ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Φιλίππου ἐπιστολή (1-5)

[1] Φίλιππος Ἀθηναίων τῇ βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ χαίρειν. Ἐπειδὴ πολλάκις μου πρέσβεις ἀποστείλαντος, ἵν᾽ ἐμμείνωμεν τοῖς ὅρκοις καὶ ταῖς ὁμολογίαις, οὐδεμίαν ἐποιεῖσθ᾽ ἐπιστροφήν, ᾤμην δεῖν πέμψαι πρὸς ὑμᾶς ὑπὲρ ὧν ἀδικεῖσθαι νομίζω. μὴ θαυμάσητε δὲ τὸ μῆκος τῆς ἐπιστολῆς· πολλῶν γὰρ ὑπαρχόντων ἐγκλημάτων ἀναγκαῖόν ἐστιν ὑπὲρ ἁπάντων δηλῶσαι καθαρῶς.

[2] Πρῶτον μὲν γὰρ Νικίου τοῦ κήρυκος ἁρπασθέντος ἐκ τῆς χώρας τῆς ἐμῆς, οὐχ ὅτι τοῖς παρανομοῦσιν ἐπετιμήσατε τὴν δίκην, ἀλλὰ τὸν ἀδικούμενον εἵρξατε δέκα μῆνας· ἃς δ᾽ ἔφερε παρ᾽ ἡμῶν ἐπιστολάς, ἀνέγνωτ᾽ ἐπὶ τοῦ βήματος. ἔπειτα Θασίων ὑποδεχομένων τὰς Βυζαντίων τριήρεις καὶ τῶν λῃστῶν τοὺς βουλομένους οὐδὲν ἐφροντίζετε, τῶν συνθηκῶν διαρρήδην λεγουσῶν πολεμίους εἶναι τοὺς ταῦτα ποιοῦντας.

[3] ἔτι τοίνυν περὶ τοὺς αὐτοὺς χρόνους Διοπείθης ἐμβαλὼν εἰς τὴν χώραν Κρωβύλην μὲν καὶ τὴν Τιρίστασιν ἐξηνδραποδίσατο, τὴν δὲ προσεχῆ Θρᾴκην ἐπόρθησε, τέλος δ᾽ εἰς τοῦτ᾽ ἦλθε παρανομίας ὥστ᾽ Ἀμφίλοχον ὑπὲρ τῶν αἰχμαλώτων ἐλθόντα πρεσβευτὴν συλλαβὼν καὶ τὰς ἐσχάτας ἀνάγκας ἐπιθεὶς ἀπελύτρωσε ταλάντων ἐννέα· καὶ ταῦτα τῷ δήμῳ συνδοκοῦντ᾽ ἐποίησεν.

[4] καίτοι τὸ παρανομεῖν εἰς κήρυκα καὶ πρέσβεις τοῖς ἄλλοις τε πᾶσιν ἀσεβὲς εἶναι δοκεῖ καὶ μάλισθ᾽ ὑμῖν· Μεγαρέων γοῦν Ἀνθεμόκριτον ἀνελόντων εἰς τοῦτ᾽ ἐλήλυθεν ὁ δῆμος ὥστε μυστηρίων μὲν εἶργον αὐτούς, ὑπομνήματα δὲ τῆς ἀδικίας ἔστησαν ἀνδριάντα πρὸ τῶν πυλῶν. καίτοι πῶς οὐ δεινόν, ἐφ᾽ οἷς παθόντες οὕτως ἐμισήσατε τοὺς δράσαντας, νῦν αὐτοὺς φαίνεσθαι ποιοῦντας;

[5] Καλλίας τοίνυν ὁ παρ᾽ ὑμῶν στρατηγὸς τὰς μὲν πόλεις τὰς ἐν τῷ Παγασίτῃ κόλπῳ κατοικουμένας ἔλαβεν ἁπάσας, ὑμῖν μὲν ἐνόρκους, ἐμοὶ δὲ συμμαχίδας οὔσας, τοὺς δ᾽ εἰς Μακεδονίαν πλέοντας ἐπώλει πάντας πολεμίους κρίνων· καὶ διὰ ταῦθ᾽ ὑμεῖς ἐπῃνεῖτ᾽ αὐτὸν ἐν τοῖς ψηφίσμασιν. ὥστ᾽ ἔγωγ᾽ ἀπορῶ τί ποτ᾽ ἔσται καινότερον, ἐὰν ὁμολογήσητέ μοι πολεμεῖν· καὶ γὰρ ὅτε φανερῶς διεφερόμεθα, λῃστὰς ἐξεπέμπετε καὶ τοὺς πλέοντας ὡς ἡμᾶς ἐπωλεῖτε, τοῖς ἐναντίοις ἐβοηθεῖτε, τὴν χώραν μου κακῶς ἐποιεῖτε.

***
[1] Ο Φίλιππος απευθύνει χαιρετισμό στη Βουλή και στον Δήμο των Αθηναίων.
Επειδή παρά την κατ᾽ επανάληψη εκ μέρους μου αποστολή πρέσβεων για τήρηση των όρκων και των συμφωνιών δεν δείξατε κανένα ενδιαφέρον (δεν έλαβα καμίαν απάντηση), έκρινα ότι έπρεπε να σας στείλω επιστολή σχετικά με τις αδικίες που πιστεύω ότι υφίσταμαι. Μην εκπλαγείτε με το μήκος της επιστολής, γιατί, αφού έχω πολλά παράπονα, είμαι αναγκασμένος να τα θέσω όλα καθαρά και ξάστερα.

[2] Πρώτα πρώτα, όταν απήχθη από τη χώρα μου ο Νικίας ο Κήρυκας, όχι μόνο δεν επιβάλατε την αρμόζουσα τιμωρία στους ενόχους, αλλ᾽ αντίθετα φυλακίσατε το θύμα για δέκα μήνες και διαβάσατε από το βήμα όσες επιστολές έφερε από εμένα. Στη συνέχεια, όταν οι Θάσιοι δέχονταν στα λιμάνια τους τις τριήρεις των Βυζαντίων και όσους από τους πειρατές ήθελαν να καταφύγουν εκεί, αδιαφορούσατε τελείως, μολονότι οι συνθήκες ορίζουν κατηγορηματικά να θεωρούνται εχθροί όσοι κάνουν τέτοια πράγματα.

[3] Ακόμη, την ίδια περίπου εποχή εισέβαλε στη χώρα μου ο Διοπείθης, εξανδραπόδισε τους κατοίκους της Κρωβύλης και της Τιρίστασης, και λεηλάτησε το γειτονικό μέρος της Θράκης. Τέλος, έφτασε σε τέτοιο σημείο περιφρόνησης του διεθνούς δικαίου, ώστε συνέλαβε τον Αμφίλοχο, που ήρθε να διαπραγματευθεί για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων, και, αφού του επέβαλε τα χειρότερα βασανιστήρια, τον απελευθέρωσε αντί εννέα ταλάντων· και μάλιστα προέβη σ᾽ αυτές τις ενέργειες με την έγκριση της Εκκλησίας του Δήμου.

[4] Και όμως η προσβολή προς το πρόσωπο του κήρυκα και των πρέσβεων θεωρείται ασέβεια από όλους τους ανθρώπους και προπάντων από σας, αν κρίνω από το γεγονός ότι, όταν οι Μεγαρείς σκότωσαν τον Ανθεμόκριτο, ο λαός έφτασε σε τέτοιο σημείο αγανάκτησης, ώστε τους απέκλειε από τις γιορτές των Μυστηρίων και έστησε ανδριάντα μπροστά στις πύλες της πόλης για να θυμίζει την εγκληματική πράξη τους. Αλήθεια, δεν είναι φοβερό να αποκαλύπτεστε ότι διαπράττετε οι ίδιοι τώρα αυτά για τα οποία μισήσατε τόσο πολύ τους δράστες, όταν τα θύματα ήσασταν εσείς;

[5] Εξάλλου, ο Καλλίας, ο στρατηγός σας, κατέλαβε όλες τις πόλεις στον Παγασητικό κόλπο, προστατευμένες με όρκο από σας και σύμμαχες με εμένα· ακόμη, όσοι ταξίδευαν ως έμποροι προς τη Μακεδονία, τους θεωρούσε όλους εχθρούς και τους πωλούσε στα σκλαβοπάζαρα. Και εσείς με τα ψηφίσματά σας τον επαινούσατε γι᾽ αυτές του τις ενέργειες. Είμαι περίεργος λοιπόν να δω τι το καινούργιο θα κάνετε, αν παραδεχτείτε ότι βρίσκεσθε σε πόλεμο μαζί μου· καθόσον, όσον καιρό βρισκόμασταν σε φανερή διαμάχη μεταξύ μας, στέλνατε πειρατές, πωλούσατε σε σκλαβοπάζαρα τους εμπόρους που ταξίδευαν σε μας, βοηθούσατε τους αντιπάλους μου και ερημώνατε τη χώρα μου.

Περί της γλωσσοπλαστικής δύναμης της ψυχής του ανθρώπου

Παρακολουθώντας τον άνθρωπο κατά το παρελθόν χιλιάδων χρόνων βρίσκουμε ότι πάντοτε (αείποτε) έχει τις ίδιες ιδιότητες· επομένως, αν κάποιος δεν θέλει να ερμηνεύει το άγνωστο με τη βοήθεια του αγνώστου, αλλά, σύμφωνα με την αληθινή επιστημονική αρχή, το άγνωστο δια του γνωστού, το παρελθόν και μακρινό δια του παρόντος (ενεστώτος) και του προσιτού στις αισθήσεις μας, είναι ανάγκη να συνομολογήσει ότι στη σημερινή ψυχή του ανθρώπου υπάρχουν οι ίδιες δυνάμεις, αυτές που άλλοτε οδήγησαν στη δημιουργία της γλώσσας· μάλιστα σήμερα οι δυνάμεις αυτές βρίσκονται περισσότερο ανεπτυγμένες από τότε, αφού αναπτύχθηκε ομολογουμένως ολόκληρη η φύση του ανθρώπου.

 

Ωστόσο, επιχειρώντας να κρίνουμε τα παρελθόντα και τα μακρινά σύμφωνα με τα κοντινά και τα τωρινά, σκοντάφτουμε αμέσως σε διαφορές που φαίνονται μεγάλες. Παρατηρείται, δηλαδή, ότι εμείς σήμερα δεν πλάθουμε συνήθως λέξεις από εντελώς νέο υλικό ή, όπως λέμε στη Γραμματική, δεν πλάθουμε ρίζες, αλλά μόνον λέξεις από ρίζες που υπάρχουν ήδη. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πρώτον ότι κληρονομήσαμε από τις παλαιότερες γενιές τόσο πλούσια κληρονομιά, ώστε οποιαδήποτε παράσταση έρθει στη συνείδησή μας πάντοτε σχεδόν βρίσκουμε λίγο ή πολύ εύκολα έτοιμο υλικό, δηλαδή κάποια συναφή ρίζα ή λέξη για να την εκφράσουμε.

 

Δεύτερον, ότι στ’ αλήθεια ενίοτε πλάθουμε νέο υλικό, έστω και σπανίως. Αυτό μας αναγκάζει να δεχτούμε το μεν ως μεθοδολογική ανάγκη, εκ των προτέρων, αφού, όπως είπαμε, πάντοτε η ανθρώπινη ψυχή έχει τις ίδιες δυνάμεις, το δε ως ιστορική ανάγκη, εκ των υστέρων, αφού σε οποιαδήποτε γλώσσα βρίσκουμε πολλές λέξεις που δεν έχουν τις αντίστοιχες τους σε άλλες γλώσσες, και φαίνεται πιθανόν ότι πλάστηκαν ειδικά σ’ αυτήν, πολύ αργότερα από τα χρόνια της γλωσσογονίας· πρβλ. τσακ! τσακίζω, τσακίσματα: πλατς! Πλατσαρίζω, πλατσαρίσματα κ.α. (Τα νέα πλάσματα έρχονται σε χρήση όχι ως γυμνές ρίζες, αλλά περιβεβλημένες με γνωστές και εύχρηστες καταλήξεις· αιτία τούτου είναι ότι επειδή ο συνολικός γλωσσικός θησαυρός είναι διακοσμημένος έτσι, δεν μας φαίνονται αρκούντως σαφείς και δηλωτικές όσες λέξεις στερούνται τούτων των κόσμων).

 

Αναμφιβόλως, από την εποχή που δημιουργήθηκαν οι καταλήξεις, κάθε νέο υλικό που εμφανιζόταν έπαιρνε αυτή τη μορφή (περιεβάλλετο)· πολλά στοιχεία που βρίσκουμε αναλύοντας τις λέξεις και τα ονομάζουμε ρίζες, αποδίδοντας σε αυτά τη μία ή την άλλη σημασία, στην πραγματικότητα ουδέποτε υπήρξαν πραγματικά, ούτε τα ίδια ούτε η σημασία τους· ομοίως λέγεται ενταμώνω, καλήν εντάμωσιν= συναντώ, συνάντησιν, και όμως η παραγωγή του εκ του «εν τω άμα» πείθει ότι ούτε ρίζα «ένταμ», ούτε κάποια σημασία της ήταν ποτέ σε χρήση. Πρβλ. και τους τύπους εμποδών-εμποδίζω-εμπόδιον-εμποδιστρός-μπόδιστρο κ.α., στους οποίους αναπτύχθηκε βαθμηδόν η έννοια του κωλύειν, αν και στην πραγματικότητα ούτε η πρόθεση εν, ούτε λέξη πους (= πόδι) περιέχουν τέτοια έννοια, ούτε υπήρξε ποτέ ρίζα εμπόδ-. Αυτά αρκούν για να δείξουν (διδάξουν) ότι στ’ αλήθεια κάθε μέρα (καθ’ εκάστην) και πλάθουμε και μεταπλάθουμε πολλά στοιχεία της γλώσσας μας και πολλάκις δίνουμε σε κάποια λέξη ή φράση νέα σημασία, νέο αίσθημα και τα σχετικά.

 

Ομοίως, όσα ειπώθηκαν είναι αρκετά για να δείξουν ότι η ανεύρεση των πρώτων λέξεων και τύπων, όπως και η αναζήτηση της πρώτης γένεσής τους, δεν μπορούν να βασίζονται στην ετυμολογική έρευνα, η οποία είναι παντελώς ανέφικτη για μας, αλλά απλώς στα πορίσματα, όσα προέκυψαν από την ιστορική εξέταση των γλωσσών και την ψυχολογία· αυτά μας δείχνουν τη συνάφεια και τα αίτια των γλωσσικών φαινομένων που παρατηρούνται στην ιστορία.

