Η αποδοχη του εαυτου μας

Η αποδοχή του εαυτού μας, τόσο από εμάς τους ίδιους, όσο κι από τους άλλους – να ένα ζήτημα που σαν επίμονο ζιζάνιο ενοχλεί διαρκώς τη καρδιά της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο αγώνας του αληθινού, του έμφυτου «εγώ», ενάντια στη τυραννία των κοινωνικών στερεοτύπων, και φυσικά η αιώνια μάχη κόντρα στα προσωπικά «θέλω» και τα «θέλω» των ανθρώπων γύρω μας, η σύγκρουση της ατομικής ιδιότητας της μονάδας με την άβυσσο της πολυμορφίας. 

 

Η αποδοχή, η ουσιαστική και ειλικρινής αποδοχή τόσο των άλλων, όσο και του εαυτού μας (πιθανώς να πρόκειται για το ίδιο και το αυτό) είναι από τις μεγαλύτερες ανηφόρες που καλείται να περπατήσει ο ελεύθερος άνθρωπος. Αυτή την ανηφόρα έχουν προσπαθήσει να διανύσουν και να εξιστορήσουν διάφοροι στοχαστές κατά την ιστορία (με χαρακτηριστικά παραδείγματα τους Νίτσε και Καμύ), και μία από τις πιο ιδιαίτερες και αφοπλιστικά απλές προσεγγίσεις είναι αυτή του Φερνάντο Πεσσόα – ενός πνευματικού ανθρώπου που κατάφερε να αγαλλιάσει το πιο απρόσιτο στοιχείο της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης: την άπιαστη και χαοτική ποικιλομορφία της. 

«Ζητώ συγνώμη που δεν απαντώΑλλά λάθος δικό μου δεν είναι
Που δεν αντιστοιχώ
Σ’ αυτόν που σε ‘μένα αγαπάτε.

Ο καθένας μας είναι πολλοίΕγώ είμαι αυτός που νομίζω πως είμαι.
Άλλοι με βλέπουν αλλιώς
Και πάλι λάθος κάνουν.

Μη με παίρνετε γι’ άλλονΚι αφήστε με ήσυχο.
Αν εγώ δεν θέλω.
Να βρω τον εαυτό μου
Γιατί οι άλλοι για μένα να ψάχνουν;»

Τα λόγια φυσικά περισσεύουν μπροστά στην απλότητα ενός τόσο ξεχωριστά αληθινού κειμένου, αλλά σίγουρα μπορούμε να επενδύσουμε λίγο πάνω του.

 

Ο τυφλός εγωισμός είναι ο θεμελιώδης πυλώνας της προσωπικότητας του συνηθισμένου σύγχρονου ανθρώπου. Τόσο η καπιταλιστική αντίληψη των πραγμάτων, που θέτει το άτομο ως μία απόκοσμα απομονωμένη ύπαρξη εντός ενός -φαινομενικά- «φιλελεύθερου» κοινωνικού συνόλου, όσο και τα αρρωστημένα ηθικά διδάγματα των σημερινών μέσω «ψυχαγωγίας» (Holywood, βιβλία αυτοβοήθειας, κτλ.), όλα μαζί οδηγούν τον άνθρωπο στη σύλληψη μιας αφύσικα μοναχικής και ατομιστικής θεωρίας των πραγμάτων. 

 

Και εξηγούμαι. Η βασική αρχή του σύγχρονου επαγγελματικού γίγνεσθαι είναι οι εξής: «Δούλευε μόνος σου και ανελίξου στην ιεραρχία της οικονομικής πυραμίδας». Η εκπαίδευση και ολόκληρη η λογική της επαγγελματικής ζωής στηρίζεται και καλλιεργεί τον ανταγωνισμό. Ο «ιδιώτης» αντιλαμβάνεται τους υπόλοιπους ανθρώπους του χώρου του μονάχα ως «εμπόδια» προς υπέρβαση, και αυτή την υπέρβαση τη πράττει είτε μέσω σκληρής προσωπικής δουλειάς είτε μέσω στοχευμένης επίθεσης για την οικονομική «εξόντωσή» των αντιπάλων του. Συνεπώς, είτε δουλεύουμε περισσότερο για να «φάμε» τη δουλειά του άλλου, είτε σαμποτάρουμε τον ίδιο για να πέσει ένα σκαλοπάτι κάτω από εμάς, με στόχο φυσικά τη πρόσβασή μας σε μεγαλύτερα αποθέματα οικονομικών πόρων και, ως εκ τούτου, τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε μία μεγαλύτερη γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών (άχρηστων τις περισσότερες φορές, όπως ακριβά αυτοκίνητα, εξεζητημένη ένδυση, κτλ). Ένα από τα θετικά της κρίσης είναι πως το εν λόγω οικοδόμημα σταδιακά διαβρώνεται εκ των έσω, αλλά αυτό είναι θέμα άλλης συζήτησης.

 

Από τη μεριά της ψυχαγωγίας τώρα. Όλη την ώρα παρατηρούμε τους τιτάνες της παραγωγής ψυχαγωγικών έργων να ανακυκλώνουν τα ίδια και τα ίδια στερεότυπα. Πάντα ο ίδιος συσχετισμός πρωταγωνιστή, συμπρωταγωνιστών και η ιστορίας. Πάντα ο ήρωας που έχει κάποιο πρόβλημα/στόχο, που το λύνει (με τη βοήθεια φυσικά και την καθοδήγηση κάποιων άλλων) και προχωράει στη ζωή του. Τα πιο ανησυχητικά στοιχεία ανάλογων σεναριακών δομών είναι δύο: Πρώτον, η ανάδειξη του πρωταγωνιστή ως το απόλυτο κέντρου του κόσμου, γύρω από τον οποίο εξελίσσονται και περιστρέφονται κυριολεκτικά τα πάντα, και δεύτερον ο περιορισμός του ρόλου των υπόλοιπων χαρακτήρων στο επίπεδο των βοηθητικών μέσων/εργαλείων για την επίτευξη ολότελα προσωπικών στόχων. Δηλαδή, πρώτον, ο άνθρωπος μέσω του έργου μυείται στην ιδέα ότι είναι ο αδιαμφισβήτητος πυρήνας ολόκληρης της ύπαρξης, πως όλη η ζωή, όλη η κοινωνία, κι όλοι οι άνθρωποι περιστρέφονται γύρω από αυτόν, και, δεύτερον, συνηθίζει να αντιλαμβάνεται και να αντιμετωπίζει τους συνανθρώπους του μονάχα ως βοηθητικά εργαλεία και υπηρέτες του σκοπού του, κι όχι ως συμμάχους ή ισότιμες προσωπικότητες – τους αξιολογεί με βάση τη χρηστικότητα τους ως προς τα «θέλω» του, κι όχι με βάση την ιδιαιτερότητα της ξεχωριστής μοναδικότητάς τους ως διαφορετικές υπάρξεις. 

Σε αυτή τη πραγματικότητα έρχεται ο Φερνάντο Πεσσόα να ταράξει τα νερά και να προβληματίσει. 

 

«Ζητώ συγνώμη που δεν απαντώ, αλλά λάθος δικό μου δεν είναι που δεν αντιστοιχώ σ’ αυτόν που σε ‘μένα αγαπάτε». 

Εφόσον ο σύγχρονος άνθρωπος συνήθισε να θεωρεί τον εαυτό του ως τον ακρογωνιαίο λίθο της ύπαρξης, έφτασε στο σημείο να πιστεύει πως τα πάντα -και κυρίως οι υπόλοιποι άνθρωποι- οφείλουν να υποταχτούν στις προτιμήσεις του. Θέλει και απαιτεί όλοι οι υπόλοιποι να προσαρμόζονται στις ανάγκες του και να καλύπτουν εξολοκλήρου τα «θέλω» του – να συμπεριφέρονται, να μιλάνε, να πράττουν και -κυρίως- να «είναι» όπως αυτός θέλει. 

Φυσικά, κάτι τέτοιο είναι εντελώς παράλογο, και οι συνέπειες είναι καταστροφικές για τη ψυχική του υγεία. Ζει μέσα σε έναν κόσμο ιδεατών ειδώλων και εξιδανικευμένων ανθρώπων, που φυσικά καταρρέει μέσα από την χειροπιαστή επαφή. Έχει ορίσει εκ των προτέρων πώς θα ήθελε να είναι οι άνθρωποι γύρω του, φαντασιώνεται καταστάσεις και ζει νοητά μέσα σε αυτές, και φυσικά επενδύει συναισθηματικά σε εκτιμήσεις άτοπες και άλογες. 

Το αναμενόμενο αποτέλεσμα βεβαίως είναι η απογοήτευση, η οποία απορρέει από την κατάρρευση των ειδώλων. Όταν ο άνθρωπος αντικρίζει την πραγματική όψη των συνανθρώπων του, καθώς τους βγάζει τα προσωπεία τα οποία ο ίδιος τους φόρεσε, βιώνει τη φρίκη του ανεκπλήρωτου και τον θάνατο της ελπίδας του.

 

«Ο καθένας μας είναι πολλοί εγώ είμαι αυτός που νομίζω πως είμαι. Άλλοι με βλέπουν αλλιώς και πάλι λάθος κάνουν.»

Η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση χαρακτηρίζεται κυρίως από τη πολυμορφία και το χάος των διπολικοτήτων της. Πολλοί σπουδαίοι στοχαστές, όπως ο Ντοστογιέφσκι και ο Έρμαν Έσσε (κυρίως στον Λύκο της Στέπας), που διείσδυσαν όσο λίγοι στη ψυχή του ανθρώπου, φρόντισαν να την αναδείξουν στα μεγαλύτερα έργα τους. Η αντίληψη πως η ανθρώπινη προσωπικότητα είναι μία οντότητα μονοδιάστατη και αμετάβλητη είναι πέρα για πέρα λανθασμένη.

Το ανθρώπινο «είναι» όχι απλώς περιέχει χαοτικές και αντιστρόφως ανάλογες συνιστώσες, αλλά μάλιστα ορίζεται και υπάρχει μέσω και λόγω αυτών. Είναι ένα συνεχές «γίγνεσθαι», μπορεί να συλληφθεί εξαιτίας της εξέλιξης και της αλλαγής του, γιατί όπως έλεγε ο Αϊνστάιν:

«Η ζωή είναι σαν το ποδήλατο – για να έχεις ισορροπία, πρέπει να συνεχίσεις να κινείσαι». 

Έτσι και η ανθρώπινη προσωπικότητα, η οποία βρίσκει το μέτρο μέσω της εναλλαγής και της αέναης αναγέννησης. Ακούγεται αντιφατικό, όμως είναι πέρα για πέρα αληθινό. Μάλιστα, συμβαίνει και το ακριβώς αντίστροφο – οι άνθρωποι που δεν αλλάζουν, που επιμένουν στις ίδιες κι απαράλλαχτες νοητικές διεργασίες και συστήματα λογισμού, καταντάνε να έχουν μία στάση απέναντι στη ζωή όχι απλώς δυσλειτουργική, αλλά και αυτοκαταστροφική. Άρρωστος ψυχικά είναι ο δογματικός άνθρωπος, ο υποστηριχτής και σημαιοφόρος των «ανυπέρβλητων» και απόλυτων αξιών και ιδεών. Ενώ, αντίστοιχα, υγιής είναι αυτός που μπορεί να αλλάζει, να αναπροσαρμόζεται, να ελίσσεται σαν το νερό (όπως αναφέρεται για παράδειγμα στον Ταοϊσμό), να καίγεται και να αναγεννιέται από τις φλόγες των παθών του, καθώς μόνο αυτός μπορεί να ακολουθήσει τη πορεία της ζωής, η οποία κάθε μέρα αλλάζει και φέρνει νέες μπόρες να αντέξουμε και φρέσκα ηλιοβασιλέματα να χαρούμε. Επειδή, όπως έλεγε ο Καμύ:

«Χαρισματικές είναι οι καρδιές που μπορούν να λυγίζουν, καθώς δεν θα σπάσουν ποτέ». 

«Μη με παίρνετε γι’ άλλον κι αφήστε με ήσυχο. Αν εγώ δεν θέλω να βρω τον εαυτό μου γιατί οι άλλοι για μένα να ψάχνουν;»

Ο τελευταίος στίχος του Πορτογάλου ποιητή μας δίνει μία μοναδική συμβουλή. Μας παροτρύνει να σταματήσουμε να προσπαθούμε να εξηγούμε και να αναλύουμε τους ανθρώπους, αλλά να είμαστε διαρκώς έτοιμοι να πετάξουμε τις εκτιμήσεις μας γι’ αυτούς και να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας απέναντί τους, μιας κι αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος για την ουσιαστική αποδοχή τους. 

Αυτή φυσικά δεν είναι μία παθητική, αλλά μία ολότελα ενεργητική διαδικασία, μιας και ο μόνος τρόπος για να ακολουθήσουμε και να αποδεχθούμε κάτι που αλλάζει, είναι κι εμείς οι ίδιοι να αλλάζουμε. Ο «σταθερός» και αμετακίνητος όχι απλώς δεν δύναται να αποδεχθεί τους άλλους, αλλά ζει μία ζωή έξω και μακριά από αυτούς, ενώ αυτός που συνεχώς «γίνεται» είναι σε θέση κάθε μέρα να τους ξαναγνωρίζει, να τους μαθαίνει εκ νέου, αλλά και κάθε νύχτα να τους αποχαιρετάει. 

«Οι γυναίκες δεν υπάρχουν για να τις κατανοούμε, αλλά για να τις ερωτευόμαστε».

Το απόφθεγμα του Ουάιλντ όμως όχι μόνο λειτουργεί, αλλά είναι και ίσως ακόμα πιο εύστοχο αν αντικαταστήσουμε τη λέξη «γυναίκες» με τη λέξη «ανθρώπους». 

Ας ζητήσουμε λοιπόν όλοι συγνώμη από τους άλλους για αυτήν την έμφυτη τάση μας στο χάος, για τον έρωτα που μας διακατέχει για την άβυσσο. 

Και, τέλος, ας βρούμε τον εαυτό μας χάνοντάς τον.

 

Φερναντο Πεσσοα

Η άγνωστη ελληνική επανάσταση του 727 μ.Χ. ενάντια στους Βυζαντινούς

«Ινα το ελληνικόν γένος αποκτείναι»
Γενοκτονία 650.000 Ελλήνων απο τους "βυζαντινούς" κατακτητές!

Βρισκόμαστε στο βυζάντιο την εποχή του Λέοντος Γ' του Ισαύρου. Ήτο αυτοκράτωρ από το 717 έως το 741. Αν και κατάφερε να αποκρούσει προσωρινά τους εξ ανατολής εχθρούς, στα υπόδουλα Ελληνικά εδάφη σιγόβραζε η Επανάσταση των «Ελλαδικών» όπως την αποκαλούν οι βυζαντινές πηγές.

Σύμφωνα με παλαιότερους ιστορικούς, όπως ο A. Lombard, η καταστολή της Ελληνικής Επαναστάσεως ήταν μία προσπάθεια «αποκαθάρσεως» της βυζαντινής αυτοκρατορίας εκ μέρους του Λέοντος από το «μίασμα της ειδωλολατρίας». Άλλοι ιστορικοί όπως ο Νικηφόρος Βρυέννιος θεώρησαν ότι μαζί με την Επανάσταση των Ελλήνων προς αποκατάσταση των Ιερών Βωμών και Ναών, στο επαναστατικό ρεύμα ενώθηκαν και κοινωνικοπολιτικές αξιώσεις, όπως η μείωση της φορολογίας.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι η γενοκτονία 650.000 Ελλήνων από τους βυζαντινούς στρατιώτες έγινε υπό τις εντολές των χριστιανών επισκόπων, όπως γράφει στην βιογραφία του ο Ιερεύς του Διονύσου Κόρεσος, αντίτυπο της οποίας έχουν διασώσει οι Άραβες αντιγραφείς και λόγιοι. Ο Ιερεύς Κόρεσος ήτο μαζί με τον Συνέστιο πρωτεργάτες και Εθνομάρτυρες της Επανάστασης.

Ο V. N. Zlatarski γράφει ότι ο Κόρεσος ξεκίνησε από την Αρκαδία και ο Συνέστιος από την Αθήνα. Και οι δύο ξεσήκωσαν τους Έλληνες να πολεμήσουν τους βυζαντινούς κατακτητές. Εκείνο τον καιρό το κράτος των βυζαντινών είχε αποδυναμωθεί εξαιτίας των πολέμων κατά των Αράβων και οι Έλληνες θεώρησαν ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να εκδιώξουν τους βυζαντινούς από τα Ελληνικά εδάφη. Έτσι ζήτησαν στρατιωτική βοήθεια από τους Έλληνες της Δύσεως, κυρίως της Κάτω Ιταλίας. Είκοσι πέντε χιλιάδες Έλληνες από την Κάτω Ιταλία έσπευσαν να καταταγούν στον Επαναστατικό στρατό του Κορέσου και του Συνεστίου όπως αναφέρει σε επιστολή του ο πάπας Γρηγόριος Β'.

Την ίδια στιγμή στο κέντρο του βυζαντινού κράτους, στην Νέα Ρώμη, ξεσπούν ταραχές κατά του Λέοντος Γ' που φτάνουν σε ανοικτή στάση όπως αναφέρει ο Θεοφάνης. Οι στασιαστές, γράφει ο Θεοφάνης, υπεκινούντο από τον πρώην αυτοκράτορα Αναστάσιο ο οποίος φαίνεται να συνωμότησε με ανωτάτους αξιωματούχους.

