευτικών πράξεων.
Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στη ζωφόρο του συναντάμε για πρώτη φορά στην ελληνική ναοδομία απεικόνιση αμιγώς ιστορικών θεμάτων σε αρχιτεκτονικά γλυπτά: στην ανατολική πλευρά παριστάνεται συνέλευση ένθρονων θεών γύρω από τον Δία (ίσως «ψυχοστασία», δηλ. ζύγισμα της τύχης των δύο ηρώων του Τρωικού πολέμου, Αχιλλέως και Μέμνονος)· στη νότια πλευρά εμφανίζονται μαχόμενοι Έλληνες εναντίον Περσών ιππέων, ενώ στη δυτική και στη βόρεια πλευρά παρουσιάζονται μάχες Ελλήνων με άλλους οπλίτες (πιθανώτατα επίσης Έλληνες). Με εξαίρεση την ανατολική ζωφόρο, η ερμηνεία των σκηνών των τριών άλλων πλευρών παραμένει προβληματική. Μερικοί αναγνωρίζουν στις παραστάσεις αυτές την απεικόνιση της μάχης των Πλαταιών (479 π.Χ.), όπου οι Έλληνες ήλθαν αντιμέτωποι με τους Πέρσες και με μερικούς Έλληνες που είχαν συμμαχήσει μαζί τους. Κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι στην νότια ζωφόρο εικονίζεται η μάχη του Μαραθώνος, ενώ στη δυτική και στη βόρεια ζωφόρο η σύγκρουση των Αθηναίων με τους εχθρούς τους-μέλη της Πελοποννησιακής Συμμαχίας (ίσως η μάχη κατά των Κορινθίων το 458 π.Χ. ή κατά των Βοιωτών στα Οινόφυτα το 457 π.Χ.). Μία τρίτη θεωρία υποστηρίζει ότι η νότια ζωφόρος συμβολίζει γενικά τον αγώνα των Ελλήνων κατά των Περσών, ενώ η βόρεια και η δυτική ζωφόρος αφορούν τις πολεμικές αναμετρήσεις μεταξύ Ελλήνων και Τρώων και σχετίζονται με την «ψυχοστασία» της ανατολικής ζωφόρου. Στο ανατολικό αέτωμα του ναού παριστάνεται η Γιγαντομαχία (μάχη ανάμεσα στους θεούς και στους Γίγαντες). Το δυτικό αέτωμα κοσμεί ένα άλλο μυθολογικό θέμα, αυτό της Αμαζονομαχίας (μάχη των Αθηναίων εναντίον των Αμαζόνων). Τα εντυπωσιακά ακρωτήρια με τις επιχρυσωμένες χάλκινες μορφές (Νίκες στις γωνίες, Βελλερεφόντης, Πήγασος, και Χίμαιρρα στο κέντρο) τόνιζαν την ομορφιά και την χάρη του μικρού ιωνικού ναού. Η δέ παρυφή του πύργου της Νίκης κάτω από το ναό καλυπτόταν από μαρμάρινο προστατευτικό θωράκιο, το οποίο έφερε στις τρεις πλευρές της εξωτερικής του όψης ανάγλυφες παραστάσεις με μορφές της Αθηνάς και φτερωτών Νικών που στόλιζαν τρόπαια και οδηγούσαν ταύρους σε θυσία. Στον πύργο υπήρχαν ακόμη δύο αναθηματικά αγάλματα του 425 π.Χ., μία Αθηνά Νίκη και μία Νίκη που συμβόλιζαν τις νίκες των Αθηναίων κατά των Αμβρακιωτών και κατά των Σπαρτιατών στην Σφακτηρία αντίστοιχα.
Τον 3ο αι. π.Χ. στεγάζεται στον ναό το λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς Νίκης, που κρατούσε κράνος στο αριστερό χέρι και ξύλινο ρόδι στο δεξί, συνενώνοντας την πολεμική και την ειρηνική φύση της θεάς. Σύμφωνα με τον Παυσανία (2ος αι. μ.Χ.), οι Αθηναίοι έκαναν άπτερο το άγαλμα της Νίκης για να μη φύγει ποτέ από την πόλη. Την ίδια περίοδο αφιερώνονται στον ναό από τον βασιλέα της Μακεδονίας Αντίγονο Γονατά ζωγραφικοί πίνακες που μνημόνευαν τις νίκες του εναντίον των Γαλατών. Κατά την Τουρκοκρατία κατασκευάστηκε κάτω από το δάπεδο του ναού θολωτός χώρος για την αποθήκευση πυρίτιδας. Το 1686 οι Τούρκοι κατεδάφισαν τον ναό προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τα μάρμαρά του για την τείχιση μέρους των Προπυλαίων προς αντιμετώπιση των επιθέσεων των Ενετών του Morosini. Τα ερείπια του ναού αναγνωρίστηκαν και ταυτίσθηκαν μόνο μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους· τότε εκδηλώθηκαν και οι πρώτες αναστηλωτικές προσπάθειες, που εντάθηκαν από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και εξής.

Κάτοψη του αρχαϊκού πώρινου ναΐσκου της Αθηνάς Νίκης σε σχέση με τα τα σύγχρονά του Προπύλαια.	Κάτοψη του κλασσικού ναού της Αθηνάς Νίκης.	Σχεδιαστική τομή παριστάνουσα τα Προπύλαια και τον ναό της Αθηνάς Νίκης της κλασσικής περιόδου.

Ναός της Αθηνάς Νίκης. Ανατολική ζωφόρος. Ολύμπιοι θεοί και άλλες θεότητες (;).	Ναός της Αθηνάς Νίκης. Νότια ζωφόρος. Πολεμικός αγώνας ανάμεσα σε Έλληνες και Πέρσες (μάχη του Μαραθώνος).	Ναός της Αθηνάς Νίκης. Δυτική ζωφόρος. Αγώνας μεταξύ Ελλήνων.

Ναός της Αθηνάς Νίκης. Βόρεια ζωφόρος. Αγώνας μεταξύ Ελλήνων.	Ναός της Αθηνάς Νίκης. Ανάγλυφα του θωρακείου. Εικονίζονται Νίκες και η θεά Αθηνά σε διάφορες παραστάσεις.	Aναπαράσταση του κλασσικού ναού της Αθηνάς Νίκης.

 

Πως να βελτιώσετε την επικοινωνία με το παιδί σας

Ο παιδικός νους, επεξεργάζεται ερεθίσματα τόσο από το εσωτερικό σώμα, όσο και από το εξωτερικό περιβάλλον, με το οποίο αλληλεπιδρά. Τα ερεθίσματα αυτά, θα αποτελέσουν αργότερα τα δομικά στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού.

Η από μέρους μας έγκαιρη κατανόηση των ερεθισμάτων του παιδιού, αλλά και η σωστή επικοινωνία μαζί του, είναι τα κλειδιά τόσο για τη γλωσσική ανάπτυξή του, όσο και για τη δημιουργία μίας ασφαλούς εικόνας εαυτού, μίας από τις σημαντικότερες παραμέτρους που θα καθορίσει τη μετέπειτα συναισθηματική του εξέλιξη, αλλά και τη μελλοντική του επιτυχία στο σχολείο και αργότερα στην κοινωνία, ως υπεύθυνο και συναισθηματικά ώριμο πρόσωπο.

Επιπρόσθετα, η καλή επικοινωνία με τα παιδιά μας βοηθά στο να οργανώσουμε την καθημερινότητά μας, με τρόπο που να ταιριάζει στον οικογενειακό προγραμματισμό και την ολοκληρωμένη φροντίδα των αναγκών των παιδιών μας.

