Ο ΟΡΦΕΑΣ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙ... ΤΥΦΛΟΠΟΝΤΙΚΕΣ

Ο ΟΡΦΕΑΣ (Ορφική Φιλοσοφία) ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ (η αληθινή)

Πρέπει να ανησυχούμε! Κάτι περισσότερο: πρέπει να υπερβούμε το σκάμμα της ανησυχίας και να περάσουμε στον εφαλτήρα της αντιδράσεως. Με πρώτο και κύριο σκοπό την αφύπνιση.

Πρέπει, δηλαδή, να ξυπνήσουμε. Επειδή τώρα μοιάζουμε με τους κοιμισμένους και τους αποκαμωμένους που ήδη εκραύγαζε, όμοιος με τη Σίβυλλα του, με άγρια φωνή και αφτιασίδωτη- ένθεη δηλαδή - ο Ηράκλειτος. Εκραύγαζε για να ξυπνήσουν οι πολλοί. (απόσπασμα 73: «ου δεί ωσπερ καθεύδοντας ποιείν και λέγειν» μτφρ.  δεν πρέπει να ενεργούμε και να μιλούμε σαν κοιμισμένοι, και απ. 89: «τοις εγρηγορόσιν ένα και κοινόν κόσμον είναι, των δε κοιμωμένων έκαστον εις ίδιον αποστρέφεσθαι» μτφρ. για τους ξυπνητούς ο κόσμος είναι ένας και κοινός, ενώ οι κοιμισμένοι στρέφονται καθένας στον κόσμο του). Και τότε, λοιπόν, υπήρχαν οι κοιμισμένοι. Τότε, που από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς, όσο κι αν αυταπατάται για την.... «πρόοδο» και την «εξέλιξη» που έχει δήθεν πετύχει η ανθρωπότητα και τον «λαμπρό πολιτισμό» μας των καλωδίων και των εργαστηρίων, ήταν μια εποχή, ασύγκριτης προς τη σημερινή, ευρωστίας για τον άνθρωπο. Ευρωστίας πνευματικής, προ πάντων. Και για να αρχίσει να διαλύεται και τούτο το παραισθησιογόνο νέφος που πολλοί, με κίνητρα κάθε άλλο παρά ευγενικά, απλώνουν, το πνεύμα δεν είναι κάτι που εναντιώνεται στην ύλη. Είναι , αντιθέτως, ως ουσία, εκείνη η μορφή ενέργειας που συνέχει από μέσα την ύλη, της προσδίδει είδος, μορφή. Μορφή βιώσιμη, άρτια, εξελίξιμη, ικανή και λειτουργική. Επειδή το πνεύμα ,  που συνάπτεται προς την Μήτιν, την πολύτροπη Νόηση, ως κύριο κατηγόρημά της έχει την κριτική ικανότητα. Συνεργεί λοιπόν, το πνεύμα, καθοριστικά στην οντογονία, προσδίδοντας στα στοιχεία, από όπου θα προκύψουν οι δομικοί υλικοί σχηματισμοί, σύσταση κριτική, ικανή να αποδώσει «ένυλα είδη», σώματα, μορφές και τρόπους που ανταποκρίνονται στην φυσική νομιμότητα , στην εξελικτική δυνατότητα, ως μονάδες και μέλη όλων των συνόλων, όπου συμπεριλαμβάνεται μια οντική μονάδα: το σύνολο του γένους του, του περιβάλλοντος του, των άλλων ειδών και γενών και, τέλος, το Παν. Γι' αυτό και οι ιδιότητές του, που εξαίρονται και στο γνωστό «Σύμβολο της Πίστεως» του Χριστιανισμού «Πνεύμα Άγιον, Κύριον, Ζωοποιόν», είναι απολύτως σύμφωνες προς την φύση του Πνεύματος. Και βέβαια προέρχονται από τις αναφορές σ' αυτό της Ελληνικής (Ορφικής) Θεολογίας. Το πνεύμα είναι η ζωτικότητά μας, εφ' όσον μάλιστα είναι και σύμφυτο προς την ζωογόνο ψυχή.

Ο Κόσμος- οι Κόσμοι- είναι έμπνοοι και έμψυχοι. Κύριο αξίωμα της Ελληνικής Θρησκείας. Και το σύνολο των άλλων γεννημάτων της φύσεως  διατηρεί και εξασκεί το Πνεύμα του, όχι μόνον για την αυτοσυντήρησή του, αλλά και για την συμφωνία, μέσω αυτού, του καθενός προς το Άλλο, ειδικό και γενικό.

Είναι λοιπόν η Φύση ένα ανοιχτό σύστημα, όπως ακριβώς ανοιχτό σύστημα είναι το πρωταρχικό Αίτιο και Πηγή των πάντων, το Εν, ο Νοητός κόσμος, υπακούοντας στον Νόμο της προόδου και της δημιουργικής ενεργητικότητας, τον Νόμο της Ανάγκης και της Πειθούς (=Νοήσεως). Η πρωταρχική, προ-κοσμική, προ-οντολογική αυτοαναίρεση της εντελέχειάς - της ολικής τελειότητας του Νοητού Κόσμου- για χάρη της μεγάλης και αβέβαιης περιπέτειας του Γίγνεσθαι - δηλαδή της Γενέσεως και της όλης  εξελικτικής διαδικασίας των όντων- είναι η πρώτη, η υποδειγματική και άπιαστη κίνηση αυταπαρνήσεως της αυτάρκειάς του, αλλά και αφυπνίσεως[1].

Επίσης, τότε αρχίζει η σταδιακή μεγιστοποίηση ενεργοποιήσεως του Πνεύματος. Το μεγάλο αυτό θέμα δεν μπορεί να εκτεθεί περισσότερο εδώ. Τονίζεται πάντως ότι το Πνεύμα δηλώνεται: α) σαν το Είναι, η Ουσία, της Νοήσεως και β) σαν η ζωτική ικανότητα προς λειτουργία των όντων. Έτσι συμπεραίνεται πως ο πνευματικός άνθρωπος είναι ένας ευφυής άνθρωπος.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΦΛΟΠΟΝΤΙΚΕΣ ( Ασπάλακες)

Πρέπει πλέον να διευκρινιστεί ότι ευφυής σημαίνει όχι τον «πονηρό», το «σαϊνι», τον «καταφερτζή»· όχι αυτό που κατήντησε να σημαίνει η λέξη «ξύπνιος», «έξυπνος», δηλαδή το αρπακτικό, τον καιροσκόπο, τον εκμεταλλευτή «ευκαιριών» με σκοπό το στενά προσωπικό και πάντοτε υλιστικό «συμφέρον». Κάθε άλλο. Αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι ίδιοι που έφεραν τη χώρα σε κατάσταση δουλείας και εξαθλιώσεως και τον λαό μας στην απόλυτη διαφθορά, τη λήθη και τον λήθαργο, αυτοί είναι και οι  πνευματικά και ηθικά αποκοιμισμένοι, οι αποκαμωμένοι. Κάτοικοι υπονόμων και σπηλαίων.

