ΑΙΣΩΠΟΣ - Μῦθοι (272.1-276.1)

Από τη «Συλλογή του Ακκούρσιου» (Collectio Accursiana)

272. ΟΝΟΣ ΚΑΙ ΙΠΠΟΣ
[272.1] ὄνος ἵππον ἐμακάριζεν ὡς ἀφθόνως τρεφόμενον καὶ ἐπιμελῶς, αὐτὸς μηδ᾽ ἀχύρων ἅλις ἔχων καὶ ταῦτα πλεῖστα ταλαιπωρῶν. ἐπεὶ δὲ καιρὸς ἐπέστη πολέμου καὶ ὁ στρατιώτης ἔνοπλος ἀνέβη τὸν ἵππον πανταχόσε τοῦτον ἐλαύνων καὶ δὴ καὶ μέσον τῶν πολεμίων εἰσήλασε καὶ ὁ ἵππος πληγεὶς ἔκειτο, ταῦτα ἑωρακὼς ὁ ὄνος τὸν ἵππον μεταβαλλόμενος ἐταλάνιζεν.
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι οὐ δεῖ τοὺς ἄρχοντας καὶ πλουσίους ζηλοῦν, ἀλλὰ τὸν κατ᾽ ἐκείνων φθόνον καὶ τὸν κίνδυνον ἀναλογιζομένους τὴν πενίαν ἀγαπᾶν.

273. ΑΕΤΟΣ
[273.3] ὑπεράνωθεν πέτρας ἀετὸς ἐκαθέζετο λαγωὸν θηρεῦσαι ζητῶν. τοῦτον δέ τις ἔβαλε τοξεύσας καὶ τὸ μὲν βέλος ἐντὸς τοῦ ἀετοῦ εἰσῆλθεν, ἡ δὲ γλυφὴ σὺν τοῖς πτεροῖς πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν εἱστήκει. ὁ δὲ ἰδὼν ἔφη· «καὶ τοῦτό μοι ἑτέρα λύπη, τὸ τοῖς ἰδίοις πτεροῖς ἐναποθνῄσκειν».
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι δεινόν ἐστιν, ὅταν τις ἐκ τῶν οἰκείων κινδυνεύσῃ.

274. ΑΙΘΙΟΨ
[274.1] Αἰθίοπά τις ὠνήσατο τοιοῦτον αὐτῷ τὸ χρῶμα εἶναι δοκῶν ἀμελείᾳ τοῦ πρότερον ἔχοντος· καὶ παραλαβὼν οἴκαδε πάντα μὲν αὐτῷ προσῆγε τὰ ῥύμματα, πᾶσι δὲ λουτροῖς ἐπειρᾶτο καθαίρειν. καὶ τὸ μὲν χρῶμα μεταβαλεῖν οὐκ εἶχε, νοσεῖν δὲ τῷ πονεῖν παρεσκεύασεν.
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι μένουσιν αἱ φύσεις ὡς προῆλθον τὴν ἀρχήν.

275. ΝΕΒΡΟΣ ΚΑΙ ΕΛΑΦΟΣ
[275.1] νεβρός ποτε πρὸς τὸν ἔλαφον εἶπε· «πάτερ, σὺ καὶ μείζων καὶ ταχύτερος κυνῶν πέφυκας καὶ κέρατα πρὸς τούτοις ὑπερφυᾶ φέρεις πρὸς ἄμυναν. τί δήποτ᾽ οὖν οὕτω τούτους φοβῇ;» κἀκεῖνος γελῶν εἶπεν· «ἀληθῆ μὲν ταῦτα φῄς, τέκνον. ἓν δ᾽ οἶδα, ὡς ἐπειδὰν κυνὸς ὑλακὴν ἀκούσω, αὐτίκα πρὸς φυγὴν οὐκ οἶδ᾽ ὅπως ἐκφέρομαι».
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι τοὺς φύσει δειλοὺς οὐδεμία παραίνεσις ῥώννυσιν.

276. ΠΟΙΜΗΝ ΚΑΙ ΛΥΚΟΣ
[276.1] ποιμὴν νεογνὸν λύκου σκύμνον εὑρὼν καὶ ἀνελόμενος σὺν τοῖς κυσὶν ἔτρεφεν. ἐπεὶ δ᾽ ηὐξήθη, εἴποτε λύκος πρόβατον ἥρπασε, μετὰ τῶν κυνῶν καὶ αὐτὸς ἐδίωκε. τῶν δὲ κυνῶν ἔσθ᾽ ὅτε μὴ δυναμένων καταλαβεῖν τὸν λύκον καὶ διὰ ταῦτα ὑποστρεφόντων ἐκεῖνος ἠκολούθει, μέχρις ἂν τοῦτον καταλαβὼν οἷα δὴ λύκος συμμετάσχῃ τῆς θήρας· εἶτα ὑπέστρεφεν. εἰ δὲ μὴ λύκος ἔξωθεν ἁρπάσειε πρόβατον, αὐτὸς λάθρα θύων ἅμα τοῖς κυσὶν ἐθοινεῖτο, ἕως ὁ ποιμὴν στοχασάμενος καὶ συνεὶς τὸ δρώμενον εἰς δένδρον αὐτὸν ἀναρτήσας ἀπέκτεινεν.
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι φύσις πονηρὰ χρηστὸν ἦθος οὐ τρέφει.

***
272. Ο γάιδαρος και το άλογο.
[272.1] Μια φορά ο γάιδαρος μακάριζε το άλογο: «Πω πω, τί άφθονο φαγητό που σου δίνουν εσένα και πόσο σε φροντίζουν! Ενώ εγώ ο καημένος δεν τρώω παρά λίγο σανό, και πάλι δεν χορταίνω, παρόλο που τσακίζομαι από την ταλαιπωρία». Ύστερα από λίγο καιρό, ωστόσο, ξέσπασε πόλεμος. Τότε ένας στρατιώτης, οπλισμένος σαν αστακός, καβαλίκευσε το άλογο και το έτρεχε ολόγυρα, από εδώ και από εκεί. Στο τέλος το τσίγκλησε κιόλας και όρμησαν στη μάχη καταμεσής στους εχθρούς. Πάνω εκεί, που λέτε, το άλογο χτυπήθηκε και σωριάστηκε κάτω. Βλέποντας όλα αυτά τα φοβερά, ο γάιδαρος άλλαξε γνώμη και βάλθηκε να ελεεινολογεί το άλογο.
Το δίδαγμα του μύθου: Δεν πρέπει να ζηλεύουμε τους αφεντάδες και τους πλούσιους. Ας σκεφτούμε καλύτερα τον φθόνο και τους κινδύνους που τραβάνε εκείνοι, και ας μένουμε ευχαριστημένοι με τη φτωχική ζωούλα μας.

273. Ο αετός.
[273.3] Ήταν μια φορά ένας αετός που κούρνιασε πάνω σε κάτι βράχια και κοίταζε ερευνητικά τριγύρω, μήπως ξετρυπώσει κανέναν λαγό να κυνηγήσει. Ξαφνικά, όμως, κάποιος του έριξε με τόξο, και το βέλος καρφώθηκε μέσα στο κορμί του πουλιού. Μπροστά στα μάτια του προεξείχε μόνο το πίσω μέρος του βέλους, με τα πτερύγια. Αντικρίζοντάς το, λοιπόν, ο αετός αναλογίστηκε: «Άλλη πίκρα και αυτή: ακούς εκεί να σκοτώνομαι με τα ίδια μου τα φτερά!».
Το δίδαγμα του μύθου: Είναι τρομερό να σε θέτουν σε κίνδυνο οι ίδιοι οι δικοί σου.

274. Ο αράπης.
[274.1] Μια φορά κάποιος αγόρασε έναν αράπη δούλο, νομίζοντας ότι το χρώμα του είχε καταντήσει έτσι επειδή ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του δεν τον φρόντιζε καθόλου. Τον πήρε λοιπόν σπίτι του και βάλθηκε να τον τρίβει με όλων των λογιών τα σαπούνια. Συνέχεια τον είχε μέσα στο μπάνιο και πάσχιζε να τον ξασπρίσει. Φυσικά, στάθηκε αδύνατον να του αλλάξει το χρώμα. Το μόνο που κατάφερε ήταν να τον κάνει να κρυολογήσει από την πολλή ταλαιπωρία.
Το δίδαγμα του μύθου: Η φύση του ανθρώπου παραμένει για πάντα όπως γεννήθηκε εξαρχής.

275. Το ελάφι και το μικρό του.
[275.1] Μια φορά το ελαφάκι ρώτησε τον γονιό του: «Μπαμπά, δεν το καταλαβαίνω. Εσύ είσαι πιο ογκώδης από τους σκύλους, πιο γρήγορος, και συν τοις άλλοις έχεις και αυτά τα πελώρια κέρατα για αυτοάμυνα. Λοιπόν, τί σε κάνει τέλος πάντων να τους φοβάσαι τόσο πολύ;». Γέλασε τότε ο μπαμπάς έλαφος και αποκρίθηκε: «Αλήθεια λες παιδί μου, έτσι είναι. Όμως ένα πράγμα έχω να σου πω: με το που ακούω γαύγισμα σκυλιού, δεν ξέρω τί με πιάνει και αμέσως νιώθω την παρόρμηση να το βάλω στα πόδια».
Το δίδαγμα του μύθου: Όποιος είναι φοβητσιάρης από φυσικού του δεν θα πάρει κουράγιο, όσο και αν τον ενθαρρύνεις.