Ήταν μοναδική η ευκαιρία για να εκραγεί η Ελληνική Επανάστασις καθώς οι ενδοβυζαντινές ταραχές θα κρατούσαν μακριά τα βυζαντινά στρατεύματα μέχρι να οργανωθεί καλύτερα ο Ελληνικός απελευθερωτικός στρατός.

Το 726 τα νησιά της Σάμου, Ρόδου και Κρήτης επαναστατούν. Στέλνουν πλοία εφωδιασμένα από τους Άραβες και επανδρωμένα με ναύτες από την Σικελία για να κτυπήσουν τον βυζαντινό στόλο που βγήκε από το λιμάνι της Νέας Ρώμης. Εναντίον των Ελλήνων στάλθηκε ο βυζαντινός ναύαρχος Αγαλλιανός, γοτθικής καταγωγής, ο οποίος συνάντησε τον Ελληνικό Στόλο λίγο έξω από την Εύβοια. Οι Έλληνες είχαν 82 πλοία και οι βυζαντινοί 350 σύμφωνα με τον Zlatarski. Ενώ σύμφωνα με τον Κόρεσο οι Έλληνες είχαν 70 πλοία και οι βυζαντινοί 500. Ναύαρχος των Ελλήνων ήταν ο Συνέστιος. Στο δεξί κέρας των Ελληνικών πλοίων επικεφαλής ήτο ο Κόρεσος.

Ο γενναίος Έλλην Ιερεύς του Διονύσου δεν άκουγε τις συμβουλές των Ελλήνων που του έλεγαν να προσέχει τον εαυτό του, διότι θα επακολουθήσουν πολλές μάχες κατά των βυζαντινών και τον χρειάζονται ως αρχηγό. Αφού πρώτα οι Έλληνες έκαναν θυσίες προς τους Θεούς και προσευχήθηκαν όλοι μαζί, ο Κόρεσος έδωσε πρώτος το παράδειγμα ορμώντας ακάθεκτος κατά των βυζαντινών πλοίων. Αμέσως εμβόλισε το πρώτο βυζαντινό πλοίο βυθίζοντάς το. Επακολούθησε σκληρή μάχη σώμα με σώμα καθώς τα Ελληνικά πλοία ναι μεν ήταν πιό ευκίνητα των βυζαντινών, αλλά υστερούσαν σε ισχύ πυρός. Οπότε οι γενναίοι Έλληνες μαχητές έπρεπε να πλευρίζουν τα βυζαντινά πλοία και να ανεβαίνουν οι ναύτες πάνω τους για να σκοτώσουν τους βυζαντινούς.

Η νίκη ήταν συντριπτική υπέρ των Ελλήνων. Ο βυζαντινοί ηττήθηκαν με τρομακτικές απώλειες. Ο Βρυέννιος αναφέρει 190 βυζαντινά κατεστραμμένα πλοία ενώ ο Zlatarski μιλάει για 300 βυζαντινά πλοία κατεστραμμένα και 60 αιχμαλωτισμένα. Επίσης οι πηγές μιλάνε για 8 Ελληνικά πλοία κατεστραμμένα. Οι νεκροί από πλευράς βυζαντινών ανέρχονται στους 70.000 και από πλευράς Ελλήνων στους 1200.

Οι Έλληνες κατενθουσιασμένοι έκαναν ευχαριστήριες θυσίες προς τους Θεούς και με επικεφαλής τον Ιερέα Κόρεσο αφιέρωσαν τις βυζαντινές ασπίδες που λαφυραγώγησαν προς τιμήν του Θεού Διονύσου, τον οποίον θεώρησαν υπεύθυνο για την περίλαμπρη νίκη τους κατά των βυζαντινών.

Σε στρατιωτικό συμβούλιο που έγινε στην Αθήνα το 727 ο Συνέστιος προτείνει να μεταφερθεί ο πόλεμος και στην ξηρά. Ο Κόρεσος συμφωνεί και δίνει εντολή στους Ιεροκήρυκες να ξεσηκώσουν όλες τις Ελληνικές Πόλεις κατά των βυζαντινών κατακτητών και να εξοπλιστούν όλοι με ότι όπλα μπορεί να βρει ο καθένας.

Ο Λέων Γ' καταφέρνει να απαλλαγεί από τις ενδοβυζαντινές διαμάχες και αρχίζει να στρέφει το βλέμμα του κατά των Ελλήνων πολεμιστών. Στέλνει νέα στρατεύματα με στρατηγό έναν αιμοσταγή βάρβαρο ονόματι Ζαουτζά. Αυτός ο αιμοβόρος βυζαντινός απ' όπου περνούσε σκορπούσε τον θάνατο στους Έλληνες. Τον Μάρτιο του 728 μπήκε στην Θεσσαλία και άρχισε να σφάζει όλους ηλικιωμένους και τα γυναικόπαιδα. Περίπου 50.000 Ελληνίδες μαζί με τα παιδιά τους αποκεφαλίστηκαν όταν αυτές αρνήθηκαν να αποκηρύξουν την θρησκεία τους και να υποταχθούν στους βυζαντινούς κατακτητές.

Το Ελληνικό στράτευμα μαθαίνοντας την κάθοδο του Ζαουτζά συγκεντρώθηκε για την αποφασιστική μάχη εναντίον του. Μαζεύτηκαν 60.000 Έλληνες στρατιώτες από όλα τα Ελληνικά Έθνη για να αντιμετωπίσουν τα βυζαντινά στρατεύματα, τα οποία αριθμούσαν 250.000 βαρβάρους.

Ο Ιερεύς Κόρεσος εξετάζοντας τους οιωνούς συμβούλευσε τον Συνέστιο να ξεκινήσουν πόλεμο φθοράς, δηλαδή ανταρτοπόλεμο και να μην επιτεθούν μονομιάς στους βαρβάρους βυζαντινούς. Ακόμη οι Έλληνες δεν είχαν αποκτήσει την απαραίτητη πολεμική πείρα για μάχη εκ παρατάξεως. Όμως ο Συνέστιος δεν άκουσε τον Έλληνα Ιερέα.

Στην φονική μάχη που επακολούθησε λίγο έξω από την σημερινή Λάρισα έπεσαν ηρωικώς σχεδόν όλοι οι Έλληνες. Ήταν 10 Απριλίου του 728 σύμφωνα με το χριστιανικό ημερολόγιο. Ο Συνέστιος σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά στην μάχη. Τον Ιερέα Κόρεσο οι βυζαντινοί βάρβαροι είχαν εντολές να τον συλλάβουν ζωντανό. Τον μετέφεραν αλυσοδεμένο στην Νέα Ρώμη.

Ο βυζαντινός στρατηγός Ζαουτζάς είχε πάρει εντολές από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Λέοντα Γ' να αφανίσει όλους τους Έλληνες στην πυρά. Οι χριστιανοί επίσκοποι προέτρεπαν τους βυζαντινούς στρατιώτες να βιάζουν τις Έλληνίδες και μετά να αποκεφαλίζουν τα παιδιά τους, «ίνα το ελληνικόν γένος αποκτείναι», όπως αναφέρει ο Νικηφόρος διότι τελούν «μιαράς και δαιμονιώδεις θυσίας». Οι βάρβαροι βυζαντινοί με επικεφαλής τους χριστιανούς μοναχούς συγκέντρωσαν 600.000 Έλληνες, γυναικόπαιδα κυρίως, στην περιοχή γύρω από την σημερινή Λάρισα και διέταξαν να τους κάψουν ζωντανούς.

Αυτά τα στοιχεία αναφέρουν βουλγαρικές και αραβικές πηγές καθώς και ο Ιερεύς Κόρεσος στην βιογραφία του που συνέγραψε όσο καιρό ήταν αιχμάλωτος των βυζαντινών. Μετά από λίγο θα θανατωθεί και αυτός με φρικιαστικά βασανιστήρια στην πυρά.

Το φρικιαστικό έγκλημα που συνετάραξε τότε την Οικουμένη οι νεο-βυζαντινοί μισέλληνες φροντίζουν να κρατούν θαμμένο ώστε να μην μαθαίνουν οι Έλληνες την Ιστορία τους. Η Γενοκτονία των 650.000 Ελλήνων, κυρίως γυναικόπαιδα, θα μείνει στην Ιστορία ως «σήμα κατατεθέν» της βυζαντινής λαίλαπας, ώστε να γνωρίζει ο Ελληνικός λαός σε τί αποσκοπούν ωρισμένοι νεο-βυζαντινοί ανθέλληνες οι οποίοι μη έχοντες ούτε Ιερό ούτε Όσιο έχουν φορέσει ξεδιάντροπα και την μάσκα του ελληνοκεντρικού!

Τιμή και Μνήμη στους γενναίους Προγόνους που έπεσαν ηρωικώς για την Ελευθερία της Ελλάδος από τους βυζαντινούς κατακτητές. Οι Θεοί τους εξασφάλισαν μία θέση κοντά Τους και εμείς οι σημερινοί Έλληνες μία θέση στην καρδιά μας ώστε να παραδειγματίζουμε τις νέες γενεές.

Ποτέ δεν θα ξεχάσουν οι Έλληνες αυτούς τους Ήρωες αλλά ούτε και τους βυζαντινούς υπανθρώπους και τους χριστιανούς μοναχούς που διέπραξαν αυτή την κτηνωδία. Η Δικαιοσύνη αργεί αλλά πάντα επιτελεί το καθήκον της.
---------
Πηγές:
Ιερεύς Κόρεσος, Βιογραφία
Θ. Κορρές, Το κίνημα των «Ελλαδικών»
Νικηφόρος Βρυέννιος, Ύλη Ιστορίας
Πάπας Γρηγόριος Β', Επιστολαί
V. N. Zlatarski, Istorija
A. Lombard, Constantin V

Πώς Να Μεταμορφώσεις Τη Νοοτροπία Θύματος Σε Νοοτροπία Νικητή

Η ζωή είναι μεγάλο ταξίδι εναλλαγών : Ευχάριστες στιγμές και δυσκολίες, αποτυχίες και επιτυχίες, σχέσεις που μας έκαναν ευτυχισμένους και σχέσεις που μας πλήγωσαν, περίοδοι με κάποια επαγγελματική εκπλήρωση και περίοδοι με επαγγελματική απόρριψη. Κανείς δεν έχει ανοσία στα δυσάρεστα ή δυσβάσταχτα γεγονότα της ζωής, όμως οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από τη νοοτροπία του θύματος, τείνουν : Να κατηγορούν τους άλλους για καταστάσεις , τις οποίες έχουν δημιουργήσει μόνοι τους ή στην δημιουργία των οποίων έχουν τουλάχιστον συμβάλλει.

Ένας άνθρωπος που αισθάνεται «θύμα», είναι συνήθως απρόθυμος να αναλάβει προσωπική υπευθυνότητα ή να εξερευνήσει πως οι πράξεις του έχουν προκαλέσει μια συγκεκριμένη κατάσταση. Να θεωρούν τους άλλους ανθρώπους καλύτερους, πιο τυχερούς ή πιο ευτυχισμένους από αυτούς. Για παράδειγμα, μπορεί να βλέπουν τα δυσάρεστα γεγονότα ως αποτέλεσμα της κακής τους τύχης και μέσα τους ν’αναρωτιούνται «γιατί σ’εμένα;». Να ερμηνεύουν αρνητικά τις προθέσεις και τις συμπεριφορές των άλλων. Να δυσκολεύονται να δουν την άποψη του άλλου και να μπουν στη θέση του, ειδικά εκείνου που θεωρούν ότι τους έβλαψε. Να είναι γενικά αρνητικοί και απαισιόδοξοι, δίνοντας προσοχή κυρίως στα προβλήματα παρά στις λύσεις, στα μειονεκτήματα μιας κατάστασης παρά στα πλεονεκτήματα. Να υποτιμούν την ικανότητα τους να έχουν επίδραση στις καταστάσεις και να αισθάνονται αβοήθητοι. Η νοοτροπία του θύματος μπορεί να υποκρύπτει μια επιθετικότητα παθητική, η οποία εκδηλώνεται με αυτόν τον τρόπο επειδή το άτομο αισθάνεται άβολα με το θυμό του και την άμεση έκφραση του. Έτσι μεταθέτει το θυμό αυτό στους άλλους, περιμένοντας αρνητικές συμπεριφορές από αυτούς. Ο θυμός που δεν εκφράζεται μετατρέπεται δηλαδή σε δυσπιστία και φόβο ότι θα πληγωθούν από τους άλλους.

Η νοοτροπία αυτή, προσφέρει στο άτομο και πλεονεκτήματα τα οποία μπορεί να είναι σημαντικά γι’αυτό:
Α. Γίνεται το επίκεντρο της προσοχής και του προσφέρεται επικύρωση για τα προβλήματα του, ειδικά στην αρχή, πριν οι άλλοι αρχίζουν να κουράζονται με τα διαρκή παράπονα.
Β. Αποφεύγει να πάρει ευθύνη για καταστάσεις, πράγμα που πολλές φορές μπορεί να είναι ένα βαρύ χρέος.

Πέρα από τα επιφανειακά αυτά οφέλη, ένας τέτοιος τρόπος σκέψης δεν μπορεί να είναι χρήσιμος ή βοηθητικός γιατί : Ξαναζωντανεύει το παρελθόν με το να επικεντρώνεται σε δύσκολα γεγονότα που πλήγωσαν, επαναλαμβάνοντας έτσι τον πόνο. Μπλοκάρει το παρόν, γιατί μας κάνει να μη δίνουμε προσοχή ή ν’ απολαμβάνουμε την παρούσα στιγμή. Περιορίζει το μέλλον γιατί μας καθηλώνει στο τι δεν πήγε καλά , κι όχι στο τι πρέπει να κάνουμε για να φτάσουμε τους στόχους μας.

Εάν νομίζεις πως είναι καιρός να εγκαταλείψεις το ρόλο του θύματος και να γίνεις νικητής,
1. Πάρε τη συνειδητή απόφαση πως θέλεις ν’αλλάξεις επειδή ο ρόλος του θύματος δεν εξυπηρετεί το απώτερο καλό σου και δε σε φέρνει πιο κοντά στις εμπειρίες που πραγματικά θέλεις να ζήσεις. Έπειτα, δεσμεύσου ότι θα συνεχίζεις να προσπαθείς ακόμα κι όταν σκέψεις από την παλιά σου νοοτροπία εισβάλλουν στο μυαλό σου και σε γυρίζουν πίσω. Η αλλαγή μπορεί να χρειάζεται το χρόνο της είναι όμως πέρα για πέρα εφικτή.
2. Σταμάτα να παραπονιέσαι. Εάν πιάνεις τον εαυτό σου να γκρινιάζει διαρκώς, βρίσκοντας μειονεκτήματα και προβλήματα, δώσε του την υπόσχεση πως θα σταματήσεις. Δοκίμασε ν’αντιστρέψεις τη σκέψη σου, βρίσκοντας τα πλεονεκτήματα στις καταστάσεις. Σκέψου όλα τα μικρά και μεγάλα πράγματα για τα οποία είσαι ευγνώμων στη μέρα που πέρασε.
3. Τόλμησε να πάρεις την ευθύνη της ζωής σου και θ’ανταμειφθείς. Όταν σταματήσεις να κατηγορείς εξωτερικά γεγονότα και ανθρώπους γι’αυτά που σου συμβαίνουν κι αναγνωρίσεις το μερίδιο της προσωπικής σου ευθύνης, θα νιώσεις μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση. Έχοντας υπευθυνότητα, θα κάνεις επίσης πιο αποφασιστικές κινήσεις που μπορεί ν’αλλάξουν θετικά το μέλλον σου.
4. Δοκίμασε να σκεφτείς λίγο τις καταστάσεις μπαίνοντας στη θέση των άλλων . Εάν υποθέσουμε ότι δεν έχουν κίνητρα εναντίον σου, πως αλλιώς θα μπορούσες να εξηγήσεις τη συμπεριφορά τους; Η για παράδειγμα, εάν τα προβλήματα σου δεν οφείλονται σε κακοτυχία , που αλλού θα μπορούσαν ν’αποδοθούν; Ποιές δημιουργικές λύσεις μπορείς να βρείς;
5. Συγχώρεσε και βοήθησε. Όπως ανέφερα στην αρχή, είναι αναπότρεπτο να μην πληγωθούμε στη ζωή ή να μην πληγώσουμε. Συγχώρεσε για να ελευθερώσεις τον εαυτό σου από το θυμό και τη νοοτροπία του θύματος. Όπως σήμερα το κάνεις εσύ για κάποιον, έτσι αύριο μπορεί να το κάνει κάποιος άλλος για σένα. Βοήθησε κάποιον που έχει ανάγκη, έτσι ώστε να ξεχάσεις για λίγο τον εαυτό σου και να στρέψεις την προσοχή σου στον έξω κόσμο, στους άλλους.
6. Όταν έχεις την ευθύνη της ζωής σου και είσαι σε θέση να κατανοείς, να συγχωρείς και να βοηθάς τους άλλους θα συνειδητοποιήσεις πως δεν αισθάνεσαι πια τη θυματοποίηση που αισθανόσουν πριν.

Όχι μόνο οι άλλοι δε θα είναι πια υποψήφιοι εχθροί σου αλλά η αίσθηση της προσωπικής σου δύναμης θα είναι περισσότερο εμφανής από ποτέ. Εάν δεν είναι ποτέ δικό μας το λάθος, δεν μπορούμε να πάρουμε την ευθύνη για τίποτα. Εάν δεν μπορούμε να πάρουμε την ευθύνη, θα είμαστε πάντα το θύμα.