Καιροσκόπος στην λατινική είναι speculator. Η λέξη έχει δύο σημασίες: α)  ο παρατηρητής των καιρικών φαινομένων, ο «χαλαζοφύλακας» και β) ο  υποχθόνιος, ο κατάσκοπος, αυτός που ενεργεί υπόγεια. Specus  είναι το σπήλαιο ( Ελλ. και σπέος), ο υπόνομος, το τούνελ. Αυτά και για την πάντοτε ενδιαφέρουσα σημειολογία των λέξεων. Από τις δύο παραπάνω σημασίες, η μεν πρώτη απέκτησε αυτήν που έχει τώρα ( καιροσκόπος-σπεκουλαδόρος) από μετασήμανση της αρχικής,  αλλά η δεύτερη διατήρησε την εκ του specus-σπέους-σπηλαίου. Πράγμα που, τελικά, οδηγεί λογικά και καταλήγει ότι ο καιροσκόπος (κοινώς σπεκουλαδόρος) είναι ένας σκοτεινός, αντροδίαιτος αρουραίος, τυφλός ασπάλακας, πλάσμα των υπονόμων, ένας νεωτερικός άνθρωπος των σπηλαίων που στερείται την αγνότητα και το  αίσθημα δικαιοσύνης που συνέδεε τους παλαιούς κατοίκους των σπηλαίων σε κοινότητες ισοτιμίας. Αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα.

Πάντως, όταν ο Πλάτων μιλούσε για εκείνο το σπήλαιο της Αυταπάτης, προφανώς δεν είχε κάν τα ερεθίσματα να υποθέσει πως κάποτε, σε μια παράξενη μελλοντική εποχή, οι speculatores θα καταντούσαν τον κόσμο σπήλαιο καθολικής Απάτης, μοχθηρίας, φθόνου, Λήθης- δηλαδή θανάτου πνευματικού- και ψυχικής αποστερήσεως.

Η Ελλάδα, οι Έλληνες, η Ελληνική ενατένιση του Κόσμου, υπέβαλαν την οδό της Αρετής ως προσωπικό και συλλογικό ιδεώδες. Και τούτο ανεξάρτητα από την ιδιαίτερη φιλοσοφική ή κοινωνική άποψη του καθενός.

Και οι νόμοι αυτό το ιδεώδες προστάτευαν. Και από μια αγωνιώδη εμμονή σ' αυτό το ιδεώδες περιέπεσαν μάλιστα σε σφάλματα και υπερβολές, ακόμη και αδικίες: εξορίες δικαίων, καταδίκες και θανατώσεις! - αυτά, εκεί προς τα τέλη της ακμής των πόλεων, τότε που οι βάρβαροι είχαν υποσκάψει τα πάγια ήθη και έθη χιλιετηρίδων. Αλλά το κίνητρο δεν ακυρώνεται από το δυσανάλογο  προς την αξία του μέτρου αποτέλεσμα. Και το κίνητρο ήταν η διαφύλαξη της Αρετής, ιδίως της πολιτικής- κοινωνικής αρετής, πάση θυσία,  η διατήρηση του απόλυτου προβαδίσματος του κοινού αγαθού έναντι του προσωπικού συμφέροντος- ολικού και όχι μόνον υλικού. Το ίδιο ανεπιθύμητη με τη συσσώρευση πλούτου ήταν και η συγκέντρωση υπερβολικού θαυμασμού σ' ένα πρόσωπο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσωπολατρεία, οπαδισμό (σημερινά σημεία των καιρών), δηλαδή, σε «πάγωμα» της κριτικής σκέψεως» σχετικά με τα έργα και τα λόγια του προσώπου αυτού.

Το μόνο αγαθό του οποίου η αύξηση ήταν κύριο αίτημα κοινωνικό και επίμονος αγώνας προσωπικός ήταν η Παιδεία - αλλά και αυτό μέσα από συλλογικούς διαλεκτικούς σχηματισμούς και πρακτικές. Η πράγματι δια βίου Παιδεία, που δεν αποδίδει σωρούς «γνώσεων» (σήμερα λέγονται «πληροφορίες»)· αλλά δημιουργεί ανθρώπους ικανούς να αφορμώνται, από τον διδασκόμενο λόγο, τον Δρόμο για να προχωρήσουν στο δικό του μονοπάτι ο καθ' ένας· χωρίς να χάνουν την κεντρική κατεύθυνση, προωθούσαν την βασική αξιωματική θέση σε μια σειρά νέων δυναμικών στοχασμών, σε νέες στροφορμές, θα λέγαμε. Έτσι ο αρχικός εισηγητής μιας θεωρίας, μιας οδού προς την Αλήθεια, εύρισκε στους μαθητές του άξιους συνεχιστές. Αυτό, άλλωστε, επεδίωκε, αυτό ζητούσε όταν τόσο αυστηρά τους επέλεγε, όπως είναι γνωστό από τα κριτήρια  του Πυθαγόρα ή του Πλάτωνα π.χ., βάσει των οποίων εδέχοντο ή απέρριπταν εκείνους που εξέφραζαν την επιθυμία να εισαχθούν στις σχολές τους. Μάλιστα, μη λησμονούμε πως αυτή ακριβώς η άτεγκτη και μη εξαγοράσιμη  (όπως σήμερα) με χρήματα αξιολόγηση, έφερε την απόρριψη του ζάπλουτου αλλά τραχύ, βίαιου και τυραννικού Κύλωνος του Κροτωνιάτη· και η απόρριψη την συνωμοσία, τη διαβολή  και τον πόλεμο κατά του Πυθαγόρα και τέλος τον διωγμό της Σχολής του, τον θάνατο των μαθητών του (εκτός από δύο) όταν το απύθμενο μίσος των οπαδών του Κύλωνος τους οδήγησε να πυρπολήσουν την οικία όπου ευρίσκοντο οι Πυθαγόρειοι. Και κατέληξε στην αυτοεξορία του ίδιου του γέροντος πλέον Πυθαγόρα στο Μεταπόντιο όπου και τελείωσε την ζωή του. Αυτό το απύθμενο μίσος των «σπηλαιανθρώπων» της τότε εποχής είχε σαν συνέπεια, τραγική ίσως για την ανθρωπότητα, την κατάρρευση των προσπαθειών του Πυθαγόρα για την ίδρυση μιας πόλης φιλοσόφων, ίσων και ισότιμων καθ' όλα. Το ακραίο αυτό γεγονός μπόρεσε να συμβεί σε πολιτισμικό- πολιτικό περιβάλλον αντίθετο προς το πνεύμα και την πρακτική που επικρατούσαν  στην κυρίως Ελλάδα.

Οι σπηλαιάνθρωποι - speculatores ένα πράγμα μισούσαν και μισούν θανάσιμα: την Παιδεία και τους πνευματικά εργαζόμενους ανθρώπους που αρνούνται να τους παραδοθούν. Το βλέπουμε στις μέρες μας σαν κανόνα, σαν καθολική κοινωνική γραμμή, «νόμιμη» και αποδεκτή- όπως κάθε κακία, ανοησία και ανηθικότητα.

Ο ίδιος ο Πλάτων, που συνηθίζεται να τον παρουσιάζουν σαν αιθεροβάμονα, σχεδόν χαμένο σε αναζητήσεις «ατομικής σωτηρίας», λίγο γκουρού, λίγο ψοφολάγνο - βεβαίως και δεν ήταν έτσι- αν και βίωσε επίσης τα πρώτα γεγονότα/ προμηνύματα της επερχόμενης καταστροφής του κόσμου του, του Ελληνικού Κόσμου, αν και βίωσε, επίσης, τον ψυχρό θάνατο του διδασκάλου του- έργο καιροσκόπων και συκοφαντών και αυτό- αν και, όπως ήταν επόμενο,  έπεσε σε βαθειά και πολύπλοκη, θα λέγαμε, υπαρξιακή κρίση, άφησε σαν απόσταγμα του καλού, πεπαιδευμένου, πνεύματός του τα τρία πολυτιμώτερα έργα του:

·         Τον «Τίμαιο»- το μοναδικό του έργο που αναφέρεται στην Γένεση και τη Σύσταση του Κόσμου όπου προβάλλονται ρωμαλέες θέσεις της Ορφικής Κοσμολογίας.

