ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Σφῆκες (1060-1090)

1060 ὦ πάλαι ποτ᾽ ὄντες ἡμεῖς ἄλκιμοι μὲν ἐν χοροῖς, [στρ.]
ἄλκιμοι δ᾽ ἐν μάχαις,
καὶ κατ᾽ αὐτὸ τοῦτο μόνον ἄνδρες ἀνδρικώτατοι.
πρίν ποτ᾽ ἦν, πρὶν ταῦτα, νῦν δ᾽
οἴχεται, κύκνου τε πολιώτεραι δὴ
1065 αἵδ᾽ ἐπανθοῦσιν τρίχες.
ἀλλὰ κἀκ τῶν λειψάνων δεῖ
τῶνδε ῥώμην νεανικὴν σχεῖν·
ὡς ἐγὼ τοὐμὸν νομίζω
γῆρας εἶναι κρεῖττον ἢ πολ-
λῶν κικίννους νεανιῶν καὶ
1070 σχῆμα κεὐρυπρωκτίαν.

εἴ τις ὑμῶν, ὦ θεαταί, τὴν ἐμὴν ἰδὼν φύσιν
εἶτα θαυμάζει μ᾽ ὁρῶν μέσον διεσφηκωμένον,
ἥτις ἡμῶν ἐστιν ἡπίνοια τῆς ἐγκεντρίδος,
ῥᾳδίως ἐγὼ διδάξω, κἂν ἄμουσος ᾖ τὸ πρίν.
1075 ἐσμὲν ἡμεῖς, οἷς πρόσεστι τοῦτο τοὐρροπύγιον,
Ἀττικοὶ μόνοι δικαίως ἐγγενεῖς αὐτόχθονες,
ἀνδρικώτατον γένος καὶ πλεῖστα τήνδε τὴν πόλιν
ὠφελῆσαν ἐν μάχαισιν, ἡνίκ᾽ ἦλθ᾽ ὁ βάρβαρος,
τῷ καπνῷ τύφων ἅπασαν τὴν πόλιν καὶ πυρπολῶν,
1080 ἐξελεῖν ἡμῶν μενοινῶν πρὸς βίαν τἀνθρήνια.
εὐθέως γὰρ ἐκδραμόντες ξὺν δορὶ ξὺν ἀσπίδι
ἐμαχόμεσθ᾽ αὐτοῖσι, θυμὸν ὀξίνην πεπωκότες,
στὰς ἀνὴρ παρ᾽ ἄνδρ᾽, ὑπ᾽ ὀργῆς τὴν χελύνην ἐσθίων
ὑπὸ δὲ τῶν τοξευμάτων οὐκ ἦν ἰδεῖν τὸν οὐρανόν.
1085 ἀλλ᾽ ὅμως ἐωσάμεσθα ξὺν θεοῖς πρὸς ἑσπέραν·
γλαῦξ γὰρ ἡμῶν πρὶν μάχεσθαι τὸν στρατὸν διέπτετο.
εἶτα δ᾽ εἱπόμεσθα θυννάζοντες εἰς τοὺς θυλάκους
οἱ δ᾽ ἔφευγον τὰς γνάθους καὶ τὰς ὀφρῦς κεντούμενοι·
ὥστε παρὰ τοῖς βαρβάροισι πανταχοῦ καὶ νῦν ἔτι
1090 μηδὲν Ἀττικοῦ καλεῖσθαι σφηκὸς ἀνδρικώτερον.

***
ΧΟΡ. Τον παλιό καλό καιρό
1060 τί λεβέντες που ήμασταν!
Λεβεντιά στον πόλεμο,
λεβεντιά και στους Χορούς.
Αντρειοσύνη μια φορά.
Έτσι στον παλιό καιρό·
τώρα πάνε, πάνε, παν·
τώρα πιο άσπρα τα μαλλιά
κι απ᾽ του κύκνου τα φτερά.
Δύναμη όμως νεανική
κι απ᾽ τ᾽ απομεινάρια αυτά
πρέπει εμείς να πάρουμε·
τα δικά μας γερατειά
είναι πιο άξια, εγώ θαρρώ,
από κάποιων νέων σγουρά
1070 και παλιοκουνήματα.

ΚΟΡ. Αν κανένας σας, θεατές, βλέποντας την κόψη μου,
που έχω μέση σαν της σφήκας, απορεί τί να ᾽ναι αυτό,
κι άμουσος αν ήταν πρώτα, θα του διδάξω εγώ
εύκολα, να καταλάβει τί σημαίνει το κεντρί.
Όλοι εμείς, που κωλονούρι κρέμεται απ᾽ τη μέση μας,
γέννημα είμαστε και θρέμμα γνήσιο αυτής της Αττικής,
εμείς μόνοι, οι αντρειωμένοι που έκαμαν πολλά καλά
στην Αθήνα, πολεμώντας τότε που ήρθε ο βάρβαρος
κι όλες τις σφηκοφωλιές μας να χαλάσει θέλοντας
1080 πυρπολούσε όλη την πόλη και τη γέμιζε καπνό.
Τότε δόρυ εμείς κι ασπίδα πήραμε και τρέξαμε
κι ήπιαμε θυμό ξιδάτο και πιαστήκαμε μ᾽ αυτούς,
σε πυκνή γραμμή, τα χείλια τα δαγκώναμε με οργή,
κι απ᾽ τα σύννεφα τα βέλη δε φαινόταν ο ουρανός.
Μα τους διώξαμε το βράδυ με βοηθούς τους θεούς μας: πριν
απ᾽ τη μάχη, απ᾽ τις γραμμές μας κουκουβάγια είχε διαβεί.
Πώς ψαράς με το καμάκι, τους τρυπούσαμε έτσι εμείς
τα κορμιά μες στις φουφούλες· δρόμο εκείνοι, με κεντιές
μες στα μούτρα, μες στα φρύδια· κι από τότε οι ίδιοι λεν:
1090 πρώτο αντρείο στον κόσμο πλάσμα είναι η σφήκα η αττική

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΜΑΙΡΑ

ΜΑΙΡΑ

(αστερισμός του μεγάλου κυνός)

 

1. Σκύλος του κυνηγού Ωρίωνα που καταστερίστηκε μαζί με το αφεντικό του και τον σκορπιό που τον δάγκωσε και προκάλεσε τον θάνατό του.

 

2. Μαίρα ονομαζόταν και ένα ακόμη σκυλί, του Ικάριου, που φιλοξένησε τον Διόνυσο. Εκείνος χάρισε στον Ικάριο ένα κλήμα και του δίδαξε πώς να παρασκευάζει κρασί. Εκείνος, θέλοντας να διαδώσει την καλλιέργεια της αμπέλου, πήγε σε κάποιους βοσκούς, οι οποίοι δοκίμασαν το ποτό.

 

Τους άρεσε τόσο που συνέχισαν να πίνουν, και μάλιστα κρασί ανέρωτο. Οι παρενέργειες της ισχυρής οινοποσίας τους έκανε να πιστέψουν ότι ο Ικάριος τους είχε δηλητηριάσει, γι' αυτό τον σκότωσαν. Την επόμενη μέρα που συνήλθαν έθαψαν τον αδικοχαμένο Ικάριο.

 

Στην κόρη του Ηριγόνη που έψαχνε τον πατέρα της, το πιστό σκυλί του Ικάριου που ονομαζόταν Μαίρα και τον ακολουθούσε παντού, της φανέρωσε τον νεκρό· και εκείνη, αφού θρήνησε για τον πατέρα της, αυτοκτόνησε. Το σκυλί αυτό καταστερίστηκε (Ερατοσθ., Καταστ., 1,33*).

------------------------------

*Αστερισμός του Κυνός

 

Περὶ τούτου ἱστορεῖται ὅτι ἐστὶν ὁ δοθεὶς Εὐρώπῃ φύλαξ μετὰ τοῦ ἄκοντος· ἀμφότερα δὲ ταῦτα Μίνως ἔλαβε καὶ ὕστερον ὑπὸ Πρόκριδος ὑγιασθεὶς ἐκ νόσου ἐδωρήσατο αὐτῇ, μετὰ δὲ χρόνον Κέφαλος ἀμφοτέρων αὐτῶν ἐκράτησε διὰ τὸ εἶναι Πρόκριδος ἀνήρ· ἦλθε δὲ εἰς τὰς Θήβας ἐπὶ τὴν ἀλώπεκα ἄγων αὐτόν, εἰς ἣν λόγιον ἦν ὑπὸ μηδενὸς ἀπολέσθαι· οὐκ ἔχων οὖν ὅ τι ποιῆσαι ὁ Ζεὺς τὴν μὲν ἀπελίθωσε, τὸν δὲ εἰς τὰ ἄστρα ἀνήγαγεν ἄξιον κρίνας. ἕτεροι δέ φασιν αὐτὸν εἶναι κύνα Ὠρίωνος καὶ περὶ τὰς θήρας γινομένῳ συνέπεσθαι, καθάπερ καὶ τοῖς κυνηγετοῦσι πᾶσι τὸ ζῷον συναμύνασθαι δοκεῖ τὰ θηρία· ἀναχθῆναι δὲ αὐτὸν εἰς τὰ ἄστρα κατὰ τὴν τοῦ Ὠρίωνος ἀναγωγήν, καὶ τούτου εἰκότως γεγονότος διὰ τὸ μηδὲν ἀπολείπειν τῶν συμβεβηκότων Ὠρίωνι.