276. Ο βοσκός και ο λύκος.
[276.1] Ήταν μια φορά κάποιος βοσκός που έτυχε να βρει το κουτάβι ενός λύκου. Το περιμάζεψε, λοιπόν, και το ανέτρεφε μαζί με τα σκυλιά του. Όταν όμως το λυκόπουλο μεγάλωσε, ξέρετε τί έκανε; Όποτε ερχόταν λύκος και άρπαζε κανένα πρόβατο, τον έπαιρνε και το ίδιο στο κυνήγι, αντάμα με τους σκύλους. Ενίοτε, που λέτε, τούτοι οι τελευταίοι δεν κατάφερναν να τσακώσουν τον λύκο και γύριζαν πίσω άπρακτοι. Το λυκόπουλό μας, παρ᾽ όλα αυτά, συνέχιζε να τον ακολουθεί καταπόδι, μέχρι που τον πρόφταινε και μοιραζόταν μαζί του το θήραμα, σαν λύκος που ήταν και αυτό. Και μόνο ύστερα επέστρεφε στο μαντρί. Αν τώρα δεν ερχόταν απέξω λύκος για να αρπάξει πρόβατο, το ίδιο το λυκόπουλο έσφαζε κρυφά κανένα από τα αρνιά και το καταβρόχθιζε, παρέα με τους σκύλους. Έτσι κυλούσαν τα πράγματα, μέχρι που ο βοσκός μπήκε σε υποψίες και τελικά μάντεψε τί βρομοδουλειά γινόταν. Τότε βέβαια κρέμασε το λυκόπουλο σε ένα δέντρο και το ξεπάστρεψε.
Το δίδαγμα του μύθου: Όποιος είναι παλιάνθρωπος από φυσικού του δεν μπορεί να αναπτύξει καλό χαρακτήρα.

Η ΣΙΩΠΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

Στις ρίζες του Δυτικού πολιτισμού η Σπάρτη και η Αθήνα αντιπαρατίθενται σαν δύο διαφορετικά αρχέτυπα. Η Αθήνα είναι η συζήτηση, η Σπάρτη η σιωπή. Η Αθήνα μας άφησε τον Παρθενώνα, το Ερέχθειο, τα ανάγλυφα του Φειδία• η Σπάρτη μερικές βουβές πέτρες (δεν είχε άλλα τείχη, όπως λεγόταν, από τα στήθη των πολιτών της).

Η Αθήνα είναι η αγορά της πολιτικής διαμάχης, η Σπάρτη ένα αυταρχικό σύστημα, όπου ο καθένας ανήκει στο κράτος. Η Αθήνα είναι η ελευθερία, η Σπάρτη η στρατιωτική πειθαρχία. Η Αθήνα δίνει, κατά μία έννοια, αρχή στην νεωτερικότητα και στην κοσμική θέαση του ανθρώπου, εικάζει πάνω στους θεούς και αμφιβάλει-ενώ η Σπάρτη μένει ακίνητη σε μία ιεροτελεστική και πολεμική αντίληψη της πόλεως. Η Αθήνα κατοικείται από άτομα, η Σπάρτη από μία αρχαϊκή και συμπνέουσα φάλαγγα.

Προπάντων: Η Αθήνα παρήγαγε μία τεράστια ποσότητα και ποιότητα λέξεων-λόγος· διάλογοι, φιλοσοφία, σοφίσματα, γενικά αυτό που εμείς ονομάζουμε «κουλτούρα», «ιστορία», «έκφραση», «κριτική»· η Σπάρτη μία αινιγματική και μονολιθική σιωπή: μόνον κάποιο ρυθμικό πολεμικό άσμα του Τυρταίου.

Ο δημοκρατικός όχλος απονέμει φυσικά στην Αθήνα την πρωτοκαθεδρία του πολιτισμού, και βλέπει στην Σπάρτη την απουσία του πνεύματος, αισθάνεται την σιωπή της σαν άναρθρη, βίαιη σκοτεινότητα.

Όμως αν ήταν πράγματι έτσι, πώς να εξηγήσουμε ότι ο Σωκράτης, ο τόσο ομιλητικός, ο πιο περίεργος των Αθηναίων, υπήρξε φίλο-Σπαρτιάτης; Και ο πιο ευγενής και έξυπνος μαθητής του, ο Πλάτωνας, από τον οποίο αρχίζει η φιλοσοφία-και αρχίζει σε μορφή διαλόγου-κοίταζε την Σπάρτη σαν την αληθινή Ελληνική πνευματική καρδιά;

Διότι έτσι συνέβη: η δημοκρατική παράταξη, η Αθηναϊκή «αριστερά» υποπτεύθηκε ότι ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας Λακωνίζουν, δηλαδή ότι μιμούνται τους Λάκωνες στον ακριβή-συνθετικό λόγο και αναγνωρίζουν στην Σπαρτιατική τάξη την πολιτιστική πρωτοκαθεδρία πάνω στην Ελλάδα, και με την πολιτική έννοια, ότι παίρνουν το μέρος της Σπάρτης, ότι δηλαδή ανήκουν στην «Δεξιά»: κάτι που απαγορευόταν στην Αθήνα.

Βέβαια δεν είναι απλό να εξηγηθεί γιατί η συνοδεία του Σωκράτη – η πιο σημαντική πολιτιστική ανθρώπινη ομάδα που υπήρξε ποτέ – αν και ζούσε μέσα στην Αθηναϊκή ελευθερία, κοίταζε την Σπάρτη ως ένα μοντέλο απαράμιλλου γοήτρου: προπάντων γιατί δημιουργεί αμηχανία στην δημοκρατία να παραδεχτεί ότι η υψηλή κουλτούρα, γεννήθηκε στην Δύση από ένα αντιδραστικό όραμα.

Αλλά η εξήγηση είναι εύκολη για όποιον δεν θρέφει προοδευτικές προκαταλήψεις. Φθάνει να θυμίσουμε ότι ο Σωκράτης μιλά, συζητά – και ο Πλάτωνας γράφει σε μορφή διαλόγου και συζήτησης – όχι για μία εγγενή επιθυμία έκφρασης μέσω του λόγου, αλλά ως αντίδραση σε άλλους ομιλητές. Αυτοί αντικρούουν ακούραστα τους Σοφιστές: αυτοί οι τεχνικοί της γνώμης και της επικοινωνίας, αυτοί οι δικηγόροι κάθε περίπτωσης, που υπερηφανεύονταν ότι ξέρουν να πείσουν τον όχλο για οποιαδήποτε θέση αλλά και για την αντίθετη της και-το χειρότερο- ότι μπορούν να διδάξουν σε οποιονδήποτε να κάνει το ίδιο. Η εμφάνιση και η επιτυχία των Σοφιστών δεν θεωρήθηκε στην Αθήνα ως «πρόοδος», αλλά ως αυτό που μαρτυρούσε: Το σύμπτωμα μιας ηθικής κρίσης που κατέκλυζε την κοινωνία. Η νίκη του κυνισμού και του υποκειμενισμού, η χειραγώγηση των συλλογικών συναισθημάτων κατά κάποιο τρόπο συνυφασμένη με τη δημοκρατία, η άρνηση της αλήθειας και η υπεροχή της γνώμης. Κατά μία έννοια, με τους Σοφιστές εισβάλουν στην ιστορία όχι μόνον η διαλεκτική αλλά η «φλυαρία», η Βαβέλ του, κατά τη γνώμη μου

Ο Γοργίας, ο οποίος υποστήριξε ότι «το σωστό είναι το ωφέλιμο του πιο δυνατού», είναι ήδη πολύ σύγχρονος: φυτεύει το σπόρο για όλους εκείνους που στο μέλλον θα υποκλιθούν στην εξουσία ως την μόνη αλήθεια. Αρχίζει μία διαδρομή στην οποία ο Χέγκελ θα δώσει την πιο συνθετική και καθολική θεωρητική συστηματοποίηση: «ότι είναι πραγματικό είναι ορθολογικό.» Ο Σωκράτης ο λακωνικός κατεβαίνει λοιπόν στην πλατεία, μιμούμενος τους Σοφιστές στην διαλεκτική τεχνική, για να υπερασπιστεί μία αρχή που παραβιάστηκε, μία αλήθεια που δεν είναι πια κοινά αποδεκτή με σιωπηρή συμφωνία.

Συμπτωματική είναι η τεχνική του: περισσότερο από το να μιλάει, κάνει ερωτήσεις. Και οι ερωτήσεις του στοχεύουν να παρακινήσουν τους συνομιλητές του να παραδεχτούν ότι ναι, η δικαιοσύνη δεν μπορεί να περιοριστεί στο συμφέρον αυτού που κυβερνά, ότι η δύναμη δεν είναι ταυτόσημη με την δικαιοσύνη, ότι η δικαιοσύνη-ακόμη και εάν σε αυτόν τον εμπειρικό κόσμο δεν εμφανίζεται παρά αδύναμα και επεισοδιακά – είναι ωστόσο πιο πραγματική από την δύναμη και το συμφέρον του πιο δυνατού, τόσο που ο αυθεντικός με τον εαυτό του άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να της αναγνωρίσει μία ανωτερότητα χωρίς συμβιβασμούς. Αλλά όπως είναι γνωστό, ο Σωκράτης αρκείται να οδηγήσει τους άλλους να παραδεχτούν ότι η δικαιοσύνη «δεν» είναι αυτό, δεν είναι εκείνο, δεν είναι το άλλο· δεν δίνει ποτέ έναν δικό του ορισμό του «σωστού». Αρνείται να παράσχει μία φόρμουλα, και όχι μόνον για τον βάσιμο λόγο ότι χρειάζεται να υπερασπισθεί η Αλήθεια απομακρύνοντας την από την αιχμαλωσία της διαλεκτικής – η οποία εμφανίστηκε πλέον στον κόσμο ως η πρωταρχική τεχνική που αντιστρέφει τα διατυπωμένα στο αντίθετο τους.