·          Την «Πολιτεία» όπου πραγματεύεται το ερώτημα «περί δικαιοσύνης», σε τι συνίσταται μια Πολιτεία Δικαίου. Τι είναι «άδικη Πολιτεία» και τι άδικη ψυχή και άδικο πολίτευμα, για να καταλήξει ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται σε μια Πολιτεία είναι συνάρτηση του ήθους  δηλ. της δικαιοσύνης και αρετής των αρχόντων ( κάτι μας θυμίζει αυτό) και να προτείνει ως μόνο ανάχωμα στην καταιγίδα της αδικίας την Παιδεία.

·         Τους «Νόμους» όπου, εκκινώντας από την φιλοσοφική αντίληψη ότι στην ανθρώπινη κοινωνία κυρίαρχη θέση έχει η αρετή (  =φρόνηση,  σωφροσύνη, δικαιοσύνη και ανδρεία) και το κοινό συμφέρον, προτείνει ένα πλήρες νομοθετικό σύστημα που θα εφαρμόζεται με την πειθώ και εν ανάγκη μόνο με τον καταναγκασμό. Μια πολιτεία δικαίων νόμων βασισμένων στην πειθώ και την διαπαιδαγώγηση.

Δεν εισακούστηκε, δεν μπόρεσε να πείσει τους σύγχρονούς του να ιδρυθεί μια πραγματική Πολιτεία Δικαίου ανάλογη με αυτή που είχε οραματισθεί, της οποίας η υλοποίηση θα μπορούσε να είχε ανατρέψει τον πανανθρώπινο ιστορικό ρου.  Αντίθετα δοκίμασε την σύλληψη και τη δουλεία! Είχε όμως φίλους, και αυτοί τον απελευθέρωσαν και τον βοήθησαν να ιδρύσει την Ακαδημία. Και, βέβαια, αυτή, η Ακαδημία διέσωσε εκείνα τα στοιχεία-όπλα, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, με τα οποία η ανθρωπότητα καταπολέμησε  την πνευματοκτόνο λαίλαπα που ακολούθησε την πτώση του Αρχαίου Κόσμου. Μάλιστα η πίστη του Πλάτωνα στην αναγκαιότητα των κοινωνικοπολιτικών του οραμάτων, τον οδήγησε και στην διοργάνωση μιας εκστρατείας ιδεολόγων στην Μεγάλη Ελλάδα, Ακολούθησε πραγματική πολεμική σύρραξη  δυστυχώς δε η ήττα και ο θάνατος αυτών. Απεδείχθη  πάντως ακόμη μια φορά πως η πνευματική οδός οδηγεί πάντοτε στην ανάγκη της δράσεως για να βρει η Αλήθεια τόπο και θέσεις στον κόσμο. Ίσως, λοιπόν,  υπάρχει ακόμα κάποια σπίθα ελπίδας απέναντι στην νέα λαίλαπα που ο σημερινός άνθρωπος βιώνει καθημερινά. Αρκεί να βρεθούν οι Ταγοί!

Οι ταγοί όμως λείπουν προς το παρόν, ή βρίσκονται σε.... μακροχρόνια άδεια! Και οργιάζουν οι σπεκουλάτορες. Αυτοί που λυμαίνονται ασύστολα τον κόπο άλλων. Από τις συντάξεις των απομάχων που εργάστηκαν μια ολόκληρη ζωή, μέχρι τα πνευματικά δημιουργήματα. Υλικές και πνευματικές αξίες, όλα στο ξεπούλημα. Οι πρώτες ξεκοκκαλίζονται από τα «σαΐνια», οι δεύτερες αντιγράφονται ασύστολα και μεταπωλούνται από άλλα «σαΐνια», κακοαντιγραμμένες απομιμήσεις ιδεών και θεωριών απλωμένες σε αυτοσχέδιους πάγκους. Η ηθική στάση απέναντι σε κάθε δημιουργό, υλικού ή πνευματικού έργου, είναι ο σεβασμός και η εντιμότητα. Σε κάποια άλλη εποχή, στον ίδιο όμως τόπο, ο ανήθικος θα είχε να αντιμετωπίσει την Ηλιαία και τους Ένδεκα! Επειδή τότε η Ελλάδα ήταν τόπος Πολιτισμού και την κατοικούσαν πνευματικοί άνθρωποι, ευφυείς και ενάρετοι, ξυπνητοί, αρκετά υπερήφανοι ώστε να μην καταντούν λογοκλόποι και να επαίρονται και, δυστυχώς, να επευφημούνται όπως σήμερα για την όποια λωποδυσία.

Σήμερα σε ποιόν τόπο ζούμε;  Πολύ φοβάμαι πως ό, τι κι αν είναι, Ελλάδα δεν είναι. Μήτε και Έλληνες είναι όσοι τον λυμαίνονται. Έλληνες κατά το είδος, κατά την συμπεριφορά, κατά την εσωτερική τους, δηλαδή, μορφολογία. Γιατί και κατά τον Ισοκράτη: «Αισχρόν ει τούνομα φέρειν, κουχί το είδος».

Δυστυχώς, πολλοί, πάρα πολλοί, ζουν ανάμεσά μας, καιροσκόποι, αρπακτικά του κόπου άλλων για να αναδυθούν αυτοί , οι κοινοί λωποδύτες, στο φως της δημοσιότητας και της αναγνώρισης και να καταποντίσουν στη λήθη τον δημιουργό του όποιου έργου. Ζητώντας τι άλλο παρά τη συσσώρευση πλούτου και,  προπάντων, φήμης ( και ...οπαδούς!) που δεν τους ανήκουν.

Σημειώνεται, μάλιστα, ότι στο είδος αυτό, που έχει βαθειά αλώσει την γνήσια συνείδηση των σημερινών  Ελλήνων, κατατρώγοντας τις βαθειές της ρίζες,  ανήκουν και πολλοί αυτοαποκαλούμενοι «διδάσκαλοι» της Ελληνικής Παιδείας. Αυτοί υπόσχονται στους διψασμένους το άγιο νάμα της αναβιώσεως, της αναγεννήσεως της Ελληνικής τους ψυχής. Αλλά δεν είναι παρά σοφιστές. Κάπηλοι, «έμποροι μαθημάτων», «εριστικοί ανταγωνιστές» κατά τον Πλάτωνα (Σοφιστής). Έτσι η Ελληνική Παιδεία, το θεμελιώδες έρεισμα της αναγκαίας εξυγιάνσεως του τόπου μας ( και του Κόσμου όλου, για να θυμηθούμε τον Σικελιανό) ακυρώνεται και μάλλον βεβηλώνεται από «κοιμισμένους» (βλ. Ηράκλειτο)  που μεταδίδουν τη νόσο τους όπου εγγίζουν. Εφθάσαμε, λοιπόν, να επικροτούμε τους αδίκους, τους ήδη σχολάζοντες στις όχθες του ποταμού Αμέλητος ( Πλάτων: Πολιτεία) και βλέπουμε με «μισό μάτι» όσους πραγματικά κοπιάζουν και, δυστυχώς, ερήμην και εν αγνοία τους τροφοδοτούν τους «σπεκουλάτορες» με πρώτες ύλες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Γίνεται φανερό λοιπόν, πως η αφύπνισή μας πρέπει να ξεκινήσει από την αναθεώρηση/ανατροπή μέσα μας της επιδοκιμασίας προς τους πονηρούς, τους «καταφερτζήδες», τους λαλούντες και μη λέγοντες. Με τη συνειδητοποίηση πως η Ελληνική μας Ψυχή ζητεί τον κοινό Λόγο, τη σχέση της με το Σύμπαν και την Κοινωνία, όχι «ατομικές σωτηρίες». Η Παιδεία είναι το μέσον. Αυτή θα μας οδηγήσει και στην πολιτική, κοινωνική και προσωπική κάθαρση και ανασυγκρότηση. Αυτή θα  μας βοηθήσει να αντιδράσουμε στην ορμέμφυτη ροπή της εθελοδουλείας και της χειραγωγήσεως που δεν αρμόζει σε Έλληνες.