Οι κανόνες σου - οι κανόνες των άλλων

Οι ενοχές σου - οι ενοχές τους. Αντιμετώπισέ τα!
Γηράσκω αεί διδασκόμενος ή αλλιώς... άσε με να κάνω λάθος!
Καθυστερήσεις, αναποδιές, υποχρεώσεις, δυστοκίες, ανεπάρκειες, προβλήματα... Αλλά και συμμάζεμα, αξιολόγηση, οργάνωση.
Να που για μια ακόμη φορά θα βρεθείς ενώπιος ενωπίω με τον Κρόνο.
Τον Κρόνο τους και τον Κρόνο σου.
Μα πίστεψε με ο ένας είναι πολύ διαφορετικός από τον άλλον.
Ο πρώτος είναι οι κανόνες και τα πρέπει που σου υπαγόρεψαν από παιδί. Τους δανείστηκες και τους αποδέχτηκες –μήπως μπορούσες να κάνεις κι αλλιώς; Πολλοί από αυτούς δείχνουν ήδη γερασμένοι και παρωχημένοι, μα ίσως εξακολουθείς να τους επικαλείσαι.
Ο δεύτερος είναι οι δικοί σου κανόνες που έκτισες και κτίζεις ημέρα με την ημέρα,είναι η πολύτιμη εμπειρία σου, που καλείσαι να την διδάξεις και να την μοιραστείς με τους άλλους.
Ο πρώτος ξορκίζει το «λάθος», μήπως κι εκτεθεί στα μάτια των άλλων. Πολλές φορές λοιπόν κρύβεται και υποκρίνεται για να κρατήσει την έξωθεν καλή μαρτυρία.
Ο δεύτερος ξέρει ότι όλοι έχουν δικαίωμα στο «λάθος» κι αυτό που έχει σημασία είναι να διορθωθεί.
Ο πρώτος φοβάται, ο δεύτερος σέβεται
Ο πρώτος υποστηρίζει «αυτό που κάνουν όλοι», ο δεύτερος συγκροτεί την αλήθεια σου.
Καταλαβαίνεις λοιπόν ποιος από τους δύο σου πρέπει.
Κι εδώ, το πρώτο που καλείσαι να θυμάσαι είναι ότι τα προβλήματα υπάρχουν για να λύνονται και οι όποιες λύσεις σε φέρνουν σε πλεονεκτικότερη θέση. Γίνεσαι καλύτερος, πιο αποτελεσματικός κι αν σου λείπει κάτι το εντοπίζεις και το διορθώνεις. Γηράσκεις αεί διδασκόμενος.
Αυτή είναι μια από τις βασικές «δουλειές» του Κρόνου, που χαίρεται με την πρόοδό σου, όσο κι εσύ.
Μην βαρυγκωμάς λοιπόν, ούτε να σε πάρει από κάτω και να νοιώθεις αποτυχημένος, αν τύχει και δεν τα καταφέρεις. Κανείς δεν γεννήθηκε ξέροντας τα πάντα.
Επιπλέον, οι αναγκαιότητες σε οδηγούν σε μια ουσιαστική αξιολόγηση της πραγματικότητάς σου αλλά και σε εξαιρετικά χρήσιμες συνειδητοποιήσεις, που αρχικά δεν υποψιάζεσαι.
Μαθαίνεις για παράδειγμα πως όταν «σκοτώνεσαι» να εξυπηρετήσεις άλλους που εκμεταλλεύονται είτε την φιλοτιμία σου, είτε τις ενοχές σου, η συνήθης κατάληξη δεν είναι η δικαίωση σου. Είναι ζήτημα αν θα εισπράξεις ένα «ευχαριστώ». Αντίθετα θα θεωρηθείς υπεύθυνος για κάθε ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ανεπάρκεια.
Κι εκεί φτάνεις να πεις ότι η ζωή δεν είναι δίκαιη.
Σκέφτηκες όμως ότι είναι η δική σου στάση που καλλιεργεί την αδικία;
«Γέρασες» αλλά μυαλό δεν έβαλες.
Αλήθεια γιατί έχεις ενοχές, σε ποιόν χρωστάς;
Μάλλον σε κανέναν, το θέμα όμως είναι τι πιστεύεις εσύ...
Άτιμο πράγμα οι ενοχές... Γαλουχήθηκες με αυτές για να έχεις στον «αυτόματο πιλότο σου την υπακοή και την πειθαρχία. Μπορεί και να σου είπαν ότι αυτό έγινε από αγάπη αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή βρίσκεται στην αγκαλιά που αναζητούσες κι αναζητάς μέχρι σήμερα, κάθε φορά που η ζωή σου γίνεται δύσκολη.
Αυτήν την αγκαλιά λοιπόν να δώσεις απλόχερα σε αυτούς που σφάλλουν.
Να τους δώσεις να καταλάβουν το λάθος τους, χωρίς όμως να πολλαπλασιάσεις τις ενοχές τους, χωρίς να τους κάνεις να νοιώσουν αποτυχημένοι και σκουπίδια.
Όπως δεν θα ήθελες να νοιώσεις ποτέ εσύ. Γιατί θυμάσαι πολύ καλά τις ταπεινώσεις και τις αυτοταπεινώσεις σου.
Εκτός βέβαια αν θέλεις να περιστοιχίζεσαι από υποτακτικούς, που ο ρόλος τους είναι να τρέφουν την αίσθηση ισχύος σου. Ξέρεις όμως ότι αυτοί που νοιώθουν πραγματικά ισχυροί δεν αποζητούν καθημερινές αποδείξεις γι' αυτό. Δεν σου κουνούν το δάχτυλο με την πρώτη ευκαιρία, ούτε σε απειλούν με πειθαρχικές διώξεις. Όσοι το κάνουν –και βλέπεις πολλούς τέτοιους γύρω σου- είναι εντελώς ανίσχυροι δίχως τους κανόνες τα αξιώματα και τις ηθικές τους. Αν δεν φορούν την περσόνα του άτεγκτου –σαν να λέμε την «στολή» τους- είναι ένα τίποτα, γι αυτό βιάζονται να δώσουν την εντύπωση ότι είναι ανίκητα θεριά. Είναι όμως βαθιά ανασφαλείς.
Θέλεις να είσαι σαν κι αυτούς;
Μακάριοι αυτοί που μπορούν να ζουν και χωρίς τους αυστηρούς κανόνες τους.
Εξ άλλου, ο πραγματικός «άρχοντας» είναι εκείνος που όταν έρθει η στιγμή μπορεί να αλλάζει τους κανόνες και τους νόμους, στο όνομα του Ανθρώπου.
Βάλε λοιπόν ένα στοπ στις τιμωρητικές λογικές, είτε απέναντι στους άλλους, είτε απέναντι στον εαυτό σου. Μην βασανίζεις και μην βασανίζεσαι.
Και ναι, οι κανόνες ασφαλείας θα πρέπει να τηρούνται. Έχουν λόγο που υπάρχουν κι είναι βγαλμένοι από την εμπειρία κάποιων που γνωρίζουν. Από εκεί και ύστερα όμως να μην ξεχνάς κι ότι είσαι άνθρωπος όχι μηχανή, το ίδιο και οι γύρω σου. Να είσαι λοιπόν προστατευτικός, όχι επικριτικός.
Πες 'το, φώναξε το και στους άλλους: Δεν βοηθούν σε κάτι οι θριαμβολογίες ύστερα από μια «δικαίωση». Στις προσωπικές ανασφάλειες του «δικαιωμένου» απευθύνονται κι όχι στην ουσία του όποιου προβλήματος.

Η σοφία, ο ήλιος του μεσονυκτίου, και η γλαύκα της Θεάς Αθηνάς

«H γλαύκα της Αθηνάς πετάει μόλις η μέρα γείρει προς την δύση της...». Όπως έχω γράψει σχετικά σε παλαιότερο άρθρο μου, γνωρίζουμε η Αθηνά είναι η θεά της σοφίας, και η γλαύκα είναι το ιερό πτηνό της. Οι κάτοικοι της Αθήνας πίστευαν πως η θεά Αθηνά έπαιρνε συχνά τη μορφή της γλαύκας, όταν ήθελε να παρουσιαστεί στους ανθρώπους. Η γλαύκα χρησιμοποιόταν επίσης από την Αθηνά ως αγγελιοφόρος της. Για ποιό λόγο λοιπόν επιλέχθηκε η γλαύκα ώς το ιερό πτήνό της Θεάς, τι ήθελαν να συμβολίσουν οι αρχαίοι μυθαγωγοί με την επιλογή αυτή;

Όπως γνωρίζουμε η γλαύκα είναι νυχτόβιο πτηνό το οποίο έχει εξαιρετική όραση ακόμα και στο σκοτάδι. Έχει την φυσική συνεπώς ιδιότητα, να βλέπει την «αθέατη πλευρά των πραγμάτων», εκεί που άλλοι αδυνατούν λόγω του σκότους.

Ας εξετάσουμε τι σημαίνει η «σοφία». Η «σοφία» αφορά όχι μία απλή γνωστική διαδικασία, αλλά την μετουσίωση της γνώσης σε βίωμα, αρετή πνευματικότητα και εν τέλη σε μία αρμονική στάση ζωής. Ο Πλάτωνας μας αποκαλύπτει σχετικά: «H σοφία δεν μπορεί να διατυπωθεί με το λόγο, όπως άλλες γνώσεις, αλλά, μέσα από μακρόχρονη κοινή αναζήτηση της ουσίας του πράγματος και την αδιάκοπη απασχόληση με το πρόβλημα, ξαφνικά, σαν το φως που ανάβει από μια σπίθα, γεννιέται στην ψυχή, και υστέρα τρέφεται μόνη της.»

Σην Πολιτεία αναφέρει πως η αληθινή (φιλο) σοφία είναι η περιαγωγή της ψυχής από μια νυχτερινή ημέρα σε μια αληθινή, δηλαδή είναι επάνοδος στο αληθινό ον. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο αληθινός (φιλό) σοφος λοιπόν, από άποψη αρχής, είναι αυτός που έχει ως αποστολή να μεταστρέφει την ψυχή, μηδέ εξαιρουμένης και της δικής του, από την ημερήσια νύχτα της στον αληθινό της φωτισμό: να την επαναφέρει στην αρχέγονη οντολογική της βάση· σε εκείνο τον τόπο, όπου βασιλεύει η φρόνηση και η δύναμη. Μια τέτοια μεταστροφή όμως δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, 'σαν να στρίβεις ένα όστρακο' , αλλά είναι μια ανηφορική και συγχρόνως ανοδική οδός. Ανηφορική και κουραστική οδός είναι η φιλοσοφική παίδευση του ανθρώπου, έτσι ώστε η ίδια η ψυχή του να ενεργοποιεί τον καλύτερο εαυτό της, να φωτίζεται και να φωτίζει: να κατευθύνεται «εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὂντος τὸ φαινότατον»

Ιδού λοιπόν για ποιό λόγο η νυχτόβια γλαύκα συμβολίζει την σοφία. Η σοφία μπόρεί να επιτευχθεί μόνο μακριά από το φως της ημέρας και την φασαρία, όταν ο άνθρωπος απομονώνεται από το φυσικό περιβάλλον του, προσπαθώντας να ανακαλύψει την πραγματική υπόσταση των πραγμάτων, και να έρθει σε επαφή με την Θεία του υπόσταση. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πλωτίνος :

....«Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να απομακρυνθούμε από όλα τα εξωτερικά, στραμμένοι ολοκληρωτικά προς τα μέσα.Καμία κλίση προς τα έξω, το σύνολο των πραγμάτων πρέπει να αγνοηθεί. Η ψυχή τότε δεν θα δει τον θεό να εμφανίζεται ξαφνικά μέσα της, διότι δεν υπάρχει τίποτα πια που να τους χωρίζει, καθώς τότε δεν υπάρχουν δύο. Ο ορών είναι ένα με το ορώμενο, δεν είναι όραμα αλλά ένωση. Και τότε η ψυχή δεν έχει πια συνείδηση πως βρίσκεται μέσα σε ένα σώμα, ούτε πως ο εαυτός της έχει κάποια ταυτότητα... Πολλάκις αφυπνισθείς από την κατάσταση στην οποία βρισκόμουν μέσα στο σώμα μου και εισελθών στον ίδιο τον εαυτό μου, αποξενώνομαι από κάθε τι άλλο.Μέσα στο εσώτερο είναι μου βλέπω μία θαυμάσια ομορφιά, που με πείθει για την υπέροχη μοίρα που με αναμένει. Η δραστηριότητα του πνεύματος μου βρίσκεται στο ύψιστο σημείο. Είναι ένα με τον Θεό, εδράζομαι σε αυτόν ευρισκόμενος υπεράνω κάθε νοητού. Έπειτα όμως, από την ανάπαυση μου σε αυτόν, αφού κατεβώ στον χώρο του λογισμού και η ψυχή μου επανεισέλθει στο σώμα, απορώ πως "πότε και νύν" ήταν δυνατόν να κατέλθω, και πως η ψυχή μπορούσε να εισέλθει στο σώμα, αφού είναι αυτή που μου αποκαλύφθηκε (κατά την έκσταση μου)... Δεν είναι γνωστό από πού ήρθε το ΦΩΣ, από έξω ή από μέσα», και όταν έπαυσε να βλέπει το φως εξηγεί:

«Ήταν λοιπόν μέσα και ωστόσο όχι μέσα. Δεν πρέπει να ερωτηθεί από πού ήρθε,. Δεν υπάρχει ένα ‘από πού’, επειδή ούτε ήρθε ούτε έφυγε, αλλά εμφανίστηκε και εξαφανίστηκε. Για αυτό δεν είναι ανάγκη να το εξαναγκάσει, αλλά πρέπει να περιμένει σιωπηλός έως ότου εμφανιστεί και να προετοιμαστεί για να το δει, όπως το βλέμμα περιμένει την ανατολή του ήλιου»..

Ιδού επίσης ο λόγος για τον οποίο όλα τα μυστήρια τελούνταν στο σκότος, με απώτερο σκοπό την αποκάλυψη του φωτός του Ήλιου του μεσονυχτίου, τον πνευματικό ήλιο («Ιερόν Πυρ» ή «Ιερόν Αθάνατον Πυρ») , το οποίο αναγεννούσε τον άνθρωπο καθιστώντας τον αυτόφωτο όπως ο Ήλιος, και όχι ετερόφωτος, που απλά αντανακλά γνώμες και γνώσεις άλλων.

Ο Απούλιος αναφέρει σχετικά με την «Θέα του Φωτός του Μεσονυκτίου», κατά την μύηση του στα μυστήρια του Διονύσου, όπου πέρασε τις πύλες του Άδη:

«... Επλησίασα τα όρια του θανάτου, επέρασα το κατώφλιον της Περσεφόνης, ωχήθην επί όλων των στοιχείων και επέστρεψα επί της γης. Είδα τον ήλιον να λάμπη με το απαστράπτον λευκόν φως του κατά το μεσονύκτιον και προσήγγισα τους άνω και τους κάτω θεούς και προσηυχήθην προς αυτούς πρόσωπον προς πρόσωπον .... Ο ήλιος του μεσονυχτίου ! Ο ήλιος ο διαπερνών τα σκότη και φωτίζων μέσα εις την νύχτα! Ο ήλιος ο σώζων αλλά και ο κατακεραυνώνων ...»

Η Επιστήμη της αστρονομίας στην αρχαία Ελλάδα

Η ιστορία της Αστρονομίας
Αστρονομία είναι η επιστήμη πού μελετάει τα ουράνια σώματα: τον Ήλιο, τους πλανήτες, τη Σελήνη (γενικά το πλανητικό μας σύστημα), τα αστέρια και τους Γαλαξίες. Συγκεκριμένα, η αστρονομία έρευνα τις κινήσεις, τις θέσεις και τις αποστάσεις των σωμάτων αυτών, το σχήμα, το μέγεθος, τη φυσική κατάσταση, τη χημική σύνθεση και την εξέλιξή τους και γενικά τις επιδράσεις πού το καθένα από τα σώματα αυτά εξασκεί στο άλλο.

Η αστρονομία μελετάει επίσης τους νόμους πού ακολουθούν τα ουράνια σώματα στις κινήσεις τους. Ακόμη έρευνα τους γενικούς νόμους της δομής και της εξέλιξης του Σύμπαντος.

 

Η αστρονομία είναι μία από τις παλαιότερες φυσικές επιστήμες και χρειάστηκε πολλές εκατοντάδες χρόνια για να φτάσει στο σημερινό ανώτερο επίπεδο της, ώστε να μπορεί να δίνει ικανοποιητικές απαντήσεις ακόμη και σε δύσκολα προβλήματα της επιστήμης. Σήμερα, χάρη στην αστρονομία, πολλά φαινόμενα πού τα νόμιζαν οι άνθρωποι «μυστήρια της φύσης» αποκαλύφτηκαν, έτσι πού ο πολύς κόσμος να τα θεωρεί πια σαν απλά και φυσικά πράγματα.Για να υψώσουν την αστρονομία στο σημερινό της επίπεδο οι μελετητές και οι αστρονόμοι χρειάστηκε να πολεμήσουν όχι μονάχα με το τρομερό, το αχανές, το ασύλληπτο Σύμπαν, για να του αποσπάσουν τα «μυστικά» του. Χρειάστηκε επίσης να καταπολεμήσουν το φόβο, το δέος και τις προλήψεις των ανθρώπων για το Σύμπαν. Για αιώνες ολόκληρους, η αστρονομία κρατιόταν ναρκωμένη εξαιτίας των προλήψεων αυτών. Είναι γνωστή η περιπέτεια του μεγάλου Γαλιλαίου επειδή υποστήριζε πώς η Γη κινείται. Χρειάστηκε να περάσουν πολλοί αιώνες ώσπου να απαλλαγεί ο άνθρωπος από την «εγωιστική» επιμονή πώς η Γη μας αποτελεί το κέντρο του Κόσμου και να δεχτεί πώς η Γη δεν είναι παρά ένα απειροελάχιστο μόριο στο Σύμπαν.