Ορισμένες τεχνικές που εξυπηρετούν τον παραπάνω σκοπό και ενισχύουν αποτελεσματικά τη σύνδεση και την εγγύτητα, είναι οι εξής:

Αργή, απλή και συναισθηματικά τονισμένη ομιλία στο επίπεδο βλεμματικής επαφής με το παιδί

Χρησιμοποιήστε μικρές προτάσεις με απλό λεξιλόγιο και μιλάτε αργά και καθαρά. Ένα παιδί τριών ετών, μπορεί να χρησιμοποιεί σύντομες προτάσεις. Εμπλουτίστε τη λεκτική του εμπειρία προσθέτοντας επίθετα ή αντωνυμίες, αναπτύσσοντας έτσι το λεξιλόγιό του. Ενθαρρύνετε την προσπάθειά του για αλληλεπίδραση και επικοινωνία. Αφήστε το παιδί να δείξει αυτό που θέλει και υποστηρίξτε το κι εσείς με λέξεις. Δώστε προσοχή στα σημάδια που σας δίνει και συσχετίστε συμπεριφορές. Δείξτε ενδιαφέρον και ενθουσιασμό σε αυτό που λέει. Τα παιδιά αντιδρούν θετικότερα σε καθοδήγηση που έχει μαλακό και ενθουσιώδη τονισμό και χροιά φωνής. Σε κάθε περίπτωση, δώστε χρόνο και ευκαιρία στο παιδί να σκεφτεί και να αποκριθεί.

Χρησιμοποιήστε κοινωνικά αποδεκτούς και θετικούς τρόπους επικοινωνίας

Επικοινωνήστε προκειμένου να μεταφέρετε ένα μήνυμα που το παιδί θα κατανοήσει. Η επικοινωνία είναι μία ανθρώπινη ανάγκη και αποτελεί μέρος της κοινωνικότητας ενός ατόμου. Σκεφθείτε ότι εκτός από τα λόγια μπορείτε να συνοδεύσετε τον τρόπο επικοινωνίας με εκφράσεις προσώπου, νοήματα, προσωδία ή στοιχεία σωματικής έκφρασης, που υποδεικνύουν και υποστηρίζουν τις προθέσεις και τη διάθεσή σας. Αντικαταστήστε τις εκφράσεις του «μην…», σε «θα ήθελα να…», ώστε να βοηθάτε την αντιληπτική κατανόηση της πληροφορίας από τον παιδικό εγκέφαλο. Έτσι δείχνετε ότι δεν δίνετε εντολές, αλλά ότι έχετε διάθεση να επικοινωνήσετε θετικά.

Παρατηρήστε. Δώστε επιλογές. Βρείτε τρόπους διαπραγμάτευσης

Στην παιδική ηλικία, η εστιασμένη προσοχή (παιχνίδι, «θέλω») είναι αρκετά δύσκολο να μετακινηθεί. Μετά τον τέταρτο χρόνο της ζωής, το παιδί αποκτά συνήθως την ικανότητα να εστιάζει σε ένα παιχνίδι για παραπάνω από μερικά λεπτά και να παρακολουθεί δύο ή περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα. Αυτή είναι και η ηλικία που μπορούμε να προσφέρουμε επιλογές σε ένα παιδί. Πχ «Θα ήθελες χυμό ή φρούτο;», «Τι θα ήθελες να κάνεις πρώτο, να κάνεις το μπάνιο σου ή να πλύνεις τα δόντια σου;», «Θα ήθελες να φορέσεις το κόκκινο ή το μπλε μπλουζάκι σου;». Ενισχύστε την επιλογή δραστηριοτήτων με νοήματα και τη γλώσσα του σώματος, ή δείχνοντας τις λύσεις με τα χέρια σας (π.χ. τα μπλουζάκια).

Πειραματιστείτε στην επικοινωνία και επαναπροσδιορίστε την προσέγγισή σας

Μαγνητοφωνήστε για λίγα λεπτά την επικοινωνία με το παιδί σας. Αργότερα, ακούστε με ησυχία και προσοχή το απόσπασμα και διαπιστώστε ποιο μοτίβο επικοινωνίας ακολουθείτε: Πόσο και πότε μιλάτε, προστάζετε, παροτρύνετε, παρακαλείτε; Πώς απαντά και πώς επικοινωνεί το παιδί σας; Αποφασίστε πόσο αποτελεσματική είναι η επικοινωνία σας και σκεφθείτε τυχόν διορθωτικές κινήσεις, που θα τη διευκολύνουν στο μέλλον.

Μιλήστε για τις σκέψεις και τα συναισθήματα

Παρατηρήστε και εκφράστε τα δικά σας συναισθήματα, αλλά και αυτά του παιδιού σας. Μιλήστε με σαφήνεια κι ειλικρίνεια για τις σκέψεις σας, βοηθώντας το παιδί να αναγνωρίσει την γκάμα των ανθρώπινων συναισθημάτων, αλλά και την προσδοκία από ενέργειες και πράξεις.

Διαβάστε του παραμύθια, δες και την Μυθολογία στο παρόν blog

Όταν το μικρό σας φτάσει στο στάδιο της φανταστικής σκέψης (μετά τα δύο έτη), μπορείτε να μοιράζεστε μαζί του μαγικές στιγμές με την ανάγνωση παραμυθιών. Τα παραμύθια κεντρίζουν τη φαντασία του νου και μιλούν συμβολικά για τις συμπεριφορές, τις σχέσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων. Μέσα από τις ιστορίες, τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα την πραγματικότητα και να εντάξουν στην αντίληψή τους μοτίβα συμπεριφορών. Συζητήστε μαζί του για τις αποδεκτές και τις μη αποδεκτές συμπεριφορές, για τις συνέπειες και τα αισθήματα που προκαλούν στο ίδιο και στους άλλους ανθρώπους.

Ο Αθλητισμος στην Αρχαια Ελλαδα

 Όταν οι θεοί στεφάνωναν τους ανθρώπους!

Ένα μοναδικό Ντοκιμαντέρ που αναπαριστά ζωντανά και με κάθε λεπτομέρεια τα σημαντικότερα αγωνίσματα που γίνονταν τη διάρκεια των πανελλήνιων θρησκευτικών γιορτών τον 4ο αιώνα π.χ και μας βοηθά να καταλάβουμε πως οι αθλητικοί αγώνες σφράγισαν το πολιτιστικό και ιστορικό πρόσωπο της ίδιας της Ελλάδας.

Εντοπίστηκαν ίχνη συνείδησης σε ασθενείς -«φυτά»

Οι ερευνητές εικάζουν ότι έχουν κάποια αντίληψη για το περιβάλλον που βρίσκονται

Αριστερά και στο μέσο της εικόνας απεικονίζονται τα εγκεφαλικά δίκτυα δύο ασθενών που βρίσκονται σε κατάσταση «φυτού» ενώ ο τρίο δεξιά στην εικόνα είναι το εγκεφαλικό δίκτυο ενός υγιούς ατόμου. Το δίκτυο του πρώτυ ασθενούς δείχνει μια μικρή δραστηριότητα ενώ του δεύτερου παρόμοια με εκείνη του υγιούς ατόμου. Credit: (Srivas Chennu)
Επιστήμονες στη Βρετανία ανακάλυψαν κρυφές «υπογραφές» της συνείδησης σε ανθρώπους που βρίσκονται εδώ και χρόνια σε κατάσταση «φυτού». Αυτό δείχνει ότι οι ασθενείς - φυτά μπορεί να είναι πιο συνειδητοί για τον κόσμο γύρω τους από ό,τι νομίζουμε έως τώρα, κάτι που τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει και άλλες έρευνες ότι μπορεί να συμβαίνει.