---

[1] Ο Νοητός Κόσμος ηθελημένα ανοίγει τον εαυτό του και έκτοτε προσφέρει τις Πρώτες Αρχές που συνεχώς μεταστοιχειώνονται σε ουσίες και δυνάμεις οι οποίες αναπαράγουν και διαιωνίζουν τους Κόσμους.

Το πρώτο sci-fi γράφτηκε στα Ελληνικά

Στην «Αληθή ιστορία» του ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς στέλνει τους ήρωες του στο φεγγάρι

Είστε λάτρεις του Ιουλίου Βερν ή του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς; Αν ναι ίσως θα σας ενδιέφερε να ξέρετε ότι, πολύ πριν από αυτούς τους θεωρούμενους «πατέρες» της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας ένας σατιρικός συγγραφέας των ελληνιστικών χρόνων, ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς, είχε ήδη εντρυφήσει στο είδος γράφοντας στα Ελληνικά το πρώτο μυθιστόρημα που έστελνε τους ήρωες του στο… φεγγάρι.
Αυτό είναι κάτι που πολλοί Έλληνες αγνοούμε ή ξεχνάμε, όμως η επισήμανση έγινε την περασμένη εβδομάδα στη Βρετανία, στο Φεστιβάλ Ιδεών του Κέιμπριτζ, από τον λέκτορα του Πανεπιστημίου Τζάστιν Μέγκιτ.
Ο δρ Μέγκιτ πληροφόρησε χαρακτηριστικά το βρετανικό κατά κύριο λόγο ακροατήριό του ότι το πρώτο στην Ιστορία έργο επιστημονικής φαντασίας γράφηκε από έναν ελληνόφωνο σύρο συγγραφέα στην αρχαία Ρώμη. Αναφερόταν στην «Αληθή ιστορία», στην οποία ο Λουκιανός σατιρίζει τα δημοφιλή στην εποχή του ταξιδιωτικά αφηγήματα.
Αντί να περιπλανηθούν λοιπόν στη Γη, «εκτοξεύει» τους ήρωες του σε μακρινούς κόσμους – σε παράξενους πλανήτες και νησιά αλλά και στη Σελήνη. Στη μυθοπλασία του αττικιστή συγγραφέα η Σελήνη είναι κατοικημένη – οι γήινοι ήρωες του μάλιστα φθάνοντας εκεί εμπλέκονται σε έναν πόλεμο ανάμεσα στους στρατούς των κατοίκων της Σελήνης και των κατοίκων του Ήλιου.
Επιστημονική φαντασία και στον Πλάτωνα;
Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς γεννήθηκε στα Σαμόσατα, στον Άνω Ευφράτη της Συρίας γύρω στο 120 μ.Χ. Αν και Σύρος στην καταγωγή – ο ίδιος έλεγε ότι η μητρική γλώσσα του είναι «βαρβαρική» – έγραφε στα ελληνικά και συγκεκριμένα στην αττική διάλεκτο.
Εκτός από δημιουργός του σατιρικού διαλόγου θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους αττικιστές συγγραφείς της Δεύτερης σοφιστικής, έχοντας αφήσει σπουδαίο και πλούσιο έργο (μεταξύ των πιο γνωστών έργων είναι οι «Νεκρικοί διάλογοι»).
Αν και η «Αληθής ιστορία», η οποία θεωρείται επίσης ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα στην Ιστορία, αναγνωρίζεται ευρέως (και όχι μόνο από τον δρα Μέγκιτ) αν όχι ως «καθαρό» έργο επιστημονικής φαντασίας τουλάχιστον ως ένα μυθιστόρημα «σατιρικής φαντασίας» υπάρχουν ορισμένοι οι οποίοι αμφισβητούν τα πρωτεία του Λουκιανού και ανάγουν τα πρώτα «ψήγματα» του είδους ακόμη πιο πίσω, θεωρώντας ότι οι ρίζες του είναι… πλατωνικές.
Αυτό έχει υποστηρίξει σε μια σειρά από δοκίμια που κυκλοφόρησε πέρυσι η βραβευμένη συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ, αναφέροντας την «Πολιτεία» του Πλάτωνα ως ένα πρώτο δείγμα sci-fi.

ΤΟ ΔΗΛΙΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Μια ιστορία που καταδεικνύει τον διαπαιδαγωγικό ρόλο του μαντείου, όταν αυτό λειτουργούσε με σοφία και σύνεση.

Το 430 π.Χ. ξέσπασε λοιμός στο νησί της Δήλου. Οι κάτοικοί του απέστειλαν πρέσβεις στο μαντείο των Δελφών, για να ζητήσουν χρησμό, από τον πατριώτη τους Απόλλωνα.

Οι ιερείς απάντησαν ότι θα επέρχονταν σωτηρία μόνον εάν οι Δήλιοι διπλασίαζαν τον βωμό του θεού σε όγκο, ο οποίος ήταν κυβικός, αλλά δίνοντας γεωμετρική λύση στο μαθηματικό αυτό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που απασχολούσε βασανιστικά τους γεωμέτρες της εποχής, οι οποίοι δυσκολεύονταν να του δώσουν μια κάποια λύση. Κοντολογίς πόσο έπρεπε να αυξηθεί η πλευρά ενός κύβου ώστε να διπλασιαστεί ο όγκος του.
Πολλά γράφηκαν και λέχθηκαν για την ιστορία αυτή. Εμείς θα σας καταθέσουμε την περιγραφή ενός αρχαίου σοφού, που δυστυχώς λησμονήσαμε το όνομά του.
Αφού την ψάξανε λοιπόν οι Δήλιοι την υπόθεση, δίχως να βρούνε άκρη, επιστρέψανε στο μαντείου για να ξαναζητήσουν χρησμό.
Οι ιερείς όμως επιμένανε: ο θεός είπε ξανά τα ίδια, ότι αν δεν λύσετε το πρόβλημα ο λοιμός θα σας ξεκάνει.
Πήρανε και πάλι των ομματιών τους οι άνθρωποι και δεν άφησαν γεωμέτρη και μαθηματικό που να μη τον παρακαλέσουν να τους λύσει το μυστήριο αυτό πρόβλημα. Του κάκου όμως.
Απάνω στην απελπισία τους και υπολογίζοντας στη μεγαλοψυχία και μακροθυμία του θεού, ξαναγύρισαν στο μαντείο. Για κακή τους τύχη όμως ο θεός επέμενε στη γνώμη του.
Απέλπιδες πλέον πήραν το δρόμο του γυρισμού αποφασισμένοι να υποστούν τη μαύρη μοίρα τους.
Ο δρόμος του γυρισμού  τους περνούσε κι από την Αθήνα. Καθώς βάδιζαν πάνω σε κάποιο δρομάκι του κλεινού άστεως, του είδε έτσι καταβεβλημένους κάποιος Αθηναίος, ο οποίος τους λυπήθηκε και ρώτησε να μάθει τι τους βασάνιζε.
Έκατσαν λοιπόν και του εξιστόρησαν τα βάσανα και τους καημούς τους με το νι και με το σίγμα.
Φαίνεται όμως ότι η φιλοσοφία δεν καλλιεργούνταν άσκοπα στην πόλη των Αθηναίων. Γιατί ακούστε πώς τους μίλησε ο συμπονετικός αυτός άνθρωπος:
Καλοί μου Δήλιοι, είναι  δυνατόν να σας μαστίζει τόση ανοησία, ώστε να μη καταλαβαίνετε  ότι ο θεός σας έθεσε αυτό το πρόβλημα επειδή παραμελήσατε τα μαθηματικά! Αυτός ο θεός του φωτός, των επιστημών και της ιατρικής. Η λύση μαθηματικού προβλήματος θα σας απαλλάξει από τον λοιμό ή καθαριότητα και τα φάρμακα; Αμέτε λοιπόν στην πατρίδα σας και δασκαλέψτε τους ανθρώπους σας να πράξουν τα δέοντα.

