Η φιλοξενία στην Αρχαία Ελλάδα

Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία εθεωρείτο πράξη αρετής. Τους ξένους προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά η Ξενία, όπως και οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Υπήρχε θεία απαίτηση για την περιποίηση των ξένων και εθεωρείτο αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους.

Η φιλοξενία ακολουθούσε μία ιεροτελεστία και παρέχονταν σε κάθε ξένο, ο οποίος ανεξάρτητα από την τάξη που ανήκε, μπορούσε να μείνει σε ειδικό δωμάτιο στον «ξενώνα».

Η φιλοξενία είχε σημαντική κοινωνική δύναμη, διότι μπορούσε να συνδέσει άτομα οποιασδήποτε τάξης, ακόμη και απλούς πολίτες με βασιλιάδες. Στα χρόνια του Ομήρου, σε όποιο σπίτι και αν πήγαινε ένας ξένος, θα έβρισκε φιλοξενία. Κάτι τέτοιο αφορούσε όλες τις Πόλεις Κράτη της Ελλάδας, αν και οι Θεσσαλοί και οι Αθηναίοι φημίζονταν ειδικά για τα φιλόξενά τους αισθήματα. Ο ξένος βέβαια της εποχής του Ομήρου δεν ήταν τουρίστας, αλλά αγγελιοφόρος, εξόριστος, ταξιδιώτης, κλπ.

Η αποδοχή ενός ξένου για φιλοξενία λεγόταν «εστιάν» ή «ξενίζειν» ή «ξενοδοχείν». Ο ξένος με την άφιξή του έκανε ευχές στην οικογένεια που τον φιλοξενούσε και στην αναχώρηση δεχόταν δώρα. Όταν εμφανιζόταν ένας ξένος, ο κύριος του σπιτιού ή στην περίπτωση σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες «ξενοδόχος» ή «στεγανόμος», ή «εστιοπάμμων» ή «ναύκληρος», τον προσκαλούσε στο σπίτι του και παρέθετε γεύμα προς τιμή του.

Άγαλμα του Δία, πίνακας του Salvador Dalli

Η πρόσκληση σε γεύμα λεγόταν «επί ξενία καλείν». Ο ξένος μετά από το καθιερωμένο λουτρό, φορούσε τα πολυτελή ενδύματα που του προσέφερε ο οικοδεσπότης και στη συνέχεια καθόταν τιμητικά σε θρόνο. Το γεύμα συνήθως διαρκούσε πολύ, ενώ στη συζήτηση συμμετείχε και η οικοδέσποινα. Ο ξένος μετά από τα γεύματα έλεγε κάποια ιστορία ή κάποιο ανέκδοτο. Στην περίπτωση που κάποια ημέρα της φιλοξενίας δεν έτρωγε μαζί με τον ξενοδόχο του, τότε αυτός του έστελνε τρόφιμα στον ξένο του.

Στους πρώτους ιστορικούς χρόνους βελτιώθηκαν οι συγκοινωνίες με αποτέλεσμα την ανάπτυξη του εμπορίου. Οι πολιτείες και οι κοινωνίες ήκμαζαν, όπως επίσης οι επιστήμες και οι τέχνες. Τα ταξίδια τότε έγιναν συχνά και πήραν μαζικό χαρακτήρα σε περιόδους αγώνων και εορτών[6]. Οι ελληνικές πόλεις, σε περιπτώσεις εορτών, αθλητικών εκδηλώσεων και πανηγυρισμών, εκτός από το πλήθος των επισκεπτών, δέχονταν και αντιπροσωπείες από άλλες πόλεις.

Τότε με τη μεσολάβηση της πολιτείας, η φιλοξενία ανατέθηκε σε ορισμένους πολίτες οι οποίοι αντιπροσώπευαν την πόλη, οπότε δημιουργήθηκε ο θεσμός της δημόσιας φιλοξενίας. Η δημόσια φιλοξενία συνήθως δημιουργούσε ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στις πόλεις, με αποτέλεσμα να συνάπτονται συνθήκες αμοιβαίας φιλοξενίας.

Την προστασία των ξένων σε κάθε πόλη επέβλεπαν οι «πρόξενοι», δηλαδή οι επίσημοι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων, μετά από ειδική συνθήκη που υπογράφονταν για αυτό. Έτσι δημιουργήθηκε ο θεσμός της «προξενίας». Ο θεσμός της προξενίας ισχυροποιήθηκε από την καθιέρωση των νομισμάτων σαν ανταλλακτικό ενδιάμεσο και από την διάδοση της γραφής και οδήγησε σε συνθήκες φιλίας πολλές Ελληνικές πόλεις, αλλά και ελληνικές με ξένες πόλεις επίσης.

Η συνθήκη προξενίας, συντάσσονταν και χαράσσονταν σε μαρμάρινες στήλες, ενώ ορισμένες φορές οι εκπρόσωποι αντάλλασσαν σύμβολα αμοιβαίας αναγνώρισης, όπως συνηθίζονταν στην περίπτωση της ιδιωτικής ξενίας. Την εποχή αυτή, η λέξη «ξενία», πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσει την έννοια της φιλίας. Σταδιακά δε ο θεσμός της προξενίας έβαλε τις βάσεις για να διαμορφωθεί και να λειτουργήσει ένας τύπος διεθνούς δικαίου μεταξύ των πόλεων -κρατών.

Κάθε καλεσμένος μπορούσε να φέρει όποιον ήθελε σε γεύμα. Αυτή n συνήθεια γέννησε μάλιστα μια ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων, στην οποία έδωσαν το περιφρονητικό παρατσούκλι “παράσιτα”. Ο Πλούταρχος έγραψε ένα ολόκληρο κεφάλαιο αφιερωμένο στο πρόβλημα: ως ποιο Βαθμό μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς αυτό το δικαίωμα χωρίς να ξεπεράσει τα όρια της καλής συμπεριφοράς.

Στο “Συμπόσιο” ο Πλάτωνας διηγείται ότι ο Αριστόδημος συνάντησε τον Σωκράτη με επίσημο ένδυμα και μαθαίνοντας ότι πηγαίνει στο τραπέζι του Αγάθωνα, αποφάσισε να τον συνοδεύσει αν και δεν ήταν καλεσμένος. Στο δρόμο ο Σωκράτης, απασχολημένος καθώς ήταν με ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, Βράδυνε το βήμα του. Ο Αριστόδημος δεν παρατήρησε ότι ο φιλόσοφος έμεινε πίσω και μπήκε μόνος στο σπίτι του Αγάθωνα. Παρ’ όλα αυτά δεν βρέθηκε σε δυσάρεστη θέση: οι θύρες ήταν διάπλατα ανοιχτές, και ένας δούλος τον οδήγησε αμέσως στην τραπεζαρία, όπου ο Αγάθωνας τον υποδέχτηκε με μεγάλη χαρά, λέγοντάς του ότι ήθελε να τον καλέσει προσωπικά, μα δεν μπόρεσε να τον βρει.

Μόλις οι προσκαλεσμένοι έμπαιναν στο σπίτι, οι δούλοι τούς έβγαζαν τα υποδήματα. Θεωρούνταν αταίριαστο να κυκλοφορεί κανείς μέσα στο σπίτι με τα πέδιλα με τα οποία βάδιζε στο δρόμο. Πριν καθίσουν οι καλεσμένοι στο τραπέζι, τους έπλεναν και τους αρωμάτιζαν τα πόδια.

Μα ούτε κι ύστερα απ’ αυτή τη διαδικασία ήταν ωραίο να ρίχνεται κανείς στο φαγητό. Προηγούμενα οι καλεσμένοι περιφέρονταν στα δωμάτια, θαύμαζαν τα έπιπλα και τα αντικείμενα διακόσμησης και επαινούσαν την καλαισθησία του νοικοκύρη. Οι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στους καλούς τρόπους. Αυτό ζητούσε n εθιμοτυπία. Η συνήθεια να τρωει κανείς ξαπλωμένος, αν και άγνωστη στην ομηρική εποχή, ήταν παρ’ όλα αυτά πολύ παλιά, όπως αποδεικνύεται από τα ζωγραφισμένα αγγεία του 7ου αιώνα.

Σε κάθε κρεβάτι κάθονταν δυο άνθρωποι. Ξαπλώνονταν ακουμπώντας με τον αριστερό αγκώνα σε μαξιλάρι, έτσι που το στήθος τους ήταν μισοσηκωμένο. Αφού καθόταν όλος ο κόσμος, οι υπηρέτες έχυναν νερό στους καλεσμένους τους για να πλύνουν τα χέρια τους. έπειτα έφερναν κάτι τραπεζάκια χαμηλά, πάνω στα οποία ήταν έγκαιρα τακτοποιημένα τα φαγητά.

‘Έφερναν τόσα τραπεζάκια όσα κρεβάτια ήταν στην αίθουσα, δηλαδή σε κάθε τραπεζάκι έτρωγαν δύο άνθρωποι. Οι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια και μαχαίρια. Κουτάλια είχαν, αλλά προτιμούσαν να τα αντικαθιστούν με μια κόρα ψωμί. Το φαγητό το έπιαναν με τα χέρια. Τις μερίδες τις σέρβιραν ψιλοκομμένες για να πιάνονται εύκολα.

Οι μεγάλες πρωτοπόρες θεωρίες του πρώτου πανεπιστημίου στον κόσμο

ο

Ακόμα τρέχουν πίσω από την Σχολή της Μιλήτου

Ο Αναξίμανδρος υπήρξε μαθητής και διάδοχος του Θαλή στη διεύθυνση της Σχολής της Μιλήτου.

Σχολή Μιλήτου: Φιλοσοφική σχολή στη μικρασιατική Μίλητο, κατά την αρχαιότητα. Η σχολή ιδρύ­θηκε γύρω στο 600 π.Χ. και θεωρείται το πρώ­το πανεπιστήμιο του κόσμου.