Η ανακάλυψη

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ. Σρίβας Τσενού του Τμήματος Κλινικών Νευροεπιστημών του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ, μελέτησαν 32 ασθενείς, από τους οποίους οι 13 σε φυτική κατάσταση, καταγράφοντας την ηλεκτρική δραστηριότητα των νευρώνων του εγκεφάλου τους μέσω ηλεκτροδίων που είχαν εφαρμοστεί στο κρανίο τους (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα).

Οι επιστήμονες συνέκριναν στη συνέχεια τα «μοτίβα» της ηλεκτρικής δραστηριότητας των ασθενών - φυτών με τα αντίστοιχα άλλων υγιών ατόμων. Αποκάλυψαν έτσι ότι οι τέσσερις από τους 13 ασθενείς - φυτά εμφάνιζαν ηλεκτρικές «υπογραφές» παρόμοιες με εκείνες των υγιών ανθρώπων, πράγμα που υποδηλώνει ότι είχαν μια μορφή συνείδησης, η οποία πιθανότατα επέτρεπε τη δημιουργία συνειδητών σκέψεων και φαντασίας.

Σε επόμενο στάδιο, οι ερευνητές εξέτασαν με την τεχνική της μαγνητικής απεικόνισης τους εγκέφαλους αυτών των τεσσάρων ασθενών, από τους οποίους ζητήθηκε να φανταστούν ότι παίζουν τένις. Τρεις από τους τέσσερις ασθενείς φάνηκε ότι όντως κατάλαβαν τι τους ζητήθηκε, καθώς ενεργοποιήθηκε εκείνη η περιοχή του εγκεφάλου τους, η οποία, όπως έχουν δείξει προηγούμενες έρευνες, εμπλέκεται στον σχεδιασμό των κινήσεων.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι μερικά εγκεφαλικά δίκτυα που υποστηρίζουν τη συνείδηση στους υγιείς ενηλίκους, μπορεί να έχουν διατηρηθεί σε έναν αριθμό ανθρώπων σε μόνιμη κατάσταση φυτού», δήλωσε ο Σρίβας Τσενού.

Το τεστ

Μέχρι σήμερα οι γιατροί θεωρούν ότι οι άνθρωποι - φυτά (συνήθως λόγω κάποιου σοβαρού εγκεφαλικού τραύματος), οι οποίοι μπορούν να βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση για πολλά χρόνια, δεν έχουν καμία επίγνωση για τον κόσμο, αν και περιστασιακά μπορεί να ανοίγουν τα μάτια τους και να κοιτάνε γύρω τους, χωρίς όμως να αντιδρούν στα ερεθίσματα ή να κάνουν την παραμικρή κίνηση.

Η νέα έρευνα θα βοηθήσει τους γιατρούς να ξεχωρίζουν εκείνους τους ασθενείς που, αν και δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με τους γύρω τους, στην πραγματικότητα έχουν μια συνείδηση για το τι συμβαίνει στο περιβάλλον τους. Στόχος είναι να αναπτυχθεί τελικά ένα διαγνωστικό τεστ που θα κάνει διάκριση ανάμεσα στους ασθενείς σχετικά με το κατά πόσο μια «σπίθα» συνείδησης υπάρχει ακόμη στο νου τους. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS Computational Biology»

Πώς καταλαβαίνεις ότι μπορεί να έχεις κατάθλιψη;

Όταν διαιωνίζεται, το βάσανο καταλήγει στην ασθένεια που φέρει την κοινή ονομασία: "κατάθλιψη". Για την περίπτωση που δεν είναι απόλυτα κατανοητό, θα ήθελα να τονίσω ότι η κατάθλιψη δεν είναι η θλίψη. Η κοινή χρήση των όρων, χωρίς να ορίζεται με σαφήνεια η διαφορά τους, αποτελεί μεγάλο λάθος και πηγή πολλών παρανοήσεων. Η κατάθλιψη είναι ασθένεια ψυχολογικής προέλευσης, και περιλαμβάνει μεν διαταραχή της ψυχικής κατάστασης του ατόμου, υπερβαίνει όμως κατά πολύ το σύμπτωμα αυτό.

Αν εννοήσουμε την κατάθλιψη ως "ένα βαθύ πηγάδι, ένα βούλιαγμα, μια τρύπα, μια δύναμη που σε τραβάει προς τα κάτω, σε συνθλίβει", θα κατανοήσουμε την ασθένεια ως γενική ψυχοκινητική επιβράδυνση (μείωση ενεργητικότητας και απώλεια ευχαρίστησης). Η απουσία ενδιαφέροντος εκδηλώνεται με έλλειψη επιθυμίας, απουσία πρωτοβουλίας ή διάθεσης να ασχοληθείς με δραστηριότητες και γενικά να κάνεις πράγματα που πρώτα σου ήταν ευχάριστα, όπως να πας στη δουλειά σου, να συμμετέχεις σε κοινωνικές ή οικογενειακές συγκεντρώσεις, κλπ. Στο συναισθηματικό επίπεδο εκφράζεται ως θλίψη, υπαρξιακό κενό, ενοχή, αίσθηση μοναξιάς κλπ. Στο διανοητικό-πνευματικό επίπεδο δημιουργείται μεγάλη απαισιοδοξία, αρνητικές σκέψεις που πολλαπλασιάζονται και γίνονται όλο και πιο έντονες, ανασφάλεια κλπ. Για τη διάγνωση μιας ασθένειας απαιτούνται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Το γεγονός, δηλαδή, ότι κάποιος αισθάνεται θλίψη ή απαισιοδοξία ή ανασφάλεια ή δυσθυμία, δεν εγγυάται ότι το άτομο αυτό έχει κατάθλιψη.

Η διάγνωση της κατάθλιψης είναι αρμοδιότητα του ειδικού, όχι της αξιολόγησης ενός υποτιθέμενου ειδικού τεστ σε κάποιο περιοδικό που αποφαίνεται: "...Εάν συγκεντρώσατε πάνω από 15 βαθμούς, έχετε κατάθλιψη!"

Εκτός αυτού, χρειάζεται η "διαφορική", όπως λέγεται, διάγνωση από τον ειδικό, γιατί μπορεί ένα άτομο να έχει κατάθλιψη χωρίς να παρουσιάζει κανένα από τα κλασικά συμπτώματα της κατάθλιψης. Ανάλογα με την αιτία που την προκάλεσε, η κατάθλιψη συνήθως ανήκει σε μία από τις δύο κατηγορίες: είναι εξωτερική ή εσωτερική.

Εμείς εδώ θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με την πρώτη κατηγορία. Αυτές οι καταθλιπτικές συμπεριφορές εκδηλώνονται εξ ορισμού με αφορμή εξωτερικά γεγονότα που συνέβησαν ενώ πιθανότατα προϋπήρχε μια εσωτερική διαταραχή.

Ποια είναι όμως αυτά τα εξωτερικά αίτια; Συναισθηματικές απογοητεύσεις, διαπροσωπικές συγκρούσεις, να σε βάζουν στο περιθώριο ή να σε απομονώνουν κάποια πρόσωπα, η συνταξιοδότηση, τα οικονομικά προβλήματα, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η αποτυχία στο γάμο, κλπ.

Καθώς όμως οι καταστάσεις που αναφέραμε παραπάνω δεν έχουν την ίδια επίδραση σε όλα τα άτομα, αντιλαμβανόμαστε ότι εξωτερικά γεγονότα που συμβαίνουν άμεσα, δεν είναι επαρκή αίτια κατάθλιψης.

Τις περισσότερες φορές, ο εκλυτικός παράγοντας (το γεγονός που λειτουργεί ως αφορμή) έρχεται να προστεθεί σε άλλα γεγονότα που αφορούν τον ασθενή και δεν είναι τόσο περιστασιακά: μειωμένη ικανότητα διαχείρισης των ματαιώσεων, παθολογικοί φόβοι, παρατεταμένη ανησυχία, απαισιοδοξία, στρες, κοινωνική φοβία, τάση προς την απομόνωση και τη μοναξιά, εξαρτημένη προσωπικότητα, έντονη νοσταλγία του παρελθόντος, έμμονες ιδέες και, βέβαια, παθολογικό πένθος.

