Ψωμί, φρυγανιά, ψωμί του τοστ: ποια είναι η ιστορία τους;

Μια φορά κι έναν καιρό πριν από 30.000 χρόνια, υπάρχουν οι ενδείξεις ότι είχε ανακαλυφθεί το αλεύρι και μαζί με αυτό και η σταρένια πίτα ή αλλιώς το επίπεδο ψωμί. Το ψωμί έκτοτε εμφανίζεται σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς, ενώ οι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν σαν προσφορά στους θεούς.

Οι Έλληνες φαίνεται πως από νωρίς είχαν καταλάβει το πολύτιμο τούτο αγαθό, αφού μέχρι και σήμερα και τόσες χιλιάδες χρόνια μετά, το ψωμί παραμένει ένα από τα δημοφιλέστερα προϊόντα.

Ιστορικά, το σιτάρι και το κριθάρι είναι από τις πρώτες καλλιέργειες στην αρχαιότητα και παρ’ ότι υπήρχαν άλλες καλλιέργειες πολύ πιο θρεπτικές από αυτές, το πρώτο ψωμί κατέληξε από το σιτάρι και το κριθάρι, καθώς ήταν ο καλύτερος τρόπος να τραφεί αρκετά μεγάλη ποσότητα του πληθυσμού.
Θεωρείται επίσης, πως η αρτοποιία και η ανακάλυψη του θείου αυτού δώρου που ήταν το ψωμί, ήταν ένας εκ των παραγόντων που βοήθησε τους αρχαίους πληθυσμούς να δώσουν τέρμα στη νομαδική ζωή και να εγκατασταθούν εν τέλει σε ένα μέρος.

Αιγυπτιακή πατέντα
Το ψωμί, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο όταν συνειδητοποίησαν οι ντόπιοι πως όταν άφηναν τη ζύμη να «ξεκουραστεί» τότε εκείνη φούσκωνε. Όταν δε ψηνόταν, διατηρούσε την φουσκωμένη φόρμα της και μετά το ψήσιμο.
Εν συνεχεία, ο κλειστός φούρνος είχε εφευρεθεί μέχρι το 3.000 π.Χ. κάτι που βοήθησε ακόμα περισσότερο την εξάπλωση του ψωμιού με προζύμι. Καταγράφεται ακόμα πως οι εργάτες που ασχολούνταν με το χτίσιμο των πυραμίδων συχνά πληρώνονταν με ψωμί. Εν προκειμένω, έχει πια επιβεβαιωθεί πως όσοι συμμετείχαν στο χτίσιμο των αιγυπτιακών πυραμίδων δεν ήταν σκλάβοι, αλλά μισθωτοί εργάτες.
Σε αυτό το σημείο της ιστορίας, το ψωμί με προζύμι θεωρείτο πιο ελαφρύ και καλύτερο ψωμί από το μέχρι τότε επίπεδο ψωμί, που θυμίζει τη σημερινή  πίτα. Το μοναδικό πρόβλημα με το προζυμένιο ψωμί ήταν πως αφημένο για πολλές ώρες στην ζέστη της ερήμου, γινόταν σκληρό και εν τέλει δύσκολο να μασηθεί.

Η λύση της φρυγανιάς
Η λύση για το πρόβλημα του πολυκαιρισμένου ψωμιού έγινε η φρυγανιά. Η φρυγανιά θεωρείται πια πολύ πιθανό να ανακαλύφθηκε σαν τρόπος συντήρησης του ψωμιού –κι όχι σαν ένας τρόπος να καταναλώνουμε τη μαρμελάδα μας. Καψαλίζοντας φέτες ψωμιού, οι Αιγύπτιοι ήθελαν να το κάνουν να διαρκέσει περισσότερο ώστε να μην πηγαίνει χαμένο, αλλά κυρίως να μπορεί να τρώγεται.
Αυτή η πρωτόγονη τακτική φρυγανίσματος του ψωμιού έγινε ακόμα δημοφιλέστερη κατά της διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η αγγλική λέξη «toast», που σημαίνει φρυγανιά, προέρχεται από το λατινικό «tostum» που μεταφράζεται ως «καίω ή καψαλίζω». Οι πρώτες μάλιστα, φέτες ψωμιού τοστ, το πιθανότερο είναι να  ήταν αποτέλεσμα ψωμιού απλωμένου κοντά στη φωτιά ή πάνω σε μια καυτή πέτρα, μέχρι που εφευρέθηκαν απλές συρμάτινες συσκευές που βοηθούσαν στο ομοιογενές φρυγάνισμα του ψωμιού πάνω από τη φωτιά.

Η τοστιέρα και το ψωμί σε φέτες
Η πρώτη ηλεκτρική τοστιέρα εφευρέθηκε το 1893 από τον Σκωτσέζο Alan MacMasters, αλλά μάλλον δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη, αφού η συρμάτινη καλωδίωση συχνά έλιωνε προκαλώντας κίνδυνο ανάφλεξης. Αν και ο βασικότερος λόγος αποτυχίας της πρώτης φρυγανιέρας ήταν η ελάχιστα διαδεδομένη μέχρι τότε χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος.
Το 1905 όμως, δυο εφευρέτες από το Σικάγο των ΗΠΑ, κατάφεραν και δημιούργησαν ένα πυρίμαχο κράμα μετάλλου το οποίο ήταν η απαρχή για μια νέα γενιά από τοστιέρες. Οι τοστιέρες εκείνης της εποχής έψηναν το ψωμί από τη μια πλευρά μόνο και για να ψηθεί και από την άλλη έπρεπε να αναποδογυριστεί χειροκίνητα. Μετέπειτα εξελίξεις οδήγησαν στην ημι- και αυτόματη τοστιέρα η οποία διέκοπτε τη λειτουργία της όταν το ψωμί είχε ψηθεί. Η δε μοντέρνου τύπου τοστιέρα, που εκτινάσσει μόνη της το ψωμί, εφευρέθηκε το 1919.
Μέχρι το 1919, είχαν ήδη γίνει όλα πιο εύκολα στον τομέα «φέτα ψωμιού» αφού είχε ήδη αρχίσει να διαδίδεται η έννοια του ψωμιού κομμένο σε φέτες, ενώ η πρώτη αυτόματη συσκευή τεμαχισμού του ψωμιού εφευρέθηκε, από τον Frederick Rohwedder, γύρω στο 1912. Δυστυχώς όμως τα αρχικά σχέδια και η πρωτότυπη μηχανή του Rohwedder καταστράφηκαν σε πυρκαγιά το 1917. Αυτή η ατυχία ανάγκασε τον Rohwedder να αναζητήσει εκ νέου χορηγία για να φτιάξει ξανά από την αρχή την μηχανή του, αλλά η μεγάλη δυσπιστία των φουρνάρηδων της εποχής έκανε τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα. Οι περισσότεροι φουρνάρηδες ανησυχούσαν πως το ψωμί κομμένο σε φέτες θα χαλούσε γρηγορότερα στα ράφια και θα έχαναν σημαντικά σε κέρδος και σε πελατεία.

Τελικά, ο Rohwedder κατάφερε το 1927 να χτίσει ξανά τη  μηχανή του, φτιάχνοντας ένα μοντέλο ικανό να λειτουργήσει στα πλαίσια ενός φούρνου, κάτι που βοήθησε κατά πολύ την αποδοχή του από τους φουρνάρηδες. Όσον αφορά στο θέμα του μπαγιατέματος του ψωμιού και ενώ ο Rohwedder προσπαθούσε να βρει λύση, αρχικά πρότεινε το «δέσιμο» της κάθε φέτας με τις άλλες με κάποιου είδους πινέζες, αλλά για πολλούς και προφανείς λόγους αυτό δεν δούλεψε. Η τελική λύση ήταν το τύλιγμα του ψωμιού σε χαρτί αμέσως μετά τον τεμαχισμό του που απεδείχθη και η καλύτερη.
Το ψωμί σε φέτες, βοήθησε στην ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία της τοστιέρας, καθώς έκανε τη ζωή ακόμα πιο εύκολη και το πρωινό ακόμα πιο γρήγορη υπόθεση.
Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν την εφεύρεση του Rohwedder, μια από τις σημαντικότερες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και αν το καλοσκεφτείτε, έχουν δίκιο…

Η Γλώσσα των Ελλήνων στην αρχαιότητα και οι ήχοι της

Ατάκτως ερριμένα παραδείγματα για το πώς αναπλάθουμε την αρχαία ελληνική προφορά
Όσα εκτίθενται παρακάτω δεν φιλοδοξούν να αποτελέσουν μια συστηματική απάντηση στο ζήτημα, αλλά μια διαφώτιση μέσω χαρακτηριστικών παραδειγμάτων για το πώς και με ποιες μεθόδους οι γλωσσολόγοι αναπλάθουν την αρχαία ελληνική προφορά :
Ήδη από τη χαρακτηριστική φράση του κωμικού Κρατίνου ότι τα πρόβατα έκαναν βη-βη καταλαβαίνουμε ότι και το β και το η δεν μπορεί να είχαν τη σημερινή προφορά, αλλά ότι το β=μπ και το η=εε (ήταν το μακρό αντίστοιχο του βραχέος ε). Λέξεις της Ελληνικής με β που πέρασαν στα Λατινικά μεταγράφονται με b, μολονότι η Λατινική διέθετε το γράμμα V που θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει, αν ο φθόγγος προφερόταν τριβόμενος όπως σήμερα. Π.χ. ελλ. βαλανεῖον > λατ. balneum (όχι valneum) > ιταλ. bagno > νεολλ. αντιδάνειο μπάνιο. Ότι το η ήταν
μακρά εκδοχή του ε φαίνεται από την ποντιακή του προφορά ακόμη και σήμερα: νύφε = νύφη. Πβ. κερί < κηρίον (και όχι κηρί).
Η δασεία προφερόταν h. Έτσι στα Λατινικά η λέξη ἱστορία πέρασε ως historia. Πβ. αγγλικό history. [Ένα απλό κόλπο για να θυμόμαστε ένα μέρος των λέξεων που έπαιρναν δασεία στα ΑΕ είναι να ανακαλούμε στη μνήμη μας την αγγλική τους εκδοχή! Π.χ. Hercules (Ηρακλής), hero(ήρωας), hemisphere (ημισφαίριο) κ.ο.κ.].
To αρχαίο θ προφερόταν th (περίπου τχ). Πώς το ξέρουμε; Καταρχήν οι αρχαίοι γραμματικοί το περιγράφουν ως δασύ κατ’ αναλογία προς το δασύ πνεύμα, τη δασεία. Δηλαδή ήταν ένα τ + δασεία. Λατινικές λέξεις από τη Ελληνική αποδίδουν το θ με th (π.χ. mathematica). Στη Λακωνική ο φθόγγος είχε αρχίσει να αποκτά την τριβόμενη σημερινή προφορά ήδη από την κλασική εποχή. Όταν ο Σπαρτιάτης απεσταλμένος στον Αριστοφάνη φτάνει στην Αθήνα και χρησιμοποιεί τη λέξη «θεός», ο Αριστοφάνης, για να αποδώσει (για κωμικούς λόγους) την τριβόμενη λακωνική προφορά δεν χρησιμοποιεί το θ, αλλά το σ που ήταν ο μόνος φθόγγος της Αττικής διαλέκτου που πλησίαζε την καινούργια τριβόμενη λακωνική προφορά «σιός».
Το γ προφερόταν γκ. Έτσι μεταγράφεται στη Λατινική (magus < μάγος). Στις ιταλιώτικες νεοελληνικές διαλέκτους το σκουλήκι αποκαλείται «κασέντουλα». Η λέξη αποτελεί απόγονο της μεταφορικής αρχαίας έκφρασης «γης έντερα» για τα σκουλήκια. Μάλιστα η λέξη πρέπει να είναι πολύ αρχαία, αφού διατηρεί τον αρχαίο δωρικό τύπο «γας» αντί «γης». Ο άλλος αρχαϊσμός της λέξης είναι ότι δεν ακολούθησε την εξέλιξη του αρχαίου γ από γκ στη σημερινή τριβόμενη προφορά, αλλά μεταπήδησε στον κοντινότερο «κλειστό» φθόγγο [κ]. Το χ ήταν kh (περίπου κχ). Οι αρχαίοι το κατέτασσαν στα δασέα, όπως το θ παραπάνω. Έτσι στη Λατινικά chorus (χορός). Αν το χ προφερόταν όπως σήμερα, θα μπορούσε να αποδοθεί στα Λατινικά καλύτερα με τοh (horus). Τέλος: μυκῶμαι για τις γελάδες και μηκῶμαι για τα κατσίκια. Ηχομιμητικές λέξεις. Τα γελάδια κάνουν μου, άρα μυ- = μου-. Τα κατσίκια κάνουν μεε, άρα μη- = μεε. Πβ. μουστάκι (μύσταξ), κουτί (κυτίον) που διατηρούν ακόμη και σήμερα την αρχαία προφορά του υ.

 

O τονισμός της Αρχαίας Ελληνικής

Ο τονισμός στις διάφορες γλώσσες του κόσμου έχει διάφορες ποικιλίες, αλλά χοντρικά μπορούμε να ξεχωρίσουμε δύο βασικά είδη τόνου: τον δυναμικό τόνο, στον οποίο το τονισμένο φωνήεν της λέξης προφέρεται σε διαφορετική ένταση φωνής από τα υπόλοιπα φωνήεντα. Και στονμουσικό τόνο, όπου το τονισμένο φωνήεν προφέρεται σε διαφορετικόύψος φωνής από τα υπόλοιπα φωνήεντα. Δυναμικό τόνο έχει η Νέα Ελληνική και οι περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Μουσικό τόνο έχει λ.χ. η Νορβηγική και η Κινεζική. Ωστόσο μουσικά στοιχεία υπάρχουν και σε γλώσσες με δυναμικό τονισμό, μόνο που δεν είναι λεξικά, αλλά λειτουργούν σε προτασιακό επίπεδο. Π.χ. στο τέλος μιας ερώτησης ή μιας έκφρασης θαυμασμού. Αυτό ονομάζεται επιτονισμός και συνήθως σημειώνεται με τα σημεία στίξης (λ.χ, !, ;).
Αλλά και αντίστροφα: στο μουσικό τόνο συνήθως ενυπάρχουν και στοιχεία του δυναμικού. Λ.χ. η άνοδος του ύψους της φωνής μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση ή μείωση της έντασής της.
Η Αρχαία Ελληνική είχε μουσικό τόνο. Αυτό αποδεικνύεται από τα εξής στοιχεία:
1) Οι περιγραφές των αρχαίων γραμματικών παραπέμπουν σε μουσικό τονισμό. Ο Αριστοτέλης περιγράφει στη Ρητορική τον τονισμό ως ένα είδος αρμονίας. Στη μουσική παραπέμπουν και οι όροι που χρησιμοποιούνται: οξεία ( =ψηλή φωνή), βαρεία (=βαριά φωνή), αλλά προπάντων ο όρος προσωδία (= η μουσική που συνοδεύει τις συλλαβές) και οι όροι τόνος ή τάσις (=τέντωμα), οι οποίοι προέρχονται από το τέντωμα (επίτασις) ή τη χαλάρωση (άνεσις) των χορδών των μουσικών οργάνων χάρη στα οποία ποικίλλει το ύψος ενός μουσικού οργάνου.
2) Το μέτρο (=ρυθμός) των ποιημάτων δεν δημιουργείται από την εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών, όπως στα Νέα Ελληνικά και τις γλώσσες με δυναμικό τόνο, αλλά από την εναλλαγή μακρών και βραχειών συλλαβών. Ο τόνος δεν λαμβάνεται υπόψη στη δημιουργία του μέτρου.
3) Στις σπάνιες περιπτώσεις που έχει διασωθεί η μουσική που συνόδευε τα ποιήματα (λ.χ. επιτάφιο άσμα του Σείκιλου -βλ. την εικόνα που ακολουθεί), αυτή λαμβάνει γενικά υπόψη της την έμφυτη μουσικότητα των λέξεων: έτσι λ.χ. οι συλλαβές που έχουν οξεία είναι σε υψηλότερη νότα από τις άλλες συλλαβές της λέξης που δεν έχουν οξεία.