Μοναδικός καθηγη­τής της ήταν ο Θαλής (βλ. λ. Θαλής ο Μιλήσιος), ο οποίος δίδασκε μερικές δεκάδες φοιτητών. Από τον Αριστοτέλη έχουμε μερικές πλη­ροφορίες για το έργο της σχολής, τις οποίες έγραψε περίπου 250 χρόνια μετά τον θάνατο του Θαλή. Ο Αριστοτέλης, ωστόσο, ασχολείται μόνο με τις φιλοσοφικές θεωρίες της Σχολής, ενώ μόνο από μεταγενέστερους συγγραφείς σώθηκαν μερικές πληροφορίες που μας βοηθούν να σχηματί­σουμε κάποια εικόνα για το έργο της.

Ο Θαλής είχε επιδοθεί στην απόδειξη γεωμετρικών προ­τάσεων, η αλήθεια των οποίων είχε διαπιστωθεί εμπει­ρικά. Αναφέρονται μερικές αποδείξεις θεωρημάτων περί ομοιότητας καθώς και η κατασκευή κάποιου απλού οργάνου, με τη βοήθεια του οποίου μπορούσε να υπολογιστεί από την παραλία η απόσταση ενός πλοίου που πλησίαζε. Λέγεται πως για τη μέτρηση της απόστασης αυτής είχε αποδείξει το θεώρημα πως «αν δύο τρίγωνα έχουν μία πλευρά ίση και τις προσκείμενες γωνίες ίσες, είναι ίσα».

Δεν υπάρχουν πληροφορίες αν ο Θαλής είχε ασχοληθεί με τη θεωρία των αριθμών. Ωστόσο, είναι γνωστές οι αστρονομικές του ενασχολήσεις και οι μετεωρολο­γικές του έρευνες. Θεωρείται ο πρώτος μετεωρολόγος του κόσμου και ο πρώτος φυσικός, αφού αυ­τός ανακάλυψε τον μαγνητισμό και τον ηλεκτρισμό. Έχει παραμείνει μνημειώδης η πρόβλεψή του, πολλούς μήνες νωρίτερα, της έκλειψης του Ηλίου της 28ης Μαΐου του 585 π.Χ.)

Αντάξιος μαθητής του και διάδοχός του στη διεύθυνση της σχολής υπήρξε ο Αναξίμανδρος. Ήταν ο πρώτος που επινόησε την κατασκευή των ηλιακών ρολογιών, τα οποία έστη­σε στη Λακεδαίμονα, όπως μας πληροφορεί ο Διο­γένης ο Λαέρτιος. «Ανακάλυψε πρώτος τον γνώ­μονα και έστησε στη Λακεδαίμονα τις συσκευές που δείχνουν με τη σκιά τις τροχιές και τις ισημερίες», όπως αναφέρει και ο Φαβωρίνος στην πραγματεία του που φέρει τον τίτλο Παντοδαπή Ιστορία. Κατα­σκεύασε επίσης ηλιακά ρολόγια.

Ο Αναξίμανδρος είχε κληθεί στη Σπάρτη, που ήταν εκείνη την εποχή μια πολύ ισχυρή δύναμη, για να εγκαταστήσει στη Λακεδαίμονα αστεροσκοπεία και ηλιακά ρολόγια, που είχαν ως όργανα παρατηρήσεων τους γνώ­μονες. Ο Κικέρων, μάλιστα, μας δίνει την πληροφορία ότι το αστεροσκοπείο στη Λακεδαίμονα είχε στηθεί από τον Αναξίμανδρο στην κορυφή του Ταΰγετου. Ο Αναξίμανδρος στις έρευνές του φαί­νεται πως είχε υπερβεί και τον δάσκαλό του.

Στην αστρονομία, είναι ο πρώτος που σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει τη γεωμετρία για τον υπολογισμό των αποστάσεων και των μεγεθών του Ηλίου και της Σελήνης, προκαλώντας τον θαυμασμό των συγχρόνων και των μεταγενεστέρων του για το εκπλη­κτικό για την εποχή του εγχείρημα. Κατάπληξη προ­ξενεί στους συγχρόνους η θεωρία του Αναξίμαν­δρου ότι το παν ήταν κάποτε διάπυρο και ενιαίο και από αυτό προήλθαν οι άλλοι κόσμοι. Η σημερινή επιστήμη δεν είναι σε θέση να προσθέσει τίποτα περισσότερο στη θεωρία αυτή.

Ο Αναξίμανδρος είχε γράψει πολλές πραγματείες σχεδόν για όλους τους κλάδους των θετικών επιστημών, οι οποίες δυστυχώς χάθηκαν. Για το περιεχόμενο αυτών των πραγματειών έχουμε ελάχιστες πληροφορίες, από συγγραφείς που έζησαν τουλάχιστον πεντακόσια χρόνια μετά τον θάνατο του Μιλήσιου φιλοσόφου. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγονται ο Αέτιος, ο Πλούταρχος, ο Ιππόλυτος, ο Θέων ο Σμυρναίος και άλλοι.

Κατά τον Ιππόλυτο, ο Αναξίμανδρος πρέσβευε πως η Γη βρίσκεται στη μέση του κόσμου, αλλά δεν στηρίζεται πουθενά και αιωρείται λόγω της έλξης των ουράνιων σωμάτων που βρίσκονται γύρω της. Ο Θέων ο Σμυρναίος μας δίνει την πληροφορία ότι, κατά τον Αναξίμανδρο, η Γη είναι μετέωρη και κινείται «περί το του κόσμου μέσον».

Περίπου εκατό χρόνια πριν από τους πυθαγόρειους φιλοσόφους Ικέτα και Εκφάντη, στους οποίους ο Κοπέρνικος αναγνωρίζει σε μια επιστολή του προς τον πάπα πως είχαν διατυπώσει τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος, ο Αναξίμανδρος είχε πρώτος διατυπώσει τη θεωρία αυτή. Ο σπόρος που είχε σπείρει ο Θαλής αναπτύχθηκε απίστευτα με τον Αναξίμανδρο. Είναι ο πρώτος που κατασκεύασε γεωγραφικό χάρτη της τότε οικουμένης, και ο πρώτος που έγραψε πραγματεία φυσικής ιστορίας. Ο Θεμίστιος το τονίζει αυτό: «Ο Α­ναξίμανδρος τόλμησε πρώτος από όσους Έλληνες γνωρίζουμε να γράψει βιβλίο περί φύσης».

Ο Διο­γένης ο Λαέρτιος και ο Λατίνος συγγραφέας Πλί­νιος μας παρέχουν την πληροφορία ότι ο Ανα­ξίμανδρος είχε κατασκευάσει σφαίρα. Πρόκειται για την κατασκευή του πρώτου πλανητάριου του κόσμου, όπου ήταν σημειωμένες οι κινήσεις του Ηλίου και των πλανητών. Από τον Αναξίμανδρο επίσης γράφτηκε το πρώτο βιβλίο γεωμετρίας του κόσμου καθώς και το πρώτο βιβλίο γεωγραφίας.

Από τον Πλούταρχο επίσης γνωρίζουμε τη βιολο­γική θεωρία του Αναξίμανδρου για την προέλευση του ανθρώπου από τα ψάρια, η οποία ενέπνευσε τον Δαρβίνο και τους μεταγενέστερους βιολόγους.) Τρί­τος και τελευταίος, όπως φαίνεται, διευθυντής της σχολής ήταν ο Αναξιμένης, που επο­νομαζόταν Φυσικός, γιατί εξακολούθησε με ζήλο τις έρευνες του δασκάλου του, Αναξίμανδρου, επά­νω στα φυσικά φαινόμενα. Ελάχιστες πληροφορίες έχουν περισωθεί για το έργο του Αναξιμένη, αλλά από αυτές που υπάρχουν, φαίνεται ότι είχε βαδίσει ακριβώς πάνω στα χνάρια που είχε χαράξει ο μεγάλος του δάσκαλος των φυσικών επιστημών.

Η ραχοκοκαλιά της νύχτας

Carl Sagan’s Cosmos Episode 7:The Backbone of Night
To έβδομο επεισόδιο της σειράς «Cosmos» με ελληνικούς υπότιτλους.
Ο Carl Sagan εξετάζει τις διάφορες μυθολογίες για τα αστέρια και τον Γαλαξία μας, και τη σταδιακή αποκάλυψη της αληθινής τους φύσης.
Ταξιδεύει στην Σάμο και επικεντρώνεται στο έργο των αρχαίων Ελλήνων επιστημόνων και αστρονόμων της Ιωνίας, όπως του Θαλή, του Αναξίμανδρου, του Δημόκριτου άλλα και του Πυθαγόρα που έθεσαν τις βάσεις της σύγχρονης επιστήμης.




 

Τα πλοία των Μινωιτών

Το πλοίο ήταν ένα από τα εμβλήματα για πολλούς αιώνες στην Κρήτη και όπως ο Θουκυδίδης αναφέρει σε μια μινωική θαλασσοκρατορία (Θουκυδίδης, Ι, 8), η απουσία οποιασδήποτε οχύρωσης των λιμανιών και των πόλεων είναι γιατί είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη στην υπεροχή του στόλου τους.

Η δημοσίευση των σφραγίδων στα θαλάσσια θέματα από τον Σ. Μαρινάτο (Ναυτικό των Μινωιτών -μυκηναϊκά, BCH , 57, σ. 170-235) συγκέντρωσε 30 αντικείμενα. Η σταδιακή ανακάλυψη συνεχίστηκε και ο L. Basch φέρνει τον αριθμό σε 101. Ακόμα μετά την μελέτη του Μαρινάτου, με τις νέες σφραγίδες εξακολουθούν να ισχύουν τα συμπεράσματα και δεν έχουν αλλάξει την αντίληψη περί του Μινωικού πλοίου.

ΑΛΦΑΒΗΤΟ - ΑΛΦΑΒΗΤΑ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Άλφα (Α)

Από τα άρ-ω, αραρίσκω, αρ-χίζω (τον λόγο) + φα- (ρίζα του φημί). Το πρώτο φώνημα κάθε ανθρώπου ανά την υφήλιο όταν εξέρχεται από την μήτρα της μητέρας του, το οποίο προφέρεται χωρίς καμμιά προσπάθεια. άρ-φα > άλφα (ρ>λ).
(Στο ανωτέρο ετυμολογικό λεξικό εξηγείται το πως και το γιατί το άρω προέρχεται από τη βασική ρίζα κα-, κάτι που ισχύει για όλες τις λέξεις που ετυμολογούνται στο λεξικό).