Με την πιο βαθιά έννοια, ο Σωκράτης δεν κάνει κάτι άλλο από το να βολιδοσκοπεί τα όρια μιας σιωπής που περιέχει την αλήθεια, την οποία αυτός αντλεί – και διδάσκει πώς να αντλείται – πέρα από το λόγο. Πώς να εξηγηθεί ότι αυτή η Ολύμπια σιωπή από την οποία ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας αντλούν τις αστείρευτες λέξεις τους είναι ακριβώς η σιωπή της Σπάρτης;

Στην Ελλάδα, πριν τους Σοφιστές, η γνώση ονομάζεται κατά κανόνα μία «όραση», σε σχέση με την οποία οι γνώσεις που αποκτούνται με τις τεχνικές του λόγου, την συζήτηση, δεν είναι παρά μεταβαλλόμενες και επιφανειακές γνώμες: η παραπλανητική φλυαρία των Σοφιστών. Η «όραση» ως υπέρτατη γνώση ήταν, προσθέτουμε, το αντίστοιχο μιας ύπαρξης που είναι προνόμιο ενός ανθρώπινου τύπου(όχι οποιουδήποτε), που επιπλέον είναι ικανός να μεταμορφωθεί. Εδώ, υπαινισσόμαστε την μύηση στα Ελευσίνια Μυστήρια στα οποία είχαν πρόσβαση οι ευγενείς Αθηναίοι. Σε αυτά, μαρτυρεί ο Ιππόλυτος, παρουσιαζόταν «σε αυτούς που γινόντουσαν δεκτοί στον ύψιστο βαθμό, το μεγάλο και θαυμαστό και τέλειο μυστήριο της όρασης: ένα στάχυ θερισμένο εν σιωπή. Ο Πλάτωνας αναφέρεται συνεχώς σε αυτό που συμβολίζει αυτό το αινιγματικό στάχυ, σε σημείο που κατέστη δυνατή η υποψία ότι η θεωρία των Πλατωνικών Ιδεών ήταν μία προσπάθεια λογοτεχνικής γνωστοποίησης των Ελευσίνιων Μυστηρίων-για τα οποία ο μυημένος έπρεπε να σιωπήσει. Ακόμη περισσότερο, υπαινισσόμαστε το μαντείο των Δελφών: Το ιερό κέντρο του φωτεινού Απόλλωνα. Έτσι η Σπάρτη παρέμεινε άρρηκτα συνδεδεμένη με τον αρχαϊκό Δωρικό πολιτισμό – τον οποίο ζηλότυπα προστατεύει ενώ οι άλλοι άλλαζαν – όπως εξάλλου λέγεται, ο Λυκούργος, που για τους πολλούς ήταν μόνον ο αρχικός νομοθέτης, ο πατέρας της Σπαρτιατικής πολιτικής τάξης, ήταν επίσης και η ονομασία ενός Σπαρτιατικού ιερατικού βαθμού που υπόκειντο στους Δελφούς.

Αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε με πια βαθιά, εξωπολιτική έννοια ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας ήταν φιλο – Σπαρτιάτες; Γιατί αντλούσαν τις λέξεις τους από εκείνη τη σιωπή που φύλασσε η Σπάρτη: μακριά από το να είναι ένας στρατώνας, η πόλη χωρίς τείχη ήταν μία ιερή και στρατιωτική τάξη της οποίας τα άτομα-ασκητικά απαρνούμενα τον εαυτό τους, λαμβάνοντας το κοινό συσσίτιο, φέροντας τα όπλα όπως θα έκανε η πρωταρχική ομάδα των «ίσων», των Ινδοευρωπαίων εταίρων που κατακτούσαν τα νέα εδάφη-διατηρούσαν την αρχική τους προέλευση και έμεναν πιστοί στην βεβαιότητα που έρχεται από την «Όραση», στον πολιτισμό που είναι πριν από την διαλεκτική: εκείνον που «θερίζει το στάχυ εν σιωπή».

Το γεγονός ότι η Σπαρτιατική τάξη ήταν επικεντρωμένη στην στρατιωτική εκπαίδευση σημαίνει δύο πράγματα:

Υποδήλωνε ότι η γνώση δεν κατακτάται με την νοητική οξύτητα, αλλά με την ανάπτυξη του Είναι, την διαμόρφωση του χαρακτήρα.

Ότι η αλήθεια που δεν μπορεί να ειπωθεί πρέπει να υπερασπίζεται με την δύναμη ενάντια στο χάος που θέλει να την ακυρώσει. Αυτή πρέπει να είναι η μόνη νόμιμη χρήση της δύναμης-η δύναμη που επιβάλει την σιωπή πάνω στον θόρυβο του περιβάλλοντος-και που όσο διήρκησε , η «Όραση» δεν είχε επαλειφθεί από τις καρδιές των ανθρώπων.

Δεν επικαλεστήκαμε δύο αρχέγονα αρχέτυπα. Η Σπάρτη και Αθήνα ΕΙΝΑΙ. Σε κάθε εποχή ο πολιτισμός είναι Σοφιστικός ή Πλατωνικός. Και εάν σήμερα εξαπλώνεται το ενδιαφέρον για τα τρέχοντα γεγονότα, το κουτσομπολιό, τη φλυαρία , θα θέλαμε οι λέξεις μας να μην είναι μία απλή προσθήκη στο θόρυβο που κρύβει, ή θολώνει, κάθε βεβαιότητα. Αναζητήσαμε πάντοτε λέξεις που αραιώνουν την ομίχλη στην οποία το χάος των γνώμεων μας κάνει να ζούμε, που φέρνουν στο φως τις κρυφές δυνάμεις που ο διαλεκτικός και δημοσιογραφικός θόρυβος μας κρύβουν.

Λέξεις που δεν σέβονται τα είδωλα του γιατί στηρίζονται, χωρίς να το λένε, σε μία δυνατή σιωπή.

Τη στιγμή που το μυαλό γαληνεύει κι η ψυχή ηρεμεί, έρχεται η λύτρωση

Κι έρχεται κάποτε η στιγμή που λαχταράς την απόλυτη ηρεμία. Ηρεμία μυαλού και ψυχής!
Κουράστηκε η ψυχή να πονά και το μυαλό να βασανίζεται από σκέψεις.
Σκέψεις ασταμάτητες, περιττές, αρνητικές, ίσως ανόητες κάποιες φορές, κουραστικές…

Πώς να βάλεις φρένο σε ένα μυαλό που υπεραναλύει τα πάντα;
Πώς να το κάνεις να σταματήσει να γεννά προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν;

Να πάψει τα απλά να κάνει πολύπλοκα! Να μην τρέχει, να μην οργιάζει μα να ξαποσταίνει έστω την ώρα του ύπνου!..

Και τρέχουν οι σκέψεις και γίνονται αρνητικές και βαριές και στοιχειώνουν την ψυχή και αρρωσταίνουν το σώμα!
Και υποφέρει το σώμα χωρίς να φταίει και συμπάσχει σε ένα καλά στημένο ψυχοσωματικό παιχνίδι που δεν έχει νικητές παρά μονάχα χαμένους. Αμάν πια!

Πού είναι ένα μαγικό χέρι να ξεριζώσει τις έννοιες, τα προβλήματα, τα βαριά κι αρνητικά αισθήματα από το μυαλό και την καρδιά.

Να αφήσει ένα κενό, ένα “τοπίο” κατάλευκο και καθαρό!
Να γιατρέψει τις πληγές, να τις στεγνώσει να πάψουν να αιμορραγούν..
Ένα χέρι που πατώντας απλά ένα “κουμπί” να κάνει το μυαλό να ξαναγεννηθεί και την ψυχή να εξιλεωθεί!

Μεταμόσχευση μυαλού και καρδιάς! Μα τι λέω;
Πόσο αστείο ακούγεται μα και πόσο λυτρωτικό! Έστω ένας “από μηχανής” θεός να δώσει τη λύση και την επιβεβλημένη ηρεμία….

Πάλι σκέψεις τρελές! Είναι η ανάγκη για ηρεμία που τις γεννά.
Μια ηρεμία κόντρα σε όλα τα αρνητικά και τα άσχημα που μας φθείρουν και δε μας αφήνουν να γευτούμε τη ζωή που προχωρά!

Ας την αναζητήσει ο καθένας μας αυτή την πολυπόθητη ηρεμία, ας τη γευτεί όσο πρέπει κι ας κρύψει το απόθεμα ως φάρμακο όταν πάλι τη χρειαστεί!

Δεν έχει σημασία ο χρόνος αλλά με ποιους τον μοιραζόμαστε

Να αγαπάς τις ώρες που είμαστε μαζί· να περνούν τα λεπτά γρήγορα και να μην αντιλαμβάνεσαι την πάροδο του χρόνου. Ο χρόνος είναι τόσο ρευστός, ανίκητος κυλά και παρασύρει μαζί του στιγμές. Παρασύρει μαζί του δικές μας στιγμές, που όμως έχουν ήδη αποτυπωθεί στη μνήμη μας και την καρδιά μας. Να θυμάσαι τα δικά μας λεπτά, να τα σέβεσαι, να τα αγαπάς -γιατί είναι δικά μας. Να αγαπάς εμένα· να αγαπάς τις μέρες που περνάμε μαζί και τις νύχτες που –ξαπλωμένοι στο ίδιο κρεβάτι– μοιραστήκαμε κοινά όνειρα. Να αγαπάς τις συζητήσεις μας, τις βαθιές αναζητήσεις μας -ακόμη κι αν συχνά βγάζουν νόημα μονάχα στα δικά μας μυαλά. Να αγαπήσεις τα λάθη μου, όπως κι εγώ τα δικά σου -και να με συγχωρείς αν σε πληγώνω, όμως, ξέρεις ότι δεν το κάνω εσκεμμένα και το μετανιώνω.

Να αγαπάς το χρόνο μου, το χρόνο που περνάμε μαζί κι είναι αφιερωμένος αποκλειστικά σε εσένα. Έτσι αγαπάς κι εμένα, με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνω ότι είμαι σημαντικός για σένα κι η παρουσία μου κάνει την καθημερινότητά σου πιο όμορφη. Κατανοώ κι αποδέχομαι τον εαυτό μου, απομυθοποιώ τα λάθη μου, τα κάνω σωστά, βελτιωνόμαστε και μαζί δυναμώνουμε.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι διαταγές. Δεν αποτελούν καν προτροπές. Είναι μονάχα σκέψεις που αφορούν εμάς, αποτελούν κομμάτια μας. Διότι γνωρίζω ότι συμβαίνουν ήδη. Δεν είναι ανάγκη να τα αναφέρω για να τα κάνεις· από μόνη σου το έχεις επιλέξει. Έχεις καταφέρει να καλύψεις όλα τα κενά που χρόνια τώρα αδυνατούσα να γεμίσω. Έχεις καταφέρει να γίνεις μέσα μου μία άυλη ανάγκη -που φοβάμαι μήπως χαθεί.

Όσον αφορά στο χρόνο μου, τον έχεις κερδίσεις με την αξία σου. Ξέρω πως τον εκτιμάς, γιατί εκτιμάς εμένα και το «μαζί» μας. Αντιλαμβάνεσαι πως τίποτε δεν είναι δεδομένο και προσπαθείς για να συντηρηθεί. Έτσι είναι οι σχέσεις, θέλουν προσπάθεια για να τις αγαπήσεις, για να γίνουν δικές σου. Κι εμείς έχουμε ήδη αγαπηθεί.