Η αστρονομία, εκτός από το καθαρά επιστημονικό, το θεωρητικό δηλαδή έργο της, εξυπηρετεί σοβαρά και τις άμεσες πρακτικές ανάγκες του ανθρώπου. Η αστρονομία π.χ. λύνει προβλήματα σχετικά με τη μέτρηση του χρόνου και τη σύνταξη των ημερολογίων. Χρησιμεύει επίσης στη γεωγραφία και στη γεωδαισία, για να προσδιορίζεται ή γεωγραφική θέση των σημείων της Γης. η ναυτιλία εξάλλου είναι στενά συνδεμένη με το έργο της αστρονομίας. η αστρονομία εξετάζει ακόμη τη δομή και τη συμπεριφορά της ύλης κάτω από τις πιο διαφορετικές συνθήκες, καθώς και την επίδραση του Ήλιου σε διάφορες πολύπλοκες φυσικές διεργασίες πού γίνονται πάνω στη Γη. Μας βοηθάει στο να υπολογίζουμε τις κινήσεις των τεχνητών δορυφόρων και των διαπλανητικών βλημάτων. Επεκτείνει την πειραματική βάση των φυσικών επιστημών. Και γενικά το έργο της είναι συνδεμένο με τη μηχανική, τη φυσική και τη χημεία πού εξυπηρετούν άμεσες ανάγκες του ανθρώπου. Η αστρονομία, όπως και άλλες επιστήμες, δημιουργήθηκε από τις άμεσες πρακτικές ανάγκες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Οι άνθρωποι, για να ρυθμίζουν τις καθημερινές ώρες της εργασίας τους, έπρεπε να παρακολουθούν την ανατολή και τη δύση του Ήλιου. Για να καλλιεργούν τα χωράφια τους και για να αναπτύσσουν την κτηνοτροφία τους, έπρεπε να προσέξουν πώς οι εποχές του έτους αλλάζουν κανονικά και πώς μαζί τους αλλάζουν και οι καιρικές συνθήκες πού εξυπηρετούν η βλάπτουν τις καλλιέργειες τους. Έτσι, οι άνθρωποι άρχισαν να παρακολουθούν συστηματικά τα ουράνια σώματα και έφτιαξαν τα σεληνιακά ημερολόγια (με βάση τις φάσεις της Σελήνης) και τα ηλιακά.

Οι πρώτοι πού καταπιάστηκαν με αστρονομικές έρευνες ήταν οι Κινέζοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Χαλδαίοι, οι Φοίνικες, οι Ινδοί, οι Εβραίοι, οι Αιγύπτιοι και γενικά οι ανατολικοί λαοί. Οι αρχαιότερες γνωστές αστρονομικές παρατηρήσεις προέρχονται από τους Κινέζους οι όποιοι 2000 χρόνια π.Χ. ασχολούνταν με την αστρονομία. Από τον ΣΤ' αιώνα π.Χ. μερικοί λαοί της Ανατολής κατείχαν αρκετές αστρονομικές γνώσεις. Στην αρχαία Κίνα και στη Βαβυλώνα, εκτός από τις βασικές μονάδες του έτους (ημέρες, μήνες, εποχές, χρόνο), ήταν γνωστή και η κλίση του ισημερινού, καθώς και η περιοδικότητα (ή εμφάνιση δηλαδή κατά ορισμένα διαστήματα) των ηλιακών και των σεληνιακών εκλείψεων (σάρος). Ό πρώτος κατάλογος των αστέρων συντάχτηκε στην Κίνα τον Δ' αιώνα. π.Χ.Στην αρχαία Ελλάδα, και λίγο αργότερα στην Κίνα, είχε διατυπωθεί η θεωρία πώς η Γη είναι σφαιρική και όχι επίπεδη. Οι Αιγύπτιοι επίσης είχαν βαθιές γνώσεις. Είχαν καταφέρει να προσδιορίσουν με μεγάλη ακρίβεια τη διάρκεια του έτους και τις πυραμίδες τους τις έχτιζαν, καθώς φαίνεται, με ακριβή αστρονομικό προσανατολισμό. Στην αρχαία Ελλάδα είχε αρχίσει η συστηματική μελέτη της αστρονομίας. Ό Αριστοτέλης είχε διατυπώσει μια γενική θεωρία για τη δομή του Σύμπαντος και τοποθετούσε τη Γη στο κέντρο του Σύμπαντος. Ένα περίπου αιώνα αργότερα ο Αρίσταρχος ο Σάμιος διατύπωσε την άποψη πώς ο Ήλιος (και όχι η Γη) είναι το κέντρο του Σύμπαντος. Και πώς η Γη περιστρέφεται ως πλανήτης γύρω από τον Ήλιο, αλλά ταυτόχρονα περιστρέφεται και γύρω από τον άξονα της. Στον Γ' αιώνα π.Χ. ο Ερατοσθένης προσδιόρισε πρώτος το μέγεθος της Γης με μεγάλη ακρίβεια, παρά τα πενιχρά μέσα πού διέθετε τότε η επιστήμη.Στο Β' αιώνα π.Χ. ο Ίππαρχος διατύπωσε μία θεωρία για την κίνηση των πλανητών, έφτιαξε κατάλογο με 1.022 αστέρια, προσδιόρισε την απόσταση της Σελήνης από τη Γη και ανακάλυψε ένα σπουδαίο αστρονομικό φαινόμενο, τη μετατόπιση δηλαδή του σημείου της εαρινής ισημερίας. Στην αρχαία όμως Ελλάδα με την αστρονομία είχαν ασχοληθεί και πολλοί άλλοι σοφοί, όπως ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος, ο Πυθαγόρας, ο Πλάτωνας, ο Εύδοξος, ο Ηρακλείδης (από τον Πόντο) κ.&. Οι γόνιμες εργασίες τους αποτέλεσαν σημαντικά εφόδια για την ανάπτυξη της αστρονομίας.Στη «Μαθηματική σύνταξη» (Β' αιώνας μ.Χ.,) ο Πτολεμαίος είχε συγκεντρώσει και είχε συστηματοποιήσει όλες τις αστρονομικές έρευνες και γνώσεις πού υπήρχαν έως τότε. η «Μαθηματική σύνταξη», στηριγμένη κυρίως στις εργασίες του Ίππαρχου, αποτέλεσε έως το ΙΣΤ’ αιώνα την πιο έγκυρη περιγραφική αστρονομία. το σύστημα του Κόσμου, όπως το φανταζόταν ό Αριστοτέλης και ο Πτολεμαίος, ήταν για 14 αιώνες παραδεκτό. Μόνο σε χώρες της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής παρουσιάζεται αργότερα κάποιο «νέο πνεύμα» στην αστρονομία.

Οι Άραβες π.χ. είχαν μεταφράσει το έργο του Πτολεμαίου («'Αλ Μαγέστα»), έκαμαν θεωρητικές έρευνες τον Η' και Θ' αιώνα μ.Χ. και συνέθεσαν αρκετά αξιόλογους καταλόγους των άστρων. Τον Θ' αιώνα ο 'Αλ Μαμούν προσδιόρισε τις διαστάσεις της Γης με διάφορες μετρήσεις πού είχε κάμει στα περίχωρα της Βαγδάτης. Τον Γ' αιώνα ο Νασιρεντίν ίδρυσε αστεροσκοπείο στο Ν. Αζερμπαϊτζάν και σύνθεσε πίνακες για τις κινήσεις των πλανητών. Στην 'Ασσυρία, στη Χαλδαία, στην Αίγυπτο κ.λ.π. η αστρονομία την περίοδο αύτη συγχεόταν με την αστρολογία και έτσι εμποδιζόταν η ανάπτυξη της. Έως τα τέλη του Μεσαίωνα η αστρονομία γενικά, σε όλο τον κόσμο, παρεμποδιζόταν ακόμη από τις προλήψεις και από την αστρολογία η όποια είχε διαδοθεί και στην Ευρώπη.Η αναγέννηση της αστρονομίας άρχισε τον ΙΣΤ’ αιώνα. Η ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου και η γέννηση της βιομηχανίας, έβαλαν νέα προβλήματα μπροστά στις επιστήμες και τις ενίσχυσαν στο να απαλλαγούν από τις προλήψεις του μεσαίωνα. Έτσι αρχίζει μία απότομη ανάπτυξη των φυσικών επιστημών και της αστρονομίας. Σε λίγα σχετικά χρόνια έγιναν πραγματικά σημαντικές ανακαλύψεις. Το 1543 ο Κοπέρνικος δημοσίευσε το περίφημο έργο του «Για την περιστροφή των ουρανίων σφαιρών» που αποτέλεσε αποφασιστικό βήμα για την ανάπτυξη της αστρονομίας. Η ανακάλυψη εξάλλου του τηλεσκοπίου, έδωσε στο Γαλιλαίο τη δυνατότητα να κάνει εντυπωσιακές ανακαλύψεις που επιβεβαίωναν τη θεωρία του Κοπέρνικου. Την ίδια περίοδο, ο Γερμανός μαθηματικός Ιωάννης Κέπλερ, ανακάλυψε τους τρεις νόμους της κίνησης των πλανητών, που αποδείκνυαν την ορθότητα της θεωρίας του Κοπέρνικου. Στα τέλη του ΙΖ’ αιώνα, ο Άγγλος φυσικός, αστρονόμος και μαθηματικός, Ισαάκ Νεύτωνας (1642-1727) ανακάλυψε το νόμο της παγκόσμιας έλξης και με τις θεωρητικές εργασίες του έδωσε νέα ώθηση στην αστρονομία.

Το 1781 ο Γερμανικής καταγωγής, Άγγλος αστρονόμος Χέρσελ (1738-1822) ανακάλυψε τον πλανήτη Ουρανό και διατύπωσε σωστές απόψεις για τη δομή του Γαλαξία. Το 1846 ανακαλύφθηκε ο πλανήτης Ποσειδώνας από το Γάλλο Λε Βεριέ και τον Άγγλο Άνταμς. Αξιοσημείωτο είναι πως ο Λε Βεριέ δεν ανακάλυψε τον Ποσειδώνα με το τηλεσκόπιο. Με θεωρητικές μαθηματικές μελέτες, στηριγμένος στις κατακτήσεις της αστρονομίας, απέδειξε πως σε ένα συγκεκριμένο μέρος του ουράνιου θόλου πρέπει να υπάρχει ένας πλανήτης. Τον πλανήτη αυτόν τον ξεχώρισαν αργότερα στο μέρος εκείνο με το τηλεσκόπιο και τον ονόμασαν Ποσειδώνα!Η ανακάλυψη του νόμου της παγκόσμιας έλξης από το Νεύτωνα αποτέλεσε σταθμό για την ανάπτυξη της αστρονομίας και την πραγματοποίηση νέων επιστημονικών ερευνών. Τις σχετικές εργασίες τις συστηματοποίησε και τις ανέπτυξε σε βάθος ο Γάλλος αστρονόμος Πέτρος Λαπλάς (1796) στο πεντάτομο σύγγραμμα του «Ουράνια μηχανική». Το 1847 ο Ρώσος αστρονόμος Β. Στρούβε (1793-1864) αποσαφήνισε την εικόνα του αστρικού κόσμου στην περιοχή του Ήλιου και έκαμε πρώτη φορά ποσοτική εκτίμηση της απορρόφησης του Φώτος στο διάστημα. Το 1859 άλλος Ρώσος αστρονόμος, ο Μ. Α. Κοβάλσκυ, διατύπωσε τη θεωρία περιστροφής του γαλαξία μας γύρω από το κέντρο της μάζας του.

Στο μεταξύ, η ανακάλυψη και η χρήση της φωτογραφίας και του φασματοσκοπίου κατά το ΙΘ’ αιώνα, έδωσαν νέα αποφασιστική ώθηση στην εξέλιξη της αστρονομίας και σε νέες σπουδαίες ανακαλύψεις. Έγινε πρώτα-πρώτα η φωτογράφηση και η καταγραφή μερικών εκατομμυρίων αστεριών. Εξακριβώθηκαν έπειτα οι ιδιαίτερες κινήσεις και μετρήθηκαν οι ταχύτητες πολλών χιλιάδων αστεριών. Το 1927 ανακαλύφθηκε ο νόμος περιστροφής του Γαλαξία μας. Και στην περίοδο της δεκαετίας 1930-1940, οι αστρονόμοι διατύπωσαν θετικά συμπεράσματα για τη δομή και τις διαστάσεις του γαλαξία μας.Τα επιτεύγματα της ατομικής και πυρηνικής φυσικής ώθησαν στην ανάπτυξη της θεωρητικής αστροφυσικής. Έτσι έγινε δυνατό να μελετηθούν και να βγουν θετικά συμπεράσματα για την ατμόσφαιρα που επικρατεί στα αστέρια και για τις πυρηνικές και άλλες διεργασίες που γίνονται στον Ήλιο, στα αστέρια και στα νεφελώματα. Μεγάλες επιτυχίες σημειώθηκαν και στον τομέα της αστρομετρίας. Με την ανάπτυξη των φυσικών επιστημών και τις τεχνολογίας, έγινε δυνατό να εφαρμοστούν νέες μέθοδοι και νέα μέσα για τις ακριβείς αστρονομικές μετρήσεις. Η εφεύρεση της τηλεόρασης και των ραδιοτηλεπικοινωνιών πρόσφερε νέες, ευρύτατες δυνατότητες για τις αστρονομικές παρατηρήσεις και για τις μετρήσεις. Προσδιορίστηκε έτσι με μεγαλύτερη ακρίβεια ο χρόνος κίνησης των ουρανίων σωμάτων και έγινε δυνατό να διαπιστωθεί η ανισόμερη περιστροφή της Γης. Η ανακάλυψη τέλος της ηλεκτρονικής και η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών μεγάλης ταχύτητας, έδωσαν τη δυνατότητα για νέες παρατηρήσεις και για ακριβέστερες μετρήσεις. Έτσι ορισμένες παλαιότερες θεωρίες για τις κινήσεις των πλανητών και για τις αλληλεπιδράσεις τους, αναθεωρήθηκαν και διατυπώθηκαν νέες. Η ανάπτυξη της αστροναυτικής με τα νέα μέσα (πυραύλους και διαστημόπλοια) άνοιξε νέους ορίζοντες και νέες δυνατότητες στην αστρονομία. Τη βοήθησε στο να εξερευνήσει ιδιαίτερα τη Σελήνη, τον Άρη και την Αφροδίτη.