 

Σύμφωνα με τα προηγούμενα, αφού σήμερα ομολογείται απ’ όλου ότι, όπως η υπόλοιπη πλάση έτσι και ο άνθρωπος και όλα τα ανθρώπινα συν τω χρόνω αναπτύχθηκαν κι έγιναν τέτοια που είναι σήμερα, είναι φανερό πως και η γλώσσα του, ως προϊόν ανάπτυξης, οφείλει, όπως και το πνεύμα του, να συνδέεται στενά με τις αμέσως προηγούμενες βαθμίδες της και να εξαρτάται από αυτές, κατά τους νόμους της εξέλιξης. Άρα, δεν είναι δυνατόν να νοηθεί ότι γεννήθηκε ξαφνικά, όπως η Αθηνά από το κεφάλι του Δία. Προχωρώντας λογικά, είναι ανάγκη να παραδεχτούμε ότι και τα όρια μεταξύ της γλώσσας και της προηγούμενης άγλωσσης κατάστασης δεν μπορεί να είναι παντελώς ευδιάγνωστα και ακριβή· ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι κάποιος άνθρωπος ζούσε όλα τα χρόνια της αγλωσσίας και της πρώτης γλωσσικής δημιουργίας και παρακολουθούσε με προσοχή την εξέλιξη της γλώσσας, ουδέποτε θα μπορούσε να ορίσει από ποιο χρονικό σημείο και μετά ξεκίνησε η δημιουργία της. Αυτό θα καταστεί σαφές, αν έχουμε μπροστά στα μάτια μας τα εξής: πρώτον, τα γλωσσικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην ιστορία και τους νόμους που τα διέπουν, κι έπειτα την κατάσταση που προηγήθηκε αμέσως πριν από τη δημιουργία της γλώσσας· από την κατάσταση αυτή προήλθε η γλώσσα.

 

Εμείς σήμερα, θέλοντας να δηλώσουμε όσα θέλουμε να επισημάνουμε, μπορούμε να τα ονομάσουμε κατά τον ακόλουθο τρόπο: όπως είναι φανερό, έχοντας πάντοτε κάτι άλλο, μεσάζον και ονοματισμένο πρωτύτερα, αναζητούμε και βρίσκουμε κάποια σχέση, έστω και μακρινή (απώτατη), η οποία να συνδέει οπωσδήποτε το νυν ονομαζόμενον πράγμα με αυτό που είχε ονομαστεί νωρίτερα· και με βάση το γνωστό σε μας προηγούμενο όνομα καλούμε και αυτό που πρέπει να ονομαστεί σήμερα· αυτό το πετυχαίνουμε επεκτείνοντας απλώς τη χρήση ενός γνωστού ονόματος και στο πράγμα που πρέπει να ονομάσουμε τώρα ή περιορίζοντας και διακρίνοντας το με κάποια σύνθεση ή σχηματίζοντας κάποιο παράγωγο από αυτό κ.α. Έτσι λ.χ. οβολοί ονομάστηκαν κάποτε (το πάλαι) και τα μικρά νομίσματα, επειδή το σχήμα τους έμοιαζε με οβολό· δηλαδή, προκειμένου να ονομαστούν τα πρώτα νομίσματα που κόπηκαν τότε, παρατηρήθηκε ότι έμοιαζαν και είχαν κάποια σχέση προς τους ονομαζόμενους ήδη οβολούς (τις σούβλες)· αυτοί υπήρξαν το μεσάζον, κι έδωσαν τ’ όνομά τους και σε άλλα παρόμοια νομίσματα που εμφανίστηκαν· η ύλη από την οποία κατασκευάστηκαν, η αξία και η χρήση τους δεν ελήφθησαν υπ’ όψιν από τους ονοματοθέτες εκείνους, απλώς παρατήρησαν το σχήμα.

 

Όταν χτίζονταν τα Προπύλαια της Ακρόπολης, ένας άριστος τεχνίτης, καλούμενος Σπλαχνόπτης, κατέπεσε από μεγάλο ύψος και χτύπησε άσχημα· αλλά τη νύχτα εκείνη εμφανίστηκε στον ύπνο (κατ’ όναρ) του Περικλή η Παρθένος Αθηνά και παρήγγειλε να τον θεραπεύσουν χρησιμοποιώντας ένα βοτάνι που τους υπέδειξε· αυτό έγινε και ο άνθρωπος θεραπεύτηκε· το βοτάνι που ανέφερε η Παρθένος ονομάστηκε από την ίδια Παρθένιο και μέχρι σήμερα λέγεται σε πολλά μέρη Παρθενούδι· το ίδιο φυτό στην Κρήτη ονομάστηκε σκαρολάχανον, επειδή παρατηρήθηκε ότι είναι χρήσιμο στην αλιεία των σκάρων· γι’ αυτό συνδέθηκε η γενική ονομασία του λάχανου με τον σκάρο, αφού χρησίμευε για το ψάρεμά του· ὄρνις από το ὄρνῡμι σημαίνει το ζώο που ὄρνυται (εις ύψος) με τα φτερά του· επειδή λοιπόν οι μάντεις έκαναν τις μαντείες τους παρατηρώντας τους ὄρνιθας αυτούς, τ’ όνομά τους επεκτάθηκε και στις μαντείες· γι’ αυτό λέγεται «δέχου τον άνδρα και τον ὄρνιν του Θεού», και πλάστηκε ρήμα ορνιθεύμαι (=μαντεύομαι), και όνομα ευορνιθία, εύορνις, δύσορνις κ.λ.π.

 

Άρα, προκειμένου να ονομαστεί κάτι σήμερα, είναι πάντοτε αναγκαίο να παρατηρηθεί κάποια σχέση του πράγματος προς κάτι άλλο, που είχε ονομαστεί πρωτύτερα· αλλιώς, όχι μόνον αυτός που ακούει δεν καταλαβαίνει τίποτα, αλλά και στην ψυχή του ομιλητή (του λέγοντος) δεν γεννιέται τέτοια ονομασία.

 

Όμως, πριν από τη δημιουργία της γλώσσας, δεν υπήρχαν ασφαλώς πράγματα ονοματισμένα, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως μεσάζοντα. Επομένως, είναι αναγκαίο να δεχθούμε (ομολογήσωμεν) ότι κατά τους χρόνους εκείνους υπήρχε άμεση σχέση, αδιαμεσολάβητη, μεταξύ των πρώτων δηλούντων και κάποιων πραγμάτων ή παραστάσεων που δηλώνονταν (δηλουμένων). Επιπροσθέτως, εμείς γνωρίζουμε από μακρά πείρα, επειδή έχουμε ήδη ονοματίσει πλήθος πραγμάτων και μπορούμε κάλλιστα να συνάψουμε φθόγγους με την έννοια κάποιου πράγματος, να το σημάνουμε και να του δώσουμε όνομα· εκείνοι όμως, επειδή δεν είχαν πράγματα ονοματισμένα πριν από τη δημιουργία της γλώσσας, αγνοούσαν φυσικά ότι μπορούσαν να εκβάλουν φθόγγους και με αυτούς να σημάνουν τα πράγματα. Φανερά λοιπόν, οι άνθρωποι εκείνοι ούτε αυτή την ανάγκη της γλώσσας αισθάνονταν, ούτε μπορούσαν να συνδυάσουν (συνάψουν) έννοιες και φθόγγους, ούτε γνώριζαν εντελώς ότι αυτό ήταν καθολική δυνατότητα της γλώσσας. Ουδείς των αγωνιστών του 1821 αισθάνθηκε την ανάγκη να τηλεγραφήσει ή μπορούσε να το κάνει ή γνώριζε ότι κάτι τέτοιο μπορούσε να γίνει, και ουδείς από εμάς προ εικοσαετίας αισθανόταν την ανάγκη να τηλεφωνήσει ή μάντευε ότι κάτι τέτοιο έμελλε να είναι δυνατόν.

 

Αυτή λοιπόν και μόνον η παρατήρηση, προφανής σε όλους, αρκεί να καταδείξει πόσο άστοχη (άτοπον) είναι η δοξασία, πως η γλώσσα πλάστηκε από τους ανθρώπους κατά κοινήν συμφωνία (θέσει). Μόνον αφού επιτεύχθηκε αφ’ εαυτής η ανακοίνωση, δηλαδή μόνον αφού δημιουργήθηκε κάποια γλώσσα, απέκτησαν οι άνθρωποι την αίσθηση της ανάγκης και της χρησιμότητας της και ταυτόχρονα κατάλαβαν ότι η γλωσσική επικοινωνία ήταν δυνατή, όχι όμως νωρίτερα. Επομένως, είναι ανάγκη να εξετάσουμε με ποιον τρόπο έγινε εκείνη η πρώτη άσκοπη ανακοίνωση, κατά τους πρώτους  χρόνους της γλωσσογονίας· ως προς αυτό λέμε τα εξής:

 

Παρατηρήθηκε από πολύ παλιά ότι όπου υπάρχει συνείδηση και γενικώς ψυχικά φαινόμενα ή συνδυασμοί τους, εκεί υπάρχει και αντανακλαστική κίνηση, η οποία συμβαίνει κατ’ αντανάκλασιν με όσα γίνονται στην ψυχή, η οποία εκφράζει, εξωτερικεύει αυτά τα φαινόμενα· οι εξωτερικές αυτές εκδηλώσεις του ψυχικού βίου τον συνοδεύουν πάντοτε και τελειοποιούνται μαζί μ’ αυτόν. Άρα, όταν κάποια εντύπωση παράγει ένα συναίσθημα ή πάθος στην ψυχή, κινείται το σώμα ή ένα μέρος του, το κεφάλι, τα φρύδια, οι οφθαλμοί, τα χείλη, οι σιαγόνες, τα κάτω ή άνω άκρα, τα λεγόμενα φωνητικά όργανα κ.α., όπως βλέπουμε να συμβαίνει και σε πολλά άλογα ζώα. Αυτά βεβαίως συνέβαιναν και παλιά, πριν από τη δημιουργία της γλώσσας.

 

Αρχικώς, με τέτοιες αντανακλαστικές κινήσεις, οι άνθρωποι δεν σκόπευαν να κάνουν κάποια ανακοίνωση προς τους άλλους· οι ενέργειες τους ήταν απλώς αντανακλάσεις των ψυχικών φαινομένων και ικανοποιούσαν την στιγμιαία ανάγκη του ατόμου, χωρίς να έχουν κάποια σχέση με κάτι άλλο, όπως λ.χ. τα βρέφη κινούν τα χέρια και τα πόδια, τα φωνητικά τους όργανα και βγάζουν φωνές και όταν δεν βρίσκεται άλλος κοντά τους. Τις ανακλαστικές κινήσεις που παράγονται έτσι, ασκόπως, και βεβαίως τις φωνές που παράγονται από αυτές και είναι ανάλογες προς τις χειρονομίες και τους μορφασμούς του προσώπου, μπορούμε να τις ονομάσουμε φωνοσημεία. Αλλά και πριν από αυτά ο άνθρωπος, όταν άκουγε θορύβους (ψόφους) ή έβλεπε κάτι κινούμενο, θα επιχειρούσε και επίτηδες να παραγάγει κατά μίμηση με το στόμα του παρόμοιους ήχους ή παρόμοιες κινήσεις και από τις κινήσεις αυτές προέκυπταν φύσει φθόγγοι ή φωνές.

Πόσα αμέτρητα «γιατί»…

Πόσα αμέτρητα «γιατί» στροβιλίζουν το μυαλό μας. Είναι για όλα αυτά που θέλαμε και δεν τολμήσαμε να κάνουμε.

Είναι για τα λάθη μας που ποτέ δεν τα αποδεχτήκαμε και δεν τα προσπεράσαμε. Είναι γιατί σε όλη μας την ζωή μείναμε γαντζωμένοι στο χθες επειδή φοβόμασταν το αύριο. Είναι γιατί αφήσαμε να ξεθωριάσουν τα όνειρα μας και να χαθούνε μέσα στο βάθος της ψυχής μας.

Είναι γιατί ποτέ δεν αντιδράσαμε στα «πρέπει» των άλλων που καθοδηγούσαν την ζωή μας. Είναι γιατί αφήσαμε το ταξίδι στην δική μας Ιθάκη να μείνει όνειρο ανεκπλήρωτο. Είναι γιατί καταφέρναμε πάντα να στοιχειώνουμε την χαρά μας προβάλλοντας την λύπη μας για να είμαστε εναρμονισμένοι με το σύνολο.

Είναι γιατί σπαταλήσαμε τις δυνάμεις μας στο να λέμε συνεχώς δεν μπορώ. Είναι γιατί αφήσαμε το υποσυνείδητο μας να το κυβερνάνε οι άλλοι. Είναι γιατί φοβηθήκαμε να τσαλακώσουμε την προσωπικότητα από την ταμπέλα που μας βάλανε. Είναι γιατί θέλαμε πάντα να μοιάσουμε σε κάποιους άλλους προσβάλλοντας τον Εαυτό μας. Είναι γιατί ποδοπατήσαμε την πίστη μας από φόβο μην μας περιγελάσουν.

Είναι γιατί ξοδεύουμε την ενέργεια μας στο τι κάνουν οι άλλοι αντί στο να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς. Είναι γιατί ποτέ δεν νιώσαμε ευγνωμοσύνη σε αυτά που έχουμε θεωρώντας τα δεδομένα.

Είναι γιατί χάσαμε την αγάπη από μέσα μας και την αντικαταστήσαμε με μίσος και θυμό σε όλους αυτούς που νομίζουμε πως μας φταίνε. Είναι γιατί δεν αφήσαμε τις στιγμές να μας συνεπάρουν και τις προσπερνούσαμε αδιάφορα κοιτάζοντας με βλέμμα κενό.

Πόσα ακόμα «γιατί»... Φτάνει πια… Ώρα για αλλαγή πλεύσης…

Τα αυτόματα στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια

Η αρχαία ελληνική παράδοση είναι αναμφισβήτητα συνυφασμένη με την έννοια του "ανθρωπομορφισμού". Οι Έλληνες απέδωσαν δηλαδή ανθρώπινη μορφή στα φυσικά φαινόμενα και στους θεούς που έπλασαν. Ο Ποσειδώνας θεός της θάλασσας, ο Δίας του ουρανού.

Σαν άνθρωποι όμως της σκέψης, της επινόησης, της δημιουργίας, τίμησαν την τεχνολογία και έδωσαν ανθρώπινη, ρεαλιστική μορφή στο θεϊκό της εκπρόσωπο, στον Ήφαιστο. Τον έφτιαξαν κουτσό, όπως στ’ αλήθεια ήταν τότε οι πιο πολλοί μεταλλουργοί, μιας και οι γεροί στα πόδια πήγαιναν στον πόλεμο και οι κουτσοί έμεναν πίσω να φτιάχνουνε τα όπλα, τα εργαλεία και της μηχανές στο καμίνι του σιδερά. Αναπόφευκτα, λοιπόν, αυτή η έννοια του ανθρωπομορφισμού μπήκε και στην τεχνολογία. Αρχικά από την πόρτα του μύθου:

Ω! τι καλά που θα ’τανε να φτιάχναμε μηχανές με ιδιότητες των ζωντανών ανθρώπων. Μηχανές ανθρωπόμορφες, αλλά κυρίως μηχανές αυτοκίνητες, ικανές να κινούνται από μόνες τους και να κινούνται σκόπιμα με βάση ένα πρόγραμμα, ικανές δηλαδή να αυτοελέγχονται και να μιμούνται τις λειτουργίες και τις πράξεις των ανθρώπων. Με μία λέξη: αυτόματα.

Αυτό το τεχνολογικό όραμα πρωτοεμφανίζεται στον ομηρικό μύθο με τον όρο "αυτόματα", αλλά και με τα παραδείγματά του: τους αυτόματους τρίποδες, τα αυτορρυθμιζόμενα φυσερά, τις χρυσές θεραπαινίδες, τα αυτοκίνητα, με τεχνητή νοημοσύνη οπλισμένα, πλοία των Φαιάκων. Ερμηνεύεται φιλοσοφικά από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, που ανακαλύπτουν στα πρωταρχικά υλικά στοιχεία την "ζωή" της ύλης, την αναγκαία για την αυτοκίνηση εσωτερική ενέργεια. Ερευνάται από τους κλασικούς φιλοσόφους, που διαμορφώνουν τις έννοιες του συστήματος, του ελέγχου, της ανάδρασης, της ανατροπής του ευθύγραμμου δρόμου και της επιστροφής από το αποτέλεσμα στην αιτία που το δημιούργησε.