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,33

Είμαστε σεξουαλικά απελευθερωμένοι σήμερα;

Το σεξ είναι ένα θέμα που από τα αρχαία ακόμη χρόνια βασάνιζε τους σκεπτόμενους κάθε εποχής κυρίως σε ό,τι αφορά στην απελευθέρωση που σχετικά με αυτό. Πόσο απελευθερωμένοι, όμως, είμαστε σήμερα;

«Δεν υποφέρω να είμαι υποφερτός», λέει ο Παζολίνι, υπονοώντας πως στη σύγχρονη κοινωνική οργάνωση της εποχής του, στη θέση των ταμπού για το σεξ έβαλαν το τέρας της αποδοχής, της ανεκτικότητας και της ομοιομορφίας. Στην αστική Βικτωριανή ηθική χωράνε όλοι με τις φαντασιώσεις εγκλωβισμένες σε προκάτ συσκευασία με διαφημιστικό σλόγκαν και συγχωρητικό λόγο.

Σήμερα, ο λόγος για το σεξ έγινε πλειοψηφικά επιστημονικά και ηθικολογικά αποδεκτός ξορκίζοντας ως καρικατούρες και γραφικές φιγούρες τους ομοφυλόφιλους, κυρίως, αλλά και όσους τολμούν να αμφισβητήσουν το ρόλο της οικογενειακής σεξουαλικής πρακτικής.

Το σεξ, ενώ είναι ο μέγας απών από την πρακτική των σχέσεων στο μονογαμικό μοντέλο, είναι ταυτόχρονα ο μέγας κριτής της απόδοσης των ρόλων των φύλων. Οι άνδρες καταδικάζονται σε μια ελεγχόμενη απόδοση από τις γυναίκες που δεν θέλουν να συμμετέχουν αλλά να παρακολουθούν το κόψιμο τους νήματος από ασθμαίνοντες αθλητές του σεξ.

Οι παλιοί ήρωες και οι ποθητές θεές

Όλοι πια, άνδρες και γυναίκες, με μορφή ενιαία, αφού και ενδυματολογικά αυτό είναι προαποφασισμένο από τον μεγάλο αδελφό των μίντια, καλούνται να περιγράψουν το σεξ ως μια στερεοτυπική διαδικασία που κανείς δεν χάνει τίποτε αφού το σώμα που έχει αφήσει στο κρεβάτι της ηδονής είναι το αντίγραφο κάποιου ήρωα του σινεμά ή ακόμα χειρότερα, σήμερα, μιας τηλεοπτικής σειράς στραγγισμένης από φαντασία και αισθήματα.

Οι παλιοί ήρωες και οι ποθητές θεές, άπιαστοι και απρόσιτες, στην φανταστική εκδοχή της επιθυμίας, έδωσαν τη θέση τους σε ανοργασμικά μοντέλα που σέρνουν την αφασία τους σε σώματα χωρίς νοητική και συναισθηματική νοημοσύνη. Πλαστικά σώματα από καλογυαλισμένα μακιγιάζ που σε κάνουν πάντα ίδιο χωρίς γκριμάτσα και σπασμό στα ανέκφραστα, πλέον, πρόσωπα που το μόνο που επιδεικνύουν είναι το ακριβό ταγιέρ ή κοστούμι… και έναν λόγο που στη δεύτερη παράγραφο αναγκάζει τον παρατηρητή να αλλάξει απλά τον δίσκο.

Η σεξουαλική ζωή τα τελευταία χρόνια εκτός από την ιδεολογική καταδυνάστευση της αχρωματοψίας, όπου το θήλυ και το άρρεν ορίζονται μόνο με βάση το φαινότυπο και την ανατομική διαφορά, χωρίς να βυθοσκοπούν την άβυσσο της σκοτεινής πλευράς της ανθρώπινης ψυχής και τις άπειρες εκδοχές των πραγματικών και φανταστικών ρόλων που καλείται να παίξει το έλλογο στην ανθρώπινη κωμωδία.

Έχει επίσης, υποστεί μια ανηλεή, μεσαιωνικού τύπου, ανάκριση για το ρόλο της στην κοινωνική ζωή και την υγεία, όπως την ορίζουν τουλάχιστον επιτροπές επιστημόνων. Η σεξουαλική ζωή στο μικροσκόπιο της έρευνας συνδέθηκε με όλα τα πιθανά βιολογικά και ψυχολογικά αίτια. Έγινε επίσης, η ίδια αιτία για άλλα νοσήματα.

Όταν το σεξ γίνεται… εμπόριο

Η εμπορευματοποίηση της σεξουαλικής δυσκολίας από φαρμακευτικές εταιρίες και ιατρούς έφερε στο προσκήνιο μια νέα γλώσσα επικοινωνίας που το υποκείμενο από σημαίνον γίνεται σημαινόμενο, μια απλή μετρήσιμη μηχανή απόδοσης. Τα ανατομικά όρια έγιναν βιολογικά και ψυχολογικά διαγνωστικά εργαλεία και καθυπόταξαν τη βαθιά ψυχή του κάθε ανθρώπου σε μια μονοσήμαντη διάσταση που άλλοτε μετριέται με αριθμούς και αποδόσεις και άλλοτε με ψυχομετρικά εργαλεία για μαθητευόμενους μάγους.

Μέσα στο καφκικό κάστρο ο άνθρωπος γίνεται εργαλείο μιας ανθρωποφάγας μηχανής που παρατηρεί, κατασκοπεύει και στο τέλος συνθλίβει στον ωρολογιακό μηχανισμό μιας ανώτερης, σε οργάνωση και μέσα, κάστας, όπου τα αφεντικά της τάξης είναι και αφεντικά της διαμεσολάβησης μας με τον άγνωστο και ποθητόν άλλον για να μην έχουμε τις απρόσμενες καταστάσεις, όπου τα έλλογα μπορεί και να ενωθούν σε μια εκρηκτική νέα διάσταση και από υποταγμένες μονάδες γίνουν σύνολα αμφισβήτησης, άρα επικίνδυνα για τον δημόσιο καθωσπρεπισμό.

Η θέσμιση, κατά Κορνήλιο, της κοινωνικής οργάνωσης απαιτεί, ως ελάχιστο όρο, την πλήρη ιδεολογική και πνευματική αποδοχή των κανόνων που έχουν επιλεχθεί για το κοινό από επιτροπές που ως κύριο έργο έχουν την καθυπόταξη της μονάδας μέσα σε ένα ομοιογενές σύνολο γιατί διαφορετικά οι πυρηνικές διαφορές της ανθρώπινης φύσης θα ήσαν αφορμές για εντάσεις και αιώνιες συγκρούσεις.

Ο νάρκισσος

Η θέσμιση αυτή, όμως, ενώ στην πρόθεση της είναι θεωρητικά τουλάχιστον καλοπροαίρετη, για το καλό της ομάδας της φυλής, του έθνους, της κοινωνίας στη κατάληξη της γίνεται συνήθως εργαλείο χειραγώγησης της ελεύθερης βούλησης από τις συγκροτημένες πλειοψηφίες στις αδύναμες μειοψηφίες.

Η διαφορά οπτικής του θεσμικά οχυρωμένου πλειοψηφικά νάρκισσου πολίτη γίνεται όπλο απίστευτης δύναμης όπου το διαφορετικό θα τερατοποιείται και θα εξολοθρεύεται, θα ασυλοποιείται ή θα διακωμωδείται. Η ιδιώτευση του σεξουαλικού γίνεται επικίνδυνη, ύποπτη και ανώμαλη για τη πλειοψηφική τάξη που θεωρεί αυτονόητο ότι το δικαίωμα στην υποταγή της νομιμοποιητικής δύναμης της ομάδας είναι αυτονόητα πιο υγιές από το ανορίωτο φαντασιακό της μονάδας.

Μέσα σε μια τέτοια συνθλιπτική λογική, όπου ο αριθμός σαν ποσότητα αποτελεί και ποιοτική ανωτερότητα, το σεξουαλικά διαφορετικό γίνεται επικίνδυνο και μη αποδεκτό, πλέον, δαιμονοποιώντας τις υγιείς φαντασιώσεις της μονάδας και πνίγοντας τες στην συνέχεια σε μια θάλασσα εντολών κανόνων και τρόπου ζωής.

Γιατί το σεξ μάς τιμωρεί;

Οι ομιλούντες για το σεξουαλικό, συνήθως σαν αυθεντίες από καθέδρας δικαστές, νομοταγείς και υποταγμένοι στην λογική του κοινού νου που δεν μπορούν να ορίσουν αφού ποιος τελικά μπορεί να ορίσει το μέτρο χωρίς να παρασυρθεί από τον βερμπαλισμό του λόγου που έχει ισχύ αξιώματος από την στιγμή που θα εκφωνηθεί… Είναι πλέον αναγκασμένοι να αυτολογοκριθούν για να γίνουν αποδεκτοί από τα μέσα που έχουν οριστεί σαν αυθεντικοί ερμηνευτές της κοινής γνώμης και του μέσου όρου που χειροκροτεί στο Κολοσσαίο.

Παγιδευμένοι έτσι, οι λογοκριτές του σεξουαλικού ανορίοτου είναι πλέον οι ίδιοι δυνάστες της πανάρχαιας εντολής για επικοινωνία και αυτοαναίρεση του δεσποτικού μας «εγώ» μέσα από την ώσμωση με τον άλλο, που είναι η μόνη φυσική και ανιδιοτελής επιλογή. Τα υγιή όντα αποφασίζουν χωρίς διαμεσολαβητές και κανόνες προαποφασισμένους από τη Φουκωϊκή άποψη.

«Αν το σεξ μάς τιμωρεί είναι γιατί καταδικάστηκε για αιώνες στη σιωπή». Περάσαμε στον αντίποδα όπου το σεξ μας τιμωρεί γιατί το ονομάσαμε, το ξορκίσαμε και το καθυποτάξαμε στα όρια της γλώσσας μας, που δεν είναι πια η σκέψη μας αλλά ο φόβος των άλλων για τα ανθρώπινα πάθη που θα γίνουν εφιάλτες της υποφερτής ανυπόφορης ζωής τους.