Όπως ήταν επόμενο, οι μεγάλες ανακαλύψεις των φυσικών επιστημών στα τέλη του ΙΘ' αιώνα και στις αρχές του Κ' δημιούργησαν προβλήματα, ένα είδος «κρίσης» για τις φυσικές αυτές επιστήμες και για την αστρονομία. η εξέλιξη των επιστημών και τα επιτεύγματα τους θέτουν νέα προβλήματα, νέους στόχους. Έτσι, πολλές απόψεις, υποθέσεις, θεωρίες κ.λ.π. συμπληρώνονται, αναθεωρούνται η και απορρίπτονται ολότελα κάτω από το φως των καινούριων ανακαλύψεων των επιστημών. Γι' αυτό δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι ακόμη και σε βασικά ζητήματα της αστρονομίας υπάρχουν διάφορες απόψεις και διάφορες θεωρίες: το Σύμπαν είναι άπειρο ή πεπερασμένο; Ή είναι πεπερασμένο και άπειρο ταυτόχρονα; Πώς γεννήθηκε το Σύμπαν; Τι σημαίνει η λεγόμενη «φυγή» των Γαλαξιών; Πλήθος από παρόμοια ερωτηματικά και από αντίστοιχες απόψεις διατυπώνονται από τους ερευνητές. Γεγονός όμως αναμφισβήτητο είναι πώς η πρόοδος και οι ανακαλύψεις της αστρονομίας προχωρούν με γρήγορα βήματα, έτσι πού να έχουμε σήμερα σαφείς και αναμφισβήτητες απαντήσεις - αλήθειες για τη θέση της Γης στο πλανητικό σύστημα, για τη σχέση της με τον κόσμο πού μας περιβάλλει, για την αρχιτεκτονική, δηλαδή τη δομή του Σύμπαντος και για πολλά άλλα. Και η ασταμάτητη πρόοδος της αστρονομίας και της επιστήμης γενικά θα μας επιτρέπει να γνωρίζουμε ολοένα καινούρια και άγνωστα πράγματα και για τους πλανήτες και για τα αστέρια γενικά, ιδιαίτερα μάλιστα από τη στιγμή πού ο άνθρωπος πάτησε πια το πόδι του στη Σελήνη και οδεύει πλέον για τον Άρη.2. Οι αρχαίοι Έλληνες Αστρονόμοι και οι θεωρίες τους για το Σύμπαν και το Ηλιακό ΣύστημαΟι θεωρίες για τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος, ξεκινάνε από τη Θεογονία του Ησίοδου, τα Ορφικά, τα έπη του Ομήρου, και καταλήγουν στον 18ο αιώνα με την νεφελική θεωρίεα του Κάντ. Σήμερα η νεφελική θεωρία του Κάντ επεκτάθηκε και συμπληρώθηκε από τους Laplace, Hoyle, Kyiper και άλλους επιστήμονες, όπου με τη βοήθεια μοντέλων σε υπολογιστές, τα σύγχρονα τηλεσκόπια και τους δορυφόρους, όπως ο Hubble, τελειοποιήθηκε στη θεωρία της νεφελικής συμπύκνωσης.Πως ξεκίνησε όμως η ιστορία; Από τη μυθολογία έχουμε το πρώτο μοντέλο της Γης. Μας το παρουσιάζει ο Ησίοδος στη Θεογονία του από το 700 π.χ. ήδη. Η επιστημονική σκέψη όμως σύντομα θα υπερισχύσει.Τη μεγαλύτερη συνεισφορά μας προσέφερε ο Ίωνας φιλόσοφος Αναξίμανδρος ο οποίος αναγνώρισε ότι η Γη είναι ένα ουράνιο σώμα, κυλινδρικού σχήματος, απομονωμένο στο διάστημα. Με άλλα λόγια διατύπωσε για πρώτη φορά την άποψη ότι η Γη είναι μετέωρη στο διάστημα. Γνωστή είναι η παραδοχή των αρχαίων Ελλήνων για την σφαιρικότητα της γης. Ο Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας (περίπου 580 - 500 π.Χ.) υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που υποστήριξε ότι η Γη δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική. Η ιδέα της σφαιρικής Γης που διαμορφώθηκε στο περιβάλλον των Πυθαγορείων δεν στηρίχθηκε σε πειραματικά δεδομένα αλλά μάλλον υποστηρίχθηκε για λόγους γεωμετρικής ωραιότητας και αναλογίας με την ουράνια σφαίρα. Και ο Παρμενίδης έκανε σχετικές αναφορές και ο Αριστοτέλης μάλιστα διατύπωσε έξι επιχειρήματα για να το αποδείξει. Οι αρχαίοι όχι μόνο γνώριζαν την σφαιρικότητα της γης, αλλά είχαν υπολογίσει και την περιφέρειά της!Ο Αναξιμένης το 550 π.Χ. υπέθεσε ότι τα άστρα ήταν στερεωμένα σε μια κούφια σφαίρα η οποία είχε μέσα τη Γη, τη Σελήνη και όλα τα ουράνια σώματα με κυκλική τροχιά. Τα άστρα έδιναν φως αλλά όχι θερμότητα διότι ήταν πολύ μακριά. Στη τάξη των επτά Ουρανών διακρίνουμε τη Σφαίρα των Απλανών, το Κρόνο, το Δια, τον Άρη, τον Ήλιο, την Αφροδίτη, τη Σελήνη και τη Γη. Ο Εύδοξος της Κνίδου ήταν ο πρώτος που έδωσε θεωρητική εξήγηση της κίνησης των πλανητών. Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (388 - 315 π.Χ.) από την άλλη, δήλωνε πως ο Ερμής και η Αφροδίτη γυρίζουν γύρω από τον Ήλιο και η Γη γύρω από τον άξονα της. Ο Πυθαγόρας παρατηρώντας την μορφή της σκιάς που ρίχνει στη σελήνη η γη είχε καταλήξει επίσης στο συμπέρασμα της σφαιρικότητάς της. Τον 4ο αιώνα ο Αριστοτέλης στο έργο του "περί ουρανού" συνόψισε τους λόγους που οδηγούν στο σωστό συμπέρασμα της σφαιρικότητας της Γης. Αργότερα ο μαθητής του Αριστοτέλη Δικαίαρχος φτιάχνει τον πρώτο χάρτη της γης λαμβάνοντας υπ' όψη την σφαιρικότητά της. Ο Ερατοσθένης μάλιστα, που υπήρξε διευθυντής της βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, απέδειξε πειραματικά τον ισχυρισμό του Αριστοτέλη για την σφαιρικότητα της γης.Τo ηλιοκεντρικό σύστημα φαίνεται ότι αποτελούσε δόγμα των Ελευσίνιων αλλά και άλλων Μυστηρίων. Οι Πυθαγόρειοι γνώριζαν το ηλιακό σύστημα μιλώντας για δέκα πλανήτες. O Σέλευκος ήταν σίγουρος ότι η γη έχει διπλή κίνηση, γύρω απ' τον εαυτό της και ελλειπτική γύρω απ' τον ήλιο. Ο Δημόκριτος δήλωνε ότι τα άστρα είναι και αυτά ήλιοι σε μεγάλη απόσταση. Είναι αξιοπερίεργο τόσο για τους ιστορικούς της επιστήμης και της εξέλιξης της ανθρώπινης νόησης, όσο και για τους αστρονόμους, για ποιο λόγο το ηλιοκεντρικό σύστημα, αν και προτάθηκε ήδη από τα χρόνια της κλασσικής αρχαιότητας, δεν έγινε αποδεκτό από το φιλοσοφικό και θρησκευτικό κατεστημένο της εποχής και έπρεπε να περάσουν δύο χιλιάδες περίπου χρόνια για να τοποθετηθούν η Γη και ο Ήλιος στην πραγματική κοσμική τους θέση. Είναι πλέον δεδομένο ότι ο πρώτος που πρότεινε το ηλιοκεντρικό σύστημα δεν ήταν ο Κοπέρνικος, αλλά ο Αρίσταρχος ο Σάμιος. Δάσκαλος του ήταν ο Στράτων από την Λάμψακο, λυκειάρχης του Λυκείου του Αριστοτέλη στην Αλεξάνδρεια το 287 π.Χ. Δυστυχώς δεν σώζεται το βιβλίο στο οποίο ανέφερε την θεωρία του ο Αρίσταρχος και επομένως δεν γνωρίζουμε πώς την τεκμηρίωσε. Γνωρίζουμε για αυτήν του την θεωρία μέσω του Αρχιμήδη.Αλλά ας δούμε κάποια σημαντικά στοιχεία για κάποιους από αυτούς τους πρωτοπόρους της επιστημονικής σκέψης:

Αναξίμανδρος
Ο Αναξίμανδρος (610 π.Χ. – 546 π.Χ.) ήταν ένας φυσικός φιλόσοφος από την Ιωνία. Ήταν πολίτης της Μιλήτου, μαθητής του Θαλή και δάσκαλος του Αναξιμένη. Ήταν ένας επιτυχής μαθητής αστρονομίας και γεωγραφίας, και ένας πρώιμος προπομπός της ακριβούς επιστήμης. Λέγεται επίσης ότι εισήγαγε αστρονομικά όργανα όπως το ηλιακό ρολόι και τον γνώμονα στην αρχαία Ελλάδα. Έχει πιστωθεί και την δημιουργία του πρώτου χάρτη του κόσμου, ο οποίος ήταν σε κυκλική μορφή και έδειχνε τις τότε γνωστές χώρες ομαδοποιημένες γύρω από το Αιγαίο Πέλαγος (το οποίο ήταν στο κέντρο) και όλα περιβάλλονταν από τον ωκεανό. Η φήμη του οφείλονταν κυρίως στην δουλειά του για τη κοσμολογία: πήρε ως πρώτη αρχή μια ατελείωτη και χωρίς όρια αρχέγονη μάζα (άπειρον), η οποία ούτε γερνάει ούτε φθείρεται, και διαρκώς δίνει ύλη από την οποία τα πάντα προέρχονται. Έξω από το χωρίς όρια και ασαφή αυτό σώμα υπάρχει μια κεντρική μάζα— η γη, κυλινδρική στο σχήμα, να ισορροπεί σε ίση απόσταση από περιβαλλόμενες τροχιές φωτιάς, οι οποίες αρχικά είχαν γύριζαν όπως ο σκύλος γύρω από το δέντρο, μέχρι που η συνέχεια τους διακόπηκε και χωρίστηκαν σε αρκετές φυσαλίδες αέρα γεμάτες φωτιά και σε σχήμα τροχού.

Αναξιμένης
Ο Αναξιμένης από την Μίλητο (585 π.Χ. – 525 π.Χ.) ήταν ένας Έλληνας φιλόσοφος, πιθανόν ένας νεότερος σύγχρονος του Αναξίμανδρου, που λέγεται ότι ήταν μαθητής του ή φίλος του. Υποστήριξε ότι ο αέρας είναι η πηγή όλων των υπάρξεων, με τα ποικίλα συστατικά του, την παγκόσμια ύπαρξη του και την ασαφή σχέση του με όλα τα φαινόμενα της ζωής. Τα πάντα είναι αέρας σε διαφορετικούς βαθμούς συμπύκνωσης και κάτω από την επίδραση της θερμότητας, όπου και διαστέλλεται, και του ψύχους, όπου και συστέλλεται ο όγκος του, δίνει την ύπαρξη σε διάφορες μορφές. Η διαδικασία γίνεται βαθμιαία, και γίνεται σε δύο κατευθύνσεις, καθώς η θερμότητα και το ψύχος εναλλάσσονται. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε ένας ευρύς δίσκος της γης, που αιωρείται μέσα στον αέρα. Παρόμοιες συγκεντρώσεις παρήγαγαν τον ήλιο και τα άστρα, και η φλεγόμενη κατάσταση αυτών των σωμάτων οφείλεται στην ταχύτητα των κινήσεων τους.

Αναξαγόρας
Ο Αναξαγόρας (500 π.Χ.–428 π.Χ.) ήταν ένας προσωκρατικός Έλληνας φιλόσοφος. Ήταν μέλος της Ιωνικής Σχολής Φιλοσοφίας. Η πατρίδα του είναι οι Κλαζομενές στην Μικρά Ασία. Σε νεαρή ηλικία (464-462 π.Χ.) πήγε στην Αθήνα. Εκεί λέγεται ότι έμεινε για τριάντα χρόνια. Ο Περικλής τον αγαπούσε και τον θαύμαζε και ο ποιητής Ευριπίδης διέκρινε σε αυτόν έναν ενθουσιασμό για την επιστήμη και την ανθρωπότητα. Κάποιοι ειδικοί λένε ότι ακόμη και ήταν ανάμεσα στους μαθητές του. Έφερε την φιλοσοφία και το πνεύμα της επιστημονικής αναζήτησης από την Ιωνία στην Αθήνα. Οι παρατηρήσεις του για τα ουράνια σώματα τον οδήγησαν στο να διατυπώσει νέες θεωρίες για την τάξη στο σύμπαν. Αποπειράθηκε να δώσει μια επιστημονική θεώρηση των εκλείψεων, των μετεωριτών και του ήλιου, τον οποίο και περιέγραψε ως μια μάζα από φλεγόμενου μετάλλου, μεγαλύτερη από την Πελοπόννησο. Τα ουράνια σώματα, ισχυρίστηκε, ήταν μάζες από πέτρα που αποσχίστηκαν από την Γη και ανεφλέγησαν από την γρήγορη περιστροφή. Αυτές οι θεωρίες τον έφεραν σε σύγκρουση με την κοινή πίστη. Τον συλλάβανε με την κατηγορία ότι αντίβαινε με το δόγμα της θρησκείας και τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει την Αθήνα και να πάει στην Λάμψακο στην Ιωνία (434-433 π.Χ.) Πέθανε εκεί γύρω στο 428 π.Χ.. Ο Αναξαγόρας πρώτος υπεστήριξε ότι η σελήνη είναι ένας συμπαγής πλανήτης! Έλεγε ότι αρχή του κόσμου ήταν το χάος. Έπειτα, ο «νους», η πρωταρχική ουσία, ώθησε την ύλη σε περιδίνηση και τότε αποσπάστηκαν κομμάτια ύλης που διαπυρώθηκαν από τον αιθέρα και σχηματίστηκε ο ήλιος, η σελήνη, η γη και τα άλλα ουράνια σώματα. Έτσι, από το χάος σχηματίστηκε η ύλη. Κατά τον Αναξαγόρα δεν υπάρχει αρχή και τέλος. Τα πάντα μεταβάλλονται, αλλά τίποτα δεν χάνεται γιατί τα στοιχεία ενώνονται και αποσυντίθενται συνεχώς. Παράλληλα, ο Αναξαγόρας εισάγει και την έννοια του αιθέρα που επηρέασε την φυσική.

Μέτων
Τον 5ο αιώνα π.Χ έζησε ο Μέτων στην Αθήνα. Ήταν αστρονόμος, γεωμέτρης και μηχανικός. Αυτός επινόησε τον ημερολογιακό κύκλο, γνωστό και ως «κύκλο του Μέτωνα» ή «κύκλο της σελήνης», γιατί παρατηρώντας τις χρονολογίες των πανσελήνων επί 19 έτη μπορούν να προσδιοριστούν οι μελλοντικές πανσέληνοι. Ο κύκλος του Μέτωνα χρησιμοποιήθηκε αργότερα στο εβραϊκό ημερολόγιο και από την χριστιανική εκκλησία για τον προσδιορισμό των εορτών.ΑριστοτέληςΤον 4ο αιώνα ο Αριστοτέλης (384 - 322 π.Χ.) στο έργο του "περί ουρανού" συνόψισε τους λόγους που οδηγούν στο σωστό συμπέρασμα της σφαιρικότητας της Γης. Οι ταξιδιώτες διηγούνταν τις αλλαγές που υφίστανται ο έναστρος θόλος όταν ταξίδευαν σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη. Για παράδειγμα, ένας παρατηρητής που ταξίδευε βόρεια του Εύξεινου Πόντου έβλεπε νέα άστρα που δεν έδυαν ποτέ. Από την άλλη, ο ταξιδιώτης που κατέβαινε προς νότο έβλεπε ένα ωραιότατο άστρο, όπως η Κάνοπος (αόρατο στην Ελλάδα) να είναι μόλις ορατό στη Ρόδο και να ανέρχεται σε νοτιότερους τόπους όπως στην Αλεξάνδρεια. Από παρόμοιες παρατηρήσεις έγινε φανερό ότι τέτοιες μεταβολές στον έναστρο ουρανό μπορούν να συμβαίνουν μόνο αν η Γη είχε σχήμα σφαιρικό. Έτσι, η ιδέα της επίπεδης Γης θα έπρεπε να απορριφθεί εφόσον δεν συμφωνούσε με τα δεδομένα της παρατήρησης από διαφορετικά σημεία της Γης. Στη διάρκεια μιας σεληνιακής έκλειψης (ο Ήλιος, η Γη, η Σελήνη βρίσκονται στην ίδια ευθεία) η σκιά της Γης μετατοπίζεται βαθμιαία πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης σχηματίζοντας πάντα κυκλικό τόξο. Όταν ένα ιστιοφόρο απομακρύνεται, πρώτα εξαφανίζεται το κύτος (σκαρί) του και τελευταία το κατάρτι του ανεξάρτητα από την κατεύθυνση στην οποία κινείται.