Βήτα (Β)

Από το βαίνω, μέλλον βήσ-ομαι (σ>τ). Επίσης μέλλοντες του βαίνω είναι και οι βέομαι και βείομαι που σημαίνουν θα ζήσω, εκ των οποίων και ο βίος. Πρόκειται για το γράμμα που δηλώνει την ζωή, το πορεύεσθαι.

Γάμμα (Γ)

Από το γαμ-έω (γάμ-μα). Αλλά κι από το γένος, γέν-μα > γένμα > γέμμα (νμ>μμ), διότι ο τύπος γέμμα είναι αρχαίος. Είναι το γράμμα που δηλώνει τα του γαμείν και γεννάν.

Δέλτα (Δ)

Από το δένδρον > δένδον > δέλτα (ν>λ, δ>τ). Είναι το σχήμα των κωνοφόρων αλλά και πολλών άλλων δέντρων.

Έψιλον (Ε)

Ε + ψιλόν σε διάκριση από το ήτα που δηλώνει το μακρό ε. Το ε είναι μια από τις είκοσι ρίζες της ελληνικής γλώσσας και ρίζα του ειμί. Αντιγράφουμε από το λεξικό: ειμί [ρίζα ε (έϊ, ει, η), το φωνήεν δια του οποίου απευθύνεται κανείς σε κάποιον συνάνθρωπό του, για να τον καλέσει ή για να προκαλέσει την προσοχή του. Οι γραμματικοί αποδέχονται ρίζα εσ- (εσ-τί) και το ειμί από το εσμί. Εάν αυτό αληθεύει, διότι υπάρχουν τύποι αρκετοί δίχως το σ (εντί, ειμέν, είναι, είω κ.ά.), τότε είναι πιθανόν να προέρχεται από το εε..σσ.., όπως και τώρα λέγεται, όταν καλούμαι έναν άγνωστο, έστω και αγενώς θεωρούμενο. Ας μη ξεχνάμε ποτέ ότι η γλώσσα ξεκίνησε την πορεία της, εξερχόμενη από στόματα πρωτόγονων ανθρώπων]- υπάρχω, είμαι σε κάποιον τόπο, επί περιστάσεων που έχουν συμβεί, ως το κατ’ εξοχήν υπαρκτικό ρήμα.

Ζήτα (Ζ)

Ζήτ-ω, προστακτική του ζάω, ζω. Το γράμμα που δηλώνει τα της ζωής.Το ζάω από το σαόω. Για το σαόω αντιγράφουμε από το λεξικό: σαόω [Οι βοσκοί για να διευθύνουν ή για να συγκεντρώσουν το κοπάδι τους φωνασκούν το επιφώνημα σσαα…σσα… (ζα, σσ>ζ), εντονώτερα δε όταν εμφανισθούν σαρκοβόρα (λύκοι). Σα είναι το ουδέτερο πληθυντ. του επιθέτου σως ( = σώος, ακέραιος, ο μη βλαφθείς). Και τώρα τα ζώα λέγονται ζα. Όλες οι σημασίες του σα-όω έχουν απόλυτη σχέση με την ασφάλεια του κοπαδιού. Πιθανώς το πάλαι ποτέ οι φωνασκίες σσαα…να απευθύνονταν προς σαρκοβόρα προς εκδίωξή τους, για απόκλεψη του συλληφθέντος υπ’ αυτών θηράματος. Σχετικό τυγχάνει το σου-σου, προς αποσόβηση πτηνών (ξιού-ξιού), επίσης τα σίττα, ψίττα και ψύττα, επιφωνήματα προς παρακίνηση ποιμνίου προς βοσκή ή προς αποδίωξη αυτού.]- σώζω από θάνατο, διατηρώ ζώντα, διαφυλάττω, διατηρώ κάτι ασφαλές, τηρώ, ενθυμούμαι (οι βοσκοί έπρεπε να θυμούνται όλα τα ζώα τους πολύ καλά, ώστε το βράδυ όταν τα μάντρωναν να παρατηρήσουν εάν έλλειπε κάποιο, δίχως να τα μετρήσουν.

Ήτα (Η)

Παρελήφθη από το Ιωνικό αλφάβητο, προς παράσταση του μακρού ε, στο Αττικό, επί άρχοντος Ευκλίδου (φιλέετω – φιλήτω, αιρέεσθαι – αιρήσθαι, αλλά και φιλείτω, αιρείσθαι). Δεν αποτελεί ρίζα και προέρχεται από μεταβολές σ’ αυτό των εε, α, εα, αι, ει, αε.

Θήτα (Θ)

Από το τί-θη-μι, θέτω, θήσω (σ>τ), πρόκειται για γράμμα διανοητικής και θυμικής φύσεως (θάκος, τίθημι = διευθετώ, κυβερνώ, νομοθετώ). Η εκ του τ καταγωγή του είναι εμφανής, βλ. τύπτω, θένω, θείνω = πλήττω, θάνατος (ταν-), θυεία, θίγω.

Ιώτα, Γιώτα (Ι)

Από το είμι, υποτακτική ιώ, το γράμμα που δηλώνει κίνηση, πορεία. Για το είμι αντιγράφουμε από το λεξικό: είμι [βλ. ίημι. Το ίημι κυρίως επί ζώων και αψύχων, ενώ το είμι επί της κίνησης των ανθρώπων (πορεύομαι), άνευ του γ (γ-ιά, βλ. ίημι). Υποτακ. ίω]- έρχομαι ή πηγαίνω, απέρχομαι, εισέρχομαι, πηγαίνω εις …, διέρχομαι.
Επίσης για το ίημι: ίημι (δασ.) [Η προστακτική ί-ει και υποτακ. ί-ω (ωσάν από ρήμα ίω) δείχνουν ρίζα ι-. Το απαρέμφ. ιέ-ναι και η μετοχ. ιε-ίς δείχνουν ρίζα ιε- (ωσάν από ρήμα ιέ-ω). Το φωνήεν ι προφέρεται με σφιγμένες φωνητικές χορδές και απ’ όλα τα άλλα φωνήεντα εκφωνείται με την μικρότερη ένταση αλλά και με την μεγαλύτερη ταυτοχρόνως εμβέλεια. Πιθανόν να ήταν σύνθημα πρωτογόνων κυνηγών προς έφοδο επί θηραμάτων ή προς ρίψη βελών ή ακοντίων (ίημι = θέτω σε κίνηση, εξακοντίζω). Εάν έτσι έχει το πράγμα, ίσως να εκφέρονταν ως γι, γιέ, γιά, αναλόγως της ανάγκης του ποσού της εντάσεως. Από το γ δε η δασεία (βλ. σιγή). Το παρακελευσματικό ά-ϊ (άϊντε), μάλλον τυγχάνει αρχαιότατο (βλ. αΐσσω) και από αυτό πιθανόν το είμι (α>ε). Επίσης δια της κραυγής γιά.. πιθανόν να απομάκρυναν τα θηρία από το θήραμα για να το αρπάξουν]- θέτω σε κίνηση, εξακοντίζω, σπεύδω, πέμπω, προφέρω, ρίχνω, εκτινάσσω, αποστέλλω, κάνω κάτι να πέφτει κάτω, αναβλύζω

Κάππα (Κ)

Από τα κακκάζω, κακκαρίζω [από την φωνή των πτηνών (κότας, πέρδικας, κούκκου κ.ά.), δηλαδή κακακα… > κακκα- (βλ. μάμμα, πάππας). Το γράμμα κάππα ήταν κάκκα και έγινε κάππα χάριν ευφωνίας (κ>π, βλ. ίππος, όκκον), όπως και το κόππα (α>ο).

Λάβδα, λάμβδα, λάμδα (Λ)

Λάβδα, λάμβδα (β>μβ), λάμδα [λά-λη (= λαλιά)+ βάδην > βδα , διότι πορεύει, εκφέρει, οδηγεί τον λόγο. Αλλά και εκ του πατέω, πάτος (= οδός), δηλαδή λά-πατος > λάπτα > λάβδα ( πτ>βδ, όπως επτά – έβδομος).

Μυ, μω (Μ)

Μυ, μω [βλ. μά-μμα (α>υ), μύ-ω (υ>ω), μώ-μος, μυ λαλείν = εκπέμπει φωνή μόλις ακουστή, επίσης ως μίμηση του ήχου ανθρώπου που κλαίει με λυγμούς (μυμύ)].
μάμμα [μα, η πρώτη συλλαβή του νηπίου μετά την εκφορά του α, η οποία αρχίζει με κλειστά χείλη. Μαμαμα… = μαμμά (γι’ αυτό τα δύο μ). Επειδή δε βρίσκεται συνεχώς με την μητέρα του, η οποία και το ταΐζει, φυσικώς συνδέεται το μα με την μα-μά, τον μα-ζόν, το μαμ ( = τροφή, θέλω να φάω), μαι-μά-ω, μα-ίνεται δε όταν πεινάει. Κατόπιν όταν κορεσθεί μα-ίεται (= εξετάζει) τα πάντα γύρω του διότι έχει έμφυτη την τάση προς μά-θηση.
μύω [βλ. μά-μμα (α>υ), με κλειστό το στόμα (χείλη) και πάλση των φωνητικών χορδών, παράγεται ο ήχος μου…, όπως το μοσχάρι βοά (μουεί). Εκ του μου.. η μυ- (μυκάομαι, μυκάω)]

νυ, νω (Ν)

Νυ, νω, Από το νο-ός (ο>υ), νοός > νους (ου>ω), διότι δηλώνει παρουσία νοός (ναίω, νέω, νέμω, νεύω, νόμος, νοέω).

Ξι, ξει, ξυ (Ξ)

Ξι, ξει, ξυ [από τα κ, γ, χ + σ, από σκ (σκιφίας – ξιφίας)].

Όμικρον (Ο)

Ο + μικρόν. Προς διάκριση από το ω-μέγα. Παλαιώτερα εκαλείτο ου (βολά – βουλή). Δεν αποτελεί ρίζα και προέρχεται κυρίως από μεταβολές σ’ αυτό των α και ε.