Σεβασμός, μια παρεξηγημένη αξία

Σέβομαι σημαίνει ότι θεωρώ πως αξίζει να εκτιμώ κάποιον. Η ανάγκη να σέβεσαι τους άλλους γύρω σου είναι θεμελιακή για τον άνθρωπο, γιατί αν δεν σέβεσαι τον εαυτό σου, αυτόματα τον θεωρείς ανάξιο εκτίμησης ή ανυπόληπτο, και στην ουσία ζητάς ευτελή μεταχείριση από τους άλλους.

Σέβομαι σημαίνει συμπεριφέρομαι με τρόπο που φανερώνει αναγνώριση της αξίας του άλλου. Ο σεβασμός, αποτελεί ένα σπουδαίο κανόνα του κώδικα κοινωνικής συμπεριφοράς.

Μια κοινωνία μπορεί να παρουσιάζει πλεόνασμα σεβασμού και έλλειμμα ανεκτικότητας ή το αντίστροφο. Καμιά χώρα όμως δεν μπορεί να πάει μακριά εάν έχει έλλειμμα και στις δύο αυτές αξίες. Κι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Παραδοσιακά συντηρητική, η ελληνική κοινωνία ήταν ανέκαθεν ελλειμματική σε ανεκτικότητα. Ο άλλος, ως διαφορετικός, είτε ενέπνεε φόβο είτε περιφρόνηση και διακωμώδηση (οι ομοφυλόφιλοι και οι διάφορες πολιτισμικές, θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες το έζησαν έντονα στο πετσί τους αυτό). Από την άλλη όμως, η αξία του σεβασμού ήταν ιδιαίτερα ψηλά μέσα στη μέση ελληνική οικογένεια: να μάθεις να σέβεσαι τους άλλους ήταν κάτι με το οποίο γαλουχήθηκαν γενιές ολόκληρες παιδιών ακόμη (ή συνήθως) και με τη μέθοδο της ράβδου.

Με άλλα λόγια ο σεβασμός ξεκινά από μας για να γίνει σεβασμός προς τον άλλον, όποιος και να είναι, απ' όπου και αν προέρχεται, όποια γλώσσα και αν μιλά, σε όποια θρησκεία και αν πιστεύει.

Όπως λένε και οι ψυχολόγοι, ο σεβασμός, είναι ένα συναίσθημα έμφυτο στον άνθρωπο. Συγγενεύει με την αγάπη γιατί συνήθως, σεβόμαστε και αγαπούμε κάποιον. Ταυτόχρονα όμως, ο σεβασμός περικλείει και κάποιον φόβο. Τα δύο αυτά συναισθήματα, αν και φαίνονται διαφορετικά, συμπορεύονται τέλεια και παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού.

Ο ψυχολόγος Πιέρ Μποβέ γράφει: «Ο σεβασμός είναι ένας πετυχημένος συνδυασμός γλυκύτητας και αυστηρότητας, φόβου και αγάπης».

Κατά το Freud, «ο φόβος και η αγάπη είναι δύο όψεις του ιδίου συναισθήματος, πού διαφοροποιείται όμως πολύ νωρίς».

Σέβεται και τιμά κανείς αυτόν πού αγαπά. Δεν κάνω κάτι για να μη στενοχωρήσω τους “σημαντικούς άλλους», τούς γονείς μου. Συχνά όμως, αυτή η αγάπη μας ωθεί για δράση, για δημιουργία. Διαβάζω για να πετύχω στις εξετάσεις και να δώσω χαρά στον πατέρα μου. Μέσα από όλο αυτό το παιδί αναζητά την αγάπη και την αποδοχή που θα το λυτρώσει. Και καθώς φουντώνει η αγάπη του, αναπτύσσεται και ο σεβασμός του προς το αγαπημένο πρόσωπο.

Γράφει ή Γαλλίδα ψυχαναλύτρια Μαντλέν Ραμπέρ. «Το παιδί πού αγαπιέται, βρίσκει τη δύναμη να αγαπήσει, να σεβαστεί και να προχωρήσει στη ζωή».

Μην αποθηκεύετε σιωπές, φωνάξτε που και που

Ακόμα και οι πιο ήσυχοι άνθρωποι στον κόσμο δεν μπορούν να κουβαλήσουν όλα τα συναισθήματα μέσα τους αφού όλοι χρειαζόμαστε να απελευθερώσουμε τα αρνητικά συναισθήματα ανά καιρούς και να εκφράσουμε με λέξεις αυτά που καταπνιγούμε μέσα μας.

Στην πραγματικότητα, θα υπάρξουν στιγμές που ίσως θα ξέρετε πως οι λέξεις σας πνίγουν, σας πληγώνουν εσωτερικά και απλώς δεν ξέρετε πως να εκφράσετε αυτό που νιώθετε. Είναι σαν να πνίγεστε και η καρδιά σας δεν σας αφήνει να αναπνεύσετε.

Μπορεί ακόμα να σκεφτείτε πως δεν υπάρχουν λέξεις αρκετά ακριβείς να μεταφέρουν την αληθινή εικόνα από το τι πραγματικά σας συμβαίνει. Είναι εντελώς φυσιολογικό, απλώς πρέπει να προσπαθήσουμε και να μάθουμε πως να αναπνέουμε βαθιά. Όλοι έχουμε περάσει μια παρόμοια κατάσταση αλλά μπορώ να σας πω πως δε θα είναι έτσι για πάντα: είτε το πιστεύετε είτε όχι η φούσκα του πόνου σας θα σπάσει και θα βρείτε τον τρόπο να τον ανακουφίσετε και να νιώσετε καλύτερα.

Το να μην εκφράζετε τα συναισθήματα σας μπορεί να σας κάνει άρρωστους

Υπάρχουν πολλά συναισθήματα που μπορούμε να νιώσουμε και ανεξάρτητα από το αν είναι αρνητικά ή θετικά πρέπει να εξωτερικεύονται ώστε να μπορούμε να τα διοχετεύσουμε σωστά. Αλλιώς παραμένουν μέσα σας, δημιουργούν μια ενόχληση και κλέβουν κάποια από την ενέργεια σας.

«Μην αποθηκεύετε σιωπές, φωνάξτε που και που»  –Geo pi

Το σώμα και το μυαλό χρειάζεται να εκφράσουν τις πληροφορίες που συλλέγουν από τις εμπειρίες που έχουμε και αν δεν το κάνουμε τότε αρρωσταίνουν: Για παράδειγμα η αλεξιθυμία είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται όταν πιέζουμε τα όρια αυτής της αδυναμίας του εκδηλώνουμε τα συναισθήματα μας. Αν νιώθετε πως καταπιέζεστε και δεν ξέρετε πως να συνεχίσετε είναι ίσως καιρός να αφήσετε τις λέξεις να μιλήσουν για εσάς ή ακόμα να αναζητήσετε βοήθεια- χωρίς να θέλουμε να σας πούμε τι να κάνετε και τι να μην κάνετε αλλά το να αναζητήσετε αυτού του είδους αίσθηση κατανόησης είναι αυτό που χρειάζεστε.

Κυνηγήστε τις λέξεις που θέλουν να απομακρυνθούν

Είναι περίεργο πως όταν παροτρύνεστε να πείτε κάτι δεν μπορείτε επειδή τα λόγια φαίνεται πως απομακρύνονται και δεν σας αφήνουν! Ωστόσο αν αναζητείτε δύναμη κυνηγήστε τα και στο τέλος θα τα κρατήσετε.

«Κάθε αναστεναγμός είναι σαν μια γουλιά ζωής με την οποία ξετυλίγεται ο εαυτός σας» –Juan Rulfo

Είναι πιθανό πως όταν θα είστε έτοιμοι να μιλήσετε, θα τραυλίσετε, οι προτάσεις θα διακόπτονται και το στόμα σας θα είναι στεγνό. Ή ίσως αντί να μιλήσετε, προσπαθήστε να γράψετε τις σκέψεις σας αν και μπορεί να μην έχουν συνοχή αλλά θα εκπλαγείτε από αυτό που θα δείτε στο χαρτί.

Ωστόσο , οι λέξεις που σας πνίγουν πρέπει να βγουν έξω επειδή είναι ωφέλιμο για εσάς να τις ακούσετε και να τις αποδεχθείτε. Μέχρι να τις εκφράσετε, δε θα μπορείτε να τις αποδεχθείτε ούτε θα ξέρετε πως να τις εφαρμόσετε στην ζωή σας.

Κάποια εργαλεία για το πώς να απελευθερώσετε τα αρνητικά συναισθήματα

Το να απελευθερώσετε τα αρνητικά συναισθήματα είναι μια από τις πιο περίπλοκες διαδικασίες που έχουμε να αντιμετωπίσουμε ως άνθρωποι επειδή πρέπει να εκθέσουμε τον εαυτό μας σε όλα αυτά που μας ταλαιπωρούν ώστε να δούμε προσεκτικά τι είναι αυτό που μας βασανίζει.