Η ΑΠΑΤΗ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΩΝ

Ιερουσαλήμ:
Μια βιομηχανία «τεκμηρίων» τού «θείου πάθους»
μέσα από σπάνιες περιγραφές προσκυνητών των «αγίων τόπων»
από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες έως σήμερα

Έγραψε ο Σιμόπουλος Κυριάκος

Η Κωνσταντινούπολη ως το 1204 θα είναι η πιο πολυάνθρωπη, η πλουσιότερη πόλη. Αλλά για το χριστιανισμό, η μαγική πολιτεία τής Ανατολής είναι η Ιερουσαλήμ, η πατρίδα τής νέας θρησκείας.
Ύστερα από την καθιέρωση τού χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας, τα βλέμματα των πιστών των ευρωπαϊκών χωρών στρέφονται προς την Παλαιστίνη. Το 327 ο χριστιανικός κόσμος πληροφορείται, ότι ύστερα από έρευνες τής μητέρας τού βυζαντινού αυτοκράτορα, Ελένης, στην Ιερουσαλήμ βρέθηκε ο σταυρός τού μαρτυρίου τού Χριστού. Η είδηση προκαλεί συγκλονιστική εντύπωση. Απ” αυτή τη στιγμή, μια ακατανίκητη, φλογερή επιθυμία συνέχει τους χριστιανούς και τής πιό μακρινής γωνιάς τής Ευρώπης: να ταξιδέψουν στον τόπο τής θυσίας τού Ιησού, για να προσκυνήσουν το «τίμιο ξύλο».
Από τους πρώτους αιώνες τού χριστιανισμού η Ιερουσαλήμ έγινε τόπος προσκυνήματος. Οι ρωμαίοι προσπαθούν να αποθαρρύνουν τους οπαδούς τής νέας θρησκείας: ο Αδριανός τοποθετεί στη θέση τής ανάστασης το άγαλμα τού Δία και στο Γολγοθά ένα άγαλμα τής Αφροδίτης. Στη Βηθλεέμ φυτεύει άλσος προς τιμή τού Αδώνιδος. Μάταια όμως. Ο χριστιανισμός απλωνόταν σαν καλοκαιρινή πυρκαγιά.
Και η συρροή προσκυνητών συνεχιζόταν με όλο και μεγαλύτερη ορμή. Κορυφώθηκε, μάλιστα, όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος γκρέμισε κι ανέσκαψε το  ναό τής Αφροδίτης χτίζοντας στη θέση του την εκκλησία τού αγίου τάφου. Η Ιερουσαλήμ έχει αντικαταστήσει στην αναστατωμένη φαντασία τής χριστιανικής Ευρώπης το όραμα των αρχαίων Αθηνών.

Το μεγάλο όνειρο των πρώτων προσκηνυτών στους αγίους τόπους ήταν να αρπάξουν κάποιο άγιο λείψανο, κάποιο ιερό κειμήλιο, να εξασφαλίσουν λίγο «τίμιο ξύλο» από το σταυρό τού Χριστού, ένα κομμάτι από το χιτώνα του, μερικά αγκάθια από το στέφανο τού μαρτυρίου και φιαλίδια με δάκρυα τής Παναγίας. [Σ.σ. Στη Βερόνα διατηρούσαν αργότερα τα λείψανα τού γαϊδάρου των Βαΐων - οι ακαθαρσίες τού οποίου συγκαταλέγονταν στη συλλογή ιερών λειψάνων τής μονής Gräfrath κοντά στην Κολωνία. (Karlheinz Deschner, «Η εγκληματική ιστορία τού χριστιανισμού», τ. 3)].

Στη θέση των αρχαίων ναών, που κατεδαφίζονταν, και με χρήση των υλικών τους κτίζονταν εκκλησίες. Στο σχέδιο (David Rοberts, 19ος αι.) εικονίζεται η πύλη τού ναού τού Βάκχου στη Μπααλμπέκ, που κοσμείται από πολλές ανάγλυφες παραστάσεις  τής γέννησης τού Διονύσου.  Στη θέση του είχε κτιστεί χριστιανική βασιλική, που κατέπεσε από σεισμό.

   
Ιερή μεγαλοπρέπεια
Έτσι, εγκαινιάζεται το πρώτο κύμα ευλαβικών ταξιδιωτών στην Παλαιστίνη. Είναι η πίστη, πρώτα-πρώτα, που ξεσηκώνει τους προσκυνητές για τη μακροχρόνια και επικίνδυνη οδοιπορία. Είναι, έπειτα, η ανθρώπινη περιέργεια γι” αυτή την πολιτεία των θαυμάτων. Η Ιερουσαλήμ είχε άλλάξει όψη. Ναοί και πολυτελή κτίρια, βασιλικές και παρεκκλήσια χτίζονταν αδιάκοπα. Τα εγκαίνια τού αγίου τάφου (335) έγιναν με μυθική μεγαλοπρέπεια.

Τα βρήκε όλα η Αγία Ελένη στην Ιερουσαλήμ!  Όχι μόνο το σταυρό, που σταυρώθηκε ο Ιησούς, αλλά και τους σταυρούς των δυο ληστών, καθώς και τα -τίμια, όπως αναφέρονται- καρφιά τής σταύρωσης (τίμιοι ήλοι). Υπάρχουν άραγε και άτιμα καρφιά; Το ένα καρφί μάλιστα, αποδείχθηκε, ότι είχε και αντι-τρικυμιακές ιδιότητες.  Σημείωση: Ο (ξύλινος) σταυρός ήταν χωμένος στο χώμα (κεχωσμένος) κι από πάνω του υπήρχε ολόκληρος ναός τής Αφροδίτης. Τριακόσια χρόνια μετά, κατάφερε να τον «ανακαλύψει» η αγία Ελένη. Δίκαια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πρώτη και μεγαλύτερη αρχαιολόγος τής ιστορίας. Θα έπρεπε ίσως, να ανακηρυχθεί αγία προστάτιδα των ρωμιών αρχαιολόγων. Η αγία Ελένη «ανακάλυψε» ακόμα: Το μυροδοχείο (βίκιον), το οποίο περείχε το μύρο, που άλειψε η πόρνη τον Ιησού, το στόμιο τού φρέατος, όπου κάθισε ο Ιησούς, τα δώδεκα κοφίνια και τα επτά καλάθια (σπυρίδας), που έβαλαν μέσα τα περισσεύματα από την αρτοκλασία τού Ιησού και τον πέλεκυ, με τον οποίο έφτιαξε ο Νώε την κιβωτό.