Ο χρόνος είναι μικρός μπροστά στην αγάπη, ασήμαντος. Σημασία έχουν, εν τέλει, οι άνθρωποι και τα συναισθήματα που μας προκαλούν. Τα λεπτά, οι ώρες, τα χρόνια θα περάσουν ούτως ή άλλως· η ουσία είναι να έχουμε προλάβει να ζήσουμε και να νιώσουμε. Ειδάλλως, η ύπαρξή μας δεν έχει νόημα -είναι κενή απ’ όλες τις απόψεις.

Δεν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε το χρόνο· ενίοτε δεν είμαστε καν σε θέση να ελέγξουμε τον εαυτό μας μέσα σε αυτόν. Κινούμαστε μηχανικά και του επιτρέπουμε να μας παρασύρει, να μας τραβήξει στα δικά του μέτρα και σταθμά. Αυτό φοβάμαι, αγάπη μου· δε θέλω να μπω στη δύνη του χρόνου. Θέλω η αγάπη μας να είναι τόσο δυνατή που να τον νικήσει.

Κι όταν χαθούμε –όταν η ύπαρξή μας πάψει να υπάρχει– θέλω να μας θυμούνται σαν τους ανθρώπους που νίκησαν το χρόνο. Διότι τον αγάπησαν και τον αγκάλιασαν λιγάκι περισσότερο απ’ τους άλλους -διότι δεν τον φοβήθηκαν. Γι’ αυτό σου λέω να αγαπάς το χρόνο μου, να αγαπάς το χρόνο μας· να αγαπάς εμένα.

Πως στηρίζομαι σε ένα κόσμο που συνεχώς αλλάζει

Τα πάντα ρει, είπε ο φιλόσοφος Ηράκλειτος, θέλοντας να δηλώσει πως όλα τα πράγματα στον κόσμο είναι ρευστά, κινούνται, αλλάζουν.

Η αλλαγή, είτε μέσα από ευχάριστα γεγονότα όπως ο γάμος, η επανένωση ενός ζευγαριού, η εγκυμοσύνη, η συνταξιοδότηση, η εργασιακή επανάκαμψη ή προαγωγή, η επιτυχία σε εξετάσεις κ.α., είτε μέσα από δυσάρεστα γεγονότα όπως το διαζύγιο, ο θάνατος, ένα προσωπικό ατύχημα ή αρρώστια, απόλυση από εργασία, εξόφληση δανείου, μικροδιαφορές με τον νόμο κ.α., πολλές φορές αποδιοργανώνει το άτομο γιατί είναι μια συνθήκη που επιφέρει πολλές απώλειες.

Παραδείγματος χάριν όταν ένα άτομο χάσει την δουλειά του και αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα έρχεται σε επαφή όχι μόνο με την απώλεια της εργασία του αλλά και με τον τρόπο που συνήθιζε να είναι σε αυτή την συνθήκη ( δευτερογενής απώλεια).

Τι συμβαίνει όμως όταν ο άνθρωπος παγιδεύεται & χάνεται μέσα στην αλλαγή;

Όταν το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με κάποια αλλαγή στη προσπάθεια του να την διαχειριστεί, πολλές φορές εμμένει στο παρελθόν με την έννοια ότι παγιδεύεται σε στερεοτυπικές συμπεριφορές, κλισέ ( πρέπει να είμαι ή δεν πρέπει να είμαι, πρέπει να συμπεριφέρομαι με αυτόν ή τον άλλο τρόπο) συμπεριφορές που έχει μάθει να χρησιμοποιεί στο παρελθόν και κάποιες από αυτές αποτέλεσαν τρόποι επιβίωσης στις συνθήκες του περιβάλλοντος του, όπως επίσης κατευθύνεται προς το μέλλον. Συγκεκριμένα, όταν το άτομο αναλώνεται σε σκέψεις όπως « τι θα γίνει;», «πώς θα είναι;» , «και εάν συμβεί αυτό;» και όλο αυτό του δημιουργεί φόβο και άγχος.

Ο Fritz Perls, ένας από τους ιδρυτές της ψυχοθεραπείας Gestalt, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως το άγχος αποτελεί το κενό ανάμεσα στο τώρα και το μετά. Κάθε φορά που εγκαταλείπουμε την πραγματικότητα της στιγμής και ασχολούμαστε με το μέλλον, βιώνουμε άγχος.

Επίσης, είναι σημαντικό να διευκρινίσω σε αυτό το σημείο ότι ο φόβος που αναφέρω παραπάνω δεν είναι ο φόβος που μας προστατεύει (π.χ. με απέλυσαν από την εργασία μου και ανησυχώ πόσα χρήματα θα ξοδέψω και μπαίνω σε μια διαδικασία να είμαι προσεκτικός ως προς την διαχείριση των χρημάτων που ήδη έχω από φόβο να μην τα ξοδέψω όλα) αλλά ο φόβος που μας εγκλωβίζει ή μας περιορίζει και συμβαίνει ακριβώς γιατί πηγαίνω στο να ελέγξω το μέλλον αντί να σταθώ να δω τι μου συμβαίνει στο εδώ και τώρα.

Εάν μπορούσα να το αποδώσω με μια εικόνα θα έλεγα πως ένας άνθρωπος βρίσκεται σε ένα δωμάτιο σκοτεινό κρατώντας ένα φακό στο χέρι και πότε κινεί το φακό πέφτοντας το φως του μπροστά από αυτόν- που αντικατοπτρίζει το μέλλον- πότε πίσω από αυτόν που αντικατοπτρίζει το παρελθόν. Χρησιμοποιώντας λοιπόν με αυτόν τον τρόπο τον φακό, δεν βλέπει τον ίδιο, χάνει την αίσθηση του εαυτού του.

Έτσι λοιπόν βρίσκεται σε μια κατάσταση ανισορροπίας πηγαίνοντας πίσω – μπροστά, πράγμα που προκαλεί έντονη ταλαιπωρία και κούραση για το ίδιο το άτομο και παράλληλα το εμποδίζει να μένει στο κέντρο του με την έννοια ότι δεν μπορεί να βιώσει το παρόν και να αναγνωρίσει τι χρειάζεται και ποιες είναι διαθέσιμες πηγές ή οι πόροι που υπάρχουν γύρω του για να καλύψει την ανάγκη του.

Πως λοιπόν μπορώ να βιώσω την αλλαγή νιώθοντας ασφάλεια;

Μένοντας λοιπόν στο παρόν, στο κέντρο μου, σε αυτό που μου συμβαίνει στο εδώ και τώρα όπως αναφέρω και παραπάνω, μπορώ να δω ποιος είμαι, σε τι συνθήκη βρίσκομαι ,να διερευνήσω τις διαθέσιμες πηγές στήριξης που έχω στο παρόν, και να βρω νέους τρόπους να καλύψω την ανάγκη μου γι αυτή την δεδομένη κατάσταση.

Να προσαρμοστώ δηλαδή δημιουργικά στην εκάστοτε συνθήκη. Όλη αυτή η διαδικασία βέβαια γίνεται μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις, δεν γίνεται αυτόματα από το άτομο. Άλλωστε το άτομο δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την παρουσία και την σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Η επαφή και το μοίρασμα με ανθρώπους από το περιβάλλον μου(οικογένεια, φίλοι, συνάδελφοι) με βοηθά να ανακαλύψω καινούργιους τρόπους για να ανταποκριθώ στην ανάγκη μου που αναδύεται στη εκάστοτε συνθήκη.

Παράλληλα, μπορώ να αξιοποιήσω την γνώση του παρελθόντος που έχει αφομοιωθεί μέσα από προσωπικά μου βιώματα, από πράγματα που έχω διαβάσει κ.α. Αυτή την γνώση μπορώ να την φέρω στο παρόν και να την μεταβολίσω στο σήμερα. Λίγες φορές αυτή η γνώση του παρελθόντος μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτούσια καθώς η κάθε συνθήκη είναι διαφορετική ακόμα και εάν κάνουμε λόγο για ένα ίδιο γεγονός (π.χ. μια φυσική απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή ο ερχομός ενός καινούργιου μέλους στην οικογένεια). Ετσι επηρεαζόμαστε και αντιδράμε με ένα διαφορετικό τρόπο κάθε φορά, είναι αλλωστε λογικό καθώς οσο μεγαλώνουμε αλλάζει η προσωπική μας ταυτότητα . Μέσα λοιπόν από αυτόν τον μεταβολισμό πιστεύω πως αναπόφευκτα έρχεται η προσωπική διερεύνηση και ανάπτυξη του καθενός από εμάς.

Είναι λοιπόν στο χέρι μας να δούμε την αλλαγή ως μέσο εξέλιξης ή ως ένα πρόβλημα για να λυθεί.

Η συναισθηματική διαθεσιμότητα στην ερωτική σχέση

Αν και συχνά μελετούμε τα κριτήρια επιλογής συντρόφου, προσπερνάμε το πιο σημαντικό: αν αυτός ο άνθρωπος, με την τόσο ελκυστική προσωπικότητα θέλει να είναι μαζί μας. Σύμφωνα με τα λεξικά, διαθέσιμος είναι αυτός που έχει την όρεξη, την επιθυμία να προσφέρει κάτι. Ο συναισθηματικά διαθέσιμος, σε πρώτο επίπεδο, έχει την πρόθεση να προσφέρει μέρος της ψυχής του και ταυτόχρονα αναζητά το αντίστοιχο.

Σε δεύτερο επίπεδο, ο συναισθηματικά διαθέσιμος αφοσιώνεται στην ψυχική επιλογή του, αναζητά τρόπους να αυξήσει τη συναισθηματική ανταλλαγή, υποστηρίζει και δεν αμφισβητεί την αποκλειστικότητα και τη μοναδικότητα του συντρόφου του.

Λέγεται ότι στην ανθρώπινη επικοινωνία τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται, ως αυτονόητα ή δεδομένα. Η συναισθηματική διαθεσιμότητα στην ερωτική σχέση δεν είναι ούτε εύκολη ούτε αυτονόητη. Χρειάζεται λογική διερεύνηση, πριν μας παρασύρει στο χώρο των ψευδαισθήσεων, εκεί που κατοικεί η προαιώνια ανάγκη της ερωτικής εμπειρίας αλλά και ο φόβος της στέρησης του άλλου προσώπου, ο κίνδυνος της ταπείνωσης και η αποτυχία.