Ωστόσο υπάρχουν κάποιες τεχνικές που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την απελευθέρωση των συναισθημάτων και να σας βοηθήσουν να βρείτε την εσωτερική σας γαληνή:

● Να είστε ο σύμβουλος σας: αν νομίζετε πως είστε ικανοί στην αντικειμενικότητα, πρέπει να αναλύσετε τον εαυτό σας, το να ξεχωρίσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονέκτημα αυτών που σας συμβαίνουν είναι μια καλή άσκηση ηρεμίας.
● Κλάψτε: πάντα λέω πως το κλάμα είναι ωφέλιμο αλλά θεωρώ πως είναι αναγκαίο να καταλάβουμε πως είναι χρήσιμο μόνο όταν γνωρίζουμε ότι μας ηρεμεί. Δώστε την ευκαιρία στον εαυτό σας να κλάψει μέχρι να μην μπορεί άλλο και μετά προσπαθήστε να βγάλετε συμπεράσματα.
● Αποκτήστε γαλήνη και ηρεμία: Ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσετε τα προβλήματα είναι μια ατμόσφαιρα γαλήνης και ηρεμίας. Αν είχατε μια κακή στιγμή, κάντε κάτι που σας χαλαρώνει, όπως το να ακούσετε μουσική και μετά ψάξτε τα λόγια που θέλετε να πείτε.
● Να περιβάλλεστε από ανθρώπους που σας αγαπάνε: Είναι προφανές ότι είναι πολύ σημαντικό να βρείτε κάποιον κοντινό σας που να χαίρεται με τις επιτυχίες σας και να δείχνει κατανόηση στις αποτυχίες, στους φόβους ή στους δισταγμούς σας. Είναι σίγουρο πως υπάρχει κάποιος στο πλευρό σας ο οποίος είναι πρόθυμος να μην σας κρίνει, με τον οποίο νιώθετε ελεύθεροι να μιλήσετε και να ακουστείτε.

«Νομίζω ότι είσαι από αυτούς τους ανθρώπους που ξέρει πως να ακούει με τα αυτιά, με τα μάτια και με την καρδιά την ίδια στιγμή.» -Kate Morton

Μα δεν υπάρχουν τίγρεις εδώ

Συνηθίζουμε να λέμε ότι το κλειδί για όλα είναι το “κάνω” ώστε να “έχω” και , στη συνέχεια, για να “είμαι”. “Κάνουμε” για να “έχουμε” πράγματα που μας επιτρέπουν με τη σειρά τους να “είμαστε” αναγνωρίσιμοι, τιμημένοι και ευτυχισμένοι. Θεωρώ πως το σχήμα αυτό είναι νοσηρό και ίσως το ανατρέψουμε. Όταν κάποιος, κατ’ αρχάς επιδιώκει να “είναι”, το “κάνω” συμμορφώνεται με αυτό το “είναι” και έτσι οδηγείται στο “έχει”. Μόνο όταν κάποιος είναι ισορροπημένος, γνήσιος, ακέραιος και συμπονετικός, οι πράξεις του θα είναι τόσο ποιοτικά διαφορετικές, ώστε θα δημιουργηθούν νέες πραγματικότητες. Το επίπεδο συναίσθησής μας είναι εκείνο που καθορίζει το επίπεδο του είναι μας.
Η κοινή συνείδηση βρίσκεται στο επίπεδο του λογικού, γι’ αυτό κάνουμε ό,τι είναι λογικό να γίνει και έχουμε ό,τι είναι λογικό ν’ αποκτήσουμε. Όταν ανεβαίνουμε στο άλλο επίπεδο συνείδησης, κάνουμε ό,τι κάνουμε, όχι επειδή έχουμε κάποιο λόγο, αλλά επειδή αυτό επιλέγουμε και έτσι αποκτούμε κάτι που από τη μια πλευρά είναι ασυνήθιστο και από την άλλη απρόσμενο.

Όταν προσπαθούμε να λειτουργούμε με βάση όχι τα συναισθήματά μας αλλά τις επιλογές μας, μόνο τότε λειτουργούμε πραγματικά ελεύθερα.

Πολλές φορές θεωρούμε άνετη την απλή παραίτηση, γι’ αυτό και τα τείχη του νου μας είναι πιο συμπαγή από τα πέτρινα, αφού έχουν την ικανότητα να μας εμποδίζουν να σκεφτούμε έστω και την δυνατότητα ύπαρξης μιας άλλης πραγματικότητας, διαφορετικής από εκείνη που ξέρουμε.
Όταν στη ζωή μας συμβαίνει κάτι που δεν μας αρέσει, όπως η απουσία αναγνώρισης ή ευγνωμοσύνης ή όταν συναντούμε κάποιον που αρνείται να συνεργαστεί μαζί μας, απορρίπτουμε αμέσως ετούτο το πρόσωπο ή την κατάσταση. Πρόκειται για κάτι λογικό και φυσιολογικό, κι εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα: επιλέγουμε με την καρδιά και δικαιολογούμε με την λογική, κι αυτό που θα αποφασίσουμε τελικά να νιώσουμε θα αποκλειστεί αμέσως από ένα απόλυτα λογικό επιχείρημα.

Ο κόσμος που μας φαίνεται λογικός δεν είναι εκείνος της λογικής, αλλά ο κόσμος των αυτοματισμών. οπότε, είναι λογικό να ταραζόμαστε και να θυμώνουμε όταν υπάρχουν γύρω μας ερεθίσματα που μας προκαλούν δυσφορία. Ο κόσμος της λογικής μας φαίνεται τόσο ακαταμάχητα σωστός, ώστε γαντζωνόμαστε πάνω του σαν να μην υπάρχει καμία άλλη επιλογή. Γι’ αυτό όταν παρατηρούμε τον εαυτό μας, βρίσκουμε αιτίες, αποδείξεις και δικαιολογίες που ενισχύουν την ιδέα ότι εμείς έχουμε δίκιο και οι άλλοι άδικο.

Στον κόσμο των Σούφι υπάρχει ο Νασρεντίν Χότζας, ένας άνθρωπος σοφός και συνάμα εκκεντρικός.

Κάποτε, ο Νασρεντίν σκόρπιζε ψίχουλα γύρω του, όταν ένας γείτονας τον πλησίασε και τον ρώτησε:

“Τι κάνεις εκεί Νασρεντίν;”
“Προσπαθώ να κρατήσω τις τίγρεις μακριά”, αποκρίθηκε ο Νασρεντίν.
“Μα δεν υπάρχουν τίγρεις εδώ”, είπε σαστισμένος ο γείτονας.
“Το οποίο αποδεικνύει πόσο αποτελεσματική είναι η μέθοδος μου, δεν νομίζεις;”, αντιγύρισε ο Νασρεντίν.

Ορατίου Οι Ωδές

AEQUAM MEMENTO

Να θυμάσαι να διατηρείς ατάραχο το πνεύμα σου
στις δυσχερείς περιστάσεις, παρόμοια και στις ευχάριστες
στιγμές να το προστατεύεις από την υπερβολική
χαρά, μελλοθάνατε Δήλλιε,

είτε ζήσεις όλον τον καιρό περίλυπος,
είτε κατά τις εορταστικές ημέρες ξαπλωμένος
σε απόμακρη χλόη ευφραίνεσαι
με το παλαιότερο κρασί.

Για ποιο λόγο το θεόρατο πεύκο και η λεύκα αγαπούν
να σχηματίζουν με τα κλαδιά τους μια φιλόξενη σκιά;
Γιατί το τρεχούμενο νερό σπεύδει
επίπονα σε λοξό ρυάκι;

Δώσε εντολή να φέρουν εδώ το κρασί, τα αρώματα
και τα πάρα πολύ βραχύβια άνθη του τερπνού
τριαντάφυλλου, όσο το επιτρέπουν τα πράγματα,
η ηλικία και τα μαύρα νήματα των τριών αδερφών*.

Θα αποχωρήσεις από τα άλση που αγόρασες, την κατοικία
και την έπαυλή σου, που λούζει ο ξανθός Τίβερης,
θα αποχωρήσεις και ιδιοκτήτης, του σε ύψος
συσσωρευμένου πλούτου θα γίνει ο κληρονόμος σου.

Δεν υπάρχει καμιά διαφορά είτε ζεις κάτω από
τον ουρανό πλούσιος και καταγόμενος από τον αρχαίο
Ίναχο είτε πτωχός ευτελέστατης καταγωγής.
Είσαι θύμα του ανηλεούς Άδη.
--------------------------
*Εννοεί τις τρεις Μοίρες (Parcae), Κλωθώ, Λάχεσι και Άτροπο.

Ορατίου, Οι Ωδές Β΄-3

Αρχαίο νέφος αερίου δείχνει ότι τα πρώτα άστρα πρέπει να έχουν διαμορφωθεί πολύ γρήγορα

Αστρονόμοι υπό την ηγεσία του Eduardo Bañados του Ινστιτούτου Max Planck για την Αστρονομία, έχουν ανακαλύψει νέφος αερίου που περιέχει πληροφορίες σχετικά με μια πρώιμη φάση γαλαξία και τον σχηματισμό των άστρων, περίπου 850 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Το νέφος βρέθηκε κατά ευτυχή συγκυρία στη διάρκεια παρατηρήσεων απομακρυσμένου κβάζαρ και έχει τις ιδιότητες που οι αστρονόμοι αναμένουν από τους προδρόμους των σημερινών νάνων-γαλαξιών. Όσον αφορά τις σχετικές ποσότητες, η χημεία του νέφους είναι απροσδόκητα σύγχρονη, πράγμα που δείχνει ότι τα πρώτα άστρα στο σύμπαν πρέπει να έχουν διαμορφωθεί πολύ γρήγορα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στην Astrophysical Journal.