Και εκπληρώνεται επιστημονικά και τεχνολογικά κατά την ελληνιστική περίοδο, όπου οι αυτοκίνητες, προγραμματιζόμενες και αυτοελεγχόμενες μηχανές μελετώνται, κατασκευάζονται και διδάσκονται. Έτσι ο μυθικός όρος: "αυτόματα" μετασχηματίζεται στον επιστημονικό και τεχνολογικό όρο: "αυτοματοποιητική", η τέχνη της κατασκευής των αυτομάτων.

Αξίζει να εξετάσουμε εδώ συνοπτικά τη διαδρομή αυτή. Όχι μόνο με το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν, αλλά διότι έχουμε ακόμη μπροστά μας το όραμα να μάθουμε από τη φύση, να δώσουμε στις μηχανές ανθρώπινες ιδιότητες, να επεκτείνουμε με τις μηχανές αυτές τις ικανότητές μας, τη μνήμη μας, την επεξεργασία των πληροφοριών μας, τον έλεγχο των σύνθετων συστημάτων που μας περιβάλλουν.

Τα ομηρικά αυτόματα στην Ιλιάδα

Η λέξη "αυτόματα" είναι λέξη ομηρική. Εμφανίζεται αρκετές φορές τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια, για να περιγράψει τις μηχανές που κινούνται από μόνες τους, με εσωτερική ενέργεια, σαν τα ζωντανά όντα. Δεν γνωρίζουμε αν στην εποχή του Ομήρου υπήρχαν πράγματι τέτοιες αυτοκίνητες μηχανές ή αν η ποιητική φαντασία τόλμησε να τις προβλέψει. Να εκφράσει δηλαδή την επιθυμία για την ύπαρξη των αυτομάτων και να αναθέσει την κατασκευή τους τις περισσότερες φορές σε έναν θεό, τον πρωτομάστορα Ήφαιστο.

"Αυτόματα, από μόνες τους άνοιξαν τρίζοντας οι πύλες του ουρανού, που τις κρατούσαν οι Ώρες", γράφει στην Πέμπτη Ραψωδία της Ιλιάδας ο ποιητής (στίχος Ε749).

Και ήταν η Ήρα, που έδωσε εντολή για την αυτόματη λειτουργία των πυλών, χτυπώντας το μαστίγιό της. Φαντασία; Ίσως. Πρωτοπόρα όμως διατύπωση του όρου "αυτόματα" και ταυτόχρονα διατύπωση ενός τεχνολογικού οράματος: Θα μπορούσαν να υπάρξουν τέτοιες αυτόματες πύλες. Ενός οράματος που δεν άργησε να βρει την υλοποίησή του. Στο Σ της Ιλιάδας, την επονομαζόμενη Ραψωδία της Οπλοποιίας, ο Ήφαιστος δούλευε μόνος στο περίτεχνο εργαστήρι του, όταν τον είδε η Θέτιδα:

"μέσ’ στον ιδρώτα να στριφογυρνά γύρω από τα φυσερά του γιατί βιαζότανε. Είκοσι όλους κι όλους μαστόρευε τρίποδες, για να στέκουν γύρω-γύρω στην αίθουσα την στεριοκάμωτη κατά μήκος των τοίχων. Και κάτω από τη βάση του καθενός άρμοζε ρόδες χρυσές για να μπορούν αυτόματα, από μόνοι τους, (αυτόματοι, λέει ο Όμηρος) να μπαίνουν στων θεών τη σύναξη και πάλι μόνοι τους γυρνούν στο οίκημα. Ένα θαύμα να τους βλέπει κανείς" (Σ372-377).

Εδώ ο Όμηρος δεν περιορίζεται μόνο στη διατύπωση: Θα μπορούσαν να υπάρχουν αυτόματοι τρίποδες. Προχωρά ένα βήμα παρακάτω: Θα μπορούσαν να κατασκευαστούν τέτοιες αυτοκίνητες μηχανές από ένα τεχνίτη ικανό, της κλάσης του Ηφαίστου. Και θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν πρακτικά, θα μπορούσαν να κάνουν δουλειές, να εξυπηρετήσουν εδώ τους θεούς του Ολύμπου. Ούτε και αυτό το όραμα άργησε να βρει την υλοποίησή του.

Και προχωρά ο Όμηρος την τολμηρή τεχνική του σκέψη. Αυτός που μπορεί να φτιάχνει αυτοκίνητες μηχανές πρέπει να ’χει και το κατάλληλο εργαστήριο. Το νέο όραμα είναι: Θα μπορούσαν τα αυτόματα να μπουν στους τόπους παραγωγής, θα μπορούσαν να γίνουν αυτόματα εργαστήρια.

"... Πήγε (ο Ήφαιστος) στα φυσερά του, τα ’στρεψε προς την φωτιά και τα πρόσταξε (τα κέλευσε) ν’ αρχίσουν να δουλεύουν. Και τα φυσερά, είκοσι όλα μαζί, φυσούσανε μέσ’ στα καμίνια βγάζοντας κάθε λογής δυνατόν αέρα, άλλοτε γρήγορα σαν να βιαζότανε κι άλλοτε αργά, όπως ήθελε ο Ήφαιστος κι όπως το ζήταγε η δουλειά του" (Σ468-473).

Πρόκειται εδώ για την περιγραφή ενός πραγματικά αυτόματου χυτηρίου, όπου ο Ήφαιστος προστάζει είκοσι μαζί φυσερά ν’ αρχίσουν να δουλεύουν από μόνα τους, για να λιώσει το μέταλλο. Και μάλιστα τα φυσερά αυτά, χωρίς άλλη εξωτερική εντολή, μπορούν να αυτορυθμίζονται και να αυξομειώνουν την ταχύτητα λειτουργίας τους ανάλογα με τις ανάγκες της δουλειάς. Σύλληψη μεγαλοφυής:

Θα μπορούσαν να υπάρξουν αυτόματοι τόποι δουλειάς, που θα λειτουργούσαν μόνο με έναν άνθρωπο, αυτόν που θα έδινε την αρχική εντολή, και στη συνέχεια οι μηχανές θα δούλευαν μόνες τους, αυτοπροσαρμοζόμενες στις συνθήκες και στις απαιτήσεις του έργου. Και το τεχνικό όραμα ολοκληρώνεται όταν ο ποιητής φτάνει με τη φαντασία του στο τέλος αυτής της ιδιόμορφης τεχνολογίας των αυτομάτων: - Δεν θα μπορούσε ο τεχνολόγος θεός μου, αναρωτιέται, να φτιάξει αυτοκίνητες μηχανές με ανθρώπινη μορφή, ικανότητες και γνώση;

"Είπε κι από τη θέση του αμονιού σηκώθηκε ο πελώριος όγκος αγκομαχώντας και κουτσαίνοντας… Από το πλάι τον κράταγαν χρυσές θεραπαινίδες, γυναίκες χρυσές, σκλάβες από χρυσό, που έμοιαζαν με ζωντανές κοπέλες. Μέσα τους είχαν λογικό, είχαν φωνή και δύναμη και απ’ τους αθάνατους θεούς έμαθαν κάθε τέχνη" (Σ41 0-420).

Να τα λοιπόν, δυο μυθικά αυτόματα ρομπότ, δυο αυτοκίνητες, ανθρωπόμορφες μηχανές, που προχωρούν με τη σειρά τους την τεχνολογία ένα ακόμη βήμα. Οι μηχανές αυτές έχουν "λογικό, φωνή και δύναμη" και "έμαθαν κάθε τέχνη". Καινούργια τεχνολογικά οράματα: Η δύναμη, η ενίσχυση δηλαδή των μικρών σε ισχύ εντολών για την πραγματοποίηση μηχανικών κινήσεων σημαντικής ισχύος, η φωνή, η κατασκευή δηλαδή μηχανών ικανών να παράγουν ήχο, το λογικό, η εσωτερική δομή των μηχανών αυτών, που τους επιτρέπει να μαθαίνουν και να κατέχουν δεξιότητες. Οι αναφορές αυτές έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι εισάγουν νέες έννοιες στην τεχνολογία, εκφράζουν τεχνολογικές προθέσεις, έστω και αν η υλοποίησή τους αποδίδεται σε θεούς.

Τα ομηρικά αυτόματα στην Οδύσσεια

Στην Οδύσσεια όμως, το δεύτερο, έπος του Ομήρου, η κατασκευή αυτομάτων αποδίδεται και σε ανθρώπους. Υπάρχουν λαοί, υποστηρίζει ο ποιητής, εξαιρετικά αναπτυγμένοι τεχνολογικά, που ξέρουν να κατασκευάζουν πλοία αυτόματα, οι Φαίακες, οι κάτοικοι της μυθικής Σχερίας, με βασιλιά τους τον Αλκίνοο. Αυτός λέει στον Οδυσσέα:

"Πες μου για τη χώρα σου και το λαό σου και την πόλη σου για να σε πάνε εκεί τα πλοία μας τα κατασκευασμένα με σκέψη (ή τα πλοία με την κατασκευασμένη σκέψη). Γιατί δεν υπάρχουν κυβερνήτες στα πλοία των Φαιάκων, ούτε πηδάλια σαν αυτά που έχουν τα άλλα καράβια. Παρά τα πλοία των Φαιάκων ξέρουν τις διαθέσεις και τις σκέψεις των ανθρώπων και γνωρίζουν τις πατρίδες όλων, και με εξαιρετική ταχύτητα διανύουν τις θαλασσινές αποστάσεις, ακόμη κι όταν έχει σκοτάδι και συννεφιά. Και ποτέ δεν υπάρχει φόβος να πάθουν καμιά βλάβη" (θ555 -563).

Ένα νέο τεχνολογικό όραμα παρουσιάζεται εδώ: Η κατασκευασμένη σκέψη, η τεχνητή νοημοσύνη, η ικανότητα του προγραμματισμού, η ανάπτυξη τεχνολογίας ικανής να ελέγξει την κατεύθυνση ενός πλοίου και μάλιστα με όργανα που ξεπερνούν τα καθιερωμένα και ορίζουν τον προσανατολισμό χωρίς τη συμβολή των άστρων.

Ο πραγματικός φίλος λέει πάντα την αλήθεια

«Εγώ είμαι ειλικρινής, λέω ό,τι σκέφτομαι και δε με νοιάζει πώς θα το εκλάβει ο άλλος. Είναι φίλος μου, οφείλω να του πω την αλήθεια. Μόνο έτσι θα μάθει, αν δε μιλήσεις και λίγο σκληρά πώς να μάθει ο άλλος; Καλύτερα να πληγωθεί από μένα αλλά να μάθει».

Αυτά και άλλα τόσα παρεμφερή που συνθέτουν την επαναλαμβανόμενη ιστορία των περισσότερων ανθρώπων. Μία εικόνα από ανθρώπους που μιλάνε χωρίς να σκέφτονται. Παντού άνθρωποι παντογνώστες, που έθεσαν τον εαυτό τους κριτή και ήρωα της ζωής των άλλων. Άνθρωποι που δε σκέφτονται τις συνέπειες του λόγου τους, άνθρωποι χωρίς όρια αυθορμητισμού, άνθρωποι που κι αν είναι δύσκολο να τους χαρακτηρίσεις, αν είναι κάτι που με σιγουριά δε θα τους έλεγες, είναι φίλους.

Επιζητείς την αλήθεια, κυρίως από τους φίλους σου. Την απαιτείς κιόλας, κάποτε. Κι αν κάποτε την απέφευγες, κάποια στιγμή, ωρίμασες. Τις θες τις συμβουλές από τους πολύτιμους που επέλεξες για να ‘χεις δίπλα σου. Θες να γίνεσαι καλύτερος για τον εαυτό σου και γι’ αυτούς. Μα στο όνομα αυτής της ειλικρίνειας έτυχε πάμπολλες φορές να παραγνωριστείτε, να παρεξηγηθείτε και να διαλυθεί αυτό που πέρασες για φιλία.

Γιατί στο όνομα της ειλικρίνειας ανεχτήκαμε τις μεγαλύτερες προσβολές. Γιατί στο όνομα της αγάπης τους αποδεχθήκαμε συμπεριφορές απαίσιες, συμπεριφορές που μας μείωναν, συμπεριφορές που στην τελική αποδείκνυαν ότι η λύπη μας προκαλούσε έναυσμα για έναν αρρωστημένο ενθουσιασμό. Ζήλια. Ζήλια που κρύβεται καλά και αρχίζει να αχνοφαίνεται σε κάθε λάθος μας, κάθε αδυναμία μας, τότε που μανιάζουν να μας κατακρίνουν. να μας προσβάλλουν, να μας στεναχωρήσουν, να μας σταυρώσουν λες και χαρακτηρίζονται από τον κώδικα του αλάθητου και του παντοτινά ορθολογιστικού.

Κι αν είναι κάτι που με έμαθαν οι διαπροσωπικές σχέσεις μέχρι σήμερα είναι πως είναι τόσο δύσκολες που κάθε προσπάθεια ακόμα και ασυνείδητη να σκεφτείς μόνο τον εαυτό σου, μεγαλώνει τη δυσκολία της συνεννόησης ακόμα πιο πολύ. Η ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων είναι πολυγραμμική και μοναδική. Δεν ξέρεις ποτέ πόσο κακό μπορεί να προκαλέσει μια κουβέντα σου και μόνο, πόση μόνιμη βλάβη μπορεί να αφήσει σε μια ψυχή λίγο πιο αδύναμη από τη δική σου. Και επιτέλους, δεν ξέρεις εσύ καλύτερα από τον άλλο πως μαθαίνει, πως ακούει και πως παραδειγματίζεται. Δεν υπακούουν όλοι στην επιβολή και δεν χρειάζονται όλοι τις φωνές και το κατσάδιασμα για να συνειδητοποιήσουν τα λάθη τους.

Είναι άνθρωποι που ακόμα πιστεύουν στην λογική εναπόθεση επιχειρημάτων έχοντας κάθε καλή διάθεση να ισορροπήσουν τις καταστάσεις, να μάθουν από τα λάθη τους και κυρίως να διορθωθούν. Γι’ αυτό δεχόμαστε συμβουλές μόνο από τους καλοπροαίρετους. Από αυτούς που αποδεδειγμένα στάθηκαν βράχοι προστασίας δίπλα μας ανεχόμαστε και τις φωνές και τον θυμό τους γιατί πολύ απλά ξεχειλίζουν αγάπη ακόμα και στις χειρότερες εκδοχές μας. Γιατί αυτό που είμαστε το λατρεύουν και επιζητούν το καλύτερο εγώ μας μέσα από τις δικές μας επιθυμίες με τα κριτήριά μας να είναι ολόδικά τους όπως ακριβώς τα θέτουμε εμείς. Γιατί μας ξέρουν κι όσα είμαστε, αυτά τους αρκούν.