Αν και συχνά μελετούμε τα κριτήρια επιλογής συντρόφου, πρoσπερνάμε το πιο σημαντικό: αν αυτός ο άνθρωπος, με την τόσο ελκυστική προσωπικότητα θέλει να είναι μαζί μας. Δεν αρκεί να είναι πανέξυπνος, τίμιος, δυνατός, εν δυνάμει τρυφερός, ώριμος και σταθερός αλλά αν είναι διατεθειμένος να τα προσφέρει όλα αυτά σε μας.

Δεν αρκεί να είναι περίεργος, να έχει ενδιαφέροντα ή να είναι αποφασιστικός στη ζωή. Είναι υπέροχα όλα αυτά τα προσόντα αλλά η συναισθηματική διαθεσιμότητά τους απέναντί μας δεν είναι αυτονόητη. Οσο κι αν δείχνει σκληρό χρειάζεται να δουλέψουμε με τη λογική μας, να παραδεχθούμε ότι πιθανά μόνο εμείς βλέπουμε τη δυνατότητα μιας όμορφης σχέσης, ενώ ο άλλος όχι.

‘Ισως είναι μια οδυνηρή έρευνα που μας φέρνει αντιμέτωπους με την απόρριψη, την εγκατάλειψη, τη μοναξιά, την υποχρέωση να αλλάξουμε τις φαντασιακές προσδοκίες του τύπου ‘θα τον κερδίσω’, ‘έχει τραυματισθεί από προηγούμενες σχέσεις του’, ‘περνά δύσκολα τώρα’, ‘η παιδική του ηλικία δεν ήταν καλή’ κ.λ.π.

Στην πραγματικότητα μπερδεύουμε τον ερωτικό-συντροφικό ρόλο με τους ρόλους της μητρότητας, του σωτήρα ή του θεραπευτή. Είναι σπουδαία υπόθεση, κάποια στιγμή να βλέπει κανείς με ανοικτά μάτια τί συμβαίνει σε μια σχέση, πόσο φτωχή ή πόσο πλούσια είναι σε συναισθηματικές ανταλλαγές και να δίνει τέλος στις φαντασιώσεις, στις πιθανότητες, στις ερμηνείες ή τις θολούρες.

Ουσιαστικά, οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες είναι υπεύθυνες για τις φαντασιώσεις ελέγχου ως προς την επιτυχημένη εξέλιξη μιας σχέσης. Συχνά, απλά φανταζόμαστε ότι ο σύντροφός μας μας διαθέτει την πολυπόθητη ζεστή αγκαλιά, ενώ η πικρή αλήθεια είναι κάτω από τη μύτη μας.

‘Ομως, δεν αρκεί να αντιμετωπίζουμε τους εχθρούς, όπως είναι οι φόβοι μας που μας καθηλώνουν σε αδιέξοδα, αλλά να εντοπίζουμε και τους συμμάχους μας, δηλαδή την αγάπη στον εαυτό μας, αυτή που θα μας κάνει να αναρρώσουμε, θα ανεβάσει την αυτοεκτίμηση, θα αυξήσει την ψυχική και πνευματική ανάπτυξη και θα δώσει νέα, πιο ρεαλιστικά πρότυπα στην αναζήτηση του επόμενου συντρόφου.

Η επόμενη γενιά αντιβιοτικών μπορεί να προέλθει από το χώμα

Οι ερευνητές «οργώνουν» το χώμα ψάχνοντας για βακτήρια που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία νέων αντιβιοτικών. Είναι μέρος προσπάθειας με στόχο την απομάκρυνση από τα εργαστηριακά αναπτυσσόμενα φάρμακα.

Από τότε που ο Σκωτσέζος επιστήμονας Alexander Fleming ανακάλυψε την πενικιλίνη, το πρώτο αντιβιοτικό στον κόσμο, αυτά τα θαυματουργά φάρμακα αναπτύσσονται στο εργαστήριο. Σήμερα, ο Sean Brady, PhD, μικροβιολόγος και βοηθός καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Rockefeller στη Νέα Υόρκη, πιστεύει ότι το μέλλον των αντιβιοτικών μπορεί να βρίσκεται στο χώμα μόλις έξω από την πόρτα μας. Η ανακάλυψη του Brady, 90 χρόνια μετά την αποκάλυψη του Fleming το 1928, έρχεται στην επιφάνεια, ακριβώς τη στιγμή που ο κόσμος έρχεται αντιμέτωπος με μια κρίση αντιβιοτικών.

Τα γνωστά «υπερβακτήρια» έχουν αναπτύξει πια αντοχές σε δεκάδες μέχρι πρόσφατα αποτελεσματικά αντιβιοτικά. Το αποτέλεσμα είναι οι λοιμώξεις να θεραπεύονται πια εξαιρετικά δύσκολα.

Το CDC (Κέντρο για τον έλεγχο και την πρόληψη νόσων) αναφέρει ότι κάθε χρόνο στις ΗΠΑ μόνο, μολύνονται τουλάχιστον 2 εκατομμύρια άνθρωποι με βακτήρια που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. 23.000 εξ αυτών πεθαίνουν κάθε χρόνο ως άμεσο αποτέλεσμα αυτών των μολύνσεων. Επιπροσθέτως, υπολογίζεται ότι o παγκόσμιος απολογισμός θανάτων από λοιμώξεις που είναι ανθεκτικές σε αντιβιοτικά θα μπορούσε να φτάσει τα 10 εκατομμύρια ετησίως μέχρι το 2050.

Αναζητώντας λύσεις

Σε όλο τον κόσμο, οι επιστήμονες δίνουν μάχη με το χρόνο, για να αναπτύξουν νέα μόρια που να καταστρέφουν τα μικρόβια. Ωστόσο, οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι περισσότερες ευκολότερες απαντήσεις έχουν ήδη δοθεί. Αντί για την εργαστηριακή ανάπτυξη των αντιβιοτικών όπως έκαναν ο Fleming και όλοι οι μετέπειτα επιστήμονες, ο Brady ελπίζει να βρεθούν νέα μόρια στο έδαφος.

«Υπάρχουν χιλιάδες βακτήρια στο έδαφος, όπου κι αν πατήσετε: μια υποψήφια, γεμάτη δεξαμενή αντιβιοτικών. Πολλά από αυτά παράγουν μόρια που δεν έχουμε εξετάσει ποτέ πριν»

Ο Brady και οι συνάδελφοί του εξέδωσαν τη μελέτη τους τον προηγούμενο μήνα στο επιστημονικό περιοδικό Nature Microbiology. Ανέφεραν την ανακάλυψη μιας νέας τάξης αντιβιοτικών, που εξάγονται από άγνωστους οργανισμούς, οι οποίοι ζουν στο χώμα. Αυτή η τάξη, την οποία αποκαλούν «malacidins» σκότωσε αρκετά υπερβακτήρια σε εργαστηριακά ποντίκια, συμπεριλαμβανομένου και του απειλητικού χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου που είναι ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη (MRSA), χωρίς τον κίνδυνο αντοχής.

Το νέο αντιβιοτικό επιτέθηκε και καθάρισε τη δερματική μόλυνση των ζώων από τον MRSA μέσα σε μία μέρα. «Ένα σημαντικό μέρος των φαρμάκων που χρησιμοποιούμε σήμερα στην κλινική, ειδικά αντιβιοτικά, προέρχονται από μόρια που παράγονται από ζωντανούς οργανισμούς, συγκεκριμένα από βακτήρια», τονίζει ο Brady.

Μία δεκαετία ερευνών

Οι ερευνητές ξεκίνησαν να δουλεύουν αυτή τη νέα προσέγγιση περίπου 10 χρόνια νωρίτερα. Αντί να προσπαθούν να καλλιεργούν βακτήρια, πήραν χώμα και εξήγαγαν DNA από αυτό, βάζοντάς το σε βακτήρια που μπορούσαν να καλλιεργήσουν. Ο Brady πέρασε όλη την προηγούμενη δεκαετία, φτιάχνοντας τη δική του ερευνητική ομάδα. Άλλοι ερευνητές, επίσης, αναζητούν νέα αντιβιοτικά σε άλλα φαινομενικά απίθανα μέρη, όπως στο νερό και στο γαστρεντερικό σύστημα των εντόμων, χρησιμοποιώντας τη μεταγονιδιωματική ανάλυση.

Τα βακτήρια λαμβάνονται από το χώμα, μα κυρίως το DNA που απελευθερώνεται μέσω μιας εργαστηριακής διαδικασίας. Το DNA εγχέεται μετά σε μικρόβια που αναπτύσσονται στο εργαστήριο. Από αυτά, αναγνωρίζονται τα πιο ενδιαφέροντα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αντιβιοτικά. Ο στόχος είναι η ανάπτυξη βακτηρίων υπό την παρουσία ενός αντιβιοτικού. Και θέλουμε τα βακτήρια να μην καταστρέφουν ανθρώπινα κύτταρα, αλλά και να μην αναπτύσσουν αντοχή στα αντιβιοτικά, τονίζει ο Brady.

Ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Η αντίσταση στα αντιβιοτικά αποτελεί μεγαλύτερο πρόβλημα στο μη Δυτικό κόσμο. Ο Peter Collignon, μικροβιολόγος και ειδικός στο ζήτημα της αντίστασης των αντιβιοτικών, δήλωσε ότι τα υπερβακτήρια αποτελούν ένα πρόβλημα που επιδεινώνεται με τον καιρό. Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, αλλά λίγο πιο έντονο στις αναπτυσσόμενες χώρες.

«Έχουμε λοιμώξεις απειλητικές για τη ζωή που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν και ορισμένες φορές ακόμα και αδύνατο. Φυσικά, υπάρχει η Δυτική συμβατική ιατρική. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι αν βρίσκεστε στην Κίνα, στις Φιλιππίνες, στο Βιετνάμ ή στην Ινδία, πολλές κοινές μολύνσεις είναι αθεράπευτες λόγω της μεγάλης αντοχής στα αντιβιοτικά», υπογραμμίζει.