Όταν οι αστρονόμοι παρατηρούν μακρινά αντικείμενα, αναγκαστικά κοιτούν πίσω στο χρόνο. Το νέφος αερίου που ανακαλύφθηκε από τον Bañados και άλλους είναι τόσο μακρινό που το φως του κάνει κοντά στα 13 δισεκατομμύρια χρόνια για να φθάσει σε μας ή αντίστροφα, το φως που φθάνει σε μας τώρα μας λέει πως φαινόταν το νέφος αερίου πριν από περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια, όχι περισσότερα από περίπου 850 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Για τους αστρονόμους, αυτή είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εποχή. Μέσα στις πρώτες αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, διαμορφώθηκαν τα πρώτα άστρα και οι πρώτοι γαλαξίες, όμως οι λεπτομέρειες αυτής της πολύπλοκης εξέλιξης είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό άγνωστες.

Αυτό το πολύ απομακρυσμένο νέφος αερίου ήταν μια ευχάριστη τυχαία ανακάλυψη. Ο Bañados, τότε στο Ίδρυμα Carnegie για την Επιστήμη, και οι συνάδελφοί του, παρακολουθούσαν διάφορα κβάζαρ από μια επισκόπηση 15 από τα πιο απομακρυσμένα γνωστά κβάζαρ, που ετοιμάστηκε από την Chiara Mazzucchelli στο πλαίσιο της έρευνας για τη διδακτορική της διατριβή στο Ινστιτούτο Max Planck για την Αστρονομία. Αρχικά, οι ερευνητές απλά παρατήρησαν ότι το κβάζαρ P183+05 είχε ένα μάλλον ασυνήθιστο φάσμα. Όμως όταν ο Bañados ανέλυσε ένα πιο λεπτομερές φάσμα, που πήρε με τα Τηλεσκόπια Μαγγελάνος, στο Παρατηρητήριο Las Campanas στη Χιλή, αναγνώρισε ότι υπήρχε κάτι άλλο που γινόταν: Τα περίεργα χαρακτηριστικά του φάσματος ήταν τα ίχνη ενός νέφους αερίου που ήταν πολύ κοντά στο απομακρυσμένο κβάζαρ – ένα από τα πιο απομακρυσμένα νέφη αερίου που οι αστρονόμοι μπόρεσαν να αναγνωρίσουν.

Φωτισμός από ένα απόμακρο κβάζαρ

Τα κβάζαρ είναι εξαιρετικά φωτεινοί ενεργοί πυρήνες απομακρυσμένων γαλαξιών. Η κινητήριος δύναμη πίσω από τη φωτεινότητά τους είναι η υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία. Η ύλη που στροβιλίζεται γύρω από τη μαύρη τρύπα (πριν πέσει μέσα της) υπερθερμαίνεται σε θερμοκρασίες που φτάνουν τους εκατοντάδες χιλιάδες βαθμούς, αποδίδοντας τεράστια ποσά ακτινοβολίας. Αυτό επιτρέπει να χρησιμοποιούνται τα κβάζαρ ως πηγές υποβάθρου για να ανιχνευτούν υδρογόνο και άλλα χημικά στοιχεία σε απορρόφηση: Εάν ένα νέφος αερίου είναι άμεσα μεταξύ του παρατηρητή και ενός απομακρυσμένου κβάζαρ, ορισμένο από το φως του κβάζαρ θα απορροφηθεί.

Οι αστρονόμοι μπορούν να ανιχνεύσουν αυτή την απορρόφηση μελετώντας το φάσμα του κβάζαρ, που είναι, η – σαν το ουράνιο τόξο – ανάλυση του φωτός του κβάζαρ σε περιοχές με διάφορα μήκη κύματος. Το μοτίβο απορρόφησης περιέχει πληροφορίες σχετικές με τη χημική σύσταση του νέφους αερίου, τη θερμοκρασία, την πυκνότητα και ακόμη στοιχεία σχετικά με την απόσταση του νέφους από εμάς (και από το κβάζαρ). Πίσω από αυτό είναι το γεγονός ότι κάθε χημικό στοιχείο έχει ένα «δακτυλικό αποτύπωμα» φασματικών γραμμών – στενές περιοχές μηκών κύματος στις οποίες τα άτομα αυτού του στοιχείου μπορούν να εκπέμπουν ή να απορροφούν φως ιδιαίτερα καλά. Η παρουσία ενός χαρακτηριστικού δακτυλικού αποτυπώματος αποκαλύπτει την παρουσία και την ποσότητα ενός ιδιαίτερου χημικού στοιχείου.

Όχι ακριβώς το νέφος που αναζητούσαν

 

Από το φάσμα του νέφους αερίου, οι ερευνητές θα μπορούσαν αμέσως να πουν για την απόσταση του νέφους και με αυτό να κοιτάζουν πίσω στα πρώτα εκατομμύρια χρόνια της κοσμικής ιστορίας. Επίσης βρίσκουν ίχνη διάφορων χημικών στοιχείων συμπεριλαμβανομένων των υδρογόνου, οξυγόνου, σιδήρου και μαγνησίου. Ωστόσο, το ποσό αυτών των στοιχείων ήταν πάρα πολύ μικρό, περίπου 1/800 φορές του ποσού στην ατμόσφαιρα του Ήλιου μας. Οι αστρονόμοι συνοπτικά αποκαλούν όλα τα στοιχεία που είναι βαρύτερα από το ήλιο «μέταλλα» και αυτή η μέτρηση κάνει το νέφος αερίου ένα από τα πιο φτωχά σε μέταλλα (και απόμακρα) γνωστά συστήματα στο σύμπαν. Ο Michael Rauch από το Ίδρυμα Επιστήμης Carnegie, που είναι ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, λέει: «Αφού πειστήκαμε ότι κοιτάζαμε σε ένα τέτοιο άθικτο αέριο μόνο 850 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε αν αυτό το σύστημα θα μπορούσε ακόμη να διατηρεί χημικές υπογραφές που παράγονται από τις πολύ πρώτες γενιές άστρων».

Η εύρεση αυτής της πρώτης γενιάς, αποκαλούμενης «πληθυσμός ΙΙΙ», άστρων είναι ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους στην αναδόμηση της ιστορίας του σύμπαντος. Στο ύστερο σύμπαν, τα χημικά στοιχεία τα βαρύτερα από το υδρογόνο παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στο να κάνουν τα νέφη αερίου να καταρρέουν για να διαμορφώσουν άστρα. Όμως αυτά τα χημικά στοιχεία, κυρίως ο άνθρακας, τα ίδια παράγονται στα άστρα και σκορπίζονται στο διάστημα στις υπερκαινοφανείς εκρήξεις. Για τα πρώτα άστρα, αυτοί οι χημικοί παράγοντες οργάνωσης απλά δεν θα υπήρχαν εκεί, καθώς στην αμέσως μετά της Μεγάλης Έκρηξης φάση, υπήρχαν μόνο άτομα υδρογόνου και ηλίου. Αυτό είναι που κάνει τα πρώτα άστρα θεμελιωδώς διαφορετικά από όλα τα μετέπειτα άστρα.

Η ανάλυση έδειξε ότι η χημική σύσταση του νέφους δεν ήταν χημικά αρχέγονη, αλλά αντίθετα οι σχετικές ποσότητες ήταν παραδόξως όμοιες με τις χημικές ποσότητες που παρατηρούνται στα σημερινά διαγαλαξιακά νέφη αερίου. Οι αναλογίες των ποσοτήτων των βαρύτερων στοιχείων ήταν πολύ κοντά στις αναλογίες του σύγχρονου σύμπαντος. Το γεγονός ότι αυτό το νέφος αερίου στο πολύ πρώιμο σύμπαν ήδη περιέχει μέταλλα με σύγχρονες σχετικές χημικές ποσότητες θέτει βασικά ερωτήματα για το σχηματισμό της πρώτης γενιάς άστρων.

Τόσο πολλά άστρα, τόσος λίγος χρόνος

Η μελέτη αυτή υποδηλώνει ότι η διαμόρφωση των πρώτων άστρων σε αυτό το σύστημα πρέπει να έχει αρχίσει πολύ νωρίτερα: οι χημικές αποδόσεις που αναμένονταν από τα πρώτα άστρα είχαν ήδη εξαλειφθεί από τις εκρήξεις μιας τουλάχιστον γενιάς άστρων. Ένας ιδιαίτερος χρονικός περιορισμός προέρχεται από τους υπερκαινοφανείς τύπου Ia, κοσμικές εκρήξεις που απαιτούνται για να παραχθούν μέταλλα με τις παρατηρούμενες σχετικές ποσότητες. Τέτοιες υπερκαινοφανείς τυπικά χρειάζονται 1 δισεκατομμύριο χρόνια για να συμβούν, που θέτουν έναν σοβαρό περιορισμό σε οποιοδήποτε σενάριο του πώς διαμορφώνονται τα πρώτα άστρα.

Τώρα που οι αστρονόμοι βρήκαν αυτό το πολύ πρώιμο νέφος, συστηματικά αναζητούν επιπρόσθετα παραδείγματα. Ο Eduardo Bañados λέει: «Είναι συναρπαστικό που μπορέσαμε να μετρήσουμε μεταλλικότητα και χημικές ποσότητες τόσο νωρίς στην ιστορία του σύμπαντος, όμως αν θέλουμε να αναγνωρίσουμε τις υπογραφές των πρώτων άστρων χρειάζεται να ερευνήσουμε ακόμη νωρίτερα στην κοσμική ιστορία. Είμαι αισιόδοξος ότι θα βρούμε ακόμη πιο απομακρυσμένα νέφη αερίου, που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πώς γεννήθηκαν τα πρώτα άστρα».

Πιο κοντά στον σύντροφό σας

Οποιεσδήποτε προκλήσεις κι αν αντιμετωπίζει ένα ζευγάρι, υπάρχει μια δεξιότητα που ο καθένας μπορεί να καλλιεργήσει για να βελτιώσει σημαντικά τη σχέση του. Η δεξιότητα αυτή είναι να γίνει καλός ακροατής.

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα άτομα που ακούν προσεκτικά τον/την σύντροφό τους αναπτύσσουν καλύτερες συμπεριφορές αντιμετώπισης και παρουσιάζουν υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης στο πλαίσιο της σχέσης τους. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς όταν κάποιος συντονίζεται ενεργά με έναν άλλον άνθρωπο, τότε ο δεύτερος νιώθει ότι λαμβάνει κατανόηση και ενδιαφέρον. Η κατανόηση είναι ένα από τα πιο βασικά στοιχεία του να είναι κανείς ερωτευμένος.

Και όμως, όλοι αποτυγχάνουν σε αυτό το απλό έργο, σε διαφορετικό βαθμό. Στην σύγχρονη εποχή της τεχνολογίας, ίσως οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να διασπούν την προσοχή τους περισσότερο από ποτέ. Πολλοί σπάνια είναι πλήρως παρόντες. Φαίνεται ότι ανεξάρτητα από το πώς εξελίσσεται μια συζήτηση, μια ειδοποίηση στο κινητό έχει κατά κάποιον τρόπο προτεραιότητα. Μια καλή ερώτηση που μπορεί να θέσει κανείς στον εαυτό του είναι πόσο συχνά λέει περίμενε μισό λεπτό, χτυπάει το τηλέφωνο ή συγγνώμη, αλλά έπρεπε να απαντήσω σε ένα μήνυμα.

Η επόμενη ερώτηση που πρέπει να θέσει είναι πόσο καλά ακούει τον συνομιλητή του όταν δεν υπάρχουν περισπασμοί. Πολλοί πιστεύουν ότι ακούν τον σύντροφό τους όταν μιλούν μαζί του, αλλά συχνά απλώς περιμένουν την ευκαιρία να μιλήσουν ή να απαντήσουν. Κατά μία έννοια, αλληλεπιδρoύν με τις δικές τους σκέψεις και απαντήσεις, αλλά δεν συσχετίζονται πραγματικά με τον συνομιλητή τους και με αυτό που προσπαθεί να επικοινωνήσει.

Τα καλά νέα είναι ότι να είναι κανείς καλός ακροατής αποτελεί μια δεξιότητα που μπορεί να καλλιεργήσει και να βελτιώσει και είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να νιώσει πιο κοντά και πιο συνδεδεμένος με τον σύντροφό του. Παρακάτω παρουσιάζονται πέντε τρόποι για να γίνει κανείς καλύτερος ακροατής.

1. Ερωτήσεις

Ένα από τα πράγματα που οι άνθρωποι κάνουν πολύ στην αρχή μιας σχέσης, αλλά αυτό τείνει να ελαττώνεται καθώς γνωρίζουν τον άλλο καλύτερα, είναι οι ερωτήσεις. Ωστόσο, ένα άτομο πάντα εξελίσσεται, αλλάζει, και πολλές διεργασίες συμβαίνουν μέσα στο μυαλό του.

Όταν σταματήσει κανείς να δείχνει ενδιαφέρον, χάνει μια ζωντανή πλευρά της σχέσης του, η οποία τον έφερε πιο κοντά στον σύντροφό του και μπορεί να αποδυναμώσει την σύνδεση ανάμεσά τους. Σύμφωνα με τα αναμενόμενα πορίσματα μιας πρόσφατης έρευνας, η πραγματοποίηση ερωτήσεων κάνει τους ανθρώπους πιο αρεστούς στους συνομιλητές τους.

Επομένως, οι ερωτήσεις που κάνει κάποιος στον σύντροφό του σχετικά με εκείνον είναι ένας εύκολος τρόπος να συνδεθεί τόσο με το άλλο άτομο όσο και με το δικό του συναίσθημα απέναντι σε αυτό.

Μια διάσημη πλέον έρευνα του Άρθουρ Άρον υπέδειξε πως ένα σύνολο 36 ερωτήσεων μπορεί να επιταχύνει την δημιουργία σύνδεσης και συναισθημάτων αγάπης μεταξύ δύο αγνώστων. Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρύτερα ως εργαλείο για να έρθει ένα ζευγάρι πιο κοντά, καθώς και για να ενισχυθούν οι φιλικές σχέσεις.

Σε κάθε σχέση, μπορεί κανείς να καλλιεργήσει την ικανότητά του να κάνει ερωτήσεις που βοηθούν τον συνομιλητή του να ανοιχτεί ή του δίνουν την ευκαιρία να πει την ιστορία του και αυτό ενισχύει τη σχέση.

2. Παύση

Όταν ζητά κανείς από τον σύντροφό του να μιλήσει για τον εαυτό του, πρέπει επίσης να αφιερώσει χρόνο για να ακούσει την απάντηση. Μια ευγενική ερώτηση του τύπου πώς ήταν η μέρα σου; που θα διατυπωθεί τη στιγμή που βάζει κανείς τα ρούχα στο πλυντήριο ή τσεκάρει το Instagram του, δεν πρόκειται να έχει θετικά αποτελέσματα. Αντίθετα, θα πρέπει το άτομο να βρει χρόνο κατά τον οποίο μπορεί να αποφύγει τους περισπασμούς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ίσως να βάλει το τηλέφωνο στο αθόρυβο ή να αφήσει κάτω το πιάτο που πλένει.

Πρέπει να είναι βέβαιο ότι θα διατηρεί οπτική επαφή και ότι θα έχει την κατάλληλη στάση σώματος, η οποία θα δηλώνει ότι κάνει ένα διάλειμμα για να συνδεθεί με τον σύντροφό του. Έτσι, το μήνυμα που επικοινωνείται είναι ότι το άτομο ενδιαφέρεται για αυτό που θέλει να πει ο σύντροφός του και ότι αποτελεί προτεραιότητα.

3. Συντονισμός

Ο σωματικός συντονισμός που επιτυγχάνεται όταν το άτομο κάθεται, στρέφει το βλέμμα του προς τον συνομιλητή του και διατηρεί οπτική επαφή είναι σημαντικός για να αισθανθεί ο συνομιλητής ασφαλής να ανοιχτεί.

Καθώς ανοίγεται, είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί, στη γλώσσα του σώματός του και στην ένταση της ομιλίας του. Είναι απίστευτα εύκολο να χαθεί κανείς στις δικές του σκέψεις και είναι φυσικό να σκέφτεται και να κάνει παρατηρήσεις καθώς μιλάει ο συνομιλητής του.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην διακόπτει και να επιτρέπει πραγματικά στον συνομιλητή να ολοκληρώσει αυτό που θέλει να πει. Υπάρχει χρόνος να μοιραστεί το άτομο αυτό που έχει να πει, αλλά θα πρέπει πραγματικά να επιδιώκει να δώσει προσοχή και να ακούσει τον συνομιλητή του με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελε και το ίδιο να ακουστεί.

4. Σκέψη

Κατά την επικοινωνία είναι σημαντικό να σκέφτεται κανείς τα λόγια του συνομιλητή του. Είναι θεμιτό να κάνει περαιτέρω ερωτήσεις σχετικά με ορισμένα πράγματα που ειπώθηκαν και να ζητήσει διευκρινήσεις όταν δεν καταλαβαίνει.

Αυτό όμως δεν θα πρέπει να είναι μια επικριτική διαδικασία και το άτομο δεν θα πρέπει να προσπαθεί να αλλάξει την οπτική του συνομιλητή του. Πρέπει να κάνει το καλύτερο δυνατό για να δείξει ότι στόχος του είναι να κατανοήσει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την εμπειρία του συνομιλητή του ανεξάρτητα από τις προσωπικές του σκέψεις, εμπειρίες και συναισθήματα.

5. Κατανόηση

Όταν ακούει κανείς τον σύντροφό του, είναι πολύ εύκολο να σκεφτεί αντεπιχειρήματα, να προσπαθεί να λύσει τα προβλήματά του ή να του εξηγήσει γιατί κάνει λάθος.

Πιθανόν το άτομο να έχει ορισμένα καλά επιχειρήματα. Ωστόσο, θα πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει τον τρόπο που αισθάνεται ή βιώνει κάτι ο συνομιλητής του με τη δική του οπτική. Η ικανότητα να θυμάται κανείς ότι η εμπειρία του συντρόφου του είναι μοναδική και πολύ διαφορετική από τη δική του αποτελεί χάρισμα.

Επειδή το άτομο φιλτράρει την εμπειρία του συντρόφου του μέσω της δικής του εμπειρίας, ίσως να μην μπορεί να την κατανοήσει πλήρως. Όσο περισσότερο προσπαθεί κανείς να κατανοήσει την άποψή του συνομιλητή του, τόσο περισσότερο μπορεί να τον καταλάβει και να τον συμπονέσει για ό, τι περνά ανεξάρτητα από αυτόν.

Παρόλο που αυτή η διαδικασία ίσως ακούγεται μονόπλευρη, είναι πραγματικά μια πρακτική που ανταμείβει και τα δύο μέρη. Αρχικά, μερικοί άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να ακολουθήσουν αυτές τις συμβουλές επειδή είναι παγιδευμένοι στο να κατηγορούν ο ένας τον άλλον.

Δυσκολεύονται να μην επικεντρωθούν μόνο επιφανειακά σε αυτό που κάνει, αυτό που έχει κάνει ή που θα κάνει στο μέλλον ο σύντροφός τους. Όταν τους προτείνεται να ακούσουν, μπορεί να ανταπαντήσουν μα αυτός/αυτή κάνει αυτό, μα ποτέ δεν με ακούει!, μα θα το χρησιμοποιήσει ως ευκαιρία για να μου πει ότι όλα όσα κάνω είναι λάθος.

Στην πραγματικότητα, το να ακούει κανείς, σχεδόν πάντα μαλακώνει το άλλο άτομο. Το κάνει να νιώθει οικειότητα και ασφάλεια, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να επιτεθεί ή να αμυνθεί. Αυτός ο τρόπος ενθαρρύνει την ανοιχτή στάση και την αμοιβαία ανταπόκριση.

Το να ακούει κανείς τον συνομιλητή του είναι μια διαδικασία προσπάθειας να τον γνωρίσει καλά. Οι περισσότεροι ισχυρίζονται ότι στόχος τους είναι να έρθουν κοντά με τον σύντροφό τους και να απολαμβάνουν την παρέα του, αλλά θεωρούν ότι είναι δύσκολο να βρουν την υπομονή και την ευαισθησία μέσα στον εαυτό τους για να συντονιστούν πραγματικά, επειδή οι ίδιοι ψάχνουν τρόπους για να απομακρυνθούν και να αναζητήσουν κάποιον περισπασμό.

Το να ακούει κανείς τον σύντροφό του ίσως νομίζει ότι σημαίνει παραμερίζει τις δικές του σκέψεις και συναισθήματα, αλλά αυτό που πιθανότατα θα ανακαλύψει είναι ότι αφιερώνοντας χρόνο για να ακούσει ένα άλλο άτομο, συνδέεται πιο βαθιά και με τον ίδιο του εαυτό.

Όταν ρωτάει κανείς με σκοπό να μάθει και συμπονέσει ένα άλλο άτομο, ανοίγει μια πόρτα για να κάνει το ίδιο και για τον εαυτό του. Συσχετίζεται με το άλλο άτομο αντί να υπερασπίζεται τις δικές του απόψεις. Εμβαθύνει αντί απλά να υποθέτει.

Όταν κάθεται και ακούει κανείς τον σύντροφό του, δημιουργεί ένα μονοπάτι όπου οι σκέψεις και τα συναισθήματα μπορούν να ρέουν πιο εύκολα ανάμεσά τους, και υπάρχει συχνά μια βαθύτερη και πιο γνήσια έκφραση αγάπης και τρυφερότητας.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1154a-1154b)

[XIV] Περὶ δὲ δὴ τῶν σωματικῶν ἡδονῶν ἐπισκεπτέον τοῖς λέγουσιν ὅτι ἔνιαί γε ἡδοναὶ αἱρεταὶ σφόδρα, οἷον αἱ καλαί, ἀλλ᾽ οὐχ αἱ σωματικαὶ καὶ περὶ ἃς ὁ ἀκόλαστος. διὰ τί οὖν αἱ ἐναντίαι λῦπαι μοχθηραί; κακῷ γὰρ ἀγαθὸν ἐναντίον. ἢ οὕτως ἀγαθαὶ αἱ ἀναγκαῖαι, ὅτι καὶ τὸ μὴ κακὸν ἀγαθόν ἐστιν; ἢ μέχρι του ἀγαθαί; τῶν μὲν γὰρ ἕξεων καὶ κινήσεων ὅσων μὴ ἔστι τοῦ βελτίονος ὑπερβολή, οὐδὲ τῆς ἡδονῆς· ὅσων δ᾽ ἔστι, καὶ τῆς ἡδονῆς. ἔστιν δὲ τῶν σωματικῶν ἀγαθῶν ὑπερβολή, καὶ ὁ φαῦλος τῷ διώκειν τὴν ὑπερβολήν ἐστιν, ἀλλ᾽ οὐ τὰς ἀναγκαίας· πάντες γὰρ χαίρουσί πως καὶ ὄψοις καὶ οἴνοις καὶ ἀφροδισίοις, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς δεῖ. ἐναντίως δ᾽ ἐπὶ τῆς λύπης· οὐ γὰρ τὴν ὑπερβολὴν φεύγει, ἀλλ᾽ ὅλως· οὐ γάρ ἐστι τῇ ὑπερβολῇ λύπη ἐναντία ἀλλ᾽ ἢ τῷ διώκοντι τὴν ὑπερβολήν.

Ἐπεὶ δ᾽ οὐ μόνον δεῖ τἀληθὲς εἰπεῖν ἀλλὰ καὶ τὸ αἴτιον τοῦ ψεύδους· τοῦτο γὰρ συμβάλλεται πρὸς τὴν πίστιν· ὅταν γὰρ εὔλογον φανῇ τὸ διὰ τί φαίνεται ἀληθὲς οὐκ ὂν ἀληθές, πιστεύειν ποιεῖ τῷ ἀληθεῖ μᾶλλον· ὥστε λεκτέον διὰ τί φαίνονται αἱ σωματικαὶ ἡδοναὶ αἱρετώτεραι. πρῶτον μὲν οὖν δὴ ὅτι ἐκκρούει τὴν λύπην· καὶ διὰ τὰς ὑπερβολὰς τῆς λύπης, ὡς οὔσης ἰατρείας, τὴν ἡδονὴν διώκουσι τὴν ὑπερβάλλουσαν καὶ ὅλως τὴν σωματικήν. σφοδραὶ δὲ γίνονται αἱ ἰατρεῖαι, διὸ καὶ διώκονται, διὰ τὸ παρὰ τὸ ἐναντίον φαίνεσθαι. καὶ οὐ σπουδαῖον δὴ δοκεῖ ἡ ἡδονὴ διὰ δύο ταῦτα, ὥσπερ εἴρηται, ὅτι αἳ μὲν φαύλης φύσεώς εἰσι πράξεις (ἢ ἐκ γενετῆς, ὥσπερ θηρίου, ἢ δι᾽ ἔθος, οἷον αἱ τῶν φαύλων ἀνθρώπων), αἳ δ᾽ ἰατρεῖαι [ὅτι] ἐνδεοῦς, καὶ ἔχειν βέλτιον ἢ

[1154b] γίνεσθαι· αἳ δὲ συμβαίνουσι τελεουμένων· κατὰ συμβεβηκὸς οὖν σπουδαῖαι. ἔτι διώκονται διὰ τὸ σφοδραὶ εἶναι ὑπὸ τῶν ἄλλαις μὴ δυναμένων χαίρειν· αὐτοὶ γοῦν αὑτοῖς δίψας τινὰς παρασκευάζουσιν. ὅταν μὲν οὖν ἀβλαβεῖς, ἀνεπιτίμητον, ὅταν δὲ βλαβεράς, φαῦλον. οὔτε γὰρ ἔχουσιν ἕτερα ἐφ᾽ οἷς χαίρουσιν, τό τε μηδέτερον πολλοῖς λυπηρὸν διὰ τὴν φύσιν. ἀεὶ γὰρ πονεῖ τὸ ζῷον, ὥσπερ καὶ οἱ φυσιολόγοι μαρτυροῦσι, τὸ ὁρᾶν, τὸ ἀκούειν φάσκοντες εἶναι λυπηρόν· ἀλλ᾽ ἤδη συνήθεις ἐσμέν, ὡς φασίν. ὁμοίως δ᾽ ἐν μὲν τῇ νεότητι διὰ τὴν αὔξησιν ὥσπερ οἱ οἰνωμένοι διάκεινται, καὶ ἡδὺ ἡ νεότης. οἱ δὲ μελαγχολικοὶ τὴν φύσιν δέονται ἀεὶ ἰατρείας· καὶ γὰρ τὸ σῶμα δακνόμενον διατελεῖ διὰ τὴν κρᾶσιν, καὶ ἀεὶ ἐν ὀρέξει σφοδρᾷ εἰσίν· ἐξελαύνει δὲ ἡδονὴ λύπην ἥ τ᾽ ἐναντία καὶ ἡ τυχοῦσα, ἐὰν ᾖ ἰσχυρά· καὶ διὰ ταῦτα ἀκόλαστοι καὶ φαῦλοι γίνονται. αἱ δ᾽ ἄνευ λυπῶν οὐκ ἔχουσιν ὑπερβολήν· αὗται δὲ τῶν φύσει ἡδέων καὶ μὴ κατὰ συμβεβηκός. λέγω δὲ κατὰ συμβεβηκὸς ἡδέα τὰ ἰατρεύοντα· ὅτι γὰρ συμβαίνει ἰατρεύεσθαι τοῦ ὑπομένοντος ὑγιοῦς πράττοντός τι, διὰ τοῦτο ἡδὺ δοκεῖ εἶναι· φύσει δ᾽ ἡδέα, ἃ ποιεῖ πρᾶξιν τῆς τοιᾶσδε φύσεως.

Οὐκ ἀεὶ δ᾽ οὐθὲν ἡδὺ τὸ αὐτὸ διὰ τὸ μὴ ἁπλῆν ἡμῶν εἶναι τὴν φύσιν, ἀλλ᾽ ἐνεῖναί τι καὶ ἕτερον, καθὸ φθαρτοί, ὥστε ἄν τι θάτερον πράττῃ, τοῦτο τῇ ἑτέρᾳ φύσει παρὰ φύσιν, ὅταν δ᾽ ἰσάζῃ, οὔτε λυπηρὸν δοκεῖ οὔθ᾽ ἡδὺ τὸ πραττόμενον· ἐπεὶ εἴ του ἡ φύσις ἁπλῆ εἴη, ἀεὶ ἡ αὐτὴ πρᾶξις ἡδίστη ἔσται. διὸ ὁ θεὸς ἀεὶ μίαν καὶ ἁπλῆν χαίρει ἡδονήν· οὐ γὰρ μόνον κινήσεώς ἐστιν ἐνέργεια ἀλλὰ καὶ ἀκινησίας, καὶ ἡδονὴ μᾶλλον ἐν ἠρεμίᾳ ἐστὶν ἢ ἐν κινήσει. μεταβολὴ δὲ πάντων γλυκύ, κατὰ τὸν ποιητήν, διὰ πονηρίαν τινά· ὥσπερ γὰρ ἄνθρωπος εὐμετάβολος ὁ πονηρός, καὶ ἡ φύσις ἡ δεομένη μεταβολῆς· οὐ γὰρ ἁπλῆ οὐδ᾽ ἐπιεικής.

Περὶ μὲν οὖν ἐγκρατείας καὶ ἀκρασίας καὶ περὶ ἡδονῆς καὶ λύπης εἴρηται, καὶ τί ἕκαστον καὶ πῶς τὰ μὲν ἀγαθὰ αὐτῶν ἐστὶ τὰ δὲ κακά· λοιπὸν δὲ καὶ περὶ φιλίας ἐροῦμεν.

***
[14] Ενσχέσει τώρα με τις σωματικές ηδονές, αυτοί που υποστηρίζουν την άποψη ότι κάποιες ηδονές, οι καλές και ωραίες, είναι πάρα πολύ άξιες επιλογής και προτίμησης, όχι όμως και οι σωματικές —αυτό θα πει: οι ηδονές του ακόλαστου ανθρώπου—, πρέπει να εξετάσουν γιατί τότε οι λύπες, που είναι αντίθετές τους, είναι κακές. Γιατί το αντίθετο του κακού είναι το καλό. Ή μήπως οι «αναγκαίες », ηδονές είναι καλές με το νόημα ότι και αυτό που δεν είναι κακό είναι καλό; Ή μήπως είναι καλές ως κάποιο σημείο; Ναι, γιατί, ενώ δεν υπάρχει υπερβολή ηδονής από τις έξεις και τις κινήσεις που δεν επιδέχονται υπερβολή πέρα από το όριο του καλού, υπάρχει υπερβολή ηδονής από αυτές που επιδέχονται υπερβολή. Στα σωματικά αγαθά υπάρχει υπερβολή, και ο κακός άνθρωπος είναι κακός επειδή κυνηγάει την υπερβολή, όχι επειδή κυνηγάει τις «αναγκαίες» ηδονές· γιατί όλοι οι άνθρωποι χαίρονται ως έναν βαθμό και τα φαγητά, και τα κρασιά και τις χαρές του έρωτα, όχι όμως πάντοτε με τον τρόπο που πρέπει. Με τη λύπη συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: στην περίπτωση αυτή οι άνθρωποι δεν αποφεύγουν την υπερβολή της, αλλά γενικά τη λύπη· γιατί το αντίθετο στην υπερβολή της ηδονής δεν είναι λύπη, παρά μόνο γι᾽ αυτόν που κυνηγάει την υπερβολή.

Δεν πρέπει όμως να αρκεσθούμε μόνο στο να πούμε την αλήθεια· πρέπει να μιλήσουμε και για την αιτία του λάθους· γιατί αυτό βοηθάει στο να γίνει κανείς πειστικός: κάθε φορά που δίνεται μια εύλογη εξήγηση για ποιό λόγο φαίνεται αληθινό κάτι που στην πραγματικότητα δεν είναι, αυτό μας κάνει να πιστεύουμε περισσότερο στο αληθινό. Πρέπει, λοιπόν, να δώσουμε μια εξήγηση για ποιό λόγο οι σωματικές ηδονές φαίνονται να είναι ιδιαίτερα άξιες επιλογής και προτίμησης:

Πρώτα πρώτα λοιπόν γιατί οι σωματικές ηδονές διώχνουν τη λύπη, και όταν η λύπη φτάσει σε υπερβολή, οι άνθρωποι κυνηγούν την υπερβολή της ηδονής, αυτό θα πει: γενικά τη σωματική ηδονή, επειδή τη θεωρούν γιατρειά για τη λύπη τους. Αυτές οι θεραπευτικές ηδονές είναι έντονες (γι᾽ αυτό και οι άνθρωποι τις κυνηγούν), γιατί παρουσιάζονται σε πλήρη αντιπαράθεση προς το αντίθετό τους. Αν λοιπόν η ηδονή θεωρείται από κάποιους ότι δεν είναι κάτι καλό, αυτό οφείλεται, όπως έχουμε πει, στους δύο αυτούς λόγους: κάποιες τους είναι ενέργειες μιας ευτελούς και κακής φύσης (είτε εκ γενετής, όπως είναι η φύση ενός ζώου, είτε λόγω συνήθειας, όπως είναι η φύση των ευτελών και κακών ανθρώπων), ενώ άλλες θεωρούνται ότι θεραπεύουν μια ελαττωματική φύση, και είναι καλύτερο να έχει κανείς μια έξη παρά

[1154b] να βρίσκεται στη διαδικασία που θα τον οδηγήσει σ᾽ αυτήν. Εν πάση περιπτώσει οι ηδονές αυτές συμβαίνουν κατά την πορεία της τελείωσης, και άρα μόνο κατά σύμπτωση είναι καλές.

Έπειτα, επειδή οι σωματικές ηδονές είναι έντονες, τις κυνηγούν αυτοί που δεν μπορούν να χαρούν άλλου είδους ηδονές· εν πάση περιπτώσει οι άνθρωποι αυτοί προκαλούν στον εαυτό τους με διάφορους τεχνητούς τρόπους δίψα. Όταν λοιπόν οι ηδονές αυτές είναι αβλαβείς, το πράγμα δεν είναι επίμεμπτο· όταν όμως είναι βλαβερές, το πράγμα είναι κακό. Γιατί ούτε έχουν άλλα πράγματα που να τους δώσουν ευχαρίστηση, και μια ουδέτερη κατάσταση προκαλεί στους περισσότερους ανθρώπους λύπη λόγω της φύσης τους. Γιατί όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί βρίσκονται σε μια μόνιμη κούραση, όπως βεβαιώνουν και οι μελετητές της φύσης, που λένε ότι η λειτουργία της όρασης, καθώς και η λειτουργία της ακοής είναι λειτουργίες επίπονες, μόνο που, όπως λένε, το έχουμε πια συνηθίσει αυτό το πράγμα. Στα νεανικά τους, επίσης, χρόνια οι άνθρωποι, εξαιτίας της ανάπτυξής τους, βρίσκονται σε μια κατάσταση που μοιάζει με την κατάσταση των μεθυσμένων, και η νιότη είναι από μόνη της γεμάτη από ηδονή. Όσο για τους παθιασμένους και ευέξαπτους ανθρώπους, αυτοί χρειάζονται πάντοτε μια θεραπευτική ηδονή· γιατί, λόγω της ιδιοσυγκρασίας τους, ακόμη και το σώμα τους βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς ερεθισμού, και έτσι είναι συνεχώς σε μια κατάσταση σφοδρής επιθυμίας. Τη λύπη τους τη διώχνει όχι μόνο η ηδονή που είναι αντίθετη προς αυτήν, αλλά και οποιαδήποτε άλλη τυχαία ηδονή, φτάνει να είναι αρκετά δυνατή — και είναι αυτός ο λόγος που γίνονται ακόλαστοι και κακοί.

Ηδονές που δεν συνοδεύονται από λύπη δεν επιδέχονται υπερβολή. Οι ηδονές αυτές προέρχονται από πράγματα που είναι ευχάριστα εκ φύσεως και όχι κατά σύμπτωση. Ονομάζω «ευχάριστα κατά σύμπτωση» τα πράγματα που επενεργούν ως γιατρικό. Η θεραπεία είναι αποτέλεσμα της ενέργειας εκείνου του μέρους του ατόμου που παραμένει υγιές, και αυτό είναι που κάνει τη θεραπεία να φαίνεται ευχάριστη. «Ευχάριστα εκ φύσεως», από την άλλη, ονομάζω αυτά που προκαλούν την ενέργεια της πλήρως υγιούς φύσης.

Δεν είναι, πάντως, δυνατό ένα και το αυτό πράγμα να είναι πάντοτε ευχάριστο, γιατί η φύση μας δεν είναι απλή, αλλά περιέχει, ως φθαρτή που είναι, και άλλο ένα στοιχείο, διαφορετικό από το πρώτο.

Αν λοιπόν το ένα από τα δύο αυτά στοιχεία κάνει κάτι, αυτό είναι «παρά φύσιν» ενσχέσει προς τη φύση του άλλου στοιχείου. Αν όμως τα δύο αυτά στοιχεία βρίσκονται σε ισορροπία, η πράξη που προκύπτει δεν μας φαίνεται ούτε δυσάρεστη ούτε ευχάριστη. Αν όμως η φύση ενός όντος ήταν απλή, τότε μία και η αυτή πράξη θα έπρεπε να του προσφέρει την πιο μεγάλη ηδονή. Αυτός είναι ο λόγος που ο θεός χαίρεται πάντοτε μία μόνο και απλή ηδονή· γιατί δεν υπάρχει μόνο της κίνησης ενέργεια, αλλά και της ακινησίας, και η ηδονή βρίσκεται πιο πολύ στην ηρεμία παρά στην κίνηση. Όμως «η μεταβολή στα πάντα είναι γλυκιά», όπως λέει ο ποιητής, λόγω κάποιας κακίας· γιατί όπως είναι κακός ο ευμετάβολος άνθρωπος, έτσι είναι κακή και η φύση που έχει ανάγκη μεταβολής· γιατί δεν είναι απλή ούτε καλή.

Μιλήσαμε λοιπόν για την εγκράτεια και την ακράτεια, για την ηδονή και τη λύπη, και εξηγήσαμε τί είναι το καθένα από αυτά και με ποιό νόημα κάποια από αυτά είναι καλά και κάποια άλλα κακά. Μένει τώρα να μιλήσουμε για τη φιλία.