Χρυσάφι, μωσαϊκά, πολύτιμα μάρμαρα 
Ο Κωνσταντίνος ξοδεύει κολοσσιαία ποσά για τη διακόσμηση των εκκλησιών. Χρυσοποίκιλτα σκεύη, αγγεία στολισμένα με πετράδια, χρυσοκέντητα λάβαρα. Αμέτρητοι πολυέλαιοι και καντήλες καταυγάζουν με κύματα φωτός τους ναούς. Η Αιθερία, η πρώτη γυναίκα, που ταξίδεψε στους αγίους τόπους κι άφησε γραπτές εντυπώσεις από το προσκύνημα, περιγράφει στο «οδοιπορικό» της με ιερή συγκίνηση τη φαντασμαγορία τής «πρωτεύουσας τού χριστιανισμού»: «μετάξια, χρυσά κεντήματα, θυμιατήρια, που έκαιγαν μεθυστικά αρώματα στους καταφώτιστους ναούς». (Itinerarium Aetheriae, έκδ. Societe de l’Orient Latin, Γενεύη, 1887).
Αυτά διάβαζαν στα μοναστήρια τής Ευρώπης μοναχοί και παρθένες κι ονειρεύονταν πότε να ξεκινήσουν για το μεγάλο ταξίδι, που αποτελούσε τη λαχτάρα και τη λύτρωση τής ψυχής τους. (Helene Petrè, Journal de voyage, Παρίσι, 1948).

Πλήθος ναών ίδρυσε η αγία Ελένη στην περιοχή. Το ίδιο έκαναν και πολλοί ακόμα αυτοκράτορες, βασίλισσες, πρίγκηπες και πριγκήπισσες αργότερα. (Κωνστάντιος, Θεοδόσιος Β΄, Ευδοκία, Μαρκιανός, Αναστάσιος Α΄, Ιουστινιανός Α΄, Ηράκλειος, Ρωμανός Γ΄, Κωνσταντίνος Η΄, Μιχαήλ Δ΄, Κωνσταντίνος Θ΄, Μανουήλ Α΄, Αλέξιος Δ΄ και άλλοι).Όλοι αυτοί, άλλοτε καταστρέφοντας τους ναούς των εθνικών και αντικαθιστώντας τους με χριστιανικούς και άλλοτε οικοδομώντας από την αρχή τους τόπους λατρείας των χριστιανών, γέμισαν την Παλαιστίνη με ναούς και άλλα μεγαλοπρεπή μνημεία. Στο παραπάνω σχέδιο τού David Rοberts (19ος αι.), φαίνεται το καθολικό τού ναού τής Αναστάσεως με το μαρμάρινο ψηλό τέμπο, τα ασημένια καντήλια και πολυελαίους. Διακρίνεται επίσης, ο λίαν ευτραφής αρχιεπίσκοπος, άλλοι κληρικοί, αλλά και φουστανελοφόροι καβάσηδες τού ρωμιού πατριάρχη τής Ιερουσαλήμ.

Ήταν, τέλος, η φήμη των αναχωρητών τής Ανατολής, των ασκητών τής ερήμου, που φλόγιζε την επιθυμία των προσκυνητών. Οι χριστιανοί τής Ευρώπης ήθελαν να δουν με τα μάτια τους τα θαύματα τής πίστης και τής εγκράτειας. (H. Leclercq, Pèlerinages-Dictionaire d’archéologie chrètienne et de liturgie, τόμ. ΙΔ’).
Οι πρώτοι προσκυνητές των αγίων τόπων έχουν την αγνότητα και την έξαρση, που προσφέρει η νέα πίστη. Έλεγε ο Ωριγένης: «Μεταβαίνω εις αναζήτησιν των βημάτων τού Ιησού». Και ο Γρηγόριος ο Νύσσης έγραφε για τους προσκυνητές: «Οις εν μέρει ευσεβείας νενόμισται το τους εν Ιεροσολύμοις τόπους ιδείν, εν οις τα σύμβολα τής δια σαρκός επιδημίας τού Κυρίου οράται».

Να μήν ξεχνάμε και τους έλληνες, που αυτή τη φορά τα είχαν βάλει  με… το βασιλικό, που φύτρωνε στο ναό τής Αφροδίτης.

Πολλαπλασιάζονται τα «ιερά κειμήλια»
Αλλά κατά τον δ” αιώνα σημειώνεται μια περίεργη αλλαγή στην ψυχολογία, στη θρησκευτική συνείδηση και στην ανθρώπινη συμπεριφορά των προσκυνητών. Το ταξίδι στην Ιερουσαλήμ έχει γίνει τής μόδας. Οι χιλιάδες των ξένων, που φθάνουν στους αγίους τόπους δέν διακατέχονται πια από την αυθόρμητη πίστη τής πρώτης χριστιανικής περιόδου. Ζητούν απτές αποδείξεις τού θείου πάθους, για να επιβεβαιώσουν τη δική τους πίστη. (C.W. Wilson: «The Bordeaux pilgrim», Λονδίνο, 1887).

Τα πάντα όλα, έχουν φτιάξει κι επιδεικνύουν στα ποίμνια και των τριών θρησκειών (ιουδαϊσμό, ισλαμισμό, χριστιανισμό) στην Ιερουσαλήμ. Όχι μόνο τη Βηθλεέμ τον τάφο τού Ιησού, το Γολγοθά κι άλλα τέτοια, αλλά και το σημείο, που καθόταν η Μαριάμ, όταν κατέβηκε ο άγγελος και τής έδωσε τον κρίνο, την κολυμβήθρα τού Σιλωάμ κ.λπ. κ.λπ.. Όλα αυτά τα ψευδομνημεία συνιστούν τους λεγόμενους άγιους τόπους.    Στη φωτογραφία φαίνεται ο υποτιθέμενος τάφος  τού… υποτιθέμενου Λαζάρου.

Η Ιερουσαλήμ, που έχει εξελιχθεί σε παράδεισο των περιηγητών, προσφέρει πρόθυμα στις χιλιάδες των ξένων, που τρέφονται με τη μνήμη των θαυμάτων, τα αδιάψευστα «ντοκουμέντα», που αναζητούν. Κι όσο πληθαίνουν οι προσκυνητές και μεγαλώνουν οι απαιτήσεις, τόσο πολλαπλασιάζονται τα «ιερά κειμήλια», που γεμίζουν τα μάτια των ξένων με θαυμασμό και κατάνυξη.

Προειδοποίηση στα αγγλικά και στα εβραϊκά: Απαγορεύεται η είσοδος, σύμφωνα με την Τορά (εβραϊκή παράδοση), στο όρος τού ναού εξ αιτίας τής… ιερότητάς του. Εκεί ήταν, σύμφωνα με τη βιβλική παραμυθολογία, ο ναός τού Σολομώντα κι αυτός είναι ο τόπος, όπου θα προσγειωθεί εξ ουρανών ο Μεσσίας (πρώτη παρουσία για τους εβραίους, δευτέρα παρουσία για τους χριστιανούς).

Δέν αρκούσε πια ο τίμιος σταυρός. Στις αρχές τού ε΄αίώνα, οι προσκυνητές αντίκρυζαν με δέος τον «λίθον τού μνημείου», την πλάκα τού τάφου, που βρέθηκε «αποκεκυλισμένη», τον ίδιο τόν «ακάνθινον στἐφανον»,τον «κάλαμον» και τον «σπόγγον», τη «λόγχη», το «ποτήριον», που χρησιμοποίησε ο Χριστός κατά το μυστικό δείπνο. Κι ακόμα, το δίσκο, όπου ο δήμιος είχε εναποθέσει την κεφαλή τού Ιωάννου τού Προδρόμου.

Ο Ιωάννης, ο μαθητής, «ον ηγάπα ο Ιησούς», γέρνει τρυφερά στο πλευρό τού Κυρίου του κατά τη διάρκεια τού Μυστικού Δείπνου.