Οι καταθλιπτικοί έχουν την τάση να διαστρεβλώνουν τα γεγονότα και να παρερμηνεύουν ό,τι συμβαίνει θεωρώντας το προσωπική αποτυχία. Υπερβάλλουν, γενικεύουν, και κάνουν συχνά αρνητικές προβλέψεις για το μέλλον.

Η γνώση των αιτίων που την προκάλεσαν, μπορεί να βοηθήσει ένα καταθλιπτικό ασθενή να βγει από την κατάθλιψη, ή κάποιον που δεν είναι ασθενής να προστατεύσει τον εαυτό του από την εισβολή της. Το κλειδί για τη λύση του προβλήματος βρίσκεται στο επίπεδο κατανόησης και, συνεπώς, αλλαγής του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει κανείς τα βιώματα αυτά. Να καταφέρει δηλαδή, να μετακινηθεί λίγο από το σημείο που βρίσκεται.

Αν μπορέσει το καταθλιπτικό άτομο να αποκτήσει καλύτερη ιδέα για τον εαυτό του, για τον κόσμο και τις ίδιες του τις σκέψεις, αν δεν ξεχνάει να ασκεί κάποια φυσική δραστηριότητα, αν επιδιώκει την επικοινωνία με πιο αισιόδοξα άτομα και τα ακούει προσεκτικά, αν ακούει Μότσαρτ, αν παρακολουθεί μαθήματα, αν αναπτύξει τη δημιουργικότητα του και προσπαθήσει να είναι πιο χρήσιμο στην κοινωνία στην οποία ανήκει, μπορούμε να πούμε χωρίς αμφιβολία ότι έχει βελτιώσει την πρόγνωση για την εξέλιξη της αρρώστιας του και, τελικά, ότι έχει βελτιώσει το μέλλον του.

 

Χόρχε Μπουκάι

Ένστικτο Αυτοσυντήρησης: Το Πραγματικό Εγώ του Ανθρώπου

Ένα από τα βασικότερα ένστικτα του ανθρώπου είναι το αυτό του να ζήσει, το ονομαζόμενο ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Ποια είναι όμως τα βαθύτερα νοήματα αυτού του ενστίκτου;

Το συγκεκριμένο ένστικτο αν θέλουμε να δώσουμε αρχικά κάποιον όρο είναι η δύναμη – τάση του ανθρώπου να ζήσει ή να δώσει ζωή παραβιάζοντας πολλές φορές νόμους, ήθη, έθιμα και όποιος άλλος παράγοντας βρεθεί στο πέρασμα του.

Με ενστικτώδες κίνητρα είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να υπερκεράσει τους φόβους του. Ταυτόχρονα όμως κάνοντας πράξη αυτά τα κίνητρα δείχνει το πραγματικό του Εγώ με μόνο αποτέλεσμα να επιβιώσει.

Σύμφωνα με τον Άγγλο φιλόσοφο Τόμας Χομπς (1588 – 1679) κάθε άνθρωπος δεν έχει άλλη επιλογή εκτός του να συσσωρεύει δύναμη για να διασφαλίζει την αυτοσυντήρησή του, εξ αιτίας του φόβου ότι εάν δεν το κάνει ο ίδιος, θα το κάνει κάποιος άλλος, και έτσι θα βρεθεί στο έλεος του άλλου.

Η φύση βέβαια έχει κάνει τους ανθρώπους ίσους ως προς τις ικανότητες του σώματος και του νου, διότι και ο πιο αδύναμος έχει τη δύναμη να σκοτώσει τον δυνατότερο, είτε με δόλο είτε συνασπιζόμενος με άλλους.

 Οι διαφορές των ανθρώπων μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο διαμορφώνουν και διαφοροποιήσεις και στην δύναμη αυτών για επιβίωση αλλά και επιβολή της κυριαρχίας τους.

Από την άλλη μεριά όσο αυτό το ένστικτο αντικρούει σε νόμους της κοινωνίας θα συμφωνεί με τον Εγωισμό του ανθρώπου.

Με αυτόν τον τρόπο η ατομική ωφέλεια συμπίπτει με την ωφέλεια του συνόλου.

Ο αχαλίνωτος αυτός Εγωισμός του ανθρώπου πειθαρχεί κατά συνθήκες μόνο με την ανώτερη ρυθμιστική αρχή που πηγάζει από την φύση.

Πρέπει να αναφερθεί ότι η ηθική με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης δεν ταυτίζονται σε καμία περίπτωση.

 Αν παραβιαστεί η αυτοσυντήρηση του ανθρώπου και χτυπηθεί σε βαθύτατο βαθμό το Εγώ του, σύμφωνα με την δύναμη του μπορεί να κάνει πράξεις ανεξάρτητα αν είναι ηθικές ή όχι.

 Στην ουσία ο φόβος για επιβίωση και ζωή είναι που κάνουν το ένστικτο της αυτοσυντήρησης να εμφανίζεται.

Οι εμπειρίες και οι δυσκολίες μέσα στην καθημερινότητα είναι τα εφόδια μας στην πορεία που θα ακολουθήσουμε.

Ακολούθησε το Όνειρο

Τα όνειρα είναι τόσα πολλά στην ζωή μας είτε τα φανταζόμαστε είτε τα δημιουργεί το υποσυνείδητο μας. Αν και έχουν γραφτεί πολλά γι αυτά αξίζει μια ακόμα ιδιαίτερη αναφορά σε αυτά.

Τα όνειρα λοιπόν πρέπει να τα πραγματοποιούμε και να τα ζούμε είτε μας δίνουν χαρά είτε λύπη.

Είναι σε κάθε περίπτωση εμπειρίες της ζωής μας.

 Είναι πράξεις που θα μας κάνουν καλύτερους.

Είναι στιγμές που θα νοιώσουμε ανάμεικτα συναισθήματα αρνητικά ή θετικά.

Είναι κομμάτια του εαυτού μας και ταυτόχρονα «ψηφίδες» της ψυχοσύνθεσης μας.

Δεν θα πρέπει να τα λησμονούμε ούτε να τα παραβλέπουμε, ακόμα και αν δεν είναι πραγματοποιήσιμα, γιατί με αυτά ανεβάζουμε τον πήχη καθημερινότητας μας ψηλότερα.

Δίνουμε στην ουσία στο εγώ μας να προχωρήσει, να υπερβεί και να αντιμετωπίζει τις αντικειμενικές δυσκολίες που θα προκύψουν.

 Τα όνειρα είναι δικά μας.. αρκεί να πάρουμε την απόφαση να ονειρευτούμε και να τα κάνουμε πράξη, ακόμα και αν ξεπερνούν την θεωρία της τρέλας.

Δεν έχετε παρά να ονειρευτείτε...

Θέλω κάτι να αλλάξω…

Μπορεί να είναι η λάθος εποχή που έχω γεννηθεί, μπορεί τα τωρινά δεδομένα να μην με βοηθούν να εκπληρώσω τα όνειρα μου, μπορεί το καθημερινό άγχος να με κυριεύει, μπορεί η απαισιοδοξία που διαφαίνεται στην κοινωνία σε ημερήσια βάση να με επηρεάζει αλλά όλα αυτά δε πρέπει σε καμία περίπτωση να με κάνουν να προσπαθήσω να τα αλλάξω.

Να αλλάξω το καθετί που με κάνει να οπισθοδρομώ, να μην εκπληρώνω τα όνειρα μου και στην τελική όλα αυτά που με κάνουν να μην ζω την κάθε στιγμή.