Κατά τον Αριστοτέλη το Σύμπαν διαιρείται σε δύο περιοχές. Η μία φθάνει μέχρι της τροχιάς που διαγράφει, περί τη Γη, η Σελήνη και απαρτίζει τον "υποσελήνιο" τόπο χώρο όπου βασιλεύει η μεταβολή, η αλλοίωση, η γέννηση και η φθορά. Σ΄ αυτό το τόπο λαμβάνει χώρα η κυκλοφορική κίνηση των τεσσάρων απλών σωμάτων γης, ύδατος, αέρος και πυρός τα οποία ο Αριστοτέλης ακολουθώντας τη παραδομένη ορολογία ονομάζει αυτά "στοιχεία". Η άλλη περιοχή περιλαμβάνει τον "υπερσελήνιο" τόπο όπου εκεί βασιλεύει η "αϊδία κίνηση των αθανάτων αϊδίων ουσιών που φθάνει μέχρι της σφαίρας των απλανών. Σ΄ αυτόν δεν υπάρχουν τα τέσσερα γνωστά στοιχεία, αλλά την ύλη του την αποτελεί ένα "πέμπτο σώμα" ή πέμπτη ουσία, κοινώς λεγόμενη "πεμπτουσία" που είναι ο αιθήρ.Ο Κόσμος στο σύνολό του αποτελεί σφαιρικό χώρο του οποίου το κέντρο κατέχει η επίσης σφαιρική Γη. Επειδή ο ουρανός στον παρατηρητή τον μετακινούμενο στην επιφάνεια της Γης δεν παρέχει προς θέα τους αυτούς αστερισμούς θεωρεί ο Αριστοτέλης ως βέβαιο ότι το σχήμα της Γης είναι σφαιρικό αλλά η σφαίρα Γη δεν είναι πολύ μεγάλη. Βρίσκει δε πιθανό ότι η απόσταση που χωρίζει τις Ηράκλειες στήλες με την Ινδική (Ινδίες) δεν είναι πολύ μεγάλη. "Διό τους υπολαμβάνοντας συνάπτειν τον περί τας Ηρακλείους στήλας τόπον τω περί την Ινδικήν, και τούτον τον τρόπον είναι την θάλατταν μίαν μη λίαν υπολαμβάνειν άπιστα δοκείν" (Περί ουρανού 298 α 8) (= "Γι αυτό προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι φρονούντες ότι υπάρχει συνέχεια μεταξύ του τόπου των Ηράκλειων στηλών και της Ινδικής και ότι έτσι η μεσολαβούσα θάλασσα είναι η αυτή, δεν υποστηρίζουν δοξασία υπερβολικά απίθανη"). Αυτό το χωρίο κατέστη αξιοσημείωτο διότι παρέσχε την αφορμή στον Κολόμβο να θεωρήσει ότι πλέοντας δυτικά μπορεί να φθάσει στην Ινδία. Σ΄ αυτό το χωρίο δε ο Σταγιρίτης σοφός, μας πληροφορεί το μήκος της περιμέτρου της γήινης σφαίρας: "και των μαθηματικών όσοι το μέγεθος αναλογίζεσθαι πειρώνται της περιφέρειας εις τετταράκοντα λέγουσιν είναι μυριάδας σταδίων. Εξ ών τεκμαιρομένοις ου μόνον σφαιροειδή τον όγκον αναγκαίον είναι της γης, αλλά και μη μέγαν προς το των άλλων αστέρων μέγεθος" (= "Και εκ των μαθηματικών όσοι επιθυμούν να υπολογίσουν το μέγεθος της περιφέρειας, λέγουν ότι είναι περίπου 40 μυριάδες σταδίων. Εξ αυτών συνάγεται το αναγκαίο συμπέρασμα ότι όχι μόνο δεν είναι σφαιροειδής ο όγκος της Γης αλλά και ούτε μέγας εν συγκρίσει με τους όγκους των άλλων αστεριών"). Οι τεσσαράκοντα μυριάδες σταδίων ισοδυναμούν με 73.000 χλμ. δηλαδή με το διπλάσιο σχεδόν του πραγματικού μήκους.Από τον αιθέρα του "υπερσελήνιου" τόπου φέρεται να πιστεύει ο Αριστοτέλης ότι σύγκεινται και οι διαφανείς ομόκεντροι ουράνιες σφαίρες επί των οποίων είναι προσηλωμένοι οι απλανείς και οι πλανήτες. Από την ουσία δε αυτή ("πεπτουσία") αποτελείται επίσης το σώμα των απλανών αστέρων και των επτά πλανητών που τα θεωρεί όντα με ζωή και ψυχή, μη υποκείμενα σε άλλη μεταβολή εκτός της κατά τόπου κίνησης. Ευρίσκονται πάντα σε ενεργητική κατάσταση χωρίς να υπόκεινται σε κάματο ή εξάρτηση. Η κίνησή των δεν περιέχει καμία εναντιότητα διότι είναι κυκλική και ισοταχής. Η μόνη δυνατότητά τους είναι η κατά τόπο μετακίνηση. Επειδή όμως η παρατήρηση αποδεικνύει ότι έκαστος των πλανητών εκτός του ότι ακολουθεί τη κίνηση της ουράνιας σφαίρας, που περιστρέφεται εξ ανατολών προς δυσμάς, αλλά εκτελεί και ιδία κίνηση βρίσκεται στην ανάγκη η περί αυτών εξετάζουσα τα φαινόμενα αυτά αστρονομική επιστήμη να εξηγήσει τη ποικιλία των σημειουμένων ιδιαίτερων κινήσεων. Ως προς την ονομασία των Πλανητών δέχεται ο Αριστοτέλης τα παραδεδομένα ονόματα και την παραδεδεγμένη τάξη των από της Γης αποστάσεων αυτών δεχόμενος ότι είναι τεταγμένοι κατά την ακόλουθη σειρά: Σελήνη, Ήλιος, Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Ζεύς και Κρόνος.

Αρίσταρχος
Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 π.Χ. - περίπου 230 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός, που γεννήθηκε στη Σάμο. Είναι ο πρώτος καταγεγραμμένος άνθρωπος ο οποίος πρότεινε ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, θέτοντας τον Ήλιο και όχι τη Γη, στο κέντρο του γνωστού Σύμπαντος. Οι ιδέες του περί Αστρονομίας δεν είχαν γίνει αρχικά αποδεκτές και θεωρήθηκαν κατώτερες από εκείνες του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, έως ότου αναγεννήθηκαν επιτυχώς και αναπτύχθηκαν από τον Κοπέρνικο περίπου 2000 χρόνια μετά. Η μοναδική εργασία του Αρίσταρχου η οποία έχει διασωθ εί μέχρι σήμερα, «Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης» (Περί των μεγεθών και αποστάσεων του Ήλιου και της Σελήνης), βασίζεται σε γεωκεντρικό μοντέλο. Παρόλα αυτά, γνωρίζουμε από διάφορες παραπομπές ότι ο Αρίσταρχος είχε γράψει ένα άλλο βιβλίο στο οποίο πρότεινε την εναλλακτική υπόθεση του ηλιοκεντρικού μοντέλου.Ο Αρχιμήδης έγραψε: «Συ βασιλιά Γέλων γνωρίζεις ότι ο κόσµος είναι το όνοµα που δίνουν οι περισσότεροι αστρονόµοι σε µία σφαίρα, που στο κέντρο της βρίσκεται η Γη και ότι η ακτίνα της σφαίρας αυτής είναι ίση προς την απόσταση µεταξύ του Ήλιου και της Γης. Αυτή είναι η εξήγηση την οποία δίνουν οι αστρονόµοι. Αλλά ο Αρίσταρχος έγραψε ένα βιβλίο, που περιέχει ορισµένες προτάσεις, από τις οποίες συµπεραίνεται ότι ο πραγµατικός κόσµος είναι πολύ µεγαλύτερος. Πιστεύεται ότι οι απλανείς αστέρες και ο Ήλιος είναι ακίνητοι, ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο σε κυκλική τροχιά, που στο κέντρο της βρίσκεται ο Ήλιος. Ακόµη ότι η σφαίρα των απλανών αστέρων, που βρίσκεται στο ίδιο µε τον Ήλιο κέντρο, είναι τόσο µεγάλη, ώστε ο κύκλος γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η Γη απέχει από τους απλανείς αστέρες, όσο απέχει το κέντρο µιας σφαίρας από την επιφάνεια της… Ο Αρίσταρχος δηλαδή εννοεί το εξής: αφού πιστεύουµε ότι η Γη είναι, ας πούµε, το κέντρο του κόσµου, η σχέση της Γης προς εκείνο που ονοµάζουµε «κόσµο» είναι ίση προς τη σχέση της σφαίρας, που περιέχει τον κύκλο πάνω στον οποίο διατείνεται ότι περιστρέφεται η Γη, προς τη σφαίρα των απλανών αστέρων.»Ως εκ τούτου, ο Αρίσταρχος πίστευε ότι τα αστέρια βρίσκονται σε άπειρη απόσταση, και αυτό το θεωρούσε ως εξήγηση για την απουσία ορατής παράλλαξης, δηλαδή της παρατηρούμενης κίνησης των αστέρων καθώς η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Στην πραγματικότητα τα αστέρια βρίσκονται πολύ πιο μακριά από όσο είχε υποτεθεί στην αρχαιότητα, το οποίο ερμηνεύει το γεγονός ότι η αστρική παράλλαξη είναι ανιχνεύσιμη μόνο με τηλεσκόπια. Αλλά είχε υποτεθεί ότι το γεωκεντρικό μοντέλο ήταν μια απλούστερη και καλύτερη εξήγηση για την έλλειψη παράλλαξης. Η απόρριψη της ηλιοκεντρικής άποψης ήταν κατά τα φαινόμενα αρκετά έντονη, όπως υποδεικνύει το ακόλουθο κείμενο του Πλουτάρχου (Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης): «Ο Κλεάνθης, [ένας σύγχρονος του Αριστάρχου] πίστευε ότι ήταν το καθήκον των Ελλήνων να καταδικάσουν τον Αρίσταρχο τον Σάμιο με την κατηγορία ότι έβαζε σε κίνηση την εστία [κέντρο] του Σύμπαντος [δηλ. τη Γη] και έτσι διαταράσσει την ηρεμία των θεών: «Ως κινων τήν του κόσμου εστίαν καί ταράσσων τήν των ολυμπίων (θεων) ηρεμίαν», υπέθετε ότι ο ουρανός παραμένει ακίνητος και η Γη γυρίζει πάνω σε ένα επικλινή κύκλο, ενώ ταυτόχρονα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της». Ο Αρίσταρχος παρατήρησε την κίνηση της Σελήνης διαμέσου της σκιάς της Γης κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης Σελήνης. Εκτίμησε ότι η διάμετρος της Γης ήταν 3 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Σελήνης. Χρησιμοποιώντας τον υπολογισμό του Ερατοσθένους ότι η περιφέρεια της Γης ήταν 42.000 χλμ., συμπέρανε ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια ίση με 14.000 χλμ. Σήμερα, είναι γνωστό ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια περίπου ίση με 10.916 χλμ.Ο Αρίσταρχος παρατήρησε / υποστήριζε ότι ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη σχηματίζουν σχεδόν μια ορθή γωνία τη στιγμή του πρώτου ή του τελευταίου τετάρτου της Σελήνης. Εκτίμησε ότι η γωνία ήταν 87°.Χρησιμοποιώντας σωστά τη Γεωμετρία, αλλά με λανθασμένα στοιχεία παρατήρησης, ο Αρίσταρχος συμπέρανε ότι ο Ήλιος ήταν 20 φορές πιο μακριά από ό,τι η Σελήνη. Στην πραγματικότητα ο Ήλιος είναι περίπου 390 φορές πιο μακριά. Εντόπισε ότι η Σελήνη και ο Ήλιος έχουν σχεδόν το ίδιο φαινόμενο μέγεθος από τη Γη και συμπέρανε ότι οι διάμετροί τους θα είναι ανάλογοι με την απόστασή τους από τη Γη. Έτσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Ήλιος είχε 20 φορές μεγαλύτερη διάμετρο από τη Σελήνη, κάτι που είναι υπολογιστικά λογικό και σωστό, αλλά επίσης λάθος (αφού στηρίζεται σε λάθος δεδομένα). Η εκτίμησή του όμως αυτή υποδεικνύει ότι ο Ήλιος είναι ξεκάθαρα μεγαλύτερος από τη Γη, κάτι που υποστηρίζει το ηλιοκεντρικό μοντέλο.Όμως οι γνωσιολογικές και επιστημονικές επαναστάσεις δεν γεννιούνται έξαφνα στα μυαλά κάποιων εξαίρετων διανοητών. Αντίθετα, προκύπτουν ύστερα από την επίπονη και πολύχρονη συσσώρευση γνώσης μέσω της ανθρώπινης εμπειρίας, μπολιασμένης φυσικά και με την διορατικότητα των λίγων και ασυνήθιστων διανοητών. Οι βάσεις πάνω στις οποίες πιθανώς να έκτισε ο Αρίσταρχος την ηλιοκεντρική του θεωρία, πρέπει να αναζητηθούν τουλάχιστον σε δύο πηγές: Στους Πυθαγόρειους και ιδιαίτερα στον Φιλόλαο τον Κροτωνιάτη, που έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. στην Μεγάλη Ελλάδα και στον Ηρακλείδη τον Πόντιο, που έζησε τον 4ο αιώνα και είχε θητεύσει στην Ακαδημία του Πλάτωνα.

Ο Φιλόλαος υποστήριξε ένα κοσμολογικό μοντέλο, στο οποίο το κέντρο του κόσμου ήταν η Κεντρική Εστία. Γύρω από την εστία αυτή περιστρεφόταν ο Αντίχθων, μετά η Γη που βρισκόταν πάντα σε θέση αντιδιαμετρική με τον Αντίχθωνα, μετά η Σελήνη και ο Ήλιος που ανακλά το φως της εστίας, και μετά όλα τα άλλα κοσμικά σώματα. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, ο Φιλόλαος ήταν ο πρώτος που υποστήριξε την κυκλική κίνηση της Γης (αν και αναφέρει και την πιθανότητα να ήταν ο Ικέτας ο Συρρακούσιος). Επιπλέον, τα εκπληκτικά αποτελέσματα των μελετών του Ηρακλείδη του Πόντιου πρέπει να έδωσαν σημαντική ώθηση στην απόφαση του Αρίσταρχο στο να υποστηρίξει το ηλιοκεντρικό σύστημα. Ο Ηρακλείδης βρήκε ότι η γωνιακή απόσταση του Ερμή και της Αφροδίτης από τον Ήλιο είναι πάντα μικρότερη από κάποιο όριο, γεγονός που ορθώς ερμήνευσε ότι οφείλεται στο ότι οι δύο αυτοί πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο και όχι γύρω από την Γη.Βλέπουμε λοιπόν ότι ήδη έχουν προϋπάρξει στοιχεία και φιλοσοφικού αλλά και αμιγώς φυσικού υπόβαθρου για να προταθεί η επαναστατική, για την εποχή της, κοσμολογική ηλιοκεντρική θεώρηση του Αρίσταρχου. Όμως όπως όλες οι επαναστάσεις είτε επιστημονικές, είτε γνωσιολογικές είτε κοινωνικές, δημιούργησε μεγάλη αντίδραση στο κατεστημένο της εποχής του, τόση που ο Κλεάνθης, ο ηγέτης των Στοϊκών στην Αθήνα, ζήτησε την καταδίκη του Αρίσταρχου ως άθεου. Η ιδεολογική απομόνωση του Αρίσταρχου φαίνεται ότι ήταν τόσο επιτυχής, που κανείς από τους σύγχρονους αλλά και μεταγενέστερους του δεν υποστήριξε την θεωρία του. Χρειάστηκε η ανθρωπότητα να περιμένει άλλα 2000 χρόνια για να τοποθετήσει τον Ήλιο στην ορθή του θέση, αυτήν που σωστά είχε υποθέσει ο Αρίσταρχος ο Σάμιος.

Ερατοσθένης
Ο Ερατοσθένης (275 – 195 π.Χ) από την Κυρήνη (ελληνική αποικία στη Λιβύη) ήταν φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος, φυσικός, ποιητής και φιλόλογος.Ο Ερατοσθένης σπούδασε στην Αθήνα και έζησε στην Αλεξάνδρεια όπου το 236 π.Χ. έγινε διευθυντής της περίφημης βιβλιοθήκης της πόλης. Ο Ερατοσθένης πρώτος υποστήριξε ότι η γη είναι σφαιρική και γι’ αυτό άλλωστε μέτρησε και την περίμετρό της με την βοήθεια της γεωμετρίας. Γνώριζε ότι κατά το θερινό ηλιοστάσιο σε ένα πηγάδι στον άνω Νείλο στην Συήνη (σημερινό Ασουάν) ο ήλιος το μεσημέρι έπεφτε κάθετα φτάνοντας μέχρι τον πυθμένα του. Στην Αλεξάνδρεια που ήταν την ίδια μέρα και ώρα μέτρησε την σκιά ενός οβελίσκου η οποία σχημάτιζε με τον οβελίσκο γωνία των 7.2°. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι η απόσταση Αλεξανδρείας Ασουάν αντιστοιχούσε σε 7.2° υπολόγισε ότι η περίμετρος της γης (360°) θα ήταν 50 φορές μεγαλύτερη δηλαδή 40.550 χιλιόμετρα. Αν και τα δύο σημεία δεν βρίσκονται ακριβώς στον ίδιο μεσημβρινό και οι μετρήσεις με τα καραβάνια δεν μπορούν να θεωρηθούν οι πλέον αξιόπιστες, ο Ερατοσθένης έφτασε εντυπωσιακά κοντά στο 40.075 που γνωρίζουμε σήμερα σαν περιφέρεια του ισημερινού. Ο Ερατοσθένης έλεγε ότι είναι δυνατόν κάποιος, αν ξεκινούσε με πλοίο από την Ισπανία – ακολουθώντας τις ακτές της Αφρικής – μπορούσε να φθάσει στις Ινδίες! Ο Ερατοσθένης, επίσης, όρισε την γεωγραφική τοποθέτηση ενός σημείου, με βάση τους παραλλήλους και τους μεσημβρινούς της γης. Συγκεκριμένα, στην χαρτογράφηση χρησιμοποίησε έναν παράλληλο και έναν μεσημβρινό που τέμνονταν στην Ρόδο. Την μέθοδό του τελειοποίησε ο Ίππαρχος, καθώς και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος.

Ίππαρχος
Ο Ίππαρχος (2ος αιώνας π.Χ.) ήταν από τη Νίκαια (πόλη στο ελληνιστικό βασίλειο της Βιθυνίας). Έζησε στη Ρόδο και μετά στην Αλεξάνδρεια. Ασχολήθηκε με την αστρονομία και ήταν ο μεγαλύτερος αστρονόμος της αρχαιότητας, μαζί με τον Εύδοξο από την Κνίδο. Το 134 π.Χ. χαρτογράφησε 1080 άστρα και έφτιαξε καταλόγους με χάρτες και υπολογισμούς φωτεινότητας. Ο Ίππαρχος ανακάλυψε την μετάπτωση των ισημεριών. Ο Ίππαρχος κατέταξε τους αστερισμούς και υπολόγισε το έτος σε 365 μέρες και 6 ώρες. Οι υπολογισμοί του για την ακριβή χρονική διάρκεια του έτους διέφεραν μόλις κατά 6.5 λεπτά από τις σύγχρονες μετρήσεις. Επίσης, είχε ασχοληθεί και με την γεωγραφία. Επινόησε μια μέθοδο υπολογισμού της γεωγραφικής θέσης βάσει γεωγραφικού μήκους και πλάτους. Φυσικά για κάτι τέτοιο χρειάστηκε πρώτα να χωρίσει την γήινη σφαίρα σε 360 μεσημβρινούς και 180 παράλληλους. Λέγεται ότι χρησιμοποίησε το βαβυλωνιακό σύστημα χωρισμού των κύκλων. Μάλιστα, είχε τοποθετήσει την Ρόδο στον χάρτη στο 36ο γεωγραφικό πλάτος, κάτι που ισχύει πραγματικά.Σημαντική δουλειά του ήταν και η συλλογή κανόνων τριγωνομετρικών υπολογισμών που αποτελούν την βάση της σύγχρονης τριγωνομετρίας. Ο Ίππαρχος βασιζόμενος σε αναφορές στην σφαίρα του Ευδόξου, και παρατηρώντας τις αλλαγές στον ουρανό, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι θέσεις των αστρικών πόλων μεταβάλλονται και συμπληρώνουν πλήρη κύκλο σε 26.000 περίπου χρόνια, με μικρότερες περιόδους των 2.150 ετών η κάθε μία που αντιστοιχούν στα ζώδια. Έτσι παρατήρησε φυσικά ότι και ο ζωδιακός κύκλος μεταβάλλεται σε σχέση με την γη χρόνο με τον χρόνο. Επίσης, επινόησε διάφορα αστρονομικά όργανα, σημαντικότερο από τα οποία ήταν ο επίπεδος αστρολάβος τον οποίο εφηύρε το 150 π.Χ. Με τον αστρολάβο μετρούσε το ύψος κάποιου αστέρα στον ορίζοντα, κάτι που του επέτρεπε να έχει πλήρη εικόνα του έναστρου ουρανού. Τον αστρολάβο τον χρησιμοποιούσαν στα πλοία στα οποία τον τοποθετούσαν στην γέφυρα. Ο καπετάνιος καθημερινά, με την ανατολή του ηλίου, γυρνούσε το μικρό χερούλι που βρισκόταν στα πλάγια του μηχανήματος και μετακινούσε τον δείκτη του ηλίου να δείχνει την επόμενη ημέρα. Δηλαδή ο αστρολάβος ήταν μια μηχανή που μετρούσε τον χρόνο και έκανε αστρονομικούς υπολογισμούς υπολογίζοντας την ώρα της ανατολής και της δύσης των άστρων, καθώς και την πορεία τους στον ουρανό.

Το πιο παλιό σφουγγάρι στον κόσμο

Απολίθωμα 600 εκατ. ετών φέρνει νέα δεδομένα στην εξέλιξη των ζώων
Ένα «σχεδόν πρωτόγονο» σφουγγάρι ηλικίας 600 εκατομμυρίων ετών ανακαλύφθηκε στη νότια Κίνα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το σφουγγάρι αυτό –που είναι το πιο πρωτόγονο είδος ζώου στη Γη- είναι το πιο παλιό που έχει βρεθεί ποτέ.
Η ανακάλυψη αυτή ωθεί ακόμη πιο πίσω την έναρξη της εξέλιξης των πολυκύτταρων οργανισμών, πριν από την Κάμβρια έκρηξη πριν από 541 εκατ. χρόνια.
Τα σφουγγάρια είναι πολυκύτταροι οργανισμοί, που καλύπτονται με πόρους και κανάλια τα οποία επιτρέπουν την κυκλοφορία του νερού ανάμεσά τους.
Οι επιστήμονες δεν έχουν επιβεβαιώσει ακόμη πότε εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη Γη.
Οι εκτιμήσεις των ειδικών κυμαίνονται από 700 εκατ. χρόνια πριν μέχρι την Κάμβρια περίοδο, η οποία χρονολογείται στα 541 με 485 εκατ. χρόνια πριν.

Το τελευταίο αυτό εύρημα τοποθετεί την ηλικία του απολιθώματος περίπου στα 600 εκατ. χρόνια πριν, προτού ξεκινήσει η Κάμβρια περίοδος.
Οι επιστήμονες, όπως αναφέρει δημοσίευμα της MailOnline, θέλουν να εξακριβώσουν τη χρονολογία, γιατί πιστεύουν ότι αποτελεί το «κλειδί» για την κατανόηση της εξέλιξης των πρώτων ζώων. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στα σφουγγάρια και τα περισσότερα άλλα είδη ζώων αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό γεγονός στην πρώιμη ιστορία της ζωής στον πλανήτη μας.
Το σφουγγάρι εντοπίστηκε στο Doushantuo Formation και είναι μόλις πάνω από ένα χιλιοστό σε ύψος και πλάτος, σύμφωνα με ερευνητές από το ινστιτούτο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας Nanjing (Nanjing Institute of Geology and Palaeontology). 

Έρευνα: Πώς είναι δυνατόν κάποιος να παραδεχθεί ένα έγκλημα που ποτέ δεν διέπραξε;

Μία νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Psychological Science έρχεται να ταράξει τα νερά στον τομέα της ψυχολογίας και της εγκληματολογίας.

 

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του υποστηρίζουν ότι αθώοι ενήλικες, μπορούν να πειστούν μέσα σε λίγες ώρες, ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας τους διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα, όπως επίθεση με όπλο.

 

Να ομολογήσουν, δηλαδή, ότι διέπραξαν εγκλήματα που δεν έκαναν στην πραγματικότητα.

 

Μάλιστα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα αφομοιώνουν τις ιστορίες που ακούν, προσθέτοντας πλούσιες και λεπτομερείς περιγραφές γεγονότων που δεν έγιναν ποτέ.

 

«Τα ευρήματα μας δείχνουν ότι οι πλαστές αναμνήσεις διάπραξης εγκλημάτων με την επαφή της αστυνομίας είναι εκπληκτικά εύκολο να δημιουργηθούν και μπορούν να έχουν τις ίδιες πολύπλοκες λεπτομέρειες όπως οι αληθινές αναμνήσεις», δήλωσε η Julia Shaw, ψυχολόγος και επικεφαλής ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Bedfordshire στην Αγγλία.

 

Για τις ανάγκες της μελέτης τους, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο British Columbia του Καναδά, ζήτησαν από τους υπεύθυνους φοιτητικών συλλόγων να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο για συγκεκριμένα γεγονότα, που θα μπορούσαν να έχουν βιώσει οι φοιτητές, σε ηλικίες 11 με 14, ζητώντας όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες.

 

Ωστόσο, τους ζητήθηκε να μη συζητήσουν αυτές τις ερωτήσεις με τους φοιτητές, οι οποίοι κλήθηκαν στο εργαστήριο για τρεις συνεντεύξεις, διάρκειας 40 λεπτών.

 

Οι συνεντεύξεις

 

Στην πρώτη συνέντευξη, οι ερευνητές μίλησαν στον κάθε φοιτητή για δύο γεγονότα που έζησε στα εφηβικά του χρόνια: ένα συνέβη στην πραγματικότητα και το άλλο όχι. Ωστόσο, το πλαστό γεγονός περιλάμβανε μερικές αληθινές λεπτομέρειες από εκείνη την εποχή στη ζωή του φοιτητή, παρμένες από το ερωτηματολόγιο των υπεύθυνων

 

Όταν δυσκολευόταν κάποιος φοιτητής να περιγράψει το πλαστό γεγονός, οι ερευνητές τον ενθάρρυναν να συνεχίσει, υποστηρίζοντας ότι αν εφαρμοστούν ειδικές στρατηγικές μνήμης θα είναι σε θέση να θυμηθεί περισσότερες λεπτομέρειες.

Στην δεύτερη και την τρίτη συνέντευξη οι ερευνητές ζήτησαν από τους φοιτητές να θυμηθούν όσο πιο πολλά μπορούν, και από τα δύο γεγονότα.

 

Τα αποτελέσματα

 

Κατά εντυπωσιακό τρόπο, από τους 30 φοιτητές που συμμετείχαν στο πείραμα οι 21 ανέπτυξαν μια ψευδή μνήμη ενός εγκλήματος.

 

Μάλιστα, από τους 20 στους οποίους εμφυτεύτηκε η μνήμη για μια επίθεση (με όπλο ή όχι), οι 11 ανέφεραν περίτεχνες λεπτομέρειες σχετικά με τις εμπειρίες τους με την αστυνομία.

 

«Η έρευνα δείχνει ότι κατά πάσα πιθανότητα οι περισσότεροι από εμάς μπορούν να αναπτύξουν πλούσιες ψευδείς αναμνήσεις από εγκληματικά γεγονότα», εξηγεί η Shaw, επισημαίνοντας ότι το γεγονός ότι οι φοιτητές αφομοίωσαν πλήρως ψευδή γεγονότα τονίζει την τεράστια προσαρμοστικότητα και ελαστικότητα της μνήμης.

Η Τέχνη ν΄Αγαπάς έναν Άλλον Άνθρωπο

Οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους!

 

Είναι σημαντικό ν΄αναγνωρίσει κανείς αυτή τη βασική αλήθεια αν θέλει να δημιουργήσει θετικές και τρυφερές σχέσεις. Στην πράξη, πάντως, δεν το αναγνωρίζουμε αυτό. Αντίθετα, έχουμε την τάση ν΄αλλάξουμε ο ένας τον άλλο.

Θυμώνουμε, αντιστεκόμαστε και απορρίπτουμε τις διαφορές μας. Έχουμε την απαίτηση, οι άνθρωποι που ζουν μαζί μας, να αισθάνονται, να σκέπτονται και να φέρονται όπως εμείς. Κι αν αντιδράσουν διαφορετικά, θεωρούμε ότι κάνουν λάθος ή ότι έχουν άδικο. Προσπαθούμε να τους διορθώσουμε – ενώ εκείνοι χρειάζονται κατανόηση και φροντίδα. Προσπαθούμε να τους βελτιώσουμε – ενώ χρειάζονται παραδοχή, εκτίμηση και εμπιστοσύνη.

 

Παραπονιόμαστε ότι, αν τουλάχιστον άλλαζαν, θα μπορούσαμε να τους αγαπήσουμε, αν συμφωνούσαν μαζί μας, αν ένιωθαν όπως νιώθουμε εμείς, αν έκαναν αυτό που τους ζητάμε, θα μπορούσαμε σίγουρα να τους αγαπήσουμε.

 

Τι είναι λοιπόν η αγάπη; Αγάπη είναι να δεχόμαστε και να εκτιμάμε έναν άνθρωπο μόνον όταν εκπληρώνει τις προσδοκίες μας; Είναι αγάπη το να προσπαθούμε να αλλάξουμε έναν άνθρωπο σε ό,τι θα θέλαμε να είναι, αντί να μείνει όπως αυτός έχει διαλέξει; Είναι αγάπη όταν μας αρέσει ή εμπιστευόμαστε κάποιον επειδή σκέφτεται και αισθάνεται σαν κι εμάς;

 

Σίγουρα αυτό δεν είναι αγάπη. Ίσως να φαίνεται έτσι σ΄αυτόν που τη δίνει, όχι όμως και σ΄αυτόν που τη δέχεται. Η πραγματική αγάπη δεν βάζει όρους. Δεν απαιτεί, επιβεβαιώνει και εκτιμά. Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει αγάπη χωρίς την αναγνώριση και την παραδοχή των διαφορών μας. Όσο καιρό πιστεύουμε, λανθασμένα, ότι αυτοί που αγαπάμε πρέπει να σκέφτονται, να αισθάνονται και να συμπεριφέρονται όπως εμείς, η πραγματική αγάπη εμποδίζεται. Όταν συνειδητοποιήσουμε ότι οι άλλοι είναι διαφορετικοί γιατί έτσι πρέπει να είναι, τα εμπόδια για μια πραγματική αγάπη αρχίζουν να εξαφανίζονται.

Μαθαίνοντας να λέμε ΟΧΙ

Πάρα πολλοί άνθρωποι φοβούνται να πούνε όχι. Συνήθως αυτό προκύπτει όταν θέλουν να ικανοποιούν τους πάντες και αισθάνονται την υποχρέωση να μην αρνηθούν να καλύψουν τις ανάγκες του άλλου, ακόμα κι αν δεν μπορούν. Δεν σέβονται τα όριά του εαυτού τους και της προσωπικότητας τους φοβούμενοι μήπως γίνουν λιγότερο αρεστοί λέγοντας όχι ή απαιτώντας από τον εαυτό τους το τέλειο. Ωστόσο, τα όρια αυτά του εαυτού μας είναι αναγκαία αφού δείχνουν τις σωματικές και ψυχικές μας αντοχές. Είναι εκεί για να προφυλάσσουν τον εαυτό μας και να μας βοηθούν να ζούμε μια καλύτερη ζωή.

Το να έχει το δικαίωμα ο κάθε άνθρωπος να επιλέγει, τον βοηθά να αισθάνεται δυνατός και σημαντικός αλλά και τον βοηθά να ανακαλύψει περισσότερα για τον εαυτό του. Όλοι εκείνοι που δεν είναι σε θέση να αρνηθούν τίποτα στους άλλους είναι πεπεισμένοι ότι δεν μπορούν να πουν «όχι» και να ζήσουν χωρίς να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες που έχουν οι άλλοι από αυτούς ή ίδιοι από τον εαυτό τους. Είτε σε επαγγελματικό, είτε σε προσωπικό επίπεδο νιώθουν υποχρεωμένοι να λένε συνεχώς «ναι» σε κάθε απαίτηση για να μην χάσουν την εύνοια των άλλων και παραβιάζουν κατάφωρα τις αντοχές και τα όρια τους με κίνδυνο ακόμα και να αρρωστήσουν σοβαρά.

Γενετικά ο άνθρωπος δεν είναι υπέρ ον και πρέπει να το αποδεχθεί αυτό γιατί απλά κανείς δεν είναι τέλειος και ικανός να κάνει τα πάντα. Όχι μόνο το άτομο θα πρέπει να αναγνωρίσει τους περιορισμούς του, αλλά και θα πρέπει να τους κάνει γνωστούς και στους άλλους. Να διαφυλάξει την ιδιωτική του ζωή και τα όρια του αλλά να είναι σε θέση την ίδια στιγμή να διαφυλάττει και να σέβεται τα όρια των διπλανών του.

Κανένας από εμάς δεν μπορεί να είναι πάντα έτοιμος να ανταποκριθεί στις ανάγκες των άλλων άνευ όρων ή να κάνει τα πάντα τέλεια γιατί απλά έχουμε τους περιορισμούς μας ή επειδή δεν είμαστε σε θέση το πράξουμε ή επειδή έχουμε να αντιμετωπίσουμε – ικανοποιήσουμε τις δικές μας ανάγκες.

Πρέπει το κάθε άτομο να έχει ένα μέτρο στις απαιτήσεις και στις επιθυμίες του, καθώς και στο τι μπορεί να προσφέρει στον άλλον. Να αξιολογεί αυτά που του ζητούνται και να δρα ως εκεί που θέλει και αντέχει και όχι πέρα από την θέληση και την δύναμη του. Είναι η έλλειψη του μέτρου και η υπερβολή στον τρόπο ζωής του που οδηγεί τον άνθρωπό στην χρόνια κόπωση αλλά και σε άλλες ασθένειες όπως η κατάθλιψη, η αϋπνία, η υπερκόπωση. Είναι η έλλειψη ορίων και μιας υγιούς καθημερινότητας που οδηγεί κάποια άτομα να αισθάνονται ανασφάλεια και να γεμίζουν με φόβους.

Υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται συχνά περισσότερο από όσο μπορούν και κάτω από συνεχή πίεση εξαντλώντας τα όρια τους. Υποτίθεται πως υπάρχουν νόμοι και κανόνες που προστατεύουν τους εργαζομένους από τέτοια περιστατικά αλλά οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δεν καταφεύγουν σε αυτά αφού έχουν τον φόβο της απόλυσης. Εδώ σίγουρα θα πρέπει ο εργαζόμενος να αξιολογήσει τι είναι καλύτερο και να προσπαθήσει να κρατήσει το μέτρο. Το να σέβεστε τα όρια σας, σας προσφέρει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας και σας βοηθά να συνειδητοποιήσετε τις δυνατότητες σας και τις ικανότητές σας. Γνωρίζοντας τον εαυτό σας θα μάθετε να διατηρείτε την ισορροπία, να εκμεταλλεύεστε τις δυνατότητες που έχετε για να αντιμετωπίσετε αυτές τις προκλήσεις που συνεχώς αυξάνονται.

Δεν πρέπει να υπερβαίνουμε τα όριά μας για το φόβο του να μην αγαπηθούμε και για το φόβο του να πληγώσουμε τους άλλους. Θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε τελειομανείς και να πάψουμε να αγωνιζόμαστε συνεχώς για να είμαστε καλύτεροι από τους άλλους. Να ενεργούμε με πίστη και αποφασιστικότητα και να θυμόμαστε πως τα όρια μας δεν προσβάλλουν κανέναν και είναι ζωτικά απαράβατα ακόμη και από μας.

Το να είσαι υποστηρικτικός δεν σημαίνει να κάνεις περισσότερα από ότι μπορείς. Αν αντικειμενικά δεν είσαι σε θέση να βοηθήσεις δεν χρειάζεται να δικαιολογηθείς ή να αγχωθείς για το τι θα σκεφτεί ο άλλος, γιατί οι άλλοι είναι πάντα ελεύθεροι να πιστεύουν ότι θέλουν.

Κρατήστε χρόνο και δυνάμεις για να φροντίσετε τον εαυτό σας. Δεν είναι εγωιστικό. Είναι πνευματική, σωματική και ψυχική ανάγκη και μπορεί να καλυφθεί μόνο από εσάς.

Νικώντας το φόβο της αποτυχίας

Αν ο φόβος της αποτυχίας σας σταματάει από την επίτευξη των στόχων σας και σας εμποδίζει να απολαύσετε τη ζωή, σκεφτείτε τα εξής:

• Δείτε την αποτυχία στις πραγματικές της διαστάσεις, σαν κάτι που σας διδάσκει και σας βοηθά να διορθώσετε τα λάθη σας και να φτάσετε το στόχο σας.
• Να θυμάστε ότι ο καθένας μας αποτυγχάνει σε αμέτρητες περιπτώσεις, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, τη φυλή, το επάγγελμα, κλπ. Η μόνη διαφορά είναι ότι γνωρίζουμε μερικές φορές αυτές τις αποτυχίες και μερικές φορές όχι.
• Όταν αποτυγχάνουμε, δεν φταίμε, δεν επικρίνουμε τον εαυτό μας ή τους άλλους. Απλά βλέπουμε τι πήγε στραβά και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να το διορθώσουμε. Έτσι όταν κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές θα έρθει και η επιτυχία.
• Μην ξεχνάτε τα λόγια του Albert Einstein: «Ο ορισμός της ανοησίας είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα και να περιμένεις ένα διαφορετικό αποτέλεσμα». Συχνά δεν το συνειδητοποιούμε αυτό και κάνουμε τα ίδια και τα ίδια «λάθη» συνέχεια.
• Μερικές φορές δεν μπορούμε να διορθώσουμε τις αποτυχίες μας και να λύσουμε τα προβλήματά μας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι αναγκαίο να προχωρήσουμε σε μια ριζοσπαστική αλλαγή και να δούμε την κατάσταση από εντελώς διαφορετική οπτική γωνία.
• Μην αφήσετε την αποτυχία να σας νικήσει ή να σπάσει το ηθικό σας. Μην τα παρατάτε. Μην το παίρνετε προσωπικά. Σκεφτείτε την αποτυχία ως ένα σημάδι στο δρόμο σας, που σας λέει ότι θα πρέπει να ακολουθήσετε μια άλλη διαδρομή.
• Μάθετε να γελάτε με τον εαυτό σας. Μάθετε να βλέπετε την αστεία πλευρά της κατάστασης. Το γέλιο είναι το καλύτερο φάρμακο για να βελτιώσει τη διάθεσή σας και το φθηνότερο: είναι δωρεάν.
• Απολαύστε τα λάθη σας είναι και αυτά μέρος του εαυτού σας.
• Όταν αποτυγχάνετε, να χαμογελάτε και να σκέφτεστε: «Λοιπόν, αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος. Θα δοκιμάσω ένα διαφορετικό τρόπο»
• Μην ξεχνάτε ότι η αποτυχία είναι μέρος της επιτυχίας. Ξεπερνώντας την αποτυχία, κάνετε απλές προσαρμογές για να διορθώσετε το δρόμο προς την επιτυχία.

Όσοι αντέχουν και όσοι καταρρέουν

Σε ενα κεφάλι γεμάτο φόβους δεν υπάρχει χόρος για όνειρα

Πόσες φορές έχετε έρθει στη δύσκολη θέση, όταν αντιλαμβάνεστε ότι αυτός που σας καθυστέρει στη γραμμή του μετρό μπροστά σας, είναι άτομο με τύφλωση; Όταν έχετε παρκάρει και κλείνετε τη διάβαση του πεζοδρομίου σε ένα αμαξίδιο; Όταν κινητικά ή νοητικά, είστε αρτιμελείς σε αντίθεση με άλλους ανθρώπους που μπορεί να φαινομενικά να τα έχουν όλα, όμως όπως η ζωή αποδεικνύει …κάτι τους ¨λείπει¨;

Τα παραδείγματα είναι πολλά που μπορώ να αναφέρω. Πλούσιος ή φτωχός, μικρός ή μεγάλος, άντρας ή γυναίκα, όλοι είμαστε ίσοι μπροστά στο μυστήριο της ζωής. Ας είμαστε πιο επιεικής με τη ζωή που μας δόθηκε και ας τη γεμίσουμε με ευκαιρίες που αρπάξαμε και όχι με ότι δε μας δόθηκε!

TΑ «ΚΛΕΙΔΙΑ» ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ
Έξι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλουν στην ενίσχυση του ψυχικού σθένους:
•H δημιουργία κοινωνικών σχέσεων: Oι καλές σχέσεις με συγγενείς, φίλους, συναδέλφους, άλλους ανθρώπους είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Eνισχύουν την αυτοεκτίμησή μας και είναι μεγάλο στήριγμα σε δύσκολους καιρούς. Eπίσης, η συμμετοχή σε κάποια εθελοντική υπηρεσία ή ομάδα με κοινά ενδιαφέροντα μπορεί να μας δίνει δύναμη να αντέχουμε.

•Oι δύσκολες καταστάσεις είναι λιγότερο επιβαρυντικές όταν δεν αισθανόμαστε έρμαιά τους και όταν δεν τις βλέπουμε σαν μόνιμες αλλά παροδικές, που κάποια στιγμή έχουν ένα τέλος. Συνήθως, δεν μπορούμε να αλλάξουμε αυτό που συνέβη, αλλά μπορούμε να επηρεάσουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιδρούμε σε αυτό. H πεποίθηση ότι ασκούμε κι εμείς επιρροή πάνω στις καταστάσεις της ζωής μας και δεν είμαστε απλώς αθύρματα τις μοίρας είναι βασικό συστατικό της ανθεκτικότητας.

•Eίναι σημαντικό να μη χάνουμε το μέλλον από το «οπτικό μας πεδίο». Παρά τον πόνο ή την απώλεια, υπάρχουν επιθυμίες και στόχοι (ανάμεσά τους είναι απαραίτητο κάποιοι να είναι και ρεαλιστικοί) που πρέπει να αναγνωρίζουμε, να «ξεθάβουμε» καμιά φορά και να κάνουμε τακτικά βήματα για να τους πραγματοποιήσουμε.

•Όταν περνάμε δυσκολίες, εύκολα παίρνουμε το ρόλο του θύματος, «χώνουμε το κεφάλι... στην άμμο» και απελπιζόμαστε. Eίναι πολύ δύσκολο αλλά άκρως απαραίτητο να μπορούμε να ξαναπαίρνουμε ενεργητική στάση, να κάνουμε απολογισμό της κατάστασης και να επικεντρωνόμαστε σε αυτά που εμείς μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε τα πράγματα. Oι ανθεκτικοί άνθρωποι παίρνουν τα πράγματα στα χέρια τους και δεν αφήνουν τα συμβάντα να τους παραλύουν.  

Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή, αλλά λαμβάνει υπόψη ολόκληρη τη ζωή μας, βοηθάει να σκεφτούμε πότε ξαναβρεθήκαμε σε παρόμοια κατάσταση, πώς ήταν τότε, τι κάναμε και ποια σημασία έχει σήμερα για μας αυτό που συνέβη τότε. Mε αυτό τον τρόπο, η τωρινή δύσκολη κατάσταση παύει να είναι τόσο απειλητική.

•H φροντίδα τους εαυτού μας: Όσο σημαντικό είναι να ξαναπαίρνουμε ενεργητική στάση και πρωτοβουλία, άλλο τόσο είναι απαραίτητο να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να λυγίζει, να αποτραβιέται για να «πενθήσει», να γκρινιάξει, να σκεφτεί, αλλά και να αντλήσει καινούργια δύναμη.

Η συγχώρεση, η συμφιλίωση

Είναι φυσικό να υπάρχουν διαφωνίες, διαπληκτισμοί και συγκρούσεις στις σχέσεις. Αλλά δεν είναι δυνατόν να ανταποδίδετε κάθε αρνητική κίνηση (οφθαλμός αντί οφθαλμού) ή να μην έχετε ποτέ κακή διάθεση. Μάλιστα, σε ορισμένους γάμους ενδέχεται να υπάρχουν πολύ συχνές συγκρούσεις και παρ’ όλα αυτά το ζευγάρι να μην οδηγείται στο διαζύγιο.

Πώς γίνεται αυτό; Αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή το ανδρόγυνο θεωρεί τις συγκρούσεις κάτι φυσικό. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι που είναι ευάλωτοι στην κατάθλιψη φοβούνται τις συγκρούσεις, ιδίως αν πιστεύουν ότι θα είναι αρκετά έντονες. Μερικοί από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι για παράδειγμα : «Αν Θυμώσω θα είμαι ανεπιθύμητος», «Αν θυμώσω θα με απορρίψουν». Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι για τους οποίους ορισμένοι άνθρωποι φοβούνται τους διαπληκτισμούς. Ένας από αυτούς είναι ο φόβος ότι θα συμβεί κάτι ανεπανόρθωτο.

Επιπλέον, ορισμένα καταθλιπτικά άτομα δυσκολεύονται να συμφιλιωθούν μετά από μια σύγκρουση. Τα ζευγάρια και οι οικογένειες που χαρακτηρίζονται από συχνές συγκρούσεις, αλλά των οποίων τα μέλη μπορούν να συμφιλιώνονται και κατά βάση αποδέχονται το ένα το άλλο, εκδηλώνουν σπανιότερα κατάθλιψη. Όταν συμφιλιωνόμαστε, ο θυμός και η διέγερση μας υποχωρούν. Οι χιμπατζήδες, οι κοντινότεροι συγγενείς μας από τα πρωτεύοντα θηλαστικά, φαίνεται ότι συμφιλιώνονται ευκολότερα από τους ανθρώπους. Οι έρευνες δείχνουν ότι συνήθως μετά από μια σύγκρουση οι δύο αντίπαλοι αγκαλιάζονται και σπάνια διατηρούν τα αρνητικά τους συναισθήματα για μεγάλο διάστημα.

Γιατί όμως μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να συμφιλιωθούν; Ένας λόγος είναι ότι ως παιδιά δεν διδάχθηκαν ποτέ πώς να κάνουν κάτι τέτοιο και επομένως ως ενήλικοι νιώθουν αμήχανα. Ίσως κανένας από τους δύο συντρόφους να μη γνωρίζει πώς να κάνει το πρώτο βήμα συμφιλίωσης. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι ο ένας από τους δύο (ή και οι δύο) αρνείται να συμφιλιωθεί αν δεν αναγνωριστεί η κυριαρχία του: πρέπει να νικήσει, να επιβάλει το δικό του και να επιβεβαιώσει την εξουσία του. Το πρώτο βήμα συμφιλίωσης εκλαμβάνεται ως ένδειξη υποταγής.

Για παράδειγμα, μια κοπέλα έλεγε ότι όταν ήταν παιδί, πάντα εκείνη ζητούσε συγγνώμη από τη μητέρα της και ποτέ το αντίστροφο. Αν δεν το έκανε, η ατμόσφαιρα γινόταν πολύ βαριά και αυτή δεν μπορούσε να την αντέξει. Μερικές φορές η μητέρα της εκδήλωνε παθητική επιθετικότητα και δεν της μιλούσε, μέχρι η κόρη της να ζητήσει συγγνώμη. Ακόμη όμως και όταν η κόρη της απολογούνταν, η μητέρα της τής θύμιζε το διαπληκτισμό τους και το πόσο κακό κορίτσι ήταν.

Τη στιγμή δηλαδή που η κόρη ζητούσε αποδοχή, η μητέρα της την έκανε να νιώθει ξανά ντροπή και ενοχές. Έτσι διαμόρφωσε την πεποίθηση ότι όταν ζητά κανείς συγγνώμη, οι άλλοι το χρησιμοποιούν για να τον κάνουν να νιώσει άσχημα και δεν δέχονται τη συγγνώμη μέχρις ότου ο άλλος να παραδεχθεί ότι έσφαλε. Γι’ αυτό το λόγο φοβόταν πολύ τις συγκρούσεις, δεδομένου ότι πίστευε πως δεν υπήρχε τρόπος να συμφιλιωθεί μετά από μία σύγκρουση χωρίς να νιώσει ότι έχει άδικο.
Κάποιος άλλος θεωρούσε ότι το να πεις «συγγνώμη» σημαίνει σε κάθε περίπτωση ότι παραδέχεσαι πως υπήρξες άδικος. Όταν μάλωνε τα παιδιά του ένιωθε έντονη ανάγκη να απολογηθεί, αλλά στο νου του αυτό ήταν συνώνυμο της αδυναμίας.

Συνεπώς, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μας εμποδίζουν να συμφιλιωθούμε.
«Αν απολογηθώ και προσπαθήσω να συμφιλιωθώ με τον άλλο» αυτό σημαίνει ότι:
• Είχα άδικο.
• Υποχωρώ.
• Ηττήθηκα.
• Είμαι αδύναμος. Οι δυνατοί άνθρωποι δεν απολογούνται.
• Οι άλλοι θα νομίσουν ότι αναλαμβάνω όλη την ευθύνη για τη σύγκρουση.
• Υποτάσσομαι.
Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές σκέψεις για τις παραπάνω δηλώσεις. Για παράδειγμα:
• Μπορώ να απολογούμαι για τη συμπεριφορά μου όταν νομίζω ότι πλήγωσα κάποιον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλη η ευθύνη για τη σύγκρουση ήταν δική μου. Είναι προτιμότερο να σκέπτομαι ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις ή επιθυμίες, παρά να ψάχνω να βρω ποιος έφταιξε.
• Η διεκδικητική συμπεριφορά δεν έχει σχέση με νικητές και ηττημένους, αλλά προϋποθέτει να έχω ξεκαθαρίσει το πρόβλημα της σύγκρουσης και να προσπαθήσω να το λύσω.
• Η ικανότητά μου να απολογούμαι και να προσπαθώ να αποκαταστήσω το θετικό κλίμα μιας σχέσης συγκαταλέγεται στα Θετικά χαρακτηριστικά μου και δεν είναι αδυναμία.
• Το ότι απολογούμαι δεν σημαίνει ότι σκύβω το κεφάλι, αλλά ότι προσπαθώ να τα βρω ξανά με τον άλλο επειδή νοιάζομαι για τη σχέση μας.
• Το σημαντικό είναι να συμφιλιωθούμε και όχι να απαλλαγώ από τις ενοχές.

Η συμφιλίωση, όπως όλες οι μορφές διεκδικητικής συμπεριφοράς, είναι μία δεξιότητα που μπορείτε να μάθετε. Αρχικά μπορεί να δυσκολευτείτε, αλλά αν το θέσετε ως στόχο, με τον καιρό θα σας είναι πιο εύκολο. Αν γνωρίζετε πώς μπορείτε να τα ξαναβρείτε μετά από μια σύγκρουση, οι συγκρούσεις θα σας φαίνονται λιγότερο τρομακτικές. Θα ξέρετε ότι δεν πρόκειται να σας συμβεί κάτι κακό και ότι μπορεί να ωφεληθείτε. Η απόπειρα συμφιλίωσης είναι υποτιμητική μόνο αν εσείς πιστεύετε κάτι τέτοιο.

Προσπαθήστε να μην καταφεύγετε σε παθητική επιθετικότητα για να τιμωρήσετε τους άλλους. Η συμφιλίωση στα πλαίσια μιας στενής σχέσης μπορεί να σημαίνει μια αγκαλιά ή κάποια άλλη μορφή σωματικής επαφής, αν και δεν μπορείτε να επιβάλετε κάτι τέτοιο στους άλλους.

Αν οι άλλοι δεν είναι έτοιμοι να συμφιλιωθούν, το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να ξεκαθαρίσετε τις προθέσεις σας, δηλαδή, ότι εσείς θέλετε να τα ξαναβρείτε. Προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς, απολογηθείτε αν χρειάζεται και δώστε στους άλλους το περιθώριο να αντιδράσουν όταν θα είναι έτοιμοι. Αν αργούν να ανταποκριθούν, προσπαθήστε να μη θυμώσετε επειδή δεν ακολουθούν το δικό σας ρυθμό.

Ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να προσέξουν ειδικά οι άντρες είναι να μην απαιτούν από τη σύντροφο τους να τους αποδείξει ότι τους συγχώρεσε κάνοντας έρωτα μαζί τους. Αν κάνετε κάτι τέτοιο, είναι πιθανό η προσπάθεια συμφιλίωσης να μην εκληφθεί ως ειλικρινής, αλλά ως μια τακτική για να περάσει το δικό σας. Ίσως να δίνετε την ακόλουθη ερμηνεία όταν η σύντροφος σας δεν επιθυμεί να κάνετε έρωτα: «Δεν ενδιαφέρεται για μένα, αλλιώς Θα ήθελε να κάνουμε έρωτα». Αυτό μπορεί να σας προκαλέσει και πάλι θυμό και δυσφορία. Αν νιώθετε ότι δεν κάνετε αρκετά συχνά έρωτα με τη σύντροφο σας, θα ήταν προτιμότερο να το συζητήσετε ήρεμα κάποια άλλη στιγμή, χωρίς εκβιασμούς του τύπου: «Αν με αγαπούσες, θα ήθελες να κάνεις έρωτα μαζί μου». Ορισμένες τυπικές σκέψεις που μας δυσκολεύουν να συγχωρέσουμε τους άλλους είναι οι ακόλουθες:
• Πρέπει να τους κάνω να πληρώσουν (να νιώσουν ενοχές), επειδή με στενοχώρησαν.
• Αν τους συγχωρήσω (ή συγχωρήσω τον εαυτό μου), τους τη χαρίζω (ή μου τη χαρίζω).
• Αν τους συγχωρήσω, δεν θα μπορώ να εκφράζω τη δυσφορία μου για τη συμπεριφορά τους.
• Θα πρέπει να είμαι καλός.
• Αν τους συγχωρήσω, σημαίνει ότι είμαι αδύναμος.
• Αυτοί θα κερδίσουν περισσότερα από μένα.