  
Ένα περίπου αιώνα αργότερα, ο λατίνος άγιος Αντωνίνος, που ταξίδεψε στην Παλαιστίνη, αποκαλύπτει την εξέλιξη, που είχε σημειωθεί στην οργάνωση τού σκηνικού των αξιοπερίεργων τής χριστιανικής λατρείας. (Antonini Augusti itinerarium de locis transmarinis sacris, 1735. Επίσης: Antoninus Martyr: Perambulario Locorum Sanctorum, Γενεύη, 1879). 
Το 670, ο φράγκος επίσκοπος Arculf, που ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ περνώντας από την Ελλάδα, περιγράφει τον «λίθον τού μνημείου». «Είναι σπασμένο στα δυο», σημειώνει ο επίσκοπος. «Το μικρότερο κομμάτι βρίσκεται πάνω σ” ένα τετράγωνο βράχο και το μεγαλύτερο στο ανατολικό τμήμα τής εκκλησίας». (Arculfi relatio de Locis Sanctis. Scripta ab Adammano). 

Η εμπορία από τον κλήρο απίστευτης επινοητικότητας ποικιλίας κειμηλίων και λειψάνων συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και στις μέρες μας.  Στη φωτογραφία εικονίζονται τα δώρα των μάγων, όπως εκτίθενται στη μονή αγίου Παύλου τού Αγίου Όρους, τα οποία συχνά περιφέρουν σε διάφορες πόλεις, για να τα προσκυνήσει -με το αζημίωτο βέβαια- το ευλαβές ρωμιοποίμνιο.  Στο Άγιο Όρος επίσης, εκτός από τεμάχια τού σταυρού μπορεί σήμερα κάποιος να δει: Μέρος από το καλάμι, με το οποίο έδωσαν το σφουγγάρι με το ξύδι στον Ιησού (μονή Βατοπεδίου), ένα καρφί από τη σταύρωση (μονή Φιλοθέου), μέρος από το ακάνθινο στεφάνι (μονή Χελανδαρίου) κ.ά..

Άλλος προσκυνητής περιγράφει τις περίφημες ακρίδες τού Ιωάννη τού Βαπτιστή. «Εδώ υπάρχει ένα είδος μικρών ακρίδων, που έτρωγε ο Ιωάννης ο  Βαπτιστής. Ζουν στη λάσπη, όπου τις πιάνουν οι φτωχοί κι αφού τις μαγειρεύουν με λάδι, τις τρώνε». (A little boock concerning the Holy Places composed by abreviating the works of former writers).
Στην Κανά, ο άγιος Αντωνίνος κοιμήθηκε «στό ίδιο κρεβάτι, όπου αναπαύθηκε ο Χριστός» κατά την επίσκεψη για το γνωστό γάμο, που ιστορεί η Καινή Διαθήκη. Στη Νεοκαισάρεια οι μοναχοί τού έδειξαν την καρέκλα, όπου καθόταν η Παναγία τη στιγμή, που την επισκέφθηκε ο άγγελος Γαβριήλ, καθώς και το πανέρι με το εργόχειρό της. Ο ίδιος και οι συνταξιδιώτες του, μάλιστα, δέν παρέλειψαν να χαράξουν στο ξύλο τού κρεβατιού τα ονόματά τους, καθώς και ονόματα συγγενών κι αγαπημένων προσώπων.

Θόλος τού Βράχου, ο ιερότερος τόπος τού Ισλάμ μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα. Βρίσκεται στην καρδιά τού αραβικού τομέα τής παληάς πόλης τής Ιερουσαλήμ. Είναι ο τόπος, όπου, σύμφωνα με την ισλαμική παράδοση, πήγε ο προφήτης Μωάμεθ μια νύκτα και με τη βοήθεια τού αρχάγγελου Γαβριήλ πέταξε με ένα άσπρο φτερωτό άλογο, προσευχήθηκε με τον Αβραάμ, το Μωυσή, και τον Ιησού και αναλήφθηκε στον ουρανό.

Στη Ναζαρέτ είδαν ένα κούτσουρο, όπου καθόταν ο Χριστός σε παιδική ηλικία με τους συντρόφους του. Κι είχε μια περίεργη ιδιότητα αυτό το κούτσουρο. Όταν το έπιανε χριστιανός, μετακινιόταν. Αλλά για τους εβραίους, όσο και να  προσπαθούσαν, έμενε ασάλευτο.
Όλα τα αντικείμεναν που αναφέρονται στα βιβλία των ευαγγελιστών, ακόμα και δέντρα, παρουσιάζονται στους έκθαμβους, αλλά πάντοτε ανικανοποίητους ταξιδιώτες, σαν αυθεντικά μνημεία.
Οι ξεναγοί τής εποχής, ιερείς και μοναχοί των αμέτρητων ναών και μοναστηριών, έδειξαν στον Αντωνίνο τη συκιά τού Ζακχαίου, το βρόχο τού Ιούδα και το βωμό, που ετοίμασε ο Αβραάμ για τη μεγάλη θυσία, τη σφαγή τού γιού του, ύστερα από την εντολή τού Ιεχωβά. Είδε ακόμα τις πέτρες τού λιθοβολισμού τού αγίου Στεφάνου. 

Τα παραμύθια  τού Pesah  (Passover)  ή Πάσχα  συγκινούν χριστιανούς και εβραίους κι εορτάζονται παγκοσμίως  από τον κάθε απλό άνθρωπο  έως τον… πλανητάρχη.

Ο ίδιος ο Αντωνίνος βυθίζεται σε μια ατμόσφαιρα μυστικοπάθειας και ιερού δέους, χάνοντας την αίσθηση τού τόπου και τού χρόνου. Στα Σόδομα και στα Γόμορα ζει τη στιγμή τής βιβλικής καταστροφής. Ένα σύννεφο μαύρο κρεμόταν πάνω στις δυο αφανισμένες αμαρτωλές πολιτείες. Όλος ο τόπος μύριζε θειάφι.
Δέν χρειάζονταν πια οι ξεναγήσεις τών καλογέρων. Ο ίδιος είδε τη γυναίκα τού Λώτ, μια στήλη άλατος. Καὶ εξηγεί: «Μου είπαν, πως τα γιδοπρόβατα γλείφοντας το αλάτι έχουν εξαφανίσει το ομοίωμα. Ψέματα, η στήλη βρίσκεται σε καλή κατάσταση».

Ένα σημαντικό  θεατρικό δρώμενο  για τους χριστιανούς,  που επαναλαμβάνεται  κάθε Μεγάλη Πέμπτη  στην Ιερουσαλήμ:  Ρασοφόροι πλένουν  τα πόδια τους.

Ζει στο βιβλικό κόσμο των προφητών. Είδε, λέει, σε μια κοιλάδα, στα ριζά τού Σινά, να βόσκουν μαζί ημερωμένα λιοντάρια και λεοπαρδάλεις με κατσίκια και άλογα.
Αλλά μέσα σ” αυτό το θάμβος των ματιών και το θρησκευτικό παραλήρημα απαθανατίζει και μια εικόνα τής καθημερινής ζωής: «Οι εβραιοπούλες, αφηγείται ο άγιος, είναι οι πιο όμορφες γυναίκες, που είδα».