Μια κοινή αντίληψη που επικρατεί είναι ότι τα συνταγογραφούμενα αντιβιοτικά συχνά είναι αυτά που δίνουν χώρο στα υπερβακτήρια να δυναμώσουν. Και ισχύει ότι και αυτό αποτελεί πρόβλημα. Ωστόσο, το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι τα ανθεκτικά βακτήρια μεταδίδονται στα γονίδια και στον κόσμο μέσω του μολυσμένου νερού. Έχουμε νερό που είναι μολυσμένο από ανθρώπους και ζώα και από αντιβιοτικά και μικρόβια στο νερό. Και ο κύριος λόγος που οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν περισσότερα υπερβακτήρια είναι επειδή οι προμήθειες νερού και η υγιεινή βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση. Οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μπορούν επίσης να επηρεάσουν στο ζήτημα της αντοχής.

«Ολοκληρώσαμε μια ενδιαφέρουσα έρευνα λίγα χρόνια πριν, η οποία προκάλεσε αντιπαραθέσεις», αναφέρει ο Collignon. «Εντοπίσαμε στην Ευρώπη- και θα επεκταθούμε και στον υπόλοιπο κόσμο- μια υψηλή συσχέτιση με τη διαφθορά σε μια χώρα, παρά με τη χρήση αντιβιοτικών. Και αυτό επειδή η διαφθορά αποτελεί δείκτη κι άλλων πραγμάτων που πάνε στραβά, όπως η ποιότητα του νερού ή της τροφής ή ακόμα και των φαρμάκων».

Η κουλτούρα μιας χώρας επίσης κάνει τη διαφορά ως προς το βαθμό αντοχής που έχει αναπτυχθεί. Εδώ ο μεγαλύτερος παράγοντας είναι η κατάχρηση και όχι η γνωστοποίηση των ίδιων των φαρμάκων, αλλά και το πώς επιτρέπουμε στα ανθεκτικά βακτήρια να εξαπλωθούν. Πολλές φορές, δεν παίρνουμε τα σωστά μέτρα, δεν προειδοποιούμε τον κόσμο και τα νοσοκομεία αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.

Η «καταστροφική» έλλειψη ύπνου της σύγχρονης κοινωνίας μας σκοτώνει, προειδοποιεί η επιστήμη

Η «επιδημία» της απώλειας ύπνου προκαλεί ένα πλήθος πιθανών θανατηφόρων παθήσεων, τονίζει ο καθηγητής Matthew Walker, διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη της Επιστήμης του Ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Berkeley. Σε συνέντευξή του, ανέφερε ότι η στέρηση ύπνου επηρεάζει «κάθε έκφανση της βιολογίας μας» και ότι έχει επεκταθεί σε όλη τη σύγχρονη κοινωνία.

Κι όμως, το πρόβλημα δεν έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη από εργοδότες και κυβέρνηση και η επιθυμία για έναν επαρκή νυχτερινό ύπνο πολλές φορές στιγματίζεται ως σημάδι τεμπελιάς, αναφέρει. Ο νυχτερινός φωτισμός, η τηλεόραση και οι οθόνες των υπολογιστών, ο μεγαλύτερος χρόνος μεταφοράς μέχρι την εργασία μας, τα θολά όρια ανάμεσα στον εργασιακό και προσωπικό χρόνο και μια πληθώρα άλλων πλευρών της σύγχρονης ζωής έχει συνεισφέρει στη στέρηση ύπνου, που ορίζεται πια σε λιγότερο από επτά ώρες κάθε βράδυ.

Αλλά αυτό το φαινόμενο έχει συνδεθεί με καρκίνο, διαβήτη, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια, νόσο Alzheimer, παχυσαρκία και κακή ψυχική υγεία ανάμεσα σε άλλα προβλήματα υγείας. Με άλλα λόγια, η έλλειψη ύπνου μας σκοτώνει. Ο καθηγητής Walker από το Liverpool προσθέτει ότι καμία πλευρά του οργανισμού μας δεν μένει ανεπηρέαστη από τη στέρηση ύπνου:

«Επηρεάζει κάθε πιθανό μέρος και λειτουργία του σώματός μας. Κι όμως, κανένας δεν κάνει τίποτα γι’ αυτό. Τα πράγματα χρειάζεται να αλλάξουν: στον εργασιακό χώρο και στις κοινότητες, στα σπίτια και στην οικογένεια»

Αλλά κανένας γιατρός δεν συνταγογραφεί και συστήνει ύπνο, παρά μόνο υπνωτικά χάπια. Επιμένει ότι ο οκτάωρος ύπνος θα έπρεπε να είναι ένας αδιαπραγμάτευτος όρος.

«Αφού μάθει κανείς ότι μετά από έναν ύπνο μόνο τεσσάρων ή πέντε ωρών, τα φυσικά κύτταρα-δολοφόνοι των καρκινικών κυττάρων μειώνονται κατά 70% ή ότι η στέρηση ύπνου συνδέεται με καρκίνο στο έντερο, στον προστάτη και στο μαστό ή ακόμα και το ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κατηγοριοποιήσει κάθε μορφή νυχτερινής εργασίας ως πιθανό καρκινογόνο, πώς θα μπορούσε να αγνοήσει τον ύπνο του;»

Αν και οι επαγγελματίες υγείας, η κυβέρνηση και οι εργοδότες χρειάζεται να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στα οφέλη του ύπνου, ο καθηγητής Walker τονίζει ότι ο κόσμος πρέπει να το κάνει και σε προσωπικό, ατομικό επίπεδο. «Κανείς δε θέλει να δώσει χρόνο από την οικογένεια ή τη διασκέδασή του για να κοιμηθεί» δήλωσε. «Και το άγχος, φυσικά, παίζει ένα σημαντικό ρόλο εδώ. Ζούμε πια σε μια πιο μοναχική, καταθλιπτική κοινωνία. Το αλκοόλ και η καφεΐνη είναι παντού και εύκολα διαθέσιμα. Και τα δύο είναι εχθροί του ύπνου».

Και έχουμε την τάση να περηφανευόμαστε για το ότι χρειαζόμαστε ελάχιστες ώρες ύπνου για να λειτουργήσουμε κανονικά. «Συχνά στιγματίζουμε τον ύπνο με την ταμπέλα της νωθρότητας» αναφέρει ο Walker.

Θέλουμε να φαινόμαστε πολυάσχολοι και ένας τρόπος για να το δείξουμε αυτό είναι να δηλώσουμε το πόσο λίγο κοιμόμαστε. Και όσοι κοιμούνται οκτώ ώρες κάθε βράδυ, έχουν πειστεί ότι δεν είναι φυσιολογικοί. Κανείς όμως δεν θα κοιτούσε ένα μωρό που κοιμάται και θα σχολίαζε ότι είναι νωθρό. Γνωρίζουμε ότι ο ύπνος για το μωρό είναι αδιαπραγμάτευτος και απαραίτητος. Αλλά αυτή η αντίληψη σύντομα εγκαταλείπεται όσο μεγαλώνουμε. Οι άνθρωποι είμαστε το μόνο είδος που επίτηδες και με πρόθεση στερούμαστε τον ύπνο.

Σημάδια έλλειψης ύπνου περιλαμβάνουν την απόλυτη ανάγκη καφεΐνης ακόμα και το απόγευμα ή την ανάγκη για παραπάνω ύπνο, αφού χτυπήσει το ξυπνητήρι. Ο καθηγητής προτείνει να βάζουμε το ξυπνητήρι 30 λεπτά πριν πάμε για ύπνο, ώστε εκείνο να αρχίζει να μετρά αντίστροφα τις 8 ώρες.

Ο εγκέφαλος στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά δραστήριος κατά τη διάρκεια του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του NREM ύπνου, ο εγκέφαλος δημιουργεί ένα ρυθμικό, συγχρονισμένο μοτίβο τραγουδιού. Επικρατεί μια αξιοσημείωτη ενότητα στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Οι επιστήμονες στο παρελθόν λανθασμένα είχαν υποθέσει ότι η κατάσταση του ύπνου ομοιάζει με εκείνη του κώματος. Η αλήθεια είναι ότι εκείνες τις ώρες ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τεράστιες ποσότητες πληροφοριών στη μνήμη.

Για την παραγωγή αυτών των εγκεφαλικών κυμάτων, χιλιάδες κύτταρα χρειάζεται να εργαστούν μαζί, να συγχρονιστούν, να ξεκουραστούν και μετά πάλι από την αρχή. Παράλληλα, το σώμα σας ξεκουράζεται μπαίνοντας σε χαμηλό ρυθμό ενέργειας, η καλύτερη θεραπεία για αποφυγή της υπέρτασης. Από την άλλη πλευρά, ο ύπνος REM και τα μοτίβα του μοιάζουν με εκείνα που εμφανίζουμε, όταν είμαστε ξύπνιοι. Η καρδιά και το νευρικό σύστημα ενεργοποιούνται, αν και δεν γνωρίζουμε ακόμα ακριβώς το γιατί.

Η επιστήμη, λοιπόν, προειδοποιεί ότι η στέρηση ύπνου έχει εμφανείς αρνητικές συνέπειες στη σωματική σας υγεία. Και το ψυχολογικό κόστος είναι κάτι παραπάνω από κακή διάθεση και απώλεια συγκέντρωσης. Είναι ξεκάθαρο ότι από όποια πλευρά και να το κοιτάξουμε, ο οκτάωρος βραδινός ύπνος είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητος για εμάς. Μην τον αγνοείτε!

Μπορεί η κβαντική μηχανική να ρίξει φως στην τηλεπάθεια; – Είναι όλα συνδεδεμένα;

Πολλοί  άνθρωποι αποδέχονται την τηλεπάθεια ως αληθινή και άλλοι υποστηρίζουν ότι είχαν τηλεπαθητικές εμπειρίες. Ωστόσο, οι περισσότεροι επιστήμονες παραμένουν σκεπτικοί καθώς δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που να συνηγορούν σε τέτοιες αξιώσεις. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν καταξιωμένοι επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι η διεξαγωγή έρευνας στο θέμα της τηλεπάθειας είναι ζωτικής σημασίας.

Το να απορρίπτεις κάτι, επειδή δεν υπάρχουν εξηγήσεις γι ‘αυτό, δεν είναι επιστημονική προσέγγιση.
«Δεν γνωρίζουμε πώς λειτουργεί, ωστόσο, απασχολεί πολλούς επιστήμονες. Εξετάζοντας τα πειράματα και τα δεδομένα, είναι σαφές ότι κάτι συμβαίνει», δήλωσε ο Dean Radin, επιστήμονας στο Ινστιτούτο Νοητικών Επιστημών (IONS). Και προσθέτει:

«Υπάρχει αμφιβολία, γιατί δεν έχουμε ακόμα μια καλή εξήγηση γι’ αυτό».