Πει, πι (Π)

Βλ. πάππας (παπαπα…), π-α + ι- (ρίζα των ί-ημι και είμι = έρχομαι), επί της ροής του παπαπα… του νηπίου. Ότι δηλαδή ήλθε η προφορά του π στο στόμα του παιδιού, ως δείγμα προόδου του λέγειν. Κατ’ εξοχήν χαρμόσυνη τυγχάνει η προφορά του ρ, λόγω της αντικειμενικής δυσκολίας της. Ας μη ξεχνάμε ότι μερικοί λαοί αγνοούν την προφορά του ρ.


Ρω (Ρ)

Βλ. βρυχάομαι, ρίζα ρα-, το γράμμα που δηλώνει την ρήξη και την ροή, ρέω > ρω.
βρυχάομαι [Εντυπωσιακή τυγχάνει η ποικιλία των σημασιών και εννοιών των λέξεων οι οποίες προέρχονται από την ρίζα ρα- [ρά-σσω, ρα-ίω, ρή-γνυμι (α>η), ρα-βάσσω, φ-ρά-σσω, ρά-βδος, β-ρά-ζω κ. ά.]. Ωστόσο τα ποικίλα αυτά υφάδια συνάπτονται αρμονικά στο στημόνι της εμπειρίας του πρωτογόνου ανθρώπου κυνηγού, απέναντι στα θηρία τα οποία σπα-ρά-σσουν την λεία τους.
Το πώς φέρονται τα θηρία κατά την σύλληψη του θύματός τους (ρά-γα, ρα-ίω, ρά-σσω), κατόπιν το πώς σπα-ρά-σσουν το συλληφθέν ζώο [ρή-γνυμι (α>η), β-ρύ-κω (α>υ>), β-ρό-χω (α>ο), β-ρώ-σις (ρα-ω > ρω)] αλλά και το πώς οι άνθρωποι αποπειρώνται να αποσπάσουν την έτοιμη λεία δια ρά-βδων, δηλώνονται με τις λέξεις τις προερχόμενες από την ρίζα ρα-.
Η ρίζα ρα- προέρχεται από το β-ρυ-χηθμό (α>υ) των σαρκοβόρων, τον οποίον εκβάλλουν κατά την ώρα της κατασπαράξεως της λείας τους. Προ παντός δε όταν επαπειλούνται από επίδοξους κλέφτες, αλλά και από τα υπόλοιπα μέλη της αγέλης τους.
Διότι αδιαπραγμάτευτο τυγχάνει το ένστικτο του βιβ-ρώ-σκειν (β-ρώ-σις = φαγητό, ρα-ω > ρω), παρά το πρωτόκολλο που ορίζει την προτεραιότητα περί αυτού, το οποίο δια της βίας περισσότερο τηρείται παρά δια της υποταγής, συνοδευόμενο μετά μουσικής υποκρούσεως συνεχών βρυχηθμών και επιδείξεων μασελών.
Μπορεί να παρατηρήσει κανείς, τα προαναφερόμενα σε ζώα (σκύλους, γάτες) ακόμα και οικόσιτα. Τα ζώα αυτά όταν αντιληφθούν απειλή απώλειας της τροφής τους, όπως ακριβώς και τα άγρια θηρία, εκφωνούν συνεχώς ένα συνεχόμενο βρρραγγγ… (βρυχώνται).
Το ρήμα το οποίο δηλώνει τα περισσότερα από τα συμβαίνοντα κατά την προαναφερόμενη διαδικασία είναι το ρήγνυμι, αφού σημαίνει διαρρηγνύω, σπάζω, συντρίβω, σχίζω, κόβω, καταστρέφω, εγείρω, διεγείρω, κραυγάζω, κτυπώ κάποιον και τον ρίχνω κάτω, ξεφωνίζω και ποδοκρούω, όπως και τώρα κάνει κανείς προκειμένου να εκδιώξει άγριους σκύλους.
Πιθανόν ο πρωτόγονος άνθρωπος, θηρευτής αλλά και κλέφτης της λείας των θηρίων, να μιμούνταν τον βρυχηθμό τους, για να τα αποδιώξει (αν μη και εκ της παλαιότατης συγγένειας μετ’ αυτών, φυσικώς εκφέροντας τον βρυχηθμόν αυτόν).
Εκ του βρυχηθμού δε των σαρκοβόρων βρρρυγγγ… πιθανόν μπορεί να εξηγηθεί η διαπίστωση των γραμματικών ότι «το ρ εν αρχή λέξεως είχε προφοράν τοσούτον ισχυράν, ώστε ηδύνατο να καταστήσει το βραχύ φωνήεν της προηγουμένης λέξεως θέσει μακρόν».
Εάν η προαναφερθείσα εκδοχή φαντάζει ως παρατραβηγμένη, αυτό συμβαίνει διότι αγνοεί κανείς ή ξεχνά εύκολα ότι οι άνθρωποι έζησαν, χιλιάδες επί χιλιάδων χρόνια ως άγρια ζώα, μεταξύ άλλων άγριων θηρίων. Δεδομένο αναμφισβήτητο από πάμπολλα αρχαιολογικά ευρήματα ανά την υφήλιο.
Όπως και νά ’χει το πράγμα, αυτό που φαίνεται ξεκάθαρα είναι ότι η λέξη αυτή (ρήγνυμι), αλλά και πολλές άλλες, σέρνει κυριολεκτικώς πίσω της ολόκληρη ιστορία, γι’ αυτό και η μεγάλη ποικιλία των σημασιών της]- κυρίως επί λεόντων βρέμω (υπήρχαν στα μέρη των Ελλήνων κατά την αρχαιότητα), μουγκρίζω, επί ταύρου, επί αγρίων θηρίων, επί της κραυγής των πληγωμένων, επί του βρυχηθμού των κυμάτων.

Σίγμα (Σ)

Από το σιγμός, σιγή. Σιγή [ονοματοποιία. Ακόμα και τώρα η εκφορά του σσ…, σσιι… (το ι άφωνο), απευθύνεται προς συνάνθρωπο μας είτε για να σιωπήσει είτε για να γυρίσει να μας δει, αλλά και για να ακινητοποιηθεί (επί κυνηγών, βλ. σίγυνος). Διότι το σσιι… και διαπεραστικότητα διαθέτει αλλά και ελάχιστη ένταση ήχου απαιτεί, ώστε να μη αντιληφθούν εύκολα τον ήχο οι παρακείμενοι. Μάλλον ήταν σι-ή και προς άρση της χασμωδίας έγινε σιγή με παρεμβολή του γ.

Ταυ (Τ)

Βλ. τύπτω, ρίζα ταF- (F>υ). Τύπτω [βλ. δάω. Εκ του ήχου του τύπτειν, βλ. α-τά-ομαι, ου-τά-ω, τα-ύρος, τά-μνω, πα-τά-σσω. Λέγεται: «τον έκανε τόπ-ι στο ξύλο», ταπ- > τοπ- > τυπ- (α>ο>υ). Η ρίζα αναφέρεται ως ταF- διότι αναλόγως του παραγομένου ήχου έχουμε τις ταμ-, ταφ-, τακ-, ταβ-, ταυ-, ταν-, τυπ-, τεκ- (α>ε), τικ- (ε>ι), βλ. καίω.
δάω [αόρ. παθ. ε-δά-ην (ωσάν από ενεστ. δά-ημι), υποτ. δα-ώ, απαρ. δα-ήναι, ώστε η ρίζα είναι δα-. Μια από τις πρώτες συλλαβές, που εκφέρουν τα νήπια, μετά τις μα και πα, είναι η ντα. Ντα-ντά λέμε, όταν ελαφρώς κτυπάμε στην παλάμη το νήπιο, σε περιπτώσεις που ατακτεί. «Τι σου έκανε η μαμά;», «νταντά» απαντά το παιδί. Με τον τρόπο αυτόν λαμβάνει τα πρώτα διδάγματα (νταντάγματα). Ίσως γι’ αυτόν τον λόγο υφίσταται αναδιπλασιασμό το δάω (διδάσκω) στον ενικό και πιθανώς αρχικά να προφέρονταν νταντάω. Φαίνεται δε ότι εκ του ήχου τατατα.., του τύπτειν προέρχεται το ντα (δα), ( βλ. ου-τά-ω, τύ-πτω, α>υ

ύψιλον (Υ)

Από το ύω. Ύω [μέλλ. ύσω, αόρ. ύσα, πρκμ. ύσμαι, η ρίζα φαίνεται υ-. Το υ εκ των άλφα και όμικρον προέρχεται (σάρξ – σύρξ, στόμα – στύμα, κοινός – ξυνός). Άω ( = χορταίνω, πληρούμαι), μέλλ. άσω (ύσω του ύω, α>υ), απαρέμφ. αορ. άσαι. Μάλλον το ύω εκ του άω προέρχεται με α>υ. Ακόμα και τώρα, μόλις κάποιος διψασμένος πιει νερό, μετά από μεγάλη δίψα, αμέσως εκφωνεί ένα μακρύ ααά, βλ. άρδω. Ο πρωτόγονος άνθρωπος ήταν συχνά διψασμένος διότι δεν είχε ακόμα ανακαλύψει σκεύη προς αποθήκευση ή μεταφορά νερού. Η βροχή ήταν για την δίψα του θείο δώρο.

Φι, φει (Φ)

Βλ. φάος, το γράμμα που δηλώνει το φύσημα, το φως και τη φωνή.
Φάος [φάFος, ο πρωτόγονος άνθρωπος για να ανάψει φωτιά, αλλά και για να την διατηρήσει, έπρεπε να φυσά προς την εστία του πυρός τακτικά. Φουφού λέγεται ακόμα και τώρα η εστία του πυρός και το μαγκάλι. Μόλις δε ανάψει η φωτιά, φωτίζει (φά-ει) και φα-νερώνει τα γύρω της αντικείμενα. Γύρω από το φώ-ς της φω-τιάς αρχίζουν να ακούγονται οι φω-νές των ανθρώπων, για την περιγραφή των συμβάντων της προηγηθείσης ημέρας, φά-σκω = βεβαιώ, ισχυρίζομαι, προσποιούμαι (διότι η γλώσσα τους ήταν φτωχή και έπρεπε και δια προσποιήσεων να παραστήσουν κάποια συμβάντα). Η ρίζα φα- (φάσις = καταγγελία, λόγος και εμφάνιση) έχει την σημασία του φέρω στο φως, φανερώνω, φανερώνω δια του λόγου, καθιστώ γνωστό (βλ. φαίνω και φημί). Για τον λόγο αυτόν οι τύποι του παθητικού παρακειμένου του φημί και του φαίνω είναι ακριβώς ίδιοι. Το φαίνω συνδυάζει τα δύο ρήματα φάω και φημί, περιέχων και τις δύο έννοιες, αφού σημαίνει φέρω στο φως, δεικνύω, φανερώνω, παρέχω φως, εκθέτω (επί διανοημάτων), καταγγέλλω κάποιον, προδίδω, λέγω. Το φαύω (φάFω) παραπέμπει κατ’ ευθείαν στη φουφού, το φύσημα για το άναμμα της φωτιάς.