Και πώς να τα αλλάξω;

 Αρχίζοντας από τα πιο μικρά πράγματα πηγαίνοντας στα πιο ουσιώδη και μεγάλα.

Έχοντας πίστη και αυτοπεποίθηση στον εαυτό του ο καθένας μπορεί να αλλάξει τα πράγματα.

 Δεν αρκεί μόνο αυτό όμως, ούτε τα λόγια αλλά οι πράξεις.

 Πρέπει να αρχίσουμε να εμπιστευόμαστε και να αγαπήσουμε αληθινά ο ένας τον άλλον.

Να εκτιμήσουμε τα απλά και να δίνουμε την μάχη καθημερινά για την αλλαγή του τοπίου που μας έχουν διαμορφώσει οι προηγούμενες γενιές.

Το χρωστάμε στους εαυτούς μας και στις επόμενες γενιές που θα έρθουν.

Έχουμε την δύναμη και αυτή την δύναμη πρέπει να την κάνουμε πράξη σε κάθε στάδιο της ζωής.

Πιστεύω όλοι θέλουμε να αλλάξουμε το σημερινό σκηνικό της διαμορφώμενης ζωής μας ή έστω κάτι από αυτό και μπορούμε.

 Αρκεί να πάρουμε την απόφαση και να ρισκάρουμε.

Η στιγμή

Έφερε στο μυαλό του την εικόνα του κοριτσιού που ήταν προσκολλημένο πάνω του με μάτια γεμάτα εμπιστοσύνη και πίστη σ’ αυτόν, που πίστευε πως δεν την άξιζε. Αντί να την βλέπει σαν το όμορφο δεκαεξάχρονο κορίτσι που ήταν τώρα, τη θυμόταν ακόμη σαν ένα αθώο και ευάλωτο κοριτσάκι. Πάντοτε τη θεωρούσε ενόχληση. Πάντα θα χρειαζόταν να κάνει babysitting για την αδελφή του ή να την αφήσει με το αυτοκίνητο σε κάποιο φιλικό σπίτι. Οι ευθύνες για το μεγάλωμά της τον συνέθλιβαν. Μερικές φορές την μισούσε γι’ αυτό, για το ότι του είχε γίνει βάρος. Είχε τη δική του ζωή, είχε τον εαυτό του να σκεφτεί, όταν αυτή ήρθε στο σπίτι από το μαιευτήριο τυλιγμένη σε μια ροζ κουβέρτα, με τα μικροσκοπικά της ποδαράκια να προεξέχουν. Είχε τη δική του δεκαεξάχρονη ζωή και μια μικρότερη αδελφή ήταν ένας αστάθμητος παράγοντας, που δεν ήθελε να συνυπολογίσει.
Ωστόσο, εκείνο το βράδυ άλλαξε τα πάντα…

 «Ανέβασε την ένταση» κάποιος φώναξε γελώντας, και ο οικοδεσπότης ανταποκρίθηκε άμεσα. Ήταν το πάρτυ γενεθλίων ενός φίλου. Έκλεινε τα δεκαέξι του χρόνια. Όλοι χόρευαν, έτρωγαν ή φλυαρούσαν. Μια εορταστική διάθεση πλανιόταν στον αέρα. Κλείνοντας τα δεκάξι ήταν ένα μεγάλο ορόσημο και όλοι οι φίλοι είχαν συγκεντρωθεί για να γιορτάσουν με χαρά εκείνη την ημέρα που σηματοδοτούσε την ανάπτυξη και την ωριμότητα ενός νεαρού εφήβου. Ήταν ένα πάρτυ που όλοι είχαν ανάγκη, για να ξεφύγουν για λίγο από τη μονότονη ρουτίνα του σχολείου. Όλοι ήθελαν να αποφορτιστούν, να αποτινάξουν από πάνω τους το άγχος των προηγούμενων μηνών. Οι εξετάσεις είχαν τελειώσει και ήταν η τέλεια ευκαιρία να ξεδώσουν. Ο ενθουσιασμός ήταν μεταδοτικός και εξαπλωνόταν γρήγορα, σαν πυρκαγιά που εξαπλώνεται με τον αέρα.

Εκείνη χόρευε μέσα στο πλήθος. Μπορούσε να αισθανθεί την δυνατή, ξεσηκωτική μουσική να κυλά μέσα από το δέρμα της, να διαποτίζει κάθε εκατοστό του κορμιού της και να ζεσταίνει την καρδιά της. Ένιωσε το ρυθμό της μουσικής να την διαπερνά και ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά της. Η μουσική κυλούσε στις φλέβες της και τα φώτα ήταν σχεδόν υπνωτιστικά. Η αδρεναλίνη ξεχύθηκε στο αίμα της και ένιωσε πραγματικά ευτυχισμένη, ξεχνώντας τις τελευταίες δυσάρεστες εβδομάδες εξαιτίας των συνεχών καυγάδων με τον κηδεμόνα - αδελφό της. Συνέχισε να χορεύει με τους φίλους της ευτυχισμένη, κάνοντας αστεία, φωνάζοντας πάνω από την εκκωφαντική μουσική για να την ακούσουν. Δικαιολογήθηκε για μια στιγμή και κατευθύνθηκε προς το μπάνιο, στον επάνω όροφο. Το φως στο διάδρομο που οδηγούσε από τις σκάλες στο μπάνιο ήταν πολύ λίγο.

Ξαφνικά, από το πουθενά, δυνατά χέρια τυλίχθηκαν γύρω της. Χαχάνισε, νομίζοντας πως ήταν ο αδελφός της που της έκανε πλάκα και στριφογύρισε παιχνιδιάρικα προσπαθώντας να ξεφύγει, αλλά τα χέρια την έσφιξαν δυσάρεστα και τότε κατάλαβε ότι δεν ήταν αυτός που νόμιζε. Πήδηξε μακριά φοβισμένη. Μια δυνατή μυρωδιά αναδυόταν από τα ρούχα του άνδρα, την κοφτή ανάσα του και το αναψοκοκκινισμένο πρόσωπό του. Αλκοόλ. Το αίμα της πάγωσε και προσπάθησε να τρέξει μακριά. Αυτό τον εξόργισε. Όρμησε πάνω της, σέρνοντάς την πίσω, καθώς εκείνη χτυπούσε στον αέρα τα χέρια της με απόγνωση.

Ούρλιαζε, αλλά η μουσική ήταν πολύ δυνατά για να μπορέσει ο οποιοσδήποτε να την ακούσει. Ο μεθυσμένος την έσυρε μέσα στο σκοτεινό μπάνιο. Ούρλιαξε και πάλι. Της έκλεισε το στόμα με το ένα του χέρι, ενώ με το άλλο την κρατούσε, τραβώντας την. Τώρα ήταν η μόνη της ελπίδα. Εξαιτίας του αλκοόλ δεν είχε καλή ισορροπία κι αυτό της έδινε πλεονέκτημα. Κινήθηκε προς τα πίσω και με μια αστραπιαία κίνηση πήδηξε επάνω συνθλίβοντας τη μύτη του με το πίσω μέρος του κεφαλιού της και στη συνέχεια προσγειώθηκε στα πόδια του. Αυτό πόνεσε. Τρέκλισε προς τα πίσω ζαλισμένος. Ήταν η στιγμή που περίμενε. Έτρεξε κατευθείαν έξω στο πάρτυ κι εκείνος την ακολούθησε επιφυλακτικά.