Κακοπροαίρετα φιδάκια, ξερόλες της δεκάρας, τυπάκια ανασφαλή μακριά μας. Φίλος είσαι μόνο όταν με αγαπάς για τα όμορφα θετικά και τα ομορφότερα αρνητικά μου. Φίλος είσαι ακόμα όταν με επαναφέρεις μα πιο πολύ όταν πέφτεις μαζί μου κι ας πορεύομαι κόντρα σε όλες τις σταθερές μου.

Μπέσα έχουν οι άνθρωποι που είναι δυνατοί

Βαριά κουβέντα η μπέσα, στιβαρή κι ας έχει μόλις πέντε γράμματα. Ούτε ανδρική ούτε και γυναικεία ιδιότητα. Μην ψάχνεις για παντελόνια πίσω της, ούτε για πορτοφόλια και κοινωνικές τάξεις. Ψάξε για ανθρώπους που κατάφεραν να διατηρήσουν το ήθος τους, ακόμα και σήμερα, που το ανήθικο σου πλασάρεται για ηθικό και την πουστιά στη μαθαίνουν για εξυπνάδα.

Κάποτε ο Έλληνας το είχε καημό, μην τυχόν και χάσει την μπέσα του. Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα. Άραγε τη θυμάσαι ακόμα την έννοια της λέξης ή έχει ξεφτίσει τόσο πολύ μέσα μας, όπως έχει ξεφτίσει κι η έννοια του ήθους; Κάποτε θεωρούταν μεγάλη ντροπή να κοροϊδέψεις το διπλανό σου, να πεις ψέματα, να παίξεις θέατρο για να εξυπηρετήσεις τα δικά σου συμφέροντα. Κάποτε βλέπεις, το να κερδίσεις το σεβασμό επειδή τον αξίζεις και να κυκλοφορείς με το κεφάλι ψηλά, γιατί έκλεισες τη μέρα σου χωρίς να πληγώσεις κάποιον άνθρωπο, ήταν κάτι σπουδαίο.

Όσο για εκείνους που εκμεταλλεύονται τον πόνο του διπλανού τους, που δε σέβονται το φόβο του, την αδύναμη στιγμή του και παίζουν με την αγάπη του, εκείνοι δεν αξίζουν κανένα σεβασμό, ούτε και θα τον έχουν ποτέ πραγματικά. Λες κι ο ψεύτικος σεβασμός που εκβιάζεται ή επιβάλλεται, θα μπορέσει ποτέ να τους κάνει κύριους ή κυρίες. Ο σεβασμός κι η αγάπη που κέρδισε κάποιος επειδή φέρθηκε έντιμα, είναι το μόνο που μπορεί να τον κάνει να σηκώσει το μπόι του δυο πήχεις πάνω απ’ το χώμα.

Γι’ αυτό σου λέω, μη λυπάσαι αυτούς που κλαίγονται για τις προβληματικές τους σχέσεις. Δεν τους αξίζει να κλαίγονται, γιατί δεν κάθισαν ποτέ να σκεφτούν πως λίγη αλήθεια, λίγη εντιμότητα, λίγη ανιδιοτέλεια μπορούν να γίνουν τα πιο γερά θεμέλια μιας σχέσης. Μα ακόμη κι αν το σκέφτηκαν, δεν το εφάρμοσαν ποτέ. Τόσο πολύ έχουν ερωτευτεί την πάρτη τους, τα κινητά τους και τα αμάξια τους, που θέλει δύναμη να σηκώσουν τα μάτια τους λίγο πιο πάνω.

Γιατί τα μεγάλα, τα ουσιώδη, τις ξεγυμνώσουν τις ψυχές. Αντέχουν; Εκείνοι βλέπεις έχουν μάθει στα μικρά και τα λίγα· στα σίγουρα. Σε αυτά που δεν έχουν ρίσκο και που δεν εμπεριέχουν κινδύνους. Θέλει κότσια να τα βάλεις με τη μοίρα σου. Να την αρπάξεις απ’ το γιακά και να της πεις «κουμάντο, κούκλα μου, εδώ κάνω εγώ, δε σε φοβάμαι».

 

Γι’ αυτό η μπέσα είναι προνόμιο των δυνατών. Γιατί οι δυνατοί δεν έχουν ανάγκη ψέματα και δικαιολογίες για να σταθούν. Έχουν τα κότσια να αναλάβουν ευθύνες και δε θα μας κάνουν να αναρωτιόμαστε πού κρύβεται η παγίδα πίσω από κάθε τους λέξη. Μεγαλώσαμε, τα φάγαμε τα μούτρα μας και μάθαμε. Αποφασίσαμε πως θέλουμε δίπλα μας μόνο ανθρώπους που οι κουβέντες τους έχουν υπόσταση και γίνονται πράξεις. Θέλουμε αυτούς που τολμούν να πουν την αλήθεια κι ας πονάει καμιά φορά. Κανείς δεν είπε ψέματα για να προστατεύσει τον άλλον, μην πιστεύεις σε δικαιολογίες.

Αλήθεια κι ας πονέσει, εντιμότητα κι ας μη συμφέρει, αυτό ζητάμε. Ανθρώπους με μπέσα που θα περάσουν απ’ τη ζωή μας και θα φύγουν με μια αίσθηση αξιοπρέπειας. Που θα μας κάνουν να τους θαυμάσουμε κι ας αποδειχθεί πως δε μας κάνουν τελικά ή πως δεν τους κάνουμε εμείς, έτσι κι αλλιώς δεν υπογράφουν συμβόλαια οι καρδιές. Αν κάτι μένει τελικά απ’ τους ανθρώπους, είναι μια γλυκιά ή μια πικρή ανάμνηση, τίποτα άλλο. Ούτε οι λέξεις, ούτε οι πράξεις, ούτε οι στιγμές.

Δεν είναι καθώς πρέπει τα “θέλω”… ποτέ!

Θέλω για λίγο να μάθω πως είναι να βλέπεις τον κόσμο φιλτραρισμένο, με γυαλιά ηλίου. Πώς άραγε είναι να σου δίνει μπόι η εξουσία, το χρήμα, η υπεροψία;

 

Πως άραγε βολεύεται η καρδιά καλύτερα, ξαπλωμένη τα ανάσκελα με τα πόδια ανοιχτά… έτοιμη να δεχτεί μέσα της την αλαζονεία, την δηθενιά, τον νεοπλουτισμό; Αναρωτιέμαι, θα μου πήγαινε με το χρώμα των ματιών μου μια υποψία μίσους στα μάτια, για άλλα μάτια που βλέπουν τον κόσμο αλλιώς; Για μάτια που ονειρεύονται ξύπνια όχι κοιμισμένα. Με εκνευρίζουν τα κοιμισμένα όνειρα. Φορούν πυτζάμες και εγώ θέλω γύμνια. Σκεπάζονται ακριβά πουπουλένια παπλώματα και εγώ θέλω να ανατριχιάζουν οι πόροι να μιλά το δέρμα, να αναπνέει το σώμα ανάσες κοφτές.

 

Όμως, όμως μήπως πρέπει να μάθω τελικά, μήπως πρέπει να «τους» αφήσω να μου δείξουν πως είναι να μεγαλώνεις; Να μεγαλώνεις και να βλέπεις τον κόσμο μικρότερο σου, υποδεέστερο σου, υπό το μηδέν γενικότερα σαν το πολικό ψύχος της καρδιάς σου. Πρέπει να μάθω. Πρέπει να καταλάβω πως το Α και το Ω δεν είναι απλά η αρχή και το τέλος ενός ΑγαπΩ αλλά δυο γράμματα.. Ή Α θα είσαι ή Ω ή η αρχή ή η ουρά στην ουρά να περιμένεις, να τρως πόρτα από το σύστημα. Πόρτα; Κατάμουτρα; Δεν πειράζει, μου αρέσει να ξαποσταίνω ξαπλώνοντας σαν αδέσποτο κουτάβι έξω από πόρτες κλειστές. Αναρωτιέσαι «θα ανοίξει άραγε πότε αυτή η πόρτα για μένα;»

 

Ωραία είναι να αναρωτιέσαι, να μην είναι όλα δεδομένα της καβάτζας ενός γεμάτου πορτοφολιού. Πλαστικές κάρτες, πλαστικά συναισθήματα, sex όχι έρωτας. One night stand, όχι αγκαλιά, γόβες Μανόλο και όχι γυμνά πατουσάκια που ακούμπησαν βράχια, που έτρεξαν γη, που χόρεψαν πεντοζάλη μεθυσμένα σε άμμο. Πρέπει να μάθω, πού θα βρω έναν οδηγό εκμάθησης – απάρνησης του εγώ μου, για κάτι που να μοιάζει στο εσύ τους; Ήμουν τόσο χαζή που πίστευα ότι αγάπη είναι να σε θέλει ο άλλος όπως είσαι να σου δίνει χώρο μέσα του απλόχερα κιμπάρικα, μαγκιόρικα. Ήμουν τόσο αφελής που νόμιζα ότι υπάρχουν ιδεολόγοι, ονειροπόλοι, στοχαστές που θα άλλαζαν τον κόσμο, που θα πολεμούσαν με ανέμους το θεριό και με αλμύρα. Όχι, όχι πρέπει να μάθω. Πρέπει να γίνω ιλουστρασιόν εξώφυλλο σε life style περιοδικό, να γίνω παράθυρο σε δελτίο ειδήσεων, να ξεκατινιαστώ με στυλ να γίνω κουτσομπολιό, όχι είδηση, να γίνω ντεκαπάζ και όχι παπαρούνα ξεφτισμένη σε ξανθό γνήσιο κεφαλάκι με ψυχολογία μελαχρινής και ιδιοσυγκρασία κοκκινομάλλας.

Μάθε μου ψηλή κυρία με τα ακριβά ρούχα και τα φτηνά αισθήματα. Μάθε μου πως με ένα μπότοξ στην μούρη την πλισέ, διαγράφεις μαζί με τις ρυτίδες και τις αναμνήσεις σου, τα λάθη σου, τα πάθη σου. Μάθε μου κομψή κυρία με τα σινιέ συνολάκια, πώς πληρώνεις και εξαγοράζεις τα πάθη αυτά, τα δικά σου πάθη, με ένα καρνέ επιταγών; Πως μπαίνουν υπογραφές που δένουν σε συμβόλαια με προικώα, αναρχικά κορμιά, ταξιδευτές του σύμπαντος, με ψυχές σαν γειτονιά του χτες, γειτονιά με βασιλικό σε τενεκέ από φέτα.

 

Μου αρέσουν οι ψυχές που ανθίζουν σε τέτοιους τενεκέδες-γλάστρες μα δεν είναι πρέπον μου είπαν. Η ψυχή θέλει θερμοκήπιο και ζέστη, όχι σκουριά και ποτιστήρι τρύπιο. Κυρία, κυρία, ψηλή κομψή ακριβή όμορφη, βαμμένη πλυμένη, καθαρή σιδερωμένη σε ρούχα και σώμα κυρία, κοίτα με. Δες με. Εδώ κάτω μωρέ, στα υπόγεια και ένα χέρι ζαρωμένο (στα χέρια μπότοξ δεν γίνεται; Oι γραμμές λένε την μοίρα γραμμένη, η μοίρα σε λευκή σελίδα χεριού) απλώθηκε να με σηκώσει και εγώ τεντώθηκα να το πιάσω αποφασισμένη να γίνω καλή μαθήτρια του καλού κόσμου.

 

Μα τελευταία στιγμή μια στιγμή πριν αποχαιρετήσω τις στιγμές μου κοντοστάθηκα, εγώ η κοντούλα με τα πατουσάκια τα γυμνά, τα γδαρμένα σε ελληνικό βραχί… Σήκωσα το βλέμμα και φοβήθηκα το βλέμμα της κυρίας. Ήταν πολύ φωτεινό και εγώ ήξερα από βλέμματα-σκοτάδια μόνο και εγώ πως θα άφηνα εγώ το υπόγειο μπαμπά; Στα υπόγεια είναι η θέα. Και μετά, μετά σαν απαρνήθηκα το χέρι με τα μπριγιάν, έφτιαξα βαλίτσες για ταξίδι εαυτού, σίγουρη πως θα γυρίσω η ίδια σε μια εποχή που σου βγάζει one way ticket για να γίνεις μια καθώς πρέπει Ευρωπαία, καθώς πρέπει Κυρία.

 

Καθώς πρέπει. Πόσες φορές το άκουσες;

 

Πόσες σου το ζήτησαν;

 

Καθώς “θέλει” δεν γίνεται;

 

Oχι, δεν είναι καθώς πρέπει γλυκιά μου τα «θέλω»… ποτέ!

Οι σχέσεις μεταξύ αδερφιών. Μειώνοντας τους καυγάδες και βοηθώντας τα παιδιά να είναι συμφιλιωμένα.

Καθημερινά ίσως να έρχεστε αντιμέτωποι με συχνούς καβγάδες και διαπληκτισμούς μεταξύ των παιδιών σας. Οι καβγάδες αυτοί αφορούν ένα πολύ σημαντικό θέμα αν και τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να υπάρχει κάποιος ουσιαστικός λόγος για να «πιαστούν στα χέρια».

Η πλειοψηφία των γονέων αισθάνονται δυσφορία και άγχος όταν συμβαίνει αυτό σε καθημερινή βάση, δοκιμάζοντας τη δική τους υπομονή και ανοχή. Εντούτοις, όσο δύσκολη και ψυχοφθόρα είναι η κατάσταση αυτή, υπάρχουν κάποια θετικά στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να επιφέρουν γαλήνη στη σχέση μεταξύ των αδερφιών και στη γενικότερη ομοιόσταση της οικογένειας.

Τι είναι αυτό που ουσιαστικά προκαλεί τους καβγάδες;

Η ερώτηση αυτή μπορεί να εμπεριέχει πληθώρα και ποικιλία απαντήσεων. Τα παιδιά όπως και οι ενήλικες έχουν το δικό τους μοναδικό τρόπο να σκέφτονται και να αντιδρούν στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Στην προσπάθεια τους να μεταδώσουν τις δικές τους σκέψεις και αντιλήψεις, κάποιες φορές χρησιμοποιούν πιο αρνητικούς τρόπους όπως το να φωνάξουν ή να χτυπήσουν τα αδέρφια τους, τα οποία με τη σειρά τους θα χρησιμοποιήσουν την ίδια αρνητική συνιστώσα για να υπερασπιστούν τα δικά τους θέλω.

Δυστυχώς, ακόμη κι όταν οι γονείς έχουν αποτελεσματικές στρατηγικές πειθαρχίας για τα παιδιά τους, πάντα υπάρχει ένα μικρό ποσοστό διαπληκτισμών μεταξύ τω αδερφιών που είναι φυσιολογικό και υγιές. Οι αλληλεπιδράσεις των αδερφιών είναι μια σημαντική αρένα στην οποία τα παιδιά μαθαίνουν για τις σχέσεις με τους συνομηλίκους και για την επίδραση που έχουν στους άλλους. Είναι μια διαδικασία την οποία θα έπρεπε να περνάνε όλα τα παιδιά κάθε ηλικίας. Με βάση τις αλληλεπιδράσεις τους αρχικά με τα αδέρφια και αργότερα με τους φίλους τους, δημιουργούν μια εικόνα για τον εαυτό τους, καθορίζουν το δικό τους μονοπάτι σκέψης και ξέρουν πώς να αντιδράσουν σε κάθε περίσταση.

Η καλή αυτό-εικόνα και επίγνωση εαυτού που δημιουργούν τα παιδιά, ακόμη και μέσα από τους καβγάδες με τα αδέρφια τους, τους εξοπλίζει με την ικανότητα να πιστεύουν στον εαυτό τους και να παλεύουν για αυτό που πρεσβεύουν.