Χι, χει (Χ)

Βλ. χαίρω, χέω.
Χαίρω [αόρ. ε-χά-ρησα, πρκμ. κε-χά-ρηκα, μέλλ. χα-ρήσομαι, χα-ρά, χά-ρις. Η ρίζα φαίνεται χα- + είρω ( = λέγω) > χαείρω > χαίρω, μέλλ. χαρήσομαι (του είρω, ει-ρήσομαι), πρκμ. κεχά-ρηκα (εί-ρηκα). Από τον ήχο του γέλιου χαχα..νίζω, χα-μογελώ. Η ακουστική διαπλοκή των ουρανισκόφωνων (κ, γ, χ) στο γέλιο των είναι χαρακτηριστική. Ακούγεται ως κακα… ιδίως από ώριμους άνδρες (κα-χάζω = γελώ ηχηρής, επ’ ανδρών).
Χέω, επί στερεών σε μορφή κόκκων, χωμάτων, άμμου και σιτηρών, κατά την έκχυσή τους ακούγεται ο ήχος χχ…


Ψι (Ψ)

Προέρχεται εκ των πσ, φσ, φθ, βσ, υσ, χθ, σπ.

Ωμέγα (Ω)

Ω-μέγα. Εισήχθη επισήμως στην Αθήνα επί άρχοντος Ευκλίδου και δηλώνει το διπλό ή μακρό όμικρον

Η Σοφία και Μουσικότητα της Ελληνικής Γλώσσας

Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις… είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (Bιβλίο Γκίνες)

Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ' αυτήν δεν υπάρχουν όρια.
(Μπιλ Γκέιτς, Microsoft)

Η Ελληνική και η Κινέζικη… είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και.....στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από την μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική.
(Francisco Adrados, γλωσσολόγος).

Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από τον βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.

Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχώς πως να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει.

Το «πειρούνι» για παράδειγμα, για κάποιον που έχει βασικές γνώσεις Αρχαίων Ελληνικών, είναι προφανές ότι γράφεται με «ει» και όχι με «ι» όπως πολύ άστοχα το γράφουμε σήμερα. Ο λόγος είναι πολύ απλός, το «πειρούνι» προέρχεται από το ρήμα «πείρω» που σημαίνει τρυπώ-διαπερνώ, ακριβώς επειδή τρυπάμε με αυτό το φαγητό για να το πιάσουμε.

Επίσης η λέξη «συγκεκριμένος» φυσικά και δεν μπορεί να γραφτεί «συγκεκρυμμένος», καθώς προέρχεται από το «κριμένος» (αυτός που έχει δηλαδή κριθεί) και όχι βέβαια από το «κρυμμένος» (αυτός που έχει κρυφτεί). Άρα το να υπάρχουν πολλά γράμματα για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να μας δυσκολεύει, αλλά αντιθέτως να μας βοηθάει στο να γράφουμε πιο σωστά, εφόσον βέβαια έχουμε μια βασική κατανόηση της γλώσσας μας.

Επιπλέον η ορθογραφία με την σειρά της μας βοηθάει αντίστροφα στην ετυμολογία αλλά και στην ανίχνευση της ιστορική πορείας της κάθε μίας λέξης. Και αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών.

Είναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λές, ενώ μιλάς και εκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα να σκέφτεσαι την σημασία της.

Είναι πραγματικά μεγάλο κρίμα να διδάσκονται τα Αρχαία με τέτοιον φρικτό τρόπο στο σχολείο ώστε να σε κάνουν να αντιπαθείς κάτι το τόσο όμορφο και συναρπαστικό.

Η ΣΟΦΙΑ

Στην γλώσσα έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε και εμπρός να είναι έτσι. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες.

Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».

Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρα=γή +έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι.

Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για την σκέψη.

Για παράδειγμα ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος σαν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» – ελαττώνει σαν ανθρώπους – και μας φθίνει μέχρι και τη υγεία μας. Και φυσικά όταν θέλουμε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει πως το λέμε; Μα φυσικά «άφθονο».

Έχουμε την λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έρθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι ένα φρούτο ούτε άγουρο ούτε σαπισμένο, και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή δεν μπορούμε να το απολαύσουμε.

Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά . Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις την δυνατότητα να πάς όπου αγαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία…

Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά). Άρα για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και ιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με την σωματική μας υγεία.

Παρένθεση: και μια και το έφερε η «κουβέντα», η Ελληνική γλώσσα μας λέει και τι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι. Για σκεφτείτε το λίγο…

Σε αυτό το σημείο, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στην αντίστοιχη Λατινική λέξη για το άγαλμα (που άλλο από Λατινική δεν είναι). Οι Λατίνοι ονόμασαν το άγαλμα, statua από το Ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε σαν λέξη, και το ονόμασαν έτσι επειδή στέκει ακίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών, αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους είναι απλά ένα ακίνητο πράγμα.

Είναι προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με την σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο George Orwell στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Εκεί το καθεστώς προσπαθούσε να περιορίσει την γλώσσα για να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις.

«Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής αναπτύσσουν την κρίση», έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων.

Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ενός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Το να μιλάς σωστά σημαίνει να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις.

Η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ

Η Ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία, προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ.

Όπως γράφει και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος:

«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε Μεταξύ τους με μουσική».

Ο γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ επίσης μας περιγράφει την κάτωθι εμπειρία από το ταξίδι του στην Ελλάδα: «Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα – μητέρα των εννοιών μας – μου απεκάλυπτε έναν άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της. Αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει».

Ο διάσημος Έλληνας και διεθνούς φήμης μουσικός Ιάνης Ξενάκης, είχε πολλές φορές τονίσει ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι εφάμιλλη της συμπαντικής.

Αλλά και ο Γίββων μίλησε για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα, που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες, χρησιμοποιούσαν τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου.

«Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ’ εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες», όπως σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου.

Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να αποθαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες».

Δυστυχώς κάπου στην πορεία της Ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή (την οποία οι Ιταλοί κατάφεραν και κράτησαν) χάθηκε, προφανώς στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Να τονίσουμε εδώ ότι οι άνθρωποι της επαρχίας του οποίους συχνά κοροϊδεύουμε για την προφορά τους, είναι πιο κοντά στην Αρχαιοελληνική προφορά από ότι εμείς οι άνθρωποι της πόλεως.

Η Ελληνική γλώσσα επεβλήθη αβίαστα (στους Λατίνους) και χάρη στην μουσικότητά της.

Όπως γράφει και ο Ρωμαίος Οράτιος «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα».

ΤΟ 2350 π.Χ ΕΔΩ ΕΙΧΑΜΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ

ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ.
Από την αρχή των αρχαιολογικών ερευνών Πύργου / Μαυροράχης αναγνωρίστηκε ως ένα από τα πιο σημαντικά για τις μεταλλουργικές έρευνες του 2000 π.Χ. στην Κύπρο, αλλά και στην Μεσόγειο και σε όλο τον κόσμο .

Στο χωριό Πύργος στην νότια Κύπρο το 2350 πχ έως το 1850 πχ . ο πληθυσμός του ελλαδικού χώρου διέθετε ένα πολύ σημαντικό βιομηχανικό κτίριο περίπου 4000 μ², για την επεξεργασία όχι μόνο του χαλκού, αλλά και του ελαιολάδου, αρωμάτων, φαρμάκων, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, χρωμάτων και κρασιού . Εκεί βρέθηκε το αρχαιότερο μετάξι στον κόσμο, παλαιότερο και από την Κίνα αλλά και το πρώτο εργαστήριο αρωματοποιίας στον κόσμο. Εργαστήριο φαρμακευτικής παρασκευής και επίσης εντοπίστηκαν στοιχεία που συνδέουν την επεξεργασία των μετάλλων με ελαιόλαδο (καύση ελαίου για υψηλή θερμοκρασία) μοναδικό και αυτό στον κόσμο. 1500 χρόνια δε, πριν από τους Φοίνικες, έβαφαν με πορφύρα.

ΤΟ ΒΑΖΟ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ α’ ΟΨΗ

Η περιοχή του Πύργου αποτελεί ένα από τα κύρια κέντρα ενός σημαντικού φορέα για την προϊστορία του ελληνισμού της Κύπρου για την οποία ,ο εκσυγχρονισμός και η εμβάθυνση των μελετών με καινοτόμα συστήματα ανασκαφών και αρχαιομετρικές έρευνες , μπορούν να παρέχουν, σημαντικές πληροφορίες για την ιστορία και την εξέλιξη των προϊστορικών γεωργικών τεχνολογιών, τα οποία καθορίζουν και διαμόρφωσαν τα κύρια χαρακτηριστικά του νησιού, και την πολιτιστική ταυτότητα.

Η γνώση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς ώθησε τους προϊστορικούς πληθυσμούς των Ελλήνων να εκπονήσουν και να αναπτύξουν συστήματα διατήρησης της μνήμης για την τεχνολογική κληρονομιά τους, μέσω της χρήσης των εικονογραφικών συμβόλων και να επινοήσουν πρωτότυπα συστήματα μετάδοσης της ιστορικής μνήμης, έχουμε στοιχεία αυτού του συστήματος στο περίφημο «Βάζο του Πύργου »που έχει βρεθεί από τον Παύλο Φλουρέντζο, διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κύπρου, σε ένα τάφο του Πύργου και οι οποίες , όπως και αυτό, αντιπροσωπεύουν εδώ με την μέθοδο του συμβολισμού το σύνολο της διαδικασίας για την παραγωγή κρασιού.

Ευρήματα των ανασκαφών από τον Πύργο. Στο εργαστήριο αρωματοποιίας .

Η σύγκριση ανάμεσα σε αυτές τις εικονογραφικές μαρτυρίες και πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν καθ ‘όλη την ανάλυση του περιεχομένου στοιχείων και των αρχαιολογικών ιζημάτων ίχνη μια ρεαλιστική εικόνα του περιβάλλοντος και των γεωργικών πόρων του χρόνου, πάνω από τα διάφορα συστήματα που έχουν χρησιμοποιηθεί για να επωφεληθούν από τους γεωργικούς και μεταλλευτικούς πόρους του νησιού.

Στον Πύργο έχουμε στοιχεία της αγροτικής επανάστασης, από την έναρξη της Εποχής του Χαλκού που τροποποιήθηκε με την οργάνωση και το μετασχηματισμό της προϊστορικής κοινωνίας των Ελλήνων, η οποία ιδρύθηκε με βάση τις σχέσεις και την ισορροπία μεταξύ της τεχνολογίας και της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής: αυτά που κατέχουν πρωταρχική θέση στις ανάγκες, τους πόρους, τις οικονομικές ανταλλαγές και τη διαφοροποίηση των κοινωνικών και εργατικών τάξεων.

ΤΟ ΒΑΖΟ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ β’ ΟΨΗ.-ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΡΑΣΙΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Από την αρχή των αρχαιολογικών ερευνών Πύργου / Μαυροράχης αναγνωρίστηκε ως ένα από τα πιο σημαντικά για τις μεταλλουργικές έρευνες του 2000 π.Χ. στην Κύπρο, αλλά και στην Μεσόγειο και σε όλο τον κόσμο .

Η στρατηγική θέση του αρχαίου οικισμού, μεταξύ ορυκτών πόρων χαλκού και τη θάλασσα, στη συμβολή της με ορισμένα ρεύματα ήταν ιδανικό στη II χιλιετία π.Χ. για τις μεταλλουργικές δραστηριότητες και το εμπόριο. Αλλά μέρα με τη μέρα, μετά από οκτώ χρόνια συστηματικής ανασκαφής, γνωρίζουμε ότι ο οικισμός διέθετε ένα πολύ σημαντικό βιομηχανικό κτίριο περίπου 4000 μ², για την επεξεργασία όχι μόνο του χαλκού, αλλά και του ελαιολάδου, αρωμάτων, φάρμακων, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, χρωμάτων και κρασιού . Εκεί βρέθηκε το αρχαιότερο μετάξι στον κόσμο, αλλά και το πρώτο εργαστήριο αρωματοποιίας στον κόσμο. Εντοπίστηκαν στοιχεία που συνδέουν την επεξεργασία των μετάλλων με ελαιόλαδο μοναδικό και αυτό στον κόσμο.

ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΩΝ ΥΦΑΣΜΑΤΩΝ

Είναι αυτό ,το εύρημα ,το πιο αρχαίο μετάξι που βρέθηκε στη Mεσόγειο. Ένα πολύ μικρό κομμάτι, ηλικίας 4.000 ετών, που έφεραν στην επιφάνεια Iταλοί ερευνητές. Kαι δεν προερχόταν από την Kίνα, αλλά από ένα χωριό της Kύπρου, τον Πύργο . ΒΛΕΠΕ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΥΡΓΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Μπορεί να είναι αναγνωρίσιμα μόνο στο μικροσκόπιο τα ίχνη αυτά του μεταξιού που βρέθηκαν μέσα σε δοχείο από τερακότα, όμως η διάγνωση του καθηγητή Τζουζέπε Σκάλα από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας είναι σαφέστατη – πρόκειται για μεταξένιες ίνες που προέρχονται από το κουκούλι του λεπιδόπτερου tortrix viridens, το οποίο ζούσε στα νησιά του Αιγαίου. Επομένως δεν ήταν εισαγόμενο από την Κίνα όπου γινόταν μετά από χρόνια, όπως είναι γνωστό, για την παραγωγή μεταξιού, αλλά μόνο από το κουκούλι της πεταλούδας bombyxmori. To μετάξι του Πύργου το έφτιαχναν σίγουρα επί τόπου άνθρωποι που δεν γνώριζαν την τεχνική των Κινέζων, αλλά έμαθαν μόνοι τους αξιοποιώντας τα κουκούλια.

Ο ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ

Οι Κινέζοι βέβαια, γνώριζαν και το επόμενο βήμα, να εκτρέφουν μεταξοσκώληκες ώστε να παράγουν ποσότητες μεταξιού. Αυτό ίσως ήταν και το πραγματικό μυστικό τους που τους έκανε ικανούς κυρίαρχους του μεταξιού στον κόσμο, με καθεστώς απόλυτου μονοπωλίου. Λέει μάλιστα η ιστορία πως ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έστειλε στην Κίνα δύο μοναχούς σαν μυστικούς πράκτορες με σκοπό να φέρουν στην Κωνσταντινούπολη αυγά μεταξοσκωλήκων μαζί με το μυστικό της εκτροφής τους. Πριν από αυτό όμως, στη Μεσόγειο έφτιαχναν μετάξι αναζητώντας διάφορα λεπιδόπτερα στα δέντρα. Επρόκειτο ίσως για μια πολύ μικρή παραγωγή, αλλά μεγάλης ιστορικής σημασίας εύρημα .

ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ

«Στην πραγματικότητα», ισχυρίζεται η αρχαιολόγος Μαρία Ροζάρια Μπελτζόρνο, «δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν εκείνος που πρώτος ανακάλυψε πώς να χρησιμοποιεί τις πολύτιμες ίνες από τα κουκούλια. Συνέβη σίγουρα πολύ παλιά στην αρχαιότητα και ίσως να μην ήταν οι Κινέζοι. Για αυτήν την πανάρχαια παγκόσμια ιστορία του μεταξιού δεν έχουμε ακόμη καμία απόδειξη». Υπάρχουν έμμεσες αποδείξεις από αναφορές σε κείμενα Ελλήνων και Λατίνων για το μετάξι. Όπως για εκείνο από την Κω – σύμφωνα με τον Αριστοτέλη – το τόσο διάφανο που άφηνε να διαγράφεται η σιλουέτα.

ΒΑΡΙΔΙΑ ΚΑΙ ΣΦΟΝΔΥΛΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΦΑΣΜΑΤΩΝ

Στο δοχείο όπου βρέθηκε το ύφασμα στον Πύργο της Κύπρου υπήρχαν και ίνες από μαλλί και βαμβάκι, καθώς και βαρίδια και μια μικρή μπομπίνα. Πολύ πιθανόν να υπήρχε μια μικρή βιοτεχνία στο σημείο όπου θα ήταν ο εμπορικός πόλος του χωριού… Κάπως (σημειώνει η εφημερίδα «Ρεπούμπλικα») «όπως το Ακρωτήρι της Σαντορίνης, που καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου – στην Πομπηία του Αιγαίου, όπως την περιγράφουν).

Εκεί ο αρχαιολόγος Χρήστος Ντούμας βρήκε ένα κουκούλι απολιθωμένο από ένα είδος λεπιδόπτερου παρόμοιο με το tortrice και το συνέδεσε με τις πολλές φιγούρες της κρητικής τέχνης που έδειχναν γυναίκες να συλλέγουν κουκούλια στα δάση. Τώρα, με την Κύπρο, βγήκαν όλα στο φως.

ΣΦΟΝΤΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ. ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΩΜΑΤΟΠΟΙΪΑΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΒΡΕΘΕΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΡΕΘΗΚΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΡΩΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 4000 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ . Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ 3995 ΤΕΤΡ ΜΕΤΡΑ. ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΕ ΜΠΟΥΚΑΛΑΚΙΑ ΑΠΟ ΑΛΑΒΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΑΠΟ ΠΥΛΟ ΑΡΩΜΑΤΑ ΠΕΥΚΟΥ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΥ ΚΟΡΙΑΝΔΡΟΥ ΛΕΒΑΝΤΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ . ΚΑΛΥΦΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΣΕΙΣΜΟ ΠΕΡΙ ΤΟ ΕΤΟΣ 1850 ΠΧ ΛΕΕΙ Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΜΑΡΙΑ ΡΟΣΑΡΙΟ ΜΠΕΛΤΖΟΡΝΟ . Ο ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΦΛΟΥΡΕΤΖΟΣ ΣΥΝΔΕΕΙ ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΜΕ ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΑ, Η ΟΠΟΙΑ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΣΕ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙ .

ΤΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΗΡΙΑ ΑΡΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Ένα μοναδικό εύρημα από τον Πύργο, μία χοάνη .Το πρώτο γνωστό κατασκευασμένο στον κόσμο και δεν είναι εφεύρεση της εποχής μας.Είναι εφεύρεση των Ελλήνων. Ένα παρόμοιο χωνί βρέθηκε στην ανασκαφή της Αλάμπρα (Coleman, JE, Barlow, JA, Mogelonsky, MK και SCHARR, KW, 1996. Αλάμπρα. αλλά είναι της Μέσης Εποχής του Χαλκού, νεώτερο ,οπως επίσης και παρόμοια που βρέθηκαν στην μέση ανατολή

ΔΕΞΙΑ ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΧΟΑΝΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΩΜΑΤΟΠΟΙΙΑ

Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει τα παλαιότερα αρώματα του κόσμου εδώ

Η πιο αρχαία συνταγή για να κάνουν τα αρώματα με το ελαιόλαδο προέρχεται από τους Σουμέριους. Έχουν γραφτεί σε κάποιες πήλινες πινακίδες από την IV χιλιετία. δηλαδή εδώ βλέπουμε ότι είναι νεώτερες από του Πύργου Μια αναφορά περί του αρώματος είναι παρόν στους ιερούς ύμνους, στην ηρωική ιστορία και μυθολογία, όπως και στην ιστορία Γκιλγκαμές. Με τη σειρά τους, οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν αρώματα μια ανάγκη της ζωής και του θανάτου, του προσωπικού γοήτρου και της θρησκείας.

Σε Αίγυπτος ιερό και το βέβηλο έχουν βρεθεί με ένα ένα πραγματικό κοινό παρονομαστή στην παραγωγή και τη χρήση των αρωμάτων και των καλλυντικών. Ωστόσο, κανείς δεν γνωρίζει πότε η παραγωγή ξεκίνησε στην Αίγυπτο , πιθανώς ήταν μια από τις συναλλαγέςμε το σημερινό Σουδάν, η θρυλικό γη του Punkt, το σπίτι του όλων των μπαχαρικών.

Ωστόσο, η χρήση των αρωμάτων στο ελαιόλαδο που ξεκίνησε στη Μεσόγειο γύρω στα μέσα της τέταρτης χιλιετίας, όταν μικρά αγγεία για την παρασκευή καλλυντικών και αρωμάτων εμφανίστηκε ανάμεσα στα κτερίσματα. Γύρω από την ίδια ημερομηνία, τα πρώτα είδη από αλαβάστρινα αγγεία εμφανίστηκε, κατά πάσα πιθανότητα σκόπιμα εφευρέθηκε για την αποθήκευση και διατήρηση των αρωμάτων του αρωματικού ελαίου. Η πέτρα είναι το καλύτερο υλικό για να κρατήσει τα αρωματικά και τις μυρωδιές του αιθέριου ελαίου σε ένα σκοτεινό και δροσερό περιβάλλον

ΕΙΔΗ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΓΗΣ ΟΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΕ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΑ ΕΛΑΙΑ ΑΡΩΜΑΤΩΝ ΠΡΙΝ 4500 ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ

ΜΕΡΙΚΑ ΕΞΑΓΟΝΤΑΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

ΟΙ ανασκαφές στον Πύργο του Ινστιτούτου τεχνολογίας Ρώμης , για τις έρευνες της περιοχής ξεκίνησε στη Μαυροράχη το 1998. Υπολογίζεται ότι ο οικισμός εκτείνεται σε 30 εκτάρια, στα δυτικά του σημερινού χωριού.

ΓΕΩΦΥΣΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ

Με τη βοήθεια της γεωφυσικής η επιφάνεια της διάστασης του κτιρίου εκτιμάται ότι θα καλύψει 4000 μ² . Αλλά, είναι αρκετά τα στοιχεία που υπάρχουν για να επιβεβαιώνουν ότι ήταν ένα μικρό Παλάτι , παρόμοιο με το πολύ γνωστό ανάκτορο της Κρήτης ; Ή ένα απλό βιομηχανικό κτίριο, μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας; Στην ανασκαφή στην Βόρεια αυλή βρέθηκαν πολλά επάλληλα δάπεδα των κλιβάνων, παγκάκια, πέτρινα εργαλεία , τα εργαλεία και οι σκουριές που παραμένουν δείχνουν ότι ο τόπος χρησιμοποιήθηκε για μεταλλουργικές δραστηριότητες, κατά πάσα πιθανότητα για την πρωτογενή επεξεργασία του ακατέργαστου χαλκού.

Εν τω μεταξύ, ένα πραγματικό εργαστήρι χαλκουργίας βρέθηκε στην ανατολική πλευρά, δεν απέχει πολύ από τις προαναφερθείσες αυλές, επικοινωνεί με ένα σκεπαστό πέρασμα με ένα μεγάλο δωμάτιο, όπου γινόταν κάποια διεκπεραίωσή στην διαδρομή για το ελαιόλαδο. Το εργαστήριο καλύπτεται από λάσπη με ένα φούρνο-σφυρηλατήσεως, που στηρίζονται από μεγάλες πλάκες από ασβεστολιθικό ψαμμίτη, σχηματίζοντας ένα είδος προστασίας από την πυρκαγιά. Στην πλάτη του έχουν βρεθεί δύο άκμονες πέτρες από ανδεσίτη, ένα πυριγενές πέτρωμα .

Ένα από τα δύο (30ΚΙΛΏΝ) στοιχεία είναι αυτά που και σήμερα κάποιος μπορεί κάνει εφαρμογές μετάλλου είναι παρόμοιο με ένα σύγχρονο αμόνι ,με ένα κόψιμο στην άνω επιφάνεια του και είναι σαν τραπέζι για να μπορεί κάποιος να διαμορφώσει λεπίδες, και θα μπορούσε να θεωρηθεί το πρωτότυπο ενός σύγχρονου αμονιού , το αρχαιότερο που βρέθηκε μέχρι σήμερα .

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΥΡΓΟΣ , ΧΡΟΝΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ 2350 ΠΧ ΕΩΣ 1850 ΠΧ ,ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΥΠΙΑ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ

Στη συνέχεια μετά το εργαστήριο χαλκουργίας εδώ ,υπάρχει ένα μεγάλο δωμάτιο (15x18m.) Προορίζονταν στην παραγωγή ελαιολάδου που ήταν αποθηκευμένο σε βάζα στη δυτική πτέρυγα στο ίδιο δωμάτιο.

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΙΝΙΟ ΤΟΝ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟ (Plin. Historia Naturalis xv)

Το σύστημα εξαγωγής ελαιολάδου το οποίο δούλευε με ένα εξάρτημα που βρέθηκε κρεμασμένο στον τοίχο, με μια πέτρινη κυκλική βάση και η οποία κυλούσε σε ισορροπία με μια πέτρινη βάση στο έδαφος , σαν ένα είδος βωμού με οπές και βαρίδια από ασβεστολιθικό ψαμμίτη στο αριστερό μέρος της διαδρομής του και ήταν έτσι τοποθετημένο να βοηθάει την συμπίεση της ελιάς .Πριν την κατεργασία αυτή οι ελιές συμπιέζονταν και έλειωναν σε μύλους από βασάλτη επίσης βρεθήκαν κονιάματα από ασβεστολιθικό ψαμμίτη στο σημείο .

Τα έξι πιθάρια τοποθετημένα στην δυτική πλευρά της αίθουσας της «ελιάς» ,είναι τέτοιου τύπου που θα μπορούσε να περιέχει 300 με 500 λίτρα ελαίου, αλλά ,μια δεύτερη αποθήκη ανακαλύφθηκε το 2003 η οποία δείχνει κατά μια εκτίμηση για μεγαλύτερη ποσότητα του παραγόμενου ελαιολάδου.

Στην ίδια αίθουσα, στην βορειοανατολική γωνία του, το 2003, ήρθε στο φως ένα ιδιότυπο εργαστήριο για αρώματα. Τα αποστάγματα λήφθηκαν με το σύστημα διαβροχής όπως στο ελαιόλαδο. Διαβροχή σε λάδι και το νερό ήταν στην αρχαιότητα η πιο χρησιμοποιούμενη μέθοδος, για παρασκευή αρωμάτων που περιγράφεται με λεπτομέρειες από τον Θεόφραστο, ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος και ο Διοσκουρίδης.

Φιαλίδια αποθήκευσης αρωμάτων, στον Πύργο.

Τα έλαια έχουν άρωμα από εκχυλίσματα λεβάντας, δεντρολίβανου, του πεύκου ή κορίανδρου και διατηρούνται σε μικροσκοπικά διαφανή μπουκάλια από αλάβαστρο.

Από τα ίχνη που βρέθηκαν στον Πύργο, στα νότια του νησιού, είναι περισσότερο από 4000 ετών. Ένα βλέπουμε εδώ

Μια δεύτερη μεγάλη αυλή και ένα δεύτερο εργαστήριο χαλκουργίας έχουν ανακαλυφθεί κατά τη διάρκεια του 2004 και 2005 .ΟΙ ανασκαφές επικοινωνούν μεταξύ τους με την αίθουσα της «ελιάς» με δύο πόρτες, ανοίγματα στο ανατολικό και δυτικό άκρο του νότιου τοίχου.

Ανέπαφα στη θέση τους βρέθηκαν, λίθινα εργαλεία, άκμονες, σφυριά και μουχλιασμένος πηλός (ακόμα σε κλιβάνους) δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι ο τόπος ήταν συστηματικά οργανωμένες για τη δευτεροβάθμια επεξεργασία χαλκού, χύτευση και τον εξευγενισμό των μεταλλικών αντικειμένων.

Εκτός από το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο ότι στο 2000 π.Χ. υπήρχε εδώ μια πλήρης γραμμή παραγωγής χαλκού, ο Πύργος προσφέρει σπάνια στοιχεία για την πιθανή χρήση της ελιάς η και άλλων ελαίων ότι εδώ αυτά χρησιμοποιούνται ως καύσιμο κατά τη διάρκεια των μεταλλουργικών εργασιών, λόγω της θέσης του χαλκουργείου εργασίας που γειτνιάζουν τα δωμάτια του γύρω από το ελαιοτριβείο.
Ο βιομηχανικός προορισμός του κτίριο αυτού του Πύργου έχει επιβεβαιωθεί από την ανακάλυψη των άλλων δραστηριοτήτων στα δωμάτια που βρίσκονται δυτικά από το ελαιοτριβείο, πρώτα απ ‘όλα η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που είναι ένα πολύ σπάνιο γεγονός και θα μπορούσε να υπολογιστεί κατ ‘εξαίρεση μοναδική εδώ.

Το δωμάτιο αυτό είχε προβλεφθεί. για την υφαντική. Αυτό φανερώνουν οι δύο μεγάλες λεκάνες απόθεσης , επίσης διέθετε μια πλήρη συσκευή για νηματοποίηση και την ύφανση αντικείμενων.

Μία μακρά σειρά από υφαντικά βάρη από λάσπη (35) που πλαισιώνεται από μεγάλα βάρη από πέτρα και βρίσκεται στο κέντρο μαρτυρεί τη θέση ενός κάθετου αργαλειού.
Η εξέταση του εδάφους από όπου λαμβάνονται δείγματα από το πάτωμα και μέσα από τις οπές τους τα 35 σφονδύλια έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για τις ίνες και τα χρώματα που χρησιμοποιούνται κατά τη χρονική αυτή στιγμή.
Πολλά κομμάτια από χρωματιστές ουσίες έχουν βρεθεί παντού. Το σπουδαιότερο και γνωστότερο είναι το λουλακί και το μωβ.
-Το μωβ που προέρχεται από τα κοχύλια πορφύρας, έγινε διάσημο μετά τη βιομηχανική παραγωγή του από τους Φοίνικες στην πρώτη χιλιετία π.Χ.. Εδώ βρίσκουμε ότι υπάρχει και δουλεύεται πολύ παλιότερα από αυτούς .Μια απομονωμένη σωρός από κοχύλια πορφύρας που ανήκουν κατά πάσα πιθανότητα στην Μέση Εποχή του Χαλκού έχει βρεθεί στην Κρήτη πριν από μερικά χρόνια και πολύ πρόσφατα έχουν γίνει χημικές αναλύσεις και έχουν αναγνωριστεί με τη χρήση της πορφύρας στις τοιχογραφίες της Θήρας από την αρχή της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
Το κέλυφος των murexes που βρέθηκαν στον Πύργο έχουν μια χαρακτηριστική τρύπα στην πλευρά για να εξάγουν την πολύτιμη φλέβα, επιβεβαιώνοντας ότι ο Πύργος και οι τεχνίτες του κατείχαν πλήρη γνώση του συστήματος για την απόκτηση του μωβ.
Πολλά κομμάτια των αιγυπτιακών Indigo, το διάσημο βαθύ μπλε χρώμα που λαμβάνεται από τα φύλλα του indigofera argentea έχουν βρεθεί σε ένα μπολ, και παραμένει εκεί από ένα εξαιρετικό σύστημα που υπάρχει για να διορθώσετε αυτό το χρώμα, όσο για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα αυτά έχουν βρεθεί σε ένα σφόνδυλο. Αποτελείται στο σπόρια; Alga fucus (ακόμα είναι γεμάτο χρώμα) που είχε την ιδιότητα να κάνει ανεξίτηλο το χρώμα στις ίνες. Αυτό είναι μέχρι στιγμής η μόνη απόδειξη που έχουμε για τη χρήση αυτού του συστήματος στην Εποχή του Χαλκού.
Με τη βοήθεια ενός μικροσκοπίου μια απίστευτη ποικιλία ίνες από χλωρίδα, και άλλων λαχανικών, αλλά κυρίως μαλλί, ή ιβίσκους αλλά και βαμβάκι, έχουν βρεθεί στη γη και έχουν εγκλωβιστεί στά σφονδύλια. Σχεδόν όλες οι ίνες είναι βαμμένες σε διάφορες τονικότητες του κόκκινου, του μπλε, του πράσινου και του κίτρινου.

Σχεδόν όλες οι ίνες είναι βαμμένες σε διάφορες τονικότητες του κόκκινου, μπλε, πράσινου και κίτρινου.

Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής περιόδου του 2005 είχε φέρει η έρευνα στο φως ένα δευτερεύον δωμάτιο που διοργανώνονται εργασίες για την παραγωγή του κρασιού, των οποίων η παρουσία έχει ήδη γίνει γνωστή από την ύπαρξη σπόρων των σταφυλιών , και από ειδικές κανάτες με μυτερή βάση που περιέχουν ίχνη του τρυγικού οξέος.

Η τελευταία ανακάλυψη των ενώσεων φάρμακα, όπως το όπιο, scamonea, calcochina και εφεδρίνη, καθώς και πολλών κονιαμάτων σε μπολ από πέτρα για την προετοιμασία καλλυντικών δείχνει ότι είμαστε ακόμη στην αρχή της έρευνάς μας και ότι πολλές άλλες πληροφορίες που θα εξαχθούν από τη συνέχιση των ανασκαφών και της αρχαιομετρικές έρευνες στον Πύργο.
Αλλά αυτό; Αναφερόμαστε για την εξαιρετική σύνδεση του ελαιολάδου και της μεταλλουργίας που δημιουργούν νέες δυνατότητες για την αρχαία ιστορία της μεταλλουργίας της Μεσογείου, ξεχνώντας ότι στην Ελληνική Μυθολογία έχουμε μια σχέση μεταξύ του ελαιολάδου και της μεταλλουργίας στον μύθο του Εριχθόνιου , γιου της Αθηνάς και του Ήφαιστου
Τα στοιχεία αυτά κάνει την ανασκαφή στην περιοχή του Πύργου / Mavroraki ενός από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους που έχουν ανακαλυφθεί στην Κύπρο, με σημασία όχι μόνο για την ιστορία της μεταλλουργίας, αλλά για την καλύτερη κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζει η παραγωγή και η χρήση του ελαιόλαδου στην Πρώιμη-Μέση Εποχή του Χαλκού Κύπρος.

Χάρτης του 2006

Το βιομηχανικό κτίριο στον Πύργο έχει μόνο εν μέρει ανασκαφεί (1 / 4), και δεν είμαστε σίγουρη εαν ήταν οργανωμένο με ένα διοικητικό σύστημα, ή αν ανήκει σε ένα είδος βασιλικού παλατιού . Και φυσικά δεν μπορεί να θεωρείται ο καθρέφτης της ζωής της Εποχής του Χαλκού στην Κύπρο, επειδή, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε σε όλα τα ερείπια από τις προϊστορικές βιομηχανίες του νησιού το 2000 π.Χ., αν και θα μπορούσαν να είναι γνωστές. Οι βιομηχανικές δραστηριότητες που έφεραν στο φως οι ανασκαφές είναι οι πιο κοινές στο μεσογειακό κόσμο. Aνήκουν στην Είναι βαθιά εθνογραφική παράδοση σε σχεδόν όλους τους ανθρώπους των οποίων ο πολιτισμός, τα τελευταία 4000 χρόνια, δημιουργήθηκε με ένα είδος μεσογειακού κοινού υπόβαθρου, που αποτελείται από διαφορετικές πολιτιστικές ταυτότητες.

Η θέση των δομών που καταστράφηκε ξαφνικά από το σεισμό, και που προκάλεσε την εγκατάλειψη του χώρου το 1850 πΧ., μας επιτρέπει να καταγράφουν πολλά ευρήματα από θραύσματα των Ελλήνων και της τεχνολογικής δραστηριότητας της εποχής. Συνειδητοποιούμε ότι, η γνώση των ανθρώπων ήταν πολύ προχωρημένη, αν συγκριθεί με την ιδέα και τα στοιχεία που είχαμε πριν από την ανακάλυψη του Πύργου /Μαυροράχη για τις βιομηχανίες των ελλήνων της Κύπρου το 2000 π.Χ.

Και ήταν πραγματικά μια έκπληξη να βρεθεί ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα αφιερωμένο στη βιομηχανική δραστηριότητα στο κέντρο της Πρώιμης-Μέσης Εποχής του Χαλκού σε οικισμό. Η οργάνωση αυτή μαρτυρεί μια σπάνια οργανωμένη δραστηριότητα στο σύστημα της κοινωνίας της εποχής.

Χάρη στο σεισμό έχουμε ένα από το πιο πλήρες και αρχαιότερο ελαιοτριβείο στον κόσμο, το πιο αρχαίο εργαστήρι αρωμάτων στον κόσμο , την πλήρη σειρά των εργασιών χαλκού, το αρχαιότερο δωμάτιο για υφάσματα που να οργανώνεται γύρω από έναν κεντρικό κατακόρυφο αργαλειό και την αίθουσα κατεργασίας και τυποποίησης για το κρασί. Αυτή η ανακάλυψη με βιομηχανικά στοιχεία δεν έχουν βρεθεί ποτέ όλα μαζί.

Στην πραγματικότητα, πολλές από τις εξελιγμένες μεθόδους που χρησιμοποιούνται από το ITABC-CNR να διερευνήσει τα υλικά που έφεραν στο φως οι αρχαιολόγοι είναι αυτά που χρησιμοποιούνται συνήθως από τις επιστημονικές αρχές στην κοινωνία για να βρει εγκληματίες. Στην περίπτωσή μας οι ένοχοι βρίσκονται τα ερείπια των προϊόντων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινής ζωή το 2350 π.χ. Κρυμμένο στη σκόνη των αιώνων από την μακρινή εκείνη εποχή .

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΚΑΦΗ

Tortrix-Viridiana

Το άγριο μετάξι (πολλές μορφολογίες) (9) οι ίνες, με την χρονολογία (2000 π.Χ.), είναι το πιο σημαντικό. Θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν την υπόθεση για την πιθανή γνώση δημιουργίας με μετάξι υφασμάτων της Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο, που προτείνεται μετά την ανακάλυψη της Θήρας ενός κουκούλιου lepidopterous (6).

 

• ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΚΟΥΛΗ ta-nea.dolnet.gr Οκτώβριος 2/ 2005,
• archaeologynews.multiply.com
• Η κλωστοϋφαντουργία (2000 π.Χ.), του Πύργου-Mavroraki (Κύπρος)

MRBelgiorno, Α. Lentini, Γ. Scala

• Βιβλιογραφία
  • Belgiorno M.R., 2004, in: Pyrgos-Mavroraki �Advanced Technology in Bronze Age Cyprus�, Nicosia, I, 9-36.
  • Di Castri F. and Mooney H.A. (eds.), 1973, Mediterranean type ecossystem, Ecological Studies, 7, 249-256.
  • Fejgi M., 1989, Spot Test in Organic Analysis, VII C.R.E., Elseveir, Amsterdam.
  • Lentini A. & Scala G., 2002, Identification and technology textile fibres and leather from the Roman ships of Pisa San Rossore, Italy, Revue D�Archeometrie, 26, 171-176.
  • Munsell Speciality for Colour Coding Chart, 1999, Macheth Division Kollmorgen Corporation, Baltimore.
  • Panagiotakopulu E., Buckland P.C., Day P.M., Doumas C., Sarpaki A. & Skidmore P., 1997, A Lepidopterous cocoon from Thera and evidence for silk in the Aegean Bronze Age, Antiquity, 71, 420-29.
  • Tazzetti P.L. & Bonci A., 1963, Esercitazioni di Chimica Tintoria e Sostanze Coloranti, Levrotta & Bella, Torino.
  • Zohary M., 1973, Geobotanical Foundation of the Middle East, Vol. 2, Fischer Verlag, Stuttgart, Swets and Zeitlinger,Amsterdam .
  • Richter G. , 1929 » Silk in Greece», AJA 33(1929) 27-33.

Oppenheim L., 1967 JCS 21 (1967) 252.