Όρμησε λαχανιασμένη στην αγκαλιά του αδελφού της, ρίχνοντας φοβισμένες ματιές προς το διάδρομο. Παρατηρώντας την έκφρασή της, ζήτησε να μάθει τι συμβαίνει. Καθώς του εξηγούσε ακατάπαυστα και με όλες τις λεπτομέρειες, έβλεπε τα χαρακτηριστικά του προσώπου του να σκληραίνουν. Κάρφωσε τον άνδρα με το βλέμμα του, ανατριχιάζοντας στη σκέψη του τι θα μπορούσε να είχε συμβεί στην αδελφή του, αν εκείνη δεν είχε προλάβει να του ξεφύγει.

Το φως χτύπησε το πρόσωπο του άνδρα και η ανάσα και των δύο κόπηκε, καθώς τον αναγνώρισαν. Ένας παλιός φίλος. Ένας ξεχασμένος φίλος. Ένα άτομο που ο ίδιος είχε ξεκόψει προ πολλού, εξαιτίας των καταστροφικών συνηθειών του. Τώρα φαινόταν ξεκάθαρα πως είχε γίνει αλκοολικός και ενδεχομένως και κάτι χειρότερο. Ο κόσμος γύρω τους άρχισε να συνειδητοποιεί ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, βλέποντας τους δύο άνδρες να στέκονται ο ένας απέναντι από τον άλλον, παρά το γεγονός ότι δεν μπορούσαν να ακούσουν τίποτα από όσα συνέβαιναν, εξαιτίας του μπάσου που κατέπνιγε κάθε άλλον ήχο. Η ένταση στη γλώσσα του σώματος και οι σφιγμένες γροθιές έκαναν τον καυγά να φαίνεται αναπόφευκτος και η ένταση της μουσικής μειώθηκε αμέσως. Έκανε ένα βήμα προς τα εμπρός, μετά ένα άλλο και η αγωνία κορυφώθηκε όταν ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με τον μεθυσμένο. Το κάθε βήμα του φαινόταν αλλόκοτο, αφύσικο. Μια αίσθηση ανησυχίας εξαπλώθηκε στην ομήγυρη και το αμήχανο γελάκι που είχε δραπετεύσει από μερικά χείλη έσβησε αμέσως. Η πραγματικότητα προσγειώθηκε με μια δυνατή γροθιά στο πρόσωπο του μεθυσμένου, καθώς όλοι κρατούσαν την ανάσα τους. Η ατμόσφαιρα πάγωσε, όπως και τα πρόσωπα των παρευρισκομένων που κοιτούσαν το συμβάν σοκαρισμένοι.

Ο μεθυσμένος έπεσε στο πάτωμα βογκώντας από τον πόνο και ο αδελφός, παραμερίζοντάς τον με το πόδι, πέρασε από πάνω του κρατώντας σφιχτά δίπλα του την αδελφή του. Εκείνη άρχισε να κλαίει. Προσπάθησε να την παρηγορήσει, αλλά τα νεύρα του ήταν τεντωμένα σε οριακό σημείο. Κάλεσε την αστυνομία, η οποία ανέκρινε εκείνον, την αδελφή του και όσους παρευρίσκονταν στο πάρτυ. Κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να κρατήσει τη φωνή του υπό έλεγχο. Αφού οι τυπικές διαδικασίες ολοκληρώθηκαν και ο μεθυσμένος συνελήφθη, ο νεαρός άνδρας και η αδελφή του άφησαν πίσω τους τα συντρίμμια ενός πάρτυ και ανέβηκαν στη μηχανή του για να γυρίσουν σπίτι...

Καθώς οδηγούσε, συνειδητοποίησε ότι τελικά την αγαπούσε και ότι θα έκανε τα πάντα για να την προστατεύσει, θα θυσίαζε οτιδήποτε για να την κρατήσει ασφαλή. Απόρησε με τον εαυτό του για το πώς ένα σχεδόν καταστροφικό γεγονός μπόρεσε να του ξυπνήσει συναισθήματα των οποίων την ύπαρξη αγνοούσε ολοκληρωτικά. Μετάνιωσε βαθιά όταν σκέφτηκε πόσο λίγες φορές εκτίμησε την αδελφή που είχε. Ορκίστηκε να της λέει πιο συχνά ότι την αγαπούσε. Υποσχέθηκε στον εαυτό του ότι θα της αφιερώνει περισσότερο χρόνο. Όλα αυτά τα πρωτόγνωρα για εκείνον συναισθήματα αναμειγνύονταν τώρα με οργή και μίσος για το τέρας που μπορεί να κρύβει μέσα του ένας άνθρωπος. Συγκεντρώθηκε στο να μην ξαναχάσει την ψυχραιμία του. Προσπάθησε να καταπνίξει το θυμό του και να επανακτήσει την αυτοκυριαρχία του. Πολύ αργά… Δεν είδε τα λάδια στο δρόμο, οι ρόδες ντελαπάρησαν και η μηχανή βγήκε εκτός ελέγχου. Τα φρένα αχρηστεύτηκαν, ενώ εκείνος κατέβαλε όλες τις σωματικές του δυνάμεις προσπαθώντας να κρατήσει τη μηχανή σε μια ισορροπία.
Σε εκείνα τα λίγα τελευταία χαοτικά δευτερόλεπτα, ο χρόνος έμοιαζε να παγώνει. Αναλογίστηκε χιλιάδες πράγματα μέσα σε μια στιγμή. Μεταξύ άλλων και την ιδέα του θανάτου. Θυμήθηκε πόσες φορές είχε διαβάσει για το πώς οι εικόνες του παρελθόντος περνούν διαδοχικά από τα μάτια των ανθρώπων που έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με το θάνατο. Νόμιζε ότι πρόκειται για στερεότυπο, τώρα όμως ήξερε. Οι εικόνες δεν έρχονταν απρόθυμα, οι αναμνήσεις δεν τον πονούσαν. Αντίθετα, τις αναζητούσε. Ήθελε να ανακαλέσει στη μνήμη του όλες τις στιγμές που ήταν υγιής και ζωντανός. Ήθελε να σταματήσει το χρόνο στην πρώτη φορά που αντίκρυσε την αδελφή του στην αγκαλιά της μητέρας τους, τυλιγμένη με την μικρή μωρουδιακή κουβέρτα. Ή τότε που έπρεπε να την αφήσει στο εμπορικό κέντρο για να συναντηθεί με την παρέα της. Ήθελε να βρει το χρόνο για να της πει ότι την αγαπούσε. Ένιωθε ότι είχε ήδη σπαταλήσει αρκετό, με την άτεγκτη και ασυγκίνητη στάση του. Ήξερε ότι εκείνη άξιζε περισσότερα από όσα είχε πάρει και μετάνιωνε χίλιες φορές για αυτό. Καθώς και για το ότι δεν ήταν συγκεντρωμένος στο δρόμο. Η συνειδητοποίηση του ότι θα έφταναν ασφαλείς στο σπίτι αν εκείνος είχε εστιάσει την προσοχή του στο δρόμο και δεν είχε αφήσει τα συναισθήματά του να τον παρασύρουν, έσπασε την καρδιά του σε χιλιάδες κομματάκια.
Χρειαζόταν περισσότερο χρόνο, αλλά τα λίγα τελευταία δευτερόλεπτα στα οποία απεγνωσμένα προσπαθούσε να γαντζωθεί ξέφυγαν βίαια από τα χέρια του καθώς εκσφενδονίστηκαν και οι δύο από τη μηχανή τη στιγμή που ο μπροστινός τροχός χτύπησε στο πεζοδρόμιο. Προσέκρουσαν στο έδαφος. Χτύπησε στο κεφάλι και αυτομάτως ένιωσε τις αισθήσεις του να τον εγκαταλείπουν, αλλά πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις για να κρατήσει τα μάτια του ανοικτά και έψαξε για τη φωνή του. Ήθελε να ουρλιάξει «Σ’ ΑΓΑΠΩ» και να βεβαιωθεί ότι ήταν καλά… αλλά η στιγμή είχε περάσει.

Τα 45 πράγματα που μου έμαθε η ζωή!

 Συγγραφέας του παρακάτω κειμένου είναι μια ηλικιωμένη σήμερα γυναίκα, πρώην δημοσιογράφος από το Κλίβελαντ του Οχάιο.  

Η Ρεγγίνα Μπρετ έγραψε με αφορμή τα γενέθλιά της: «Για να γιορτάσω τα γενέθλιά μου, έγραψα κάποτε στη στήλη μου στην εφημερίδα, τα 45 πράγματα που μου έμαθε η ζωή. Ήταν το πιο πετυχημένο άρθρο που έγραψα ποτέ».

Ας τα δούμε αναλυτικά...

1. Η ζωή δεν είναι δίκαιη, αλλά ακόμα κι έτσι είναι ωραία.

2. Όταν αμφιβάλλεις για κάτι, απλά κάνε το επόμενο μικρότερο βήμα.

3. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να χάνεις χρόνο μισώντας τον οποιονδήποτε.

4. Αν αρρωστήσεις, δε θα σε κοιτάξει η δουλειά σου. Θα σε κοιτάξουν οι φίλοι και η οικογένειά σου. Μη χάνεσαι.

5. Πλήρωνε τις πιστωτικές σου κάθε μήνα.

6. Δε χρειάζεται να κερδίζεις σε κάθε διαφωνία. Συμφώνησε με το να διαφωνείς.

7. Κλάψε παρέα με κάποιον. Είναι πιο εύκολο να συνέλθεις απ' το να κλαις μόνος.

8. Δεν πειράζει να θυμώνεις.

9. Βάζε στην άκρη για τη σύνταξή σου από τον πρώτο σου μισθό.

10. Απέναντι στη σοκολάτα κάθε αντίσταση είναι μάταιη.

11. Συμφιλιώσου με το παρελθόν σου για να μην καταστρέφει το παρόν σου.

12. Δεν πειράζει αν σε δουν τα παιδιά σου να κλαις. Άφησέ τα να το κάνουν.

13. Μην συγκρίνεις τη ζωή σου με των άλλων. Δεν έχεις ιδέα τι νόημα μπορεί να έχει το δικό τους το ταξίδι.

14. Αν μια σχέση πρέπει να κρατιέται μυστική, τότε δεν πρέπει να την κρατάς εσύ.

15. Τα πάντα μπορεί να αλλάξουν μ' ένα ανοιγοκλείσιμο των ματιών. Αλλά μην ανησυχείς. Ο Θεός δεν τρεμοπαίζει τα βλέφαρά του.

16. Πάρε μια βαθιά ανάσα. Ηρεμεί το μυαλό.

17. Ξεφορτώσου ό,τι δεν είναι χρήσιμο, όμορφο ή γεμάτο χαρά.

18. Ό,τι δε σε σκοτώνει πράγματι σε κάνει δυνατότερο.

19. Ποτέ δεν είναι αργά για να έχεις μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Αλλά τη δεύτερη φορά εξαρτάται από σένα.

20. Όταν είναι να κυνηγήσεις αυτά που αγαπάς στη ζωή, μη δεχτείς ποτέ το όχι.

21. Άναψε τα κεριά, στρώσε τα καλά σεντόνια, φόρεσε τα ακριβά εσώρουχα. Μην τα φυλάς για ειδικές περιπτώσεις. Κάθε μέρα είναι ειδική περίπτωση.

22. Προετοιμάσου για όλα. Και μετά ακολούθησε το ρεύμα.

23. Γίνε εκκεντρικός τώρα. Μην περιμένεις να πάρεις σύνταξη για να φορέσεις μοβ χρώμα!

24. To πιο σημαντικό σεξουαλικό όργανο είναι το μυαλό. 25. Σε κάθε αποκαλούμενη «καταστροφή» σκέψου: «Σε 5 χρόνια, αυτό θα έχει καμία σημασία;».

26. Πάντα να επιλέγεις τη ζωή.

27. Συγχώρησε σε όλους τα πάντα.

28. Το τι πιστεύουν οι άλλοι για σένα, δεν είναι δική σου δουλειά.

29. Ο χρόνος θεραπεύει σχεδόν τα πάντα. Δώσε χρόνο στο χρόνο.

30. Όσο καλή ή κακή κι αν είναι μια κατάσταση, θα αλλάξει.

31. Μην παίρνεις τον εαυτό σου τόσο στα σοβαρά. Κανείς άλλος δεν το κάνει.

32. Πίστευε στα θαύματα.

33. Ο Θεός σ' αγαπάει επειδή είσαι αυτός που είσαι, όχι για κάτι που έκανες ή δεν έκανες.

34. Μην παρακολουθείς τη ζωή. Βγες μπροστά και εκμεταλλεύσου την πλήρως τώρα.

35. Το να γερνάς είναι καλύτερο από την εναλλακτική λύση: να πεθαίνεις νέος.

36. Τα παιδιά σου θα ζήσουν μόνο μία παιδική ζωή.

37. Το μόνο που έχει σημασία τελικά είναι ό,τι αγάπησες.

38. Βγες έξω κάθε μέρα. Τα θαύματα παραμονεύουν παντού.

39. Αν όλοι ρίχναμε τα προβλήματά μας σε ένα σωρό δίπλα- δίπλα, θα αρπάζαμε τα δικά μας πίσω.

40. Η ζήλια είναι χάσιμο χρόνου. Έχεις ήδη όλα όσα χρειάζεσαι.

41. Τα καλύτερα έπονται.

42. Ό,τι διάθεση και να έχεις, σήκω, ντύσου και πήγαινε εκεί που έχεις να πας.

43. Να ενδίδεις.

44. Η ζωή δεν είναι τυλιγμένη με κορδέλα, δεν παύει όμως να είναι δώρο.

45. Κανείς δεν είναι υπεύθυνος για την ευτυχία σου παρά μόνο εσύ.

Ιστορία μιας πέτρας

«Ό,τι κι αν κάνεις, μικρό ή μεγάλο, να το κάνεις με την ψυχή σου». Αυτό έλεγε πάντα ο Μαθιός στον καφενέ που σταματούσε να πιει ένα δροσερό νερό, πριν πάρει τη ρούγα για τις πάνω γειτονιές. Σχεδόν αμούστακο παλικαράκι ήταν κι οι χωριανοί γέλαγαν μαζί του. Τον θωρούσαν για αλαφροΐσκιωτο. Αλλά αυτόν καθόλου δεν τον έμελλε για όσα του καταμαρτυρούσαν. Χαμογέλαγε με καλοσύνη κι έπαιρνε σε λίγο τον δρόμο του, σίγουρος για τα λεγόμενά του, αφού ο λογισμός του, έτσι τον ορμήνευε.
Πραματευτής ήτανε. Γυρνούσε από μέρος σε μέρος κι από χωριό σε χωριό, διάβαινε τους μαχαλάδες και διαλαλούσε την πραμάτεια του. Χτένες και καθρεφτάκια και κορδέλες για τα μαλλιά σε όλα τα χρώματα. Μέχρι και κοκκινάδι για τα μάγουλα, αλλά και μύρα για το σώμα κι αρώματα της Ανατολής. Ό,τι μπορούσε να ποθήσει η νιόπαντρη κυρά αλλά και κάθε νεαρό κορίτσι. Μαζεύονταν όλες γύρω του, κοίταγαν, δοκίμαζαν, παζάρευαν. Κι αυτός δεν έχανε ευκαιρία να τις παινεύει, αλλά και να κάνει τα σκόντα του στα παρακάλια τους. Γιατί δεν τον ένοιαζε τόσο το κέρδος. Του αρκούσε να βγάζει όσο να περνάει- ίσα για λίγο ψωμί και μια χούφτα ελιές. Φτάνει που ΄βλεπε τη λάμψη στα μάτια όλων αυτών των θηλυκών, όταν αποκτούσαν την κόκκινη μεταξωτή κορδέλα ή το ντυμένο με ασήμι καθρεφτάκι ή το κοκαλάκι από ταρταρούγα. Κι ήταν κι αυτό ένα απ’ όσα είχε στο νου του, όταν έλεγε να κάνεις κάτι με την ψυχή σου.

Κανείς δεν ήξερε ακριβώς από πού κρατούσε η σκούφια του. Κάθε που τον ρώταγαν, απαντούσε αόριστα πως γεννήθηκε κάπου βόρεια κι έφυγε μικρός απ’ το χωριό του σε μιαν ακόμη επιδρομή των Τούρκων, απ’ όπου λίγοι γλύτωσαν ζωντανοί. Και μεγάλωσε από τόπο σε τόπο, δουλεύοντας στα χωράφια ή στους στάβλους, μέχρι να βρει το επάγγελμα που του ταίριαζε καλύτερα. Αυτό του γυρολόγου, καθώς τον μάγευε να ταξιδεύει και να γεμίζει συνέχεια το μυαλό του με καινούριες εικόνες και νέες γνωριμίες. Αλλά κυρίως, τον μάγευε να βλέπει τους ανθρώπους χαρούμενους, να γελούν τα μάτια τους, ακόμη κι αν αυτό που τους έδωσε τόση χαρά ήταν ένα τόσο δα μικρό στολιδάκι.
Στην αρχή περνούσε κάθε τρεις ή τέσσερις μήνες. Μέχρι που μια μέρα η ψυχοκόρη, η Τασούλα, βγήκε να ψωνίσει για την κυρά της. Ο Μαθιός θαμπώθηκε από την ομορφιά της. Ένα άγουρο, σαν λιγνό κλαράκι, κοριτσάκι ήταν, αλλά στα μεγάλα πράσινα μάτια της, εκείνος είδε όλη την γλύκα του κόσμου. Κι από τότε, πού τον έχανες, πού τον έβρισκες, όλο σ’ αυτά τα μέρη γυρόφερνε. Αλλά κι εκείνη, μόλις τον άκουγε απ’ έξω, κρυβόταν πίσω απ’ την κουρτίνα και τον κοιτούσε, βρέχοντας συνέχεια με κρύο νερό τα μάγουλά της που πυράκτωναν. Κι όλο έβρισκε κάποια δικαιολογία για να βγει λίγο στην αυλή, μόλις αραίωναν οι πελάτισσες γύρω του.
Κι όταν επιτέλους τα λόγια μεταξύ τους ανέβηκαν απ’ την καρδιά στα χείλη, κυρά κι αρχόντισσα της έταξε να την κάνει, φτάνει λίγο να τον περίμενε. Κι αυτή τον πίστεψε και συμφώνησε. Πέντε χρόνια πέρασαν κι αυτός, πιστός στα λόγια του, πέρναγε και ξαναπέρναγε κι ανανέωνε τους όρκους του. Κι αυτή, με τη σειρά της, απέρριπτε κάθε προξενιό. Όταν έφτασ’ ο καιρός και πήγε πια να την ζητήσει απ’ τ’ αφεντικά της, όλοι έμειναν άλαλοι. Κανένας δεν είχε πάρει χαμπάρι πως είχε κτίσει, με τα ίδια του τα χέρια, πέτρα την πέτρα, στο διπλανό χωριό, ένα σπιτικό για την Τασούλα του.
Ο Μαθιός, το ’πε και το ’κανε. Έκανε την Τασούλα του κυρά κι αρχόντισσα. Το σπίτι τους, τα είχε όλα. Και νυφική κάμαρη, και σάλα με τζάκι και κτιστό καναπέ, μέχρι και μαγειρειό. Αλλά και τα προικιά του, ήταν μέσα. Σεντόνια και φλοκάτες και παπλώματα και σινιά και τεντζερέδες. Και στο κατώι, νεαρές πουλάδες κι ένα κοκόρι, αλλά και μια μικρή κατσικούλα. Και πίσω από το σπίτι, δύο μεγάλες καρυδιές να ρίχνουν τον ίσκιο τους και να τους θρέφουν με τους καρπούς τους.
Για λίγο καιρό μετά τον γάμο τους, έμενε η Τασούλα στο σπίτι κι ο Μαθιός συνέχιζε να γυρνάει στα χωριά, αλλά όλο και πιο κοντά κι όλο για λιγότερο καιρό, αλλά κι ελάττωσε τα σκόντα αφού είχε πια οικογένεια να θρέψει. Χωρίς όμως ποτέ να τα κόψει τελείως, αφού δεν του πήγαινε η καρδιά του. Αλλά μετά, ξεκίνησαν να ελευθερώσουν την Μακεδονία. Κι ο Μαθιός, από τους πρώτους κατατάχτηκε, αφού έτσι του μηνούσε η ψυχή του, για τα μέρη που γεννήθηκε. Και γύρισε πίσω νικητής. Κι έπειτα ήρθε ο μεγάλος πόλεμος. Κι έφυγε πάλι, αφήνοντας την Τασούλα έγκυο στον πρώτο τους γιό. Κι όταν γύρισε, τον βρήκε πια να μπουσουλάει.
Κι από τότε, το αποφάσισε. Τέρμα τα γυροβόλια, τέρμα και το εμπόριο. Δεν θα ξανάφευγε. Θα δούλευε πια στα χωράφια. Κι έτσι κι έκανε. Κι η ψυχή του πάλι ήταν χαρούμενη, αφού γελούσαν τα μάτια της γυναίκας του και του μικρού τους γιού. Κι όταν ήρθε στον κόσμο κι ο δεύτερος κι ο τρίτος, το σπιτικό τους ήταν πια γι’ αυτόν, το ακριβότερο παλάτι του κόσμου.
Κι έπειτα ήρθε ο επόμενος μεγάλος πόλεμος. Και να ’θελε ο Μαθιός να πάει να πολεμήσει, δεν τον έπαιρναν πια τα χρόνια. Κι απόμεινε μόνο να στείλει τους γιούς του. Ο μεγάλος, άφησε την τελευταία του πνοή στα βουνά της Αλβανίας. Οι άλλοι δύο γύρισαν για λίγο στο σπίτι κι έφυγαν μετά στην αντίσταση, αλλά σε άλλη πλευρά ο καθένας. Κι όταν ήρθε ο τρισκατάρατος αδελφοφάγος πόλεμος, κάτω από τις καρυδιές της αυλής, έστρεψαν τα όπλα ο ένας στον άλλο, με μάρτυρες τους γονείς τους.
Η καρδιά της Τασούλας δεν άντεξε. Κι έτσι, ο Μαθιός έθαψε και τους τρεις την άλλη μέρα στο μικρό κοιμητήρι του χωριού. Μήνες έκαναν να τον δουν. Από την βαριά μυρωδιά κατάλαβαν οι συγχωριανοί πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Κι άνοιξαν την πόρτα, για να τον βρούνε κρεμασμένο από το μεγάλο δοκάρι της σάλας. Φαίνεται, η ψυχή του δεν άντεχε άλλο να ζει, αφού δεν έβλεπε πουθενά πια χαμόγελο.
Κι απόμεινε αυτό το σπίτι μοναχό, να ρημάζει στο διάβα των χρόνων.
Γι’ αυτό σου λέω, φίλε μου, όποια πέτρα κι αν σηκώσεις στον τόπο μας, έχει κι από μία ιστορία να σου διηγηθεί. Αρκεί να έχεις τ’ αυτιά σου ανοιχτά, για να μπορέσεις να την ακούσεις.