Δεύτε λάβετε… zippo.      Διαχρονικές μηχανουργίες αφής αγίου φωτός, Οι φωτοποιοί, τα εξ ουρανού  ψευδοκατέβατα φώτα και ο αγελαίος λαός και Η μηχανουργία τού αγίου φωτός

Ποιά Ελλάδα; Η Ιερουσαλήμ!
Σ΄ολόκληρο τον Μεσαίωνα, η Παλαιστίνη ήταν η πιο πολυσύχναστη περιοχή τής οικουμένης. Κι αυτές οι μυριάδες των πολύπλαγκτων προσκυνητών της περνούσαν από τις ελληνικές θάλασσες. Τα καράβια άραζαν στα λιμάνια των νησιών και τού Μωριά. Χιλιάδες ακολουθούσαν την Εγνατία κι άλλοι κατέβαιναν από το Δούναβη και τη Δακία. Μα κανείς δέν αναθυμόταν πια την Ελλάδα και την ιστορία της. Οι ταξιδιώτες ζούσαν με το όραμα τής Ιερουσαλήμ.
Η παληά ρωμαϊκή επαρχία θα γίνει βυζαντινό Θέμα. Ύστερα από τους Βησιγότθους τού Αλάριχου κατεβαίνουν από τον βορρά οι ούννοι τού Αττίλα. Κι από την Αφρική ξεμπαρκάρουν οι βάνδαλοι. Η καταστροφή θα ολοκληρωθεί με την κάθοδο των σλάβων ως τις λακωνικές ακτές. Ερήμωση γενική.

Βουτιές για βάπτισμα  στα βρωμόνερα τού Ιορδάνη.

Έδιναν χρυσάφι, έπαιρναν κόκαλα
Πλούτος μυθικός είχε συγκεντρωθεί στην Ιερουσαλήμ. Από τις δωρεές, πρώ- 
τα-πρώτα, των χριστιανών ηγεμόνων, των νεοπροσήλυτων μεγιστάνων κι ύστερα από τα αφιερώματα των προσκυνητών στον άγιο τάφο. Χρυσά δαχτυλίδια και πόρπες βαρύτιμες και πετράδια. Ο περιηγητής Bernard von Breydenbach (Peregrinatio in Terram Sanctam, Μάινζ, 1486) γράφει στο χρονικό του, ότι έκρυψε τα πολύτιμα αφιερώματα σε ειδική ζώνη. 

Πλήθος πιστών φορτώνονται  κάθε χρόνο σταυρούς  και περπατούν ένα δρόμο τής Ιερουσαλήμ,  τον ίδιο -υποτίθεται-,  που περπάτησε κι ο Ιησούς  προς το Γολγοθά.  Για τις αστείες αντιφάσεις και το πλήθος  των αλληλοαναιρούμενων αναφορών για την περίοδο  σταύρωσης-ανάστασης στα ευαγγέλια,   Και μια… και δυο… και τρεις γυναίκες στον τάφο τού Ιησού -  ομοίως και άνδρες.

Ο Καρλομάγνος έστειλε το 800 ολόκληρο φορτίο χρυσάφι με τον ιερέα τού παλατιού, Ζαχαρία. Κι εκείνος γύρισε από την Ιερουσαλήμ «με δώρα ανεκτίμητα για τον φράγκο βασιλιά: πολλές κάρες αγίων και τα κλειδιά τού αγίου τάφου». (Ludovic Lalanne: Les pélerinages en Terre Sainte avant les Croisades, Παρίσι, 1845). Ειδικοὶ φόροι είχαν επιβληθεί υπέρ των χριστιανών τής Παλαιστίνης. Οι γερμανοί πλήρωναν επί Λουδοβίκου εισφορά ενός δηναρίου κατά κεφαλή βοδιού.
Οι χριστιανοί τής Ανατολής ζητούν αδιάκοπα βοήθεια από τους φράγκους και γερμανούς βασιλιάδες. Αποτελούν μια νησίδα μέσα στο πέλαγος των απίστων. Και οι ευρωπαίοι ηγεμόνες στέλνουν χρυσάφι κάθε χρόνο στην Ανατολή. Ώσπου αποφάσισαν να ντυθούν τη στολή τού σταυροφόρου και να ταξιδέψουν οι ίδιοι στην Ιερουσαλήμ.

Άγιοι Ανάργυροι Κολοκύνθη, μετόχι του Παναγίου Τάφου στην Πλάκα,  ο πρώτος ναός, στον οποίο φτάνει το άγιο φως από την Ιερουσαλήμ.  Έχει κτιστεί πάνω στα ερείπια ναού τής Αφροδίτης.

Κερδοσκοπία, ληστές, πόρνες
Ο πλούτος και η συρροή ενός ετερόκλιτου πλὴθους οδηγεί σε μια τρομακτική έκλυση ηθών. Ο άγιος Ιερώνυμος εκφράζει γύρω στα 410 οργή και απελπισία: «Η άγια Πόλη πλημμύρισε από όλες τις φυλές και κατάντησε χειρότερη από Σόδομα και Γόμορα».
Οι πατέρες τής Εκκλησίας καταδικάζουν αυτή τη μανία των ταξιδιών στους αγίους τόπους, που υποδαυλίζεται από τους επισκόπους και τα μοναστήρια.
Ο Γρηγόριος Νύσσης, επίσκοπος Καππαδοκίας και αδελφός τού Μεγάλου Βασιλείου, στην επιστολή «Περί των απιόντων εις Ιερουσαλήμ» καταγγέλει, ότι τα ταξίδια στην Παλαιστίνη οδηγούν στη διαφθορά και στην ασέβεια. Φονικά, πορνεία, ληστείες και άγρια κερδοσκοπία βασιλεύουν στους αγίους τόπυς. (Ep. II, έκδ. Georgius Pasquali-Leiden, 1959).
Ο Saewulf, ο πρώτος αγγλοσάξωνας, που πέρασε από την Ελλάδα ακολουθώντας τους σταυροφορους το 1102 και άφησε προσωπικό οδοιπορικό, γράφει: «Καταφθάνουν στην Παλαιστίνη άνθρωποι όλων των τάξεων, πλούσιοι και φτωχοί, ευγενείς ή ταπεινής καταγωγής, κληρικοί και λαϊκοί. Μερικοί ταξιδεύουν με ταπεινοφροσύνη, άλλοι ταξιδεύουν με συμμορίες κακούργων και πλιατσικολόγων. Έφθασαν στους αγίους τόπους αφού ρήμαξαν ό,τι βρήκαν στο δρόμο τους». (The travels of Saewulf από τη συλλογή «Early travels to Palestine» τού Thomas Wright, Λονδίνο, 1848).

Ο λατίνος πατριάρχης, ενώ περιφέρει μια κούκλα, που παριστάνει το βρέφος Ιησού κατά τη χριστουγεννιάτικη λειτουργία στο Ναό τής Γέννησης.  Πλήθος πιστών πασχίζουν να την αγγίξουν, για να ευλογηθούν, όπως οι ορθόδοξοι πασχίζουν να ανάψουν τη λαμπάδα τους από το άγιο φως.  Οι εκκλησίες έχουν μοιρασμένα τα μέρη και τα θαύματα στην Ιερουσαλήμ.

Επικερδή ταξίδια κληρικών
Συχνά τα ταξίδια των κληρικών στην Ανατολή ήταν μια επικερδής επιχείρηση. Επίσκοποι, παπάδες και μοναχοί θαλασσοπνίγονταν στη Μεσόγειο, κινδύνευαν από τους κουρσάρους, τις ληστοσυμμορίες και τους σαρακηνούς, για να ανακαλύψουν στην Παλαιστίνη «άγνωστα λείψανα αγίων». Κι είναι γνωστό, πως αυτά τα λείψανα υπήρξαν επί αιώνες πηγή θησαυρισμού για εκκλησίες και μοναστήρια.

Σημείωση:
Το παραπάνω κείμενο αποτελείται από αποσπάσματα 
από το βιβλίο τού Κυριάκου Σιμόπουλου: 
Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα