Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΗΡΟΔΟΤΟΣ - Ἱστορίαι 7, 219-220, 223-225

Θάνατος στις Θερμοπύλες

Στις αρχές Αυγούστου του 480 π.Χ. η στρατιά του Ξέρξη έφτασε μπροστά στις Θερμοπύλες και στρατοπέδευσε σε απόσταση 4-5 χιλιομέτρων από τη στενωπό, τη φρούρηση της οποίας είχε αναλάβει ολιγάριθμη ελληνική δύναμη υπό την ηγεσία του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα. Πέντε ημέρες αργότερα οι Πέρσες εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση, αλλά, παρά το γεγονός ότι χρησιμοποίησαν ακόμα και το επίλεκτο σώμα των "Αθανάτων", δεν κατάφεραν, κατά τις δύο πρώτες ημέρες, να απωθήσουν τους Έλληνες και είχαν βαριές απώλειες. Τα πράγματα άλλαξαν το βράδυ της δεύτερης ημέρας, όταν εμφανίστηκε στο περσικό στρατόπεδο ο Εφιάλτης και αποκάλυψε στους Πέρσες ότι υπήρχε μονοπάτι στο βουνό, το οποίο οδηγούσε στα νώτα των Ελλήνων. Από αυτό το μονοπάτι το σώμα των "Αθανάτων" με ολονύχτια πορεία έφτασε την τρίτη ημέρα πίσω από τους Έλληνες, που έτσι βρέθηκαν κυκλωμένοι.

Στα αποσπάσματα που ανθολογούνται ο Ηρόδοτος αναφέρεται στις αντιδράσεις των Ελλήνων, όταν γνώριζαν πια ότι είχαν περικυκλωθεί, στην «έξοδοθανάτου» αυτών που έμειναν, στον ηρωικό αγώνα τους και στον εξίσου ηρωικό θάνατό τους. Η εξιστόρησή του περιέχει ήδη τα στοιχεία που εξύψωσαν τη θυσία εκείνων που έπεσαν στις Θερμοπύλες σε πανελλήνιο σύμβολο.

Ἱστορίαι 7, 219-220, 223-225

[7.219.1] τοῖσι δὲ ἐν Θερμοπύλῃσι ἐοῦσι Ἑλλήνων πρῶτον μὲν ὁ μάντις Μεγιστίης ἐσιδὼν ἐς τὰ ἱρὰ ἔφρασε τὸν μέλλοντα ἔσεσθαι ἅμα ἠοῖ σφι θάνατον, ἐπὶ δὲ καὶ αὐτόμολοι ἦσαν οἱ ἐξαγγείλαντες τῶν Περσέων τὴν περίοδον. οὗτοι μὲν ἔτι νυκτὸς ἐσήμηναν, τρίτοι δὲ οἱ ἡμεροσκόποι καταδραμόντες ἀπὸ τῶν ἄκρων ἤδη διαφαινούσης ἡμέρης. [7.219.2] ἐνθαῦτα ἐβουλεύοντο οἱ Ἕλληνες, καί σφεων ἐσχίζοντο αἱ γνῶμαι· οἱ μὲν γὰρ οὐκ ἔων τὴν τάξιν ἐκλιπεῖν, οἱ δὲ ἀντέτεινον. μετὰ δὲ τοῦτο διακριθέντες οἱ μὲν ἀπαλλάσσοντο καὶ διασκεδασθέντες κατὰ πόλις ἕκαστοι ἐτράποντο, οἱ δὲ αὐτῶν ἅμα Λεωνίδῃ μένειν αὐτοῦ παρεσκευάδατο. [7.220.1] λέγεται δὲ ‹καὶ› ὡς αὐτός σφεας ἀπέπεμψε Λεωνίδης, μὴ ἀπόλωνται κηδόμενος· αὐτῷ δὲ καὶ Σπαρτιητέων τοῖσι παρεοῦσι οὐκ ἔχειν εὐπρεπέως ἐκλιπεῖν τὴν τάξιν ἐς τὴν ἦλθον φυλάξοντες ἀρχήν. [7.220.2] ταύτῃ καὶ μᾶλλον τὴν γνώμην πλεῖστός εἰμι, Λεωνίδην, ἐπείτε ᾔσθετο τοὺς συμμάχους ἐόντας ἀπροθύμους καὶ οὐκ ἐθέλοντας συνδιακινδυνεύειν, κελεῦσαί σφεας ἀπαλλάσσεσθαι, αὐτῷ δὲ ἀπιέναι οὐ καλῶς ἔχειν· μένοντι δὲ αὐτοῦ κλέος μέγα ἐλείπετο, καὶ ἡ Σπάρτης εὐδαιμονίη οὐκ ἐξηλείφετο. ἐκέχρητο γὰρ ὑπὸ τῆς Πυθίης τοῖσι Σπαρτιήτῃσι χρεωμένοισι περὶ τοῦ πολέμου τούτου αὐτίκα κατ᾽ ἀρχὰς ἐγειρομένου, ἢ Λακεδαίμονα ἀνάστατον γενέσθαι ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἢ τὸν βασιλέα σφέων ἀπολέσθαι.

…

[7.223.1] Ξέρξης δὲ ἐπεὶ ἡλίου ἀνατείλαντος σπονδὰς ἐποιήσατο, ἐπισχὼν χρόνον ἐς ἀγορῆς κου μάλιστα πληθώρην πρόσοδον ἐποιέετο· καὶ γὰρ ἐπέσταλτο ἐξ Ἐπιάλτεω οὕτω· ἀπὸ γὰρ τοῦ ὄρεος ἡ κατάβασις συντομωτέρη τέ ἐστι καὶ βραχύτερος χῶρος πολλὸν ἤ περ ἡ περίοδός τε καὶ ἀνάβασις. [7.223.2] οἵ τε δὴ βάρβαροι οἱ ἀμφὶ Ξέρξην προσήισαν καὶ οἱ ἀμφὶ Λεωνίδην Ἕλληνες, ὡς τὴν ἐπὶ θανάτῳ ἔξοδον ποιεύμενοι, ἤδη πολλῷ μᾶλλον ἢ κατ᾽ ἀρχὰς ἐπεξήισαν ἐς τὸ εὐρύτερον τοῦ αὐχένος. τὸ μὲν γὰρ ἔρυμα τοῦ τείχεος ἐφυλάσσετο, οἱ δὲ ἀνὰ τὰς προτέρας ἡμέρας ὑπεξιόντες ἐς τὰ στεινόπορα ἐμάχοντο. [7.223.3] τότε δὲ συμμίσγοντες ἔξω τῶν στεινῶν ἔπιπτον πλήθεϊ πολλοὶ τῶν βαρβάρων· ὄπισθε γὰρ οἱ ἡγεμόνες τῶν τελέων ἔχοντες μάστιγας ἐρράπιζον πάντα ἄνδρα, αἰεὶ ἐς τὸ πρόσω ἐποτρύνοντες. πολλοὶ μὲν δὴ ἐσέπιπτον αὐτῶν ἐς τὴν θάλασσαν καὶ διεφθείροντο, πολλῷ δ᾽ ἔτι πλεῦνες κατεπατέοντο ζωοὶ ὑπ᾽ ἀλλήλων· [7.223.4] ἦν δὲ λόγος οὐδεὶς τοῦ ἀπολλυμένου. ἅτε γὰρ ἐπιστάμενοι τὸν μέλλοντα σφίσι ἔσεσθαι θάνατον ἐκ τῶν περιιόντων τὸ ὄρος, ἀπεδείκνυντο ῥώμης ὅσον εἶχον μέγιστον ἐς τοὺς βαρβάρους, παραχρεώμενοί τε καὶ ἀτέοντες. [7.224.1] δόρατα μέν νυν τοῖσι πλέοσι αὐτῶν τηνικαῦτα ἤδη ἐτύγχανε κατεηγότα, οἱ δὲ τοῖσι ξίφεσι διεργάζοντο τοὺς Πέρσας. καὶ Λεωνίδης τε ἐν τούτῳ τῷ πόνῳ πίπτει ἀνὴρ γενόμενος ἄριστος, καὶ ἕτεροι μετ᾽ αὐτοῦ ὀνομαστοὶ Σπαρτιητέων, τῶν ἐγὼ ὡς ἀνδρῶν ἀξίων γενομένων ἐπυθόμην τὰ οὐνόματα, ἐπυθόμην δὲ καὶ ἁπάντων τῶν τριηκοσίων. [7.224.2] καὶ δὴ Περσέων πίπτουσι ἐνθαῦτα ἄλλοι τε πολλοὶ καὶ ὀνομαστοί, ἐν δὲ δὴ καὶ Δαρείου δύο παῖδες, Ἀβροκόμης τε καὶ Ὑπεράνθης, ἐκ τῆς Ἀρτάνεω θυγατρὸς Φραταγούνης γεγονότες Δαρείῳ.

…

[7.225.1] Ξέρξεώ τε δὴ δύο ἀδελφεοὶ ἐνθαῦτα πίπτουσι μαχόμενοι ‹καὶ› ὑπὲρ τοῦ νεκροῦ τοῦ Λεωνίδεω Περσέων τε καὶ Λακεδαιμονίων ὠθισμὸς ἐγίνετο πολλός, ἐς ὃ τοῦτόν τε ἀρετῇ οἱ Ἕλληνες ὑπεξείρυσαν καὶ ἐτρέψαντο τοὺς ἐναντίους τετράκις. τοῦτο δὲ συνεστήκεε μέχρι οὗ οἱ σὺν Ἐπιάλτῃ παρεγένοντο. [7.225.2] ὡς δὲ τούτους ἥκειν ἐπύθοντο οἱ Ἕλληνες, ἐνθεῦτεν ἤδη ἑτεροιοῦτο τὸ νεῖκος· ἔς τε γὰρ τὸ στεινὸν τῆς ὁδοῦ ἀνεχώρεον ὀπίσω καὶ παραμειψάμενοι τὸ τεῖχος ἐλθόντες ἵζοντο ἐπὶ τὸν κολωνὸν πάντες ἁλέες οἱ ἄλλοι πλὴν Θηβαίων. ὁ δὲ κολωνός ἐστι ἐν τῇ ἐσόδῳ, ὅκου νῦν ὁ λίθινος λέων ἕστηκε ἐπὶ Λεωνίδῃ. [7.225.3] ἐν τούτῳ σφέας τῷ χώρῳ ἀλεξομένους μαχαίρῃσι, τοῖσι αὐτῶν ἐτύγχανον ἔτι περιεοῦσαι, καὶ χερσὶ καὶ στόμασι κατέχωσαν οἱ βάρβαροι βάλλοντες, οἱ μὲν ἐξ ἐναντίης ἐπισπόμενοι καὶ τὸ ἔρυμα τοῦ τείχεος συγχώσαντες, οἱ δὲ περιελθόντες πάντοθεν περισταδόν.

***
[219] Στους Έλληνες που ήταν στις Θερμοπύλες ο μάντης Μεγιστίας, εξετάζοντας τα εντόσθια ενός ζώου, είπε ότι μαζί με την αυγή θα ερχόταν ο θάνατός τους. Ύστερα μερικοί αυτόμολοι τους είπαν πως οι Πέρσες τους περικύκλωναν. Τους το είπαν όταν ήταν ακόμη νύχτα και τρίτοι ήρθαν να τους το πουν στρατιώτες, που ήσαν σκοποί στα υψώματα την ώρα που χάραζε η μέρα. [2] Τότε οι Έλληνες έκαναν σύσκεψη και οι γνώμες διχάστηκαν. Άλλοι δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τη θέση τους και άλλοι είχαν την αντίθετη γνώμη. Μετά την σύσκεψη χωρίστηκαν. Άλλοι έφυγαν και πήγαν ο καθένας στην πολιτεία του και άλλοι με τον Λεωνίδα ετοιμάστηκαν να μείνουν.
[220] Λένε ότι ο ίδιος ο Λεωνίδας τους έδιωξε για να μη σκοτωθούν, αλλά γι᾽ αυτόν και τους άλλους Σπαρτιάτες που ήσαν εκεί θα ήταν ατιμωτικό να εγκαταλείψουν τη θέση, που είχαν έρθει να φρουρήσουν. [2] Η γνώμη την οποία εγώ ασπάζομαι είναι η ακόλουθη: ο Λεωνίδας, όταν είδε πόσο απρόθυμοι ήσαν οι σύμμαχοι και πόσο δεν ήθελαν να ριψοκινδυνέψουν μαζί του, έδωσε διαταγή να φύγουν, έκρινε όμως πως θα ήταν ατιμωτικό να φύγει ο ίδιος. Μένοντας εξασφάλιζε μεγάλη δόξα για τον εαυτό του και δεν προκαλούσε καμιά βλάβη στην τύχη της Σπάρτης. [3] Και πράγματι, όταν οι Σπαρτιάτες είχαν ζητήσει χρησμό για τον πόλεμο αυτόν που μόλις είχε αρχίσει, η Πυθία τους είχε πει ότι ή η πολιτεία τους θα κυριευόταν από τους βαρβάρους ή θα σκοτωνόταν ο βασιλιάς τους.

...

[223] Ο Ξέρξης, αφού έκανε σπονδές όταν ανέτειλε ο ήλιος, περίμενε να γεμίσει η αγορά¹ και τότε να εξαπολύσει την επίθεσή του. Αυτό τον είχε συμβουλέψει ο Εφιάλτης, γιατί η κάθοδος από το βουνό είναι συντομότερη και πολύ λιγότερος ο δρόμος παρά αν ανέβει κανείς κάνοντας γύρο. [2] Οι βάρβαροι που ήταν με τον Ξέρξη, έκαναν επίθεση και οι Έλληνες με τον Λεωνίδα έκαναν έξοδο θανάτου και προχώρησαν πολύ πιο έξω από την στενωπό, προς το φαρδύτερο μέρος του αυχένα. [3] Τις προηγούμενες μέρες φύλαγαν το τείχος και πολεμούσαν μέσα στα στενά, αλλά τώρα πολεμούσαν έξω από τα στενά και έπεφτε αμέτρητο πλήθος βαρβάρων, γιατί πίσω τους οι αρχηγοί των μονάδων τούς ανάγκαζαν με μαστίγια να προχωρούν όλο και πιο μπροστά. Πολλοί απ᾽ αυτούς έπεφταν στη θάλασσα και πνίγονταν και πολλοί περισσότεροι καταπατιόνταν ζωντανοί από τους άλλους. [4] Κανείς δεν νοιαζόταν για όποιον σκοτωνόταν. Ξέροντας πως τους περιμένει ο θάνατος από εκείνους που τους είχαν κυκλώσει από το βουνό, οι Έλληνες πολεμούσαν με τη μεγαλύτερη παλικαριά εναντίον των βαρβάρων, μη λογαριάζοντας τον κίνδυνο.
[224] Των περισσοτέρων γρήγορα έσπασαν τα δόρατά τους, αλλά πολεμούσαν τους Πέρσες με τα σπαθιά. Στην μάχη απάνω έπεσε ο Λεωνίδας που πολέμησε πάρα πολύ γενναία και μαζί του πολλοί ονομαστοί Σπαρτιάτες που τα ονόματά τους, επειδή φάνηκαν άξιοι, τα έμαθα, καθώς και τα ονόματα των τριακοσίων. [2] Και από τους Πέρσες έπεσαν πολλοί και ονομαστοί. Ανάμεσά τους δύο γυιοι του Δαρείου, ο Αβροκόμης και ο Υπεράνθης που τους είχε γεννήσει η Φραταγούνη, κόρη του Αρτάνη.

...

[225] Δύο αδελφοί του Ξέρξη σκοτώθηκαν πολεμώντας γύρω από τον νεκρό του Λεωνίδα. Γινόταν πεισματική μάχη ανάμεσα σε Πέρσες και Έλληνες που μπόρεσαν, αφού απώθησαν τέσσερις φορές τους βαρβάρους, να πάρουν το νεκρό του Λεωνίδα. Η μάχη εξακολούθησε έως ότου έφτασαν οι Πέρσες που ήσαν με τον Εφιάλτη. [2] Όταν το ένιωσαν οι Έλληνες, άλλαξε η όψη της μάχης. Υποχώρησαν στο πιο στενό μέρος, πέρασαν μέσα στο τείχος και πήγαν και πήραν θέση όλοι εκτός από τους Θηβαίους, στον μικρό λόφο που βρίσκεται στην είσοδο, όπου σήμερα είναι το πέτρινο λιοντάρι, μνημείο του Λεωνίδα. [3] Σ᾽ εκείνο το μέρος πολεμώντας με τα μαχαίρια τους, που τους είχαν μείνει, και με τα χέρια και με τα δόντια, τους σκότωσαν οι βάρβαροι ρίχνοντας βέλη², άλλοι καθώς έρχονταν από το τείχος που γκρέμισαν και άλλοι καθώς τους είχαν κυκλώσει από παντού.
-------------

¹ Εννοείται το διάστημα από τις 10 έως τις 12 το πρωί περίπου.

² Στην περιοχή βρέθηκαν πολλές αιχμές βελών.

ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΡΙΣΚΟ

Δύο σπόροι βρίσκονταν δίπλα-δίπλα, μέσα στο γόνιμο ανοιξιάτικο έδαφος.
Ο πρώτος σπόρος είπε: «Θέλω να βλαστήσω! Θέλω να βυθίσω τις ρίζες μου βαθιά μέσα στο χώμα που βρίσκεται από κάτω μου και να σπρώξω το βλαστό μου να διαπεράσει το στρώμα του χώματος που βρίσκεται από πάνω μου. Θέλω ν’ ανοίξω τα τρυφερά μου μπουμπούκια σαν λάβαρα, για ν’ αναγγείλω τον ερχομό της άνοιξης… Θέλω να νιώσω τη ζεστασιά του ήλιου στο πρόσωπο μου και την ευλογία της πρωινής δροσούλας στα πέταλα μου!»

Και βλάστησε.
Ο δεύτερος σπόρος είπε: «Φοβάμαι. Αν βυθίσω τις ρίζες μου κάτω στο έδαφος, δεν ξέρω τι θα συναντήσουν μέσα στα σκοτάδια. Αν σπρώξω για να διαπεράσω το σκληρό έδαφος που βρίσκεται από πάνω μου, μπορεί να χαλάσω τους τρυφερούς βλαστούς μου… Κι αν ανοίξω τα μπουμπούκια μου κι έρθει το σαλιγκάρι και μου τα φάει; Κι αν ανθίσουν τα λουλούδια μου κι έρθει κανένα παιδάκι και με ξεριζώσει; Όχι, είναι προτιμότερο να περιμένω ώσπου να σιγουρευτώ».
Και περίμενε.

Μια κοτούλα που σκάλιζε εδώ κι εκεί το χώμα, στις αρχές της άνοιξης ψάχνοντας για τροφή, βρήκε το σπόρο και τον κατάπιε.

ΤΟ ΔΙΔΑΓΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Όσοι αποφεύγουν να ριψοκινδυνεύσουν και ν’ αναπτυχθούν, τους καταβροχθίζει η ζωή.

Η επιβίωση και η σημασία της σκέψης του Αριστοτέλη

Μετά τον θάνατο του Αριστοτέλη, το 323 π.Χ. το Λύκειο που ίδρυσε ο Αριστοτέλης οργανώθηκε από τον στενό του συνεργάτη Θεόφραστο σε φιλοσοφική σχολή – πιθανόν στο πρότυπο της πλατωνικής Ακαδημίας.
Λίγο αργότερα, στο πέρασμα ακριβώς από τον 4° στον 3° αιώνα, ο Κήπος του Επίκουρου και η Στοά του Ζήνωνα του Κιτιέα ήρθαν να προστεθούν στο φιλοσοφικό στερέωμα της Αθήνας. Οι τέσσερις σημαντικές φιλοσοφικές σχολές θα συνεχίσουν κατά τον 3° αιώνα π.X. τη συνύπαρξη και τον ανταγωνισμό τους, διατηρώντας ζωντανή τη φήμη της Αθήνας ως του φιλοσοφικού κέντρου του αρχαίου κόσμου.

Εκτός από τον Θεόφραστο, γνωρίζουμε αρκετούς ακόμη της σχολής του Αριστοτέλη: τον Εύδημο, τον Δημήτριο τον Φαληρέα, τον Στρατώνα, τον Δικαίαρχο, τον Κλέαρχο, τον Σωτίωνα, τον Λύκωνα. Από τα λίγα κείμενα τους που διασώθηκαν, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο προσανατολισμός του περιπάτου ήταν κατά κύριο λόγο φυσιογνωστικός. Αυτό που διαφοροποιούσε τους περιπατητικούς από τους άλλους φιλοσόφους της εποχής τους ήταν η έμφαση στην προτεραιότητα της μελέτης της φύσης, η συστηματική συλλογή δεδομένων κάθε είδους, η συγγραφή καταλόγων και «ιστοριών» (της αστρονομίας, των μαθηματικών, της ιατρικής, της φυσικής επιστήμης και φιλοσοφίας).

Από την τάση για αποθησαύριση γνώσεων των επιγόνων του Αριστοτέλη διασώθηκαν οι περισσότερες από τις αποσπασματικές πληροφορίες που σήμερα διαθέτουμε για την προσωκρατική σκέψη (η λεγόμενη «δοξογραφία») και την πρώιμη ιστορία της ελληνικής επιστήμης. Προς το τέλος του 3ου αιώνα το Λύκειο θα παρακμάσει. Μέλη του αριστοτελικού κύκλου θα πείσουν τον βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο A’ να ιδρύσει στην Αλεξάνδρεια τη μεγάλη βιβλιοθήκη της πόλης και το Μουσείο, που θα γίνει σύντομα το επίκεντρο της ανάπτυξης της ελληνιστικής επιστήμης.

Είδαμε την περίεργη μοίρα που είχαν τα γραπτά του Αριστοτέλη. Για τρεις περίπου αιώνες παρέμειναν απρόσιτα στο αναγνωστικό κοινό. Την τύχη των γραπτών του ακολούθησε σε μέγα βαθμό και η μεταθανάτια φήμη του ίδιου του Αριστοτέλη. Έτσι η ελληνιστική εποχή δεν είναι περίοδος ακμής για τον αριστοτελισμό. O στωικισμός έγινε βαθμιαία η κυρίαρχη φιλοσοφική τάση, με αξιόλογους αντιπάλους την επικούρεια φιλοσοφία και τον σκεπτικισμό, που αναπτύχθηκε τον 3° και τον 2° αιώνα π.X. στην πλατωνική Ακαδημία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η φιλοσοφία του Αριστοτέλη λησμονήθηκε. Οι περιπατητικοί φιλόσοφοι εξακολουθούσαν να προπαγανδίζουν τις ιδέες του, ενώ κάποια έργα του κυκλοφορούσαν – τα έργα που ο ίδιος είχε δημοσιεύσει όσο ζούσε, αλλά και ορισμένα έργα του που θα πρέπει να είχαν εκδώσει οι συνεχιστές του στο Λύκειο. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ο Επίκουρος αναφέρεται σε μερικά από τα βασικά συγγράμματα του Αριστοτέλη, και επομένως τα έχει στα χέρια του. Αλλά και η ίδια η φιλοσοφική ορολογία των ελληνιστικών σχολών έχει αναπτυχθεί επάνω στα ευδιάκριτα ίχνη της γλώσσας του Αριστοτέλη.

Η μεγάλη φήμη του Αριστοτέλη θα εδραιωθεί μετά την έκδοση του Ανδρόνικου τον ι° αιώνα π.X., όταν θα παραδοθεί στο κοινό ολοκληρωμένο το επιβλητικό σύστημα των έργων του, που καλύπτουν όλους τους τομείς του επιστητού. H τάση των ρωμαϊκών χρόνων για συγγραφή εγχειριδίων, συνόψεων της παλαιότερης φιλοσοφίας, και σχολιαστικών κειμένων επάνω στα πρότυπα φιλοσοφικά κείμενα θα ευνοήσει ιδιαίτερα τη διάδοση της σκέψης του Αριστοτέλη, η οποία, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας ακόμη και σήμερα, χρειάζεται βοήθεια για την προσπέλαση της. Από τον 2° αιώνα μ.X. μέχρι το συμβατικό τέλος της αρχαιότητας, τον 6° αιώνα μ.X. θα αναπτυχθεί μια πλούσια γραμματεία «υπομνημάτων» και «παραφράσεων» των βασικών έργων του Αριστοτέλη, η οποία σ’ ένα μεγάλο ποσοστό έχει διασωθεί.

Η μελέτη των Υπομνημάτων του Αλέξανδρου του Αφροδισιέα (γύρω στο 200 μ.X.), του Θεμίστιου (4ος αι. μ.X.), του Σιμπλίκιου (6°< αι. μ.X.) και του Ιωάννη Φιλόπονου (20< αι. μ.X.) μαρτυρά ότι η φιλοσοφία των σχολιαστών του Αριστοτέλη είναι υψηλού επιπέδου – ακόμη και σήμερα είναι απαραίτητη για την κατανόηση της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Οι σχολιαστές γράφουν σε μια εποχή φιλοσοφικού εκλεκτικισμού. Αναλαμβάνουν τη βασική αποστολή να καταστήσουν προσιτή τη σκέψη του Αριστοτέλη, χρησιμοποιούν ωστόσο αυτή την οδό για να επιχειρήσουν ενδιαφέρουσες συγκλίσεις ανάμεσα στην αριστοτελική, την πλατωνική και τη στωική παράδοση, ενώ αναπτύσσουν πολλές φορές και δικές τους εντελώς πρωτότυπες ιδέες (ο «ενεργητικός νους» του Αλέξανδρου και η «θεωρία της ορμής» του Φιλόπονου θα αποδειχτούν ιδιαίτερα γόνιμες στη φιλοσοφία του Μεσαίωνα). H εκτεταμένη γραμματεία των αριστοτελικών σχολιαστών δείχνει ότι στην ύστερη αρχαιότητα ο Αριστοτέλης θεωρείται σταθμός στην ιστορία της φιλοσοφίας.

Η μελέτη του Αριστοτέλη θα συνεχιστεί και στο Βυζάντιο. O αριστοτελισμός, κατά κύριο λόγο, και, έως έναν βαθμό, ο πλατωνισμός θα καταφέρουν να επιβιώσουν στο πνευματικό περιβάλλον του χριστιανισμού. Με τον Ιωάννη Δαμασκηνό, κατά τον 8° αιώνα μ.X., έχουμε μια πρώτη προσπάθεια συνδυασμού της αριστοτελικής φιλοσοφίας και της χριστιανικής θεολογίας. H συνδυαστική αυτή τάση δεν θα διακοπεί σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου. H φιλοσοφία του Αριστοτέλη διδάσκεται σταθερά στις σχολές της Κωνσταντινούπολης, ενώ και από την περίοδο αυτή έχουμε σημαντικά δείγματα σχολιαστικής γραμματείας.

Η αίγλη ωστόσο του αριστοτελισμού θα κορυφωθεί κατά τον δυτικό Μεσαίωνα. Κρίσιμος κρίκος για τη διάδοση των έργων του Αριστοτέλη στη λατινική Δύση είναι οι Άραβες, και ειδικά η συνύπαρξη τους με τους χριστιανούς στη μεσαιωνική Ισπανία. H αραβική φιλοσοφία και επιστήμη φτάνει σε μεγάλο βαθμό ανάπτυξης μετά τον 9° αιώνα μ.X., και είναι εξαρχής αποφασιστικά αριστοτελική. Οι Άραβες μεταφράζουν, είτε άμεσα από τα ελληνικά είτε μέσω των συριακών και των εβραϊκών, ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής επιστημονικής και φιλοσοφικής παράγωγης· Εξοικειώνονται λοιπόν με τα έργα του Ευκλείδη, του Πτολεμαίου και του Γαληνού, αλλά και με τη φυσική φιλοσοφία του Αριστοτέλη και την αριστοτελική σχολιαστική παράδοση. Γρήγορα θα αναπτύξουν τις δικές τους πρωτότυπες θεωρίες, ιδίως στους τομείς των μαθηματικών και της ιατρικής, και θα ερμηνεύσουν μ’ έναν δημιουργικό τρόπο τα έργα του Αριστοτέλη. Με τον Αβερρόη (1126-1198), κατά τον 12° αιώνα μ.X., ο αραβικός αριστοτελισμός φτάνει στο απόγειο του. O Αριστοτέλης δεν αποκαλείται πλέον με το όνομα του, αλλά με την επονομασία «ο Φιλόσοφος», έναν τίτλο που θα διατηρήσει ως το τέλος του Μεσαίωνα.

Ο 12ος αιώνας μ.X. έχει μείνει στην ιστορία των ιδεών ως ο αιώνας των Μεταφράσεων. Με κέντρο την Ισπανία, όπου ακριβώς ήταν το όριο της αραβικής επικράτειας, ξεκινά ένα εκτεταμένο πρόγραμμα μεταφοράς της ελληνικής φιλοσοφικής και επιστημονικής γραμματείας στα λατινικά. Οι μεταφράσεις των ελληνικών κειμένων δεν γίνονταν απευθείας από τα ελληνικά, αφού ελάχιστοι δυτικοί γνώριζαν ελληνικά εκείνη την εποχή. Πιο απλή ήταν η δίοδος μέσω των αραβικών μεταφράσεων. Έτσι από δεύτερο χέρι (ή και από τρίτο πολλές φορές, όταν οι μεταφραστές ήταν γλωσσομαθείς Εβραίοι) έγινε για πρώτη φορά γνωστός στη Δύση ένας θησαυρός γνώσεων. Σε αυτό το κύμα των μεταφράσεων ο Αριστοτέλης είχε την τιμητική του.

Στις αρχές του 13ου αιώνα όλα τα βασικά έργα του Αριστοτέλη είναι πλέον μεταφρασμένα στα λατινικά. Και, όπως είχε γίνει στο Βυζάντιο, έτσι και στη Δύση επιχειρείται η δημιουργική σύνθεση αριστοτελισμού και χριστιανισμού, που θα μείνει γνωστή ως σχολαστική φιλοσοφία. Κύριος εκφραστής αυτής της σύνθεσης είναι ο Θωμάς Ακινάτης (1225-1274)· Στο έργο του Θωμά Ακινάτη γίνεται μια συστηματική προσπάθεια να απαλυνθούν οι εντάσεις ανάμεσα στη χριστιανική θρησκεία και σε βασικά αριστοτελικά δόγματα. Τα κυριότερα σημεία τριβής ήταν η αθανασία της ψυχής, την οποία ο Αριστοτέλης δεν αποδεχόταν, και η αιωνιότητα του αριστοτελικού κόσμου, που έθετε υπό αμφισβήτηση τη δημιουργική δράση του Θεού. Αν και τα σημεία αυτά ήταν κεντρικά στις δύο κοσμοθεωρήσεις, η σύνθεση του Θωμά Ακινάτη αποδείχτηκε επιτυχημένη και κυριάρχησε στις μεσαιωνικές θεολογικές σχολές και τα πανεπιστήμια μέχρι την Αναγέννηση.

Για τρεις αιώνες η αριστοτελική φιλοσοφία παρέμεινε απόλυτα κυρίαρχη. Ήταν λοιπόν φυσικό, όταν ξέσπασε η ανατρεπτική καταιγίδα της Αναγέννησης, να συμπαρασύρει και τον Αριστοτέλη. H αποκαθήλωση του μεσαιωνικού κοσμοειδώλου σήμαινε αυτόματα και αποκαθήλωση του Αριστοτέλη. O Μπρούνο, Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Μπέικον, ο Ντεκάρτ -οι πρωταγωνιστές της επιστημονικής επανάστασης του ι6ου και 17ου αιώνα- είναι όλοι αντιαριστοτελικοί. Παρά την επιβίωση πολλών αριστοτελικών αντιλήψεων (η έμφαση λ.χ. στην εμπειρία και την παρατήρηση της φύσης που χαρακτηρίζει τη νέα επιστήμη έχει εμφανώς αριστοτελική καταγωγή), η νεωτερική εποχή θα αντιμετωπίσει τον Αριστοτέλη ως τον κύριο εχθρό της.

Στο σημείο αυτό αξίζει κανείς να θέσει το ερώτημα πού οφείλεται η ικανότητα της αριστοτελικής φιλοσοφίας να προσαρμόζεται σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες από τις συνθήκες γέννησης της. Παρά το γεγονός ότι ο Αριστοτέλης έζησε τον 4° αιώνα π.X. και επηρεάστηκε από τις αξίες της εποχής του (τα ιδεώδη της ελληνικής πόλης-κράτους), η φιλοσοφία του κατάφερε να επιβληθεί σε κοινωνίες όπως το θεοκρατικό Βυζάντιο, ο αραβικός κόσμος ή η μεσαιωνική Δύση. Καμία άλλη φιλοσοφική παράδοση δεν επέδειξε παρόμοια προσαρμοστικότητα. Θεωρώ ότι ένα μέρος της απάντησης εντοπίζεται στην εκπληκτική δυνατότητα του Αριστοτέλη να μετατρέπει σε φιλοσοφική θεωρία την εμπειρία του μέσου ανθρώπου και τις παραδοχές του κοινού νου. Οι κοινές αυτές «υπολήψεις», όπως θα τις χαρακτήριζε ο Αριστοτέλης, φαίνεται ότι είναι οικουμενικές, δεν επηρεάζονται δηλαδή σημαντικά από την εποχή, την πνευματική ατμόσφαιρα και τον τόπο.

Επιπλέον, η αριστοτελική φιλοσοφία είναι κατά κύριο λόγο επικεντρωμένη στη φυσική πραγματικότητα, αντίθετα λ.χ. από την πλατωνική, που είναι ουσιαστικά πολιτική φιλοσοφία. Και ενώ οι πολιτικές συνθήκες αλλάζουν ριζικά από εποχή σε εποχή και από πολιτισμό σε πολιτισμό, η μελέτη της φύσης είναι κοινό μέλημα κάθε φιλοσοφικά σκεπτόμενου ανθρώπου, ανεξάρτητα από φυλή, θρήσκευμα ή εποχή – αρκεί βέβαια να έχει εμπιστοσύνη στον ορθό λόγο. Σε τέτοιου είδους ανθρώπους, η σκέψη του Αριστοτέλη πρόσφερε πάντοτε ασφαλές καταφύγιο και αφετηρία προβληματισμού.

Γιατί ο Αριστοτέλης είναι τόσο σημαντικός
O Αριστοτέλης αποτελεί το θεμέλιο όλης της μεταγενέστερης φιλοσοφίας. Σύμφωνα με τη διατύπωση ενός από τους εγκυρότερους σύγχρονους μελετητές του, «κανένας πριν από αυτόν δεν είχε συνεισφέρει τόσο πολύ στη γνώση και κανένας μετά από αυτόν δεν μπορεί να φιλοδοξεί να συναγωνιστεί τα επιτεύγματα του» (J. Barnes, O Αριστοτέλης, σ. 1).

Έως τον 17° αιώνα η ιστορία της φιλοσοφίας ταυτίζεται ουσιαστικά με τη διάδοση, την ερμηνεία και την κριτική του αριστοτελισμού. H εμβέλεια και η συστηματικότητα της αριστοτελικής σκέψης την έκαναν να λειτουργεί ως πρότυπο για τη φιλοσοφία της ύστερης ελληνικής αρχαιότητας, του Βυζαντίου, των Αράβων και του δυτικού Μεσαίωνα. Θαυμαστή είναι επομένως η προσαρμοστικότητα της αριστοτελικής σκέψης σε κάθε εποχή και σε κάθε πολιτισμό. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αναγνώριζαν πάντοτε θεμελιώδεις αλήθειες στο αριστοτελικό σύστημα σκέψης.

Ο Αριστοτέλης είναι ο πρώτος που σχεδίασε, ιεράρχησε και υλοποίησε μια πλήρη εγκυκλοπαίδεια της γνώσης. Καθιέρωσε τη διαίρεση της φιλοσοφίας και της επιστήμης στους κλάδους που και σήμερα μελετούμε. Είχε σημαντική συμβολή σε όλα τα γνωστικά πεδία, δεν περιφρόνησε καμία γνώση ή δεξιότητα, ενώ είναι ο ιδρυτής πολλών νέων επιστημονικών αντικειμένων: η λογική, η φυσική, η βιολογία, η ποιητική είναι δικά του δημιουργήματα. Επιπλέον, αντιλήφθηκε την ανάγκη να καταγραφούν σημαντικές κατακτήσεις του παρελθόντος με συστηματικό τρόπο: τα ποικίλα πολιτεύματα και οι νόμοι των ελληνικών πόλεων, η ιστορία των επιστημονικών κλάδων, οι νικητές των ολυμπιακών αγώνων (που αποτελούσαν για τους αρχαίους και ένα μέτρο χρονολόγησης του παρελθόντος). Στη σχολή του Αριστοτέλη οφείλουμε τις περισσότερες γνώσεις μας για τα πρώτα βήματα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και επιστήμης.

Ο Αριστοτέλης εγκαινίασε τον σύγχρονο τρόπο γραφής της φιλοσοφίας και εμπλούτισε όσο κανείς άλλος το λεξιλόγιο της. Οι αριστοτελικές πραγματείες ως προς την οργάνωση και τη λογική τους θυμίζουν σύγχρονα επιστημονικά συγγράμματα. Διαβάζοντας σήμερα τον Αριστοτέλη, δυσκολεύεται κανείς να συνειδητοποιήσει ότι τα κείμενα του γράφηκαν πριν από 2.500 χρόνια. H πλειονότητα άλλωστε των σύγχρονων φιλοσοφικών, λογικών και επιστημονικών όρων έλκει την καταγωγή της από τον Αριστοτέλη: ύλη, δύναμη, αρχή, τέλος, ουσία, κατηγορία, υποκείμενο, θεωρία, πράξη, επαγωγή, συλλογισμός, ορισμός, γένος, είδος, φυσική, ποιητική, εντελέχεια, είναι μερικοί από τους όρους που έπλασε ή μεταποίησε ο Αριστοτέλης για να αποκτήσει η επιστημονική γνώση το όργανο της.

Ολόκληρα τμήματα της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη ισχύουν ακόμη και σήμερα. H αριστοτελική βιολογία ξεπεράστηκε μόλις τον 19° αιώνα. H τυπική λογική είναι πλήρως αριστοτελική, η φιλοσοφία της επιστήμης στηρίζεται στις δικές του βασικές διακρίσεις, ενώ η αριστοτελική ηθική και πολιτική φιλοσοφία έχει αναβιώσει στις μέρες μας και διατηρεί σημαντικούς υποστηρικτές. H ανάγνωση επομένως των πραγματειών του Αριστοτέλη δεν έχει μόνο ιστορικό ενδιαφέρον.
Η επίδραση της αριστοτελικής σκέψης είναι οικουμενική – υπερβαίνει εμφανώς τα όρια της καταγωγής της, τόσο ως προς τον τόπο όσο και ως προς τον χρόνο. Ίσως μάλιστα ο Αριστοτέλης να είναι το καλύτερο παράδειγμα για να αντιληφθεί κανείς τι πραγματικά σημαίνει οικουμενικός στοχαστής. Δεν νομίζω ότι υπάρχει στην ιστορία των ιδεών άλλη περίπτωση, όπου ένα σύστημα σκέψης υιοθετήθηκε από τόσο πολλούς και τόσο διαφορετικούς λαούς και πολιτισμούς, ή που άντεξε τόσο πολύ στο πέρασμα των αιώνων. Δεν είναι λοιπόν παράλογο ότι σε όποια χώρα του κόσμου υπάρχει γραπτή παράδοση, θα βρει κανείς διακριτά ίχνη της επίδρασης του Αριστοτέλη. Είναι μάλιστα σημαντικό ότι η οικουμενική επίδραση του Αριστοτέλη δεν επισκίασε την ελληνική προέλευση της σκέψης του. Ενώ τα ίχνη της κλασσικής ελληνικής παιδείας είναι ευδιάκριτα στα κείμενα του, η μεγάλη διάδοση της σκέψης του απέδειξε ότι τα κείμενα αυτά διέθεταν πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια.

Πώς νομίζω ότι με βλέπουν οι άλλοι;

Ο εαυτός (το Εγώ) διαμορφώνεται μέσα από τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους, κυρίως με τα μέλη της οικογένειας κατά την περίοδο της ανατροφής. Μέσα από αυτές τις σχέσεις διαμορφώνεται η αυτοεικόνα και οι πεποιθήσεις γύρω από την αξία του εαυτού, που επηρεάζουν το κατά πόσο αισθάνεται κανείς αποδεκτός από τους άλλους. Η αποδοχή από τους άλλους, με τη σειρά της, επηρεάζει το αίσθημα του ανήκειν και την κοινωνικότητα.

Το ερώτημα "πώς νομίζω (ή πώς πιστεύω, πώς υποθέτω, πώς σκέφτομαι) ότι με βλέπουν οι άλλοι", έχει έναν ιδιαίτερα αποκαλυπτικό και, εν δυνάμει, θεραπευτικό χαρακτήρα. Σε όλη μας τη ζωή ερχόμαστε σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Για να εργαστούμε κάπου, για να δημιουργήσουμε φιλικές ή συντροφικές σχέσεις και γενικά για να οργανώσουμε τη ζωή μας, πρέπει να συναναστραφούμε με άλλους. Αν κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με άλλους, ο νους μας αναπαράγει αρνητικές σκέψεις γύρω από τον εαυτό, τότε θα εμφανίζονται τα αντίστοιχα συμπτώματα του φόβου, του άγχους, της ντροπής ή της ενοχής, κάτι που θα δυσχεραίνει πολύ την κοινωνικοποίησή μας σε όλα τα επίπεδα.

Αν ένας νους έχει προγραμματιστεί να πιστεύει ότι στην αλληλεπίδραση με άλλους, αυτό που βλέπουν οι άλλοι είναι η εικόνα ενός κατώτερου, ανεπαρκούς, κακού ή προβληματικού ατόμου, τότε αναπτύσσει διάφορους μηχανισμούς προσαρμογής ή αποφυγής, για να αποφύγει να αποκαλύψει κάποιες πτυχές του εαυτού που έχει κρίνει προηγουμένως ως μειονεκτικές. Στην αντίθετη περίπτωση, αν ένας νους δεν δημιουργεί αρνητικές σκέψεις γύρω από τον εαυτό, τότε οι αλληλεπιδράσεις με τους άλλους θα είναι εύκολες και δεν θα εμπεριέχουν αμυντικούς ή άλλους μηχανισμούς.

Το πώς νομίζουμε ότι μας βλέπουν οι άλλοι, αποκαλύπτει το περιεχόμενο του μηχανισμού της προβολής. Η προβολή είναι ουσιαστικά οι σκέψεις που προβάλλει ένας νους προς τα έξω (στους άλλους), χρωματίζοντας τον κόσμο με τα χρώματα της ψυχής. Αν ο εαυτός βάλλεται από σκέψεις αυτοαμφισβήτησης, αναξιότητας, αυτοαπόρριψης, κατωτερότητας και άλλες παρόμοιες, διαμορφώνεται η εντύπωση ότι και οι άλλοι μας βλέπουν έτσι. Είναι όμως αυτό αλήθεια; Πώς ξέρουμε τι βλέπουν οι άλλοι σε εμάς;

Η απάντηση σ' αυτό το ερώτημα είναι πολύ απλή: οι άλλοι βλέπουν ένα σώμα. Το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι πιο κρίσιμο: εμείς τι βλέπουμε στους άλλους; Βλέπουμε μόνο σώματα, ή βλέπουμε τις προβολές του νου μας, δηλαδή κριτικές, ταυτότητες, χαρακτηρισμούς, ρόλους και επίθετα; Όταν βλέπουμε άλλους ανθρώπους, βλέπουμε σώματα, ή πιστεύουμε ότι ξέρουμε τι "τύπος" είναι ο άλλος, κρίνοντας από τα ρούχα που φοράει, τη στάση του σώματος, τον τρόπο που μιλάει, και άλλα χαρακτηριστικά;

Οι άνθρωποι που υποφέρουν περισσότερο από το φόβο της κριτικής, είναι αυτοί που κρίνουν τους άλλους. Κάποιος που δεν ασχολείται με το να κρίνει και να κατατάσσει τους ανθρώπους σε κατηγορίες ("αυτός είναι έτσι, ο άλλος είναι αλλιώς"), δεν τον απασχολεί και πολύ για το πώς μπορεί να τον βλέπουν οι άλλοι.

Αυτή είναι και η πραγματική σημασία της ρήσης "μην κρίνεις για να μην κριθείς". Δεν είναι ότι θα κριθείς από κάποιον άλλον, αλλά θα κριθείς από τον ίδιο σου τον νου που θα σε κρίνει όπως κρίνει και τους άλλους. Είναι σαν να στρέφεται το όπλο σου εναντίον σου. Για να απελευθερωθεί κανείς από τις σκέψεις γύρω από τον εαυτό και πώς αυτός γίνεται αντιληπτός από τους άλλους, πρέπει να κατανοήσει ότι μπορεί να αλληλεπιδρά με τους άλλους χωρίς να "οπλοφορεί". Μόνο όταν κάποιος απαλλαγεί από την πεποίθηση που λέει ότι για να είσαι εντάξει πρέπει να προσέχεις και να αμύνεσαι, τότε θα αρχίσει να κινείται ελεύθερα μέσα στον κόσμο, χωρίς να τον απασχολούν σκέψεις γύρω από τον εαυτό του.

Αν λοιπόν εμφανίζονται δυσκολίες στην αλληλεπίδρασή μας με τους άλλους, ας αναρωτηθούμε και ας απαντήσουμε ειλικρινά στο ερώτημα: πώς νομίζω ότι με βλέπουν οι άλλοι; Τι νομίζω ότι σκέφτονται όταν με βλέπουν (είτε για πρώτη φορά -οι άγνωστοι- είτε για πολλοστή -οι γνωστοί-); Και επίσης, πώς βλέπω εγώ τους άλλους; Τους "στολίζω" με ονόματα, χαρακτηρισμούς και ταυτότητες, ή βλέπω σώματα που λειτουργούν; Όποιες και αν είναι οι απαντήσεις, πρέπει να τις αναγνωρίσουμε ως τα προϊόντα του προγραμματισμένου νου και όχι ως αντικειμενικές ή απαράλλαχτες αλήθειες. Το μέσο που θα μας επιτρέψει να παρατηρήσουμε τον νου μας καθώς αυτός θα δραστηριοποιείται την ώρα της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους, είναι η επίγνωση.

Αν... τότε

Ο Άνθρωπος βαδίζει μονάχα ένα δρόμο. Ακολουθεί μονάχα μία κατεύθυνση. Δεν μπορεί να πηγαίνει κ εδώ κ εκεί. Αν Ακολουθείς την Οδό και Βαδίζεις στο Φως της Αλήθειας, Βλέποντας την Ζωή στην λειτουργία της, Κατανοώντας αυτό που συμβαίνει, τότε δεν έχει σημασία τι κάνεις εξωτερικά, γιατί ό,τι κι αν κάνεις θα λούζεται στο Φως της Αλήθειας και θα καθοδηγείται από την Ιερή Αγάπη που τα Ενώνει όλα.

Αν Ζεις μέσα στην Κατανόηση της Ζωής, σε Άμεση Επαφή με αυτό που συμβαίνει κι όχι στον φανταστικό κόσμο της σκέψης, τότε όλες οι πλάνες έχουν διαλυθεί κι όλα τα μονοπάτια ενώνονται με την Απεραντοσύνη. Είσαι Ένα με όλα. Κι αυτό είναι ο Αληθινός Διαλογισμός. Και δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι, να επιδιώξεις κάτι, να γίνεις κάτι, γιατί όλα αυτά ανήκουν στην αρρωστημένη φαντασία. Η Ειρήνη που είναι Μέσα σου απλώνεται παντού κι αγκαλιάζει τους κόσμους.

Αν Μέσα σου, βαθιά, έχεις ειλικρινά, ολοκληρωτικά και τελεσίδικα, απαρνηθεί όλες τις προσκολλήσεις στα φαινόμενα, όλες τις ψευδαισθήσεις της ζωής, όλες τις Σειρήνες της σκέψης, τότε δεν χρειάζεται να ντυθείς ένα μοναχικό σχήμα, ή να ασκητέψεις στην έρημο, δεν χρειάζεται, σαν τον Οδυσσέα του Έπους, να δεθείς στο κατάρτι της υπομονής για να μην υποκύψεις, γιατί μέσα στην Εσωτερική Σιωπή δεν φτάνει το τραγούδι των Σειρήνων.

Αν Μέσα σου έχεις Βιώσει την Πραγματικότητα, την Απεριόριστη Επίγνωση που Απλώνεται Παντού Χωρίς Εμπόδια και δεν γνωρίζεις «κέντρα» και διαχωρισμούς και δυαδικότητες, αν Μέσα σου έχει διαλυθεί κάθε εγώ, κάθε αυταπάτη, κάθε ψευδαίσθηση και κάθε προσκόλληση σε εξωτερικά πράγματα, τότε Εδώ που Κατοικείς είναι η Αλήθεια κι όχι Χώρος ή Χρόνος. Τότε δεν έχει σημασία που βρίσκεται το σώμα σου, που ακολουθεί την δική του φυσική πορεία μέχρι να ολοκληρωθούν οι λόγοι της ύπαρξής του. Στο βουνό ή στην θάλασσα, στο ποτάμι ή στην έρημο, στο σπίτι ή στους δρόμους της πόλης, είναι ο ίδιος τόπος.

Αν έχεις Πραγματώσει Μέσα σου την Ειρήνη του Νου, την Ησυχία της Ψυχής και την Ηρεμία του σώματος διαβαίνεις τον κόσμο ήσυχα, αθόρυβα κι ειρηνικά. Όταν έχει τελειώσει κάθε περιορισμός Αναπαύεσαι στο Αιώνιο Τώρα χωρίς να νοιάζεσαι για το τι έρχεται και τι φεύγει. Τότε Κατανοείς ότι Κάθε Στιγμή είναι το Απόγειο της Ζωής και ούτε στηρίζεσαι στο παρελθόν, ούτε προετοιμάζεις κάποιο μέλλον. Ισορροπείς στην Αιωνιότητα κι είσαι έξω από κάθε εξέλιξη, έξω από κάθε κίνηση, έξω από κάθε χρόνο, έξω από κάθε τόπο, στο Αιώνιο Βασίλειο της Αληθινής Ζωής.

Αν έχεις Φτάσει Μέσα σου, Πραγματικά, με την Κατανόηση κι όχι με εξωτερικές δραστηριότητες όπως η σκέψη, στην Κατάσταση της Ενότητας της Ύπαρξης, στην Παγκόσμια Συνείδηση που τα δένει όλα σε Μια Κοινή Ύπαρξη, τότε η Αίσθηση της Ενότητας γίνεται Αγάπη προς το κάθε τι. Δεν έχει σημασία αν είσαι μόνος στο βουνό ή είσαι ανάμεσα στους ανθρώπους. Η Αγάπη είναι η Πιο Ιερή Προσευχή, είναι η Πιο Αποτελεσματική Δράση κι η Πιο Πραγματική Βοήθεια για όλα τα πλάσματα του κόσμου.

Αν έχει Περάσει Πέραν, στο Βασίλειο της Πραγματικότητας, πέρα από την σκέψη, το εγώ, την δυαδικότητα, αν Βιώνεις την Μια Φύση σαν Φύση σου, τότε δεν ασχολείσαι με τον Θεό, δεν μιλάς για τον Θεό, ούτε αναζητάς τον Θεό. Δεν υπάρχει λόγος να το κάνεις. Όλα Είναι Θεός. Μονάχα όσοι απομονώνονται στο εγώ νοιώθουν μακριά από τον Θεό, μιλούν για τον Θεό, αναζητούν τον Θεό. Δεν καταλαβαίνουν ότι ο Μόνος Δρόμος προς τον Θεό είναι η ταπεινότητα, η εξάλειψη του εγώ. Όταν ο Ήλιος της Αλήθειας ανατέλλει τότε όλα τα μικρά άστρα της αυταπάτης χάνονται στο Φως Του.

Αν έχεις Κατανοήσει ότι η Αληθινή Διδασκαλία είναι η Βιωματική Εμπειρία της Αλήθειας, μέσα από την Άμεση Επαφή με το Πραγματικό κι όχι διανοητικές θεωρίες και εξωτερικές δραστηριότητες και πρακτικές και δήθεν «μυστήρια» και «ιερές πράξεις», τότε Ζεις στην Χώρα της Αλήθειας, πέρα από τα εξωτερικά φαινόμενα, πέρα από την γήινη ευτυχία και την γήινη δυστυχία. Νικητής της Ζωής Βαδίζεις χωρίς να ταράζεσαι από τίποτα.

Αν Ακολουθείς την Οδό, την Αληθινή Θρησκεία του Βιώματος κι όχι τις ειδωλολατρικές θρησκείες των ανθρώπων, αν Ήδη Κατοικείς στην Χώρα του Πραγματικού, τότε κάθε ανάσα σου είναι ευλογημένη και κάθε πράξη σου είναι ιερή. Τότε δεν χρειάζεται ούτε Ιερά Βιβλία να διαβάζεις, ούτε σε Ιερούς Χώρους να πηγαίνεις, ούτε Ιερές Πράξεις να κάνεις. Όταν Όλη η Ζωή Είναι Ιερή τότε ο χωρισμός σε πράξεις και ιερές πράξεις είναι ένας μάταιος πλεονασμός της σκέψης. Μην ξεγελιέσαι. Για τον Άνθρωπο που Ζει στην Χώρα του Ιερού, Όλη η Ζωή Είναι Ιερή, κι όλα τα φαινόμενα το ίδιο αποδεκτά, αλλά δεν έχουν όλα τα φαινόμενα τις ίδιες συνέπειες.

Αν Ζεις στην Χώρα της Αλήθειας, που είναι Χωρίς Πύλες, χωρίς εξωτερικά μονοπάτια, Μια Απεραντοσύνη που Κατανοείται όταν σβήνουν οι αυταπάτες, τότε έχεις Φτάσει στην Πλήρη Αφύπνιση. Και μέσα στην Κατανόηση Βλέπεις ότι είναι αδιάφορη η κυριαρχία των φαινομένων. Η Υπέρτατη Νίκη απέναντι στα φαινόμενα είναι να τα αφήνεις να τραβούν τον δρόμο τους, έχοντας Ειρήνη Μέσα σου, Ευγνωμοσύνη για την Ζωή κι Αδιατάρακτη Μακαριότητα, ό,τι κι αν συμβαίνει. Έτσι κι αλλιώς όλα τα φαινόμενα είναι ακριβώς αυτό, φαινόμενα, προσωρινοί και ψεύτικοι σχηματισμοί που διαλύονται στο τίποτα. Μονάχα η Ζωή Είναι Αληθινή.

Επιλογές...

Σου δόθηκε άνθρωπε ήθος και παιδεία για να φτιάξεις μια ζωή, αλλά εσύ έφτιαξες τελικά βιοτικό επίπεδο.

Σου δόθηκε καρδιά για να αγαπάς με αίσθημα, αλλά εσύ αγάπησες τα αποκτήματα.

Σου δόθηκε ο χρόνος σαν ευκαιρία για να χτίσεις το μονοπάτι σου, αλλά εσύ τον σπαταλάς κρίνοντας και σχολιάζοντας τα μονοπάτια των άλλων.

Σου δόθηκαν τα δάκρυα για να καθαρίζεις την ψυχή σου, αλλά εσύ μετράς τη δύναμή σου ανάλογα με το πόσοι θα δακρύσουν για σένα.

Σου δόθηκε μια ζωή για να ζήσεις, να ρουφήξεις, να δημιουργήσεις, αλλά εσύ νοιάστηκες απλά να επιβιώνεις καλά.

Τι επιλογές έχεις κάνει αλήθεια;

Το όμοιο και το διαφορετικό

Το όμοιο και το διαφορετικό πάνε πάντα μαζί. Εκεί που είναι το ένα κρύβεται και το άλλο. Όταν μιλάμε για το ένα είναι σαν να μιλάμε για το άλλο, άρα ποτέ δεν μπορούμε να αναφερθούμε στο ένα χωρίς να μιλήσουμε για το άλλο.

Πάντα για να καθορίσουμε το όμοιο επικαλούμαστε το διαφορετικό και το διαφορετικό για να καθορίσουμε το όμοιο.

Τόσο για το όμοιο όσο και για το διαφορετικό, το μέτρο σύγκρισης είναι το αντίθετό του και χωρίς το αντίθετο του δεν έχει την δυνατότητα να τακτοποιηθεί σαν τέτοιο.

Αυτό μας οδηγεί να καταλάβουμε ότι, το όμοιο μπορεί να εκφραστεί μόνο όταν υπάρχει το διαφορετικό και το διαφορετικό μόνο όταν υπάρχει το όμοιο.

Πολλές φορές η προσπάθεια να διαφέρουμε, μας οδηγεί στην διαπίστωση του πόσο μοιάζουμε και η προσπάθεια να μοιάζουμε στο πόσο διαφέρουμε. Έτσι ενώ νομίζουμε ότι διαφέρουμε, διαπιστώνουμε ότι μοιάζουμε και ενώ θεωρούμε ότι μοιάζουμε στην ουσία διαπιστώνουμε... πόσο διαφέρουμε.

Τόσο η προσπάθεια να διαφέρουμε, όσο και η προσπάθεια να μοιάσουμε, μας οδηγεί στην διαφορά μας, μέσα από την ομοιότητα μας και... στην ομοιότητα μας, μέσα από την διαφορά μας.

Έτσι το να μοιάσουμε, ή να διαφέρουμε είναι προσπάθειες ύπαρξης, άλλες φορές μέσα από την ομοιότητα μας και άλλες μέσα από την διαφορά μας.

Αυτοί που θέλουν να καταστρέψουν την διαφορά και να εγκαθιδρύσουν την ομοιότητα, στην ουσία καταστρέφουν την ομοιότητα και εγκαθιδρύουν την διαφορά και το αντίθετο.

Το διαφορετικό θα πάψει να υπάρχει όταν θα πάψει να υπάρχει το όμοιο και το όμοιο όταν θα πάψει να υπάρχει το διαφορετικό. Το ένα ζει και πεθαίνει μέσα από το άλλο και κανένα από τα δύο, δεν μπορεί να υπάρξει μόνο του.

Άρα... αυτό που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι η ομοιότητα και η διαφορά υπάρχουν μόνο... μέσα από την σχέση τους. Χωρίς αυτή την σχέση, δεν υφίσταται ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Ο έρωτας είναι το ''ναρκωτικό'' της φύσης!

Όταν ερωτεύεσαι, νιώθεις πολύ ευτυχισμένος. Κι αυτό είναι ναρκωτικό, ένα ναρκωτικό που δημιουργούν οι ορμόνες του σώ­ματος σου, ένα βιολογικό ναρκωτικό. Η φύση το χρησιμοποιεί, γιατί δεν μπορεί να βασιστεί σ’ εσένα. Σκέψου, αν δεν υπήρχε ο έρωτας, ο κόσμος θα σταματούσε να υπάρχει, γιατί το σεξ από μόνο του δεν είναι τίποτα.

Αν δεν υπάρχει έρωτας, το σεξ είναι τόσο μηδαμινό. Κανείς δεν θα υπέκυπτε σ’ αυτό, αν δεν υπήρχε το ναρκωτικό, ο έρωτας. Ο έρωτας είναι το δόλωμα. Η πραγματική επιθυμία της φύσης είναι η αναπαραγωγή. Αλλά δεν μπορεί να βασιστεί σ’ εσένα γι’ αυτό. Αν δεν σε κυριέψει ο έρωτας, δεν θα αναπαραχθείς.

Η φύση σου δίνει ναρκωτικό, αποδεσμεύει μες στο σώμα σου ένα ναρκωτικό, ένα φυσικό, βιολογικό, ορμονικό ναρκωτικό. Να γιατί όταν είναι κανείς ερωτευμένος, βαδίζει διαφορετικά. Δεν βρίσκεται στον κόσμο της καθημερινότητας. Ζει μέσα στη φαντασία, μέσα στον πόθο και στο όνειρο, δεν ζει μέσα στην πραγματικότητα. Έχει πάρει ναρκωτικό, χωρίς να το ξέρει.

Κι ύστερα από λίγες μέρες, όταν πια έχει φύγει ο έρωτας -γιατί κανένα ναρκωτικό δεν διαρκεί για πάντα- αρχίζεις να αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα κι αρχίζουν μαζί και τα βάσανα. Γιατί όσα υποσχέθηκες, τα υποσχέθηκες όταν είχες χάσει τη συνειδητότητά σου. Τώρα πρέπει να εκπληρώσεις υποσχέσεις που δόθηκαν όταν ήσουν ρευστός, υγρός, σε απουσία συνειδητότητας. Τώρα το βάρος μεγαλώνει.

Κάθε ερωτοδουλειά καταντάει ασχήμια στο τέλος. Γιατί; Γιατί όλοι οι γάμοι ναυαγούν; Επειδή δεν είναι προϊόν συνειδητής επιλογής. Αν αγαπήσεις συνειδητά, τότε η αγάπη μπορεί να διαρκέσει αιώνια, γιατί με τη συνειδητότητα τα πάντα είναι αιώνια. Χωρίς αυτή, τα πάντα είναι εφήμερα.

Αν μπορείς να αγαπήσεις συνειδητά -κι όχι σαν θύμα των τεχνασμάτων της φύσης- με μια αγάπη συνειδητή, τότε δεν ολισθαίνεις προς τα πάνω, αλλά ανυψώνεσαι. Τότε η αγάπη γίνεται δύναμη που σε ολοκληρώνει. Δεν σε διαλύει. Γίνεται επί­γνωση. Τότε μέσα στη σχέση γίνεσαι όλο και πιο συνειδητός. Νοιάζεσαι για τον άλλον, μα δεν τον χρησιμοποιείς. Νοιάζεσαι και μοιράζεσαι, μα δεν κατέχεις. Ελευθερώνεις τον άλλον και με την απελευθέρωση του ελευθερώνεσαι κι εσύ. Γίνεστε δυο συνταξιδιώτες σε ένα ανώτερο ταξίδι.

Βοηθάτε ο ένας τον άλλον, γιατί υπάρχουν παγίδες. Ο δρόμος είναι μακρύς και το ταξίδι ατελείωτο κι είναι όμορφο να είσαι με κάποιον που να μοιράζεται μαζί σου κάθε αγωνία, κάθε πόνο, κάθε βάσανo, κάθε χαρά, κάθε στιγμή σιωπής. Κάποιον που να μπορείς να επικοινωνείς, να λες τι σου συμβαίνει, που να μπορείς να βασίζεσαι πως θα σε βοηθήσει σε ό,τι κι αν συμβεί, να βασίζεσαι πως θα σ’ αγαπά σε όλες τις στιγμές, καλές ή κακές, στιγμές οργής ή χαράς, στιγμές θλίψης ή ευτυχίας.

Δεν κρύβεις τίποτα από εκείνον που αγαπάς. Μένεις ανοιχτός και τρωτός. Η αγάπη δεν επιδέχεται όρους. Δεν εξαρτάται από προϋποθέσεις και καταστάσεις.

Η συνειδητή αγάπη είναι φαινόμενο ολοκληρωτικά διαφορετικό. Σπάνια συμβαίνει, μα όταν συμβεί είναι από τα πιο όμορφα πράγματα που μπορούν να συμβούν σ’ αυτό τον κόσμο.

H Τρυφερότητα...

Σ’ έναν κόσμο από σακατεμένα εγώ που ανθίζουν πάνω στις μολυσμένες λίμνες του κυνισμού και της εαυτολατρείας, θα περίμενε κανείς πως εκείνο που θα δοξολογείται θα περιέχει τις ποιότητες μιας άλλης δύναμης. Μιας δύναμης ικανής να τα αλλάξει όλα. Να τα δικαιώσει όλα. Με μια έννοια, να τα σώσει.

Κι όμως, δεν συμβαίνει.

Σ’έναν κόσμο που κινητροδοτείται και αιμοδοτείται από τον παρασιτισμό της εγωλαγνείας και του συναισθηματικού αυτισμού, θα ανέμενε κανείς πως εκείνο που θα αναζητείται είναι μια ανάσα φωτός και ανοιχτοσύνης.

Κι όμως, δεν συμβαίνει.

Γιατί αν υπάρχει μια δύναμη που μπορεί να απαντλήσει όλα αυτά τα τοξικά λύματα της κεντρομόλου και εγωδυναμικής κούρσας προς τον ειναιικό θάνατο, είναι μονάχα η τρυφερότητα.

Κάποιοι πιστεύουν ότι η τρυφερότητα είναι μια εκδήλωση ασθενικής, αδύναμης, ηττοπαθούς φύσης. Πως ο τρυφερός άνθρωπος είναι κατά κάποιο τρόπο ανεπαρκής, ελλειμματικός, ενδοτικός και ευόλισθος στην συγκατάβαση, ακόμα και στο συμβιβασμό.

Δεν γνωρίζουν όσοι τα σκέφτονται ή τα πρεσβεύουν όλα αυτά πως η τρυφερότητα είναι η ισχυρότερη δύναμη του ανθρώπου! Δεν γνωρίζουν πως η τρυφερότητα είναι η μεγαλύτερη επανάσταση και μαζί νίκη του ανθρώπου. Νίκη πάνω στον άπληστο εκτατισμό του συναισθήματος, στην άλογη και έξαλλη προσπάθεια του υπετροφικού εγώ να κυριαρχήσει πάνω στους άλλους, πάνω σε οτιδήποτε δεν είναι μέρος του.

Πως ο τρυφερός άνθρωπος, τούτο δεν υποψιάζονται ακόμα, είναι σαν ένα υπέροχο και πανέμορφο δάσος που πάντοτε όμως κρύβει και σκληρά μυστικά και αρχέγονες δυνάμεις αντίστασης και δράσης! Δυνάμεις ως τα σήμερα ανίκητες, αξεπέραστες, ασύγκριτες!

Γιατί τη σκληρότητα δεν την αντιπαλεύεις με ακόμα μεγαλύτερη σκληρότητα.

Τον κυνισμό δεν τον δαμάζεις με ακόμα ρυπαρότερο κυνισμό.

Ό,τι περιέχεις είναι μολυσματικό μονάχα αν έχεις δηλητηριαστεί πνευματικά.

Ό,τι εκφράζεις είναι βδελυρό μόνο αν πηγάζει από τις χαίνουσες πληγές της νοσηρότητας.

Δεν είναι εύκολο να εκδηλώνεις τρυφερότητα ακόμα κι αν είσαι τρυφερός. Γιατί όλο τούτο εύκολα χλευάζεται, συκοφαντείται, υπονομεύεται.

Μα είναι αναγκαίο γιατί η ψυχή μας διψά και αν ποτίζεται μόνο από τις ρηχές λίμνες της χυδαιότητας και του καθημέριου λυγμού δεν μπορεί παρά να επιστρέφει πόνο και λυγμό.

Κι αναζητά η ψυχή τους περήφανους καταρράκτες της τρυφερότητας για να ξεδιψάσει αληθινά. Και να προσφέρει έπειτα στον τολμητία που προσπέρασε το προφανές για να ανακαλύψει το κεκρυμμένο, ορίζοντες δροσιάς και ουρανούς γλυκύτητας…

Ο Θεός που είσαι

Οι άνθρωποι βασανίζονται γιατί είναι απομακρυσμένοι απο το Θεό ...απο την ψυχή τους..
Δεν βλέπουν ψυχή δεν τους βλέπει κι εκείνη...
Ζουν στη σκιά και στο σκοτάδι... σκουντουφλάνε ο ένας πάνω στον άλλον...σκοτώνει ο ένας τον άλλον...
Βρες το Θεό μέσα σου, τη θεά μέσα σου...μίλα μαζί του , μαζί της...μίλα με την ψυχή σου...
Κι άσε όλα τα προβλήματα να τα λύσει εκείνη... είναι πολλά για τον ανθρώπινο νου σου...
Η ψυχή σου γνωρίζει...
Η ψυχή σου είναι ο θεικός σου εαυτός...
Η ψυχή κάνει τα θαύματα...
Αυτός είναι ο Θεός σου...
Θα περάσουμε τα μύρια όσα χρειάζονται μέχρι να επανασυνδεθούμε μαζί της....
Μέχρι να φωτιστούμε...
Μέχρι η γη να γίνει και πάλι το σπίτι των θεών που αρχικά την κατοίκησαν ...
Μέχρι τότε σεμνά και ταπεινά ας προχωρήσουμε..
Δεν υπάρχουν εχθροί εκεί έξω...
Υπάρχεις εσύ κι ο σκοτεινός σου εαυτός που δεν γνωρίζεις ακόμη...

Υπάρχεις εσυ που δεν γνωρίζεις ακόμα τι θα πει Θεός...
Γιατί άλλα σου είπανε, άλλα πίστεψες κι άλλα έκανες...
Σ έπεισαν να αρνηθείς την θεική σου υπόσταση...
Κι έμεινες μόνος ,αβοήθητος , χωρίς προστασια , απομακρυσμένος απο αυτό που είσαι αληθινά...
Σ΄έχασες...έχασες το πιο όμορφο κομμάτι σου..τη δύναμή σου και την πηγή σου...
Την θεική πηγή σου...έχασες την ψυχή σου...και χωρίς ψυχή δεν επιβιώνεις σήμερα...
Βρες τον θεό ή τη θεά που είσαι μέσα σου ...
Τότε γίνονται τα θαύματα...

Γιατί οι έντιμοι & ικανοί δεν επιδιώκουν ανάληψη εξουσίας

Ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων (427-347 π.Χ.) γύρω στο 374 π.Χ. έγραψε το κορυφαίο έργο του «Πολιτεία» μέσω του οποίου σχεδίασε την εικόνα του ιδανικού πολιτεύματος με επίγνωση τού πόσο δύσκολη είναι η...
πραγματοποίησή του.

Στο έργο αυτό μέσα από την αφήγηση του Σωκράτη αναφέρεται και η συζήτηση που έγινε με θέμα τη φύση της δικαιοσύνης, αλλά κυρίως για τη δημιουργία ενός ιδανικού κράτους, στο οποίο θα κυριαρχεί η ιδέα του αγαθού και το οποίο κράτος θα υφίσταται για να παρέχει την αληθινή ευτυχία στους πολίτες του. Για να επιτευχθεί όμως αυτό οι άρχοντες πρέπει να εργάζονται για το καλό των άλλων (των αρχομένων) και όχι το δικό τους! Ένα τέτοιο κράτος όμως βρίσκεται στη σφαίρα της ουτοπίας.

Ας δούμε τι ακριβώς γράφει ο Πλάτων για την εξουσία (άρχοντες - πολιτικούς) και τους εξουσιαζόμενους (αρχόμενους - πολίτες) [Πολιτεία, Βιβλίο Α, 346-347].

Αφηγείται ο Σωκράτης:

«Καμιά τέχνη και καμιά εξουσία δεν έχει ως αντικείμενο της ασχολίας της την δική της προσωπική ωφέλεια, αλλά […] το αντικείμενο της εξουσίας και των προσταγών της είναι η ωφέλεια του εξουσιαζομένου, και το κάνει αυτό έχοντας εμπρός στα μάτια της το συμφέρον του εξουσιαζομένου που είναι ασθενέστερος και όχι το συμφέρον του ισχυροτέρου.

Γι’ αυτό ακριβώς […] κανένας δεν αποφασίζει με τη θέλησή του να γίνεται άρχων [μηδένα ἐθέλειν ἑκόντα ἄρχειν] και να έχει στα χέρια του την ξένη αθλιότητα, προσπαθώντας να τη διορθώσει, αλλά ζητά μισθό, επειδή όποιος έχει την πρόθεση να δουλέψει ως σωστός τεχνίτης, όταν οι προσταγές του είναι σύμφωνες με την τέχνη, δεν πράττει ούτε προστάζει ό,τι συμφέρει αυτόν τον ίδιον, αλλά ό,τι συμφέρει τον αρχόμενο. Γι’ αυτήν ακριβώς την αιτία, για όσους πρόκειται να αποφασίσουν να γίνουν άρχοντες, πρέπει να εξασφαλιστεί ως μισθός, ή χρήματα ή τιμή ή τιμωρία, εάν κανένας δεν θέλει να αναλάβει την εξουσία [μισθὸν δεῖν ὑπάρχειν τοῖς μέλλουσιν ἐθελήσειν ἄρχειν, ἢ ἀργύριον ἢ τιμήν, ἢ ζημίαν ἐὰν μὴ ἄρχῃ]».

Τι θέλεις να ειπείς μ’ αυτό Σωκράτη; είπε ο Γλαύκων. Τα δύο είδη του μισθού που ανέφερες μπορώ να τα καταλάβω• δεν αντιλαμβάνομαι όμως πώς εννοείς την τιμωρία και πώς την έχεις βάζεις στην ίδια μοίρα με τον μισθό.

Από την ερώτησή σου εικάζεται ότι δεν μπορείς να καταλάβεις ποιος είναι ο μισθός των εντίμων ανθρώπων, αυτός δηλαδή που παρακινεί τους ενάρετους ανθρώπους να φορτώνονται τα βάρη της εξουσίας, όταν αποφασίζουν να γίνονται άρχοντες, Μήπως δεν γνωρίζεις πως το να αγαπά κάποιος τις τιμές και τα χρήματα, όχι μόνο κατά την γνώμη του λαού, αλλά και στην πραγματικότητα είναι όνειδος;

Αυτό τουλάχιστον το γνωρίζω, είπε.

Γι’ αυτό ακριβώς, είπα εγώ, οι καλοί δεν παρακινούνται ούτε από χρήματα ούτε από τιμές να γίνονται άρχοντες [οὔτε χρημάτων ἕνεκα ἐθέλειν ἄρχειν οἱ ἀγαθοί οὔτε τιμῆς]• γιατί δεν τους αρέσει ούτε λαμβάνοντας φανερά τον μισθό του αξιώματός τους να χαρακτηρίζονται ως έμμισθοι, ούτε να στιγματίζονται ως κλέφτες επωφελούμενοι κρυφά από την άσκηση της εξουσίας [οὔτε γὰρ φανερῶς πραττόμενοι τῆς ἀρχῆς ἕνεκα μισθὸν μισθωτοὶ βούλονται κεκλῆσθαι, οὔτε λάθρᾳ αὐτοὶ ἐκ τῆς ἀρχῆς λαμβάνοντες κλέπται], ούτε πάλι η δόξα μπορεί να είναι κίνητρο γι’ αυτούς, αφού δεν αγαπούν τη δόξα. Δεν πρόκειται λοιπόν αυτοί να αποφασίσουν να γίνουν άρχοντες, αν δεν αναγκαστούν και απειληθούν με τιμωρία. Εξ αιτίας αυτού έχει επικρατήσει σχεδόν η γνώμη ότι είναι ντροπή να θέλει κανείς από μόνος του να αναλάβει εξουσία, χωρίς να υπάρχει η απειλή του εξαναγκασμού. Και η πιο βαριά τιμωρία (για κάποιον έντιμο) είναι το να εξουσιάζεται από κάποιον χειρότερό του, στην περίπτωση που δεν αποφασίζει ο ίδιος να αναλάβει την εξουσία.

Επειδή αυτή την τιμωρία, πιστεύω ότι φοβούνται οι ενάρετοι άνθρωποι, δέχονται να αναλάβουν την εξουσία, όταν γίνονται άρχοντες, και ασκούν τότε την εξουσία, όχι με την ιδέα ότι κάνουν κάτι καλό ούτε για να τους δοθεί μέσω των αξιωμάτων η ευκαιρία να περάσουν καλά, αλλά ενεργούν από ανάγκη, αφού δεν θα βρίσκεται καλύτερό τους ή όμοιός τους, για να παραλάβει την εξουσία. Γιατί υπάρχει κίνδυνος πως, αν υπήρχε μια πόλη κατοικημένη από εναρέτους (έντιμους) ανθρώπους, θα ήταν μέσα σ’ αυτή περιζήτητο πράγμα η μη ανάληψη της εξουσίας, σε όσο βαθμό είναι σήμερα (περιζήτητο) η ανάληψή της [ἐπεὶ κινδυνεύει πόλις ἀνδρῶν ἀγαθῶν εἰ γένοιτο, περιμάχητον ἂν εἶναι τὸ μὴ ἄρχειν ὥσπερ νυνὶ τὸ ἄρχειν]. Και στην περίπτωση αυτή θα γινόταν ολοφάνερο ότι πραγματικά στον χαρακτήρα του σωστού άρχοντα δεν είναι να επιδιώκει το συμφέρον του, αλλά το συμφέρον των αρχομένων (δηλ. των πολιτών). Έτσι κάθε γνωστικός άνθρωπος θα προτιμούσε να ωφελείται αυτός από άλλον και να μην έχει σκοτούρες εργαζόμενος προς όφελος των άλλων”.

Το ανωτέρω κείμενο του Πλάτωνα είναι πολύ επίκαιρο σήμερα. Οι έντιμοι και ικανοί συνήθως απέχουν από τα κοινά και δεν επιδιώκουν να αναλάβουν εξουσίες για τους ίδιους ακριβώς λόγους που αναφέρει ο Πλάτων. Όσοι το επιχείρησαν ή αφομοιώθηκαν από το κρατούν σάπιο πολιτικό σύστημα ή τα παράτησαν γρήγορα. Αλλά έως τώρα τουλάχιστον και ο πολύς λαός δεν προτιμά τους έντιμους και ικανούς.

Οι έντιμοι (αγαθοί - ενάρετοι, κατά τον Πλάτωνα) δεν επιδιώκουν τα αξιώματα και τις τιμές, ούτε έχουν ανάγκη από την εφήμερη δόξα που προσφέρει η ανάληψη εξουσίας. Ούτε φυσικά θα καταδεχτούν να γυρίζουν στην αγορά και στα καφενεία, ή και στα μνη-μόσυνα ακόμα, για να ζητήσουν την ψήφο του οποιουδήποτε. Οι ικανοί, επίσης, δεν αφήνουν την εργασία τους για να ασχοληθούν με την πολιτική για να λάβουν διάφορα αξιώματα, τα οποία φέρνουν εύκολο χρήμα και πρόσκαιρες τιμές. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τον καταργηθέντα, ευτυχώς, νόμο για το ασυμβίβαστο του βουλευτικού αξιώμα-τος και της ασκήσεως επαγγέλματος εισηγήθηκαν και υποστήριξαν επαγγελματίες πολιτικοί, οι οποίοι δεν άσκησαν ποτέ οποιοδήποτε επάγγελμα στη ζωή τους!

Κάτι αόριστο χαλάει τον ενεστώτα μου…

Ασκούμε ελεύθερα το δικαίωμα της επιλογής ή είμαστε εντέλει έρμαια του περιβάλλοντος και της ανατροφής μας;

Πού αρχίζει και πού τελειώνει η ευθύνη που φέρουμε για όσα συμβαίνουν γύρω μας;

Ανατράφηκα κι εκπαιδεύτηκα με την πεποίθηση ότι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο, Άνθρωπο, είναι ακριβώς αυτή η δυνατότητά του να επιλέγει. Θεωρώ δε ότι είμαστε υπεύθυνοι όχι μόνο για όσα επιλέγουμε να κάνουμε αλλά και για όσα δεν κάνουμε. Με δυο λόγια, είμαστε οι επιλογές μας.

Μου φαίνεται όμως ότι εδώ και καιρό επηρεασμένοι από τη βαρύτητα της ύπαρξής μας βουλιάζουμε στη λεγόμενη υπαρξιστική ενοχή. Από τη γέννησή μας, μας συνοδεύει και είναι αναπόφευκτη, καθώς δεν είναι εφικτό να εκπληρώσουμε όλες τις δυνατότητες που έχουμε. Με κάθε μας επιλογή και πράξη πραγματοποιούμε έναν στόχο, μία δυνατότητα αλλά συνάμα αποκλείουμε τόσα άλλα. Η ενοχή μας για όσα δεν πραγματοποιήθηκαν, δεν μπορεί ποτέ να εξαλειφθεί τελείως, παρά μόνο αν ζούμε ταυτοχρόνως δύο και τρεις ζωές, χωρίς κολλήματα ηθικής. Όταν όμως σκαλώνει η ηθική στο μυαλό μου, δεν μιλάμε για αυθεντικότητα. Πώς ορίζεται αλήθεια η αυτοεκπλήρωση μέσα στα όρια της ύπαρξής μας; Από τη στιγμή της γέννησής μας «ριχνόμαστε» μέσα στη ζωή με κάποια δεδομένα που συνθέτουν το βασικό υπέδαφος ανάπτυξής μας. Χτίζουμε τα δεδομένα μας, βάσει των υλικών μας.
Και πώς ξεφεύγει κανείς από τα απωθημένα του ένστικτα;
Μόνο διαμέσου της βαθύτερης επίγνωσης των δεδομένων της ύπαρξής μας…

Πόση συνειδητότητα πιστεύεις ότι θα μπορούσες να αντέξεις; Να βρεις δηλαδή το χώρο να κάνεις τον πραγματικό απολογισμό σου και ν’ αφιερώσεις τον απαιτούμενο χρόνο στον εσωτερικό σου προσωπικό διάλογο; Μπορεί να σου ακούγεται απλό, αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος και φοβάται να μείνει μόνος και θεωρεί ότι είναι σπατάλη χρόνου το να μην ασχολείται με κάτι «παραγωγικό». Αυτό που αποφεύγει όμως είναι η βουτιά στον πυρήνα του, καθώς αναπόφευκτα στη διαδρομή του θα συναντήσει τις θεμελιώδεις ανησυχίες που βρίσκονται στην ρίζα της ύπαρξής του και που αποτελούν το περιεχόμενο κάθε σύγκρουσης.

Πώς να τα βάλει κανείς με τον Θάνατο (;), την ελευθερία (;), την υπαρξιακή απομόνωση (;) και την έλλειψη νοήματος στη ζωή; Έχετε δοκιμάσει να επιχειρηματολογήσετε στην κουβέντα σας, στο σκεπτικό σας, στη δράση σας; Μπροστά σε τέτοια θεματολογία, το μόνο ασφαλές τοπίο είναι η ενεργοποίηση των μηχανισμών άμυνας. Όταν μιλάμε για τους μεγαλύτερους φόβους ή διλήμματα που διακατέχουν κάθε ανθρώπινο ον, δεν έχουμε και πολλές επιλογές.

Πώς να προλογίσει κανείς τον Θάνατο; Μιλάει από μόνος του χωρίς καν να ακούγεται. Αναπάντητα ερωτήματα τον συνοδεύουν… τι θα συμβεί; Θα πονέσω; Πώς να αφήσω πίσω μου όλα όσα έχω δημιουργήσει; Πώς θα αντιδράσουν οι άλλοι; Όσο κοινός κι αν είναι ο φόβος του θανάτου για όλους τους ανθρώπους, δεν παύει ωστόσο να προκαλεί και μόνο στο άκουσμά του. Και όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιήσεις το πόσο ίσοι είμαστε μπροστά του, τότε μόνο μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτά που χαρακτηρίζουμε ασήμαντα… μία ηλιόλουστη μέρα, ένα αληθινό χαμόγελο… στη συνειδητοποίηση ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Κι όσο η φυσικότητά του μας καταστρέφει, άλλο τόσο η ιδέα του αποδεικνύεται σωτήρια. Όσο για τη συνειδητότητα του προσωπικού μας θανάτου, αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως ένα έναυσμα που θα μας σπρώξει σε μια ανώτερη κατάσταση ύπαρξης, σε μια κατάσταση μεγαλύτερης επίγνωσης και αυθεντικότητας… από την κατάσταση λησμοσύνης – όπου ξεχνάμε την ουσία της ζωής και απορροφιόμαστε από το ανούσιο – σε μία κατάσταση μνημοσύνης – όπου κανείς μπορεί να εκτιμήσει όχι μόνο το πώς είναι τα πράγματα στην ζωή του αλλά ότι είναι. Σαν να πρόκειται για τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος, όπου ζωή και θάνατος συνυπάρχουν. Όσο πιο σύντομα αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του θανάτου, τόσο πληρέστερα ζούμε τη ζωή… μία σχέση αντιστρόφως ανάλογη, καθώς όσο πληρέστερα ζούμε τη ζωή τόσο λιγότερο φοβόμαστε το θάνατο. Κι έτσι βγαίνει η εξίσωση… η άρνηση του ενός συνεπάγεται και την άρνηση του άλλου. Ποιος όμως αρνείται ότι μαθαίνοντας να ζει καλά, φροντίζει και το να πεθάνει ακόμη καλύτερα; Το να συνειδητοποιείς ότι τη στιγμή του θανάτου σου εσύ θα πεθάνεις και κανείς άλλος, αντιλαμβάνεσαι ότι εσύ ζεις τη ζωή σου τώρα και κανείς άλλος (για τον οποίο πιθανότατα να «θυσιάζεις» και τη ζωή σου). Μέσα σε αυτή τη δυναμική, ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσεις τι πορεία θα πάρει η ζωή σου στο σήμερα.

Μιλώντας για την Ελευθερία τι θα μπορούσε να σου πρωτοπώ; Μπορεί τα όρια και τα δεδομένα της ύπαρξής μας, τόσο βιολογικά όσο και ψυχοκοινωνικά, να είναι πολύ συγκεκριμένα, παρόλα αυτά όμως οι πιθανότητες και οι δυνατότητες επιλογών που έχουμε μέσα σε αυτά τα δεδομένα είναι εξίσου τεράστιες. Άλλωστε αυτό που έχει σημασία δεν είναι τα γεγονότα αυτά καθαυτά, όπως για παράδειγμα η ύπαρξη μιας χρόνιας ασθένειας, αλλά η στάση που παίρνουμε απέναντι σε αυτά. Όταν λοιπόν νιώσεις ότι είσαι ελεύθερος και ότι μπορείς να επιλέξεις, μέσα από πολλούς δρόμους, το δικό σου μοναδικό, προσωπικό μονοπάτι, το βάρος της ευθύνης και της θέλησης που αυτό συνεπάγεται ενδέχεται και να σε τρομάξει. Και υπάρχουν φορές που θα προσπαθήσεις να ξεφύγεις από την ελευθερία των επιλογών που έχεις βρίσκοντας χιλιάδες δικαιολογίες και δημιουργώντας στο μυαλό σου χιλιάδες εμπόδια που δεν σου «επιτρέπουν» να κάνεις αυτό που πραγματικά θέλεις και χρειάζεσαι. Σαν να φοβάσαι την ίδια σου την ελευθερία. Σαν να υποφέρεις στην προοπτική της ευθύνης να επιλέξεις, καθώς η κίνησή σου θα αποκλείσει ένα πλήθος άλλων επιλογών. Γι’ αυτό κι επιλέγεις να κινείσαι μεταξύ της άρνησης ευθύνης, της μετάθεσης αυτής, της αποφυγής της μέσω αντικατάστασης, είτε με σύνδρομα εξάρτησης, είτε με αδυναμία στο να λάβει αποφάσεις για την ζωή του, είτε με αναβλητικότητα στην πραγματοποίησή τους. Και καθώς σε βολεύει ο μικρόκοσμός σου, χάνεσαι στη μετάφραση. Μία Γιαπωνέζικη παροιμία λέει: «Το να ξέρει κανείς και να μην κάνει, είναι σαν να μην ξέρει». Η συνειδητότητα της ελευθερίας και της ευθύνης που κουβαλάμε στη ζωή δεν είναι συνώνυμη με την έννοια της αλλαγής. Είναι απλά το πρώτο βήμα σε ένα τεράστιο ταξίδι. Και καθώς η διαδικασία της αλλαγής είναι επίπονη και χρονοβόρα, εξαντλείσαι στην προσπάθεια, αφού καμία ουσιαστική αλλαγή δεν επιτυγχάνεται γρήγορα και αβίαστα. Χρειάζεται χρόνο και κυρίως χρειάζεται θέληση για πράξη. Δεν αρκεί να είσαι συνειδητός του τι χρειάζεται να κάνεις. Πρέπει να μπορέσεις να το βάλεις και σε εφαρμογή.

Φτάνοντας αισίως στη μοναξιά χρειάζεται να διαχωρίσεις τη διαπροσωπική απομόνωση που βιώνεται σαν μοναξιά, σχετιζόμενη με την ικανότητά σου να δημιουργείς κοντινές σχέσεις και ικανοποιητικές κοινωνικές επαφές, από την ενδοπροσωπική απομόνωση, που αναφέρεται στην κακή σχέση που έχεις με τον εαυτό σου και που σε ακραίες καταστάσεις οδηγεί στην απόσχιση κομματιών της προσωπικότητάς σου από την συνείδησή σου και τέλος, από την υπαρξιακή απομόνωση, που συνδέεται μ’ εκείνη τη βαθιά εσωτερική γνώση ότι είσαι μόνος, ασχέτως του αν έχεις καλές κοντινές σχέσεις ή όχι. Βαθιά μέσα σου έχεις την επίγνωση ότι κανένας δεν μπορεί να σε κρατήσει στη ζωή όσο και αν σ’ αγαπά κι ενδιαφέρεται για εσένα. Το οφείλεις σ’ Εσένα να φροντίσεις τον εαυτό σου. Κι αυτή ακριβώς είναι η πηγή όλου του άγχους σου, που για να το αποφύγεις και να μη νιώθεις μόνος, καταφεύγεις σε διάφορες «λύσεις». Για παράδειγμα, ερωτεύεσαι παράφορα και έχεις την αίσθηση ότι είσαι ένα με τον Άλλο, ή παραμένεις εξαρτημένος και αρνείσαι να αποχωριστείς σχέσεις που σου παρέχουν ασφάλεια, όπως η μητρική. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα την καθήλωση της εξελικτικής σου πορείας. Και καθώς η εξέλιξη αποτελεί τη συνεχή διαδικασία αποχωρισμών μέσω της διαφοροποίησης από τους άλλους, έτσι ώστε να γίνεις ο εαυτός σου, εσύ αρνείσαι πεισματικά να κόψεις τον ομφάλιο λώρο, που συμβολικά είναι και ο πρώτος αποχωρισμός που βιώνεις. Πώς θα μπορούσες να αναπτύξεις και να εξελίξεις την προσωπική σου δυναμική; Καλείσαι να αντιμετωπίσεις το νόημα και το σκοπό της ζωής σου και προκαλείσαι ανοιχτά να τα εκπληρώσεις… στην πραγματικότητα «σπρώχνεσαι» να πας παρακάτω από εκεί που είσαι. Άλλωστε στην εποχή του υπαρξιακού κενού, η όποια παθολογία είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της έντασης, αλλά και της έλλειψής της, που οδηγεί στο αίσθημα του κενού, ενώ καμία πραγματική κατάκτηση δεν επιτυγχάνεται εύκολα.

Ολοκληρώνοντας το συλλογισμό μου, επιλέγω να μιλήσω για μία ακόμη φορά για τηνέλλειψη νοήματος στη ζωή. Αμέτρητα τα εις άτοπον απαγωγή ερωτήματα που σε κατακλύζουν… ποιο το όφελος από όλη μου την ζωή; Γιατί να ζω; Γιατί να εύχομαι για κάτι; Γιατί να κάνω κάτι; Υπάρχει κάποιο νόημα στη ζωή μου που δεν θα καταστραφεί από τον αναπόφευκτο θάνατο που με περιμένει;
Θα σου απαντήσω με ερώτηση… Τι θα ήθελες να συμβεί και τι περιμένεις να αποφύγεις; Εδώ εντοπίζεται ένα βαθύ και ουσιαστικό δίλημμα. Κάθε άνθρωπος χρειάζεται νόημα στη ζωή του, όπως και το να ζει κανείς χωρίς νόημα, ιδανικά,στόχους, αξίες επιφέρει δυσφορία. Από την άλλη, το μόνο απόλυτο είναι ότι δεν υπάρχουν απόλυτα, και καθώς ο άνθρωπος δημιουργεί τη ζωή του μέσω των επιλογών του, δεν τίθεται προκαθορισμένο νόημα στο σύμπαν. Ποιο το νόημα λοιπόν να ζητάς προκατασκευασμένα νοήματα;

Ζητώντας το λογαριασμό, ο θάνατος, η ελευθερία και η απομόνωση επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν ευθέως και κατάματα. Στην έλλειψη νοήματος είναι δόκιμο να κοιτάξεις πέρα από την ερώτηση. Δεν γλιτώνεις από μία κατά μέτωπο αντιμετώπιση με το συγκεκριμένο νόημα που καλείσαι να επιτελέσεις και που εσύ ο ίδιος χρειάζεται να βρεις. Το νόημα που καλείσαι να εκπληρώσεις, δεν ταυτίζεται μαζί σου. Είναι μπροστά και πέρα από Εσένα. Άλλωστε κάθε ταξίδι, ξεκινά μ’ ένα τόσο δα μικρό βηματάκι.

Κι αν κάποιος/α τολμήσει να ανακόψει αυτή σου την αναζήτηση, θυμήσου να του πεις:
Κάνεις σε παρακαλώ στην άκρη να περάσω;

Το μεγαλύτερο, το ακριβότερο, το μικρότερο και άλλα ρεκόρ βιβλίων

Παρά τις συνεχείς προβλέψεις ότι τα e-book θα εξαφανίσουν τις παραδοσιακές εκδόσεις, η σχέση μας με τα βιβλία συνεχίζεται.

Τα βιβλία έχουν εξάψει την φαντασία μας για αιώνες. Είτε πρόκειται για το μεγαλύτερο, το μικρότερο ή το πιο πολύτιμο, δείτε μερικά ρεκόρ των βιβλίων.

Το ακριβότερο
Σύμφωνα με το Forbes, ο Μπιλ Γκέιτς κατέχει το πιο ακριβό βιβλίο που πουλήθηκε ποτέ. Το 1994, ο Γκέιτς έδωσε 30.800.000 δολάρια (περίπου 49.400.000 σημερινά) για Codex Leicester του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Αυτό το πρωτότυπο χειρόγραφο, που γράφτηκε μεταξύ του 1506 και του 1510 από τον ντα Βίντσι, είναι ένα από τα μόλις 20 σημειωματάρια που εξακολουθούν να υπάρχουν. Περιλαμβάνει σκίτσα, σημειώσεις και ιδέες, όλα γραμμένα από δεξιά προς τα αριστερά.

Το πολυτιμότερο
Η Βίβλος του Γουτεμβέργιου είναι ίσως το πιο πολύτιμο βιβλίο στον κόσμο. Ήταν το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε (1.455 περίπου) με τη χρήση σύγχρονων μηχανών, μια διαδικασία που έφερε την επανάσταση στον τομέα του βιβλίου. Μόνο 180 αντίτυπα είχαν τυπωθεί αρχικά, από τα οποία σώζονται σήμερα 49 και μόνο 21 είναι πλήρεις. Σχεδόν όλα ανήκουν σε μουσεία, βιβλιοθήκες ή ιδρύματα.

Το μεγαλύτερο
Το μεγαλύτερο βιβλίο στον κόσμο δεν είναι ένα βιβλίο με τη συμβατική έννοια, αλλά μια σειρά από τεράστιες πέτρινες πλάκες που βρίσκονται στην Παγόδα Kuthodaw στο Mandalay της Μιανμάρ. Περισσότερες από 700 μαρμάρινες πλάκες (η κάθε μια με ύψος πάνω από 5 πόδια και 3,5 πόδια πλάτος) διηγούνται την ιστορία της tipitaka, το κεντρικό κείμενο του Θεραβάντα (ή Τεραβάντα) Βουδισμού (μια από τις δύο σχολές του Βουδισμού. Η άλλη είναι η Μαχαγιάνα. Η κάθε σχολή διαφέρει σχετικά με την ακριβή φύση της Νιρβάνα, τη σημαντικότητα και κανονικότητα των διαφόρων διδασκαλιών και κειμένων καθώς και τις μοναστικές και τις λειτουργικές πρακτικές). Όταν χτίστηκε γύρω στα 1860, οι πλάκες ήταν γραμμένες με χρυσό μελάνι και διακοσμημένες με πολύτιμους λίθους, αλλά, όταν οι Βρετανοί εισέβαλαν τη δεκαετία του 1880, οι στρατιώτες λεηλάτησαν το μελάνι και τους πολύτιμους λίθους. Το Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες αναφέρει ως το μεγαλύτερο βιβλίο ένα κείμενο του 2012 για την προφήτη Μωάμεθ που δημιουργήθηκε στο Ντουμπάι και έχει διαστάσεις 16,40x26,44 πόδια.

Αυτό με τις περισσότερες λέξεις
Με βάση το πόσες λέξεις περιέχει ένα βιβλίο, το μακρύτερο θεωρείται το Artamène ou le Grand Cyrus (Artamene ή Κύρος ο Μέγας) ένα ρομαντικό μυθιστόρημα του 17ου αιώνα της Madeleine de Scudery. Το 10τομο έργο έχει πάνω από 10.000 σελίδες και 2,1 εκατομμύρια λέξεις (το Πόλεμος και Ειρήνη έχει μόλις... 560.000 λέξεις).

Το μικρότερο
Το μικρότερο βιβλίο του κόσμου είναι τόσο πολύ μικρό που μπορεί να διαβαστεί μόνο με τη χρήση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου. Το "Teeny Ted from Turnip Town" γράφτηκε από τον Malcolm Douglas Chaplin και τυπώθηκε με τη χρήση κρυσταλλικού πυριτίου από τον αδελφό του Robert, στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser στην Βρετανική Κολομβία του Καναδά. Το βιβλίο των 30 σελίδων, με μέγεθος 70x100 μικρόμετρο (1 μm = 1 μ = 1/1000 mm = 10-6 m), και είναι τόσο μικρό που θα μπορούσε να χωρέσει στο πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας.

Το βιβλίο επιστημονικής φαντασίας με τις καλύτερες πωλήσεις
Το Ιστορία Δύο Πόλεων του Κάρολου Ντίκενς, που δημοσιεύθηκε το 1859, είναι το καλύτερο μυθιστόρημα σε πωλήσεις όλων των εποχών, με 200 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Η τριλογία της E. L. James "Πενήντα αποχρώσεις του Γκρι" μόλις πέρασε τα 100 εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ ολόκληρη η σειρά του Χάρι Πότερ έχουν πουλήσει πάνω από 450 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.

Το best seller όλων των εποχών
Η Αγία Γραφή είναι το best-seller βιβλίο όλων των εποχών, καθώς εκτιμάται ότι έχουν πουλήσει πάνω από 5 δισεκατομμύρια αντίτυπα. Έχει μεταφραστεί σε πάνω από 394 γλώσσες, 2.123 γλώσσες έχουν τουλάχιστον ένα βιβλίο της Αγίας Γραφής μεταφρασμένο στη γλώσσα τους, ενώ έχει πωληθεί σε όλο τον κόσμο από το πρώτο κιόλας βιβλίο που εκτυπώθηκε.

Ετσι αποκτά στυλ το μπάρμπεκιου!

Υπερπαραγωγές για τους μερακλήδες του ψησίματος...

Δείτε τις φωτογραφίες:

Μύκητες της ανταρκτικής επιβίωσαν στον Διαστημικό Σταθμό δείχνοντας ότι ο Άρης δεν είναι «αφιλόξενος» στη μικροβιακή ζωή

Oπως στη Γη υπάρχουν μικροοργανισμοί που έχουν προσαρμοστεί σε εξαιρετικά ακραία περιβάλλοντα, έτσι θα μπορούσαν να έχουν αναπτυχθεί και στον Άρη είδη μικροβιακής ζωής, τα οποία θα κατάφερναν να επιβιώσουν στις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στον Κόκκινο Πλανήτη.

Αυτό αποδεικνύει πείραμα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, στο πλαίσιο του οποίου μια ομάδα Ευρωπαίων επιστημόνων έστειλε μύκητες από την Ανταρκτική, για να ζήσουν σε συνθήκες που προσομοίωναν το αρειανό περιβάλλον. Μια δοκιμή μου έδειξε πως, ακόμη και μετά από 18 μήνες παραμονής στον Σταθμό, το 60% των μικροοργανισμών είχαν επιβιώσει, χωρίς αλλοιώσεις στο γενετικό τους υλικό.

Οι μύκητες προήλθαν από τη περιοχή Βικτόρια στην Ανταρκτική, η οποία θεωρείται πως παραπέμπει όσο καμία άλλη στον Άρη, αφού χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά χαμηλή θερμοκρασία και υγρασία, όπως και ισχυρούς ανέμους. Επομένως, οι μόνοι κάτοικοί της είναι ορισμένοι «σκληροτράχηλοι» μύκητες και λειχήνες.

Από αυτούς τους μικροοργανισμούς, οι ερευνητές επέλεξαν να στείλουν στον Διαστημικό Σταθμό δύο είδη από μύκητες, τους Cryomyces antarcticus και Cryomyces minteri. Τα δείγματα στάλθηκαν ταξίδεψαν με το διαστημικό λεωφορείο Atlantis και τοποθετήθηκαν στο εξωτερικό του τμήματος Columbus του Σταθμού.

Εκεί, τα μισά μικρόβια εκτέθηκαν σε συνθήκες που παραπέμπουν στον Άρη, δηλαδή σε πίεση 0,01 ατμόσφαιρες και σε «ατμόσφαιρα» με περιεκτικότητα 95% σε διοξείδιο του άνθρακα.  Επίσης, μέσω οπτικών ινών «βομβαρδίζονταν» με υπεριώδη ακτινοβολία, όπως θα συνέβαινε αν βρίσκονταν στον Κόκκινο Πλανήτη.

«Το πιο σημαντικό συμπέρασμα είναι πως επιβίωσε το 60%,  κάτι που μας βοηθά να εκτιμήσουμε την πιθανότητα μικροοργανισμοί να επιβιώσουν και να παραμείνουν σταθεροί για μεγάλο χρονικό διάστημα στον Άρη», σημειώνει η Ρόζα ντε λα Τόρε Νέτζελ, από το Εθνικό Ινστιτούτο Αεροδιαστημικών Τεχνολογιών (ΙΝΤΑ) στην Ισπανία και μέλος της επιστημονικής ομάδας. επιβίωσης και μακροχρόνιας σταθερότητας

Το πείραμα αποτέλεσε μέρος της μελέτης LIFE (Lichens and Fungi Experiments), η οποία έχει σκοπό την εξέταση των συνεπειών που έχει σε μικροοργανισμούς η μακροχρόνια παραμονή στο διάστημα. Στο πλαίσιο της LIFE, επιστήμονες με επικεφαλής το πανεπιστήμιο της Τοσκάνης στην Ιταλία μελέτησαν δύο είδη λειχήνων, τα οποία και πάλι προήλθαν από ακραία ορεινά περιβάλλοντα στη Γη.

Τα είδη στάλθηκαν στον Σταθμό μαζί με τους μύκητες, ενώ το 50% των δειγμάτων εκτέθηκαν απλώς στις συνθήκες που επικρατούν στο διάστημα και τα υπόλοιπα υποβλήθηκαν σε συνθήκες που προσομοίαζαν αυτές στον Άρη. Έπειτα από 18 μήνες, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως τα συγκεκριμένα δείγματα είχε αναπτύξει διπλάσιο ρυθμό μεταβολισμού συγκριτικά με τις υπόλοιπες λειχήνες.

Φυσικοί είναι έτοιμοι να εξετάσουν μια υπόθεση που θα μπορούσε να ξαναγράψει τα σχολικά βιβλία ή ξεχάστε ό, τι νομίζετε πως ξέρετε για τα πρωτόνια

Μια διεθνής ομάδα φυσικών πρόκειται να εξετάσει μια «βέβηλη» υπόθεση για τα πρωτόνια – ένα από τα βασικά δομικά στοιχεία του Σύμπαντος – και τα αποτελέσματα της θα μπορούσε να αναγκάσει στο να ξαναγραφτούν τα βιβλία της πυρηνικής φυσικής.

 

Πειράματα, τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη στις ΗΠΑ, στοχεύουν να αποδείξουν ότι η δομή των πρωτονίων μπορεί να αλλάξει στο εσωτερικό του πυρήνα ενός ατόμου κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Αν όντως αυτό που βρέθηκε είναι σωστό, τότε ένα σωρό πειράματα θα πρέπει να επαναξιολογηθούν.

«Για πολλούς επιστήμονες, η ιδέα ότι η εσωτερική δομή των πρωτονίων μπορεί να αλλάξει υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να φαίνεται παράλογο, ακόμη και βέβηλη», δήλωσε ένας από τους ερευνητές, ο Anthony Thomas, από το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας στην Αυστραλία.

 

«Για άλλους, όπως εγώ, η απόδειξη της εν λόγω εσωτερικής αλλαγής είναι περιζήτητη και θα βοηθήσει να εξηγηθούν ορισμένες από τις ασυνέπειες στη θεωρητική φυσική.»

 

Τι ακριβώς όμως θα σημαίνει αν τα πρωτόνια αλλάζουν τη δομή τους; Για την καθημερινή μας ζωή δεν σημαίνει και πολλά. Αλλά θα έχουν μεγάλες επιπτώσεις στους τομείς της πυρηνικής και θεωρητικής φυσικής. Για να καταλάβουμε το γιατί, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε από τι είναι κατασκευασμένα τα πρωτόνια .

 

Ενώ είναι ένα από τα μικρότερα δομικά στοιχεία, τα πρωτόνια είναι στην πραγματικότητα κατασκευασμένα από μικρότερα σωματίδια, γνωστά ως κουάρκ, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με τα γκλουόνια.

 

Η τρέχουσα κατανόησή μας είναι ότι τα πρωτόνια μέσα στους πυρήνες των ατόμων έχουν ακριβώς την ίδια δομή με τα ελεύθερα πρωτόνια.

 

Αλλά η υπόθεση αυτή δεν ταιριάζει αρκετά με την κβαντική χρωμοδυναμική, τη θεωρία που περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των κουάρκ και των γκλουονίων. Με βάση αυτό, τα πρωτόνια μέσα στους πυρήνες ενός ατόμου θα πρέπει θεωρητικά να υποστούν αλλαγές κάτω από ορισμένα επίπεδα ενέργειας.

 

Μέχρι τώρα, ήταν σχεδόν αδύνατο να ελεγχθεί κατά πόσον ήταν σωστή αυτή η άποψη. Αλλά χάρη σε ένα νέο εξοπλισμό στον επιταχυντή Thomas Jefferson στη Βιρτζίνια, αυτό είναι έτοιμο να αλλάξει.

 

«Πυροδοτώντας μια δέσμη ηλεκτρονίων πάνω σε ένα πυρήνα, μπορείτε να μετρήσετε τη διαφορά στην ενέργεια των εξερχόμενων ηλεκτρονίων, που αντιπροσωπεύει την μεταβολή της κατάστασης», λέει είπε ο Anthony Thomas. «Κάνουμε κάποιες αρκετά ισχυρές προβλέψεις για το τι θα δείξουν τα αποτελέσματα των δοκιμών αυτών, και είμαστε αισιόδοξοι για μια καθοριστική μέτρηση.»

 

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τα πρώτα πειράματα, ο Anthony Thomas και η ομάδα του έχουν δημοσιεύσει τις προβλέψεις τους στο Physical Review Letters.

 

Είτε αυτές είναι σωστές ή λάθος, τα αποτελέσματα αυτά θα είναι πολύ ισχυρά για την κατανόηση ορισμένων από τα πιο κρίσιμα δομικά στοιχεία του Σύμπαντος, και ελπίζουμε ότι θα οδηγήσουν σε μια καλύτερη κατανόηση της φυσικής, που οδηγεί τις αλληλεπιδράσεις των πάντων γύρω μας.

 

«Οι επιπτώσεις για τον επιστημονικό κόσμο είναι σημαντικές», αναφέρει ο Thomas. «Είναι από τα πιο υψηλά στοιχήματα που έγιναν στην επιστήμη. Γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο πρότυπο για την πυρηνική φυσική.»