Για αυτούς τους σημαντικούς λόγους, θα ήταν καλό να βλέπαμε τους διαπληκτισμούς και τις διαφωνίες των παιδιών μας ως ευκαιρίες εξέλιξης της σκέψης τους παρά ως κάτι αρνητικό και ανησυχητικό. Σίγουρα, η κατάσταση αυτή προκαλεί ένταση στις σχέσεις των μελών μιας οικογένειας, αλλά με τους πιο κάτω τρόπους οι γονείς θα μπορούσαν να προσανατολίσουν την ένταση αυτή σε κάτι θετικό και καρποφόρο.

Τρόποι εξομάλυνσης των καβγάδων μεταξύ των αδερφιών:

1) Αρχικά, σκεφτείτε την διαδικασία των διαπληκτισμών ως ένα υγιές και φυσιολογικό στάδιο το οποίο πρέπει να υπερβούν τα παιδιά σας.

2) Μην αγχώνεστε και μην μεταδίδετε περισσότερη ένταση στα παιδιά σας.

3) Σε ήρεμη και νηφάλια φάση της ημέρας, συζητήστε με τα παιδιά σας ότι θα θέλατε να υπάρχει γαλήνη στο σπίτι και ότι όλα τα προβλήματα και οι διαφωνίες μπορούν να επιλυθούν μέσα από τη συζήτηση.

4) Γίνετε παράδειγμα για τα παιδιά σας. Όταν έχετε μια διαφωνία με τον σύντροφο σας είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να δείξετε στα παιδιά το σωστό και αποδεκτό τρόπο να εκφράσουν αυτό που σκέφτονται και να παλέψουν για αυτό, κάνοντας και υποχωρήσεις όταν πρέπει. Τα παιδιά ξέρουν τι δεν πρέπει να κάνουν γιατί ήδη το έχουν ακούσει πολλές φορές αλλά συνήθως δεν έχουν ξεκάθαρο αυτό που πρέπει να κάνουν.

5) Εάν τα παιδιά σας καβγαδίζουν γιατί δεν θέλουν να μοιράζονται τα παιχνίδια τους τότε εξηγήστε τους ότι το κάθε παιδί δικαιούται να έχει το μυστικό του χώρο στο οποίο να ηρεμεί και να αφήνει τα πράγματα του. Όποιο παιχνίδι δεν βρίσκεται στο χώρο αυτό τότε θα πρέπει να το μοιραστεί με τα αδέρφια του.

6) Εάν οι απλές διαφωνίες μεταξύ των παιδιών σας καταλήξουν σε ξυλοδαρμό ή σε υβριστικές εκφράσεις, λάβετε άμεσα δράση. Χωρίστε τα χωρίς όμως να τους δίνετε σημασία και εάν υπάρχει η ευχέρεια ξεχωριστών δωματίων αφήστε τα να αποσυρθούν εκεί μέχρι να ηρεμήσουν και να συζητήσουν ξανά με ηρεμία.

7) Εάν ανησυχείτε για την ασφάλεια του παιδιού, ελάτε πιο κοντά του. Η κοντινή παρουσία του γονέα υπενθυμίζει τις αξίες και τους κανόνες στα παιδιά. Εάν δεν ανησυχείτε για την ασφάλεια τους τότε παραμείνετε έξω από τον καβγά, ακόμη κι αν το ένα παιδί κλαίει ή παραπονιέται.

8) Τονίστε τους ότι δεν θα πάρετε το μέρος κανενός και ότι το πρόβλημα θα πρέπει να το λύσουν από μόνα τους.

9) Τα αδέρφια συνήθως διαπληκτίζονται για να πάρουν προσοχή από τους γονείς. Επαινέστε τα όταν μιλάνε φιλικά ο ένας στον άλλο, όταν μοιράζονται κάτι, όταν δεν διακόπτουν και είναι υπομονετικά, όταν δεν αρπάζουν τα πράγματα ο ένας από τον άλλο ή ακόμη κι όταν ο ένας δεν ενοχλεί τον άλλο. Με αυτό τον τρόπο θα κατανοήσουν ότι θα έχουν την προσοχή των γονέων μόνο όταν κάνουν κάτι καλό και θετικό παρά κάτι άσχημο και αρνητικό.

10) Αφήστε τα παιδιά να παίξουν μόνα τους για λίγο χρόνο κάθε μέρα, όχι όμως μπροστά στον υπολογιστή. Αυτό τα μαθαίνει να έχουν αυτοπεποίθηση και να μην ενοχλούν ο ένας τον άλλο.

Διεκδικητικότητα και πως να την αποκτήσετε

Η διεκδικητικότητα αποτελεί ένα σημαντικό χαρακτηριστικό κάθε προσωπικότητας, αφού παίζει σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση των ατόμων, στην έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων, αναγκών, όπως επίσης και στην υγιή εξέλιξη μίας σχέσης. Πολλές φορές όμως κάποια άτομα διστάζουν στο να εκφράσουν απόψεις και σκέψεις, λόγω του φόβου που νιώθουν στο να εκτεθούν ή ακόμα και για τις επιπτώσεις ως προς τις αντιδράσεις που θα δημιουργηθούν.

Κάποια άτομα με ισχυρή προσωπικότητα «εμπνέουν» τέτοιου είδους αντιδράσεις, ιδίως σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση τα οποία πιστεύουν πως κάποια άτομα είναι πιο δυνατά από αυτά. Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη διεκδικητικότητας οδηγεί στην παθητικότητα και στην απόκρυψη έκφρασης των πραγματικών συναισθημάτων και απόψεων.

Παθητική Συμπεριφορά

Η κατ’ εξακολούθηση παθητική συμπεριφορά, σύμφωνα με την ειδικό Michelle Farris, οδηγεί σε μία κατάσταση «ύπνωσης», κατά την οποία απομονώνεται η αυτοεκτίμηση και ενισχύεται η θυματοποίηση. Αυτό σημαίνει ότι και στις περιπτώσεις που εκφράζετε την άποψή σας, αυτή δεν εκλαμβάνεται θετικά (π.χ. ενώ λέτε «όχι» σε κάποια πράγματα, με τον τρόπο σας εννοείτε «ναι») με αποτέλεσμα να είστε «αόρατοι» στη διαδικασία του διαλόγου. Η συνεχιζόμενη απόρριψη μπορεί να πλημυρίσει το άτομο με συναισθήματα θλίψης, απαξίωσης και θυμού.

Αιτιολογία έλλειψης διεκδικητικότητας

Κάποια άτομα δυσκολεύονται να διεκδικήσουν διότι φοβούνται την πρόκληση με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει, όπως ντροπή, απόρριψη ή κοινωνική απομόνωση. Η αιτιολογία έλλειψης διεκδικητικότητας μπορεί να οφείλεται σε επικριτικούς γονείς, εκπαιδευτικούς, φίλους και συνομηλίκους. Μέσα από αυτές τις «τραυματικές» σχέσεις το άτομο καλλιεργεί μία παθητική στάση, χωρίς άμυνες. Η αλληλεπίδραση των σχέσεων αυτών στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη κάθε ατόμου ξεχωριστά, έχει και διαφορετικό αντίκτυπο. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται και η ψυχική ανθεκτικότητα κάθε ατόμου, με συνυπάρχοντα στοιχεία όπως και η διεκδίκηση θέσεων, απόψεων, συναισθημάτων, κλπ.

Πολύ συχνά η έλλειψη διεκδικητικότητας στα ζευγάρια οδηγεί στην παθητική αποδοχή καταστάσεων, λόγω του φόβου απόρριψης ή φυγής από τον άλλο σύντροφο. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που υπάρχει σε σχεδόν όλες τις σχέσεις.

Το κλειδί για τη διεκδικητική συμπεριφορά

Το κλειδί για την απόκτηση συμπεριφορών διεκδίκησης είναι η αντικατάσταση του αισθήματος φόβου με το αίσθημα της ασφάλειας. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:

Ιεραρχείστε τις αξίες σας

Κάντε την ενδοσκόπηση σας, με στόχο την ιεράρχηση των αξιών σας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα ενισχύσετε τους στόχους σας την αυτοεκτίμησή σας. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει με ερωτήσεις όπως:
Πώςνιώθω τώρα;
Ποια είναι τα σωματικά «σημάδια» που υποδηλώνουν την αναγκαιότητα της επίγνωσης κάποιων πραγμάτων;
Ποιοι είναι οι στόχοι της ζωής μου; Τι θέλω να πετύχω στη ζωή μου;
Υπήρξαν ευχάριστες στιγμές στη ζωή μου μέχρι σήμερα;
Ποια είναι τα κοινά στοιχεία αυτών των εμπειριών;

Προσπαθείστε να καταγράψετε τα συναισθήματα σας σε μία λίστα και στη συνέχεια τις αξίες σας. Η ιεράρχηση των αξιών σας θα σας δείξει την σημαντικότητά τους, έτσι ώστε να κατανοήσετε καλύτερα τις προτεραιότητές σας.

Ξεκινήστε με μικρά βήματα

Μη θέτετε μεγάλους και δύσκολους στόχους από την αρχή. Ξεκινήστε με απλά πράγματα, όπως να μιλήσετε στην πωλήτρια για το σκισμένο ρούχο που αγοράσατε, ή στο γκαρσόνι της καφετέριας για την λανθασμένη παραγγελία που σας πήγε. Βήμα βήμα θα γίνει και η κατάκτηση συμπεριφορών διεκδίησης και προς τα ατομα που φοβάστε να μιλήσετε (γονέας, προϊστάμενος, φίλος, κλπ).

Να θυμάστε ότι «δεν είστε κατώτερος/η από κάποιον άλλον/η»

Κάθε άνθρωπος από τη στιγμή που θα γεννηθεί έχει μια μοναδική διαφορετικότητα, η οποία τον χαρακτηρίζει ως προσωπικότητα. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι και έχουμε τα ίδια ακριβώς δικαιώματα. Επομένως η σκέψη ότι «κάποιος είναι καλύτερος από εμένα» υποβαθμίζει αυτόματα το άτομο και δεν το αφήνει να προχωρήσει μπροστά μέσα από μία σωστή συμπεριφορά διεκδίκησης.

Σκεφτείτε ότι έχετε υψηλότερα ιεραρχική θέση σε σχέση με τα άτομα που φοβάστε

Εάν ήσασταν ο διευθυντής του προϊσταμένου σας, πώς θα τον αντιμετωπίζατε; Με αυτή τη διαδικασία, τροποποιούνται τα λανθασμένα πρότυπα σκέψης, και υιοθετούνται νέα πρότυπα υγιούς διεκδίκησης.

Σκεφτείτε το άτομο που διστάζετε ή φοβάστε να μιλήσετε ως μία αστεία φιγούρα

Η σκέψη μίας αστείας μορφής θα βοηθήσει να πάρετε το θάρρος της γνώμης και να αντιμετωπίσετε τις τυχόν δυσκολίες (Εικονοποίηση (Imagery, Visualization). Για παράδειγμα σκεφτείτε τον προϊστάμενό σας ως κλόουν με κόκκινη μύτη!!!

Επικεντρωθείτε στο συναισθηματικό στάδιο του ατόμου που βρίσκετε απέναντί σας.

Σκεφτείτε ότι κάποιο άτομο ίσως έχει περάσει πολλές δυσκολίες στη ζωή του και για το λόγο αυτό λειτουργεί με αυτό τον «εκφοβιστικό» τρόπο στα άτομα με τα οποία συνεργάζεται. Επομένως, η συμπεριφορά τους αποτελεί πρόκληση για εσάς Σίγουρα αυτό αποτελεί μία εκλογικευμένη αντίληψη, η οποία δεν θα πρέπει να σας ακινητοποιήσει… Το αντίθετο, παραμένοντας σε ήρεμη κατάσταση έχετε το πλεονέκτημα της επιλογής. Η δική σας ανάγκη δεν έχει να κάνει με την «δυστυχία» των άλλων, η οποία εκφράζεται με τον εκφοβιστικό αυτό τρόπο. Προσπαθείστε να διαλέξετε τις μάχες σας, χωρίς να υποτιμάτε τον εαυτό σας.

Η υγιής διεκδίκηση αποτελεί δείγμα υγιούς ψυχικής υγείας. Όλοι μας έχουμε μέσα μας τη δύναμη για να «βελτιώσουμε» τη διαχείριση των καταστάσεων της ζωής μας.

Η απόκτηση του ελέγχου για την ίδια μας τη ζωή, μέσα από την αυτοβελτίωση και την αυτοεπίγνωση, στο βαθμό που αυτό μπορεί να γίνει, θα φέρει και την ισορροπία του συναισθηματικού πλαισίου μας.

Είσαι η σύντροφος και όχι η μαμά του

Ένα από τα μεγάλα λάθη των γυναικών είναι να μπαίνουν στο ρόλο της μαμάς και να χάνουν τη θηλυκότητα, τη σεξουαλικότητα και τον ερωτισμό τους. Αναλώνονται στο να προλάβουν τις ανάγκες του συντρόφου τους και να τις διεκπεραιώσουν στερεοτυπικά. Είναι αλήθεια ότι ο άντρας συχνά ψάχνει τη μαμά του στη σχέση, ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό για να μείνει σε μία ερωτική σχέση. Δεν είναι πανάκεια ότι θα πρέπει πάντα να είναι συνδεδεμένος με έναν «ομφάλιο λώρο». Αυτό γίνεται και πρόβλημα δικό μας όταν μπαίνουμε στη διαδικασία να το συντηρήσουμε. 

Γι΄ αυτό

-Οι σύντροφοι σε μία σχέση φροντίζουν ο ένας τον άλλο και τη σχέση γενικότερα. Η φροντίδα δεν είναι μόνο γυναικεία υπόθεση. Μαζί και ο καθένας χώρια φροντίζει με τον τρόπο του χωρίς να είναι ένα γυναικείο πρέπει αυτό.

 

-Οι επαγγελματικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες είναι προσωπική υπόθεση. Ακούμε, συμμετέχουμε, λέμε τη γνώμη μας αλλά την ευθύνη της απόφασης δεν θα την πάρουμε εμείς για εκείνον.

 

-Η προστασία είναι αυτό που χρειάζεται ένα παιδί μέχρι να ανοίξει τα φτερά του και αυτό γίνεται από το γονιό με μέτρο. Ένας ενήλικας μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του χωρίς τη δική μας παρέμβαση, και αυτό γίνεται με μεγαλύτερη επιτυχία όταν εμείς οι γυναίκες είμαστε στο ρόλο που μας αναλογεί δίπλα του. Η συναισθηματική ασφάλεια και η αγάπη είναι βασικές προϋποθέσεις.

 

-Δεν κρατάμε έναν άντρα δίπλα μας επειδή του φτιάχνουμε μόνο ωραία φαγητά και του σιδερώνουμε υπέροχα τα πουκάμισα. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε και μαζί και να δώσουμε μία άλλη πινελιά στη σχέση, ή μπορεί και να το κάνει αυτός για μας προκειμένου να μας εκπλήξει ή να μας ξεκουράσει.

 

-Τα πρέπει και τα μη δεν αρμόζουν σε μία ισότιμη σχέση. Οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, έχει ο καθένας τον τρόπο του να χειρίζεται τις κατάστάσεις. Επικοινωνούμε τα θέλω μας και αποδεχόμαστε τον πιθανά διαφορετικό τρόπο σκέψης και λειτουργίας του άλλου.

 

-Δεν υπάρχει λόγος να μας βλέπει πάντα να ασχολούμαστε με το σπίτι και με τις δικές του ανάγκες. Εκφράζουμε και τις δικές μας ανάγκες, ασχολούμαστε με τον εαυτό μας, ενισχύουμε τη θηλυκότητά μας, κάνουμε πράγματα που μας ευχαριστούν γιατί το σίγουρο είναι ότι όσο πιο καλά αισθάνεται μία γυναίκα με τον εαυτό της τόσο καλύτερα είναι και μέσα στη σχέση.

 

ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ!
Το βασικό είναι να μην παραβιάζουμε τη φύση και τις ανάγκες μας, να αναζητούμε τα γυναικεία προνόμια που ορίζει η ίδια η σχέση να αισθανόμαστε αρεστές και ελκυστικές στο σύντροφό μας. Δεν ξαναμεγαλώνουμε ένα παιδί, αυτό είναι το σίγουρο! Ίσως να κοιτάξουμε λίγο μέσα μας και να δούμε τις δικές μας ανασφάλειες που μπορεί να μας κάνουν να παίρνουμε

Οι Αβορίγινες και η σύνδεσή τους με το Όλον

Οι Αβορίγινες (Aboriginals) είναι οι ιθαγενείς της ηπείρου της Αυστραλίας. Σύμφωνα με έρευνες, θεωρείται ότι οι Αβορίγινες κατοίκησαν την Αυστραλία πριν από περίπου 47.000 έως 50.000 πριν, σύμφωνα με τα αρχαιότερα απολιθώματα που έχουν βρεθεί και έζησαν εκεί σχεδόν αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, μέχρι πριν από λίγες χιλιάδες χρόνια. Αυτός ίσως είναι και ο λόγος που συγκρατούν τόσο καθαρά μνήμες και δοξασίες, καθώς και μια βαθειά σύνδεση με την πηγή της δημιουργίας.

Πιστεύουν πως αυτό που δημιούργησε τα πάντα είναι το «όνειρο». Η ιδέα του «ονειροχρόνου», αποτελεί τον πυρήνα του πολιτισμού τους, αλλά και αυτό που δομεί εντέλει την κουλτούρα τους. Σύμφωνα με αυτήν, είναι ένα σημείο συνάντησης πέρα από τον χώρο και τον χρόνο, όπως και παρελθόν, παρόν και μέλλον. Αυτή την αντίληψη, τη συναντάμε και σε άλλες κουλτούρες, όπως τον Σαμανισμό του Περού, όπου, σε αυτό το σημείο έχει τοποθετηθεί το Κολιμπρί και η ενέργεια των πιθανοτήτων, που έχει μεγάλη σχέση με την αντίληψη των Αβοριγίνων της Αυστραλίας, καθώς, και στις δύο περιπτώσεις, με άλλες τεχνικές μπορεί κανείς να εισέλθει σε αυτό το πεδίο και να δημιουργήσει αλλαγές μέσα από τη συνειδητή αντίληψη.

Στο πεδίο του “ονειροχρόνου”, όλα είναι ενιαία. Τίποτα δεν διαχωρίζεται από το άλλο. Οι άνθρωποι, τα ζώα, τα άστρα, ο ίδιος ο πλανήτης, συνδέονται και μοιράζονται μια κοινή, πρωτογενή συνείδηση. Το κάθε τι είναι αποτέλεσμα αυτής της συνείδησης και εκφράζει, μέσα από τη μορφή του, τη δύναμη και την ποιότητα της αρχαίας ενέργειας.

Εδώ, το φυσικό και το μεταφυσικό συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται, όπως μας μεταφέρουν οι σοφοί της φυλής. Τα πρώτα όντα που υλοποίησαν όλες αυτές τις αρχές στον πλανήτη Γη ήταν οι Wondjina, οι οποίοι ήρθαν από τη θάλασσα και έφεραν μαζί τους τη δημιουργία και την ανάπτυξη στη φυλή των ανθρώπων. Οι Αβορίγινες της Αυστραλίας έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την Τέχνη. Καθώς δεν υπήρχε γραπτή γλώσσα, τα έργα Τέχνης ήταν ο τρόπος έκφρασης και μεταβίβασης της γνώσης τους. Παρ’ όλο που σε κάθε κοινωνία των Αβοριγίνων υπήρχαν κάποιες διαφορές, ο τομέας της Τέχνης ήταν για όλους το προσωπικό ημερολόγιο, μέσα από όπου μεταβίβαζαν τις πληροφορίες από γενιά σε γενιά, με πρωταρχικό σχέδιο την ευθεία και τον κύκλο, τον άνδρα και τη γυναίκα δηλαδή, και τη σύνδεσή τους με το Όλον.

Η μουσική τους σχετίζεται άμεσα με το didjeridoo, ένα μακρύ, ξύλινο, πνευστό όργανο, το οποίο θεωρείται από τα πρώτα όργανα του πλανήτη και έχει μια πολύ ιδιαίτερη χροιά. Συνδέεται με το πνεύμα του αέρα και παράγει έναν αρχέγονο και μυστηριακό ήχο, όσο και αυτοί. Η μουσική θεωρούν ότι είναι η γέφυρα μεταξύ γης και ουρανού, όπως και ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε κάθε πλάσμα. Η μουσική, η ζωγραφική, ο χορός, οι μύθοι και οι  τελετουργίες, ενώνονται και πλάθουν την ιστορία αυτού του λαού, το ταξίδι του μέσα στην αιωνιότητα, την επαφή του με τον άχρονο «ονειροχρόνο».

Ένας διαδεδομένος μύθος τους αφορά τον κρύσταλλο Χαλαζία. Αυτήν την τέχνη, σύμφωνα με το μύθο, την κατέχουν οι γέροντες της φυλής: αναζητούν τους βράχους – κρύσταλλους που είναι έτοιμοι να γεννήσουν το κρυσταλλικό εργαλείο και, όταν νιώσουν πως τον βρήκαν, με ένα χτύπημα, ανοίγουν το μητρικό ορυκτό και ξεπροβάλει το κρυσταλλικό εργαλείο. Αυτά τα εργαλεία γεννιούνται έτοιμα, σχεδόν δε χρειάζονται καμία άλλη παρέμβαση και μοιάζουν με τα αιχμηρά εργαλεία που έχουν βρεθεί σε όλο τον πλανήτη, με ηλικία πάνω από 13.000 έτη.

Αυτός ο λαός μπορεί να αποτελεί ένα παράδειγμα για όλους μας. Όχι μόνο επιβίωσε μέσα στους αιώνες, αλλά και δεν έχασε τη σύνδεσή του με το Όλον, με τον πυρήνα της ύπαρξης και της συνειδητότητάς του.

Να μάθεις να εκτιμάς

Στην ζωή σου μην θεωρείς τίποτα ως δεδομένο! Οι σχέσεις όσο εύκολα χτίστηκαν, ακόμη πιο εύκολα μπορεί να διαλυθούν! Αυτό που χρειάζεται είναι η συνεχής προσπάθεια και η αναγνώριση, από μέρους μας, όλων αυτών που μας προσφέρει ο άλλος! Είτε είναι η καλοσύνη, η αγάπη, η στήριξη, η προσοχή!

Μην εκμεταλλευτείς ποτέ την αγάπη του άλλου και επαναπαυτείς από όλα όσα σου προσφέρει! Είτε είναι φίλη-ος σου, ο σύντροφός σου , η πεθερά σου, ένας γνωστός που απλά νοιάζεται για σένα! Οσο δοτικός άνθρωπος και αν είναι, κάποια στιγμή κουράζεται! Οι σχέσεις θέλουν συνεχή προσπάθεια και από τις δυο πλευρές για να κρατηθούν υγιείς και να εξακολουθούν να υπάρχουν! Ένα χαμόγελο, ένα χάδι, μια αγκαλιά, ένα τηλεφώνημα!

Το να ξέρεις να εκτιμάς, είναι αξία ανεκτίμητη! Και αυτό δεν ισχύει μόνο στις προσωπικές σχέσεις αλλα και τις επαγγελματικές! Δείξε την εκτίμησή σου με απλά πράγματα: Με το να προσφέρεις ένα μικρό δωράκι στον πελάτη σου που σε στηρίζει χρόνια, να φτιάξεις ένα γλυκό στην γειτόνισσα που σε νοιάζεται, να βγάλεις την μαμά και την πεθερά σου έξω μια Κυριακή για φαγητό για να τις ξεκουράσεις που σου μαγειρεύουν ή προσέχουν τα παιδιά. Να κάνεις ένα τηλεφώνημα απλά για να πεις «σ’ αγαπώ».

Ας δείξουμε την αγάπη μας στα πρόσωπα που νοιάζονται για εμάς και μας αγαπάνε! Η αγάπη πρέπει να δίνεται απλόχερα! Μην το αφήσεις για κάποια άλλη στιγμή! Κάντο τώρα! Δεν γνωρίζουμε ποτέ πως μπορεί να τα φέρει η ζωή! Είναι τόσο απρόβλεπτη! Ακόμη και αυτή δεν είναι δεδομένη!

Επειδή το εγώ είναι η δυστυχία, το εγώ είναι η ζήλια, το εγώ είναι η κόλαση

Καταρχήν,άφησε την ιδέα να εγκαταλείψεις τη δυστυχία σου και θα έχεις κάνει ένα μεγάλο βήμα.

Τώρα, το επόμενο βήμα είναι το να προσπαθήσεις να καταλάβεις τι είναι η δυστυχία σου. Από πού έρχεται; Μπες σε όλες τις διασυνδέσεις της και ανακάλυψε ολόκληρη τη σύνθεσή της, η οποία συνδέεται μαζί σου και θα εκπλαγείς, όταν δεις πως δεν είναι κάτι αποσυνδεδεμένο από σένα. Συνδέεται μαζί σου, με χίλια δυο πράγματα. Και θα σε σοκάρει, όταν ανακαλύψεις ότι, στην πραγματικότητα, αυτό που πάντοτε ήθελες να ξεφορτωθείς είναι εκείνο το κομμάτι, για το οποίο σου έχουν πει ότι είναι ιδεώδες, ότι έτσι θα έπρεπε να είσαι.

Τη στιγμή που θα δεις ότι το καλό και το κακό είναι ενωμένα, θα ξαλαφρώσεις, θα ανακουφιστείς, γιατί θα νιώσεις πως ολόκληρη η διαμάχη ήταν, στην ουσία, αβάσιμη. Πολεμούσες σκιές, πολεμούσες εναντίον του ίδιου σου του εαυτού. Το αριστερό σου χέρι πολεμούσε το δεξί. Νομίζεις πως μπορεί να βγει κανένα αποτέλεσμα; Δεν υπάρχει περίπτωση! Και τα δυο είναι χέρια σου. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος να βολοδέρνεις. Τα δυο σου χέρια μπορούν να υποστηρίξουν τρομερά το ένα το άλλο.

Δεν χρειάζεται να εγκαταλείψεις τίποτε. Πρέπει απλώς να κατανοήσεις ότι η ύπαρξη είναι σύνθετη. Είμαστε ένα: και καλοί και κακοί. Σου είπαν, όμως, πως δεν είμαστε ένα κι εσύ δέχτηκες αυτή την ανοησία, οπότε, προσπαθείς να ξεφορτωθείς το κακό. Δεν μπορείς, όμως!

Δεν θέλω να εγκαταλείψεις τίποτε, γιατί αυτή είναι η ενέργειά σου. Και είναι καλό, που δεν μπορείς να την εγκαταλείψεις. Θέλω να τη μετασχηματίσεις, να μην την εγκαταλείψεις.

Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να νιώσει τον πόνο, δεν μπορεί να νιώσει ούτε τη συμπόνια. Τί είναι η συμπόνια:. Αν δεν έχεις νιώσει πόνο, δεν μπορείς να νιώσεις συμπόνια, για τον πόνο κάποιου άλλου, επειδή δεν ξέρεις τι είναι ο πόνος. Η εμπειρία του πόνου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξή σου.

Στο μονοπάτι, όλες οι πέτρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να πατήσεις πάνω τους και να περάσεις απέναντι. Όλα αυτά που βλέπεις σαν εμπόδια, στην πραγματικότητα είναι βήματα.

Αυτό που ονομάζεις εγώ, είναι ένας συνδυασμός από χίλια δυο πράγματα. Όταν ο συνδυασμός λειτουργεί καλά, βρίσκεσαι σε βαθιά αρμονία. Τότε, αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχεις πίσω από το θόρυβο του νου σου, ο οποίος σε περιμένει να κοιτάξεις μέσα σου.

Εσύ, όμως, στρέφεσαι και επικεντρώνεσαι προς τα έξω και αγωνίζεσαι με πράγματα… Δεν μπορείς να βγεις νικητής και δεν μπορείς να βγεις χαμένος. Το μόνο που απομένει είναι σύγχυση.

Από τη στιγμή που φεύγει όλη αυτή η σύγχυση, εμφανίζεται από το βάθος μια καινούργια οπτική της ύπαρξής σου. Και από τη στιγμή που τη γνωρίσεις, θα αντιληφθείς την ανοησία της ερώτησης, “πώς μπορώ να εγκαταλείψω τη δυστυχία μου;”

Επειδή το εγώ είναι η δυστυχία, το εγώ είναι η ζήλια, το εγώ είναι η κόλαση.

Και δεν γνωρίζεις το αληθινό σου εγώ. Μπορείς να γνωρίσεις το αληθινό εγώ, μόνο όταν φύγουν τα ψεύτικα εγώ.

Τη στιγμή που εξαφανίζονται τα ψεύτικα, εμφανίζεται το αληθινό. Ο θάνατος του ψεύτικου είναι η γέννηση του αληθινού.

Και αυτή η ποιότητα είναι το ίδιο το κέντρο της ζωής.

Θα παραμείνεις ο ίδιος άνθρωπος, με ένα τρόπο, αλλά, με έναν άλλο τρόπο, θα έχεις αποκοπεί από τον παλιό και θα είσαι εντελώς καινούργιος.

Θα αγαπάς, αλλά τώρα η αγάπη σου δεν θα είναι ίδια. Δεν θα είναι απλώς ο αντίθετος πόλος του μίσους. Η αγάπη σου θα είναι τόσο μεγάλη, που θα μπορεί να απορροφήσει το μίσος, θα μπορεί να μετασχηματίσει το δηλητήριό του σε νέκταρ. Θα αγαπάς, αλλά δε θα κατακτάς. Θα αγαπάς, επειδή θα είσαι τόσο γεμάτος από αγάπη, θα τη μοιράζεσαι.

Η επιστημονική φαντασία του παρελθόντος είναι πλέον πραγματικότητα

Έφτιαξαν ρομπότ που γεννά ρομποτάκια και μάλιστα πιο εξελιγμένα από αυτό

 

Η επιστημονική φαντασία του παρελθόντος είναι πλέον πραγματικότητα. Ένα ρομπότ που μπορεί να φτιάξει άλλα ρομπότ πιο εξελιγμένα στον τρόπο που κινούνται, χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση, δημιούργησαν Βρετανοί και Ελβετοί ερευνητές.

 

Οι μηχανικοί των πανεπιστημίων Κέμπριτζ (Τμήμα Μηχανικής) και ΕΤΗ της Ζυρίχης (Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών-Ινστιτούτο Ρομποτικής και Έξυπνων Συστημάτων), με επικεφαλής τον δρα Φουμίγια Λίντα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «PLoS One», σύμφωνα με το BBC, δημιούργησαν ένα ρομπότ από εύκαμπτο μαλακό πλαστικό, που κάνει άλματα σαν ακρίδα.

 

Η πρωτοτυπία του ρομποτικού συστήματος είναι ότι έχει τη δυνατότητα να βελτιώνεται προοδευτικά και να βελτιώνει τις επιδόσεις του στα πηδήματα, καθώς επίσης να «γεννά μωρά», τα οποία με τη σειρά τους κινούνται ακόμη καλύτερα.

 

Ακούγεται λίγο σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας -ένα ρομπότ που φτιάχνει τα δικά του ρομποτάκια- όμως στην ουσία αυτό πέτυχαν οι ερευνητές. Προς το παρόν, τα «μωρά» είναι πλαστικοί κύβοι που έχουν ένα κινητήρα στο εσωτερικό τους. Η κατασκευή τους γίνεται από έναν «μητρικό» ρομποτικό βραχίονα, ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει διάφορα σχήματα «μωρών».

 

Το μητρικό ρομπότ αξιολογεί κάθε φορά -χωρίς παρεμβολή ανθρώπου- ποιές περαιτέρω βελτιώσεις πρέπει να κάνει στον σχεδιασμό του «μωρού», ώστε αυτό να έχει βελτιωμένη απόδοση.

 

Μέχρι στιγμής το ρομπότ-μητέρα έχει δημιουργήσει δέκα γενιές ρομπότ-παιδιών και η τελευταία γενιά μπορεί να διασχίσει διπλάσια απόσταση σε σχέση με την πρώτη, προτού ξεμείνει από ηλεκτρική ενέργεια. Δηλαδή μέσα σε δέκα «γενιές» έχει αυξήσει κατά 100% τις επιδόσεις του στον τομέα της κίνησης.

 

«Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα στη βιολογία είναι πώς προήλθε η νοημοσύνη. Χρησιμοποιούμε τη ρομποτική για να εξερευνήσουμε αυτό το μυστήριο. Θέλουμε να δούμε τα ρομπότ ικανά για καινοτομία και δημιουργικότητα», δήλωσε ο Λίντα.

 

Οι ερευνητές οραματίζονται ήδη ότι τα μελλοντικά ρομπότ που θα εργάζονται στις αυτοκινητοβιομηχανίες, δεν θα κάνουν απλώς συναρμολογήσεις, αλλά θα είναι τόσο έξυπνα, ώστε να αντιλαμβάνονται μόνα τους τα ελαττώματα σε ένα αυτοκίνητο και να φροντίζουν να το επιδιορθώνουν.

 

Καθώς επίσης ρομπότ που θα χρησιμοποιούνται στη γεωργία και θα δοκιμάζουν ελαφρώς διαφορετικές μεθόδους καλλιέργειας και συγκομιδής, για να δουν κατά πόσο αυτό θα βελτώσει την αποδοτικότητα.

 

Ο Λίντα θεωρεί εφικτό ότι σε 30 χρόνια θα έχουν πλέον δημιουργηθεί ρομπότ με ικανότητες ανάλογες εκείνων των ρομπότ που πρωταγωνιστούν σε ταινίες όπως ο «Πόλεμος των Άστρων» και το «Σταρ Τρεκ».

Το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ προσέλαβε τον πρώτο καθηγητή Παιχνιδιού

Το φημισμένο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ προσέλαβε τον πρώτο καθηγητή Παιχνιδιού (Lego Professor of Play), θέση που είχε διαφημιστεί ως ονειρεμένη δουλειά. Ο καθηγητής Paul Ramchandani, ειδικός στην ψυχική υγεία των παιδιών στο Κολέγιο Ιμπίριαλ, θα είναι επικεφαλής ομάδας ειδικών που θα εξετάσουν τη σημασία του παιχνιδιού στην εκπαίδευση παγκοσμίως. Ο ψυχίατρος, που απασχολείται και στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, έχει ασχοληθεί με παιδιά με πολύ σοβαρές ψυχικές παθήσεις και η έρευνά του θεωρείται πρωτοποριακή στον τομέα του.

Τη νέα του θέση χρηματοδοτεί το The Lego Foundation, τμήμα της εταιρείας παιχνιδιών που ασχολείται με μη κερδοσκοπικές δράσεις. Η χορηγία εντάσσεται στο πλαίσιο ποσού τεσσάρων εκατομμυρίων λιρών που διατίθεται στο πανεπιστήμιο προκειμένου να ενισχυθεί η ίδρυση του κέντρου έρευνας Pedal (Play in Education, Development and Learning) για τον ρόλο του παιχνιδιού στην εκπαίδευση, την ανάπτυξη και τη μάθηση.

Η έρευνα έχει στόχο να διασφαλίσει πως «τα παιδιά διαθέτουν δεξιότητες του 21ου αιώνα, όπως η επίλυση προβλημάτων, η ομαδική εργασία και ο αυτοέλεγχος», όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα Independent.

«Ο καθένας έχει μια γνώμη για τον ποιο ρόλο θα πρέπει να έχει το παιχνίδι στην πρώιμη μάθηση και έχουν γίνει εκπληκτικές έρευνες, αλλά υπάρχουν μεγάλα κενά στις γνώσεις μας» σχολίασε ο καθηγητής Ramchandani.

Τα πρώτα άστρα του Σύμπαντος έλαμψαν 560 εκατ. χρόνια μετά το Big Bang

Τα πρώτα άστρα εμφανίστηκαν στο σύμπαν περίπου 560 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία του με τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Big Bang), 140 εκατομμύρια χρόνια αργότερα από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες. Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγεί η ανάλυση των στοιχείων που συνέλεξε, ο επιστημονικός δορυφόρος «Πλανκ» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) από το 2009 έως το 2016.

 

Η νέα εκτίμηση βασίζεται σε μια ακριβέστερη ανάλυση του «αποτυπώματος» του «Big Bang» στην λεγόμενη κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, η οποία άρχισε να εξαπλώνεται στο σύμπαν 380.000 χρόνια μετά τη δημιουργία του.

 

Χάρη στα όργανα του «Planck» κατέστη εφικτό να δημιουργηθεί ο πιο ακριβής χάρτης του «αρχαίου φωτός» που έχει γίνει μέχρι σήμερα. Στην πιο πάνω εικόνα όλου του ουρανού παρουσιάζεται η πόλωση του αρχαίου φωτός CMB, όπως ανιχνεύτηκε από το δορυφόρο της ESA Planck.

 

«Η διαφορά των 140 εκατομμυρίων ετών μπορεί να μην φαίνεται σημαντική στο πλαίσιο της ιστορίας των 13,8 δισεκατομμυρίων ετών του σύμπαντος, όμως αναλογικά συνιστά στην πραγματικότητα μια πολύ μεγάλη αλλαγή στην κατανόησή μας για το πώς εξελίχθηκαν ορισμένα γεγονότα-κλειδιά στις πρώιμες εποχές», δήλωσε ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής, Γιώργος Ευσταθίου, ένας από τους επικεφαλής επιστήμονες που μελετούν τα στοιχεία του «Πλανκ».

 

 

Τα πρώτα άστρα στο στερέωμα εκτιμάται, ότι ήταν υπέρθερμοι γίγαντες που θα είχαν σύντομη ζωή, αλλά πρόλαβαν να παράγουν τα πρώτα βαριά χημικά στοιχεία της ύλης, χάρη στα οποία αργότερα σχηματίστηκαν οι πλανήτες, αλλά και τα έμβια όντα στη Γη.

 

Η προηγούμενη εκτίμηση, ότι η εμφάνιση των άστρων είχε συμβεί νωρίτερα, 420 εκατομμύρια χρόνια μετά το «Μπιγκ Μπανγκ», είχε γίνει από τον αμερικανικό επιστημονικό δορυφόρο WMAP στην προηγούμενη δεκαετία. Η νέα εκτίμηση συμφωνεί πλέον καλύτερα και με τις παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου «Hubble», γεγονός που ικανοποιεί τους επιστήμονες.

Θεόρατοι κυκλώνες η νέα αναπάντεχη ανακάλυψη του Juno στον Δία

Νέα ερωτηματικά έκρυβαν για τους επιστήμονες τα δεδομένα που έφτασαν από το διαστημόπλοιο Juno, μετά την τελευταία κοντινή του διέλευση από τον πλανήτη. Ανάμεσα σε αυτά, οι τεράστιοι και εντυπωσιακοί κυκλώνες που αποτύπωσε το σκάφος, περνώντας από τους δύο πόλους του Δία.

 

Το σκάφος Juno της NASA αναμένεται να πραγματοποιήσει περισσότερες από είκοσι επιπλέον κοντινές διελεύσεις

Το Juno έφτασε στον πλανήτη το περασμένο καλοκαίρι. Είναι το πρώτο διαστημόπλοιο που θα εξετάσει τους πόλους του από τόσο μικρή απόσταση. Περιφέρεται σε τροχιά που, κάθε 53 ημέρες, το φέρνει σε «απόσταση αναπνοής» από τα νέφη στην ανώτερη ατμόσφαιρα του Δία. Όταν ολοκληρώσει κάθε «επίσκεψή» του, στέλνει στη Γη τα στοιχεία που συνέλεξε.

 

Οι επιστήμονες δεν περίμεναν ότι σχηματίζονται κυκλώνες στους πόλους. «Νιώσαμε έκπληξη, παρόλο που γνωρίζαμε πως η κάμερα ουσιαστικά θα στραφεί σε μία terra incognita για εμάς», λέει ο Τζόναθαν Λούνιν, από το πανεπιστήμιο Cornell και μέλος του επιστημονικού επιτελείου της αποστολής του Juno.

 

Τώρα, οι επιστήμονες θέλουν να κατανοήσουν πώς εξελίσσονται χρονικά οι κυκλώνες, αλλά και κατά πόσο υπάρχουν διαφορές στην εκδήλωση του φαινόμενου ανάμεσα στον βόρειο και τον νότιο πόλο. «Προς το παρόν πάντως, απολαμβάνουμε αυτές τις εικόνες», προσθέτει ο Λούνιν.

 

Ο Νότιος Πόλος του Δία όπως τον είδε το Juno

 

Η ερευνητική ομάδα συναντήθηκε στις αρχές της εβδομάδας, για μία προκαταρκτική συζήτηση σχετικά με τα πιο πρόσφατα δεδομένα που κατέφθασαν από το διαστημόπλοιο. «Ήμασταν όλοι τρομερά ενθουσιασμένοι. Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά εξαιρετικά», λέει ο Φραν Μπάτζιναλ, καθηγητής αστροφυσικής και πλανητικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο.

 

«Ο λόγος είναι πως δεν παραπέμπουν σε ό,τι περιμέναμε. Αν βρίσκαμε απλώς ό,τι αναμέναμε, θα ήταν τετριμμένα. Τώρα, όμως, μας ενθουσιάζει το γεγονός ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μυστήρια και γρίφους, που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε».

 

Μερικά από αυτά τα μυστήρια είναι αρκετά «σκοτεινά». Για παράδειγμα, προέκυψαν νέα στοιχεία για το εντυπωσιακό σέλας που σχηματίζεται στους δύο πόλους του Δία. Και στους δύο πόλους, το σέλας σχηματίζεται από σωματίδια υψηλής ενέργειας, τα οποία κινούνται κατά μήκος των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη, κάτι που θα σήμαινε πως θα έπρεπε να εμφανίζονται ισχυρά ηλεκτρικά ρεύματα.

 

«Ωστόσο, δεν ανιχνεύσαμε διαταραχές στο μαγνητικό πεδίο, τις οποίες θα έπρεπε κανονικά να προκαλούν», επισημαίνει ο Μπάτζιναλ. Ένας ακόμη γρίφος, που υποτίθεται πως θα έπρεπε να λύσει το διαστημόπλοιο, αφορά το κατά πόσο ο Δίας έχει στερεό πυρήνα, αν και είναι αέριος γίγαντας.

«Τα πρώτα δεδομένα υποδεικνύουν πως υπάρχει όντως πυρήνας», λέει ο Λούνιν. «Ωστόσο, δεν φαίνεται να είναι οριοθετημένος». Μία ακόμη έκπληξη που προέκυψε από το Juno αφορά τη συγκέντρωση αμμωνίας στην ατμόσφαιρα.

 

Οι επιστήμονες θεωρούσαν πως το πιο πιθανό είναι η αμμωνία να είναι ισοκατανεμημένη στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Παρ’ όλα αυτά τα δεδομένα δείχνουν πως υπάρχουν μεγαλύτερες ποσότητες στον ισημερινό απ’ ό,τι στα υπόλοιπα πλάτη.

 

Το σκάφος αναμένεται να πραγματοποιήσει περισσότερες από είκοσι επιπλέον κοντινές διελεύσεις. Επομένως, δεν είναι απίθανο να προκύψουν και άλλες εκπλήξεις για την επιστημονική ομάδα.

Σκοταδισμός και δημοκρατική "αντιπροσώπευση"

Πόσο δημοκρατική είναι η αντιπροσωπευτική «δημοκρατία»;

§1: Σε μια χώρα και σε μια ώρα, όπου ο πολιτικός παλιμπαιδισμός πρώην αφισοκολλητών και νυν διπρόσωπων εξουσιαστών, εξίσου άχαρων και επικίνδυνα καθεστωτικών με τα προηγούμενα απάνθρωπα σχήματα, καλά κρατεί, κάθε λόγος περί αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας» συνιστά πολιτική ύβρη. Γιατί; Επειδή νομιμοποιεί ένα δεσποτικό καθεστώς ματαιόδοξων πολιτικών, που αντισταθμίζουν την απουσία ιδίας προσωπικότητας με τις πιο νοσηρές μορφές άσκησης εξουσίας και με την ολική καταστροφή ενός ολόκληρου λαού. Έτσι αναδύεται, ως κυβερνώσα δύναμη, μια «ανεστραμμένη Λογική» (Χέγκελ), που δεν αφήνει κανένα λουλούδι αυτονομίας και αυτό-ανάπτυξης της κοινωνίας να ανθίσει. Οι κλειστές ομάδες ανίκανων πολιτικών έχουν εμφυτευθεί παντού και νέμονται την εξουσία μαζί με όλο το συγγενολόι τους, αρματωμένες με την περιθωριοποίηση των πιο ζωτικών δυνάμεων της ανθρώπινης κοινότητας. Δείχνουν να απολαμβάνουν τη χλιδή της κυριαρχίας τους, γιατί αισθάνονται πως δεν κινδυνεύουν από οποιαδήποτε αυτόνομη παρουσία του λαού: με τη λογική της πολιτικής «αντιπροσώπευσης» έχουν μετατρέψει τα ζωντανά του κύτταρα σε ψευδολογικές κλίμακες ενός μαζοκοινού και μιας μαζοκοινωνίας, που απλώνεται απειλητικά ενάντια στη θεσμοθέτηση μιας αξιοπρόσεκτης αυτονομίας του αυθεντικού σώματος της κοινωνίας. Ένα τέτοιο άπλωμα-ρίζωμα τρέφεται από τον πολλαπλασιασμό «εκπροσώπων»-«αντιπροσώπων» μιας βουβής μάζας στους διάφορους πολιτικούς, πολιτισμικούς, βουλευτηριακούς, κρατικούς, επιστημονικούς θεσμούς. 

§2: Η νοσηρότητα και ο μηδενισμός σε επίπεδο πνευματικού κεφαλαίου έχει ανοίξει διάπλατα το δρόμο στην επικράτηση ενός όχι λιγότερο νοσηρού και μηδενιστικού πολιτικού και οικονομικού κεφαλαίου. Η νοσηρότητα του δεύτερου είναι εμφανέστατη, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι οι πάμπλουτοι κατά τη δεξιά τους τσέπη παίζουν με την εξαθλίωση του πλήθους στον χώρο της αριστερής τσέπης: το ιλαροτραγικό τώρα της πολιτικής σκηνής απορροφά κάθε υποταγή και κάθε κυριαρχία. Ο πολιτικός ωφελιμισμός των νεοσυντηρητικών δυνάμεων εξουσίας που επενδύουν στα παλιά ερείπια με τη μάσκα του προοδευτισμού και του αριστερισμού είναι το σύμπτωμα, το σημείο που συγκεντρώνει όλο το νόημα και το πνεύμα της μετανεωτερικής εποχής μας. Η δύναμη πια δεν βρίσκεται ούτε στην κοινωνία ούτε σε καμιά αξιακή κλίμακα ανθρώπων και πραγμάτων ούτε καν στην ίδια τη νέο-νεοφιλελεύθερη «δημοκρατική» αντιπροσώπευση. Απεναντίας είναι πανταχού παρούσα ως ύπουλη ιδιοποίηση, εκμετάλλευση της πραγματικής ποσότητας του λαού, που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύσει. Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, η αυθεντική δημοκρατία, ήτοι η άμεση δημοκρατία, συνυφαίνεται με την αυτονομία της κοινωνίας και τη ριζική, ως εκ τούτου, αμφισβήτηση κάθε είδους ετερονομίας. Μια τέτοια αμφισβήτηση μπορεί να προέλθει από τις ανθρώπινες δυνάμεις, που συνειδητά πραγματοποιούν το δύσκολο Φαινομενολογικό τους ταξίδιˑ τουτέστι εκκινούν από την παιδευτική –με τη στενή και την ευρεία έννοια– συγκρότηση εαυτών και των άλλων ως πολιτών, δημιουργών και όχι ως οπαδών, αγελαίων κοπαδιών. Τα πιο αντιαισθητικά –και συναφώς αμοραλιστικά– κοπάδια εκδηλώνονται ως χειροκροτητές καταστροφικών πολιτικών εντός και εκτός βουλευτηρίων.

§3: Γιατί η «δημοκρατική» αντιπροσώπευση συνιστά ετερονομία και θάνατο της ελεύθερης ζωής και σκέψης; Επειδή αποτελεί μια επινόηση, μια φενάκη δημοκρατίας. Εάν δημοκρατία, στην αυθεντικότητα της έννοιας, σημαίνει εξουσία του δήμου, δηλαδή «εξουσία που δεν δέχεται κανένα περιορισμό όσον αφορά τη νομοθεσία» (Καστοριάδης: Χώροι του ανθρώπου, σ. 190) και που δεν στηρίζεται σε αντιπροσώπους, αλλά σε άμεσα, διά κλήρου ή με τη σειρά εκλεγμένους πολίτες (ό.π.), και μάλιστα ανακλητούς, τότε η αντιπροσώπευση κυοφορεί χάσμα, σχίσμα ανάμεσα στον εκλεγμένο εκπρόσωπο και τον εκλέγοντα πολίτη. Ο εκπρόσωπος, ως ενεργό πλέον υποκείμενο εξουσίας νομοθετεί ανεξέλεγκτα με βάση τα δικά του ιδιοτελή συμφέροντα, διορίζει εδώ κι εκεί συγγενείς, φίλους και αποτυχημένους πολιτευτές, αρκεί να λειτουργούν ως πιστοί υπηρέτες του. Απεναντίας, ο πολίτης-ψηφοφόρος παρακολουθεί το εκτυλισσόμενο πολιτικό-συμφεροντολογικό κουκλοθέατρο παθητικά: είτε «θαυμάζει» τους πολιτικούς του βοσκούς και τους ακολουθεί άκριτα, είτε αγανακτεί και περιμένει μετά από τέσσερα χρόνια να εκφραστεί δια της άσφαιρης-ακίνδυνης ψήφου, εάν δεν εξαπατηθεί κατ’ εξακολούθηση ως την ημέρα της ψήφου. Γράφει σχετικά ο Καστοριάδης: «…η αντιπροσώπευση είναι μια αρχή ξένη προς τη δημοκρατία… Από τη στιγμή που υπάρχουν μόνιμοι “αντιπρόσωποι”, η πολιτική εξουσία, δραστηριότητα και πρωτοβουλία έχουν αφαιρεθεί από το σώμα των πολιτών για να ανατεθούν στο περιορισμένο σώμα των «αντιπροσώπων» –οι οποίοι τις χρησιμοποιούν για να στερεώσουν τη θέση τους και να δημιουργήσουν συνθήκες για να επηρεάζουν, με πολλούς τρόπους, την έκβαση των προσεχών εκλογών» (ό.π., σ. 191).

Η αληθινή όψη και κόψη της δημοκρατίας βρίσκεται σε ευθεία οντο-λογική αντίθεση με τον σκοταδισμό της «αντιπροσώπευσης», καθώς η τελευταία ως εκ της φύσεώς της συνιστά εξουσιαστική παγίωση της φιλόδοξης και κατ’ εξοχήν βάρβαρης ατομικότητας, ενάντια στην πραγματική ελευθερία του ατόμου.

Φιλοσοφία: οντολογική διερώτηση για το ασυνήθιστο

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΧΑΜΕΝΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

«Τα βάθη του κόσμου άλλη είναι
δύναμη κρυμμένη που τα κρατεί.»
Σικελιανός

Ένα ερώτημα πλανιέται σαν φάντασμα πάνω από τον άνθρωπο χτες και σήμερα: έχει νόημα η φιλοσοφία; Τα νοήματα της φιλοσοφίας δεν είναι ποτέ δεδομένα και δεν βρίσκονται εκεί που πολλές φορές τα αναζητάμε. Σε εποχές φθίνουσας πορείας του αρχαίου άστεως, ο Επίκουρος προ-ειδοποιούσε, διαγνωστικά για την εποχή του και προφητικά για τις δικές μας, πως
«είναι μάταιος ο φιλοσοφικός λόγος, όταν δεν θεραπεύει κανένα ανθρώπινο πάθοςˑ ακριβώς όπως η ιατρική δεν ωφελεί παρά μόνο, όταν θεραπεύει τις αρρώστιες του σώματος, έτσι και η φιλοσοφία δεν προσφέρει τίποτα, αν δεν απαλλάσσει την ψυχή από τα πάθη της».

Αυτά τα λόγια αποκτούν πραγματικά προφητική αξία για το δικό μας σήμερα, όταν οι τύχες των ανθρώπων εξαρτώνται –σε επίπεδο πολιτικό-οικονομικό, πολιτισμικό, επιστημονικό κ.λπ., από άτομα, ρέποντα προς την ηδονή της πάσης φύσεως εξουσίας, προκειμένου να αντισταθμίσουν ματαιωμένες τους επιθυμίες. Εξαρτώνται δηλαδή από ψυχικο-πνευματικά ανισόρροπα άτομα –και τούτο νοούμενο όχι απλώς ψυχολογικά, αλλά κατ’ εξοχήν οντολογικά. Δείγματα, για παράδειγμα, τέτοιας ανισορροπίας είναι η ακόρεστη απληστία τους σε όλα τα επίπεδα της υλικής νόησης και της πολιτικής συμπεριφοράς, η οποία προς τα έξω, προς τις οδυρόμενες μάζες, προβάλλει ως «πανεθνικός» «αγώνας» για την αποτίναξη της φτώχειας τους. Συμβαίνουν βέβαια όλα τούτα πιο εύκολα σε κοινωνίες, όπως η ελληνική, γιατί η αληθινή φιλοσοφία έχει καταδικαστεί σε μόνιμη εξορία. Να γιατί ο Επίκουρος και πάλι μας μιλάει σαν να ζει στη σημερινή αρρωστημένη πολιτεία:

«ας μην προσποιούμαστε ότι φιλοσοφούμε, μα να φιλοσοφούμε πραγματικά. Δεν έχουμε ανάγκη να φαινόμαστε υγιείς, αλλά να είμαστε στ’ αλήθεια υγιείς»

Σύμφωνα με τον Heidegger, οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να φιλοσοφούν δυνατά, αταλάντευτα και αποφασιστικά:

«πέφτοντας με τα μούτρα σε εκείνο το ποιητικό-στοχαστικό ερωτάν, που έμελλε να καθορίσει το Dasein μας… Έδωσαν σ’ αυτό το όνομα φιλοσοφία»,

Αυτό δηλαδή το φιλοσοφικό ερωτάν που εισέρχεται στη ζωή μας και εκδιπλώνεται ιστορικά ως:

«ο ακατάπαυστος αγώνας του ερωτάν, ο αγώνας για την ουσία και το Είναι των όντων» (Χάιντεγκερ: Περί πολιτικής, περί αλήθειας, περί τεχνικής).

Όταν και όπου λείπει η φιλοσοφική διερώτηση για την ιστορικότητα του Είναι ενός εκάστου ανθρώπου και ενός λαού, κυριαρχεί η ως άνω ναρκισσιστικής υφής ανισορροπία. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε η ενασχόληση του ανθρώπου με τη φιλοσοφία δεν αποτελεί προνόμιο ή καθήκον ορισμένων «ειδικών» αλλά βασικό μέλημα της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, του δικού μας Dasein. Κοινωνίες ή ανθρώπινα άτομα που παραμελούν τη φιλοσοφία υπονομεύουν τα ίδια τα πνευματικά και ιστορικά τους θεμέλια. Έτσι οδηγούνται βαθμιαία στην παρακμή και τελικά καταλήγουν στον πλήρη εκβαρβαρισμό. Η αισθητή πραγματικότητα μαρτυρεί πώς βασικοί υπονομευτές της φιλοσοφικής σκέψης είναι κυρίως οι ολιγαρχίες της μετριότητας που ασύστολα καιροσκοπούν μέσα στα σκονισμένα αμφιθέατρα των «μορφωτικών» ιδρυμάτων ή στα ψυχρά έδρανα των βάρβαρων πολιτικών φατριών. Οι ολιγαρχίες αυτές νοθεύουν αδιάντροπα τον φιλοσοφικό διάλογο με αγοραία ιδεολογήματα και φρικτές επαναλήψεις του ασήμαντου. Έτσι δηλητηριάζουν το λογισμό με τελετουργικές ομφαλοσκοπήσεις ή ρητορικές φωνασκίες και οτιδήποτε μη προσιτό σ’ αυτούς το ρίχνουν στην πυρά.

Στο μέτρο που το ανθρώπινο Dasein, ως εκ της σκεπτόμενης ικανότητάς του, αρνείται να θηρεύει απλώς το ωφελιμιστικό, ως άλλος Κολόμβος αποπειράται τον ωραίο αλλά επικίνδυνο φιλοσοφικό διάπλου πέρα και πάνω από τα συντρίμματα των μεταμοντέρνων, τεχνικοποιημένων ολιγαρχιών της μετριότητας. Εάν η τεχνοεπιστήμη, μετά την ιδεολογική της ολοκλήρωση από τον Διαφωτισμό κυρίως και εντεύθεν, συνέβαλε στην αποδόμηση των ανορθολογικών αυταπατών στον πνευματικο-πολιτισμικό χώρο του ανθρώπου, στην ίδια αναλογία φρόντισε να εισαγάγει τον ανορθολογισμό από το παράθυρο. Το ζητούμενο λοιπόν παραμένει: διαυγής γνωριμία με τις πηγές του φιλοσοφικού και ποιητικού στοχασμού, ώστε να οροθετείται «το νοητό και συνακόλουθα το μη νοητό» (Wittgenstein), να καταλύεται η μονωδία του εργαλειακού λόγου, να «αγωνιζόμαστε για μια αυστηρή σύλληψη [αυτού που] μας συντυχαίνει, μας αναταράζει και μας αλλάζει» (Heidegger). Όσο βαθαίνει η ως άνω γνωριμία δημιουργείται μια παράδοση φιλοσοφικού-ποιητικού διαλέγεσθαι, που μπορεί να απελευθερώσει τον σύγχρονο άνθρωπο από τις παγερές περιπτύξεις του στείρου ακαδημαϊσμού, από τη διάχυτη πνευματική κενότητα της εποχής, από την καθεστωτική ανάδειξη του αγελαίου σε ρυθμιστή της ζωής. Ο άνθρωπος που φιλοσοφεί φεύγει πέρα από το κοινό, το χυδαίο, το μαζοποιημένο. Σύμφωνα με τον Νίτσε «ζει συνεχώς, ακούει, βλέπει, υποψιάζεται, ελπίζει, ονειρεύεται πράγματα ασυνήθιστα».

Από την αρχαία εποχή μέχρι και σήμερα ακόμη, το φιλοσοφείν ευδοκιμεί κυρίως ως εναντίωση στον «φιλοσοφικό-ποιητικό» εκφυλισμό της σκέψης σε «χρησιμοθηρική εξυπνάδα» (Heidegger) και προσφέρει αντίστοιχα τη «δυνατότητα να εμπειράται κανείς τη δοκιμασία της κριτικής συζήτησης» (Πλάτων). Στο πλαίσιο μάλιστα μιας «κοινωνικής λειτουργίας της φιλοσοφίας» (Horkheimer), ο αληθινά ανήσυχος, αεικίνητος, ελεύθερος διάλογος δύναται, σαν άλλο εγελιανό πνεύμα, να αναστοχάζεται την πορεία της αυτογνωσίας του, να οξύνει τον λογισμό της κοινωνίας, να αποδυναμώνει κάθε απολίθωση του ζωντανού λέγειν από την εγωκεντρική επικράτηση της μετριοκρατίας και να χαράσσει εκείνη την οδό, από όπου ο καθένας «χρωστάει να περάσει το ρεύμα της ζωής του, χωρίς να μετατρέπεται σε κοπάδι» (Nietzsche). Η αυθεντικότητα ενός τέτοιου διαλόγου δεν αφήνει περιθώρια για συμβιβασμούς με άκαμπτες ιεραρχήσεις, με κατασκευασμένες αυθεντίες, με διατεταγμένους κήρυκες της μαζικής κουλτούρας, με «νομοθέτες» της σκέψης. Η σκέψη δεν αναπτύσσεται με προστάγματα και διαταγές, ούτε με μαζικο-υστερικές σχεδιοποιήσεις αλλά ακολουθεί το δρόμο του δικού της ηθικού συλλογισμού και αυτογνωσίας. Γνωριζόμενος λοιπόν ο σημερινός άνθρωπος –και δη ο νέος άνθρωπος– με αυτή τη σκέψη θα βρίσκει την ευφορία να σπουδάζει «το παλαιό σε μια νέα σχέση με το όλο» (Hegel), να αρνείται τη φυλάκισή του μέσα στο μικρό, μέσα στην ανημποριά και πάντοτε να μάχεται όχι μόνο για το ζην απλά, αλλά και για το ζην καλά.