 

4) Η δημιουργία σημαδιών από το 200 π.Χ. και μετά για τη δήλωση του τόνου υποδεικνύει ότι οι δάσκαλοι τα θεωρούσαν απαραίτητα, για να μάθουν οι μαθητές ένα σύστημα τονισμού που είχε αρχίσει να εκλείπει ή τουλάχιστον να τους δυσκολεύει. [i]

ΒΡΑΧΕΑ-ΜΑΚΡΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ-ΔΙΦΘΟΓΓΟΙ

Η Αρχαία Ελληνική διέκρινε βραχέα και μακρά φωνήεντα. Η διάκριση αφορούσε το χρόνο εκφοράς: τα βραχέα εκφέρονταν σε ένα χρόνο, τα μακρά σε διπλάσιο. Οι δίφθογγοι από αυτή την άποψη μπορούν να θεωρηθούν ως ειδική περίπτωση των μακρών, με τη διαφορά ότι ο δεύτερος χρόνος καλυπτόταν από διαφορετικό φωνήεν σε σχέση με τα μακρά.
Έτσι έχουμε: Βραχέα: ε, ο, υ, ι, α Μακρά: η (=εε), ω (=οο), α (=αα), ι (=ιι), υ (=υυ) Παράδειγμα διφθόγγου: αι = όπως ακούγεται στη λέξη καημός.

ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΤΟΝΙΣΜΟΥ

Ήταν τρία: οξεία ’, βαρεία ‛ , οξυβάρεια ’‛ ή περισπωμένη.

ΟΙ ΤΟΝΟΙ

Στην οξεία το ύψος της φωνής ανέβαινε στο τονισμένο φωνήεν. Μια υπόθεση λέει ότι ανέβαινε κατά ένα διάστημα πέμπτης, δηλαδή στην κλίμακα λ.χ. του ντο από το ντο στο λα.
Στη βαρεία το ύψος της φωνής ήταν καθοδικό σε σχέση με την οξεία. Δηλαδή η φωνή κατέβαινε ξανά στο ντο ή εν πάση περιπτώσει στο κανονικό, ασημάδευτο ύψος φωνής των άτονων φωνηέντων. Κάποια στιγμή σημειωνόταν καταχρηστικά σε όλα τα μη τονισμένα φωνήεντα. Αργότερα η χρήση της περιορίστηκε μόνο σε λέξεις που κανονικά έπαιρναν οξεία στη λήγουσα (οξύτονες) και μετά δεν ακολουθούσε ισχυρό σημείο στίξης (λ.χ. τελεία) ή εγκλιτικό. Μια εύλογη υπόθεση είναι ότι η άνοδος του ύψους της φωνής σ’ αυτή την περίπτωση δεν ήταν τόσο υψηλή όσο στην κανονική οξεία.
Η περισπωμένη (οξυβάρεια) σημείωνε την άνοδο της φωνής στον πρώτο χρόνο και την κάθοδό της στο δεύτερο χρόνο (σύνθετος τόνος). Επομένως χρειάζεται δύο χρόνους για να εκφραστεί, και άρα αφορά μόνο τα μακρά φωνήεντα και τις διφθόγγους. Αυτός είναι ο λόγος που μαθαίνουμε τον κανόνα ότι τα βραχέα φωνήεντα δεν παίρνουν ποτέ περισπωμένη: τα βραχέα έχουν μόνο ένα χρόνο.
Ένας άλλος κανόνας που μαθαίνουμε στο σχολείο είναι ότι οι δίφθογγοι -οι και -αι στο τέλος κλιτής λέξης λογαριάζονται για τον τονισμό ως βραχέα φωνήεντα και όχι ως μακρά: στην περίπτωση αυτή το δεύτερο στοιχείο της διφθόγγου, το -ι, πρέπει να μετατρεπόταν στον καθημερινό γρήγορο λόγο σε ημίφωνο -y (όπως λ.χ. στα Νέα Ελληνικά το -ι- στη λέξη παιδιά, προφορά πεδyά), δηλαδή σε σύμφωνο, άρα η προφορά ήταν -oy, -ay και επομένως η δίφθογγος απέμενε μόνο με έναν φωνηεντικό χρόνο (ο ή α), άρα μπορούσε να θεωρηθεί ως βραχύ φωνήεν.
Όταν ένα μακρό φωνήεν έπαιρνε οξεία, αυτό σημαίνει ότι το ύψος της φωνής ανέβαινε μόνο στον δεύτερο χρόνο. Παράδειγμα: κέὲπος = κῆπος κεέπου =κήπου

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΤΡΙΣΥΛΛΑΒΙΑΣ

Ο βασικότερος ίσως κανόνας τονισμού της Αρχαίας Ελληνικής είναι ότι ο τόνος δεν μπορεί να ανέβει πριν από την προπαραλήγουσα (δηλαδή την τρίτη συλλαβή από το τέλος) κι αυτό όταν η λήγουσα είναι βραχεία. Όταν η λήγουσα είναι μακρά, ο τόνος κατεβαίνει αναγκαστικά στην παραλήγουσα. Π.χ. το όφελος, αλλά του οφέλους. Στην πραγματικότητα πίσω από αυτό τον κανόνα κρύβεται ένας γενικότερος, βασικότερος και παλιότερος: ο τόνος δεν μπορεί να ανέβει πέρα από τον τρίτο φωνηεντικό χρόνο από τη λήγουσα.
Στο παράδειγμα με τη λέξη όφελος ο κανόνας είναι ολοφάνερος: όφελος: όλα τα φωνήεντα είναι βραχέα, άρα διαρκούν από έναν χρόνο (3Χ1). Η λέξη τονίζεται στον τρίτο χρόνο από τη λήγουσα. οφέλους: το ου της κατάληξης είναι δίφθογγος, άρα έχει δύο χρόνους, συνεπώς συνολικά η λέξη έχει τώρα 1+1+2 =4 χρόνους. Ο τόνος κατεβαίνει αναγκαστικά στον τρίτο χρόνο από το τέλος, άρα πάει στην παραλήγουσα.
Το ίδιο σχήμα ερμηνεύει και δισύλλαβες λέξεις, όπου φαινομενικά δεν έπρεπε να ισχύει ο νόμος της τρισυλλαβίας. Ισχύει όμως ο πιο βασικός νόμος της τριχρονίας: κῆπος =κέεπος, ο τόνος πέφτει στον τρίτο χρόνο από το τέλος. κήπου = κεέπου, ο τόνος πέφτει στον τρίτο χρόνο από το τέλος.[ii] κῆποι = κέεποι, ο νόμος φαινομενικά μόνο παραβιάζεται, αφού είπαμε ότι το -οι στο τέλος κλιτής λέξης γίνεται oy και του απομένει μόνο ένας φωνηεντικός χρόνος: πραγματική προφορά κέεποy.

 

Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΟΝΟ

Η αλλαγή του τόνου από μουσικό σε δυναμικό ήταν βαθμιαία διαδικασία που ξεκίνησε αμέσως μετά την κλασική εποχή για τις περισσότερες ελληνικές διαλέκτους (υπάρχουν υποψίες ότι στη λακωνική ξεκίνησε ήδη από το τέλος της αρχαϊκής εποχής). Στην ενίσχυση της αλλαγής έπαιξε ίσως σημαντικό ρόλο και η διάδοση της Ελληνικής σε ξένους λαούς που δεν ήταν σε θέση να αναπαραγάγουν τα λεπτά μουσικά σχήματα της Ελληνικής, όπως σήμερα οι ξένοι ομιλητές της αγγλικής δεν μπορούν να αναπαραγάγουν εύκολα την λονδρέζικη προφορά και συνήθως υιοθετούν μια προφορά των δύσκολων φθόγγων πιο κοντά στη δική τους μητρική γλώσσα.
Επιπλέον ο μουσικός τόνος χρειαζόταν τα μακρά φωνήεντα και τις διφθόγγους, για να εκφραστεί. Η βαθμιαία μετατροπή των μακρών σε βραχέα και ο μονοφθογγισμός των διφθόγγων (π.χ. καιρός > καερός > κεερός > κερός) οδήγησε στην απώλεια και του μουσικού τονισμού.
Η μετάβαση στο δυναμικό τονισμό φαίνεται να ολοκληρώθηκε στους δύο πρώτους μετά Χριστόν αιώνες, αφού τα ποιήματα του Κλήμεντος από την Αλεξάνδρεια (τέλος 2ου αιώνα μ.Χ.) ή του Γρηγόριου του Ναζιανζηνού (4ος αιώνας μ.Χ.) στηρίζονται στην εναλλαγή άτονων και τονισμένων συλλαβών, όπως στα Νέα Ελληνικά (βέβαια οι λόγιοι ποιητές εξακολούθησαν να γράφουν στα παραδοσιακά μέτρα για αιώνες ακόμη). Ενδιάμεσα την επικράτηση του δυναμικού τονισμού μαρτυρούν ορθογραφικά «λάθη» σε παπυρικά ευρήματα από καθημερινούς ανθρώπους.
Έτσι λ.χ. συχνά το ε γράφεται ως γιώτα σε άτονες συλλαβές: είναι γνωστό ότι ο δυναμικός τόνος έχει την τάση να «εξασθενεί» τα άτονα φωνήεντα, οδηγώντας τα ακόμη και στην οριστική έκπτωση από τη λέξη. Ένα παρόμοιο φαινόμενο παρουσιάζεται στα λεγόμενα βόρεια νεοελληνικά ιδιώματα: π.χ. νιρό αντί νερό, σκλί αντί σκυλί κ.ο.κ.[iii]

________________________________________

[i] Υπήρχαν φυσικά και άλλοι λόγοι για την επινόηση των τονικών σημαδιών, ο κυριότερος από τους οποίους ήταν η ανάγκη να σημειωθούν οι τόνοι σε διαλεκτικά κείμενα των οποίων ο τονισμός διέφερε από τον επικρατούντα αττικό. Λ.χ. τα κείμενα των Λέσβιων αρχαϊκών λυρικών (Σαπφώ, Αλκαίος) ήταν γραμμένα σε μια διάλεκτο που είχε την τάση να ανεβάζει τον τόνο των λέξεων μακριά από τη λήγουσα. Π.χ. πόταμος αντί ποταμός. Επίσης τα ομηρικά κείμενα ήταν γεμάτα με ιωνικούς, λεσβιακούς και άλλους πανάρχαιους τύπους και οι μαθητές και οι σπουδαστές έπρεπε να μάθουν τον σωστό τονισμό αυτών των λέξεων, πολλές από τις οποίες δεν χρησιμοποιούνταν πια στην ελληνιστική εποχή. Τέλος στη χρήση τόνων μπορεί να συνέβαλε και η ανάγκη των ξένων να μάθουν σωστά την Ελληνική.
[ii] Αυτόν τον νόμο τον μαθαίνουμε μηχανικά στο σχολείο ως «μακρό μπροστά από βραχύ περισπάται», «μακρό μπροστά από μακρό οξύνεται».
[iii] Ο κλασικός λακωνικός τύπος σιός αντί θεός (με «αδυνάτισμα» του άτονου ε σε ι) είναι μία από τις ενδείξεις που εξαιτίας τους οι γλωσσολόγοι υποπτεύονται ότι στη λακωνική η εξέλιξη προς το δυναμικό τόνο ξεκίνησε νωρίτερα από τις άλλες διαλέκτους. [Ο λακωνικός τύπος είναι ενδιαφέρων και από μια άλλη άποψη: δείχνει ότι τα δασέα σύμφωνα όπως το -θ- (κλασική προφορά περίπου /τχ/ =τχεός) ξεκίνησαν να γίνονται τριβόμενα (όπως σήμερα) στη λακωνική επίσης νωρίτερα σε σχέση με άλλες αρχαίες διαλέκτους: το σ- φαίνεται να αποτελεί απόπειρα να αποδοθεί ένα τριβόμενο θ όπως το σημερινό με τον πιο κοντινό φθόγγο που διέθετε το ελληνικό αλφάβητο, με άλλα λόγια η λακωνική προφορά στην πράξη πρέπει να ήταν /θιός/ ή /θyός/ με συνίζηση)].
Η επικράτηση ισχυρού δυναμικού τόνου είναι και ο λόγος που λ.χ. στη Γαλλική υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά μεταξύ ιστορικής ορθογραφίας και πραγματικής προφοράς. Η Λατινική, ο πρόγονος της Γαλλικής, είχε επίσης μουσικό τόνο.
Στην πορεία προς τη Γαλλική η επικράτηση δυναμικού τονισμού οδήγησε στον ακρωτηριασμό των άτονων συλλαβών: ils aiment πραγματική προφορά ilz-em. Ο ακρωτηριασμός των καταλήξεων οδήγησε στο να τονίζονται όλες οι γαλλικές λέξεις στη λήγουσα!

Η Σύνταξη των θεσμών της Αθηναϊκής κοινωνίας

ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ
Πολίτες είναι όλοι οι ενήλικοι άρρενες Αθηναίοι, είτε έχουν γεννηθεί από πατέρα και μητέρα Αθηναίους, είτε έχουν πολιτογραφηθεί. Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι. Κατανέμονται σε δέκα τεχνητές φυλές, χωρίς γεωγραφική συνέχεια, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως διοικητικές διαιρέσεις ανάλογες με σημερινές εκλογικές και στρατολογικές περιφέρειες: κάθε φυλή δίνει από 50 βουλευτές (10 χ 50) και από 1 ή 2 ή περισσότερους άρχοντες (10 χ 1 ή 2 κ.λπ.).

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Όλοι οι Αθηναίοι πολίτες έχουν δικαίωμα να μετέχουν στις Εκκλησίες του Δήμου, να ομιλούν σ’ αυτές, να προτείνουν σχέδια ψηφισμάτων και να ψηφίζουν υπέρ ή εναντίον αυτών. Κάθε εκκλησία του Δήμου ισοδυναμεί με το σύνολο των Αθηναίων πολιτών, νομοθετεί περί όλων των υποθέσεων, πολιτογραφεί, αμνηστεύει, λειτουργεί ως έκτακτο δικαστήριο, ελέγχει τη λειτουργία της Βουλής και των αρχόντων, καθώς και τη νομιμότητα των πράξεων κάθε βουλευτή και κάθε άρχοντος. Τα ψηφίσματα της εκκλησίας του Δήμου, σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια, ισοδυναμούν άλλα με νόμους συνταγματικού περιεχομένου, άλλα με οργανικούς νόμους, άλλα με κοινούς νόμους, άλλα με προεδρικά διατάγματα, άλλα με διοικητικά μέτρα.

ΗΛIΑΣΤIΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ
Τα ηλιαστικά δικαστήρια πηγάζουν από τον λαό και εκπροσωπούν τον λαό. Συγκροτούνται με κλήρο από πολίτες που ανήκουν στην κατηγορία των 6.000 ηλιαστών. Οι ηλιαστές κληρώνονται μεταξύ των πολιτών ηλικίας 30 ετών και είναι ισόβιοι. Κάθε ηλιαστικό Δικαστήριο αποτελείται από πολλές εκατοντάδες ηλιαστών (201 ή 501 ή 1.001 ή 1.501 ή περισσότερους). Ηλιαστικά δικαστήρια συγκροτούνται κάθε αυγή και λειτουργούν μία μόνη ημέρα προκειμένου να δικάσουν από τρεις υποθέσεις το καθένα. Εάν οι υποθέσεις είναι περισσότερες από τρεις, συγκροτούνται περισσότερα δικαστήρια. Οι υποθέσεις κατανέμονται με κλήρο μεταξύ των δικαστηρίων της ημέρας. Τα ηλιαστικά δικαστήρια δικάζουν υποθέσεις νομιμότητας των ψηφισμάτων, ασφαλείας του κράτους, προστασίας του πολιτεύματος, ασεβείας, ζημίας του δημοσίου, παραβάσεως στρατιωτικών νόμων, αλλά και ιδιωτικές διαφορές. Επιβάλλουν ποινές μέχρι και της θανατικής. Οι αποφάσεις των ηλιαστικών Δικαστηρίων είναι ανέκκλητες.

ΒΟΥΛΗ
Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γίνουν βουλευτές. Οι βουλευτές αναδεικνύονται με κλήρο, κατά φυλές, και υπηρετούν για ένα έτος. Η Βουλή, σώμα 500 βουλευτών, επεξεργάζεται τα σχέδια των ψηφισμάτων που συζητεί και ψηφίζει η Εκκλησία του Δήμου. Εποπτεύει την όλη διοίκηση, συνεργάζεται με αρχές που έχουν διοικητικές αρμοδιότητες, επί πλέον έχει η ίδια αρμοδιότητες στον χώρο της διοικήσεως. Έχει περιορισμένες δικαστικές αρμοδιότητες. Οι δικαστικές αποφάσεις της εφεσιβάλλονται ενώπιον ηλιαστικών Δικαστηρίων .

ΑΡΧΟΝΤΕΣ
Οι περισσότερες αρχές είναι 10μελείς, σπανιότερα είναι 5μελείς, 20μελείς, 30μελείς, 40μελείς. Οι μονομελείς αρχές είναι ελάχιστες. Οι άρχοντες θητεύουν επί ένα έτος. Οι πιο πολλοί αναδεικνύονται με κλήρο. Με ψήφο αναδεικνύονται οι άρχοντες που πρέπει να έχουν κάποια ικανότητα, όπως οι Στρατηγοί, και ορισμένοι από τους άρχοντες με οικονομικές αρμοδιότητες. Οι πιο πολλοί άρχοντες ασκούν διοίκηση περιορισμένης αρμοδιότητας υπό την άμεση εποπτεία της Βουλής και την έμμεση της εκκλησίας του Δήμου, Μετέχουν στη δικαστική λειτουργία, παραλαμβάνοντας μηνύσεις ή αγωγές, συγκεντρώνοντας μαρτυρικές καταθέσεις και τεκμήρια, παραπέμποντας τους σχετικούς φακέλους στους Θεσμοθέτες και προεδρεύοντας χωρίς ψήφο του δικαστηρίου (είτε ενός ηλιαστικού, είτε του Αρείου Πάγου, είτε των Εφετών, είτε ετησίων αρχόντων με δικαστικές αρμοδιότητες) που εκδικάζει τις υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκαν προδικαστικά. Οι Ένδεκα έχουν και διοικητικές και δικαστικές αρμοδιότητες, Ως όργανα διοικήσεως διοικούν τη φυλακή. Ως δικαστές δικάζουν κοινούς εγκληματίες με δικαίωμα να επιβάλλουν ποινές μέχρι και της θανατικής. Μερικοί άρχοντες έχουν μόνο δικαστικές αρμοδιότητες: αποτελούν δικαστήρια για μικρές διαφορές ή για πταίσματα. Οι αποφάσεις τους εφεσιβάλλονται σε ηλιαστικό Δικαστήριο.

ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
Ο Άρειος Πάγος συγκροτείται από ισόβιους δικαστές, το σύνολο των οποίων αποτελείται από τέως “Εννέα άρχοντες”. Εκδικάζει φόνους, εμπρησμούς, φαρμακείες, ιεροσυλίες. Επιβάλλει ποινές μέχρι και της θανατικής. Οι αποφάσεις του είναι ανέκκλητες.

ΕΦΕΤΑΙ
Δικαστήρια Εφετών συγκροτούνται κατά περίπτωση από Αρεοπαγίτες. Εκδικάζουν φόνους με ελαφρυντικά. Οι αποφάσεις τους είναι ανέκκλητες.

Τρόποι για να Μάθετε να Σκέφτεστε Αισιόδοξα!

Ειδικά στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, δυστυχώς, η απαισιόδοξη σκέψη δίνει και παίρνει.

Και αν κάνοντας κανείς απαισιόδοξες σκέψεις έλυνε το πρόβλημά του, δεν θα έλεγα τίποτα! Όμως, αυτό που παρατηρώ κάθε φορά που ακούω απαισιόδοξες σκέψεις στις ομάδες που κάνω είναι ότι οι άνθρωποι τελικά ζορίζονται, στεναχωριούνται, δε βρίσκουν διέξοδο, στρεσάρονται, παθαίνουν κατάθλιψη και όλα αυτά επειδή, εκτός των αντικειμενικών προβλημάτων τους, δημιουργούν υποκειμενικά προβλήματα με το να σκέφτονται απαισιόδοξα.
Μπορεί κανείς να αλλάξει τρόπο σκέψης και από εκεί που βλέπει τα πράγματα απαισιόδοξα να μάθει να τα αντικρίζει με αισιοδοξία; Η απάντηση είναι: Φυσικά και γίνεται! Να 10 καλοί τρόποι για να ξεκινήσετε!

Μη σκέφτεστε διαρκώς το παρελθόν!
Σίγουρα το παρελθόν έχει τη δική του βαρύτητα και ως ένα βαθμό καθορίζει ποιοι είμαστε. Ωστόσο, δεν είναι ανάγκη να ‘κολλάτε’ στα λάθη, τα προβλήματα, ή τα περασμένα μεγαλεία του παρελθόντος, αναλώνοντας τη ζωή σας σήμερα σε μόνιμη μιζέρια και γκρίνια. Αποδεχτείτε το παρελθόν γι’ αυτό που είναι και αλλάξτε αυτά που περνάνε από το χέρι σας.

Επικεντρωθείτε στο παρόν.
Αν σταματήσετε να σκέφτεστε διαρκώς το παρελθόν, θα δημιουργήσετε χώρο στο μυαλό και την ψυχή σας να σκεφτείτε το παρόν. Επικεντρώνομαι στο παρόν δε σημαίνει φυσικά ότι δεν αντιλαμβάνομαι τις όποιες δυσκολίες υπάρχουν! Αλλά, από την άλλη δε σημαίνει ότι πρέπει να τις δείτε σαν αξεπέραστα εμπόδια ή σαν το τέλος του κόσμου! Σκεφτείτε με πιο ρεαλιστικό τρόπο και επικεντρωθείτε στο να βρίσκεται λύσεις αντί να εντοπίζετε μόνο προβλήματα.

Προσπαθήστε να δείτε την ευκαιρία σε κάθε δυσκολία.
Μπορεί να μην είναι εύκολο κάτι τέτοιο, όμως, υιοθετώντας αυτή τη στάση ζωής έχετε περισσότερες πιθανότητες να είστε ευχαριστημένοι με αυτά που έχετε. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι δεν αγνοούν τα προβλήματα, αλλά αντιλαμβάνονται ότι στη ζωή υπάρχουν αναπόφευκτες δυσκολίες και αναποδιές που συχνά ξεπερνιούνται με κάποιον τρόπο. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι θεωρούν ότι έχουν την εσωτερική δύναμη και τις ικανότητες να ξεπεράσουν τελικά τις δυσκολίες.
Μάθετε να είστε ρεαλιστές.
Ναι, χρειάζεται να βλέπετε τη θετική πλευρά των πραγμάτων, αλλά επιτρέψτε στον εαυτό σας να είστε ρεαλιστές και να λαμβάνετε υπόψη ότι κάποιες φορές τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα επιθυμείτε. Προετοιμαστείτε για πιθανές δυσκολίες, πάντα διατηρώντας την αισιόδοξη διάθεσή σας και την πίστη σας ότι όλα θα πάνε καλά.

Επιλέξτε να περιστοιχίζεστε από θετικούς ανθρώπους.
Δύσκολο; Απλώς, βγάλτε από τη ζωή σας τα αρνητικά εκείνα άτομα που μόνο γκρινιάζουν και διαμαρτύρονται για τα πάντα. Και αν αυτό δεν είναι εφικτό, μάθετε να κωφεύετε στα παράπονά τους και βρείτε θετικά άτομα για να κάνετε παρέα και να συζητάτε θετικά θέματα, που προάγουν τη χαρά, την αισιοδοξία και την αυτοβελτίωσή σας.

Επενδύστε στην αγάπη.
Δώστε αγάπη, καταρχήν στον εαυτό σας! Φροντίστε τον, σωματικά και ψυχικά. Δώστε αγάπη στους ανθρώπους γύρω σας, στο περιβάλλον γύρω σας! Ανοίξτε την καρδιά σας και δεχτείτε την αγάπη που οι άλλοι σας προσφέρουν. Κάντε πράγματα που αγαπάτε και επικεντρωθείτε στο όμορφο αίσθημα της αγάπης σε όλες του τις εκφάνσεις.
Συνηθίστε να χαμογελάτε συχνά!
Ακόμα και αν δεν το αισθάνεστε, όταν τα χείλη σας χαμογελούν, το μήνυμα που λαμβάνει ο εγκέφαλος είναι ότι είστε χαρούμενοι και έτσι εκλύει τις ορμόνες τις χαράς, οπότε, τελικά, πράγματι αισθάνεστε χαρά!

Θετικές επιβεβαιώσεις.
Μάθετε να αξιοποιείτε τη δύναμη των θετικών επιβεβαιώσεων, οι οποίες, μας λένε επιστημονικές έρευνες έχουν τεράστια δύναμη. Γράψτε σε χαρτάκια σύντομες θετικές φράσεις σε χρόνο ενεστώτα, σαν να έχετε ήδη κατακτήσει αυτό που επιθυμείτε:
· Νιώθω όμορφα
· Είμαι υγιής και χαρούμενος
· Η ζωή είναι ωραία
· Ό,τι βάζω στο νου μου το καταφέρνω
· Έχω πολλές επιλογές
· Βλέπω τη θετική πλευρά των πραγμάτων

Παρατηρήστε που αποδίδετε τις επιτυχίες και τις αποτυχίες σας.
Οι αισιόδοξοι άνθρωποι αποδίδουν τις επιτυχίες τους στις ικανότητες, τον χαρακτήρα και τη σκληρή δουλειά τους, ενώ αντιλαμβάνονται ότι πολλές από τις αποτυχίες ή τις δυσκολίες στη ζωή τους δεν τις ελέγχουν οι ίδιοι. Αντίθετα, οι απαισιόδοξοι άνθρωποι αποδίδουν τα καλά πράγματα στη ζωή τους σε τυχαίους και ανεξέλεγκτους παράγοντες, ενώ θεωρούν ότι είναι 100% υπεύθυνοι για όλα τα άσχημα στη ζωή τους.

Αλλάξτε τρόπο σκέψης και πράξης.
Η απαισιόδοξη στάση ζωής δεν είναι καθόλου πρακτική! Σας κάνει να σκέφτεστε διαρκώς αρνητικά πράγματα, να φοβάστε για όσα άσχημα πιστεύετε ότι πρόκειται να έρθουν (που, φυσικά, μπορεί να μην έρθουν και ποτέ) να αισθάνεστε κολλημένοι σε καταστάσεις, ανήμποροι να ξεφύγετε και αναποφάσιστοι να πάρετε τη ζωή σας στα χέρια σας! Σταματήστε να κάνετε αρνητικές γενικεύσεις για το κάθε τι και αν τα πράγματα δεν πάνε καλά σε έναν τομέα της ζωής σας μην γενικεύετε ότι όλα είναι χάλια, αλλά εξετάστε σε ποιους τομείς είναι καλά. Αντίθετα, οι αισιόδοξοι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις πιο γρήγορα, ευχαριστιούνται τη ζωή τους, μπορεί να σκέφτονται μελλοντικές δυσκολίες αλλά πάντα υπό το πρίσμα του πώς θα προετοιμαστούν κατάλληλα για να τις αντιμετωπίσουν. Με δυο λόγια, οι αισιόδοξοι άνθρωποι είναι πιο ευχαριστημένοι από τη ζωή τους!

 Ξεκινήστε την κάθε μέρα σας με αισιοδοξία και οργάνωση:
Αφιερώστε μερικά λεπτά το πρωί να σκεφτείτε τις επιθυμίες και τους στόχους σας.
Αφιερώστε μερικά λεπτά το πρωί να σκεφτείτε για ποια πράγματα/πρόσωπα/καταστάσεις αισθάνεστε ευγνωμοσύνη στη ζωή σας.
Γράψτε σε μια λίστα όσα θέλετε να κάνετε μέσα στη μέρα και ξεκινήστε με τα πιο σημαντικά.
Ασκηθείτε.
Κάντε κάτι όμορφο για τον εαυτό σας και απολαύστε το!

 Νιώστε ευγνωμοσύνη και κρατήστε ημερολόγιο θετικών πραγμάτων καθημερινά.
Υπάρχει τόση ομορφιά, τόσα ωραία πράγματα, τόση αγάπη στη ζωή σας! Εντοπίστε όλες τις θετικές πηγές, μικρές ή μεγάλες και νιώστε ευγνωμοσύνη που υπάρχουν όλα αυτά τα θετικά στη ζωή σας. Σε ένα σημειωματάριο ή στο κινητό σας κρατήστε σημειώσεις για 5 καλά πράγματα που έγιναν μέσα στη μέρα σας, όσο μικρά και αν ήταν. Δημιουργήστε τη συνήθεια να διαβάζετε καθημερινά τη λίστα με τα θετικά που σας συνέβησαν και να απολαμβάνετε το όμορφο συναίσθημα χωρίς λογοκρισία!

Συμβουλές για μια καλύτερη ζωή…

Σήμερα, ακούμε πολλά πράγματα για το άγχος και τις αρνητικές επιπτώσεις του στο σώμα, στο μυαλό και στα συναισθήματα.

Το άγχος υπάρχει σε κάθε φάση της ζωής μας. Απ΄την παιδική μας ηλικία μέχρι τα βαθιά μας γεράματα. Τρέχουμε απ΄το πρωί μέχρι το βράδυ για να προλάβουμε να διεκπεραιώσουμε όλες μας τις υποχρεώσεις.

Μάταια γιατί μοιάζουν να είναι σαν τα κεφάλια της Λερναία Ύδρα. Συνεπώς, δεν μπορούμε να αποφύγουμε το άγχος αλλά αυτό μπορούμε να κάνουμε είναι να συνυπάρχουμε αρμονικά μαζί του. Να μάθουμε να το διαχειριζόμαστε καθώς και τρόπους να εκτονώνουμε την ένταση.

Οι παρακάτω λοιπόν συμβουλές θα βοηθήσουν στο να ακολουθήσουμε το καλύτερο πρόγραμμα για τη συνολική ευεξία και την υγεία μας:

Να φροντίζουμε το σώμα μας, να το προσέχουμε, να το ασκούμε και να το αγαπάμε.
Να αναπτύξουμε τη διάνοιά μας μαθαίνοντας με ποιον τρόπο μαθαίνουμε και ζώντας σε περιβάλλοντα με ιδέες που διεγείρουν το ενδιαφέρον, με βιβλία, με δραστηριότητες, με παιδευτικές εμπειρίες και με ευκαιρίες για διάλογο με τους άλλους.
Να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να συμφιλιωθεί τόσο με τα συναισθήματά μας, ώστε αυτά να μας εξυπηρετούν και να μη μας αντιμάχονται.
Να αναπτύξουμε τις αισθήσεις μας, να μάθουμε να τις νοιαζόμαστε, να τις θεωρούμε και να τις χρησιμοποιούμε σαν ζωτικούς αγωγούς για τη μεταφορά υλικού από έξω μας.
Να αναπτύξουμε αρμονικούς τρόπους λύσης των προβλημάτων, τη διαπαιδαγώγηση,την εξομάλυνση των συγκρούσεων και να αναπτύξουμε υγιείς σχέσεις που να μας ταιριάζουν.
Να εξασφαλίσουμε σε όποιο χώρο ζούμε και εργαζόμαστε εικόνες, ήχους, χρώμα, φως, απλά και ποιότητα αέρα που στηρίζουν σταθερότητα τη ζωή.
Να δεσμευτούμε με ό,τι συνεπάγεται το να είναι κανείς ζωντανός, να αποτελούμε μέρος του σύμπαντος, να εκδηλώνουμε πλήρως τον εαυτό μας και να ξέρουμε πως υπάρχει μια δύναμη ζωής έξω από μας.

Αυτό που αξίζει να θυμόμαστε είναι πως είμαστε εξαιρετικά προικισμένα πλάσματα. Συνεπώς, απομένει σε μας να διαλέξουμε πώς θα χρησιμοποιήσουμε τα προσόντα μας!

Επιστημονικό πόρισμα για τις επιπτώσεις της ινδικής κάνναβης στην υγεία

Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι, αν και η ινδική κάνναβη δεν ανήκει στην κατηγορία των «σκληρών» ναρκωτικών, σε καμιά περίπτωση δεν είναι ακίνδυνη

Νέα Υόρκη
Όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η χρήση ινδικής κάνναβης στον ανθρώπινο περιλαμβάνει η ανασκόπηση μελετών που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Addiction και έγινε από ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Γουέιν Χολ, ειδικό σύμβουλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε θέματα εθιστικών ουσιών.

Αφορμή για την ανασκόπηση των διαθέσιμων ερευνητικών στοιχείων από το 1993 έως και σήμερα είναι η αυξητική τάση χρήσης ινδικής κάνναβης που παρατηρείται παγκοσμίως. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι και το γεγονός ότι, η δημοτικότητα της ινδικής κάνναβης πλησιάζει αυτή του τσιγάρου μεταξύ των νεαρών ενηλίκων και των εφήβων.

Ο Δρ Χολ και οι συνεργάτες του μελέτησαν όλες τα διαθέσιμα στοιχεία και κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:
Ένας στους δέκα τακτικούς χρήστες (ποσοστό 10%) μπορούν να αναπτύξουν σύνδρομο εξάρτησης (η πιθανότητα αυξάνεται στο 16%, αν κανείς έχει ξεκινήσει από την εφηβεία του).
Οι τακτικοί χρήστες έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν ψυχωσικά συμπτώματα και ψυχικές διαταραχές, ιδίως αν υπάρχει σχετικό προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό και αν ξεκίνησαν τη χρήση κατά την εφηβεία τους.
Η τακτική χρήση κάνναβης στην εφηβεία σχεδόν διπλασιάζει τον κίνδυνο διάγνωσης με σχιζοφρένεια ή εμφάνισης ψυχωσικών συμπτωμάτων μετά την ενηλικίωση.
Οι τακτικοί έφηβοι χρήστες τα πάνε χειρότερα στο σχολείο σε σχέση με τους συμμαθητές τους που δεν είναι χρήστες, αλλά δεν είναι σίγουρο πως η άμεση αιτία είναι η χρήση.
Οι τακτικοί έφηβοι χρήστες είναι πιθανότερο, μετά την ινδική κάνναβη, να δοκιμάσουν άλλα πιο «σκληρά» ναρκωτικά.
Οι τακτικοί χρήστες που ξεκινούν στην εφηβεία και συνεχίζουν τα επόμενα χρόνια, φαίνεται να έχουν χαμηλότερη νοημοσύνη, αν και είναι ασαφής ο μηχανισμός και το κατά πόσο η κατάσταση είναι αναστρέψιμη.
Οι τακτικοί χρήστες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης βρογχίτιδας.
Η χρήση κάνναβης από άτομα μέσης ηλικίας πιθανότατα αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Η χρήση από τις γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μειώνει ελαφρά το βάρος των νεογνών.
Η οδήγηση υπό την επήρεια ινδικής κάνναβης διπλασιάζει τον κίνδυνο τροχαίου ατυχήματος. Αν οι χρήστες έχουν πιεί και αλκοόλ, τότε ο κίνδυνος είναι κατά πολύ αυξημένος.
Δεν υπάρχουν θανατηφόρες δόσεις ινδικής κάνναβης (όπως μπορεί να συμβεί με άλλα ναρκωτικά).
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν στα συμπεράσματα της ανασκόπησης ότι, αν και η ινδική κάνναβη δεν ανήκει στην κατηγορία των «σκληρών» ναρκωτικών, σε καμιά περίπτωση δεν είναι ακίνδυνη.

Αβορίγινες: η Σοφία του Ονειροχρόνου

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους φαίνεται ότι ο αρχαιότερος ανθρώπινος πολιτισμός αναπτύχθηκε στην Αυστραλία. Γνωστοί και ως Αβορίγινες ή Αμπορίτζιναλς, οι Ιθαγενείς της Αυστραλίας ξεπροβάλλουν από τα βάθη των αιώνων φέροντας μαζί τους τελετουργικά, δοξασίες και μια κοσμολογία που αντιπροσωπεύει τη βαθύτερη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας.

Οι Αβορίγινες, αυτόχθονες κάτοικοι της χώρας, αναφέρουν την αρχή του Κόσμου ως το «Όνειρο» ή την «Ώρα του Ονείρου». Κατά τη διάρκεια αυτού του Ονειροχρόνου οι Ιθαγενείς πρόγονοί τους δημιούργησαν τα διάφορα στοιχεία του όπως, τα ζώα, το νερό, τα δέντρα, τον ουρανό. Παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί μέχρι σήμερα ο τρόπος ζωής τους παραμένει σχεδόν αναλλοίωτος. Γι’ αυτό θεωρούνται από τους ανθρωπολόγους πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τον προϊστορικό άνθρωπο.

Οι δυνάμεις που δημιούργησαν τον κόσμο τους στην πορεία του χρόνου προσωποποιήθηκαν σε θεές και θεούς που εξέφραζαν τον Ήλιο, τη νύχτα, τα άστρα, τη δικαιοσύνη. Μια ιδιαίτερη παρουσία, ήταν οι Wondjina, που θεωρούνταν από τα πρώτα όντα της «Εποχής του Ονείρου». Ήρθαν από τη θάλασσα και ξεκουράστηκαν πάνω σε βράχους όπου αποτυπώθηκαν οι μορφές τους. Δημιούργησαν τον Κόσμο, έδωσαν το Νόμο που έπρεπε να ακολουθούν οι άνθρωποι. Έφεραν στους ανθρώπους την τεκνοποίηση. Έδωσαν τη βροχή στη Γη. «Η Γη αναπνέει και η εκπνοή της δημιουργεί ατμούς και σύννεφα που φέρνουν βροχή. Φέρνει καρπούς και δημιουργεί ανάπτυξη στα πάντα ώστε να μεγαλώνουν τα δέντρα, το χορτάρι, και να τρέφουν τα ζώα και όλα στη γη». Αυτές οι παρουσίες παριστάνονται σε βραχογραφίες με φωτοστέφανο δίχως στόμα έχοντας ενωμένα μάτια και μύτη.

H Σοφία του Ονειροχρόνου

Η Ιδέα του Ονειροχρόνου αποτελεί την κεντρική ιδέα του πολιτισμού των Ιθαγενών της Αυστραλίας η οποία καθόρισε απόλυτα τα πρότυπα της ζωής τους. Είναι ένας λαός που ζει ανάμεσα στον Ονειροχρόνο και τον αντικειμενικό κόσμο, σε αρμονία με όλα τα πλάσματα της Γης, με τον ίδιο απαράλλακτο τρόπο όπως εκείνον της πρώτης ημέρας της Δημιουργίας. Μέσα από τον Ονειροχρόνο αντλούν επίσης την πλούσια σε δομή και λεξιλόγιο προφορική τους γλώσσα.

Η εξέλιξη της ζωής και του πολιτισμού, σύμφωνα με την αντίληψή τους, αρχίζει με ένα σπόρο που βλασταίνει, κάνει ένα μεγάλο κύκλο άπειρων δυνατοτήτων και επιστρέφει πάλι πίσω στον ίδιο σπόρο, στην αρχική πηγή. Και κάθε φορά που η ζωή αναγεννιέται από τον θάνατο ή την λανθάνουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται, δεν αναπαράγει ποτέ τις μορφές του παρελθόντος αλλά αναπτύσσεται μέσα στο παράδοξο νέων δυνατοτήτων οι οποίες ξεπηδούν από την ίδια απαράλλακτη ουσία, αυτή την ίδια ουσία που συνεχώς αλλάζει και αναγεννιέται.

Ο χορός της γέννησης αρχίζει, τη στιγμή που ο σπόρος σπάζει το κέλυφός του. Ο κύκλος του παρελθόντος απορρίπτεται και η ίδια ουσία αναζητά άλλες δυνατότητες σε νέους κύκλους. Από αυτή την άποψη λοιπόν, ο πολιτισμός των Αβοριγίνων ως ο αρχαιότερος, αποτελεί τον σπόρο των ανθρώπινων κύκλων και το ταξίδι στις παραδόσεις του είναι το ταξίδι στην πιο μακρινή μνήμη της ανθρώπινης φυλής, τη Σοφία του Ονειροχρόνου.

Η Ενότητα του Ονειροχρόνου

Ο Ονειροχρόνος είναι ένας τόπος πέρα από τον χρόνο και το χώρο, μέσα στον οποίο το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον υπάρχουν ως ενότητα. Οι αυτόχθονες μπορούν να εισέλθουν σε αυτό το εναλλακτικό σύμπαν μέσω των Ονείρων ή μέσα από μεταβαλλόμενη κατάσταση συνείδησης, αλλά και μέσα από το θάνατο. Ο Ονειροχρόνος θεωρείται ο τελικός προορισμός πριν από τη μετεμψύχωση.

Όλα τα πλάσματα, άστρα, άνθρωποι, έντομα, μοιράζονται την συνείδηση της πρωτογενούς δημιουργικής δύναμης. Κάθε τι που υπάρχει αντανακλά με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο ένα μέρος, μια μορφή, αυτής της κοινής συνείδησης. Στους μύθους και τους θρύλους του Ονειροχρόνου, όλος ο κόσμος παρουσιάζεται ενιαίος. Οι ιστορίες του Ονειροχρόνου προέκτειναν τη συμπαντική και ψυχική συνείδηση όχι μόνο σε κάθε ζωντανό πλάσμα, αλλά και στην ίδια τη Γη, τα αρχέγονα στοιχεία δυνάμεις και αρχές. Η συνειδητοποίηση αυτής της ενότητας ωθεί τους Ιθαγενείς να σέβονται και να λατρεύουν τη Γη, ως μυστήριο της αρχικής δημιουργίας.

Κάθε συστατικό της δημιουργίας πηγάζει από όνειρα, επιθυμίες, έλξεις και απωθήσεις, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη ζωή των ανθρώπων. Γι’ αυτό η είσοδος στο μεγάλο κόσμο του χώρου, του χρόνου και των συμπαντικών ενεργειών είναι η ίδια με την είσοδο στον εσωτερικό κόσμο της συνείδησης και του ονειρέματος. Επομένως η εξερεύνηση του αχανούς διαστήματος και η γνώση του νοήματος της δημιουργίας βιώνονταν μέσω της εσωτερικής και εξωτερικής γνώσης του εαυτού.

Κάθε φυσικός σχηματισμός και δημιουργία εισάγει ένα κρυμμένο νόημα, εξαιτίας του σχήματος και της συμπεριφοράς του. Η μορφή κάποιου πράγματος είναι το ίδιο το αποτύπωμα της προγονικής συνείδησης που το δημιούργησε και είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών που προκλήθηκαν. Αυτές είναι όψεις της δημιουργίας του Ονειροχρόνου που συνθέτουν την εικόνα ενός κόσμου, στην οποία το φυσικό και το μεταφυσικό αλληλοσυνδέονται συμβολικά. Δεν μπορεί να εξετάσει κανείς τον ορατό και τον αόρατο κόσμο ξέχωρα. Έτσι οι γλώσσες των Ιθαγενών που ξεπήδησαν από μια τέτοια αντίληψη του κόσμου ήταν πλούσιες σε μεταφορές που αλληλοσύνδεαν τα φυσικά, ψυχολογικά και πνευματικά επίπεδα εμπειρίας.

Ο Μύθος για την Τέχνη του Χαλαζία

Ένας γέροντας, το τελευταίο μέλος της φυλής του που κατέχει την ικανότητα της κατασκευής αιχμηρών εργαλείων, κόβοντας χαλαζία, διδάσκει σε μερικούς νεότερους την τέχνη του. Οι μικροί κρύσταλλοι χαλαζία που χρησιμοποιούνται σαν κοπίδια και ξύστρες είναι τα μόνα συμπληρωματικά σε μια τεχνολογία που βασίζεται στο ξύλο. Παίρνει τους μαθητευόμενους στο δάσος, σε ένα μέρος όπου γνωρίζει ότι το έδαφος «ετοιμάζει» πέτρες για τον σκοπό αυτό. Υποδεικνύει τα χαρακτηριστικά του εδάφους που το επισκέφτηκαν οι πρόγονοι της φυλής του για γενιές ολόκληρες, προκειμένου να μαζέψουν πέτρες για εργαλεία. Η απαλή αύρα στα φύλλα των ψηλών κομμεόδενδρων μετριάζει τη ζέστη το μεσημεριάτικου ήλιου. Ο γέρος κάθεται οκλαδόν, με τις παραδοσιακές ουλές της λύπης ή του πένθους στο στήθος του. Με τα βαθύσκιωτα μάτια του κλεισμένα περνάει το φαγωμένο μαύρο χέρι του με μια καλαίσθητη ασταθή κίνηση από λιθάρι σε λιθάρι. Σε κάθε πέτρα μουρμουρίζει μία φράση: «Αυτή είναι έγκυος, αλλά δεν είναι έτοιμη ακόμα», «Αυτή θα είναι πολύ καλή στον καιρό της». Τελικά βρίσκει μια πέτρα που την σηκώνει και την κρατά στα δυο του χέρια. Μ’ ένα έξυπνο χαμόγελο λέει, «Ο πυρόλιθος ζει μέσα σε αυτή την πέτρα από την εποχή του ονείρου…τώρα είναι έτοιμη να γεννηθεί!»

Τα γρήγορα απότομα χτυπήματα με μια άλλη πέτρα θρυμματίζουν τον λίθο και το επιθυμητό εργαλείο ξεπροβάλλει από την πέτρα. Οι νεαροί Ιθαγενείς παρακολουθούν τον γέρο με αφοσίωση καθώς απομακρύνει το πρόσφατα γεννημένο εργαλείο από τη σκοτεινή μήτρα του προγονικού βράχου και το κρατά ψηλά με ικανοποίηση. Και έτσι γεννιέται ένα εργαλείο που οι ρίζες του προέρχονται από τα βάθη του χρόνου για χρήση στο σήμερα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι ανάγκη να σμιλέψει ή να μορφοποιήσει αυτά τα κομμάτια της πέτρας, «γεννήθηκαν τέλεια και έχουν σχεδόν το ίδιο σχήμα με τα αιχμηρά εργαλεία ηλικίας 13.000 ετών που ανακάλυψαν αρχαιολόγοι.

Όλες οι τέχνες έχουν κοινή γλώσσα. Καμία μορφή τέχνης δεν αποτελεί, ξεχωριστό, ανεξάρτητο στοιχείο, είτε πρόκειται για αμμογραφία, βαφή του σώματος, ιερό λίθο, ζωγραφισμένο φλοιό δένδρου, χορό, μουσική, ή άλλη παραδοσιακή μορφή τέχνης.

Μύθοι, ιστορίες, χορός, τραγούδι και τελετουργία είναι τα νήματα για τη σύνθεση του πολύχρωμου τάπητα της Δημιουργίας. Σε αυτόν τον τάπητα συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό οι φυσικοί σχηματισμοί, οι φυσικοί ήχοι και όλα τα παροδικά φαινόμενα της φύσης, τα οποία αποτελούν και αντικείμενο μίμησης μιας εξίσου παροδικής και φευγαλέας τέχνης. Οι θαυμάσιες αμμογραφίες καταστρέφονται μετά την ολοκλήρωση της τελετουργίας, όπως και τα ιερά σύνεργα. Το παροδικό και το φευγαλέο στον παρόντα κόσμο συμπληρώνεται από τη μονιμότητα και τη διάρκεια στον Ονειροχρόνο. Η αντίληψη των γηγενών για την αιωνιότητα, είναι η μονιμότητα ύπαρξης στον Ονειροχρόνο και προσεγγίζεται μέσω της αντίληψης του θανάτου.

Οι Πρόγονοι

Οι Ιθαγενείς, μιλούν για τις δυνάμεις που δημιούργησαν τον κόσμο αποκαλώντας τις «Οι Πρόγονοί μας». Στην μακρινή εποχή της δημιουργίας του κόσμου, την εποχή που ονομάζεται Ονείρεμα, οι Πρόγονοι κινούνταν σε ένα έρημο, αδιαφοροποίητο πεδίο, ίδιο περίπου με εκείνο στο οποίο κινούνται οι Ιθαγενείς, όταν περιπλανιούνται στις αχανείς εκτάσεις της αυστραλιανής ηπείρου. Οι Πρόγονοι ταξίδευαν, κυνηγούσαν, πολεμούσαν και αγαπούσαν διαμορφώνοντας έτσι το άμορφο πεδίο τους σε γήινο τοπίο. Πριν από τα ταξίδια τους κοιμούνταν και ονειρεύονταν τις περιπέτειες της επόμενης μέρας. Με αυτόν τον τρόπο, κινούμενοι από το Ονείρεμα στη δράση δημιούργησαν τα ζώα και τα φυτά, όλα τα φυσικά στοιχεία, τον Ήλιο, τη Σελήνη και τα άστρα. Δημιούργησαν επίσης, τους ανθρώπους, τις φυλές και τις πατριές.

Όλα αυτά δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα από τους Προγόνους, ενώ το κάθε είδος μπορούσε να μεταμορφωθεί σε οποιοδήποτε άλλο. Το φυτό μπορούσε να γίνει ζώο, το ζώο γεωλογικός σχηματισμός, ο γεωλογικός σχηματισμός άντρας ή γυναίκα. Ο ίδιος ο Πρόγονος μπορούσε να έχει μορφή ανθρώπου η ζώου ανάλογα με τις απαιτήσεις των περιπετειών του. Όλα δημιουργούνταν από την ίδια πηγή –το Όνειρο και τις πράξεις των μεγάλων Προγόνων. Όλα τα στάδια, οι φάσεις και οι κύκλοι ήταν παρόντα την ίδια στιγμή στον Ονειροχρόνο. Όταν ο κόσμος απέκτησε μορφή, με όλα τα είδη και τις ποικιλίες των μεταμορφώσεων τους, Εκείνοι αποσύρθηκαν και κρύφτηκαν στη γη, τον ουρανό, τα σύννεφα και τα πλάσματα, αντανακλώντας από εκεί τη δύναμη τους σε όλα τα δημιουργήματα.

Το Ονείρεμα αναφέρεται για να περιγράψει αυτό το σύστημα πεποιθήσεων. Για παράδειγμα, ένας αυτόχθονας Αυστραλός ίσως ισχυριστεί ότι ονειρεύτηκε σαν καγκουρό ή ως καρχαρίας ή σαν μέλισσα ή με οποιοδήποτε ονειρικό συνειρμό που προέρχεται από την πατρίδα τους. Αυτά συμβαίνουν γιατί στον Ονειροχρόνο ολόκληρη η γενιά των Προγόνων υπάρχει σαν Ένας, καταλήγοντας στην ιδέα ότι όλη η παγκόσμια γνώση είναι συσσωρευμένη μέσα από τους Προγόνους μας.

Τα ταξίδια των Προγόνων έγιναν ιστορίες, τελετουργίες, σύμβολα και τελικά αρχέτυπα της ζωής που διαμορφώθηκαν και ακολουθήθηκαν από τους Αβορίγινες επί σειρά χιλιετιών. Για αυτούς κάθε όψη της καθημερινής ζωής αντανακλά τις ιστορίες της δημιουργίας που συνδέονται με τον συγκεκριμένο τόπο στον οποίο στήνουν τον καταυλισμό τους ή τις περιοχές που διασχίζουν ταξιδεύοντας. Κάθε μέρα είναι Μοναδική και βιώνεται ως ανάμνηση της πρώτης ημέρας της Δημιουργίας.

Παρόλο που οι ιστορίες και τα σύμβολα διαφέρουν λίγο από τη μία πατριά στην άλλη, οι ονειρικές ιστορίες είναι κοινές σε όλες τις φυλές των Ιθαγενών σε όλο το πλάτος της αχανούς αυστραλιανής ηπείρου.

Σε αυτές τις ιστορίες οι Πρόγονοι ανέλαβαν δράση, εκτέθηκαν σε κινδύνους, ανακάλυψαν τεχνικές και συμπεριφορές που προκάλεσαν πόνο και χαρά, δημιουργία και καταστροφή, θεραπεία και ασθένεια. Τα μαθήματα της ζωής που ενυπάρχουν στις ιστορίες διαμόρφωσαν αυτό που ονομάζουν οι Ιθαγενείς Νόμο του Ονειροχρόνου και αντανακλάται στην υπέρτατη απλότητα που χαρακτηρίζει τον τρόπο της ζωής τους. Για 150.000 χρόνια, η μυθολογία του Ονειροχρόνου συντήρησε έναν πολιτισμό που επιβίωνε αρμονικά με τη φύση, ρωμαλέο, ζωτικό και χαρούμενο. Και σαν συνέχεια οι Ιθαγενείς θεωρούν σκοπό της ζωής τους να διατηρήσουν τον πλανήτη στην αρχική του αγνότητα.

Τοτεμικό Κοινωνικό Σύστημα

Ο τοτεμισμός, ως βάση της λατρείας των Ιθαγενών της Αυστραλίας, περιγράφει τη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση και τους θεούς και είναι γενεσιουργός αιτία της τέχνης τους. Ο φυσικός κόσμος διέπεται από τις ίδιες αρχές και πρότυπα, τις ίδιες που ωθούν στον σχηματισμό του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι άνθρωποι, η φύση και οι προγονικές δυνάμεις του Ονειροχρόνου, διαμορφώνουν ένα αλληλοτροφοδοτούμενο πλέγμα σχέσεων από το οποίο απορρέουν η κοινωνική τάξη, οι τελετουργίες και οι μύθοι των Ιθαγενών.

Η φύση δίνει ζωή στην ανθρωπότητα. Μέσα από τον πολιτισμό η ανθρωπότητα δίνει νόημα στη φύση. Φύση και ανθρωπότητα παρέχουν ένα σώμα στην αόρατη ζωή των Δημιουργών του Ονειροχρόνου. Αυτή η παλινδρομική διαδικασία είναι μια ακατάπαυστη ενεργειακή ροή από την πηγή προς όλες τις μορφές και αυτή ακριβώς είναι η ουσία του τοτεμισμού. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένας αόρατος ιστός μέσα στον οποίο αυξάνονται, τρέφονται και αντανακλώνται όλα τα είδη αλλά και οι κοινωνίες πάνω στη Γη.

Η ταύτιση με κάποιο τοτέμ σχηματίζει τη βάση των τριών μεγαλύτερων κοινωνικών σχηματισμών στη ζωή των Αβορίγινων: των φυλών, των πατριών και των ομάδων.

Η φυλή, είναι ο μεγαλύτερος κοινωνικός σχηματισμός από 500 μέλη και πάνω, τα οποία έχουν μια κοινή γλώσσα. Η φυλή μοιράζεται έθιμα, νόμους και τελετουργίες που τη διακρίνουν από γειτονικές ομάδες, χωρίς όμως να την διαφοροποιούν πλήρως εξαιτίας των συχνών ανταλλαγών ανάμεσα στις διάφορες ομάδες. Μια φυλή Ιθαγενών δεν είναι κάποια απομονωμένη ομάδα που ζει σε συγκεκριμένη περιοχή με καθορισμένα σύνορα. Συχνά υπάρχουν μετακινήσεις μελών από φυλή σε φυλή τόσο με γάμους, με τελετουργίες όσο και με μοίρασμα κυνηγιού.

Πατριές σχηματίζονται από τη δημιουργία μικρότερων ομάδων μέσα στη φυλή και συνήθως αριθμούν εκατοντάδες είδη μελών. Κάθε πατριά συνδέεται με ένα ιδιαίτερο ζώο και ζει σε περιοχή που θεωρείται «ιερή». Υποχρέωση της πατριάς είναι να διατηρεί στη μνήμη τις ιστορίες που συνδέονται με τα τοτεμικά είδη και να εκτελεί τις ανάλογες τελετουργίες. Κάποια από τις πατριές θεωρείται ότι προέρχεται από τον άνθρωπο-καγκουρό, Πρόγονο του Ονειρέματος. Κάποια άλλη συνδέεται με το άγριο γιάμ, μια τρίτη με το πόσουμ και έτσι καλύπτονται τα βασικά τους αρχέτυπα.

Στην πραγματικότητα το πνεύμα του είδους κατέχει την περιοχή και όχι η πατριά. Το πνεύμα ρέει από τον πνευματικό προς το φυσικό κόσμο σε μια «ιερή» περιοχή.

Η ομάδα είναι η επόμενη κοινωνική διαίρεση με λίγα μέλη που κατασκηνώνουν και κυνηγούν μαζί. Καθώς συχνά οι Ιθαγενείς παντρεύονται μέλη άλλων πατριών, αυτές οι ομάδες συγκεντρώνουν μέλη από διαφορετικές πατριές. Η ομάδα έχει τη δυνατότητα να κυνηγά σε διάφορες περιοχές ζητώντας άδεια από τους υπευθύνους για την περιοχή πρεσβύτερους της πατριάς. Επομένως η πατριά διευθύνει την περιοχή και η ομάδα τη χρησιμοποιεί. Οι αλληλοσυμπληρούμενες λειτουργίες της ομάδας και της πατριάς χαρακτηρίζονται από πολυάριθμες παλινδρομικές διαδικασίες ανταλλαγής, μοιράσματος και αμοιβαίου σεβασμού.

Το τοτεμικό κοινωνικό σύστημα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που συγκροτείται από αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις και λειτουργίες. Τα μέρη μιας κοινωνίας συνυπάρχουν με αμοιβαίες μεταξύ τους σχέσεις και σαφείς αλληλεπιδράσεις με το σύνολο. Όλες όμως οι υποδιαιρέσεις έχουν διαπερατά σύνορα. Οι Ιθαγενείς ως άτομα και ομάδες δεν ζουν αμυντικά μέσα σε συγκεκριμένα όρια. Δεν υπάρχουν καθορισμένες αδιαπέραστες θέσεις ατομικά ή κοινωνικά. Οι κανόνες των τοτεμικών σχέσεων προέρχονται από τον ίδιο τον Ονειροχρόνο ως αιώνιοι και αμετάβλητοι νόμοι, οι οποίοι σχηματίζουν μια αόρατη δομή, στην οποία υπάρχει το εμψυχωτικό πνεύμα όλων των ειδών της φύσης.

Ιερή Τέχνη

Παρόλο που οι παραδοσιακές κοινωνίες των Αβορίγινων έχουν κάποιες διαφορές μεταξύ τους, όλες εμφανίζουν σύνθετη δομή, που αντανακλά το σύστημα του σύμπαντος και τη θέση του ανθρώπου εντός του. Επειδή δεν υπάρχει γραπτή γλώσσα, το έργο τέχνης είναι ο φορέας των στοιχείων, ο πλούτος των πληροφοριών από γενιά σε γενιά. Οι «ονειρικές ιστορίες» κατέχουν συχνά κεντρική θέση στην τέχνη, περιγράφοντας τη Δημιουργία, όταν τεράστια μυθικά ζώα περιπλανιούνταν στη Γη, δημιουργώντας τις μορφές της και αποφασίζοντας ποιοι άνθρωποι θα ζούσαν σε κάθε τόπο.

Γι’ αυτό και στην κοινωνία των Αβορίγινων η τέχνη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της τοτεμικής συνείδησης. Εκφράζεται δε με τρόπο προσωπικό, κοινωνικό, ιερό ή τελετουργικό. Πρωτεύοντα στοιχεία είναι η αρσενική ευθεία, ο θηλυκός κύκλος και οι μυριάδες αλληλεπιδράσεις τους.

Η ιερή τους τέχνη είναι μια διαρκής διαδικασία μετουσίωσης της καθαρής ενέργειας σε μορφή, αποδίδει τη μεταμόρφωση των προγονικών δυνάμεων σε ζώα, των ζώων σε ανθρώπους και των ανθρώπων, μέσω της βαφής του σώματος και των τελετουργικών ενδυμασιών, σε προγονικές υπάρξεις με ζωικές δυνάμεις και ικανότητες.

Η μουσική, ως ιερή τέχνη, ενώνει τη συνείδηση με τους αόρατους νόμους και τα ενεργειακά πρότυπα της φύσης. Θεωρείται ότι αποτελεί μία «γέφυρα» ανάμεσα σε αυτούς και στους Προγόνους, τους ήρωες, τη Γη, τα ζώα που ζουν σε αυτήν και φυσικά τους θεούς τους. Επίσης με μουσική και χορούς συνοδεύεται και η επίκληση για βροχή ή μία θεραπευτική τελετουργία. Το παίξιμο του μουσικού οργάνου ντιτζιρίντου, μιας μακριάς ξύλινης φλογέρας, συμβολίζει την αόρατη παρουσία του πνεύματος του αέρα και είναι πιθανώς το αρχαιότερο μουσικό όργανο πάνω στη Γη. Οι νότες που παράγει, αντιπροσωπεύουν διαφορετικές μορφές της αόρατης ενέργειας, αυτής που εμψυχώνουν οι προγονικές δυνάμεις.

Η προσωπική τέχνη διαμορφώνεται κυρίως από τις γυναίκες. Σχεδιάζουν τις εικόνες τους στην άμμο, τη στιγμή που αφηγούνται ιστορίες για την αγάπη, τον έρωτα, τη γονιμότητα αλλά και για τις περιοχές όπου συλλέγουν την τροφή τους. Μοιρασμένη με τα υπόλοιπα μέλη της φυλής αυτή η δραστηριότητα είναι ένα σημείο χαράς, διασκέδασης και εκπαίδευσης στα καθήκοντα του καταυλισμού.

Ο κοινωνικός συμβολισμός της τέχνης φαίνεται στις τελετουργίες της βαφής του σώματος. Το βάψιμο αντιπροσωπεύει την παρουσίαση της προσωπικής εικονοπλασίας σε συλλογικό επίπεδο. Είναι μια αισθαντική, απτή μορφή κοινωνικής ανταλλαγής των ιστοριών που αφηγούνται τα βαμμένα σώματα. Ιδιαίτερα στις γυναικείες τελετουργίες το σώμα αποδίδει την ιστορία μέσω του χορού, απελευθερώνοντας το συγκινησιακό περιεχόμενο που κρύβεται στις περιπέτειες της αγάπης και στις τραγωδίες της απώλειας.

Αντίληψη για τον Θάνατο

Στη διαδικασία του κύκλου της Δημιουργίας, ο θάνατος για τους Αβορίγινες γίνεται αντιληπτός ως ένα υπέρτατο όσο και αναπόφευκτο θεραπευτικό στάδιο, ως μέσο μετάβασης στον Ονειροχρόνο.

Είναι μια διαδικασία μετουσίωσης όλων των πλασμάτων στην αρχέγονη προγονική μορφή τους με τελικό αποτέλεσμα την αναγέννηση. Είναι ένα βήμα προς το ονείρεμα και τη συναίσθηση, δηλαδή τη συνδυασμένη αντίληψη μιας ενοποιημένης εικόνας του κόσμου, μέσα στην οποία τα περιγράμματα χάνουν την σταθερότητά τους και το ενεργειακό τους περιεχόμενο ενοποιείται στη μία και μοναδική ουσία της ζωής, την πανταχού παρούσα ενέργεια του Ονειροχρόνου.

Τη στιγμή του θανάτου το πνευματικό περιεχόμενο της ατομικής μορφής κατανέμεται σε τρία διαφορετικά επίπεδα.

Το πρώτο είναι η Τοτεμική Ψυχή που σχετίζεται με τις πηγές ύπαρξης της φυσικής μορφής, όπως είναι ο τόπος της γέννησης, το πνεύμα του ζώου και το είδος των φυτών με τα οποία συγγενεύει.

Η δεύτερη όψη της πνευματικής δύναμης του ατόμου απελευθερώνεται στην Προγονική Ψυχή, την επικράτεια των αιώνιων αρχέτυπων, την ουράνια Γη των Νεκρών. Αυτή η όψη ταξιδεύει στους αστερισμούς σε κάποια ιδιαίτερη περιοχή του ουρανού. Αυτή η ουράνια περιοχή έχει τον αντίστοιχο αστερισμό της και το σημαντικότερο εμπεριέχει ένα ιδιαίτερο πρότυπο αόρατης ενέργειας. Αυτά τα πρότυπα συμβολίζονται στα γεωμετρικά σχέδια που ζωγραφίζονται στην κοιλιακή χώρα του νεκρού, κατά τη διάρκεια του τελετουργικού της ταφής. Τα ίδια σχέδια απεικονίζονται σε κάθε άτομο κατά την στιγμή της πρώτης του μύησης. Στις στιγμές της μύησης και του θανάτου οι παρευρισκόμενοι τραγουδούν το «Είθε το πνεύμα σου να φτάσει στο στομάχι του ουρανού».

Η Τρίτη όψη της ανθρώπινης ψυχής ονομάζεται από τους Ιθαγενείς της Αυστραλίας «Κατεργάρης». Τον Κατεργάρη με διάφορες μορφές και ονόματα τον συναντάμε σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου. Αντιπροσωπεύει την πνευματική πηγή του ατομικοποιημένου εγώ, της Εγωικής Ψυχής. Αυτή η πνευματική δύναμη δεσμεύεται από συγγένειες που είχε το άτομο εν ζωή και είναι εκείνη που μας δεσμεύει με το συγκεκριμένο και το πεπερασμένο, με υπευθυνότητες και σχέσεις της ατομικής μας ύπαρξης. Είναι δυνατόν να προσκολληθεί σε αυτόν τον κόσμο, εξαιτίας της συγκινησιακής της εξάρτησης με τις μορφές του δημιουργημένου κόσμου. Ο Κατεργάρης των Ιθαγενών μοιάζει με τον κατεργάρη της ελληνικής μυθολογίας Ερμή. Ο Ερμής αντιπροσωπεύει εκείνη την δύναμη της πλάνης που μας ωθεί συχνά να εκλαμβάνουμε την εφήμερη ζωή μας ως κάτι διαρκές και μόνιμο, ενώ ταυτόχρονα είναι ο περαματάρης, ο ψυχοπομπός ανάμεσα σε αυτόν και τον άλλο κόσμο.

Η Τοτεμική, η Προγονική και η Εγωική Ψυχή σχηματίζουν την Ψυχική Τριάδα, ευθέως ανάλογη της Κοσμικής Τριάδας, της Αγέννητης Ύπαρξης, της Ζώσας Ύπαρξης και της διαδικασίας του Θανάτου και της Τριάδας της Γήινης τάξης-είδος, τόπος, φυλή. Η Ψυχική Τριάδα είναι η βάση της συνειδησιακής συγχώνευσης που επιτυγχάνεται στις περιοχές του Ονειροχρόνου. Η βασική αιτία της συγχώνευσης νου και ύλης στη συνείδηση των Ιθαγενών είναι η ευθεία αναλογία των Τριάδων σε όλα τα επίπεδα. Το παράξενο είναι ότι αυτή η τριαδική αναλογία είναι πάντα επίκαιρη ως πεδίο έρευνας σήμερα στις επαναστατικές θεωρήσεις της κβαντικής φυσικής. Εν κατακλείδι αυτή η άποψη που εκφράστηκε από τους Αυστραλούς Ιθαγενείς πριν από 100.000 χρόνια είναι το ζητούμενο της σύγχρονης φιλοσοφίας, η οποία στοχεύει στην αντιμετώπιση του νου και της ύλης ως ενιαίας οντότητας.