Ο Dean Radin, συγγραφέας 200 τεχνικών και δημοφιλών άρθρων, κεφαλαίων βιβλίων και πολλών βιβλίων όπως το best-seller “The Conscious Universe” και “Enangled Minds” είναι πεπεισμένος ότι η τηλεπάθεια είναι πραγματική και προτείνει ότι η κβαντική μηχανική μπορεί τελικά να εξηγήσει την επικοινωνία μεταξύ ανθρώπινων εγκεφάλων.

«Μπορούμε να νιώσουμε τι συμβαίνει με τους αγαπημένους μας όταν αυτοί βρίσκονται χιλιάδες μίλια μακριά; Γιατί μερικές φορές είμαστε σίγουροι για την ταυτότητα του καλούντος τη στιγμή που το τηλέφωνο κουδουνίζει; Περιέχουν πληροφορία οι διαισθητικές εικασίες για τα μελλοντικά γεγονότα; Είναι δυνατή η αντίληψη χωρίς τη χρήση των συνηθισμένων αισθήσεων;

Πολλοί πιστεύουν ότι τέτοια “ψυχικά φαινόμενα” είναι σπάνια ταλέντα ή θεϊκά δώρα. Άλλοι δεν πιστεύουν ότι υπάρχουν. Αλλά οι τελευταίες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι αυτά τα φαινόμενα είναι τόσο αληθινά όσο και διαδεδομένα και αποτελούν αναπόφευκτη συνέπεια της διασυνδεδεμένης, εμπλεγμένης φυσικής πραγματικότητας στην οποία ζούμε. Ο Albert Einstein ονόμαζε την εμπλοκή, “τρομακτική δράση από απόσταση” – τον τρόπο με τον οποίο δύο αντικείμενα παραμένουν συνδεδεμένα με το χρόνο και το διάστημα, χωρίς να επικοινωνούν με κανένα συμβατικό τρόπο, πολύ καιρό μετά την αρχική αλληλεπίδρασή τους. Θα μπορούσε μια παρόμοια εμπλοκή εγεφάλων να εξηγήσει τις ψυχικές ικανότητες μας; Ο Dean Radin, ανώτερος επιστήμονας στο Ινστιτούτο Νοητικών Επιστημών, πιστεύει ότι μπορεί.

«Για να καταδείξουμε τη μη ισορροπημένη φύση του ακραίου σκεπτικισμού, ας εξετάσουμε την περίπτωση της τηλεπάθειας. Οι κυνικοί φοβούνται ότι η αποκάλυψη είναι κοντά επειδή το ευρύ κοινό πιστεύει στην υπερ-αισθητηριακή αντίληψη (ESP).Υποθέτουν ότι αυτή η ευρέως διαδεδομένη πίστη είναι ένα σημάδι μαζικής διανοητικής φθοράς επειδή η επιστήμη έχει δηλώσει ότι η ESP1 είναι αδύνατη. Γιατί είναι αδύνατη; Επειδή τα ψυχικά φαινόμενα παραβιάζουν απροσδιόριστους νόμους της επιστήμης και επομένως όλοι οι ισχυρισμοί σχετικά με τέτοια γεγονότα πρέπει να είναι απελπιστικά λανθασμένοι ή δόλιοι. Ως αποτέλεσμα, στο δυτικό κόσμο, η απλή μελέτη ορισμένων κοινών εμπειριών ουσιαστικά απαγορεύεται», γράφει ο Radin στο άρθρο του “Thinking about telepathy».

Ο Radin σκέφτεται ότι η κβαντική μηχανική μπορεί να λύσει το μυστήριο της τηλεπάθειας και δεν είναι ο πρώτος επιστήμονας που το προτείνει. Ο μεγάλος ψυχολόγος Gardner Murphy, πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας και αργότερα της Αμερικανικής Εταιρείας Ψυχικής Έρευνας, προέτρεψε συναδέλφους ψυχολόγους να γνωρίσουν καλύτερα τη σύγχρονη φυσική.

Ο Murphy έγραψε το 1968: «η δυσκολία είναι στο επίπεδο της φυσικής, όχι στο επίπεδο της ψυχολογίας. Τα δεδομένα από την παραψυχολογία θα είναι σχεδόν σίγουρα σε αρμονία με τις γενικές ψυχολογικές αρχές και θα εξομοιωθούν μάλλον εύκολα μέσα στο συστηματικό πλαίσιο της ψυχολογίας ως επιστήμη.»

Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η επιστημονική θεωρία θα επεκταθεί τελικά για να φιλοξενήσει άνετα αυτές τις εμπειρίες που τώρα αποκαλούμε ψυχικές. Θα χρειαστούμε μια στερεή θεωρητική βάση για το γιατί κάποια πράγματα, ορισμένες φορές, είναι πιο αλληλένδετα μέσω του χώρου και του χρόνου από ό,τι αντιπροσωπεύονται από τα κλασικά μοντέλα του κόσμου. Φυσικά, έχουμε ήδη μια τέτοια επιστήμη. Το κεντρικό μυστήριο της κβαντικής μηχανικής είναι ακριβώς γιατί ορισμένα πράγματα, μερικές φορές, συνδέονται περισσότερο με το χώρο και το χρόνο από ό,τι αντιλαμβάνονται οι κλασσικές έννοιες κοινής λογικής», λέει ο Radin.

Θα μπορούσαν έτσι να εξηγηθούν κάποιες ψυχικές μας ικανότητες; Μπορεί η κβαντική μηχανική να ρίξει περισσότερο φως στην τηλεπάθεια;

«Οι επιστήμονες έχουν πια διαπιστώσει ότι υπάρχουν τρόποι με τους οποίους οι επιπτώσεις των μικροσκοπικών εμπλοκών “κλιμακώνονται” στον μακροσκοπικό μας κόσμο. Μερικοί επιστήμονες προτείνουν ότι ο αξιοσημείωτος βαθμός συνοχής που εμφανίζεται στα ζωντανά συστήματα μπορεί να εξαρτάται με κάποιο βασικό τρόπο από τα κβαντικά αποτελέσματα όπως η εμπλοκή. Άλλοι υποδηλώνουν ότι η συνείδηση ​​προκαλείται ή σχετίζεται με κάποιο σημαντικό τρόπο με τα εμπλεγμένα σωματίδια στον εγκέφαλο. Ορισμένοι μάλιστα προτείνουν ότι ολόκληρο το σύμπαν είναι ένα ενιαίο, αυτό-εμπλεγμένο αντικείμενο. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο τι θα ήταν η ανθρώπινη εμπειρία σε ένα τέτοιο διασυνδεδεμένο σύμπαν; Πώς μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για μια βαθύτερη πραγματικότητα; Θα έχουμε περιστασιακά συναισθήματα σύνδεσης με τους αγαπημένους μας από απόσταση; Εάν είχαμε τέτοιες εμπειρίες, θα μπορούσαν να οφείλονται σε πραγματικές πληροφορίες που παρακάμψαν κάπως τα συνηθισμένα αισθητήρια κανάλια ή είναι τέτοιες αναφορές απλές παραληρητικές ιδέες; Μπορούν οι ψυχικές ή “psi” εμπειρίες να μελετηθούν από την επιστήμη, ή είναι πέρα ​​από την προοπτική της ορθολογικής κατανόησης;

Δεν έχουμε καμία εξήγηση, αλλά μπορείτε να δείτε σχεδόν έναν χάρτη πορείας για το πώς θα μπορούσε να γίνει μια εξήγηση. Τουλάχιστον δεν φαίνεται πλέον αδύνατο», δηλώνει ο Radin.

Έτσι, ίσως όλα είναι συνδεδεμένα και η κβαντική μηχανική προσφέρει στοιχεία που υποστηρίζουν την τηλεπάθεια

Επιστήμονες περιγράφουν τη «γέννηση» του σύμπαντος χωρίς τη Μεγάλη Έκρηξη

Πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος που μας περιβάλλει; Με τη Μεγάλη Έκρηξη, σύμφωνα με την καθιερωμένη θεωρία, δηλαδή με την απότομη διαστολή ενός «κοσμικού σπόρου» άπειρης πυκνότητας. Ωστόσο, δύο επιστήμονες υποστηρίζουν πως η παραπάνω περιγραφή δεν είναι η μοναδική που εξηγεί πειστικά την καταγωγή του σύμπαντος.

Πιο συγκεκριμένα, οι δύο ερευνητές πιστεύουν πως, αντί για τη «γέννησή» του από το μηδέν, ο κόσμος μας προέρχεται από ένα προηγούμενο σύμπαν, το οποίο κάποια στιγμή έπαψε να συστέλλεται, ξεκινώντας ξανά να επεκτείνεται. Επομένως, αντί για τη Μεγάλη Έκρηξη, ορόσημο στη συμπαντική ιστορία ήταν η Μεγάλη Αναπήδηση (Big Bounce), η οποία μάλιστα θα μπορούσε να έχει επαναληφθεί και άλλες φορές στο παρελθόν.

Αν και η θεωρία της Μεγάλης Αναπήδησης έχει διατυπωθεί ήδη από τη δεκαετία του 1920, στην πορεία εγκαταλείφθηκε από τους περισσότερους φυσικούς. Ένας σημαντικός λόγος ήταν πως δεν είχε βρεθεί πώς θα ήταν δυνατόν το σύμπαν μεταβαίνει από τη συστολή στη διαστολή, και αντίστροφα, χωρίς να καταλήγει σε ένα σημείο άπειρης πυκνότητας.

Έτσι, αυτό που έκαναν ο Δρ Στέφεν Γκέλεν από το Imperial College του Λονδίνου και ο Δρ Νιλ Τούροκ από το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Perimeter στον Καναδά, ήταν να διατυπώσουν ένα μοντέλο το οποίο εξηγεί αυτές τις μεταβάσεις.

Έρευνες έχουν δείξει πως το πρώιμο σύμπαν συμπεριφερόταν με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις κλίμακες, δηλαδή ότι οι φυσικοί νόμοι που ίσχυαν για ολόκληρο το σύμπαν περιέγραφαν επίσης και την ύλη – ακτινοβολία ακόμη και σε επίπεδα μικρότερα από τις διαστάσεις του ατόμου.