Το βέβαιο είναι ότι ο θάνατος γι’ αυτούς δεν είναι τέλος και αποκλεισμός. Αντιμετωπίζεται ως μετατόπιση του κέντρου της συνείδησης προς τον αόρατο κόσμο. Στο φως αυτής της αντίληψης είναι ευκολότερο να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο κινούνται οι μύθοι του Ονειροχρόνου και τη συχνή απουσία μιας λογικής συνέχειας. Το κλειδί βρίσκεται στο Ονείρεμα. Οι Ιθαγενείς ονειρεύονται καθημερινά τον κόσμο. Ζουν εξαιτίας του ονείρου και το βιώνουν μέσα σε αυτό που εμείς αποκαλούμε πραγματικότητα. Είναι ένας τρόπος ζωής εμπνευσμένος από τη γνώση και τη σοφία της ενοποιημένης συνείδησης.

Αυτόν το μαγικό τρόπο ζωής προσπάθησαν και πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό να ξεριζώσουν οι Βρετανοί άποικοι, ως εισβολείς, παρεμβαίνοντας στην κοινωνική δομή, στα ήθη και έθιμα, στο δικό τους πολιτισμό. Είναι σαν ένα «ξεκαθάρισμα» των παλαιότερων πολιτισμών που έπρεπε πλήρως να μεταμορφωθούν ή να εξαφανιστούν. Ερχόμενοι σε επαφή με τους ανθρώπους του δυτικού κόσμου, η φυλή Γουρούντζερι των Ιθαγενών, νιώθοντας την αποκοπή τους από το φυσικό τρόπο ζωής και την όλη φιλοσοφία του ονειρέματος αποφάσισαν να διακόψουν το νήμα της συνέχισης της ζωής αρνούμενοι την τεκνοποίηση. Δεν ήθελαν πλέον να συμμετέχουν σε έναν κόσμο που είχε χάσει τις ρίζες του και την επαφή του με την ουσία της ζωής.

Όπως ανέφερε ο Μπέρναμ-Μπέρναμ, Πρεσβύρος αυτής της φυλής σε δήλωσή του για αυτό το θέμα:

Εμείς η φυλή της Θείας Ενότητας των Πραγματικών Ανθρώπων φεύγουμε από τον πλανήτη Γη. Στο χρόνο που μας απομένει επιλέξαμε να ζήσουμε στο ύψιστο επίπεδο Πνευματικής ζωής: αγαμία, ένας τρόπος για να επιδείξουμε σωματική πειθαρχία. Δεν θα κάνουμε άλλα παιδιά. Όταν και το νεότερο μέλος μας θα έχει αποχωρήσει, αυτό θα είναι και το τέλος της άδολης, ανθρώπινης φυλής. Είμαστε αιώνιες υπάρξεις. Υπάρχουν πολλοί τόποι στο σύμπαν όπου μπορούν να ενσαρκωθούν οι ψυχές που πρόκειται να μας ακολουθήσουν. Είμαστε οι απευθείας πρόγονοι των πρώτων υπάρξεων... Έχουμε περάσει τη δοκιμασία επιβίωσης από καταβολής κόσμου, διατηρώντας σταθερά τις πρωταρχικές αξίες και τους νόμους. Η ομαδική μας συνείδηση έχει διατηρήσει τη Γη ενιαία. Τώρα πήραμε την άδεια να φύγουμε… Οι άνθρωποι του κόσμου έχουν αλλάξει και έδιωξαν ένα μέρος της Ψυχής της Γης. Πηγαίνουμε να ενωθούμε μαζί της στον Ουρανό. Αφήνουμε τη Μητέρα Γη σε εσάς. Προσευχόμαστε να αντιληφθείτε τι προκαλεί ο τρόπος ζωής σας στο νερό, στα ζώα, στον αέρα και στον καθένα σας. Προσευχόμαστε να βρείτε λύση στα προβλήματά σας χωρίς να καταστρέψετε αυτό τον κόσμο….

Παρόλα αυτά ο Ονειροχρόνος επιβιώνει μέσα στο χρόνο, από τους μύθους και τις αφηγήσεις των Ιθαγενών. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να κατανοήσουμε τη φύση ενός πολιτισμού που φαίνεται εντελώς διαφορετικός από τον δικό μας, ωστόσο βρίσκεται στη βάση όλων των μεταγενέστερων πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στους ιστορικούς χρόνους.

Για τους Ιθαγενείς της Αυστραλίας η παραβίαση των ιερών σχέσεων ανάμεσα σε ομάδες ανθρώπων και τον τόπο της γέννησής τους είναι προϊόν πνευματικής αποσύνθεσης που διακόπτει τη θεμελιώδη αρμονία πάνω στην οποία στηρίζεται η Δημιουργία.

«Κατοικούμε σε αυτή τη γη πριν την έναρξη του χρόνου. Προερχόμαστε άμεσα από τον Ονειροχρόνο των Δημιουργών Προγόνων μας… Όλοι οι άλλοι άνθρωποι προήλθαν από εμάς. Εκείνοι που καλλιεργούν τη γη κατασκευάζουν κτίρια και διατηρούν ζώα δεν ανήκουν στο πνεύμα αυτής της γης. Πρέπει να φύγουν, γιατί ζουν ενάντια στο Νόμο αυτής της γης».

Μουσική Ψυχοθεραπεία: η θεραπευτική δύναμη της μουσικής

Η μουσική είναι μια από τις βαθύτερες ψυχικές εκδηλώσεις του ανθρώπου, από την αρχαιότητα σε όλους τους πολιτισμούς ήταν μέσο έκφρασης, επικοινωνίας, διασκέδασης αλλά και θεραπείας. Μέσα από τη μουσική ξόρκιζαν του φόβους τους, έκαναν επίκληση των πνευμάτων και προσπαθούσαν να εξευμενίσουν τους θεούς. Οι άνθρωποι πίστευαν στη θεραπευτική της δύναμη τόσο στο σώμα και το πνεύμα όσο και στη ψυχή.

Ο μάγος-θεραπευτής στις πρώιμες αφρικανικές κοινωνίες έκανε χρήση κρουστών και ρυθμών σε μαγικές και θρησκευτικές τελετές, ενώ ο θεός Απόλλωνας ως θεός της Μουσικής και της Ιατρικής πίστευε ότι μέσα από αυτήν επέρχεται η αρμονία του σώματος και της ψυχής. Οι Έλληνες φιλόσοφοι αναφέρονταν στην ευεργετική χρήση της μουσικής, συγκεκριμένα ο Πυθαγόρας πίστευε ότι μόνο μέσα από τη χρήση της διαφυλάσσεται η αρμονία της ψυχής ενώ ο Εμπεδοκλής τόνιζε ότι η μουσική θεραπεύει τους σωματικούς και ψυχικούς πόνους, κατά τον Πλάτωνα δε, η θεραπεία της επιληψίας αλλά και της αϋπνίας γινόταν με την κατάλληλη χρήση της μουσικής.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί η μεγάλη επιρροή που ασκούσαν κάποια όργανα όσον αφορά τη θεραπεία, πιο συγκεκριμένα ο ήχος του αυλού θεωρείτο οργιαστικός γι’ αυτό και ο Πυθαγόρας προέτρεπε στους μαθητές του, αν άκουγαν κάτι από αυλό να «καθαρίσουν» τη ψυχή τους με μουσική παιγμένη από λύρα. Εκτός όμως από την οργανική μουσική, θεραπευτικό μέσο ήταν και το τραγούδι και μάλιστα ο παιάνας όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, ο Παιάν εμφανίζεται ως ο γιατρός των θεών .Όμως και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, απέδιδαν στις μελωδίες θεϊκή προέλευση και θεραπευτική δύναμη για να κατευνάσουν τα ανθρώπινα συναισθήματα και να οδηγήσουν σε κάθαρση τη ψυχή, στην αρχαία Ρώμη ο γιατρός Κορνήλιος Κέλσος στη πραγματεία του Ιατρική υποστήριζε ότι η καλή μουσική επιμηκύνει τις δυνάμεις της ζωής, αλλά και στη Παλαιά Διαθήκη γίνεται αναφορά στη θεραπευτική χρήση της Μουσικής, όταν ο προφήτης Δαυίδ τραγουδά παίζοντας την άρπα του ηρεμεί τον βασιλιά Σαούλ από τα κακά πνεύματα που του προκαλούν κατάθλιψη

Κατά την περίοδο της Αναγέννησης η μουσική συνδέθηκε με την μαγεία, με αποτέλεσμα να περιοριστεί η θεραπευτική της δύναμη, στην ουσία όμως ποτέ δε σταμάτησε να ισχύει, ενώ στον Διαφωτισμό οι νέες κοσμικές θεωρίες που εδραιωνόντουσαν και έρχονταν σε αντιπαράθεση με παλαιότερες παραγκώνισαν επίσης τη μουσικοθεραπεία η οποία δεν είχε επιστημονική τεκμηρίωση. Η μουσική ως θεραπευτικό μέσω εμφανίστηκε ξανά όταν χρησιμοποιήθηκε στους τραυματίες του Α και Β παγκοσμίου πολέμου. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά, παρατηρήθηκε μείωση της συναισθηματικής φόρτισης ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ταχύτερη επούλωση των τραυμάτων. Το 1946 ιδρύεται το πρώτο τμήμα μουσικοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας όπου και στην ουσία μπήκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη της Μουσικοθεραπείας ως επιστήμη, ενώ το 1950 ιδρύεται ο Διεθνής Οργανισμός για τη Μουσικοθεραπεία.

Σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) λειτουργούν τμήματα μουσικοθεραπείας που ερευνούν σύγχρονες μεθόδους με σκοπό την αποκατάσταση, στήριξη και παρέμβαση τόσο της σωματικής όσο και της ψυχικής υγείας. Στη Μουσικοθεραπεία μας ενδιαφέρει η διαδικασία και όχι το αποτέλεσμα της μουσικής, η μουσική είναι μέσο με το οποίο θα αναπτυχθεί η θεραπευτική σχέση ανάμεσα σε θεραπευόμενο και θεραπευτή. Στην Ιατρική η εφαρμογή της Μουσικοθεραπείας είναι πολλαπλή διότι επιδρά τόσο σε σωματικές λειτουργίες (αναπνοή, πίεση, παλμοί καρδιάς) όσο και στον αυτισμό, σε ψυχωτικές καταστάσεις αλλά ακόμα και σε άτομα που βρίσκονται σε κώμα. Άλλες ασθένειες που μπορεί να βοηθήσει η Μουσικοθεραπεία είναι το Αλτσχάιμερ, προβλήματα ακοής, μαθησιακά προβλήματα, Δυσλεξία, Σύνδρομο Down, Σεξουαλική κακοποίηση. Πλήθος περιστατικών αναφέρουν τα θετικά αποτελέσματα της μουσικοθεραπείας και μας δείχνουν τη θεραπευτική δύναμη της μουσικής.

Κλείνοντας αξίζει να επισημάνουμε ότι στην Ελλάδα η Μουσικοθεραπεία εφαρμόζεται ως εναλλακτική θεραπευτική μέθοδο αλλά όχι ως οργανωμένο και αναγνωρισμένο επάγγελμα υγείας,η χώρα μας αν και προσπαθεί να ακολουθεί τα πρότυπα των προηγμένων χωρών χρειάζεται σωστή ενημέρωση για το τι είναι μουσικοθεραπεία ώστε να βρει τη σωστή θέση στη συνείδηση των ανθρώπων. Το 2008 προκηρύχτηκε η πρώτη θέση λέκτορα στη Μουσικοθεραπεία στην Ειδική Αγωγή στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ, από μόνο του ανοίγει το δρόμο και βάζει τις βάσεις για την αναγνωρίσει τόσο των σπουδών όσο και του επαγγέλματος στη χώρα μας. Η ποσοτική έρευνα έδειξε ότι η Μουσικοθεραπεία συμβάλλει στη βελτίωση της ψυχοσωματικής κατάστασης του ανθρώπου ανεξάρτητα από την παθολογία του ή/και την συμμετοχή του σε άλλες θεραπείες, και ότι όσο πιο βαριά είναι η αρχική κατάσταση του ανθρώπου τόσο μεγαλύτερη φαίνεται να είναι η βελτίωση μέσα από τη Μουσικοθεραπεία.

Θα 'ρθεις;

Την κοίταζε με μάτια που πρόδιδαν την αγωνία του.
«Θα ‘ρθεις;» της είπε όσο πιο ψιθυριστά μπορούσε από φόβο μήπως οι λέξεις την τρομάξουν.
Προέταξε το χέρι του σε μια προσπάθεια να την βοηθήσει να πάρει τη σωστή απόφαση.

Εκείνη δεν έδειξε καμιά πρόθεση να κουνηθεί ή να μιλήσει.
Μόνο ένιωθε τις γροθιές στο στομάχι, το σφίξιμο στην καρδιά, τον χορό των αμφιβολιών μέσα στο κεφάλι της.
Σφυροκοπούσε η λογική το συναίσθημα κι εκείνο λύγιζε από το βάρος της απάντησης που έπρεπε να δώσει πρώτα στον ίδιο της τον εαυτό κι ύστερα σ’ εκείνον.

Παιδί της λογικής, μαθημένη μια ζωή να τετραγωνίζει το συναίσθημα, της ήταν δύσκολο να μάθει να το ακολουθεί κι όπου βγάλει.
Προσπαθούσε πάντα να του βάλει λουρί, να το τιθασέψει, να το χώσει σε καλούπια περασμένων ερώτων ώστε να κουμπώνει τέλεια στα μέτρα της.
Είχε σταματήσει να διασκεδάζει με τις συναισθηματικές εκπλήξεις, τις μεγάλες εντάσεις, τα μεγάλα πάθη.
Φοβόταν το μετά τους, τις σκοτεινές μέρες των χωρισμών, τους πόνους της ψυχής, το αναστέναγμα της καρδιάς.

Ο χρόνος την είχε βρει χαμένη στη μάχη του έρωτα. Μετρούσε περισσότερες πληγές παρά όμορφες στιγμές, περισσότερα ηττημένα μοναχικά βράδια παρά μπλεγμένα ερωτικά ξημερώματα.
Δεν έβρισκε πια τίποτα κοινό με τον νεανικό εαυτό της. Οι εποχές που έντυνε τις μέρες με έρωτες, τις νύχτες με ηδονές και τις στιγμές με εντάσεις ήταν ένα μακρινό παρελθόν, αναμνήσεις μιας εποχής που δεν είχε τη διάθεση να ζήσει ξανά.
Την τρόμαζε η αστάθεια του έρωτα. Τα «ίσως» και τα «ποιος ξέρει το μετά» του.
Ήθελε σιγουριά, ασφάλεια, ταξίδια χωρίς φουρτούνες.

«Έλα, κορίτσι μου» σχεδόν την ικέτεψε σε μια προσπάθεια να την βγάλει από τις σκέψεις της καθώς έβλεπε τα μάτια της να σκοτεινιάζουν όλο και περισσότερο.
«Μια βόλτα μόνο σου ζητώ. Δεν μπορώ να σου πω τον ακριβή προορισμό, ούτε εγώ τον ξέρω. Είναι ό,τι πιο ειλικρινές έχω να σου προφέρω.»
Αυτή η τελευταία πρόταση την ώθησε να μιλήσει.

«Η ειλικρίνεια και ο έρωτας δεν κάνουν παρέα. Ο έρωτας είναι κλέφτης της αλήθειας.
Παραποιεί την πραγματικότητα, θέτει το συναίσθημα πάνω από την λογική, σε βάζει να λες λόγια μεγάλα, κουβέντες που αργότερα θα αναιρέσεις ή ο χρόνος θα σε κάνει να ξεχάσεις.
Σε παροτρύνει να παραδίδεις τον συναισθηματικό εαυτό σου στα χέρια κάποιου άλλου.
Είναι αλήτης ο έρωτας, μωρό μου. Κι εγώ χόρτασα αλήτες.
Αυτή τη φορά θέλω το καλό παιδί. Εκείνον τον έρωτα που θα γεννήσει τρυφερότητα όχι σκέτο πάθος, ουσία όχι σκέτη συνουσία.
Θέλω την ένταση της ολικής επαφής όχι το παροδικό ρίγος της απλής επαφής. Θέλω βόλτα διαρκείας. Εσυ θέλεις;»

Ήταν η σειρά του να μείνει σιωπηλός.
Εκείνη τα ήθελε όλα κι εκείνος δεν ήταν σίγουρος αν μπορούσε να τα δώσει. Την ήθελε σαν τρελός, αυτό ήταν το μόνο που ήξερε. Δεν μπορούσε να υποσχεθεί κάτι παραπάνω.
Στη βόλτα του έρωτα πάντοτε κυκλοφορούσε μόνος. Δεν του είχε τύχει ποτέ πριν να θέλει κάποια δίπλα του.
Συνήθιζε να κάνει μόνο στάσεις, μικρές παύσεις, προτιμούσε τα σύντομα διαστήματα ερωτικής αναμπουμπούλας.
Πρώτη φορά ήθελε συνοδηγό στη μηχανή του. Να τον κρατά από τη μέση, να σκύβει μπροστά για τα του δώσει ένα φιλί, να ταξιδεύουν μαζί και όπου βγάλει.

Κοιτάχτηκαν ξανά και ο κόσμος του καθενός ήρθε και στάθηκε μπροστά στα μάτια του.
«Θα ‘ρθεις;» φώναζαν θολά, γεμάτα δίψα.
Ήταν εκείνη τη στιγμή που ο θεός Έρωτας τους άκουσε και τους έφερε σε απόσταση αναπνοής, αντιμέτωπους τον καθένα με τους φόβους και τις επιθυμίες του.
Φιλήθηκαν. Άλλοτε τρυφερά, άλλοτε με πάθος.
Δεν χρειάστηκε να απαντήσει κανείς στην ερώτηση. Ήρθαν τα μέσα τους και κούμπωσαν με τα έξω. Έγιναν φιλιά υγρά που έλεγαν όσα μόνο ο έρωτας μπορεί να πει χωρίς να χρειαστεί να μιλήσει.

Ήταν η καλύτερη βόλτα που είχαν πάει ποτέ. Κι είχαν κάνει μόνο ένα βήμα.
Καμιά φορά -ή πολλές φορές- ένα βήμα είναι το μόνο που χρειάζεται για να φέρει μπροστά σου τον κόσμο όλο.
Ένα βήμα… Θα ‘ρθεις;

Το Δέντρο της Ζωής

Το Δέντρο της Ζωής είχε χρόνια να ανθοφορήσει. Καθώς η Ζωή κουβαλούσε έναν ατελείωτο χειμώνα, το Δέντρο της που την ακολουθούσε πιστά στις πιο απόκρυφες χαράδρες της ψυχής της, δεν μπορούσε παρά να είναι μαραζωμένο. Ελάχιστα πράσινα φύλλα, έτσι από πείσμα, υπενθύμιζαν πως πάντα μια ελπίδα θα επιμένει, θα επιζεί, θα κρύβει πόθους, θα χαρίζει κίνητρο. Έτσι, μόνο και μόνο, για να λέει το Δέντρο πως δεν έχει πεθάνει. Όχι ακόμα!
- Καλημέρα Κοράκι μου. Τι νέα από τον κόσμο που κρύβεται στις πεδιάδες;
- Όλα κυλάνε όπως πάντα Ζωούλα μου. Τα χρόνια περνάνε και οι άνθρωποι, οι περισσότεροι από αυτούς τουλάχιστον, συνεχίζουν να ποτίζουν τις στιγμές τους με ιδρώτα και αίμα. Έτσι ταΐζεται η ζωή Ζωούλα μου κι ας το έχεις ξεχάσει εσύ πια. Αλλά εμείς γιατί ακόμα κρυβόμαστε πάνω στα βουνά, δεν έχω καταλάβει.

- Σώπα Κοράκι, σώπασε! Δεν κρυβόμαστε ποτέ εμείς. Μόνο οι κακοί και οι πονεμένοι κρύβονται. Εμείς είμαστε καλά εδώ. Ξεχασμένοι από τους πάντες. Δεν χρειαζόμαστε κανέναν και κανείς δεν μας χρειάζεται. Εδώ μπορούμε να απολαύσουμε την ηρεμία της φυγής. Ξύπνα και πέτα, πέτα μακριά κάτω στην πέρα θάλασσα Αετέ μου, δες ο Άλλος τι κάνει. Μήπως περιφέρεται σε στεριά ή διάλεξε να ξεκουραστεί για λίγο. Κι εσύ Περιστέρα μου, ανέβα σε παρακαλώ πιο ψηλά από τα μαύρα σύννεφα και ρώτα τον Ήλιο γιατί μάς ξέχασε. Υποσχέθηκε να μάς φωτίζει και στο γκρίζο μας παράτησε. Φύγετε καλοί μου φίλοι, της ψυχής μου αποκυήματα.
- Κι εγώ Ζωούλα μου, που θες να πάω; Τι θες να μάθεις από εμένα; Αλλά στο λέω να το ξέρεις, κουράστηκα πια, δεν μπορώ! Με πρόλαβε κι εμένα ο χρόνος. Μεγάλωσα. Τόσα χρόνια μείναμε εδώ κάτω από το Δέντρο σου, αλλά ούτε αυτό φάνηκε αρκετό για να γεμίσεις με ό,τι κι αν έψαχνες. Βαρέθηκα να κρύβομαι Ζωούλα μου. Πάμε κι εμείς στις πεδιάδες, κανείς δεν θα 'ρθει εδώ πάνω. Τι περιμένουμε;
- Σώπασε Κοράκι μου, στο είπα και πιο πριν. Εδώ έχουμε ασφάλεια.
- Την ασφάλεια της μοναξιάς εννοείς; Κι αφού είσαι καλά, γιατί εμείς τρέχουμε και παρατηρούμε τον κόσμο, τους ανθρώπους και τον Άλλον; Αφού είμαστε καλά, ας μείνουμε στην αιώνια λήθη που μας προσφέρει η ομίχλη. Ας ξεχάσουμε τα παλιά για να ελευθερωθούμε από ό,τι μας κρατάει δεμένους με αυτό το καταραμένο Δέντρο κι αυτό το ξύλινο παγκάκι που μοιάζει νεκρό.
- Κοράκι παραμεγάλωσες μού φαίνεται και δεν ξέρεις τι λες. Πήγαινε στο Δέντρο να βρεις ένα γερό κλαδί και ξεκουράσου εκεί. Εγώ πρέπει να ξέρω τι κάνει ο Άλλος. Μα να, η Περιστέρα γύρισε κιόλας.
- Ζωή μου ο Ήλιος πήγε να με κάψει! Είναι θυμωμένος πολύ μαζί σου. Κοίτα πως μαύρισε την κάτασπρη φτερούγα μου. Ψητή θα με έκανε αν μπορούσε.
- Κατάφερες να του μιλήσεις;
- Φοβήθηκα Ζωή μου κι έφυγα, αλλά τον άκουσα από μακριά με στενοχωρημένη φωνή να μιλάει στον εαυτό του. Επειδή σ' αγαπάει θύμωσε μαζί σου, έτσι έλεγε. Εμένα περίεργο μού φάνηκε. Και μετά, πριν απομακρυνθώ πολύ, τον άκουσα κάτι να λέει για το Δέντρο σου πως πρέπει να πεθάνει, μα δεν κατάλαβα ακριβώς.
- Εντάξει Περιστέρα μου. Σε ευχαριστώ. Το Δέντρο θα τραβήξει τον Ήλιο, ενώ εγώ πάντα πίστευα πως χρειάζεται το αντίθετο... Κοίτα να δεις.
- Τί θες να πεις Ζωούλα μου;
- Αχ, Κοράκι μου, ίσως και να έχεις δίκιο. Ίσως έχασα τόσα χρόνια περιμένοντας να έρθει το θαύμα αντί να πάω εγώ να το βρω! Κάποιες φορές πρέπει να σκοτώσεις κάθε απειροελάχιστη ελπίδα, να ξεγαντζωθείς από ό,τι θεωρούσες δεδομένο, να ξεκρεμαστείς από τα πάντα, να πέσεις στο κενό και να τα ξεκινήσεις και πάλι όλα από το μηδέν! Αχ καλοί μου φίλοι, της ψυχής μου σύντροφοι, αν θέλετε βοηθήστε με να ρίξουμε κάθε πράσινο φύλλο. Το Δέντρο πρέπει να πεθάνει ολοκληρωτικά στον χειμώνα. Έτσι θα ξαναγεννηθεί την άνοιξη! Κάτι ζωντανό δεν μπορεί να ξαναγεννηθεί αν πρώτα δεν πεθάνει, αυτό είπε ο Ήλιος. Για αυτό δεν έρχεται. Μα τώρα που το σκέφτομαι δεν μπορώ να το κάνω αυτό στο Δέντρο μου. Πώς να το σκοτώσω;
- Μα Ζωούλα μου θα αναγεννηθεί πιο δυνατό από ποτέ!
- Δεν ξέρω Κοράκι μου, κι αν είπε ψέματα ο Ήλιος; Πώς μπορούμε να τον εμπιστευτούμε; Πώς μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι;
- Δεν μπορούμε Ζωή μου. Αυτό ακριβώς είναι το ρίσκο που ποτέ δεν παίρνει η μοναξιά.
- Μα Περιστέρα μου παραλίγο να σε κάψει, εσύ μου το είπες!
- Ίσως και να μπορούσε, αλλά δεν το έκανε.
- Έρχεται, έρχεται, Ζωή έρχεται! Γρήγορα κρύψου!
- Τι έγινε Αετέ, γιατί έβαλες τις φωνές; Ποιος έρχεται εδώ πάνω;
- Ο Άλλος έρχεται Ζωή. Με είδε κάτω στην πεδιάδα και κατάλαβε ότι με έστειλες εσύ. Προσπάθησα να του ξεφύγω αλλά δεν μπόρεσα. Κανείς δεν μπορεί! Και, λυπάμαι αλλά τον έφερα κατευθείαν εδώ. Για αυτό σου λέω βασίσου στα γοβάκια σου και τρέξε όσο πιο γρήγορα μπορείς.
- Ελάτε στα χέρια μου και οι τρεις φίλοι μου, καλοί μου φίλοι, της ψυχής μου κομμάτια. Είστε ελεύθεροι και οι τρεις, φύγετε και πίσω μην κοιτάξετε. Εγώ καθιστή θα μείνω σε τούτο το παγκάκι. Ας έρχεται ο Άλλος. Δεν με νοιάζει. Πετάξτε τώρα και αντίο μην πείτε. Πετάξτε!
Αυτά είπε η Ζωή και τίναξε απότομα ψηλά τα χέρια της. Τα τρία πτηνά χάθηκαν στην ομίχλη που είχε καταπιεί το βουνό. Ο Άλλος δεν άργησε να εμφανιστεί μέσα από το γκρίζο τοπίο.
- Έλα Ζωή. Αρκετά κρύφτηκες. Ήρθε η ώρα να φύγουμε μαζί.
- Μόνο μια χάρη θέλω, Θάνατε, για να δω αν είσαι αντάξιος του ονόματός σου. Με πόση δυσκολία θα καταφέρεις να πάρεις το Δέντρο μου; Μετά από αυτό πρόθημα θα σε ακολουθήσω.
- Με προκαλείς Ζωή; Μου κρυβόσουν τόσα χρόνια κι όμως τελικά σε βρήκα! Φοβήθηκες και τους ανθρώπους και θυσίασες άπειρες στιγμές στο βωμό της μοναξιάς σου! Τι ανόητο. Και τώρα τολμάς να με δοκιμάζεις πιστεύοντας πως δεν μπορώ να σκοτώσω ένα δέντρο;
Χωρίς να βιαστεί ο Άλλος κοίταξε κατάματα τη Ζωή και κάθισε δίπλα της. Έκλεισε τα μάτια του κι αμέσως τα άνοιξε. Μια λάμψη εμφανίστηκε από το πουθενά. Λίγα πράσινα φύλλα βρέθηκαν στο χώμα, ενώ από μια ρωγμή του ουρανό, ο Ήλιος βρήκε χώρο να πέσει πάνω στο νεκρό Δέντρο της Ζωής.
- Τώρα είμαι έτοιμη, πάμε εμείς, κι ο Ήλιος ας κάνει τη δουλειά του...

Γιατί όταν στεναχωριέστε… τρώτε

Έχετε παρατηρήσει ότι, μερικές φορές, όταν είστε συναισθηματικά ευάλωτοι, σας “χτυπά την πόρτα» μια έντονη επιθυμία για φαγητό, η γνωστή σε όλους μας “λιγούρα»;

Συχνά, σε περιόδους άγχους, στεναχώριας, απογοήτευσης, όταν αντιμετωπίζετε ένα δύσκολο πρόβλημα ή απλά όταν θέλετε να κρατήσετε απασχολημένο τον εαυτό σας με κάτι, είναι πιθανό να αναζητήσετε -συνειδητά ή υποσυνείδητα- “παρηγοριά» στο φαγητό, καταφεύγοντας σε αυτό που ονομάζουμε “συναισθηματικό φαγητό».

Το συναισθηματικό φαγητό δεν καθορίζεται από το αίσθημα πείνας, αλλά χρησιμοποιείται ως “τροφή» για τα συναισθήματα με αποτέλεσμα η κατανάλωση φαγητού να μετατρέπεται από οργανική σε συναισθηματική ανάγκη. Επιπλέον, μπορεί να λειτουργήσει και ως “διαφυγή», καθώς, εν μέσω μιας δύσκολης κατάστασης, μπορεί να χρησιμοποιήσετε το φαγητό ως “καταφύγιο» αντί να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα.
Όποιο κι αν είναι το συναίσθημα που πυροδοτεί την κατανάλωση συναισθηματικού φαγητού, το αποτέλεσμα είναι συνήθως το ίδιο. Το άτομο οδηγείται σε υπερκατανάλωση φαγητού και κυρίως τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, λίπος και θερμίδες, κάτι που μπορεί να καταλήξει σταδιακά σε ανεπιθύμητη αύξηση του βάρους. Επιπλέον, η εν λόγω συμπεριφορά, μπορεί να θέσει το άτομο σε φαύλο κύκλο, δημιουργώντας ενοχές για την υπερκατανάλωση φαγητού που μπορεί να οδηγήσουν το άτομο στην επανάληψή της και ούτω καθεξής.
Εάν λοιπόν αναγνωρίζετε πως είστε επιρρεπείς στην κατανάλωση συναισθηματικού φαγητού, δείτε παρακάτω ορισμένες τεχνικές που μπορεί να σας βοηθήσουν να χειριστείτε την κατάσταση:
Αξιολογήστε το αίσθημα πείνας: Όταν αισθάνεστε έντονη επιθυμία για φαγητό, αφιερώστε λίγο χρόνο για να ελέγξετε εάν πεινάτε πραγματικά. Εάν έχετε καταναλώσει το γεύμα σας λίγο πριν, τότε πιθανότατα δεν αισθάνεστε πείνα. Δώστε λίγο χρόνο στον εαυτό σας, προκειμένου να περάσει η “λιγούρα».
Κρατήστε ένα ημερολόγιο τροφίμων. Μπορείτε να καταγράφετε το είδος και την ποσότητα των τροφίμων που καταναλώνετε, την ώρα κατανάλωσης, τα συναισθήματά σας και το αίσθημα πείνας. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε εάν υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες της ημέρας ή συναισθήματα που σας “ωθούν» σε υπερκατανάλωση φαγητού.

Καταπολεμήστε το άγχος σας: Εάν το άγχος σας οδηγεί σε κατανάλωση συναισθηματικού φαγητού, δοκιμάστε κάποια τεχνική για τη διαχείρισή του, όπως είναι για παράδειγμα η γιόγκα ή να ξεκινήσετε κάποιο χόμπι.
Ζητήστε στήριξη από το περιβάλλον σας: Η βοήθεια και υποστήριξη από φίλους και συγγενείς, προκειμένου να αντιμετωπίσετε μια δύσκολη κατάσταση, μπορεί να σας προστατέψει από το συναισθηματικό φαγητό.
Καταναλώστε υγιεινά ενδιάμεσα σνακ: Επιλέγοντας ένα φρούτο, ένα γιαούρτι χαμηλών λιπαρών, μια μπάρα δημητριακών ή μια χούφτα ανάλατους ξηρούς καρπούς μεταξύ των γευμάτων σας, θα μπορέσετε να ελέγξετε καλύτερα το αίσθημα πείνας και να μειώσετε τις “λιγούρες» και την έντονη επιθυμία για φαγητό.
Απομακρύνετε τους “πειρασμούς»: Φροντίστε να μην έχετε στο σπίτι “ανθυγιεινά» τρόφιμα, στα οποία είναι δύσκολο να αντισταθείτε και αποφύγετε την επίσκεψη στο περίπτερο ή το σούπερ-μάρκετ ύπο την “επήρεια» αρνητικών συναισθημάτων.
Αποφύγετε στερητικά διατροφικά σχήματα: Εάν κάνετε προσπάθεια απώλειας βάρους, προσπαθήστε να ακολουθήσετε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο με ήπιο θερμιδικό περιορισμό, καθώς η υπερβολική στέρηση θερμίδων και η πλήρης “απαγόρευση» τροφίμων που σας αρέσουν θα κάνουν πιο έντονη την επιθυμία σας για αυτά και ειδικότερα ως απόκριση σε διάφορα συναισθήματα.
Βρείτε πράγματα να κάνετε όταν νιώθετε πλήξη: Μπορείτε να ασχοληθείτε με κάποιο χόμπι, να πάτε βόλτα το κατοικίδιό σας ή να κάνετε περίπατο στη γειτονιά μόνοι σας ή με ένα φίλο, αντί να “τσιμπολογάτε» επειδή δεν έχετε κάτι καλύτερο να κάνετε.
Μην “τιμωρείτε» τον εαυτό σας: Εάν τύχει να “υποκύψετε» στο συναισθηματικό φαγητό, συγχωρήστε τον εαυτό σας και προχωρήστε παρακάτω. Επικεντρωθείτε στο πως θα το αποτρέψετε στο μέλλον κι επιβραβεύστε τον εαυτό σας για κάθε μικρή αλλαγή που κάνετε προς την κατεύθυνση της καλύτερης υγείας.

Σε κάθε περίπτωση, εάν έχετε δοκιμάσει τις παραπάνω τεχνικές, αλλά δεν έχετε καταφέρει να ελέγξετε το συναισθηματικό φαγητό, ενδεχομένως η επικοινωνία με κάποιον ειδικό να σας βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Συχνές δικαιολογίες για την αδράνεια

Όποιος είναι καλός στις δικαιολογίες σπανίως είναι καλός σε οτιδήποτε άλλο. Βενιαμίν Φραγκλίνος

Η αδράνεια είναι ένα από τα πιο συχνά και επαναλαμβανόμενα εμπόδια που θα περιορίζουν την εξέλιξη της ζωής σας. Αυτό το εμπόδιο δεν είναι ότι απλά θα σταματήσει την πορεία της ζωής σας αλλά θα σας πάει και κάποια βήματα προς τα πίσω. Και ενώ στην αρχή μοιάζει σαν προσωρινή κατάσταση, σαν να έχουμε κολλήσει για λίγο, εξελίσσεται σε στασιμότητα που πάει από το κακό στο χειρότερο συνήθως.

Μεγάλο μέρος του χρόνου των ατόμων που βρίσκονται σε αδράνεια σπαταλιέται στο να βρούνε δικαιολογίες για τις οποίες μένουν αδρανείς. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πέντε από τις πιο κοινές, ώστε να μπορείτε να τις εντοπίσετε και να τις αντιληφθείτε αν βρεθείτε ή βρίσκεστε σε παρόμοια κατάσταση για να μην σας πάρει από κάτω και να βγείτε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από την αδράνεια.

Η έλλειψη υποστήριξης από τους άλλους ή η έγκριση των άλλων.Η υποστήριξη ή η έγκριση των άλλων σίγουρα είναι χρήσιμες αλλά η μη ύπαρξη τους δεν χρειάζεται να σας οδηγεί στο να μην αναλάβετε δράση. Μπορείτε να δράσετε και χωρίς να έχετε την υποστήριξη των άλλων. Καλό είναι να θυμάστε πως συμβαίνει συχνά οι γύρω μας να μας υποστηρίξουν όταν βλέπουν πως πια κάνουμε κάτι ή όταν πια αρχίζουμε και έχουμε οφέλη από την ενέργειά μας.

Από την άλλη πλευρά, θα υπάρχουν πάντα άνθρωποι που δεν θα τους αρέσει αυτό που έχουμε σκοπό να κάνουμε ή θα νομίζουν ότι είναι λάθος αυτό που θα κάνουμε άσχετα από το τι είναι αυτό. Πάντα σε κάποιους αυτό που θα θέλετε να κάνετε θα μοιάζει λάθος αλλά αν σταματήσετε να παλεύετε για αυτό θα αποδείξετε σίγουρα πως είναι λάθος.

Αξιολογήστε ποιος σας λέει τι και αποφασίστε το πόσο αυτό θα σας επηρεάσει. Φροντίστε να σας περιβάλλουν άνθρωποι θετικοί, ειλικρινείς και υποστηρικτικοί που θα σας επηρεάσουν θετικά για την πορεία των στόχων σας.

Δεν είμαι σίγουρος. Πολλοί άνθρωποι μου λένε ότι εμπόδιο τους για την ανάληψη δράσης είναι ότι οι ίδιοι δεν είναι σίγουροι για το αν θα πετύχουν. Σίγουρο δεν είναι τίποτα σε αυτή τη ζωή, απλά κάποια μοιάζουν πιο πιθανά. Μα βέβαιο δεν είναι τίποτα.

Αν περιμένετε να νιώσετε τόσο τέλεια ασφαλής για να ξεκινήσετε κάτι είναι πάρα πολύ πιθανό να μην ξεκινήσετε ποτέ τίποτα αφού τελειότητα δεν υπάρχει. Μέρος της επιτυχίας είναι να αναπτύξετε την ικανότητα να προσαρμόζεστε στις δυσκολίες και τις αλλαγές που μπορεί να εμφανιστούν. Στην πραγματικότητα, αυτό είναι η ίδια η πορεία της ζωής μας.

Αν μείνετε σε διαρκή αναμονή μέχρι να νιώσετε 100% ασφαλής να ξέρετε πως το 100% δεν θα έρθει ποτέ. Φροντίστε να εργαστείτε για να ελαχιστοποιήσετε τους κινδύνους, αλλά να ξέρετε εξαρχής ότι ποτέ δεν θα εξαφανιστούν εντελώς.

Θα το προσπαθήσω. «Θα το προσπαθήσω κάποια στιγμή» ή «Θα το κάνω στο μέλλον» είναι μια συνήθης δικαιολογία για να μην δεσμευτεί κάποιος προς έναν στόχο. Είναι ένας απλός τρόπος για να μην αναλάβετε την ευθύνη. Ξεκινήστε σήμερα αυτό που θέλετε να κάνετε.

Συγκεντρώστε την προσοχή σας και την προσπάθεια σας σε αυτό. Μην σταματάτε αν τα πράγματα δε πάνε όπως τα περιμένατε και συνεχίστε να δουλεύετε ενεργά για τους στόχους σας. Προσπαθήστε στο εδώ και στο τώρα και ας αποτύχετε. Αυτός που δεν προσπάθησε καν είναι σίγουρα αποτυχημένος.

Δεν έχω χρήματα. Τα χρήματα δεν είναι πάντα απαραίτητα σε όλα. Σε κάθε περίπτωση, αν το πρόβλημά σας είναι ότι τα χρήματα είναι απαραίτητα για να κάνετε τα πρώτα σας βήματα θα πρέπει πριν κάνετε το πρώτο σας βήμα να δημιουργήσετε ένα σχέδιο για το πόσα χρήματα απαιτούνται ακριβώς για την επίτευξη του στόχου σας.

Διαπραγματευτείτε με πιθανούς χρηματοδότες σας, παρουσιάστε το σχέδιο σας με πίστη και αποφασιστικότητα και θα βρείτε την στήριξη που χρειάζεστε. Είναι σημαντικό να πιστεύετε εσείς στον εαυτό σας για να πιστέψουν και άλλοι σε εσάς.

Δεν ξέρω πώς. Αυτή είναι μία από τις χειρότερες δικαιολογίες και ειδικά σήμερα, την εποχή της πληροφορίας. Σίγουρα είναι αδύνατο να γνωρίζετε τα πάντα, αλλά αν υπάρχει κάτι που πρέπει να ξέρετε για να ξεκινήσετε ή για να πραγματοποιήσετε τους στόχους σας θα πρέπει να επενδύσετε στην εκπαίδευση σας σε αυτό είτε με τη μορφή του χρόνου, είτε με χρήματα ή και τα δύο. Το διαδίκτυο είναι μια μεγάλη πηγή γνώσης.

Πολλές πληροφορίες και γνώσεις για αυτό που χρειάζεστε μπορείτε να τις πάρετε και δωρεάν. Για κάποιες άλλες θα χρειαστεί να πληρώσετε. Το ζητούμενο είναι να ασχοληθείτε ενεργά να μάθετε πως μπορείτε να κάνετε αυτό που θέλετε.

Αυτές είναι οι πιο συχνές αιτίες – δικαιολογίες που κάνουν τους ανθρώπους να μην αναλαμβάνουν δράση. Μην σπαταλάτε την νοημοσύνη σας στο να βρίσκετε δικαιολογίες… Ξοδέψτε το μυαλό σας στην ίδια την ζωή. Δυστυχώς πολλές φορές ο άνθρωπος ταξιδεύει στη ζωή του δικαιολογούμενος για το παρελθόν, παραπονούμενος για το παρόν και φοβούμενος για το μέλλον.

Τα συναισθήματα ως φίλοι

Η ικανότητα να έχουμε συναισθήματα είναι ένα δώρο κοινό σε όλους τους ανθρώπους. Συχνά, όμως, μπορεί να μη σας αρέσει αυτό που αισθάνεστε. Κάθε συναίσθημα έχει ένα στόχο και θα παραμείνει μαζί σας μέχρι ο σκοπός αυτός να επιτευχθεί και να γίνει κατανοητός. Τα συναισθήματα είναι σαν αγγελιοφόροι από το υποσυνείδητο προς το συνειδητό μέρος του Εγώ σας. Μέχρι να λάβετε το μήνυμα, ο αγγελιοφόρος θα στέκεται υπομονετικά έξω από την πόρτα σας.

Ποια είναι τα μηνύματα που φέρνουν τα συναισθήματά σας;

Θυμός: εμφανίζεται για να σας πει ότι αυτό το οποίο σας συμβαίνει είναι ανεπιθύμητο.

Πόνος ή θλίψη: εμφανίζονται για να σας πουν ότι έχετε χάσει ή ότι σας λείπει κάτι που θέλετε ή χρειάζεστε.

Φόβος: εμφανίζεται για να σας προειδοποιήσει ότι υπάρχει το ενδεχόμενο αποτυχίας, απώλειας ή πόνου.

Ενοχή: εμφανίζεται για να σας υπενθυμίσει ότι κατά κάποιο τρόπο εσείς είστε υπεύθυνοι για την πρόκληση ενός ανεπιθύμητου αποτελέσματος ή μιας κατάστασης.
Ο τρόπος για να κατανοήσετε τα συναισθήματά σας και αυτά που σας λένε για τη ζωή σας είναι να τα εκδηλώσετε και να μιλήσετε γι’ αυτά. Δεν μπορείτε να καταλάβετε ό,τι μένει κρυφό. Μιλώντας με απόλυτη ειλικρίνεια για τα συναισθήματά σας, με τον καιρό θα μπορέσετε να αντιληφθείτε την αγάπη που βρίσκεται κρυμμένη κάτω από όλα τα αρνητικά σας συναισθήματα.

Γιατρεύοντας Απωθημένα Συναισθήματα: Η ερωτική σχέση είναι το ιδανικό σκηνικό για την ίαση απωθημένων συναισθημάτων. Όταν βρίσκετε κάποιον που σας προσφέρει ασφάλεια και αγάπη, όλα τα απωθημένα σας συναισθήματα αρχίζουν να αναδύονται σε μια προσπάθεια να θεραπευτούν. Μέσα από ελικρινείς και τρυφερές προσωπικές σχέσεις, μπορείτε όχι μόνο να μάθετε να ελέγχετε τις καθημερινές εντάσεις που δημιουργούνται ανάμεσε σ’ εσάς και σε ένα άλλο άτομο, αλλά και να χρησιμοποιήσετε τη σχέση σαν μια ευκαιρία να επουλώσετε παλιές πληγές.

Η ίαση των συναισθημάτων είναι μια συνεχής διαδικασία. Όποτε φτάνετε σε ένα καινούργιο επίπεδο αγάπης και επικοινωνίας στην ερωτική σας σχέση, ένα νέο στάδιο βαθιά απωθημένων συναισθημάτων θα ανεβεί στην επιφάνεια για να γιατρευτεί. Ο βαθμός της οικειότητας με το άλλο άτομο προσδιορίζει την ένταση της απελευθέρωσης.

Όταν ζείτε μόνοι, είναι πολύ εύκολο να συνεχίσετα να απωθείτε τα συναισθήματα σας. Αυτός είναι ο λόγος που κάποιοι αποφεύγουν τις σχέσεις. Θα απαιτούνταν πάρα πολύ προσπάθεια και ενέργεια για να συνεχίσουν την απώθηση των συναισθημάτων τους με έναν άλλο άνθρωπο κοντά τους. Αυτός είναι ο λόγος που τόσο πολλοί άνθρωποι φωνάζουν ότι πνίγονται μέσα στις σχέσεις τους. Κυκλοφορούν με όλα αυτά τα απωθημένα συναισθήματα, τα οποία καταφέρνουν να κρατούν υπό έλεγχο, μέχρι να γυρίσουν στο σπίτι τους στο τέλος της ημέρας και να συναντηθούν με το σύντροφό τους.

Μόλις αρχίσουν να ανοίγονται στο σύντροφό τους, όλα τα ανέκφραστα συναισθήματα της ημέρας αρχίζουν να αναδύονται. Αντί να τα αντιμετωπίσουν, προτιμούν την εύκολη οδό, που είναι να τα κρατήσουν σφραγισμένα.

Αυτό δεν σημαίνει υπονόμευση της ανάγκης σας να μένετε μόνοι μερικές φορές. Όλοι έχουμε ανάγκη να μένουμε κάποιες στιγμές μόνοι, μακριά από τους δικούς μας ανθρώπους, για να μη χάσουμε την επαφή με τον εσώτερο εαυτό μας. Η ανάγκη για αυτονομία είναι εξίσου σημαντική με την ανάγκη να μοιραζόμαστε, αλλά δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για την άρνηση των συναισθημάτων μας.

Είναι πολύ δύσκολο να απωθείς τα συναισθήματά σου όλη μέρα και κατόπιν να έρχεσαι στο σπίτι και να είσαι τρυφερός!

Γιατρεύοντας το Παρελθόν με Ψυχοθεραπεία: Πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να γιατρέψουν τα απωθημένα τους συναισθήματα με τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή. Πολλές ψυχοθεραπείες ασχολούνται μόνο με τις απωθημένες τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος και δεν διδάσκουν τον τρόπο επίλυσης των συναισθηματικών προβλημάτων του παρόντος. Δεν μπορείτε να επουλώσετε τα τραύματα του παρελθόντος χωρίς να μάθετε να αντιμετωπίζετε τα συναισθήματα του παρόντος. Αν αποφασίσετε να δουλέψετε με κάποιον ψυχοθεραπευτή, βεβαιωθείτε ότι μπορεί να σας καθοδηγήσει μέσα από όλα τα συναισθηματικά επίπεδα ως την αγάπη.

Μπορείτε να Θεραπεύσετε τα Συναισθήματα σας: Νιώθοντας τα συναισθήματά σας στο ακέραιο και μιλώντας με πλήρη ειλικρίνεια γι’ αυτά, θα μπορέσετε να θεραπεύσετε τις άλυτες συναισθηματικές εντάσεις και θα είστε ελεύθεροι να αγαπήσετε πιο ολοκληρωτικά. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι πρέπει να “ξεφορτώσετε” όλη σας την αρνητικότητα στα αγαπημένα σας άτομα. ‘Οταν εγκαταλείπετε την προηγούμενη εσωστρέφεια σας και αρχίζετε να μοιράζεστε αδιακρίτως όλα σας τα συναισθήματα, υπάρχει κίνδυνος να καταστρέψετε τη σχέση σας και να δημιουργήσετε μια επιπλέον τραυματική εμπειρία που θα πρέπει να αντιμετωπίσετε.

Δεν Είναι Εύκολο να Μοιράζεσαι Συναισθήματα: Στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολο να πει κανείς όλη την αλήθεια, ίσως και οδυνηρό. Μακροπρόθεσμα, όμως, αυτή είναι η μόνη σας ελπίδα. Η ομολογία όλης της αλήθειας σημαίνει παραδοχή της αμφιβολίας ενώ θα μπορούσατε να προσποιηθείτε βεβαιότητα, συζήτηση για τα συναισθήματα σας ενώ θα προτιμούσατε να κατσουφιάσετε, να ζητάτε αυτά που θέλετε ενώ θα προτιμούσατε να προσποιηθείτε πως όλα είναι μια χαρά. Το να λες την αλήθεια είναι μια τέχνη, η οποία αποκτάται έπειτα από πολλή εξάσκηση.