Στο σύγχρονο σύμπαν, η συμμετρία αυτή έχει «σπάσει», αφού ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος αποτελούν την «επικράτεια» διαφορετικών θεωριών. Για παράδειγμα, οι ιδιότητες των στοιχειωδών σωματιδίων περιγράφονται από την κβαντική φυσική, ενώ κοσμικές δομές όπως οι γαλαξίες αποτελούν αντικείμενο της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας.

Με δεδομένο ότι το πρώιμο σύμπαν είχε απειροελάχιστες διαστάσεις, θα πρέπει να περιγραφόταν από την κβαντική φυσική. Έτσι, χρησιμοποιώντας την κβαντική φυσική, οι δύο επιστήμονες δημιούργησαν ένα μοντέλο για την εξέλιξή του.

Στο πλαίσιο αυτού του μοντέλου, το προηγούμενο σύμπαν θα μπορούσε όντως να σταματήσει να συστέλλεται, πριν συρρικνωθεί σε ένα σημείο άπειρης πυκνότητας. Αντίθετα, θα ήταν δυνατόν να μεταβεί σε μία φάση διαστολής, ώστε να προκύψει ο κόσμος που μας περιβάλλει.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η κβαντική μηχανική θα μπορούσε επομένως να «γλιτώσει» το σύμπαν από μία βίαιο αρχή όπως η Μεγάλη Έκρηξη, με τον ίδιο τρόπο που «γλιτώνει» τα άτομα από την καταστροφή, αποτρέποντας τη συγχώνευση των ηλεκτρονίων με τους πυρήνες.

Όπως αναφέρει ο Νιλ Τούροκ στο περιοδικό Wired, «με μεγάλη έκπληξη διαπιστώσαμε πως θα μπορούσα να περιγράψουμε τις πρώτες στιγμές του σύμπαντος με την κβαντική μηχανική, κάνοντας ελάχιστες και εύλογες υποθέσεις για την ύλη που υπήρχε τότε. Με αυτές τις προϋποθέσεις, η Μεγάλη Έκρηξη ήταν στην πραγματικότητα μία Μεγάλη Αναπήδηση, όπου η συστολή έδωσε τη θέση της στη διαστολή».

Το επόμενο βήμα για τους δύο φυσικούς είναι να μελετήσουν με ποιον τρόπο το μοντέλο τους μπορεί να επεκταθεί για να εξηγήσει την προέλευση των ανομοιογενών στη δομή του σύμπαντος, από τις οποίες προέκυψαν δομές όπως οι γαλαξίες.

Ηράκλειτος: οι πολλοί είναι μοιραίοι και άβουλοι

Οι πολλοί, οι άριστοι και οι φιλόσοφοι

§1 Εισαγωγικά ‒ κείμενο ‒ μετάφραση

Ι. Εισαγωγικά:

α) Ο Ηράκλειτος συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός από τους πιο σημαντικούς στοχαστές ανάμεσα στους Προσωκρατικούς. Η σπουδαιότητά του, στον κύκλο των Προσωκρατικών, είναι ευθέως ανάλογη με την εκπληκτική άνθηση της σκέψης που βρίσκουμε στα σωζόμενα αποσπάσματα των μεγάλων εκείνων στοχαστών, ομαδοποιημένων ως Προσωκρατικών. Παρενθετικά αξίζει να τονιστεί ότι η εν λόγω ομαδοποίηση δεν πρέπει να νοείται ως μια συμπερίληψη διανοητών με ομοιογένεια στον τρόπο και τα περιεχόμενα του στοχασμού τους, στον τρόπο ζωής, σε χρονολογικές και γεωγραφικές ομοιότητες. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο συνιστούν τα πρώτα γενναία βήματα του φιλοσοφικού στοχασμού, αλλά και της ιστορίας των επιστημών. 

β) Όσο για τον Ηράκλειτο, η σκέψη του δεν έφτασε να γοητεύσει μόνο τους αρχαίους φιλοσόφους, αλλά εξίσου εκπληκτικά και τους νεώτερους και σύγχρονους. Ο Σωκράτης, ως γνωστόν, είπε τα παρακάτω λόγια, όταν ο Ευριπίδης του χάρισε το βιβλίο του Ηράκλειτου περί Φύσεως: «όσα κατάλαβα είναι εξαιρετικά, μα και για όσα δεν κατάλαβα το ίδιο, νομίζω, ισχύει· θα ’πρεπε όμως να είμαι τουλάχιστον δήλιος κολυμβητής». Πρώτος, ως βλέπουμε, ο Σωκράτης μας προειδοποιεί: ο θησαυρός της ηρακλείτειας σκέψης δεν βρίσκεται στην επιφάνεια, στα ρηχά αλλά στον αεί ανεξερεύνητο βυθό. Προς αυτόν τον ηρακλείτειο βυθό επιχείρησαν τη δική τους κατάδυση, οι μέγιστοι φιλόσοφοι της νεωτερικής και μετανεωτερικής σκέψης, όπως είναι ο Χέγκελ, ο Νίτσε και ο Χάιντεγκερ. Είναι γνωστή εξάλλου η ρήση του Χέγκελ: «δεν υπάρχει ούτε μια λέξη του Ηράκλειτου, που δεν έχω συμπεριλάβει στη Λογική μου». Και με τη Λογική του εννοεί, σε επίπεδο επεξεργασμένης διάταξης του φιλοσοφικού του λόγου και σκέπτεσθαι, την Επιστήμη της Λογικής, αλλά και σε επίπεδο γενικότερης διαλεκτικής όλα τα μεγάλα έργα του, όπως είναι δίπλα στην Επιστήμη της Λογικής η Φαινομενολογία του πνεύματος. Ως προς τη Φαινομενολογία του πνεύματος έχει μέγιστη σημασία να διαβάζεται σωσταά: ως εισαγωγή στη φιλοσοφική διαλεκτική της Επιστήμης της Λογικής και συγχρόνως, για να είναι κατορθωτή η ανάγνωσή της σε ενδοσυνάφεια με την Επιστήμη της Λογικής, ως μεταστοχαστική αυτοκατεύθυνση, ήτοι αυτοδιεύθυνση του πνεύματος. Κάθε μηχανιστική παρερμηνεία, με όρους κατασκευής εννοιών έξωθεν προερχόμενης, αποβαίνει άκρως ωφελιμιστική και υπηρετική ιδεολογικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων των καιρών μας. Τέτοιες σκοπιμότητες είχε, μεταξύ άλλων, ο Χέγκελ κατά νου να συντρίψει στη ρίζα τους με τη φαινομενολογική πορεία του πνεύματος.

ΙΙ. αρχαίο κείμενο ‒ μετάφραση: απ. Β 20

Ἡράκλειτος γοῦν κακίζων φαίνεται τὴν γένεσιν, ἐπειδάν φῇ· γενόμενοι ζώειν ἐθέλουσι μόρους τ᾽ ἔχειν μᾶλλον δὲ ἀναπαύεσθαι καὶ παῖδας καταλείπουσι μόρους γενέσθαι.

Ο Ηράκλειτος λοιπόν φαίνεται να κακίζει τη γέννηση, όταν λέει: αφού γεννηθούν θέλουν να ζήσουν και να υποστούν τη μοίρα του θανάτου ή μάλλον ν' αναπαύονται· κι αφήνουν πίσω τους παιδιά για να γίνουν κι αυτά θύματα του θανάτου.

§2 Ερμηνεία ‒ κατανόηση

α) γενόμενοι ζώειν ἐθέλουσι μόρους τ᾽ ἔχειν:

Ο Ηράκλειτος φαίνεται να έχει κατά νου εδώ τους πολλούς, οι οποίοι, αφού μπουν στον κύκλο της ζωής, θέλουν να ζουν την καθημερινή τους ζωή και μόνο αυτή, με νωθρότητα και μέσα στη φιληδονία, δηλαδή κτηνωδώς (απ. 29), περιμένοντας παθητικά την αναπόφευκτη μοίρα και μέρα του θανάτου.

β) μᾶλλον δὲ ἀναπαύεσθαι:

Ι. Η ανάπαυση για τον Ηράκλειτο αποτελεί στοιχείο όχι ξένο προς την αλλαγή, προς την κίνηση και τον περιδινούμενο κύκλο της ζωής. Είναι η ανάπαυση μετά την αλλαγή ή η ανάπαυση εκ της μεταβολής (απ. 84α). Στο πλαίσιο της εγελιανής διαλεκτικής είναι η κατάφαση, μετά τη θέση και την αντίθεση. Είναι η κατάφαση και όχι η σύνθεση, όπως γελοιωδώς παρερμηνεύουν τον Χέγκελ ορισμένοι προφεσόροι ασυναγώνιστης αμορφωσιάς, όταν του αποδίδουν το γνωστό αντιεγελιανό σχήμα: θέση ‒ αντίθεση ‒ σύνθεση.

ΙΙ. Οι πολλοί, απεναντίας, εννοούν την ανάπαυση ως ακινησία, ως αδρανοποίηση: επαναλαμβάνουν τα ίδια καθημερινά και δεν σπάνε τον κύκλο της απλής διαβίωσης, για να δώσουν ένα ανώτερο νόημα στη ζωή τους: να αγωνιστούν για την αιώνια δόξα, για «ανώτερους σκοπούς» (απ. 25), όπως κάνουν οι άριστοι, ή για την αλήθεια, όπως κάνουν οι φιλόσοφοι, ξεπερνώντας έτσι το θάνατο. Αρκούνται σε μια ξέπνοη ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου της ζωής τους, με αποτέλεσμα να αφήνονται στην τυχαία εξωτερικότητα και να εξουσιάζονται από τα ίδια τα πράγματα (απ. 84β): είναι ζωντανοί νεκροί.

γ) καὶ παῖδας καταλείπουσι μόρους γενέσθαι:

κατά την κυκλική κίνηση της ζωής από τη γέννηση προς το θάνατο δεν κάνουν άλλο από το να γεννούν παιδιά, τα οποία κι αυτά, με τη σειρά τους, προορίζονται να επαναλάβουν τον ίδιο κύκλο της αναπαραγωγής και της αδρανούς ζωής. Αυτοί που γεννιούνται είναι ήδη νεκροί: όχι με το νόημα της γένεσης και της φθοράς, του αναπόφευκτου θανάτου δηλαδή, αλλά επειδή διάγουν το βίο τους σαν νεκροί (απ.73).